Sự phù hợp của quan hệ sản xuất với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất

PhÇn më ®Çu Do nhËn thøc khoa häc ch­a ®Çy ®ñ vÒ CNXH vµ nhµ n­íc XHCN mét hÖ thèng c¸c n­íc XHCN ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng theo mét c¬ chÕ kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ t­¬ng øng víi nhËn thøc ®ã. Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, nh÷ng c¶n ng¹i sau hµng chôc n¨m tån t¹i c¬ chÕ ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i nhËn thøc l¹i mét c¸ch ®Ých thùc vÒ CNXH trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö. Víi viÖc nhËn thøc l¹i ®Çy ®ñ vÒ CNXH, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn lÞch sö hiÖn ®¹i §CSVN ®· ®iÒu chØnh nã b»ng “c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ” tõ c¬ chÕ kÕ hoach ho¸ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng. Song §CSVN vÉn kh¼ng ®Þnh cã tÝnh nguyªn t¾c lµ ph¸t triÓn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN. Thùc tÕ ®· n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn còng nh­ nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau, trong cã kh«ng Ýt nh÷ng quan ®iÓm cho r»ng KTTT kh«ng thÓ dung hoµ víi CNXH, nãi c¸ch kh¸c hai ph¹m trï nµy kh«ng thÓ ®ång nhÊt trªn c¶ hai gãc ®é lý luËn vµ thùc tiÔn. Quan ®iÓm nµy cã lÏ xuÊt ph¸t tõ ®Þnh kiÕn qu¸ s©u s¾c vÒ CNXH tr­íc ®©y víi ®Æc tr­ng vèn cã cu¶ nã lµ nÒn kinh tÕ g¾n liÒn víi chÕ ®é c«ng h÷u ho¸ vµ ®­îc qu¶n lý bëi nhµ n­íc b»ng c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, hoÆc cã thÓ do lÜnh héi ch­a ®Çy ®ñ vÒ CNXH ®· ®­îc nhËn thøc l¹i trong thùc tiÔn th«ng qua qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ cho thÊy, khi §CSVN kh¼ng ®Þnh ph¸t triÓn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN th× c¸c yÕu tè ®Æc tr­ng ®· ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó thÝch øng, b»ng chøng lµ: Khi chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng. §Þnh h­íng XHCN, th× hÖ thèng quan hÖ kinh tÕ còng chuyÓn ®æi: Tõ chÕ ®é së h÷u ®¬n nhÊt sang ®a sá h÷u tõ nhµ n­íc qu¶n lý kinh tÕ theo mÖnh lÖnh hµnh chÝnh sang qu¶n lý b»ng ph­¬ng ph¸p kinh tÕ … §iÒu ®ã ph¶n ¸nh ®Ëm nÐt sù dung hoµ gi÷a KTTT víi ®Þnh h­íng XHCN vµ tá râ chóng kh«ng chøa ®ùng m©u thuÉn ®èi kh¸ng mµ chØ lµ sù m©u thuÉn néi t¹i cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Ó hoµ nhËp. HiÖn nay trong sù nghiÖp ®æi míi nÒn kinh tÕ, ®¶ng ta chñ tr­¬ng ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn víi c¬ chÕ thÞ tr­êng trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc trë thµnh thµnh phÇn kinh tÕ gi÷ vÞ trÝ chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®¶m b¶o ®Þnh h­íng XHCN. Nh»m ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ LLSX ®Ó x©y dùng c¬ së kinh tÕ cña CNXH, tõng b­íc x· héi ho¸ XHCN. Trong c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ nÕu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn LLSX cÇn thiÕt cho chÕ ®é x· héi míi th× viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng QHSX phï hîp (v¨n kiÖn ®¹i héi VIII) Nh­ vËy ®æi míi nÒn kinh tÕ ®­îc b¾t ®Çu tõ x©y dùng vµ ph¸t triÓn LLSX ngµy cµng lín m¹nh, trªn c¬ së ®ã liªn tôc c¶i t¹o vµ cñng cè QHSX míi cho phï hîp. Tãm l¹i: §Ó thùc hiÖn viÖc ph¸t triÓn ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ; §CSVN ®· vËn dông triÖt ®Ó vµ s¸ng xuÊt quy luËt vÒ sù phï hîp cña QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n PhÇn néi dung ®Ò tµi I. Quy luËt: “QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX” 1. LLSX vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn nã. 1.1. Kh¸i niÖm. Lùc l­îng s¶n xuÊt lµ tÊt c¶ c¸c yÕu tè kü thuËt cña mét qu¸ tr×nh SXXH, nã biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a con ng­êi víi giíi tù nhiªn ®­îc h×nh thµnh trong SX, biÓu hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi. LLSX bao gåm TLSX vµ ng­êi lao ®éng. 1.2. T­ liÖu s¶n xuÊt. TLSX ®­îc cÊu thµnh tõ hai bé phËn: ®èi t­îng lao ®éng vµ t­ liÖu lao ®éng. 1.3. §èi t­îng lao ®éng. - §ã lµ mét bé phËn cña giíi tù nhiªn ®­îc con ng­êi trùc tiÕp sö dông vµ ®­a vµo s¶n xuÊt. VÝ dô nh­ hÇm má, kho¸ng s¶n, h¶i s¶n, ®Êt, rõng, biÓn.... - Con ng­êi kh«ng chØ t×m trong giíi tù nhiªn nh÷ng ®èi t­îng lao ®éng cã s½n mµ cßn s¸ng t¹o ra b¶n th©n ®èi t­îng lao ®éng b»ng lao ®éng cña m×nh nh­: ho¸ chÊt, hîp kim, gièng míi, .... - Ngoµi ra ®èi t­îng lao ®éng cßn lµ nh÷ng vïng tù nhiªn kh«ng thuéc vÒ giíi h¹n cña ®èi t­îng lao ®éng trùc tiÕp, nh÷ng vïng hoµn toµn ch­a mang dÊu Ên cña con ng­êi nh­ng lao ®éng cña con ng­êi sÏ h­íng tíi. VÝ dô 97% tµi nguyªn d­íi biÓn, tµi nguyªn trong thÕ giíi vò trô..... 1.4. T­ liÖu lao ®éng. Lµ nh÷ng vËt hay phøc hîp vËt thÕ nèi con ng­êi víi ®èi t­îng lao ®éng vµ dÉn truyÒn tÝch cùc sù t¸c ®éng cña con ng­êi vµo §TL§. Trong TLL§, CCL§, lµ hÖ thèng x­¬ng cèt vµ b¾p thÞt cña s¶n xuÊt. C«ng cô lao ®éng ®­îc C. M¸c ®Þnh nghÜa. Lµ nh÷ng bé phËn trùc tiÕp dÉn truyÒn tÝch cùc sù t¸c ®éng cña con ng­êi vµo giíi tù nhiªn vµ s¶n phÈm cña giíi tù nhiªn. Cßn c¸c bé phËn kh¸c gåm c¬ së vËt chÊt kü thuËt nh­ nhµ x­ëng, ®­êng x¸, cÇu cèng, kho b·i, sµn ga.... phôc vô vµ liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gäi lµ ph­¬ng tiÖn lao ®éng vµ gäi lµ c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ. Theo M¸c, trong bÊt kú mét nÒn s¶n xuÊt nµo, CCL§ bao giê còng lµ chØ tiªu quan träng nhÊt, nã ®­îc con ng­êi kh«ng ngõng c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn do ®ã nã lu«n lµ yÕu tè ®éng nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt cña LLSX. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX mµ ®Æc biÖt CCL§ lµ th­íc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng­êi vµ lµ c¬ së x¸c ®Þnh tr×nh ®é cña s¶n xuÊt, lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ sù kh¸c nhau gi÷a c¸c thêi ®¹i kinh tÕ, c¸c chÕ ®é chÝnh trÞ s¶n xuÊt chÝnh TLL§ kÕt hîp víi lao ®éng s¸ng t¹o cña con ng­êi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh n¨ng xuÊt lao ®éng. Lªnin nãi: xÐt ®Õn cïng n¨ng xuÊt lao ®éng lµ tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é cña LLSX trong mét s¶n xuÊt. 1.5. Ng­êi lao ®éng. Lªnin viÕt: “LLSX hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng d©n, ng­êi lao ®éng” [gi¸o tr×nh: NXB chÝnh trÞ quèc gia]. - Ng­êi lao ®éng kh«ng chØ lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ b»ng nh÷ng kinh nghiÖm vµ trÝ tuÖ ®­îc tÝch luü ®· chÕ t¹o ra CCL§ vµ sö dông nã ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cho s¶n xuÊt. TLL§ dï cã tinh x¶o vµ hiÖn ®¹i ®Õn ®©u nh­ng nÕu t¸ch khái ng­êi lao ®éng thi còng sÏ kh«ng ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc cña nã. V× vËy, con ng­êi chÝnh lµ s¶n phÈm ph¸t triÓn cña CCL§ ph¶i thÝch øng vµ g¾n liÒn víi tr×nh ®é v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt, thÓ chÊt n¨ng lùc vµ trÝ tuÖ cña con ng­êi. CCL§ vµ ng­êi lao ®éng lµ hai bé phËn quan träng kh«ng thÓ t¸ch rêi cña LLSX. Ngµy nay khoa häc ®· trë thµnh LLSX trùc tiÕp vµ ng­êi lao ®éng giê ®©y kh«ng chØ bao gåm lao ®éng ch©n tay, mµ cßn bao gåm c¶ kü thuËt viªn, kü s­, c¸c c¸n bé khoa häc chuyªn ngµnh tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng víi nã lµ sù ph¸t triÓn nh¶y vät cña CCL§. 2. Quan hÖ s¶n xuÊt. 2.1. Kh¸i niÖm. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Còng nh­ LLSX, QHSX thuéc lÜnh vùc ®êi sèng vËt chÊt cña x· héi. TÝnh vËt chÊt cña QHSX biÓu hiÖn ë chç nã tån t¹i kh¸ch quan ®éc lËp víi ý thøc con ng­êiQHSX lµ quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n vµ tiªu biÓu cho b¶n chÊt kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Nh÷ng quan hÖ nµy phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña c¸c LLSX vËt chÊt. QHSX bao gåm nh÷ng mÆt c¬ b¶n sau: - Quan hÖ së h÷u ®èi víi TLSX. - Quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt. - Quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng. Ba mÆt trªn lµ mét thÓ thèng nhÊt h÷u c¬, t¹o thµnh QHSX, trong qu¸ tr×nh ®ã quan hÖ së h÷u vÒ TLSX cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. 2.2. Quan hÖ së h÷u ®èi víi TLSX. Quan hÖ së h÷u ®èi víi TLSX quy ®Þnh b¶n chÊt cña QHSX. LÞch sö cña x· héi loµi ng­êi ®· cã 2 lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n ®èi víi TLSX: së h÷u t­ nh©n vµ së h÷u x· héi. - Së h÷u x· héi: Nh÷ng TLSX chñ yÕu thuéc vÒ mäi thµnh viªn trong x· héi, hä cã vÞ trÝ b×nh ®¼ng táng tæ chøc L§XH vµ ph©n phèi s¶n xuÊt môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt d­íi chÕ ®é c«ng h÷u lµ b¶o ®¶m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng. Së h÷u x· héi thÓ hiÖn ®iÓn h×nh ë hai h×nh thøc c¬ b¶n: + Trong ph­¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n nguyªn thuû: së h÷u cña thÞ téc bé l¹c. + Trong ph­¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n chñ nghÜa mµ giai ®o¹n ®Çu lµ CNXH: së h÷u tËp thÓ (hîp t¸c x·) vµ së h÷u toµn d©n (quèc doanh). Ngµy nay trong CNXH cÇn ph¶i tån t¹i ®a d¹ng ho¸ tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh së h÷u kÓ c¶ h×nh thøc t­ b¶n Nhµ n­íc vµ t­ b¶n t­ nh©n. - Së h÷u t­ nh©n: TLSX chñ yÕu thuéc vÒ c¸ nh©n riªng biÖt trong x· héi lÞch sö cã 3 lo¹i h×nh së h÷u t­ nh©n ®iÓn h×nh. + Së h÷u chiÕm h÷u n« lÖ. + Së h÷u phong kiÕn. + Së h÷u TBCN. øng víi chóng lµ 3 chÕ ®é bãc lét ng­êi, nguyªn nh©n cña mäi bÊt b×nh ®¼ng x· héi. 2.3. Quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý. - ThÝch øng víi mét kiÓu së h÷u lµ mét chÕ ®é tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. vÝ dô: Trong chÕ ®é t­ h÷u vÒ LLSX ng­êi s¬ h÷u TLSX lµ ng­êi qu¶n lý con ng­êi lao ®éng kh«ng cã TLSX lµ ng­êi bÞ qu¶n lý. - MÆc dï phô thuéc vµo quan hÖ së h÷u nh­ng tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cã t¸c dông lín ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ChÝnh nã lµ nh©n tè tham gia quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn quy m«m, tèc ®é, hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ. 2.4. Quan hÖ vÒ ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng. - Quan hÖ nµy phô thuéc vµo 2 quan hÖ trªn nh­ng kh«ng th«ng qua tæ chøc vµ qu¶n lý nã lµ chÊt xóc t¸c quan träng ®Æc biÖt trong sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. V× vËy trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cÇn cã c¬ chÕ ph©n phèi s¶n phÈm hîp lý. chóng ta kh«ng ®­îc tuyÖt ®èi ho¸ bÊt kú mét quan hÖ nµo mµ ph¶i chó ý ®Õn tÝnh ®ång bé cña ba mÆt quan hÖ trong QHSX. 3. Quy luËt vÒ sù phï hîp cña QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX. 3.1 TÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX. - TÝnh chÊt cña LLSX lµ tÝnh chÊt cña TLSX vµ søc lao ®éng. + Khi c«ng cô s¶n xuÊt ®­îc ¸p dông bëi tõng c¸ nh©n riªng biÖt ®Ó s¶n xuÊt ra mét s¶n phÈm cho x· héi th× LLSX cã tÝnh chÊt c¸ thÓ. + C«ng cô s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu ng­êi sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm th× LLSX mang tÝnh chÊt x· héi. - Tr×nh ®é cña LLSX thÓ hiÖn ë tr×nh ®é tinh x¶o vµ hiÖn ®¹i cña CCL§, cña kü thuËt, tr×nh ®é chuyªn m«n, kü n¨ng kü x¶o cña ng­êi lao ®éng tr×nh ®é ph©n c«ng L§XH, tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ quy m« nÒn s¶n xuÊt. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX cao th× chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng cµng s©u. Chóng lµ th­íc ®o tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. 3.2. LLSX quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi cña QHSX. - Do LLSX lµ néi dung, QHSX lµ h×nh thøc x· héi. Néi dung quyÕt ®Þnh, h×nh thøc nªn theo phÐp biÖn chøng: LLSX quyÕt ®Þnh QHSX. - Ngµy nay do nhu cÇu gi¶m nhÑ c«ng viÖc, n©ng cao hiÖu qu¶ lao ®éng, con ng­êi kh«ng ngõng c¶i tiÕn vµ chÕ t¹o nh÷ng CCL§ míi. §ång thêi kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng, kiÕn thøc khoa häc, kü n¨ng cña ng­êi lao ®éng còng tiÕn bé. ChÝnh sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña c¸c yÕu tè nµy lµm cho LLSX trë thµnh yÕu tè “®éng”, yÕu tè c¸ch m¹ng, th­êng xuyªn thay®æi, trong khi ®ã QHSX mang tÝnh “tÜnh”, t­¬ng ®èi æn ®Þnh. Khi LLSX ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nµo ®ã mµ QHSX kh«ng theo kÞp sÏ trë thµnh l¹c hËu, k×m h·m thËm chÝ ph¸ ho¹i sù ph¸t triÓn cña LLSX, m©u thuÉn gi÷a chóng tÊt yÕu n¶y sinh. Sù ph¸t triÓn kh¸ch quan ®ã dÉn ®Õn xo¸ bá QHSX cò, thiÕt lËp QHSX míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é míi cña LLSX. - LÞch sö chøng minh r»ng: do sù ph¸t triÓn cña LLSX: loµi ng­êi ®· bèn lÇn thay ®æi QHSX g¨n liÒn víi bèn cuéc c¸ch m¹ng x· héi. Nh­ vËy LLSX nµo th× QHSX t­¬ng øng. 3.3. Vai trß cña QHSX víi LLSX. - Khi QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX nã sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy, ®Þnh h­íng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho LLSX ph¸t triÓn. Ng­îc l¹i nÕu QHSX l¹c hËu h¬n hoÆc tiªn tiÕn h¬n mét c¸ch gi¶ t¹o lµ xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña LLSX. - Së dÜ QHSX t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi LLSX v× nã quy ®Þnh môc ®Ých vµ ph­¬ng h­íng cña s¶n xuÊt do ®ã nã ¶nh h­ëng ®Õn th¸i ®é cña ng­êi lao ®éng - LLSX chÝnh cña x· héi. 3.4. Sù phï hîp cña QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. - ThÕ nµo lµ phï hîp. + C¶ 3 mÆt cña QHSX ph¶i thÝch øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. + QHSX ph¶i t¹o ®­îc ®iÒu kiÖn sö dông vµ kÕt hîp tèi ­u gi÷a TLSX vµ søc lao ®éng, ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më réng. - Trong c¸c x· héi, QHSX ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña LLSX. - X· héi chiÕm h÷u n« lÖ. QHSX ra ®êi b»ng nh÷ng h×nh thøc lao ®éng tËp trung khæ sai, thÝch øng víi tr×nh ®é cña LLSX lóc Êy. + X· héi phong kiÕn: QHSX phong kiÕn ra ®êi khiÕn. Ng­êi n« lÖ lao ®éng thay b»ng ng­êi n«ng n«. Søc lao ®éng cña n« lÖ ®­îc gi¶i phãng, LLSX cã b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. Sau ®ã b¶n th©n QHSX phong kiÕn kh«ng thÝch øng ®­îc víi LLSX hiÖn cã ®· ®Én ®Õn sù ra ®êi cña QHSX, TBCN. + QHSX, TBCN ra ®êi ®· gi¶i phãng søc lao ®éng cña ng­êi n«ng d©n t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ LLSX song tÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN g¾n liÒn tËp thÓ sÏ n¶y sinh m©u thuÉn gay g¾t víi chÕ ®é chiÕm h÷u t­ nh©n TBCN. ChÝnh tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña LLSX dÉn ®Õn xung ®ét ®èi víi QHSX hiÖn cã. QHSX TBCN sÏ bÞ thay thÕ bëi QHSX míi tiÕn ®é phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña LLSX: QHSX céng s¶n chñ nghÜa mµ giai ®o¹n ®Çu lµ CNXH. QHSX XHCN ra ®êi ®· cã nh÷ng ®ßng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc ph¸t triÓn LLSX gi¶i phãng ng­êi lao ®éng khái ¸p bøc bãc lét, x¸c lËp quyÒn con ng­êi do hä. QHSX XHCN h×nh thµnh më ra kü nguyªn míi ®Þnh h­íng cho sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi v¨n minh. Tãm l¹i: Quy luËt QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX lµ quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn x· héi qua sù thay thÕ kÕ tiÕp nhau tõ thÊp lªn cao cña c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. II. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt - LLSX víi viÖc ph¸t triÓn ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. 1. Nh÷ng thiÕu sãt trong ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ tr­íc ®¹i héi §¶ng VI. 1.1. Giai ®o¹n 1954 - 1975. + §­a QHSX “®i tr­íc mét b­íc më ®­êng ” cho LLSX, ®Æc biÖt sai ph¹m trong c¶i c¸ch ruéng ®Êt: thñ tiªu thµnh phÇn ®Þa chñ, t­ s¶n. + §ång ho¸ quan hÖ së h÷u víi QHSX, c«ng nghiÖp nÆng víi x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho CNXH (®ång nhÊt bé phËn víi tæng thÓ). §ã lµ biÓu hiÖn cña nhËn thøc kh«ng ®óng vÒ quy luËt QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. 1.2. Giai ®o¹n 1975 - 1986. + §ãng cöa, tù c« lËp víi thÕ giíi. + Bé m¸y chÝnh quyÒn quan liªu bao cÊp, kÐm hiÖu qu¶ hoµn toµn kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX, l¹i ¶o t­ëng r»ng thiÕt lËp QHSX míi sÏ dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn cña LLSX. + Kh«ng thÊy ®­îc mèi quan hÖ, biÖn chøng gi÷a c¸c yÕu tè néi t¹i cña QHSX. §ång nhÊt QHSX víi së h÷u TLSX hoÆc ®ång nhÊt QHSX víi ph©n phèi s¶n phÈm, trong khi c«ng t¸c qu¶n lý láng lÎo, ë tr×nh ®é thÊp. Tãm l¹i: Do kh«ng nhËn thøc ®óng quy luËt QHSX - LLSX dÉn ®Õn thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tr­íc ®¹i héi §¶ng VI biÓu hiÖn cña sù kh«ng phï hîp: trong khi LLSX cßn yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é th× QHSX l¹i ®­îc x©y dùng mét c¸ch chñ quan, duy ý chÝ, v­ît qu¸ xa, “tiªn tiÕn” mét c¸ch gi¶ t¹o so víi LLSX. §iÒu nµy lµm cho nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, x· héi khñng ho¶ng nÆng nÒ. 2. §­êng lèi ph¸t triÓn QHSX - LLSX theo ®Þnh h­íng XHCN. 2.1. Sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam lµ mét xu h­íng kh¸ch quan. kinh tÕ thÞ tr­êng lµ h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p vËn hµnh kinh tÕ, nã ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn do ®ßi hái kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn LLSX sù ph¸t triÓn cña LLSX, cña KH - CN kÐo theo nh÷ng biÕn ®æi lín trong c¬ cÊu x· héi - giai cÊp, ®ang t¹o ra xu h­íng ph¸t triÓn míi cña nh©n lo¹i. + Do LLSX vµ KHCN ph¸t triÓn nªn thÕ giíi giµu cã rÊt nhanh nh­ng ®i liÒn ®ã lµ bÊt c«ng x· héi më réng. V× vËy t¨ng t­ëng kinh tÕ ph¶i ®i liÒn víi gi¶i quyÕt c«ng b»ng x· héi. C«ng b»ng x· héi ®· trë thµnh ®ßi hái tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn ®¹i. + ThÕ giíi ®ang cã sù m©u thuÉn gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi ph¸t triÓn x· héi rÊt nhiÒu n­íc t­ b¶n khi t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i kÌm víi khñng ho¶ng x· héi vÒ ®¹o lý vµ ®êi sèng tinh thÇn. Yªu cÇu kh¸ch quan cuéc sèng lµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i liÒn víi tiÕn bé x· héi. + Ngµy nay, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®ßi hái ph¶i b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë c¸c n­íc CNTB ®· tµn ph¸ m«i tr­êng, cã nguy c¬ tµn ph¸ m«i tr­êng trÇm träng. + NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña hÖ thèng chÝnh trÞ quèc gia. Sù ph¸t triÓn cña LLSX. KHCN ®ßi hái hÖ thèn chÝnh trÞ, giai cÊp cÇm quyÒn ph¶i tu©n theo ®¹i ®a sè c¸c thµnh viªn trong x· héi. HÖ thèng chÝnh trÞ cã lµnh m¹nh míi tr¸nh ®­îc c¸c bÖnh quan liªu, tham nhòng. + Sù ph¸t triÓn cña LLSX, KHCN ®ang cã xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng nh©n lo¹i: Xu thÕ nµy ®ßi hái cã sù giao l­u hîp t¸c, hiÓu biÕt lÉn nhau vµ h­íng tíi sù h×nh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c quèc gia, c¸c d©n téc. + Mét x· héi kh«ng chØ tån t¹i b»ng kinh tÕ, mµ v¨n ho¸ còng lµ môc tiªu, ®éng lùc vµ lµ yÕu tè n¬i sinh cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thùc tiÔn ®· chøng minh, sù ph¸t triÓn TBCN kh«ng chØ kh¾c phôc ®­îc c¸c xu h­íng kh¸c, xu h­íng XHCN [t¹p chÝ céng s¶n sè 10]. CNXH kh«ng ®èi lËp víi ph¸t triÓn, víi kinh tÕ thÞ tr­êng mµ lµ mét nÊc thang, ph¸t triÓn cua loµi ng­êi ®­îc ®¸nh dÊu b»ng tiÕn bé x· héi cña sù ph¸t triÓn nã lµ thiÕt lËp mét trËt tù x· héi víi môc tiªu c«ng b»ng vµ v¨n minh. V× vËy sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam trong hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai ph¶i lµ sù ph¸t triÓn v× sù giµu cã, phån vinh vµ h¹nh phóc cña nh©n lo¹i lao ®éng, v× sù hïng m¹nh vµ giµu cã cña c¶ x· héi cña c¶ d©n téc, ®ã lµ sù ph¸t triÓn mang tÝnh chÊt XHCN, lµ sù ph¸t triÓn hiÖn ®¹i. Ph¸t triÓn mang tÝnh chÊt XHCN, lµ sù ph¸t triÓn hiÖn ®¹i. NghÜa lµ chóng ta ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN d­íi mét trËt tù x· héi c«ng b»ng v¨n minh mµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o thùc hiÖn sù ®Þnh h­íng ®ã chÝnh lµ nhµ n­íc XHCN “cña d©n, do d©n, v× d©n” d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam [t¹p chÝ céng s¶n sè 18] . 2.2. §Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam. Thø nhÊt: nÒn KTTT ®Þnh h­íng XNCN mµ n­íc ta x©y dùng lµ nÒn KTTT hiÖn ®¹i víi tÝnh chÊt x· héi hiÖn ®¹i (XH XHCN). ThÕ giíi ®ang trong thêi kú qu¸ ®é tõ CNTB lªn CHXN cho nªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n­íc ta theo ®Þnh h­íng XHCN lµ cÇn thiÕt, kh¸ch quan. Sù nghiÖp d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh lµ môc tiªu, néi dung, nhiÖm vô cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. Thø hai: NÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh phÇn víi vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ nhµ n­íc. Trong mét sè kh©u quan träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n­íc ta. NÒn KTTT chóng ta x©y dùng lµ nÒn KTTT hiÖn ®¹i, cÇn cã sù tham gia bëi “bµn tay h÷u h×nh” cña nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu tiÕt, qu¶n lý nÒn kinh tÕ ®ã, th«ng qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ vai trß chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. §ång thêi coi träng vai trß cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ hçn hîp, ®Æt chóng trong mèi quan hÖ g¾n bã, h÷u c¬, thèng nhÊt, kh«ng t¸ch rêi . Thø ba: Nhµ n­íc, qu¶n lý nÒn KTTT theo h­íng XHCN ë n­íc ta lµ nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN, lµ nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. Nhµ n­íc tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ lµ thµnh tè quan träng mang tÝnh quyÕt ®Þnh trong nÒn KTTT hiÖn ®¹i. Nhµ n­íc ta cã ®ñ b¶n lÜnh, kh¶ n¨ng vµ ®ang tù ®æi míi ®Ó b¶o ®¶m gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng XHCN. Trong viÖc ph¸t triÓn nÒn KTTT hiÖn ®ang ë n­íc ta. Thø t­: C¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¬ chÕ thÞ tr­êng víi sù tham gia qu¶n lý ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh trong nÒn kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thÞ tr­êng. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ lµ: thÞ tr­êng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, nhµ n­íc ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng vµ mèi quan hÖ nhµ n­íc - thÞ tr­êng - c¸c chñ thÓ kinh tÕ lµ mèi quan hÖ h÷u c¬, thèng nhÊt. Thø n¨m: Më cöa, héi nhËp nÒn kinh tÕ trong n­íc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ cña quèc gia lµ néi dung quan träng cña KTTT ë n­íc ta. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña KTTT g¾n liÒn víi x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt x· héi. §Ó ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cña KTTT hiÖn ®¹i, ViÖt Nam kh«ng thÓ ®ãng cöa, khÐp kÝn nÒn kinh tÕ tù cung, tù cÊp, mµ ph¶i më cöa, héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi trªn ba néi dung: th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµ chuyÓn giao KHCN. §ã lµ xu h­íng chung cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN hiÖn nay. Thø s¸u: Thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®ång thêi víi viÖc b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi còng lµ mét néi dung quan träng trong nÒn KTTT ë n­íc ta. Kh¸c víi nhiÒu n­íc, chóng ta ph¸t triÓn KTTT nh­ng chñ tr­¬ng b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi, thùc hiÖn sù thèng nhÊt t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi, thùc hiÖn sù thèng nhÊt t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn, cÇn thÊy râ r»ng sù b¶o ®¶m c«ng b»ng trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta kh«ng ph¶i lµ chñ nghÜa b×nh qu©n, “chia ®Òu sù nghÌo ®ãi” cho mäi ng­êi. Møc ®é c«ng b»ng x· héi phô thuéc nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng vµ søc m¹nh kinh tÕ cña quèc gia. Thø b¶y: Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ t­ b¶n (vèn) th«ng qua ph©n phèi thu nhËp trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta ®­îc thùc hiÖn theo kÕt qu¶ lao ®éng kÕt hîp víi mét phÇn theo vèn vµ tµi s¶n. §©y lµ ®iÓm kh¸c nhau gi÷a nÒn KTTT trong CNTB víi nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. Tãm l¹i, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta ph¶i lµ “qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n giµu n­íc m¹nh, tiÕn lªn hiÖn ®¹i trong mét x· héi nh©n d©n lµm chñ nh©n ¸i, cã v¨n ho¸, kû c­¬ng, xo¸ bá ¸p bøc, bÊt c«ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ng­êi cã cuéc sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc” [chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2000] 2.3 Sù hoµn thiÖn LLSX vµ QHSX theo ®­êng lèi cña ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng. Ph¸t triÓn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN lµ kÕt qu¶ cña tiÕn tr×nh lÞch sö. TiÕn tr×nh ®ã ®­îc quy ®Þnh bëi quy luËt QHSX ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX cã nghÜa lµ cïng víi tõng b­íc ph¸t triÓn cña LLSX, QHSX ®­îc hoµn thiÖn t­¬ng øng, trong ®ã néi dung cèt lâi lµ hoµn thiÖn quan hÖ së h÷u theo h­íng tËp trung ho¸ x· héi ho¸. ThËt vËy, LLSX vµ QHSX thÓ hiÖn nh­ hai ®¹i l­îng t¸c ®éng biÖn chøng trong qu¸ tr×nh x· héi ho¸ quan hÖ së h÷u kinh tÕ Së h÷u toµn d©n. Khi LLSX cßn ë møc thÊp, øng víi nã lµ sù tån t¹i nhiÒu h×nh thøc nhá vµ ph©n t¸n. LLSX tõng b­íc ph¸t triÓn sÏ lµ tØ lÖ thuËn víi tiÕn tr×nh tËp trung ho¸ vµ x· héi ho¸ quan hÖ së h÷u mµ ®Ønh cao cña nã lµ së h÷u toµn d©n. Sù h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty ®a quèc gia, c¸c ®¹i n«ng tr¹i ®­îc coi lµ biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh x· héi ho¸ quan hÖ së h÷u ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh do kÕt qu¶ t¸c ®éng biÖn chøng cña QHSX vµ LLSX. Víi c¸ch nh×n ®ã th× chÕ ®é c«ng h÷u XHCN ®­îc x¸c lËp nh­ mét tÊt yÕu kh¸ch quan bëi sù phï hîp gi÷a QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cao cña LLSX. Nh×n trªn gãc ®é kh¸c trong mèi quan hÖ gi÷a KTTT vµ ®Þnh h­íng XHCN, cã thÓ thÊy r»ng. KTTT biÓu thÞ næi bËt nh­ ph­¬ng thøc vËn ®éng cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cßn ®Þnh h­íng XHCN thÓ hiÖn nh­ QHSX cÇn ®¹t tíi cña ph­¬ng thøc vËn ®éng ®ã. CNXH còng cã thÓ hiÓu ®ã lµ mét nÒn t¶ng kinh tÕ x· héi ®­îc dùa trªn chÕ ®é ®æi míi thùc hiÖn ®­îc ý t­ëng cao ®Ñp do lÞch sö giao phã lµ x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, v¨n minh víi ý nghÜa ®Ých thùc cña nã cã lÏ b¾t nguån tõ quy luËt nµy mµ §¶ng ta kh¼ng ®Þnh tÝnh nguyªn t¾c cña ph¸t triÓn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN. 3. §iÒu kiÖn ®¶m b¶o x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng XHCN. §Ó cã ®­îc KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN ®iÒu quan träng ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n kiªn ®Þnh s¸ng t¹o, c¸ch m¹ng. Sau ®ã lµ hÖ thèng chÝnh trÞ phï hîp mµ h¹t nh©n cña nã lµ nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n. 3.1. Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. * §¶ng céng s¶n ViÖt Nam víi truyÒn thèng c¸ch m¹ng ®­îc d©n tÝn nhiÖm nªn ®· trë thµnh thÕ lùc m¹nh quyÒn l·nh ®¹o ®Êt n­íc §¶ng l·nh ®¹o ®Êt n­íc tr­íc hÕt lµ x¸c ®Þnh môc tiªu chÝnh trÞ, ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn x· héi b»ng c­¬ng lÜnh, ®­êng lèi, chiÕn l­îc, b»ng nh÷ng nguyªn t¾c vµ chÝnh s¸ch lín, b»ng c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé, kiÓm tra c¸n bé trong viÖc thùc hiÖn ®­êng lèi cña §¶ng. C­¬ng lÜnh, ®­êng lèi cña §¶ng ®­îc nhµ n­íc qu¸n triÖt, thÓ chÕ ho¸ thµnh hiÕn ph¸p, ph¸p luËt cho mäi c«ng d©n, tæ chøc thi hµnh ®­êng lèi cña §¶ng vµ linh hån cña hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt. Yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN ®ßi hái §¶ng ph¶i cã b¶n lÜnh v÷ng vµng, cã trÝ tuÖ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i tiÕp tôc ®æi míi l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi hÖ thèng chÝnh trÞ, víi x· héi mµ kh©u quan träng lµ ®èi víi nhµ n­íc vµ n©ng cao phÈm chÊt §¶ng nªn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng . 3.2. Vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc. Mét nhµ n­íc cña nh©n d©n v÷ng m¹nh, trong s¹ch, qu¶n lý kinh tÕ - x· héi ngµy cµng cã hiÖu qu¶. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN kh«ng thÓ thiÕu vai trß khëi x­íng vµ nu«i d­ìng cña nhµ n­íc. Vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc cµng trë nªn cùc kú quan träng víi c¸c chøc n¨ng sau: + T¹o ra m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh tÕ ph¸t triÓn. + Khëi x­íng, h­íng dÉn vµ hç trî nç lùc, ph¸t triÓn th«ng qua c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nh­ c«ng cô, ph¸p luËt, c«ng cô kÕ ho¹ch ho¸, c«ng cô cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ. + Sö dông hiÖu qu¶ ng©n s¸ch nhµ n­íc, qu¶n lý tèt vµ tµi s¶n c«ng. + Thùc thi c¸c chÝnh s¸ch x· héi, ®¶m b¶o tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi. 3.3. Nh÷ng chÝnh s¸ch ®æi míi tõ sau nghÞ quyÕt cña ®¹i héi VI. + Coi träng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, coi nã cßn tån t¹i l©u dµi. + Coi c¸ch m¹ng ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ lµ ph¸t triÓn LLSX x· héi. Coi nã lµ nhiÖm vô trung t©m v× tÝnh quyÕt ®Þnh cña nã lµ LLSX. + Coi träng c¸ch m¹ng KHKT. 3.4. Tinh thÇn lµm chñ, ý thøc c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ta. Nh÷ng n¨m ®æi míi ®Êt n­íc, d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nh©n d©n ta ®· tÝch cùc phÊn ®Êu, t¹o côc diÖn vµ thêi c¬ míi cho ®Êt n­íc. Mäi chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn lîi Ých cña nh©n d©n ®Êt n­íc ph¶i ®Ó d©n biÕt, d©n bµn, d©n kiÓm tra, v× thÕ nh©n d©n lu«n tin t­ëng vµ §¶ng, ®i theo §¶ng, b¶o vÖ §¶ng cña chÝnh m×nh. 4. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc sau c«ng cuéc ®æi míi. ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh nhÊt trªn thÕ giíi. Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP tõ 1991 - 1996 lµ 8,4% n¨m 1997 lµ : 8,8% thu nhËp ®Çu ng­êi t¨ng 5,2% n¨m. L¹m ph¸t gi¶m tõ 80% n¨m xuèng cßn 2,1% n¨m. TÝch luü trong n­íc t¨ng 5 lÇn so víi GDP tõ 3% lªn 17% cña GDP ®Çu t­ t¨ng gÊp 3 lÇn tõ 11,6% cña GDP n¨m 1989 ®Õn 28% cña GDP n¨m 1996 s¶n l­îng n«ng nghiÖp t¨ng gÊp ®«i, ViÖt Nam trë thµnh mét trong 3 n­íc xuÊt khÈu lóa g¹o lín nhÊt thÕ giíi [niªn gi¸ thèng kª 1995, 1996, 1997] trong n¨m n¨m (1991 - 1995) hµng n¨m, n«ng nghiÖp t¨ng 4,5%, c«ng nghiÖp t¨ng 13,5%, xuÊt khÈu t¨ng 20%. §êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn, tû lÖ nghÌo gi¶m 35% trong 10 n¨m tõ 1986. KÕt luËn vµ gi¶i ph¸p Tãm l¹i tõ nh÷ng ý t­ëng ®­îc tr×nh bµy xuyªn suèt trong bµi viÕt chóng ta thÊy r»ng ph¸t triÓn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN lµ mét quyluËt kh¸ch quan víi c¸ch nh×n trong mèi quan hÖ vËn ®éng biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX. §Ó cã ®­îc KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n kiªn ®Þnh, s¸ng t¹o vµ c¸ch m¹ng, sau n÷a lµ 1 hÖ thèng chÝnh trÞ phï hîp mµ h¹t nh©n cña nã lµ nhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©n. Ngoµi ra cÇn chó ý ®Õn mét sè gi¶i ph¸p sau: - Ph¸t triÓn LLSX b»ng con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, coi con ng­êi lµ nh©n tè trung t©m. - T¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn nh»m cñng cè vµ c¶i t¹o vÒ QHSX. - C¸ch ph¸t triÓn LLSX tèt nhÊt lµ ®µo t¹o, khuyÕn khÝch, t«n träng vµ sö dông nh©n tµi. - Më cöa giao l­u hîp t¸c quèc tÕ. - X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt b¶o ®¶m tÝnh c«ng b»ng, nghiªm minh..... Môc lôc Trang PhÇn më ®Çu 1 PhÇn néi dung ®Ò tµi 3 I. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt - lùc l­îng s¶n xuÊt 3 1. Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn nã 3 2. Quan hÖ s¶n xuÊt 5 3. Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt 6 II. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt - lùc l­îng s¶n xuÊt víi viÖc ph¸t triÓn ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. 9 1. Nh÷ng thiÕu sãt trong ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ tr­íc ®¹i héi §¶ng VI 9 2. §­êng lèi ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt - lùc l­îng s¶n xuÊt theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa 9 3. §iÒu kiÖn ®¶m b¶o x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam 14 4. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc. 15 KÕt luËn vµ gi¶i ph¸p. 16 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin: NXB chÝnh trÞ quèc gia. 2. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin: NXB gi¸o dôc. 3. Bµi gi¶ng triÕt häc. 4. V¨n kiÖn ®¹i héi VI, VII, VIII cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. 5. Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1995 , 1996, 1997: Tæng côc thèng kª. 6. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ: Sè 92 (6/1998) vµ sè 99 (1/1999). 7. T¹p chÝ céng s¶n: sè 10 (199) vµ sè 18 (09/1998. Quy ­íc ch÷ viÕt t¾t CNXH: chñ nghÜa x· héi. CNTB: chñ nghÜa t­ b¶n. LLSX: Lùc l­îng s¶n xuÊt. TLSX: T­ liÖu s¶n xuÊt. CCL§: C«ng cô lao ®éng. KTTT: Kinh tÕ thÞ tr­êng . §CSVN: §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. XHCN: x· héi chñ nghÜa. TBCN: T­ b¶n chñ nghÜa . QHSX: Quan hÖ s¶n xuÊt. §TL§: §èi t­îng lao ®éng. KHKT: Khoa häc Kü thuËt. KHCN: Khoa häc c«ng nghÖ. TLL§: T­ liÖu lao ®éng.