Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiểu quả thi hành án dân sự ở Việt Nam
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Bản án, quyết định của Tòa án nhân danh Nhà nước khi được chấp hành nghiêm chỉnh có tác động trực tiếp đến lòng tin của nhân dân đối với pháp luật. Vì vậy, hoạt động thi hành án có một ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giữ vững kỷ cương phép nước, củng cố pháp chế và trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa, đảm bảo cho quyền lực tư pháp được thực thi trên thực tế. Hiến pháp 1992 khẳng định: "Các bản án và quyết định của Tòa án nhân dân đã có hiệu lực pháp luật phải được các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, các đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân tôn trọng; những người và đơn vị hữu quan nghiêm chỉnh chấp hành". Nhận thức được tầm quan trọng trong công tác này, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra mục tiêu trong những năm tới đây là phải: "Tiếp tục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác thi hành án dân sự, nâng cao hiệu quả công tác thi hành án, giải quyết căn bản tình trạng án tồn đọng. Đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống cơ quan thi hành án dân sự, nâng cao vai trò trách nhiệm của các cơ quan thi hành án" [1].Nhiều năm qua, Chính phủ đã xác định công tác thi hành án dân sự là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và đã đưa ra nhiều giải pháp hiệu quả nhằm tạo sự chuyển biến cơ bản trong công tác này. Do vậy, công tác thi hành án dân sự trong những năm qua đạt được một số kết quả đáng khích lệ, mà kết quả nổi bật nhất theo đánh giá của Chính phủ là: "Hệ thống cơ quan thi hành án dân sự được hình thành trong cả nước, công tác thi hành án dân sự đã được triển khai và hoạt động có hiệu quả bước đầu" [35]. Tuy nhiên, bên cạnh đó, công tác thi hành án dân sự hiện vẫn đang đứng trước những khó khăn, thử thách to lớn với nhiều vấn đề tồn tại, bất cập đang đặt ra cần được giải quyết. Hiệu quả công tác thi hành án dân sự chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, và sự quan tâm, mong mỏi của Đảng, Nhà nước và nhân dân; hoạt động thi hành án chưa thật sự đảm bảo được tính công bằng và nghiêm minh của pháp luật. Tồn tại lớn nhất trong công tác thi hành án dân sự những năm qua là tình trạng án "tồn đọng" kéo dài, với số lượng lớn ngày càng tăng, song chưa có biện pháp hữu hiệu để giải quyết. Tính đến hết năm 2002 trong tổng số trên 450 ngàn vụ việc phải thi hành, thì có trên 173 ngàn vụ việc không có điều kiện thi hành, chiếm gần 39% với tổng số tiền lên tới 8.000 tỷ đồng. Riêng năm 2002 trong số 276.749 việc có điều kiện thi hành thì chỉ có 247.000 việc các Cơ quan thi hành án dân sự tổ chức thi hành được, chiếm 89.23% nhưng số vụ việc thi hành xong hoàn toàn chỉ đạt 160.061 vụ, chiếm 57.83%, chưa kể số vụ việc chưa có điều kiện thi hành. Đây là vấn đề rất bức xúc đặt ra trong công tác thi hành án dân sự hiện nay. Thực trạng này, một phần xuất phát từ nguyên nhân: ý thức tuân thủ pháp luật của một số bộ phận nhân dân nói chung và một số cơ quan, tổ chức, các nhà quản lý doanh nghiệp và cá nhân (kể cả chính quyền địa phương) còn yếu kém. Mặt khác, là do chưa có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các cơ quan bảo vệ pháp luật, cũng như cơ quan hữu quan trong quá trình thi hành án; cơ sở pháp lý về tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự chưa được hoàn thiện, hệ thống các văn bản pháp lý về thi hành án dân sự chưa đầy đủ, chậm được bổ sung, sửa đổi kịp thời; cơ chế quản lý và cơ chế thi hành án hiện nay không hợp lý, gây cản trở và làm giảm hiểu quả công tác thi hành án nói chung và thi hành án dân sự nói riêng. Vì vậy, muốn giải quyết tình trạng "án tồn đọng", nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự cần phải nghiên cứu đề ra các giải pháp đồng bộ về nhiều mặt: Kinh tế, pháp luật, chính sách xã hội, tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ . Nhưng trong khuôn khổ luận văn luật học, chúng tôi chỉ đi sâu tìm hiểu những vấn đề liên quan đến pháp luật. Với tất cả những lý do nêu trên, việc chọn đề tài "Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiểu quả thi hành án dân sự ở Việt Nam" làm luận văn thạc sĩ luật học là cấp thiết và có ý nghĩa thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Những năm gần đây, trước những đòi hỏi khách quan của công tác thi hành án dân sự, đã có một số công trình khoa học nghiên cứu về vấn đề thi hành án dân sự, cụ thể là: Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ "Những cơ sở lý luận và thực tiễn về chế định Thừa phát lại", mã số 95-98-114/ĐT do Viện Nghiên cứu Khoa học Pháp lý - Bộ Tư pháp và Sở Tư pháp Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì thực hiện; Đề tài nghiên cứu cấp Bộ: "Mô hình quản lý thống nhất công tác thi hành án", mã số 96-98- 027/ĐT do Cục Thi hành án dân sự - Bộ Tư pháp chủ trì thực hiện; Đề tài cấp Nhà nước đang thực hiện: "Luận cứ khoa học của việc đổi mới tổ chức và hoạt động thi hành án ở Việt Nam trong giai đoạn mới" do Bộ Tư pháp chủ trì; Đề tài: "Thi hành án dân sự, thực trạng và hướng hoàn thiện của Dự án VIE/98/001" do Bộ Tư pháp chủ trì thực hiện dự án. Một số luận án và công trình nghiên cứu khác như: Luận văn thạc sĩ luật học: "Các biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự, thực tiễn áp dụng và hướng hoàn thiện" của tác giả Nguyễn Công Long; Luận văn thạc sĩ luật học "Hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự" của tác giả Nguyễn Thanh Thủy; Luận văn thạc sĩ luật học của tác giả Lê Xuân Hồng về "Xã hội hóa thi hành án dân sự ở Việt Nam"; Luận văn thạc sĩ luật học của tác giả Nguyễn Quang Thái về "Đổi mới tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự ở Việt Nam"; Luận văn thạc sĩ luật học của tác giả Lê Anh Tuấn về "Đổi mới thủ tục thi hành án dân sự ở Việt Nam" . Bên cạnh đó là Giáo trình môn Luật tố tụng dân sự của trường Đại học luật Hà Nội và các trường Đại học có chuyên ngành luật; một số bài viết đăng trên các tạp chí Dân chủ và pháp luật, Tạp chí Luật học, Tạp chí Nhà nước và pháp luật Các công trình nêu trên đã có nội dung nghiên cứu về thi hành án dân sự ở những góc độ, khía cạnh và mức độ khác nhau. Ở một số công trình cũng đã đề cập đến vấn đề thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự, nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu vấn đề đó một cách toàn diện, chuyên sâu. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục tiêu Mục tiêu tổng quát của đề tài là tìm ra các luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc đưa ra các giải pháp nhằm năng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Để đạt được mục tiêu lớn đó cần phải thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau: 3.2. Nhiệm vụ - Làm rõ những cơ sở lý luận về thi hành án và thi hành án dân sự. - Đánh giá đúng đắn và toàn diện về thực trạng pháp luật về thi hành án dân sự, thực tiễn thi hành án dân sự. - Phân tích nguyên nhân của thực trạng đó. - Đưa ra những giải pháp trước mắt và lâu dài nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự. 4. Phạm vi nghiên cứu "Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự ở Việt Nam" là một đề tài có tính khái quát cao, nội dung rất rộng, phong phú và phức tạp. Vì vậy, trong khuân khổ luận văn thạc sĩ luật học, tác giả tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về thi hành án và thi hành án dân sự; đánh giá thực trạng thi hành án dân sự và từ đó rút ra những giải pháp hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự trong điều kiện mới của đất nước ta. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận của việc nghiên cứu đề tài là chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử và phép biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật. - Các phương pháp cụ thể được sử dụng kết hợp, đó là: Phương pháp nghiên cứu lịch sử, phương pháp phân tích, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê, tổng hợp. 6. Ý nghĩa và những điểm mới của luận văn - Luận văn đã đưa ra và luận giải được một số quan điểm cơ bản về khái niệm thi hành án và thi hành án dân sự, tìm hiểu đặc điểm, bản chất của thi hành án và thi hành án dân sự, góp phần bổ sung, làm phong phú thêm cho hoạt động nghiên cứu khoa học về pháp luật thi hành án. - Từ việc đánh giá thực trạng pháp luật thi hành án dân sự, tác giả đã đưa ra được những điểm bất cập cần sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật thi hành án dân sự. - Từ việc đánh giá thực tiễn thi hành án dân sự, tác giả đã phân tích những nguyên nhân và đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thi hành án dân sự. Chương 2: Thực trạng pháp luật thi hành án dân sự và thực tiễn thi hành án dân sự. Chương 3: Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiểu quả thi hành án dân sự ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
uyÕt vµ tr¶ lêi cho ngêi khiÕu n¹i trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc khiÕu n¹i. NÕu ®¬ng sù cßn khiÕu n¹i, th× Bé trëng Bé T ph¸p gi¶i quyÕt khiÕu n¹i trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc khiÕu n¹i. Trêng hîp vô viÖc phøc t¹p th× thêi h¹n gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña Bé trëng Bé T ph¸p kh«ng qu¸ 60 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc khiÕu n¹i. QuyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña Bé trëng Bé T ph¸p lµ quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt cuèi cïng.
Trong trêng hîp cÇn thiÕt Bé trëng Bé T ph¸p cã quyÒn xem xÐt l¹i quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp tØnh vµ Thñ trëng C¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Bé T ph¸p.
ViÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ quyÕt ®Þnh, hµnh vi tr¸i ph¸p luËt cña ChÊp hµnh viªn, Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n trong qu©n ®éi còng ®îc quy ®Þnh rÊt cô thÓ t¹i §iÒu 61 Ph¸p lÖnh.
Ph¸p lÖnh n¨m 2004 ®· bæ sung qui ®Þnh vÒ thêi h¹n ®¬ng sù cã quyÒn khiÕu n¹i c¸c quyÕt ®Þnh, hµnh vi vµ Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n, ChÊp hµnh viªn lµ 90 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc quyÕt ®Þnh hoÆc ph¸t hiÖn ®îc hµnh vi tr¸i ph¸p luËt, trõ trêng hîp cã lý do chÝnh ®¸ng nh»m tr¸nh viÖc l¹m dông quyÒn khiÕu n¹i, ®¶m b¶o kh¾c phôc kÞp thêi quyÒn lîi bÞ x©m h¹i, ®ång thêi xö lý kÞp thêi nghiªm tóc hµnh vi sai ph¹m trong thi hµnh ¸n. Ph¸p lÖnh 2004 còng bæ sung qui ®Þnh ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh söa ®æi hoÆc hñy bá quyÕt ®Þnh, chÊm døt hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cña ChÊp hµnh viªn, Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp díi.
* Thùc hiÖn kh¸ng nghÞ vÒ thi hµnh ¸n (§iÒu 64, 65 Ph¸p lÖnh 2004)
ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn kh¸ng nghÞ ®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh cña Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n, ChÊp hµnh viªn C¬ quan thi hµnh ¸n cïng cÊp vµ cÊp díi. Thêi h¹n kh¸ng nghÞ lµ 15 ngµy ®èi víi ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cïng cÊp vµ 30 ngµy ®èi víi ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cÊp trªn trùc tiÕp, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc quyÕt ®Þnh vÒ thi hµnh ¸n.
Trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc kh¸ng nghÞ, Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tr¶ lêi kh¸ng nghÞ cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n ®èi víi quyÕt ®Þnh vÒ thi hµnh ¸n cña m×nh hoÆc cña ChÊp hµnh viÖn.
Trong trêng hîp Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp huyÖn kh«ng nhÊt trÝ víi kh¸ng nghÞ cña ViÖn kiÓm s¸t th× ph¶i b¸o c¸o víi Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp tØnh vµ ViÖn trëng ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cÊp trªn trùc tiÕp.Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp tØnh ph¶i xem xÐt, tr¶ lêi trong thêi h¹n 15 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc b¸o c¸o. V¨n b¶n tr¶ lêi cña Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp tØnh cã hiÖu lùc thi hµnh.
Trêng hîp Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp tØnh kh«ng nhÊt trÝ víi kh¸ng nghÞ cña ViÖn kiÓm s¸t th× ph¶i b¸o c¸o víi Thñ trëng C¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Bé T ph¸p vµ ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao. Thñ trëng C¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Bé T ph¸p ph¶i xem xÐt, tr¶ lêi trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc b¸o c¸o.V¨n b¶n tr¶ lêi cña Thñ trëng C¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Bé T ph¸p cã hiÖu lùc thi hµnh.
Trong trêng hîp Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp qu©n khu kh«ng nhÊt trÝ víi kh¸ng nghÞ cña ViÖn kiÓm s¸t, th× ph¶i b¸o c¸o víi Thñ trëng C¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Bé Quèc phßng vµ ViÖn kiÓm s¸t qu©n sù trung ¬ng. Thñ trëng C¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Bé Quèc phßng ph¶i xem xÐt vµ tr¶ lêi trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc b¸o c¸o. V¨n b¶n tr¶ lêi cña Thñ trëng c¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Bé Quèc phßng cã hiÖu lùc thi hµnh.
2.2. Thùc tiÔn thi hµnh ¸n d©n sù
Tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, më cöa, t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, nhng kÌm theo ®ã lµ t×nh tr¹ng vi ph¹m ph¸p luËt, tranh chÊp kinh tÕ, d©n dù còng ra t¨ng, sè lîng vô viÖc mµ Tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp gi¶i quyÕt ngµy mét nhiÒu, gi¸ trÞ tiÒn, tµi s¶n ph¶i thi hµnh ngµy cµng lín, tÝnh chÊt ngµy cµng phøc t¹p.
§øng tríc nhiÖm vô nÆng nÒ vµ khã kh¨n, ®éi ngò c¸n bé võa thiÕu l¹i võa yÕu nhng c¸c C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù c¶ níc ®· cè g¾ng thùc hiÖn mét c¸ch tèt nhÊt c«ng viÖc cña m×nh. V× thÕ, c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù tõ n¨m 1993 ®Õn nay ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc, thÓ hiÖn ë nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc.
2.2.1. Sè lîng viÖc vµ tiÒn, tµi s¶n thi hµnh ¸n ®· thô lý vµ gi¶i quyÕt ®îc n¨m sau cao h¬n so víi n¨m tríc, nhiÒu vô phøc t¹p, tån ®äng nhiÒu n¨m ®· ®îc gi¶i quyÕt
NÕu so víi n¨m 1994 lµ n¨m ®Çu tiªn sau khi bµn giao c«ng t¸c thi hµnh ¸n, tæng sè vô viÖc ph¶i thi hµnh trªn 162 ngh×n vô viÖc víi sè tiÒn ph¶i thu trªn bÈy tr¨m tû ®ång, th× nh÷ng n¨m sau, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sè lîng vô viÖc mµ C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ph¶i tæ chøc thi hµnh t¨ng gÊp nhiÒu lÇn. N¨m 2002, tæng sè vô viÖc ph¶i thi hµnh lµ 450.971 vô viÖc, t¨ng gÊp ba lÇn so víi n¨m 1994; tæng sè tiÒn ph¶i thu 12,735 tû 538 triÖu ®ång, t¨ng gÊp 18 lÇn so víi n¨m 1994, ®ã lµ cha kÓ ®Õn nh÷ng vô ¸n lín nh: Epco - Minh Phông, T©n Trêng Sanh [3].
Riªng trong n¨m 2003, tæng sè vô viÖc c¸c C¬ quan thi hµnh ¸n c¶ níc ph¶i thi hµnh lµ 416.806 viÖc. Trong sè viÖc cã ®iÒu kiÖn thi hµnh 242.516 viÖc, th× cã 207.226 viÖc ®· tæ chøc thi hµnh, ®¹t tû lÖ 85,45 %. Sè tiÒn ®· thu: 765.687 triÖu 267 ngh×n ®ång [2].
§Æc biÖt, cã nhiÒu vô viÖc phøc t¹p, tån ®äng l©u n¨m ®· ®îc tæ chøc thi hµnh døt ®iÓm, b¶o ®¶m lîi Ých nhµ níc, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ c«ng d©n, ®ång thêi t¹o ®µ cho c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù. Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y, mét sè C¬ quan thi hµnh ¸n ph¶i tæ chøc thi hµnh nh÷ng vô ¸n ®Æc biÖt lín, tÝnh chÊt nghiªm träng vµ phøc t¹p cã ¶nh hëng lín ®Õn trËt tù chÝnh trÞ – an toµn x· héi vµ nÒn kinh tÕ. VÝ dô nh vô Epco - Minh Phông ph¶i thi hµnh trªn 4.000 tû ®ång, vô T©n Trêng Sanh ph¶i thi hµnh trªn 1.000 tû ®ång.
Víi sù quan t©m chØ ®¹o trùc tiÕp cña Ch×nh phñ vµ sù phèi hîp cã hiÖu qu¶ cña c¸c ngµnh chøc n¨ng ë Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng, c¸c khã kh¨n, víng m¾c vÒ c¬ chÕ trong qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n c¬ b¶n ®· ®îc gi¶i quyÕt, kÕt qu¶ thi hµnh ¸n bíc ®Çu ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ kh¶ quan. Trong vô ¸n Epco - Minh Phông, C¬ quan thi hµnh ¸n c¬ b¶n hoµn tÊt viÖc thu håi vµ giao sè tµi s¶n ®¶m b¶o thi hµnh ¸n gi¸ trÞ hµng ngh×n tû ®ång cho c¸c ng©n hµng ®îc thi hµnh ®Ó xö lý thu håi nî theo b¶n ¸n vµ ®· trùc tiÕp thi hµnh ®îc hµng tr¨m ngµn tû ®ång båi thêng.
2.2.2. Ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù ®îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn h¬n
Ngay sau khi cã luËt míi vÒ tæ chøc bé m¸y nhµ níc theo HiÕn ph¸p 1992 vµ NghÞ quyÕt cña Quèc héi khãa IX vÒ viÖc bµn giao c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù tõ Tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp sang c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ, Bé T ph¸p ®· chñ ®éng so¹n th¶o c¸c dù ¸n, v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù tr×nh c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn ban hµnh nh: Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù ngµy 21/4/1993; NghÞ ®Þnh sè 30/CP ngµy 02/06/1996 vÒ tæ chøc, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña C¬ quan qu¶n lý c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ ChÊp hµnh viªn; NghÞ ®Þnh sè 69/CP ngµy 18/10/1993 cña ChÝnh phñ vÒ thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn kh¸c, t¹o c¬ së ph¸p lý quan träng cho viÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn tæ chøc, ho¹t ®éng cña hÖ thèng C¬ quan thi hµnh ¸n d©n dù.
Cïng víi hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung, ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù ®· x©y dùng ®îc c¬ chÕ qu¶n lý thèng nhÊt c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tæ chøc, ho¹t ®éng còng nh quan hÖ víi c¸c c¬ quan h÷u quan gióp cho viÖc tËp trung ®Çu t vÒ con ngêi, c¬ së vËt chÊt, ph¬ng tiÖn lµm viÖc cho ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù.
Ngµy 14/01/2004 ñy ban t vÊn quèc gia ®· th«ng qua Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù 2004 thay thÕ Ph¸p lÖnh 1993, víi nhiÒu ®iÓm míi tiÕn bé nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù thêi gian qua, t¹o c¬ së ph¸p lý vµ t¨ng cêng h¬n n÷a hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù trong thêi gian tíi.
2.2.3. Bé m¸y C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ®îc cñng cè vµ t¨ng cêng h¬n, c¬ së vËt chÊt, kinh phÝ, ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng cho C¬ quan thi hµnh ¸n ®îc ®¶m b¶o
Th«ng qua viÖc nghiªn cøu kÕt qu¶ tæng kÕt mêi n¨m c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù vµ thùc tiÔn ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng t¸c thi hµnh ¸n tõ Tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp sang c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ vµ viÖc giao cho Bé T ph¸p gióp ChÝnh phñ qu¶n lý thèng nhÊt c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù trong ph¹m vi c¶ níc lµ ®óng ®¾n vµ phï hîp víi yªu cÇu c¶i c¸ch nÒn t ph¸p cña níc ta.
Ngay tõ n¨m 1993 lµ n¨m ®Çu tiªn tiÕp nhËn bµn giao, Bé trëng Bé T ph¸p ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp 53 Phßng thi hµnh ¸n cÊp tØnh, 539 §éi thi hµnh ¸n cÊp huyÖn, bæ nhiÖm 341 ChÊp hµnh viªn, ChÊp hµnh viªn trëng, phÇn lín cã tr×nh ®é §¹i häc luËt hoÆc t¬ng ®¬ng. Trong thêi gian qua võa thµnh lËp, võa x©y dùng C¬ quan thi hµnh ¸n míi do chia t¸ch, ®¬n vÞ hµnh chÝnh, võa cñng cè c¸c ®¬n vÞ hiÖn cã, ®ång thêi tËp trung kiÖn toµn vÒ tæ chøc t¨ng cêng sè biªn chÕ, chó träng viÖc ®µo t¹o båi dìng, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cho ®éi ngò c¸n bé thi hµnh ¸n, tiÕp tôc rµ so¸t, s¾p xÕp l¹i ®éi ngò ChÊp hµnh viªn, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vÒ sè lîng, yÕu vÒ n¨ng lùc chuyªn m«n, nghiÖp vô. §Õn hÕt n¨m 2003, c¶ níc ®· cã 64 Phßng thi hµnh ¸n cÊp tØnh vµ 657 §éi thi hµnh ¸n cÊp huyÖn. §éi ngò l·nh ®¹o c¸c C¬ quan thi hµnh ¸n gåm Trëng phßng, Phã trëng phßng thi hµnh ¸n, §éi trëng, §éi phã §éi thi hµnh ¸n vÒ c¬ b¶n ®îc kiÖn toµn, h¹n chÕ t×nh tr¹ng l·nh ®¹o c¬ quan t ph¸p cïng cÊp ph¶i kiªm nhiÖm Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n [2].
Bªn c¹nh ®ã, trªn c¬ së qui ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 30/CP ngµy 02/06/1993 cña ChÝnh phñ, Bé T ph¸p ®· phèi hîp víi Bé Quèc Phßng trong viÖc x©y dùng, kiÖn toµn hÖ thèng C¬ quan thi hµnh ¸n trong qu©n ®éi. §Õn nay ®· cã 09 Phßng thi hµnh ¸n qu©n khu vµ qu©n chñng H¶i qu©n ®¶m nhiÖm viÖc thi hµnh phÇn tµi s¶n trong c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh h×nh sù cña Tßa ¸n qu©n sù c¸c cÊp.
Trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n chung cña ®Êt níc, §¶ng vµ Nhµ níc, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng vÉn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c C¬ quan thi hµnh ¸n vÒ kinh phÝ, ph¬ng tiÖn, c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ vµ biªn chÕ. Cïng víi viÖc u tiªn tËp trung ®Çu t x©y dùng, söa ch÷a, n©ng cÊp trô së, mua s¾m ph¬ng tiÖn lµm viÖc cho c¸c c¬ quan Tßa ¸n ®Þa ph¬ng, Nhµ níc còng tõng bíc ch¨m lo x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho hÖ thèng C¬ quan thi hµnh ¸n. C¸c phßng thi hµnh ¸n cÊp tØnh ®Òu ®· ®îc cÊp xe « t«, c¸c §éi thi hµnh ¸n ®îc cÊp xe m¸y vµ c¸c thiÕt bÞ v¨n phßng, c«ng cô hç trî phôc vô c«ng t¸c thi hµnh ¸n.
2.2.4. Khã kh¨n víng m¾c trong thi hµnh ¸n d©n sù
Nh phÇn trªn ®· nªu, trong nh÷ng n¨m qua sè lîng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n ph¶i ®a ra thi hµnh ngµy cµng t¨ng, trong ®ã viÖc kh«ng cã ®iÒu kiÖn thi hµnh chiÕm tû lÖ kh«ng nhá. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, trong tæng sè 450.971 vô viÖc ph¶i thi hµnh, th× cã 173.078 vô viÖc kh«ng cã ®iÒu kiÖn thi hµnh chiÕm tíi 38,37% (so víi n¨m 2001, sè vô viÖc kh«ng cã ®iÒu kiÖn thi hµnh t¨ng thªm 7.040 vô viÖc), tæng sè tiÒn kh«ng cã ®iÒu kiÖn thi hµnh 8.259 tû 997 triÖu ®ång [3].
§©y lµ sè lîng ¸n tån ®äng v× nh÷ng lý do kh¸ch quan mµ C¬ quan thi hµnh ¸n kh«ng thÓ thi hµnh ®îc, cô thÓ:
- Do ngêi ph¶i thi hµnh ¸n ®ang chÊp hµnh h×nh ph¹t tï kh«ng cã tµi s¶n, thu nhËp ®Ó thi hµnh ¸n: 57.256 vô viÖc, chiÕm 33,08% víi sè tiÒn ph¶i thu;
- Do ngêi ph¶i thi hµnh ¸n kh«ng cã ®Þa chØ râ rµng: 21.066 vô viÖc, chiÕm 12,17% víi sè tiÒn ph¶i thu 408 tû 435 triÖu ®ång;
- Ngêi ph¶i thi hµnh ¸n tuy sèng ë ®Þa ph¬ng nhng kh«ng cã tµi s¶n, nguån thu nhËp ®Ó thi hµnh ¸n: 76.040 vô viÖc, chiÕm 43,39% víi sè tiÒn ph¶i thu 1.180 tû 520 triÖu ®ång;
- C¬ quan tæ chøc, doanh nghiÖp ph¶i thi hµnh ¸n ®· bÞ gi¶i thÓ: 422 vô viÖc, chiÕm 0,24% víi sè tiÒn ph¶i thu 1.583 tû 362 triÖu ®ång;
- C¸c lý do kh¸c: 18.294 vô viÖc chiÕm 10,56% víi sè tiÒn ph¶i thu 198 tû 478 triÖu ®ång, bao gåm: tµi s¶n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n cã gi¸ trÞ rÊt nhá so víi sè ph¶i thi hµnh, tµi s¶n kª biªn b¸n ®Êu gi¸ nhng kh«ng cã ngêi mua vµ ngêi ®îc thi hµnh ¸n còng kh«ng nhËn tµi s¶n.
Bªn c¹nh t×nh tr¹ng ¸n tån ®äng do nguyªn nh©n kh¸ch quan nãi trªn, cßn t×nh tr¹ng nhiÒu b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã ®iÒu kiÖn thi hµnh nhng cha ®îc thi hµnh do c¸c nguyªn nh©n chñ quan sau ®©y:
Mét lµ, do s¬ së ph¸p lý vÒ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù cha ®îc hoµn thiÖn, hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý vÒ thi hµnh ¸n d©n sù cha ®Çy ®ñ, cã nhiÒu ®iÓm bÊt cËp dÉn ®Õn ¶nh hëng hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù.
Ngoµi ra, hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam cha cã tÝnh ®ång bé, hoµn chØnh. ë c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c nh ph¸p luËt vÒ chÕ ®é kÕ to¸n, thèng kª cha ®îc chÊp hµnh nghiªm, cha cã c¬ chÕ kiÓm so¸t t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n cã ®¨ng ký kinh doanh mét c¸ch h÷u hiÖu, ®ång thêi chóng ta còng cha x©y dùng ®îc hÖ thèng c¸c c¬ quan ®¨ng ký giao dÞch cã b¶o ®¶m, ®¨ng ký quyÒn së h÷u, chÕ ®é chèng röa tiÒn. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®· ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn viÖc ph¸t hiÖn vµ kª biªn tµi s¶n, thu nhËp cña c¸ nh©n, tæ chøc ph¶i thi hµnh ¸n, lµm gi¶m hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù.
Hai lµ, trong nhiÒu trêng hîp, ë giai ®o¹n ®iÒu tra, xÐt xö c¸c vô ¸n (nhÊt lµ ¸n h×nh sù), c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông cha ®¸p øng kÞp thêi, ®Çy ®ñ c¸c biÖn ph¸p nh phong táa, kª biªn tµi s¶n nh»m ng¨n chÆn viÖc tÈu t¸n tµi s¶n, nªn ®Õn giai ®o¹n thi hµnh ¸n ®¬ng sù ®· tÈu t¸n hÕt tµi s¶n, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó thi hµnh.
Ba lµ, ®a phÇn c¬ quan cã thÈm quyÒn tuy ®· thùc hiÖn ®óng qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ phèi hîp tr¸ch nhiÖm trong thi hµnh ¸n, nhng vÉn cßn nhiÒu trêng hîp qui ®Þnh ®ã cha ®i vµo thùc tiÔn. Thùc tÕ cho thÊy cã nhiÒu trêng hîp ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt, ®· ®îc ®a ra thi hµnh hoÆc thi hµnh ®· xong hoµn toµn nhng sau ®ã vÉn cã yªu cÇu cña c¬ quan cã thÈm quyÒn ho·n hoÆc kh¸ng nghÞ theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm. KÕt qu¶ cña viÖc kiÕn nghÞ trªn nhiÒu khi lµm thay ®æi néi dung b¶n ¸n, g©y ra khã kh¨n phøc t¹p cho viÖc thi hµnh b¶n ¸n míi.
Bèn lµ, ho¹t ®éng cña c¬ quan xÐt xö cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ cña thi hµnh ¸n d©n sù, nhng hiÖn nay trong mèi quan hÖ gi÷a C¬ quan thi hµnh ¸n vµ c¬ quan xÐt xö cßn nhiÒu víng m¾c nh: nh÷ng trêng hîp b¶n ¸n cña Tßa ¸n tuyªn kh«ng râ rµng, kh«ng s¸t víi thùc tÕ, bá sãt ngêi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan ®Õn vô ¸n... nªn C¬ quan thi hµnh ¸n kh«ng thÓ thi hµnh ®îc.
N¨m lµ, cha cã sù phèi hîp tèt gi÷a C¬ quan thi hµnh ¸n vµ c¬ quan, tæ chøc kh¸c trong qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n. Ph¸p luËt qui ®Þnh, viÖc thi hµnh ¸n kh«ng chØ lµ nhiÖm vô riªng cña C¬ quan thi hµnh ¸n mµ cßn lµ nhiÖm vô chung cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp, cña toµn x· héi. Nhng thùc tÕ, cã nhiÒu lóc, nhiÒu n¬i, sù phèi hîp cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, cña tæ chøc x· héi, cña c«ng d©n cha tèt. NhiÒu khi, lùc lîng c¶nh s¸t cßn ngÇn ng¹i, nÐ tr¸nh trong viÖc b¶o vÖ cìng chÕ thi hµnh ¸n, cßn coi viÖc thi hµnh ¸n lµ nhiÖm vô riªng cña C¬ quan thi hµnh ¸n, chø kh«ng ph¶i nhiÖm vô cña ngµnh m×nh nªn kh«ng cã th¸i ®é hîp t¸c ®óng mùc.
S¸u lµ, cha cã sù phèi hîp gi÷a thi hµnh ¸n ph¹t tï vµ thi hµnh ¸n d©n sù. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn nay th× viÖc thi hµnh phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ thi hµnh ¸n ph¹t tï cña cïng mét bÞ c¸o cßn t¸ch rêi nhau: C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cha ®îc th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ thêi gian ra tï, ®Þa chØ cña bÞ c¸o sau khi rêi khái tï. Cã khi bÞ c¸o sau khi m·n tï ®· bá trèn ®i n¬i kh¸c nh»m lÈn tr¸nh nghÜa vô d©n sù ph¶i thi hµnh trong b¶n ¸n.
B¶y lµ, cha cã sù phèi hîp ®ång bé, chÆt chÏ trong tuyªn truyÒn, phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù. NhiÒu n¬i, ngêi ®îc thi hµnh ¸n do kh«ng hiÓu ph¸p luËt nªn ®· kh«ng yªu cÇu thi hµnh ¸n hoÆc ngêi ph¶i thi hµnh ¸n nhËn thøc sai lÇm vÒ ph¸p luËt nªn ®· c¶n trë hoÆc chèng ®èi viÖc thi hµnh ¸n.
T¸m lµ, cha cã sù phèi hîp chÆt chÏ, thèng nhÊt, gi÷a c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt trong viÖc xö lý c¸c hµnh vi kh«ng chÊp hµnh ¸n, chèng ®èi c¶n trë viÖc thi hµnh ¸n. NhiÒu trêng hîp, C¬ quan thi hµnh ¸n ®Ò nghÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi c¸c ®èi tîng cã c¸c hµnh vi nªu trªn, nhng kh«ng ®îc c¬ quan ®iÒu tra, kiÓm s¸t chÊp nhËn. §iÒu ®ã ®· lµm cho nh÷ng c¶n trë trong qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ ngµy cµng gia t¨ng.
Ch¬ng 3
Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù
Chñ tr¬ng x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, t¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n nãi riªng. NghÞ quyÕt cña Trung ¬ng §¶ng lÇn thø T¸m (khãa II) ®· chñ tr¬ng "Sím x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n theo híng tiÕn tíi tËp trung nhiÖm vô qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n vµo Bé T ph¸p". B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX còng nhÊn m¹nh "Tæ chøc l¹i c¬ quan ®iÒu tra vµ C¬ quan thi hµnh ¸n theo híng gän ®Çu mèi" [19, tr. 134]. §©y lµ mét ®Þnh híng c¬ b¶n cho viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt thi hµnh ¸n tríc m¾t còng nh l©u dµi. Tríc yªu cÇu cña thùc tiÔn tæ chøc vµ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n hiÖn nay, ®ßi hái cÊp b¸ch ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p th¸o gì khã kh¨n, víng m¾c, mÆt kh¸c cÇn khÈn tr¬ng cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé, l©u dµi nh»m ®æi míi tæ chøc, hoµn thiÖn ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù, n©ng cao hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù.
3.1. Nh÷ng gi¶i ph¸p tríc m¾t nh»m th¸o gì nh÷ng khã kh¨n víng m¾c trong thi hµnh ¸n d©n sù (tõ nay ®Õn n¨m 2006)
TiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó söa ®æi, bæ sung Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù 2004
Nh÷ng néi dung cÇn söa ®æi, bæ sung cña Ph¸p lÖnh 2004:
* C¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®îc thi hµnh theo thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù cÇn ®îc më réng
Ngoµi nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®îc thi hµnh theo qui ®Þnh t¹i §iÒu 2 Ph¸p lÖnh 2004, cÇn bæ sung cho C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cã thÈm quyÒn thi hµnh c¶ phÇn "kh«ng ph¶i lµ tµi s¶n" trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ vô ¸n hµnh chÝnh, nghÜa lµ C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù thi hµnh tÊt c¶ c¸c kho¶n trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ vô ¸n hµnh chÝnh; quyÕt ®Þnh xö ph¹t tiÒn vi ph¹m hµnh chÝnh do Tßa ¸n ¸p dông ®èi víi ®¬ng sù trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n vµ thi hµnh c¸c cam kÕt, tháa thuËn hîp ph¸p gi÷a c¸c bªn trong giao lu d©n sù.
* Bæ sung quyÒn yªu cÇu thi hµnh ¸n cña ngêi cã quyÒn, nghÜa vô, liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh ¸n
Theo ®ã, §iÒu 5 Ph¸p lÖnh 2004 cÇn quy ®Þnh: NÕu c¸c bªn ®¬ng sù kh«ng tù nguyÖn thi hµnh th× ngêi ®îc thi hµnh ¸n, ngêi ph¶i thi hµnh ¸n, ngêi cã quyÒn vµ nghÜa vô liªn quan c¨n cø vµo b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cã quyÒn yªu cÇu C¬ quan thi hµnh ¸n cã thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n.
* Söa ®æi qui ®Þnh vÒ thñ tôc ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n ®èi víi c¸c kho¶n chñ ®éng thi hµnh ¸n vµ thi hµnh ¸n theo ®Þnh kú
§èi víi kho¶n chñ ®éng ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n, C¬ quan thi hµnh ¸n ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n theo tõng kho¶n (13 kho¶n) qui ®Þnh t¹i §iÒu 22 Ph¸p lÖnh 2004, ®èi víi viÖc thi hµnh ¸n theo ®Þnh kú, C¬ quan thi hµnh ¸n ra quyÕt ®Þnh theo tõng kú.
* Bæ sung qui ®Þnh vÒ c¨n cø vµ thêi h¹n ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n trong trêng hîp C¬ quan thi hµnh ¸n nhËn ñy th¸c
* Bæ sung qui ®Þnh vÒ thñ tôc ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n vµ tæ chøc viÖc thi hµnh kho¶n khÊu trõ thu nhËp cña ngêi bÞ ph¹t c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ cho C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù thùc hiÖn
Thñ tôc nµy cÇn ®îc quy ®Þnh lµ thñ tôc chñ ®éng ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n d©n sù. Trong viÖc thi hµnh ¸n cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù víi chÝnh quyÒn c¬ së vµ c¬ quan, tæ chøc ®îc giao qu¶n lý, gi¸m s¸t ngêi bÞ c¶i t¹o kh«ng giam gi÷.
* Söa ®æi, bæ sung thñ tôc thanh to¸n tiÒn thi hµnh ¸n
Bæ sung quy ®Þnh vÒ u tiªn thanh to¸n tiÒn thi hµnh ¸n cho ngêi nhËn b¶o l·nh tµi s¶n hoÆc c¸c b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù kh¸c.
* Söa ®æi, bæ sung qui ®Þnh miÔn gi¶m thi hµnh ®èi víi kho¶n ¸n phÝ, tiÒn ph¹t vµ c¸c kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch
Nh vËy, cÇn bæ sung thªm trêng hîp ®îc miÔn, gi¶m thi hµnh ®èi víi kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch nÕu ®¬ng sù ®¸p øng ®ñ c¸c tiªu chuÈn ®Ó ®îc xÐt miÔn gi¶m nh trêng hîp ¸n phÝ vµ ph¹t tiÒn.
Ngoµi ra, nªn giao cho ñy ban nh©n d©n xÐt, quyÕt ®Þnh miÔn gi¶m ¸n phÝ, tiÒn ph¹t, trêng hîp nép Ng©n s¸ch kh¸c cho ngêi ph¶i thi hµnh ¸n.
* Quy ®Þnh thñ tôc ñy quyÒn trong thi hµnh ¸n d©n sù
CÇn quy ®Þnh C¬ quan thi hµnh ¸n ñy quyÒn cho c¸c c¬ quan, tæ chøc hoÆc c¸ nh©n cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh thùc hiÖn mét sè thñ tôc ®Ó thùc hiÖn thi hµnh ¸n d©n sù nh ñy quyÒn: x¸c minh ®iÒu kiÖn thi hµnh ¸n, tiÕn hµnh kª biªn tµi s¶n ®Ó ®¶m b¶o thi hµnh ¸n.
* Söa ®æi, bæ sung qui ®Þnh cìng chÕ thi hµnh ¸n
- Bæ sung qui ®Þnh thñ tôc kª biªn, b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n cña c¬ quan Nhµ níc ®Ó thi hµnh ¸n d©n sù.
- Quy ®Þnh cô thÓ thñ tôc kª biªn, b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n lµ quyÒn sö dông ®Êt vµ quyÒn tµi s¶n vµ kª biªn tµi s¶n kh¸c.
* Qui ®Þnh c¬ chÕ, thñ tôc buéc ngêi ph¶i thi hµnh ¸n d©n sù ®èi víi kho¶n nép ¸n phÝ, tiÒn ph¹t hoÆc tiÒn nép ng©n s¸ch ph¶i tËp trung lao ®éng ®Ó lÊy tiÒn thi hµnh ¸n vµ cÇn tÝnh tiÒn c«ng cho ph¹m nh©n khi hä tËp trung c¶i t¹o
Trong trêng hîp ngêi ph¶i thi hµnh nh÷ng kho¶n nép ng©n s¸ch nhµ níc th× cÇn qui ®Þnh thñ tôc b¾t buéc ngêi ®ã tËp trung lao ®éng ®Ó lÊy tiÒn ®¶m b¶o thi hµnh ¸n d©n sù. NÕu ngêi ph¶i thi hµnh ¸n d©n sù ®ang ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t tï t¹i tr¹i c¶i t¹o, th× nªn tÝnh to¸n tiÒn c«ng cña hä, sau khi tÝnh tiÒn sinh ho¹t hµng th¸ng cña hä, sè tiÒn cßn l¹i sÏ thanh to¸n tiÒn thi hµnh ¸n.
* Bæ sung quy ®Þnh phèi hîp thi hµnh phÇn d©n sù víi thi hµnh h×nh ph¹t trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ h×nh sù
Trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ h×nh sù cã phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù, viÖc thi hµnh ¸n xong cã nghÜa lµ ngêi ph¶i thi hµnh ¸n ph¶i thi hµnh xong tÊt c¶ c¸c kho¶n ph¶i thi hµnh ¸n cña b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n, trong ®ã cã phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ c¸c h×nh ph¹t bæ sung. V× vËy, cÇn qui ®Þnh viÖc thi hµnh xong phÇn tr¸ch nhiÖm d©n sù míi ®ñ ®iÒu kiÖn xÐt gi¶m ¸n, ®Æc x¸, miÔn thi hµnh h×nh ph¹t tï ®Ó g¾n tr¸ch nhiÖm thi hµnh ¸n d©n sù cña gia ®×nh ngêi bÞ kÕt ¸n ®èi víi th©n nh©n cña hä.
* Gi¶m bít mét sè thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt
- Bá qui ®Þnh C¬ quan thi hµnh ¸n ph¶i ra quyÕt ®Þnh thu håi quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n khi ñy th¸c thi hµnh ¸n. Bëi v× quyÕt ®Þnh ñy th¸c thi hµnh ¸n ®· bao hµm ®îc tÊt c¶ c¸c néi dung, th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó c¬ quan ñy th¸c chÊm døt ho¹t ®éng thi hµnh ¸n cha hoÆc ®ang thi hµnh dë dang, cßn c¬ quan nhËn ñy th¸c vµ ngêi cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan cã ®ñ c¬ së ®Ó tiÕp tôc viÖc thi hµnh vµ cÇn thi hµnh ¸n.
- Bá quy ®Þnh C¬ quan thi hµnh ¸n nhËn ñy th¸c, nÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ñy th¸c th× trong trêng hîp C¬ quan thi hµnh ¸n ra quyÕt ®Þnh theo ®¬n yªu cÇu cña ngêi ®îc thi hµnh ¸n th× c¬ quan nhËn ñy th¸c tr¶ l¹i ®¬n yªu cÇu cho ®¬ng sù vµ híng dÉn viÖc göi ®¬n yªu cÇu ®Õn c¬ quan n¬i cã ®iÒu kiÖn thi hµnh. Theo quy ®Þnh nµy th× C¬ quan thi hµnh ¸n n¬i cã ®iÒu kiÖn thi hµnh cã lý do ®Ó tõ chèi tiÕp nhËn yªu cÇu cña ngêi ®îc thi hµnh ¸n, v× theo quy ®Þnh th× thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n lµ Thñ trëng c¬ quan n¬i Tßa ¸n ®· xÐt xö s¬ thÈm. V× vËy, nªn quy ®Þnh c¬ quan nhËn ñy th¸c ph¶i híng dÉn cho ®¬ng sù yªu cÇu c¬ quan ®· ñy th¸c, ñy th¸c ®Õn n¬i cã ®iÒu kiÖn thi hµnh.
- Bá quy ®Þnh ra quyÕt ®Þnh tr¶ l¹i ®¬n yªu cÇu thi hµnh ¸n khi ®· cã quyÕt ®Þnh ®×nh chØ thi hµnh ¸n v× lý do thêi hiÖu thi hµnh ¸n ®· hÕt. V× quyÕt ®Þnh ®×nh chØ thi hµnh ¸n v× lý do thêi hiÖu thi hµnh ¸n ®· kÕt thóc ®îc göi cho ®¬ng sù vµ chÝnh quyÒn h÷u quan ®· hµm chøa néi dung th«ng b¸o cho hä biÕt viÖc thi hµnh ¸n kh«ng ®îc thi hµnh [38].
3.2. Gi¶i ph¸p l©u dµi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù (b¾t ®Çu tõ n¨m 2007)
3.2.1. §æi míi tæ chøc vµ thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù
3.2.1.1. §æi míi tæ chøc
Trong qu¸ tr×nh th¶o luËn xung quanh viÖc x¸c ®Þnh m« h×nh tæ chøc c¸c C¬ quan thi hµnh ¸n hiÖn nay cã hai lo¹i quan ®iÓm kh¸c nhau [42].
Quan ®iÓm thø nhÊt: Bé T ph¸p lµ c¬ quan gióp ChÝnh phñ qu¶n lý nhµ níc vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n trong ph¹m vi c¶ níc, cã ph©n cÊp hîp lý cho chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng mét sè nhiÖm vô cô thÓ nhng kh«ng ph¶i lµ ph©n cÊp hoµn toµn. Theo ®ã, C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ®îc tæ chøc theo 3 cÊp lµ Trung ¬ng, tØnh, huyÖn. C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ®Þa ph¬ng ®îc tæ chøc ®éc lËp víi Së T ph¸p, Phßng t ph¸p, trùc thuéc hÖ thèng däc tõ Trung ¬ng ®Õn cÊp huyÖn, ®ång thêi chÞu sù l·nh ®¹o cña ñy ban nh©n d©n ®Þa ph¬ng.
u ®iÓm cña m« h×nh tæ chøc C¬ quan thi hµnh ¸n theo kiÓu nµy thÓ hiÖn sù t¬ng ®èi ®éc lËp cña ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù. Do ®ã, kh«ng thÓ ph©n cÊp hoµn toµn cho ®Þa ph¬ng trùc tiÕp qu¶n lý nh c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc hµnh chÝnh. Bëi v×, nÕu ph©n cÊp viÖc thi hµnh ¸n cho tõng ®Þa ph¬ng th× ho¹t ®éng nghiÖp vô cña ChÊp hµnh viªn dÔ bÞ lÖ thuéc, viÖc ¸p dông ph¸p luËt sÏ kh«ng thèng nhÊt. MÆt kh¸c, hiÖn nay ngµy cµng cã nhiÒu c¬ quan nhµ níc, trong ®ã cã ñy ban nh©n d©n lµ ngêi ph¶i thi hµnh ¸n trong c¸c vô kiÖn hµnh chÝnh, lao ®éng, kinh tÕ, d©n sù… v× vËy nÕu thùc hiÖn ph©n cÊp hoµn toµn cho ®Þa ph¬ng trùc tiÕp qu¶n lý c«ng t¸c thi hµnh ¸n sÏ cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu kh¸ch quan.
H¬n n÷a, xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c "c¬ quan nµo qu¶n lý vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô th× ®ång thêi qu¶n lý vÒ tæ chøc" th× viÖc giao cho Bé T ph¸p, víi t c¸ch lµ c¬ quan qu¶n lý chuyªn m«n, nghiÖp vô, thùc hiÖn qu¶n lý vÒ tæ chøc c¸n bé phôc vô c«ng t¸c thi hµnh ¸n lµ hîp lý. NÕu kh«ng cã sù qu¶n lý chØ ®¹o thèng nhÊt trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n th× sù phèi hîp, kÕt hîp ®Ó gi¶i quyÕt ®èi víi nh÷ng trêng hîp thi hµnh ¸n liªn quan ®Õn nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh, ë nhiÒu ®Þa ph¬ng kh¸c nhau sÏ rÊt khã kh¨n.
Tuy nhiªn, nhîc ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ kh«ng ®Æt ra sù qu¶n lý cña Së T ph¸p, c¬ quan gióp ñy ban nh©n d©n qu¶n lý c«ng t¸c t ph¸p ë ®Þa ph¬ng. Vµ ®iÒu nµy cã thÓ kh¾c phôc b»ng viÖc quy ®Þnh ñy ban nh©n d©n cÊp tØnh chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n ë ®Þa ph¬ng. M« h×nh nµy vÉn ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña §¶ng ®èi víi tæ chøc vµ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n th«ng qua tæ chøc §¶ng trong ngµnh t ph¸p theo ngµnh däc hoÆc tæ chøc §¶ng ë ®Þa ph¬ng n¬i cã C¬ quan thi hµnh ¸n.
Quan ®iÓm thø hai: Gi÷ nguyªn qui ®Þnh vÒ tæ chøc C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù còng nh vÒ qu¶n lý nhµ níc ®èi víi c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù ë ®Þa ph¬ng nh hiÖn nay. Theo ®ã, Bé T ph¸p lµ c¬ quan gióp ChÝnh phñ qu¶n lý c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù vµ tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù thèng nhÊt trong c¶ níc. ñy ban nh©n d©n cÊp tØnh, cÊp huyÖn chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù ë ®Þa ph¬ng, c¬ quan t ph¸p gióp ñy ban nh©n d©n cïng cÊp vµ c¬ quan t ph¸p cÊp trªn trong viÖc qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n ë ®Þa ph¬ng.
Theo lËp luËn cña quan ®iÓm nµy th× viÖc t¸ch C¬ quan thi hµnh ¸n ®Þa ph¬ng ra khái c¬ quan t ph¸p cÊp tØnh, cÊp huyÖn, ®Ó thµnh lËp C¬ quan thi hµnh ¸n trùc thuéc ngµnh däc lµ kh«ng phï hîp víi chñ tr¬ng c¶i c¸ch Bé m¸y hµnh chÝnh, c¶i c¸ch t ph¸p cña Nhµ níc ta hiÖn nay. H¬n n÷a, c«ng t¸c thi hµnh ¸n lu«n g¾n víi ho¹t ®éng cña c¬ quan t ph¸p cÊp tØnh, cÊp huyÖn lµ nh÷ng c¬ quan tham mu, gióp ñy ban nh©n d©n cïng cÊp vÒ ho¹t ®éng t ph¸p vµ hµnh chÝnh t ph¸p. Ngoµi ra, §iÒu 43 LuËt tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n qui ®Þnh ñy ban nh©n d©n cã nhiÖm vô tæ chøc vµ chØ ®¹o c«ng t¸c thi hµnh ¸n ë ®Þa ph¬ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Quy ®Þnh nh vËy lµ xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña c«ng t¸c thi hµnh ¸n ph¶i g¾n víi t×nh h×nh thùc tÕ ë ®Þa ph¬ng. Tuy nhiªn, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c cña C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ë ®Þa ph¬ng, ®Ò nghÞ lµm râ vµ quy ®Þnh cô thÓ h¬n viÖc ph©n cÊp nhiÖm vô cho ®Þa ph¬ng trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù vµ qui ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Thñ trëng c¬ quan t ph¸p cÊp tØnh, cÊp huyÖn trong viÖc gióp ñy ban nh©n d©n ®Þa ph¬ng cïng cÊp thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ thi hµnh ¸n d©n sù ®Þa ph¬ng.
Chóng t«i cho r»ng, quan ®iÓm thø nhÊt lµ hîp lý h¬n: V× theo m« h×nh nµy sÏ kh¾c phôc ®îc nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp trong tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù mµ chóng t«i ®· ph©n tÝch ë phÇn tríc. Theo ®ã tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù sÏ ®îc x©y dùng cô thÓ nh sau:
X©y dùng hÖ thèng C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù theo m« h×nh Tæng côc thi hµnh ¸n thuéc Bé T ph¸p. Tæng côc thi hµnh ¸n cã nhiÖm vô qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n trong ph¹m vi toµn quèc, do Bé T ph¸p trùc tiÕp phô tr¸ch vµ theo hÖ thèng däc tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng trong ph¹m vi toµn quèc; Tæng côc kh«ng ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. §èi tîng qu¶n lý cña Tæng côc lµ nh÷ng tæ chøc vµ c¸ nh©n ho¹t ®éng liªn quan ®Õn chuyªn ngµnh, chÞu sù ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt vÒ chuyªn ngµnh ®ã. C¬ cÊu cña Tæng côc gåm c¬ quan Tæng côc vµ Côc ë cÊp tØnh. Riªng ë cÊp huyÖn kh«ng nhÊt thiÕt huyÖn, quËn, thÞ x· thµnh phè thuéc tØnh nµo còng ®Òu cã Chi côc thi hµnh ¸n mµ Chi côc thi hµnh ¸n sÏ ®îc tæ chøc thµnh c¸c khu vùc, trùc thuéc trùc tiÕp sù qu¶n lý cña Côc thi hµnh ¸n tØnh.
Theo m« h×nh nµy th× hÖ thèng C¬ quan thi hµnh ¸n trong qu©n ®éi ®îc tæ chøc ë Trung ¬ng (Côc thi hµnh ¸n thuéc Bé Quèc phßng), ë c¸c qu©n khu vµ qu©n chñng H¶i qu©n cã thi hµnh ¸n qu©n khu.
+ Tæng côc thi hµnh ¸n thuéc Bé T ph¸p cã Tæng côc trëng, c¸c Phã tæng côc trëng, ChÊp hµnh viªn vµ c¸c chøc danh kh¸c. Côc thi hµnh ¸n d©n sù cã c¸c Ban chøc n¨ng ®Ó gióp Tæng côc trëng tæ chøc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Tæng côc thi hµnh ¸n.
+ Côc thi hµnh ¸n thuéc Bé Quèc phßng cã Côc trëng, c¸c Phã côc trëng, ChÊp hµnh viªn vµ c¸c chøc danh kh¸c. Côc thi hµnh ¸n d©n sù cã thÓ cã c¸c Phßng chøc n¨ng ®Ó gióp Côc trëng tæ chøc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Côc thi hµnh ¸n.
+ Côc thi hµnh ¸n tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng (gäi chung lµ Côc thi hµnh ¸n tØnh) cã: Côc trëng, c¸c Phã côc trëng, ChÊp hµnh viªn vµ c¸c chøc danh kh¸c. Côc thi hµnh ¸n c¸c tØnh cã c¸c Phßng chøc n¨ng ®Ó gióp Côc trëng Côc thi hµnh ¸n tæ chøc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Côc thi hµnh ¸n.
+ Chi côc thi hµnh ¸n khu vùc cã: Chi côc trëng, Phã chi côc trëng, ChÊp hµnh viªn vµ c¸c chøc danh kh¸c.
+ VÒ nhiÖm vô, quyÒn h¹n: Tæng côc thi hµnh ¸n thuéc Bé T ph¸p, Côc thi hµnh ¸n thuéc Bé Quèc phßng vµ Côc thi hµnh ¸n tØnh thùc hiÖn hai nhiÖm vô chÝnh lµ qu¶n lý thi hµnh ¸n vµ trùc tiÕp tæ chøc thi hµnh ¸n.
+ VÒ c¬ chÕ qu¶n lý: c¸c C¬ quan thi hµnh ¸n chÞu sù qu¶n lý thèng nhÊt hÖ thèng tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Bé T ph¸p tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng. C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp díi chÞu sù chØ ®¹o vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô cña C¬ quan thi hµnh ¸n cÊp trªn. C¬ quan thi hµnh ¸n ®Þa ph¬ng chÞu sù qu¶n lý vÒ mÆt Nhµ níc cña Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n cïng cÊp n¬i C¬ quan thi hµnh ¸n ®Æt trô së theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. C¬ quan thi hµnh ¸n trong qu©n ®éi chÞu sù qu¶n lý, chØ ®¹o thèng nhÊt cña Bé trëng Bé Quèc phßng vµ chÞu sù qu¶n lý nhµ níc cña Bé trëng Bé T ph¸p theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt.
3.2.1.2. §æi míi vÒ thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù
- Quy ®Þnh râ trong Bé luËt tè tông h×nh sù söa ®æi, Bé luËt tè tông d©n sù míi vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c vÒ quyÒn h¹n còng nh tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ph¶i triÖt ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p kª biªn tµi s¶n cña ngêi ph¹m ph¸p hoÆc cña ngêi ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thi hµnh ¸n sau nµy.
- CÇn sím cã v¨n b¶n qui ®Þnh cô thÓ vÒ tr¸ch nhiÖm båi thêng do sai ph¹m trong qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n, theo ®ã x¸c ®Þnh cô thÓ tr¸ch nhiÖm cña c¸ nh©n ChÊp hµnh viªn, Thñ trëng C¬ quan thi hµnh ¸n, ViÖn kiÓm s¸t, c¸c c¸ nh©n vµ c¬ quan cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thi hµnh ¸n.
- C¸c c¬ quan t ph¸p ®Æc biÖt lµ c¸c c¬ quan C«ng an, ViÖn kiÓm s¸t, Tßa ¸n cÇn kiªn quyÕt ®a ra vµ xÐt xö nghiªm nh÷ng trêng hîp c¶n trë, chèng ®èi vµ kh«ng chÊp hµnh ¸n nh»m lËp l¹i kû c¬ng thi hµnh ¸n, gãp phÇn t¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa. §óng nh ChØ thÞ sè 20/CT-TTg ngµy 11/9/2001 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ viÖc t¨ng cêng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù ®· nªu râ: c¸c c¬ quan, tæ chøc, kÓ c¶ c¸c c¬ quan Nhµ níc ph¶i tù nguyÖn thi hµnh ¸n, nÕu kh«ng tù nguyÖn thi hµnh, th× C¬ quan thi hµnh ¸n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thi hµnh ¸n theo qui ®Þnh cña Ph¸p luËt. C¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n cè t×nh d©y da, c¶n trë ho¹t ®éng thi hµnh ¸n, cÇn ®îc xö lý nghiªm minh theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. §èi víi nh÷ng c¸ nh©n c¶n trë, chèng ®èi viÖc thi hµnh ¸n, mµ cã ®Çy ®ñ dÊu hiÖu cÊu thµnh téi ph¹m, th× ph¶i kiªn quyÕt truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, tæ chøc xÐt xö lu ®éng mét sè vô ®iÓn h×nh ®Ó tuyªn truyÒn réng r·i, lµm g¬ng cho nh÷ng ®èi tîng kh¸c.
- ThiÕt lËp mèi quan hÖ chÆt chÏ, th«ng tin thêng xuyªn gi÷a C¬ quan thi hµnh ¸n, ngêi ®îc thi hµnh ¸n víi c¬ quan ®¨ng ký quyÒn së h÷u, c¬ quan ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m, c¬ quan c«ng chøng... nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho C¬ quan thi hµnh ¸n trong qu¸ tr×nh thùc thi nhiÖm vô.
- T¨ng thªm thÈm quyÒn cho C¬ quan thi hµnh ¸n vµ ChÊp hµnh viªn nh: Cho phÐp C¬ quan thi hµnh ¸n ®îc ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi tríc khi Tßa ¸n thô lý vô ¸n theo yªu cÇu cña ®¬ng sù trong trêng hîp cã dÊu hiÖu tÈu t¸n tµi s¶n, víi ®iÒu kiÖn ngêi yªu cÇu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña sù kiÖn, ph¶i thanh to¸n c¸c chi phÝ cÇn thiÕt còng nh båi thêng thiÖt h¹i x¶y ra do yªu cÇu kh«ng ®óng; cho phÐp ChÊp hµnh viªn ®îc quyÒn ra lÖnh dÉn gi¶i ®¬ng sù trong trêng hîp ®· tèng ®¹t giÊy b¸o hîp lÖ nhiÒu lÇn mµ vÉn kh«ng cã mÆt; ®îc ¸p dông biÖn ph¸p chÕ tµi víi ngêi thø ba, trong trêng hîp kh«ng thùc hiÖn yªu cÇu cña ChÊp hµnh viªn; ®îc kh¸m xÐt hoÆc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p truy t×m tµi s¶n cña ngêi ph¶i thi hµnh ¸n khi cã c¨n cø cho r»ng hä cè t×nh giÊu giÕm, ®ång thêi lµm râ mèi quan hÖ gi÷a chøc danh ChÊp hµnh viªn vµ ChÊp hµnh viªn trëng.
- C¬ quan thi hµnh ¸n cã quyÒn yªu cÇu ngêi ph¶i thi hµnh ¸n thùc hiÖn nghÜa vô lao ®éng b¾t buéc ®Ó lÊy tiÒn thùc hiÖn nghÜa vô víi ngêi ®îc thi hµnh ¸n.
3.2.2. VÊn ®Ò x· héi hãa thi hµnh ¸n d©n sù
Quan ®iÓm 1: Tæ chøc l¹i hÖ thèng C¬ quan thi hµnh ¸n theo híng viÖc thi hµnh ¸n sÏ do Thõa ph¸t l¹i (hay Thõa thµnh viªn) thùc hiÖn. Ho¹t ®éng thi hµnh ¸n lµ mét dÞch vô c«ng trong lÜnh vùc t ph¸p vµ Thõa ph¸t l¹i sÏ ®îc tæ chøc díi h×nh thøc V¨n phßng hay C«ng ty hîp doanh ®Æt ë c¸c khu vùc, vËn dông nh m« h×nh Thõa ph¸t l¹i cña ViÖt Nam tríc ®©y vµ cña Céng hßa Ph¸p. Trªn c¬ së ®ã, Bé T ph¸p thèng nhÊt qu¶n lý tæ chøc Thõa ph¸t l¹i, trong ®ã mét sè néi dung sÏ do Së t ph¸p thùc hiÖn theo ph©n cÊp cña Bé T ph¸p. Trong ho¹t ®éng Thõa ph¸t l¹i, cÇn g¾n kÕt ho¹t ®éng cña Thõa ph¸t l¹i víi ho¹t ®éng cña Tßa ¸n, theo ®ã Tßa ¸n sÏ ra c¸c quyÕt ®Þnh nh©n danh Nhµ níc ®Ó sö dông quyÒn lùc nhµ níc, nh quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n, quyÕt ®Þnh cìng chÕ thi hµnh ¸n.
Quan ®iÓm 2: Cho r»ng ë ViÖt Nam kh«ng thÓ chØ x¸c ®Þnh trong mét vµi n¨m tíi lµ cã thÓ ¸p dông ®îc m« h×nh x· héi hãa t¬ng ®èi triÖt ®Ó ®èi víi ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù mµ cÇn ph¶i tõ 10 ®Õn 15 n¨m n÷a. V× d©n trÝ cña chóng ta cßn qu¸ thÊp. H¬n n÷a, víi mét lùc lîng ®éi qu©n chÝnh qui, cïng víi sù hç trî tõ phÝa c¶nh s¸t, chÝnh quyÒn c¸c cÊp mµ viÖc tæ chøc thi hµnh ¸n cßn khã kh¨n th× khã cã thÓ nãi r»ng c¸c tæ chøc t nh©n cã thÓ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô dÞch vô thi hµnh ¸n.
Theo chóng t«i, cÇn nghiªn cøu, x¸c ®Þnh møc ®é can thiÖp cña Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng thi hµnh ¸n: LÜnh vùc nµo thuéc tr¸ch nhiÖm cña Nhµ níc, lÜnh vùc nµo cÇn x· héi hãa, vµ x· héi hãa nh thÕ nµo. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc quan t©m trong tæng thÓ qu¸ tr×nh x· héi hãa mét sè ho¹t ®éng cña c¬ quan t ph¸p nãi chung, ph¶i ®îc x©y dùng mét c¸ch cô thÓ trªn c¸c ph¬ng diÖn vÒ tæ chøc, vµ ho¹t ®éng, vÒ thñ tôc vµ thÈm quyÒn… Tõ ®ã kiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ m« h×nh vµ bíc ®i phï hîp, mang tÝnh kh¶ thi cao.
Tríc hÕt, cÇn kh¼ng ®Þnh trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë níc ta, viÖc x· héi hãa tõng bíc thi hµnh ¸n d©n sù lµ cÇn thiÕt v× nã mang l¹i nh÷ng lîi Ých nh: gi¶m t¶i khèi lîng c«ng viÖc cña C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ®ang ngµy cµng t¨ng lªn, gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng tån ®äng ¸n, t¹o ®iÒu kiÖn cho C¬ quan thi hµnh ¸n tinh läc, kiÖn toµn, tinh gi¶m biªn chÕ, lµm gän nhÑ bé m¸y, tiÕt kiÖm mét c¸ch ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch nhµ níc; gióp cho viÖc n©ng cao chÊt lîng thi hµnh ¸n d©n sù nhê cã sù c¹nh tranh gi÷a c¬ quan, tæ chøc thi hµnh ¸n; lµm thay ®æi phong c¸ch lÒ lèi lµm viÖc, th¸i ®é phôc vô, kh¾c phôc tÖ quan liªu cöa quyÒn, nhòng nhiÔu nh©n d©n, t¹o thªm kh¶ n¨ng lùa chän cho ngêi d©n phï hîp víi ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng cô thÓ cña m×nh.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ph¹m vi nh÷ng néi dung ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù cã thÓ vµ cÇn ®îc x· hé hãa. ViÖc x· héi hãa ph¶i phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, lÞch sö cô thÓ cña tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña x· héi. Ngoµi ra, ph¶i tÝnh ®Õn yÕu tè t©m lý, tËp qu¸n, truyÒn thèng, m«i trêng ph¸p lý ë tõng vïng, miÒn kh¸c nhau.
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh cã hai lo¹i viÖc ®îc ®em ra thi hµnh theo ph¬ng thøc kh¸c nhau. Thø nhÊt, lo¹i viÖc do C¬ quan thi hµnh ¸n chñ ®éng thi hµnh, kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña ®¬ng sù, bao gåm: c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ tr¶ l¹i tµi s¶n hoÆc båi thêng thiÖt h¹i tµi s¶n x· héi chñ nghÜa, ph¹t tiÒn… Thø hai, lµ tÊt c¶ c¸c viÖc cßn l¹i mµ C¬ quan thi hµnh ¸n chØ ra quyÕt ®Þnh thi hµnh ¸n khi ®¬ng sù cã ®¬n yªu cÇu. §©y lµ c¨n cø quan träng ®Ó ph©n ®Þnh ph¹m vi nh÷ng viÖc x· héi hãa.
§èi víi lo¹i viÖc thø nhÊt nh»m b¶o vÖ " lîi Ých c«ng" th× chi phÝ tiÒn b¹c, ph¬ng tiÖn ®Òu do ng©n s¸ch nhµ níc g¸nh chÞu. C¬ quan thùc hiÖn c«ng viÖc nµy còng ph¶i lµ c¬ quan c«ng quyÒn víi ®éi ngò c«ng chøc hëng l¬ng tõ ng©n s¸ch nhµ níc. §èi víi lo¹i viÖc thø hai, cã thÓ coi lµ "lîi Ých t" cña c«ng d©n, nªn ®Ó b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi ®ã hä ph¶i chÞu c¸c chi phÝ cÇn thiÕt. Nhµ níc kh«ng nªn lµm c¶ nh÷ng viÖc nµy vµ nªn coi ®ã lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô ph¸p lý ®Æc biÖt vµ giao cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®¶m nhiÖm trªn c¬ së tháa thuËn tù nguyÖn cña ®¬ng sù nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho Bé m¸y c«ng quyÒn, t¨ng nhanh tèc ®é vµ hiÖu qu¶ gi¶i quyÕt viÖc thi hµnh ¸n d©n sù.
Tuy nhiªn, viÖc x· héi hãa c«ng t¸c thi hµnh ¸n còng ph¶i thùc hiÖn tõng bíc víi h×nh thøc tæ chøc thÝch hîp. Qua nghiªn cøu tæ chøc thi hµnh ¸n mét sè níc trªn thÕ giíi, chóng ta thÊy cã ba h×nh thøc tæ chøc thi hµnh ¸n d©n sù lµ: thi hµnh ¸n c«ng, do c«ng chøc nhµ níc thùc hiÖn, h×nh thøc b¸n c«ng võa do c«ng chøc thùc hiÖn võa do viªn chøc thi hµnh ®¶m nhiÖm vµ thi hµnh ¸n t nh©n. Mçi m« h×nh ®Òu cã nh÷ng u khuyÕt ®iÓm. M« h×nh c«ng ®¶m b¶o hiÖu lùc cìng chÕ cña Nhµ níc, t¹o t©m lý tin tëng, an toµn vÒ phÝa ngêi d©n, nhÊt lµ ngêi nghÌo, nhng mÆt tr¸i lµ tèn kÐm kinh phÝ cña Nhµ níc vµ dÔ ph¸t sinh tÖ quan liªu, s¸ch nhiÔu; m« h×nh t nh©n th× møc ®é x· héi hãa rÊt cao, ng©n s¸ch nhµ níc ®ì tèn kÐm, nhng ®ßi hái ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn nh: nÒn kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn ë møc ®é nhÊt ®Þnh, m«i trêng ph¸p lý, v¨n hãa ph¸p lý ph¸t triÓn, ®Æc biÖt ý thøc tu©n thñ ph¸p luËt cña ngêi d©n vµ c¬ quan, tæ chøc ph¶i rÊt cao; hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i ®ång bé.
Trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam, theo chóng t«i cã thÓ ¸p dông h×nh thøc tæ chøc thi hµnh ¸n b¸n c«ng, võa phï hîp víi tr×nh ®é d©n trÝ, võa thÝch øng víi sù chuyÓn ®æi cña nÒn kinh tÕ - x· héi níc ta hiÖn nay. §Ó triÓn khai viÖc nµy ph¶i cã kÕ ho¹ch tõng bíc t¸ch riªng chÕ ®é c«ng chøc thi hµnh ¸n ®èi víi kho¶n thi hµnh ¸n vÒ tÞch thu tµi s¶n, ph¹t tiÒn, thu nî cho Nhµ níc, c¸c quyÕt ®Þnh khÈn cÊp t¹m thêi... §ång thêi ¸p dông chÕ ®é thi hµnh ¸n theo yªu cÇu cña ngêi ®îc thi hµnh ¸n vµ ngêi ph¶i thi hµnh ¸n (trong trêng hîp nµy, hä ph¶i trang tr¶i c¸c chi phÝ mµ ChÊp hµnh viªn bá ra ë møc ®é hîp lý). §iÒu cÇn lu ý lµ ph¶i kÕt hîp bé m¸y thi hµnh ¸n c«ng víi b¸n c«ng ®Ó võa c«ng chøc hãa c¸n bé ë møc cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch chung cña §¶ng vµ Nhµ níc (b¶o vÖ lîi Ých c«ng, ®èi tîng chÝnh s¸ch), võa tõng bíc x· héi hãa thi hµnh ¸n d©n sù phï hîp víi thùc tiÔn cuéc sèng.
KÕt luËn
Thi hµnh ¸n d©n sù lµ mét néi dung quan träng cña ho¹t ®éng nhµ níc. Trong Nhµ níc ph¸p quyÒn vai trß ph¸p chÕ lu«n ®îc ®Ò cao, ph¸p luËt ®îc ®¶m b¶o thùc hiÖn. Ph¸p chÕ ®ßi hái ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c ph¸n quyÕt nh©n danh c«ng lý mµ Tßa ¸n vµ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ®· tuyªn. Th«ng qua ho¹t ®éng thi hµnh ¸n, nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n vµ cña c¬ quan cã thÈm quyÒn ®îc thùc thi, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n vµ tæ chøc ®îc b¶o vÖ, c«ng b»ng x· héi ®îc b¶o ®¶m. Ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n nh©n danh quyÒn lùc nhµ níc sÏ chØ lµ quyÕt ®Þnh trªn giÊy nÕu kh«ng ®îc tæ chøc thi hµnh hoÆc thi hµnh kh«ng ®Çy ®ñ trªn thùc tÕ. Ho¹t ®éng thi hµnh ¸n kÐm hiÖu qu¶ sÏ lµm v« hiÖu hãa toµn bé ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan tè tông ë giai ®o¹n tríc, g©y tæn h¹i ®Õn trËt tù, kû c¬ng lµm gi¶m sót lßng tin cña nh©n d©n vµo tÝnh nghiªm minh cña ph¸p luËt. V× vËy, thi hµnh ¸n nãi chung, thi hµnh ¸n d©n sù nãi riªng cã vai trß rÊt lín trong viÖc gãp phÇn x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.
Thêi gian qua, ho¹t ®éng thi hµnh ¸n ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn vµ ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc th× hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c C¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cha thËt sù ®¸p øng yªu cÇu thùc tÕ ®Æt ra. Sè lîng ¸n cßn tån ®äng cha ®îc thi hµnh chiÕm tû lÖ ®¸ng kÓ, nhiÒu c¬ quan Nhµ níc vµ c¸ nh©n kh«ng chÊp hµnh b¶n ¸n, kh«ng tù nguyÖn thi hµnh ¸n, thËm chÝ cßn cã sù can thiÖp kh«ng ®óng ph¸p luËt vµo viÖc thi hµnh ¸n. Nh×n l¹i thùc tÕ qua h¬n 10 n¨m chuyÓn giao c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù tõ Tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp sang c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ th× c¬ chÕ qu¶n lý, tæ chøc, thñ tôc thi hµnh ¸n ®· vµ ®ang béc lé kh¸ nhiÒu bÊt cËp. C¸c bÊt cËp ®ã ë møc ®é kh¸c nhau ®ang t¸c ®éng trùc tiÕp, gi¸n tiÕp vµo ho¹t ®éng thi hµnh ¸n.
Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù 2004 ra ®êi lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù. Víi nh÷ng söa ®æi, bæ sung so víi Ph¸p lÖnh 1993, Ph¸p lÖnh 2004 ®· ®a ra ®îc nhiÒu gi¶i ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng ¸n tån ®äng. Tuy nhiªn, ®Ó ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña thùc tiÔn hiÖn nay, nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ thi hµnh ¸n d©n sù th× chóng ta cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù. Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù 2004 míi chØ lµ bíc khëi ®Çu, t¹o tiÒn ®Ò cho c¶ qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸p luËt thi hµnh ¸n nãi chung vµ thi hµnh ¸n d©n sù nãi riªng. V× vËy, yªu cÇu ®æi míi tæ chøc, thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù ®ang ®Æt ra mét c¸ch cÊp b¸ch. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã, tríc hÕt ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù.
ViÖc hoµn thiÖn c¸c chÕ ®Þnh ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù (®Æc biÖt lµ c¸c chÕ ®Þnh vÒ tæ chøc vµ thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù) kh«ng chØ nh»m t¨ng cêng hiÖu lùc cìng chÕ thi hµnh ¸n mang tÝnh quyÒn lùc Nhµ níc mµ cßn khuyÕn khÝch sù tù nguyÖn, tù tháa thuËn, n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ chñ ®éng thi hµnh ¸n cña ®¬ng sù, tõng bíc tiÕn tíi c¬ chÕ thi hµnh ¸n d©n sù chñ yÕu theo ®¬n yªu cÇu cña ®¬ng sù, vµ chuyÓn dÇn theo híng x· héi hãa thi hµnh ¸n d©n sù. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ cÇn cã sù tham kh¶o mét c¸ch nghiªm tóc, cã chän läc kinh nghiÖm cña níc ngoµi, trªn c¬ së ®ã vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o, phï hîp vµo thùc tiÔn ViÖt Nam. §ã còng lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu më réng giao lu kinh tÕ vµ héi nhËp quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2002), NghÞ quyÕt 08-NQ/TW ngµy 02 th¸ng 01 n¨m 2002 vÒ mét sè nhiÖm vô träng t©m cña c«ng t¸c t ph¸p trong thêi gian tíi.
Bé T ph¸p (2003), B¸o c¸o sè 10/BC-THA vÒ mét sè tån t¹i trong c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù vµ gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ.
Bé T ph¸p (2003), B¸o c¸o sè 361/BC-BTP vÒ tæng kÕt 10 n¨m c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù.
Bé T ph¸p (2004), C«ng v¨n sè 135/TP-THA vÒ thi hµnh Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù 2004.
Bé trëng Bé T ph¸p (1994), QuyÕt ®Þnh 141/Q§/QLTA-THA ph©n cÊp qu¶n lý vÒ mÆt tæ chøc c¸c Tßa ¸n nh©n d©n quËn, huyÖn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh vµ Phßng thi hµnh ¸n, §éi thi hµnh ¸n, (Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, T×m hiÓu ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù, Hµ Néi, 1999).
C«ng b¸o, n¨m 1945, 1960.
Céng hßa Ph¸p, LuËt sè 91-650, ngµy 9/7/1991 vÒ c¶i c¸ch thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù (b¶n dÞch cña Nhµ ph¸p luËt ViÖt - Ph¸p).
Chñ tÞch níc, S¾c lÖnh sè 85/SL ngµy 22/5/1950 vÒ c¶i c¸ch bé m¸y t ph¸p vµ luËt tè tông, ViÖt Nam quèc d©n C«ng b¸o n¨m 1950.
ChÝnh phñ (1993) NghÞ ®Þnh 69/CP quy ®Þnh vÒ thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù, (Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, T×m hiÓu PL THADS, Hµ Néi, 1999).
ChÝnh phñ (1993) NghÞ ®Þnh 30/CP quy ®Þnh vÒ tæ chøc, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¬ quan qu¶n lý c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù vµ ChÊp hµnh viªn, (Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, T×m hiÓu PL THADS, Hµ Néi, 1999).
ChÝnh phñ (2002), NghÞ ®Þnh sè 86/2002/N§-CP quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña Bé, c¬ quan ngang Bé, C«ng b¸o, sè 59 (1647) ngµy 25 th¸ng 11 n¨m 2002.
ChÝnh phñ (2003), B¸o c¸o sè 77/CP-PC vÒ c«ng t¸c thi hµnh ¸n n¨m 2003.
ChÝnh phñ (2003), Tê tr×nh sè 1087/CP-PC vÒ Dù th¶o Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù (söa ®æi).
ChÝnh phñ (2004), Dù th¶o NghÞ ®Þnh quy ®Þnh vÒ thñ tôc, cìng chÕ vµ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong thi hµnh ¸n d©n sù (söa ®æi).
ChÝnh phñ (2004), Dù th¶o NghÞ ®Þnh quy ®Þnh vÒ tæ chøc, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¬ quan qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù, c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù, chÊp hµnh viªn, c«ng chøc lµm c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù (söa ®æi)
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1995), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø T¸m Ban chÊp hµnh Trung ¬ng khãa VII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø Ba Ban chÊp hµnh Trung ¬ng khãa VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø B¶y Ban chÊp hµnh Trung ¬ng khãa VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø ChÝn Ban chÊp hµnh Trung ¬ng khãa IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
§Ò tµi nghiªn cøu cÊp Bé, Nh÷ng c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ chÕ ®Þnh Thõa ph¸p l¹i, M· sè 95-98/114/§T.
§Ò tµi nghiªn cøu cÊp Nhµ níc, LuËn cø khoa häc vµ thùc tiÔn cña viÖc ®æi míi vµ tæ chøc vµ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n ë ViÖt Nam, M· sè 2000-58-198.
Häc viÖn Hµnh chÝnh Quèc gia (2001), Tµi liÖu båi dìng vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ níc ch¬ng tr×nh chuyªn viªn, PhÇn II hµnh chÝnh Nhµ níc vµ c«ng nghÖ hµnh chÝnh, Nhµ in Khoa häc vµ c«ng nghÖ.
Lª Xu©n Hång (2002), X· héi hãa thi hµnh ¸n d©n sù ë ViÖt Nam, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Trêng §¹i häc LuËt Hµ Néi.
Bïi Xu©n Kh¸nh (2002), Mét sè ý kiÕn vÒ thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù-kinh tÕ cña ViÖt Nam tõ c¸ch tiÕp cËn cña LuËt so s¸nh, tµi liÖu Héi th¶o "§æi míi t ph¸p d©n sù trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi", ViÖn nghiªn cøu Nhµ níc vµ ph¸p luËt.
Vò Khoan - Phã thñ tíng ChÝnh phñ (2003), Ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ tæng kÕt 10 n¨m c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù, B¸o Ph¸p luËt, sè 81 (1924) thø s¸u ngµy 04/4/2003.
Kû yÕu Dù ¸n VIE/95/017: T¨ng cêng n¨ng lùc xÐt xö t¹i ViÖt Nam: PhÇn vÒ ph¸p luËt tè tông d©n sù.
Kû yÕu Dù ¸n VIE/95/001: T¨ng cêng n¨ng lùc ph¸p luËt t¹i ViÖt Nam- Giai ®o¹n II: B¸o c¸o chuyªn ®Ò vÒ mét sè lÜnh vùc cña khung ph¸p luËt t¹i ViÖt Nam.
NguyÔn C«ng Long (2002), C¸c biÖn ph¸p cìng chÕ thi hµnh ¸n d©n sù, thùc tiÔn ¸p dông vµ híng hoµn thiÖn, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Trêng §¹i häc LuËt Hµ Néi.
N«ng §øc M¹nh - Tæng bÝ th Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2002), T¨ng cêng vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Quèc héi ®¸p øng c¸c yªu cÇu x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n, v× d©n, T¹p chÝ Céng s¶n, sè 22 (th¸ng 8 n¨m 2002).
NhËt B¶n, LuËt thi hµnh ¸n d©n sù ( LuËt söa ®æi sè 91 n¨m 1989 B¶n dÞch t¹i Héi th¶o LuËt thi hµnh ¸n d©n sù NhËt B¶n, Hµ Néi ngµy 11/11/1998).
Quèc héi (1992) HiÕn ph¸p níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
Quèc héi (1995) Bé luËt d©n sù níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
Quèc héi (1999) Bé luËt h×nh sù níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
Lª Minh T©m (2001), Thö bµn mÊy vÊn ®Ò lý luËn vÒ thi hµnh ¸n, T¹p chÝ LuËt häc, sè 2/2001.
Thñ tíng ChÝnh phñ (2001), ChØ thÞ sè 20/2001/CT-TTg vÒ t¨ng cêng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù.
Thñ tíng ChÝnh phñ (1993), ChØ thÞ sè 266/02/6/1993/CT-TTg vÒ triÓn khai bµn giao vµ t¨ng cêng c«ng t¸c thi hµnh ¸n d©n sù trong t×nh h×nh tríc m¾t.
Thø trëng Bé T ph¸p - Lª ThÞ Thu Ba, Nh÷ng söa ®æi, bæ sung cña Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004, Bµi ph¸t biÓu t¹i buæi häp b¸o ngµy 17/02/2004 c«ng bè Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù 2004.
Lª Anh TuÊn (2004), §æi míi thñ tôc thi hµnh ¸n d©n sù ViÖt Nam, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Trêng §¹i häc LuËt Hµ Néi.
NguyÔn Quang Th¸i (2003), §æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù ë ViÖt Nam, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh.
NguyÔn Thanh Thñy (2001), Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thi hµnh ¸n d©n sù, LuËn v¨n th¹c sÜ luËt häc, Trêng §¹i häc LuËt Hµ Néi.
Trêng §¹i häc LuËt Hµ Néi (1996), Gi¸o tr×nh Lý luËn vÒ Nhµ níc vµ ph¸p luËt, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.
ñy ban Thêng vô Quèc héi (2003), c«ng v¨n sè 136/UBTVQH11 xin ý kiÕn m« h×nh tæ chøc, qu¶n lý c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù ë ®Þa ph¬ng.
ñy ban Thêng vô Quèc héi, Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 1989.
ñy ban Thêng vô Quèc héi, Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 1993, (Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, T×m hiÓu ph¸p luËt thi hµnh ¸n d©n sù, Hµ Néi, 1999).
ñy ban Thêng vô Quèc héi, Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n d©n sù n¨m 2004, Phô b¶n T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, sè 4/2004.
ñy ban Thêng vô Quèc héi, Ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp lao ®éng (Nxb §ång Nai, T×m hiÓu thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp lao ®éng, 2000).
ViÖn Nghiªn cøu Khoa häc Ph¸p lý - Bé T ph¸p (2001), X· héi hãa ho¹t ®éng thi hµnh ¸n d©n sù - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, sè 8/2001.
ViÖn Nghiªn cøu Khoa häc Ph¸p lý - Bé T ph¸p (2002), VÊn ®Ò c«ng nhËn vµ thi hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n níc ngoµi vµ quyÕt ®Þnh cña Träng tµi níc ngoµi, Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, sè 2/2002.
ViÖn Nghiªn cøu Khoa häc Ph¸p lý - Bé T ph¸p (2002), Mét sè vÊn ®Ò vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng thi hµnh ¸n hiÖn nay, Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, sè 6/2002.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiểu quả thi hành án dân sự ở Việt Nam.doc
