Xây dựng chương trình bảo tồn đa dạng sinh học vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát

g coû chòu haïn; traáp giöõa baøu Dieän tích ngaäp nhoû, saâu 0,2 Ven soâng, suoái Soâng Vaøm Coû, caùc suoái Daõy deïp ven soâng suoái naèm trong dao ñoäng cuûa möïc nöôùc (Nguoàn: VQG LGXM, 2007) 3.2 Ñaùnh giaù toång quaùt veà ñieàu kieän töï nhieân Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 61 Ñieàu kieän khí haäu vaø ñaát ñai thuaän tieän cho sinh tröôûng cuûa ñoäng thöïc vaät vaø ñaõ hình thaønh moät kieåu röøng ñaëc tröng cho caû nöôùc laø röøng baùn thay laù treân ñaát xaùm. Ñaây coøn laø nôi taäp trung vaø cö nguï cuûa nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät chuyeån tieáp giöõa mieàn nuùi (Ñoâng Nam Boä) vaø ñoàng baèng Taây Nam Boä Laø ñieåm taäp trung röøng vaø voán röøng quan troïng cuûa tænh, vôùi caùc traïng thaùi röøng coøn mang tính töï nhieân cuûa quaù trình dieãn theá. Ngoaøi ra, vuøng coøn laø nôi löu nieäm nhieàu di tích lòch söû cuûa thôøi kyø khaùng chieán. Do vò trí ñòa lyù naèm saùt bieân giôùi, neân caùc nhu caàu veà baûo veä röøng vì muïc ñích quoác phoøng vaø caùc muïc ñích kinh teá xaõ hoäi khaùc seõ thuùc ñaåy vuøng naøy phaùt trieån. VQG LGXM laø nôi raát ña daïng veà HST laø nôi sôû höõu taøi nguyeân ñoäng, thöïc vaät quí hieám vaø coù giaù trò kinh teá cao. Vì theá, Vöôøn laø nôi baûo toàn vaø phaùt trieån caùc gía trò veà ÑDSH, caûnh quan thieân nhieân, caùc HST röøng vaø HST ñaát ngaäp nöôùc. VQG LGXM laø nôi baûo toàn caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät vaø ñaëc höõu ñeå phuïc vuï coâng taùc baûo toàn nguoàn gen, nghieân cöùu khoa hoïc, tuyeân truyeàn giaùo duïc vaø du lòch sinh thaùi. Tuy nhieân, do ñaëc ñieåm cuûa VQG LGXM laø ñöôïc bao boïc bôûi moät quaàn theå daân cö sinh soáng ôû vuøng ñeäm neân bò taùc ñoäng raát nhieàu. Neân xaây döïng moät chöông trình baûo toàn ÑDSH sao cho hoøa hôïp giöõa HST Vöôøn vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ñòa phöông laø moät baøi toaùn khoù. Ñaát ñai trong vuøng chuû yeáu laø loaïi ñaát xaùm ñieån hình, coù nhieàu tieàm naêng bò thoaùi hoùa neáu thaûm thöïc vaät che phuû bò taùc ñoäng, chaët phaù hoaëc bieán maát. Haïn cheá lôùn nhaát laø nguoàn nöôùc trong muøa khoâ, neân nguy cô löûa röøng laø raát lôùn, ñoøi hoûi coù caùc bieän phaùp hieäu quaû phoøng choáng chaùy röøng. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 62 Ña soá ngöôøi daân trong khu vöïc phaàn nhieàu cuoäc soáng döïa vaøo thieân nhieân neân vieäc quaûn lyù tình traïng khai thaùc vaø ñaùnh baét traùi pheùp ñoäng, thöïc vaät cuûa ngöôøi daân ñòa phöông laø raát khoù. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 63 CHÖÔNG IV: ÑAÙNH GIAÙ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA VÖÔØN QUOÁC GIA LOØ GOØ XA MAÙT ÑEÁN SÖÏ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 64 CHÖÔNG IV: ÑAÙNH GIAÙ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA VÖÔØN QUOÁC GIA LOØ GOØ - XA MAÙT ÑEÁN SÖÏ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG 4.1 Aûnh höôûng cuûa VQG LGXM ñeán söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, moâi tröôøng 4.1.1 Ñoái vôùi kinh teá VQG LGXM ñem laïi raát nhieàu giaù trò veà kinh teá, ñôøi soáng ngöôøi daân trong khu vöïc VQG ñöôïc caûi thieän. Baûng 12: Thoáng keâ lao ñoäng theo ngaønh ngheà cuûa caùc xaõ lieân quan ñeán VQG LGXM Lao ñoäng Toång coäng Taân Bình Hoøa Hieäp Taân Laäp 8129 1916 2604 3609 Noâng nghieäp 6605 1628 2451 2526 Laâm nghieäp 112 33 23 56 Dòch vuï, thöông maïi 520 172 130 218 Khaùc 892 83 0 809 (Nguoàn:VQG LGXM, 2006) Tyû leä lao ñoäng phaân theo ngaønh ngeà nhö sau: − Lao ñoäng noâng nghieäp :82,25% − Lao ñoäng laâm ngieäp: 1,3% − Lao ñoäng dòch vuï, thöông maïi: 6,4% − Lao ñoäng khaùc: 10,2% Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 65 Toång soá lao ñoäng trong khu vöïc Vöôøn coù 6605 lao ñoäng, noâng nghieäp chieám 82,25%. Ñieàu naøy cho thaáy ña soá ngöôøi daân trong khu vöïc lieân quan ñeán VQG LGXM soáng chuû yeáu laø veà noâng nghieäp. Baûng 13: Baûng naêng suaát saûn xuaát noâng nghieäp Caây troàng Naêng suaát/taán/ha/naêm Luùa nöôùc 1 vuï 1,5 Luùa raãy 0,8 – 1,0 Mì 12 – 15 Mía 35 – 40 Ñaäu xanh 0,4 Ñaäu phoäng 0,6 (Nguoàn: VQG LGXM, 2006) Bình quaân thu nhaäp theo ñaàu ngöôøi: 180 – 250 kg thoùc/ngöôøi/naêm. Vôùi möùc thu nhaäp haøng naêm thaáp neân ngöôøi daân tieán haønh khai thaùc theâm caùc nguoàn lôïi töø taøi nguyeân thieân nhieân ñeå taêng thu nhaäp. Theo moät soá keát quaû nghieân cöùu gaàn ñaây, khu röøng LGXM coù haøng traêm loaøi thöïc vaät vaø ñoäng vaät, trong ñoù coù nhieàu loaøi quyù hieám, coù giaù trò cao, coù taàm quan troïng toaøn caàu. Caùc loaøi ñoäng vaät coù ôû ñaây nhö: Voïoc vaù, Voïoc xaùm, Cu li nhoû, Gaáu choù, Coâng, Gaø loâi hoàng tía, Caù saáu nöôùc ngoït, Ba ba, caùc loaøi chim nöôùc. Ñaëc bieät laø coù söï xuaát hieän cuûa Seáu ñaàu ñoû vì khu röøng LGXM laø nôi döøng chaân cuûa loaøi chim naøy treân ñöôøng di cö töø VQG Traøm Chim ñeán khu vöïc bieân giôùi giöõa Laøo vaø Campuchia. Vieäc saên, baãy caùc ñoäng vaät trong röøng laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng ñem laïi nguoàn löông thöïc, thöïc phaåm, taêng kinh teá cho ngöôøi daân trong khu vöïc. Löôïng caù trong Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 66 caùc soâng suoái khaù doài daøo vaøo muøa möa neân vieäc ñaùnh baét caù treân caùc soâng, suoái trong Vöôøn laø hoaït ñoäng chính, laø nguoàn thu nhaäp ñaùng keå cuûa ngöôøi daân. Hình 19: Ñaùnh baét caù treân caùc suoái trong VQG LGXM Thöïc vaät taïi VQG cuõng khaù ña daïng nhö caùc caây hoï Daàu (Daàu Song Naøng, Daàu raùi, Daàu mít, Sao ñen, Chai, Seán caùt, Veân veân, Laøu taùu ), xen laãn vôùi Caåm xe, Goõ ñoû, Goõ maät, Xoay, Traéc, Giaùng Höông, Huyûnh. Khai thaùc goã, khai thaùc daàu chai töø nhöõng caây Daàu cuõng ñem laïi giaù trò kinh teá cao. Chính vì theá ngöôøi daân trong khu Vöôøn xem nhöõng coâng vieäc naøy cuõng laø moät trong nhöõng nguoàn thu nhaäp. Caùc traûng coû ôû caùc khu röøng LGXM bò ngaäp nöôùc ñònh kyø vaøo muøa möa thaønh caùc traûng ngaäp nöôùc hoang sô, chöùa döïng söï phong phuù vaø ña daïng cuûa caùc loaøi thuûy sinh vaät vaø raát thích hôïp cho caùc loaøi chim ñaàm laày ñeán ñònh cö nhö: traûng Sim, traûng Seán, traûng Baø Ñieác, baøu Luøng Tung, traûng Taø Xia, traûng Taø Noát..v.v…keát hôïp vôùi nhöõng caûnh ñeïp töï nhieân voán coù cuûa Vöôøn taïo neân caûnh quan ñoäc ñaùo thu huùt khaùch du lòch taêng gía trò kinh teá cho caùc hoaït ñoäng DLST. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 67 Quy moâ dieän tích naøy raát phuø hôïp vôùi VQG coù chöùa ñöïng nhieàu HST, trong ñoù HST töï nhieân chieám hôn 80% dieän tích vaø nhieàu heä ñoäng, thöïc vaät phong phuù. Thu huùt khaùch du lòch, ñem laïi giaù trò kinh teá cao cho VQG LGXM cuõng nhö ngaønh du lòch cuûa tænh Taây Ninh. 4.1.2 Ñoái vôùi xaõ hoäi VQG LGXM coù giaù trò cao veà vaên hoùa vaø lòch söû. Nôi coù di tích lòch söû caáp quoác gia ñaõ ñöôïc Nhaø nöôùc coâng nhaän “Caên cöù Maët traän daân toäc giaûi phoùng vaø Chính phuû caùch maïng laâm thôøi Coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam”. Ñaây laø nôi khoâng nhöõng baûo toàn caùc di tích lòch söû, vaên hoùa maø coøn laø nôi tham quan du lòch, giaùo duïc truyeàn thoâng caùch maïng cho caùc theá heä mai sau. VQG LGXM laø nôi taäp trung caùc taøi nguyeân ñoäng, thöïc vaät phong phuù vaø ña daïng. Vôùi nhöõng ñaëc tröng sinh caûnh ñoäc ñaùo vaø nhieàu loaøi ñoäng, thöïc vaät quyù hieám laø nôi raát thích hôïp cho caùc hoaït ñoäng nghieân cöùu khoa hoïc, hoïc taäp, tham quan vaø du lòch ñoäc ñaùo. Vöôøn coøn taäp trung nhieàu caây thuoác quyù hieám coù giaù trò raát lôùn trong kho taøng caây thuoác quyù cuûa Vieät Nam. Vöôøn laø nôi taäp trung nhieàu nguoàn gen quyù, nhöõng ñoäng, thöïc vaät coù nguy cô tuyeät chuûng. Coù giaù trò raát lôùn ñoái vôùi söï baûo toàn vaø phaùt trieån ÑDSH trong Vöôøn cuõng nhö treân theá giôùi. 4.1.3 Ñoái vôùi moâi tröôøng Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 68 VQG LGXM laø nôi taäp trung moät löôïng lôùn caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät quyù hieám. Nôi coù caùc HST ñaëc tröng chöùa ñöïng nguoàn thöùc aên phong phuù vaø ña daïng. Goùp phaàn quan troïng trong vieäc toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa nguoàn taøi nguyeân sinh vaät. HST VQG LGXM bao phuû treân dieän tích 37,407 ha neân quy moâ taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng raát roäng lôùn vaø trong thôøi gian laâu daøi. Maät ñoä soâng, suoái trong phaïm vi VQG LGXM raát cao so vôùi caùc VQG khaùc. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng ñieåm maïnh taùc ñoäng coù lôïi ñeán moâi tröôøng. Nhöõng soâng, suoái trong phaïm vi Vöôøn chöùa ñöïng nguoàn thöùc aên phong phuù cung caáp cho caùc loaøi ñoäng vaät trong Vöôøn. Giuùp duy trì hoaït ñoäng soáng cuûa sinh vaät. Ngoaøi ra soâng suoái coøn cung caáp nguoàn nöôùc cho caùc heä thöïc vaät soáng vaø phaùt trieån. Ñaát ngaäp nöôùc taïi VQG raát phong phuù vaø ña daïng taùc ñoäng raát nhieàu ñeán moâi tröôøng. Kieåu thaûm thöïc vaät naøy ñoùng goùp ñaùng keå vaøo söï ña daïng veà heä sinh thaùi cuûa khu vöïc, ña daïng veà caùc loaøi ñoäng thöïc vaät thuyû sinh, vaø laø sinh caûnh quan troïng quyeát ñònh ñeán söï hieän dieän cuûa caùc loaøi thuù lôùn aên coû vaø caùc loaøi chim nöôùc thoâng qua vieäc cung caáp thöùc aên vaø nöôùc uoáng. Caùc quaàn xaõ sinh vaät ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc baûo veä röøng ñaàu nguoàn, ñaëc bieät thaûm thöïc vaät coù theå laøm nheï möùc ñoä haïn haùn, luõ luït cuõng nhö duy trì chaát löôïng nöôùc. Quaàn xaõ thöïc vaät vöôøn coù vai troø quan troïng trong vieäc ñieàu hoaø khí haäu ñòa phöông, khí haäu vuøng vaø caû khí haäu toaøn caàu: Taïo boùng maùt, khueách taùn hôi nöôùc, giaûm nhieät ñoä khoâng khí khi thôøi tieát noùng nöïc, haïn cheá söï maát nhieät khi khí haäu laïnh giaù, ñieàu hoaø nguoàn khí oâxy vaø cacbonic cho moâi tröôøng. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 69 Tuy nhieân, do vieäc khai thaùc, ñaùnh baét traùi pheùp caùc nguoàn taøi nguyeân cuûa Vöôøn ñaõ phaàn naøo taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi. VQG LGXM laø nôi taùc ñoäng raát nhieàu ñeán söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Vaø nguoàn taøi nguyeân cuûa tænh Taây Ninh aûnh höôûng raát nhieàu ñeán söï phaùt trieån beàn vöõng. 4.2 Nguyeân nhaân laøm suy giaûm ÑDSH ôû VQG LGXM 4.2.1 Hoaït ñoäng chaên thaû gia suùc Duø chaên nuoâi boø, deâø laø ngheà truyeàn thoáng cuûa ngöôøi daân ñòa phöông nhöng hieän nay tình traïng chaên thaû böøa baõi laøm caïnh tranh vôùi nguoàn thöùc aên cuûa ñoäng vaät röøng ñaõ bò caám, coäng vôùi ñòa phöông khoâng coù quy hoaïch vuøng coû chaên nuoâi gia suùc do ñoù saép tôùi ngöôøi chaên nuoâi seõ gaëp khoù khaên. Hình 20: Chăn nuôi dê tại VQG LGXM Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 70 Vieäc chaên thaû gia suùc trong caùc traûng coû trong röøng hieän ñang coøn xaûy ra khaù phoå bieán nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi daân Campuchia. Khu vöïc doïc bieân giôùi cuõng xaûy ra tình traïng töông töï nhö treân do ngöôøi daân Campuchia thöôøng luøa boø sang VQG ñeå chaên thaû. 4.2.2 Saên, baãy baét ñoäng vaät hoang daõ traùi pheùp Vieäc saên baén chim, thuù laøm aûnh höôûng ñeán söï toàn voâng cuûa nhieàu loaøi, beân caïnh ñoù vieäc taän dieät caù vaø caùc thuûy sinh vaät khaùc baèng xung ñieän cuõng laøm aûnh höôûng maïnh meõ ñeán caùc loaøi chim nöôùc vaãn coøn xaûy ra. Theo ngöôøi daân cho bieát, hieän nay tình traïng saên baét, ñaët baãy thuù vaãn dieãn ra taïi caùc khu vöïc xaõ Taân Bình, Hoøa Hieäp vaø Taân Laäp. Theo soá lieäu cuûa Haït Kieåm Laâm VQG LGXM naêm 2005 ñaõ laäp bieân baûn 16 vuï saên, baãy ñoäng vaät hoang daõ traùi pheùp chieám 32,6% trong toång nhöõng vuï vi phaïm haønh chính veà quaûn lyù vaø baûo veä röøng. Thu giöõ 3 löôùi baét chim, 1057 caàn baãy caùc loaïi, xöû lyù vaø thaû veà röøng 204 con boï caïp, 17 chim cu, 01 cu li, 3 raén, 3 ruøa, 2 choàn, 3 kyø ñaø. Con soá ñoäng vaät tòch thu thaû veà röøng thì nhoû, nhöng soá löôïng baãy raát lôùn cho thaáy tình traïng saên, baãy ñoäng vaät hoang daõ traùi pheùp dieãn ra khaù nghieâm troïng ôû khu vöïc naøy. Ngoaøi ra, naêm 2005 haït kieåm laâm VQG coøn tieáp nhaän töø Chi cuïc kieåm laâm Taây Ninh 175,4 kg raén caùc loaïi, 257,5 kg ruøa caùc loaïi, 7,6 kg traên, 162 kg Truùt, 125 con khæ vaø 14 con le le ñeå thaû veà röøng. Soá löôïng ñoäng vaät hoang daõ naøy chuû yeáu töø Campuchia ñöa sang nhöng cuõng coù theå moät phaàn soá ñoäng vaät hoang daõ naøy töø VQG LGXM. Trong 5 thaùng ñaàu naêm 2006 ñaõ gôõ ñöôïc 887 caàn baãy caùc loaïi, laäp bieân baûn 5 tröôøng hôïp baét, baãy ñoäng vaät hoang daõ. Coù theå thaáy tình traïng saên baãy ñoäng vaät hoang daõ coù chieàu höôùng taêng so vôùi naêm 2005. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 71 Nhöõng ghi nhaän treân ñaây coù theå laø nhoû so vôùi thöïc teá dieãn ra, coù theå nhieàu vuï dieãn ra troùt loït maø löïc löôïng kieåm laâm khoâng phaùt hieän ñöôïc. Coù moät soá nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng naøy nhö sau: • Röøng LGXM deã tieáp caän, ngöôøi daân soáng ngay saùt röøng • Löïc löôïng kieåm laâm vaø baûo veä röøng coøn moûng • Do nguoàn lôïi lôùn töø vieäc saên, baét ñoäng vaät hoang daõ • Hình phaït ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng saên, baãy traùi pheùp coøn nheï, chæ mang tính raên ñe • Ñôøi soáng ngöôøi daân coøn khoù khaên, coøn nhieàu hoä phaûi soáng döïa vaøo röøng ñeå taêng thu nhaäp. Hình 21: Baãy thuù trong röøng Veà phía ngöôøi daân Campuchia cuõng thöôøng leùn luùt sang röøng phía Vieät Nam ñeå saên baét, baãy thuù. Coù theå trong soá nhöõng ñoäng vaät hoang daõ ñöôïc thaû laïi veà röøng nhö ñaõ noùi ôû treân coù caû ñoäng vaät hoang daõ maø ngöôøi daân Campuchia ñaõ baét taïi ñaây. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 72 Vaøo muøa khoâ trong röøng chæ coøn soùt laïi nhöõng vuõng nöôùc nhoû, thuù vaät thöôøng tuï taäp ôû ñaây ñeå uoáng nöôùc. Lôïi duïng ñieàu naøy ngöôøi daân ñaõ boû thuoác vaøo ñaây ñeå khi thuù ñeán uoáng nöôùc seõ bò ngoä ñoäc ñeå deã baét. Cuõng vaøo muøa khoâ daân Campuchia hay sang ñoát coû ñeå cho coû non leân cho boø aên vaø cuõng laø ñeå baét thuù aån naáp döôùi taàng coû naøy, chuû yeáu laø raén vaø caùc loaøi boø saùt. Khu vöïc thöôøng bò taùc ñoäng laø nhöõng traûng vaø röøng gaàn bieân giôùi. 4.2.3 Chích xung ñieän vaø duøng chaát noå ñeå baét caù Löôïng caù trong caùc soâng suoái khaù doài daøo vaøo muøa möa, ñaùnh baét caù coù theå taïo ra moät phaàn nguoàn thu nhaäp cho ngöôøi daân ñòa phương. Tuy nhieân trong caùc hình thöùc ñaùnh baét caù hieän nay nhö thaû löôùi, caâu, ñoùng ñaùy, ñaùnh caù baèng thuoác noå vaø chích xung ñieän thì caàn ngaên caám. Ñaây laø moät hình thöùc khai thaùc huûy dieät raát nghieâm troïng. Chính phuû ñaõ coù quy ñònh nghieâm caám hình thöùc khai thaùc naøy ôû taát caû caùc thuûy vöïc. Hình 22: Baét caù baèng chích xung ñieän treân caùc baøu- traûng taïi VQG LGXM Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 73 4.2.4 Khai thaùc goã, ñaøo mai Hieän nay tình traïng khai thaùc goã traùi pheùp cuûa ngöôøi daân phía Vieät Nam vaãn dieãn ra. Chuû yeáu laø nhöõng caây goã taùi sinh, nhöõng caây goã nhoû. Nhöõng ñieåm noùng veà khai thaùc laâm saûn bao goàm khu vöïc xaõ Hoøa Hieäp vaø Taân Laâp. Ñaây laø moät coâng vieäc khoù khaên, maëc duø taát caû caùc löïc löôïng kieåm laâm vaø baûo veä röøng ñaõ laøm vieäc heát khaû naêng nhöng do ñòa baøn coøn quaù roäng vaø deã tieáp caän, coäng theâm nöõa laø ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân coøn khoù khaên, vieäc khai thaùc naøy laïi mang laïi lôïi nhuaän lôùn neân nhieàu ngöôøi vaãn baát chaáp luaät phaùp ñeå vaøo röøng khai thaùc. Ñoái vôùi ngöôøi daân toäc Khôme, ñaëc bieät laø khi coù leã hoäi, hoï vaãn vaøo röøng chaët caây ñeå söû duïng cho nhöõng hoaït ñoäng chung nhö ñoát löûa. Ñeå giaûi quyeát tình traïng khai thaùc goã traùi pheùp beân caïnh vieäc tuyeân truyeàn neân coù nhöõng chöông trình xoùa ñoùi giaûm ngheøo laøm cho ngöôøi daân khoâng coøn phaûi soáng leä thuoäc vaøo röøng nöõa. Hình 23: Caây Daàu bò gaõy do khai thaùc daàu traùi pheùp taïi VQG LGXM Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 74 Hoaït ñoäng khai thaùc goã röøng cuûa ngöôøi daân Campuchia dieãn ra raát maïnh meõ, do ñòa baøn röøng roäng coù ñöôøng bieân giôùi giaùp Campuchia hôn 40 km neân raát thuaän lôïi cho daân Campuchia leùn luùt qua bieân giôùi ñeå khai thaùc laâm saûn. Laâm saûn bò laáy caép chuû yeáu laø goã troøn coù ñöôøng kính nhoû. Vaøo nhöõng ngaøy giaùp teát nguyeân ñaùn laø hoaït ñoäng ñaøo mai laïi dieãn ra ôû ñaây, ngöôøi daân vaøo tìm nhöõng goác mai ñeïp mang leân Thò Xaõ baùn. Trong röøng LGXM coù raát nhieàu goác mai ñeïp, vieäc giöõ gìn nhöõng goác mai naøy khoâng nhöõng coù yù nghóa baûo toàn ÑDSH maø noù coøn giuùp thu huùt khaùch du lòch tôùi vôùi khu röøng naøy. 4.2.5 Laán chieám ñaát röøng laøm nôi canh taùc noâng nghieäp Hình 24: Phaù röøng laøm noâng nghieäp Tình traïng naøy coøn dieãn ra khaù phoå bieán ôû khu vöïc xaõ Hoøa Hieäp vaø Taân Laäp do danh giôùi phaân chia coøn chöa roõ raøng. VQG ñang gaëp moät soá khoù khaên trong vieäc di chuyeån moät soá hoä daân coù ñaát canh taùc naèm trong ranh giôùi cuûa VQG vì nhöõng hoä naøy ñaõ canh taùc taïi ñaây töø raát laâu (tröôùc khi thaønh laäp VQG). Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 75 Nhöõng hoä naøy thöôøng xuyeân tieán haønh laán chieám röøng daàn daàn ñeå môû roäng dieän tích canh taùc cuûa hoï. Hoaëc coù nhöõng hoä ñaõ ñöôïc ñeàn buø di chuyeån ra khoûi VQG nhöng hoï ñaõ töï yù quay laïi canh taùc traùi pheùp. Naêm 2005 löïc löôïng kieåm laâm ñaõ phaùt hieän 5 vuï phaùt raãy laán chieám ñaát laâm nghieäp. 4.2.6 Ñoát röøng vaø buoân laäu ñoäng, thöïc vaät Phoøng choáng chaùy röøng laø moät hoaït ñoäng vaát vaû vaø toán nhieàu coâng söùc nhaát taïi VQG LGXM. Do ñaëc tröng cuûa röøng laø röøng baùn khoâ haïn vôùi nhieàu traûng coû, neân vaøo muøa khoâ chæ caàn moät moài löûa laø coù theå gaây chaùy treân dieän roäng. Nguyeân nhaân gaây ra chaùy röøng khu vöïc naøy chuû yeáu laø do con ngöôøi. Coù theå keå moät soá nguyeân nhaân chính sau ñaây • Do ngöôøi Campuchia ñoát coû ñeå kích thích coû non phaùt trieån, taïo nguoàn thöùc aên cho boø. • Ñoát coû ñeå baét thuù, boø saùt • Nhöõng ngöôøi buoân laäu, saên baét thuù traùi pheùp khi bò kieåm laâm baét hay coù haønh ñoäng phaù hoaïi ñeå traû thuø. Trong muøa khoâ 2004-2005, treân ñòa baøn cuûa VQG ñaõ xaûy ra 7 vuï chaùy vôùi dieän tích 69,3 ha, trong ñoù 23 ha traûng coû, 1,8 ha röøng troàng, 42 ha röøng khoäp non vaø 2,5 ha röøng non. Hoaït ñoäng buoân laäu qua bieân giôùi Campuchia chuû yeáu daân ñòa phöông tieán haønh, hoï bieát khaù roõ nhöõng loái moøn trong röøng, hoï chôû xaêng daàu qua bieân giôùi vaø trôû veà Vieät Nam laø haït ñieàu vaø cao su. Vaøo muøa khoâ, caùc traûng ñeàu caïn nöôùc neân haàu nhö moïi khu vöïc trong röøng ñeàu coù theå ñi ñöôïc baèng xe Honda. Hoaït ñoäng naøy laøm khuaáy ñoäng baàu khoâng khí yeân tónh trong röøng. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 76 Tröôùc tình traïng ÑDSH taïi VQG LGXM ñang bò ñe doïa nghieâm troïng thì Ban quaûn lyù ñaõ coù nhöõng chöông trình baûo veä vaø khoâi phuïc laïi röøng, taïo caân baèng sinh thaùi. Hình 25: Goã laäu bò phaùt hieän vaø löu giöõ trong kho Töø caùc nguyeân nhaân keå treân thì soá löôïng ñoäng, thöïc vaät taïi VQG LGXM ñang suy giaûm trong tình traïng baùo ñoäng. Naêm 2005 ñaõ coù tôùi 11,5 ha röøng troàng bò phaù traùi pheùp. Vaø haøng naêm soá löôïng caùc loaøi ñoäng thöïc vaät trong Vöôøn bò ñaùnh baét ngaøy caøng taêng leân. Ñieån hình laø soá vuï xöû phaït ñoái vôùi nhöõng haønh vi vi phaïm caøng nhieàu. Caàn coù nhöõng chöông trình cuï theå ñeå baûo toàn ÑDSH cuûa Vöôøn traùnh nguy cô tuyeät chuûng. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 77 CHÖÔNG V: XAÂY DÖÏNG CHÖÔNG TRÌNH BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 78 CHÖÔNG V: XAÂY DÖÏNG CHÖÔNG TRÌNH BAÛO TOÀN ÑA DAÏNG SINH HOÏC 5.1 Khung chöông trình quản lý tại VQG LGXM VQG LGXM laø mẫu chuaån sinh thaùi quoác gia vì naèm trong vuøng chuyeån tieáp giöõa Taây Nguyeân vaø ñoàng baèng Soâng Cöûu Long vaø vôùi nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät veà sinh caûnh taïo neân söï ÑDSH coù giaù trò cho Vöôøn. Keá hoaïch quaûn lyù do Birdlife International phoái hôïp cuøng Ban quaûn lyù VQG xaây döïng 8/2003 vôùi söï hoå trôï döï aùn cuûa Döï aùn baûo toàn Caùt Tieân. 1. Duy trì söï toaøn veïn cuûa taát caû caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc theo muøa 2. Baûo veä taát caû caùc dieän tích röøng treân ñaát thaáp khoûi tình traïng chuyeån ñoåi thaønh caùc muïc ñích söû duïng ñaát khaùc. 3. Xaùc ñònh laïi chính xaùc ranh giôùi VQG 4. Kieåm soaùt tình traïng khai thaùc goã laäu 5. Kieåm soaùt saên baén, baãy caùc loaøi ñoäng vaät 6. Kieåm soaùt khai thaùc quaù möùc 7. Kieåm soaùt chaùy röøng 8. Toå chöùc ñieàu tra, nghieân cöùu ÑDSH 9. Naâng cao naêng löïc cho caùn boä VQG 10. Trang bò ñaày ñuû cô sôû vaät chaát, trang thieát bò cho Ban quaûn lyù 11. Taêng cöôøng phoái hôïp vôùi chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc toå chöùc coù lieân quan 12. Tieán haønh, toå chöùc caùc chöông trình giaùo duïc, naâng cao nhaän thöùc Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 79 13. Phaùt trieån kinh teá cho coäng ñoàng daân cö vuøng ñeäm 5.2 Xaây döïng chöông trình Vôùi 13 chöông trình neâu treân, em ñaõ löïa choïn vaø xaây döïng thöù töï chöông trình nhö sau: 1. Xaùc ñònh laïi chính xaùc ranh giôùi VQG 2. Toå chöùc ñieàu tra, nghieân cöùu ÑDSH 3. Duy trì söï toaøn veïn cuûa taát caû caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc theo muøa 4. Kieåm soaùt saên baén, baãy caùc loaøi ñoäng vaät 5. Kieåm soaùt khai thaùc quaù möùc 6. Kieåm soaùt chaùy röøng 7. Kieåm soaùt tình traïng khai thaùc goã laäu 8. Baûo veä taát caû caùc dieän tích röøng treân ñaát thaáp khoûi tình traïng chuyeån ñoåi thaønh caùc muïc ñích söû duïng ñaát khaùc. 9. Naâng cao naêng löïc cho caùn boä VQG 10. Taêng cöôøng phoái hôïp vôùi chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc toå chöùc coù lieân quan 11. Tieán haønh, toå chöùc caùc chöông trình giaùo duïc, naâng cao nhaän thöùc 12. Phaùt trieån kinh teá cho coäng ñoàng daân cö vuøng ñeäm Do giới hạn về thời gian laøm baøi neân chöông trình ñöôïc xaây döïng chæ chuù troïng trong nhöõng noäi dung sau: Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 80 Hình 26: Sô ñoà chöông trình baûo toàn ÑDSH VQG LGXM taäp trung nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät quyù hieám ñöôïc ñöa vaøo saùch ñoû Vieät Nam vaø coù giaù trò baûo toàn nhö Ruøa nuùi vaøng (Indotestudo elongate), Vooïc vaù chaân ñen (Pygathrix nemaeus nigripes), Vooïc xaùm (Semnopithecus critatus), Khæ ñuoâi daøi (Macara fascicularis), Meøo röøng (Prioailarus bengalensis)… Giaùo duïc coäng ñoàng Chöông trình Naâng cao naêng löïc quaûn lyù cho caùn boä VQG Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Thoáng keâ soá löôïng loaøi vaø soá caù theå cuûa loaøi trong khu vöïc VQG Noäi dung chính Baûo toàn khu röøng vaø khu ñaát ngaäp nöôùc Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 81 Tuy nhieân, hieän nay vieäc khai thaùc traùi pheùp taïi VQG LGXM ñang laøm giaûm soá löôïng loaøi vaø daãn ñeán caûn kieät taøi nguyeân sinh vaät. Vì theá caàn coù nhöõng bieän phaùp baûo toàn thích hôïp ñeå traùnh nguy cô tuyeät chuûng ÑDSH. Baûng 15: Thoáng keâ caùc loaøi nguy caáp taïi VQG LGXM STT Teân thoâng thöôøng Teân khoa hoïc Möùc ñoä ñe doïa Chöông trình aùp duïng 1 Pô Mu Fokienia hodginsii T Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp 2 Caåm lai Dalbergia bariensis V Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp 3 Goõ ñoû Pahudia cochichinensis V Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp 4 Giaùng höông Pterocarpus pdatus V Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp 5 Mun Diospyros mun V Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp 6 Goõ maät Sindora coc V Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp 7 Vooïc vaù chaân ñen Pygathrix nemaeus nigripes V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 8 Vooïc xaùm Semnopithecus critatus V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 9 Khæ ñuoâi daøi Macara fascicularis V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 10 Meøo röøng Prioailarus bengalensis V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 11 Gaáu choù Ursus malayanus E Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 12 Soùc bay ñen Ratufa bicolor V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 13 Soùc bay ñen traéng Hylopetes albonniger R Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 14 Quaém lôùn Pseudilis gigantean E Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 15 Quaém caùnh xanh Pseudilis davisoni V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 82 nguy caáp 16 Haïc coå traéng Ciconia episcopus V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 17 Cao caùt buïng traéng Anthracoceros Albirostris T Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 18 Hoàng hoaøng Buceros bicornis T Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 19 Gaø tieàn maët ñoû Polyplectron germain T Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 20 Gaø loâi hoàng tía Lophura diardi T Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 21 Öng xaùm Accipiter badius K Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 22 Veïc ngöïc ñoû Psittacula alexandri V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 23 Veïc maù vaøng Psittacula eupatria T Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 24 Gaàm gì löng xanh Ducula aenea V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 25 Cu xanh buïng traéng Treron spp K Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 26 Ruøa nuùi vaøng Indotestudo Elongata Blyth V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 27 Raén hoå mang Naja naja Linnaeus T Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 28 Caù saáu nöôùc ngoït Crocodylus siamensis V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 29 Kyø ñaø hoa Varanus salvator Laurenti V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 30 Culi nhoû Nycticebus pygmaeus V Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp Caùc caáp baäc ñe doaï theo Saùch Ñoû Vieät Nam: - E (Endangered): Ñang nguy caáp (ñang bò ñe doaï tuyeät chuûng) - V (Vulnerable): Seõ nguy caáp (coù theå bò ñe doaï tuyeät chuûng) - R (Rare): Hieám (coù theå seõ nguy caáp) Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 83 - T (Threatened): Bò ñe doaï - K (Insuficiently known): Bieát khoâng chính xaùc 5.2.1 Thoáng keâ soá löôïng loaøi vaø soá caù theå cuûa loaøi trong khu vöïc Vöôøn Caàn thoáng keâ chính xaùc soá löôïng loaøi khu vöïc VQG. Thoáng keâ ñeå naém ñöôïc hieän traïng loaøi, soá caù theå cuûa loaøi ñeå coù keá hoaïch kieåm tra giaùm saùt vieäc baûo toàn, tình hình phaùt trieån vaø tình hình saên baét caùc loaøi trong phaïm vi khu vöïc. Caùc caùn boä quaûn lyù Vöôøn keát hôïp vôùi caùc chuyeân gia vaø nhaân daân ñòa phöông tìm vaø ñaùnh soá cho töøng caù theå. Laäp hoà sô löu giöõ veà tình traïng phaùt trieån cuûa töøng caù theå. Baûng 16: Hoà sô loaøi STT Nôi soáng Ngaøy thaû Tình traïng söùc khoeû 1 Traûng Taø Noát … … 2 Baøu Quang … … 3 … … … Vieäc ñieàu tra vaø laäp baûng thoáng keâ veà loaøi nhaèm theo doõi söï taêng tröôûng vaø giaûm suùt veà soá löôïng loaøi. Ñoàng thôøi kòp thôøi phaùt hieän caùc caù theå bò beänh ñeå nhanh choùng caùch ly traùnh söï laây lan qua caùc caù theå vaø caùc loaøi khaùc. 5.2.2 Chöông trình cuï theå Vôùi soá löôïng caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät trong Vöôøn laø 105 loaøi. Tuy nhieân soá löôïng caù theå trong caùc loaøi quyù hieám vaø coù nguy cô tuyeät chuûng raát ít. Vì theá caàn ñöôïc baûo toàn caùc loaøi quyù hieám naøy. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 84 Em tieán haønh xaây döïng chöông trình baûo toàn cuï theå cho loaøi Ruøa nuùi vaøng, loaøi Gaáu choù, loaøi Coø Quaém lôùn, caây goã Caåm lai, khu röøng khoäp vì: Caùc loaøi ñoäng vaät naøy laø nhöõng loaøi ñang coù nguy cô tuyeät chuûng vaø coù baäc tuyeät chuûng laø baäc E (loaøi Gaáu choù, Coø quaém lôùn), baäc V (loaøi Ruøa nuùi vaøng). VQG LGXM laø nôi coù nhieàu baøu – traûng, caùc khu röøng laø nôi coù ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå caùc loaøi naøy soáng vaø phaùt trieån. Ñoái vôùi thöïc vaät, löïa choïn xaây döïng caây goã Caåm lai vì: ñaây laø caây goã quyù hieám vôùi möùc ñoä ñe doïa baäc V. Vaø do tình hình khai thaùc traùi pheùp caùc caây goã cuûa ngöôøi daân ñòa phöông ñang gia taêng laøm suy giaûm soá caù theå. Khu röøng khoäp giaùp bieân giôùi neân möùc ñoä bò khai thaùc traùi pheùp cao. Vaø khu röøng naøy coù giaù trò phoøng hoä cao. Caàn coù nhöõng bieän phaùp baûo toàn. 5.2.2.1 Baûo toàn caùc loaøi ñoäng vaät nguy caáp 5.2.2.1.1 Baûo toàn loaøi Ruøa nuùi vaøng Ruøa nuùi vaøng – Indotestudo elongate - thuoäc hoï ruøa caïn Testudinidea, thuoäc Boä Ruøa Testudinata. Maët treân ñaàu coù nhieàu taám söøng. Mai ruøa nuùi vaøng khoâng phaúng nhö löng ruøa nuùi vieàn cuõng khoâng phoàng cao nhö ruøa nuùi naâu. Phía tröôùc yeám phaúng, coøn phía sau yeám loõm saâu. Chaân ruøa hình truï, ngoùn chaân khoâng coù maøng da. Mai ruøa nuùi coù maù vaøng, ôû giöõa moãi taám vaûy coù ñoùm ñen. Chieàu daøi mai khoaûng 27,5cm. Ruøa nuùi vaøng aên thöïc vaät vaø quaû ruïng. Chuùng ñeû tröùng vaøo thaùng 10 hoaëc thaùng 11 haøng naêm, ñeû 4- 5 tröùng, kích thöôùc 40/50mm vaø coù taäp tính vuøi tröùng vaøo ñaát. Ruøa nuùi vaøng coù giaù trò kinh teá vaø y hoïc raát lôùn. Ngöôøi Trung Quoác tin raèng, Ruøa nuùi vaøng coù theå duøng laøm thuoác chöõa beänh ung thö, maùu cuûa chuùng giuùp taêng cöôøng sinh löïc vaø söï deûo dai cuûa con ngöôøi. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 85 Hình 27: Ruøa nuùi vaøng – Indotestudo elongate Vì theá chuùng ñang bò con ngöôøi saên tìm vaø baùn laäu qua bieân giôùi phía Baéc. Caùc chuyeân gia veà boø saùt tính toaùn raèng bình quaân cöù 150 caù theå ruøa sinh ra thì chæ coù moät caù theå soáng soùt ñeán luùc tröôûng thaønh trong moâi tröôøng töï nhieân. (Nguoàn: www.vncreatures.net). Taïi VQG LGXM laø nôi coù caùc traûng coû ngaäp nöôùc, caùc baøu laø nôi taäp trung loaøi Ruøa nuùi vaøng coù giaù trò kinh teá vaø moâi tröôøng cao. Tuy nhieân, loaøi Ruøa nuùi vaøng naøy ñang bò saên tìm vaø ñaùnh baét traùi pheùp. Loaøi ruøa vaøng ñöôïc xeáp vaøo möùc ñoä ñe doaï baäc V, theo saùch ñoû Vieät Nam laø loaøi nguy caáp; theo IUCN loaøi Ruøa nuùi vaøng ñöôïc xeáp vaøo haïng ñang nguy caáp, caàn coù bieän phaùp baûo toàn. È Phaân vuøng Tieán haønh phaân vuøng caùc nôi taäp trung sinh soáng cuûa loaøi Ruøa nuùi vaøng do VQG LGXM coù HST röøng thöôøng xanh treân ñaát thaáp (Tropical rainforest on slowlands), thích hôïp vôùi taäp tính vaø nhu caàu sinh thaùi cuûa loaøi ñoäng vaät hoang daõ naøy. Ñaëc bieät laø taïi caùc khu ñaát ngaäp nöôùc, caùc traûng vaø baøu. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 86 Caùc caùn boä quaûn lyù vöôøn keát hôïp vôùi caùn boä kieåm laâm vaø daân ñòa phöông tieán haønh kieåm tra giaùm saùt taïi caùc khu vöïc ñaõ ñöôïc phaân vuøng baûo toàn ñeå quaûn lyù deå daøng vaø hieäu quaû hôn. È Quaûn lyù loaøi - Trong giai ñoaïn phaùt trieån Trong giai ñoaïn phaùt trieån cuûa loaøi ruøa caàn taäp trung quan saùt vaø tieán haønh quaûn lyù loaøi veà soá löôïng. Ngaên ngöøa kòp thôøi nhöõng haønh vi saên baét traùi pheùp cuûa ngöôøi daân traùnh nguy cô caïn kieät. Caàn tieán haønh chaêm soùc vaø coù nhöõng bieän phaùp giaûi quyeát kòp thôøi ñoái vôùi nhöõng caù theå ñang mang maàm beänh ñeå ñaûm baûo cho söùc khoeû vaø khaû naêng soáng soùt cuûa caù theå ñoù cuõng nhö cuûa quaàn theå loaøi. - Quaûn lyù loaøi ruøa trong quaù trình sinh saûn Kieåm tra, giaùm saùt loaøi ruøa töø luùc mang thai cho ñeán khi sinh saûn (thaùng 10 hoaëc thaùng 11). Do löôïng tröùng sinh saûn haøng naêm cuûa loaøi ruøa naøy raát ít töø 4- 5 tröùng, kích thöôùc 40 -50 mm vaø coù taäp tính vuøi tröùng vaøo ñaát. Caàn tieán haønh quaûn lyù vaø baûo veä nôi aáp tröùng traùnh nguy cô bò maát ñi do ngöôøi daân ñòa phöông hay do söï taán coâng oå tröùng cuûa loaøi thuø ñòch. Hình 28: Ruøa nuùi vaøng môùi nôû Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 87 5.2.2.1.2 Baûo toàn loaøi Gaáu choù Gaáu choù Ursus malayanus thuoäc hoï Gaáu Ursidae; thuoäc boä aên thòt Carnivora Gaáu choù coù côõ nhoû hôn Gaáu ngöïa. Daøi thaân: 1130mm, daøi ñuoâi: 89mm, daøi baøn chaân sau 172mm, troïng löôïng khoaûng 39 kg. Moõm vaøng hoe hoaëc traéng ngaø coù theå lan ñeán maét. Gaáu choù coù tai troøn, ngaén. Traùn vaø sau tai coù xoaùy. Boâ loâng naâu ñen tuyeàn, ngaén hôn loâng gaáu ngöïa. Yeám ngöïc hình chöõ U baùn nguyeät maøu vaøng nhaït hoaëc traéng ngaø. Chaân cuûa Gaáu choù voøng kieàng. Gaáu choù coù ñuoâi ngaén. Hình 29: Gaáu choù Ursus malayanus Thöùc aên cuûa loaøi Gaáu choù laø caùc loaïi quaû chin nhö sung, vaû, chuoái, haït deõ, ngoâ, maàm caây, maêng, cuû…; thöùc aên ñoäng vaät nhö: maät ong, ong non, chim, tröùng chim. Vì vaäy VQG LGXM laø moâi tröôøng raát thuaän lôïi cho söï phaùt trieån cuûa loaøi naøy. Neân caàn tieán haønh phaân vuøng sinh soáng cuûa loaøi Gaáu choù naøy taïi caùc khu röøng. Gaáu choù laø loaøi coù giaù trò kinh teá cao. Maät gaáu vaø xöông gaáu laø döôïc lieäu quí hieám. Da gaáu laø maët haøng myõ ngheä raát coù giaù trò. Vi theá maø vieäc saên baét loaøi Gaáu naøy trôû neân gia taêng vaø laøm giaûm soá löôïng loaøi. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 88 Gaáu choù laø loaøi ñoäng vaät quí hieám, vaø ñang trong tình traïng tuyeät chuûng. Vôùi möùc ñoä de doïa baäc E. Caàn tieán haønh thoáng keâ soá löôïng loaøi Gaáu choù taïi VQG LGXM. Do soá löôïng loaøi thuù naøy xuaát hieän raát hieám taïi Vieät Nam cuõng nhö taïi VQG LGXM neân vieäc thoáng keâ soá löôïng loaøi cuï theå laø caàn thieát. Thoáng keâ soá caù theå ñeå töø ñoù coù nhöõng bieän phaùp quaûn lyù söï taêng, giaûm soá löôïng loaøi. Muøa sinh saûn cuûa Gaáu choù khoâng roû reät trong naêm. Thôøi gian Gaáu mang thai töø 95 – 96 ngaøy. Moãi löùa chæ sanh 2 con. Do soá gaáu con ñöôïc sanh trong naêm ít neân caàn tieán haønh baûo veä söï soáng vaø phaùt trieån cuûa loaøi naøy thaät chaët cheû. Caàn tieán haønh theo doõi vaø ngaên chaën kòp thôøi vieäc khai thaùc vaø saên baét gaáu traùi pheùp cuûa ngöôøi daân ñòa phöông ñeå traùnh nguy cô tuyeät chuûng. 5.2.2.1.3 Baûo toàn loaøi Coø Quaém lôùn Coø Quaém lôùn Pseudibis gigantean thuoäc hoï Haïc Ciconiidae; thuoäc boä haïc Ciconniiformes Hình 30: Coø Quaém lôùn Pseudibis gigantean Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 89 Loaøi chim naøy khi tröôûng thaønh coù boä loâng naâu, moãi loâng ñeàu coù veät thaãm hôn ôû giöõa. Loâng ñuoâi vaø caùnh hôi phôùt xanh. Moû naâu söøng phôùt luïc. Coø Quaém lôùn coù chaân ñoû tím. Chim non ôû phía sau ñaàu vaø coå phuû loâng ñen, moû hôi ngaén. Laø loaøi soáng ôû ñaàm laày, hoà, röøng thöa doïc chaâu thoå soâng Cöûu Long, vuøng Ñoâng Nam AÙ. Coø Quaém lôùn laø nguoàn gen quyù. Coù giaù trò khoa hoïc vaø thaåm myõ. Hieän nay haàu nhö ñaõ bò tieâu dieät ôû Thaùi Lan vaø Laøo. Ñaây laø loaøi chim hieám, laø loaøi coù möùc ñoä ñe doïa baäc E vaø bò nghieâm caám saên baét döôùi moïi hình thöùc. VQG LGXM laø nôi phaùt hieän coù söï toàn taïi cuûa loaøi ñoäng vaät quyù hieám naøy. Do Vöôøn coù caùc baøu – traûng coû ngaäp nöôùc laø nôi raát thích hôïp cho loaøi sinh vaät naøy sinh soáng vaø phaùt trieån. Quaûn lyù vieäc ñaùnh baét caù treân caùc heä thoáng soâng suoái cuûa Vöôøn traùnh nguy cô laøm caïn kieät nguoàn thöùc aên cuûa loaøi naøy. Caàn tieán haønh quaûn lyù nghieâm ngaët traùnh nhöõng haønh vi saén baét traùi pheùp. Quaûn lyù nguoàn thöùc aên traùnh nguy cô caïn kieät ñeå duy trì söï soáng cuûa loaøi. 5.2.2.2 Baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät nguy caáp Ø Baûo toàn caây goã Caåm Lai Caåm lai Dalbergia bariaensis thuoäc hoï Daäu Fabaceae; thuoäc boä Ñaäu Fabales. Caây goã to, coù taùn hình oâ, thöôøng xanh, cao ñeán 20 – 25 m, chieàu cao döôùi caønh 5 – 10 m. Ñöôøng kính thaân 0,5 – 0,6 m. Voû maøu xaùm, ñieåm ñoám traéng hay vaøng, khoâng nöùt neû; thòt voû coù muøi saén daây, laù keùp loâng chim moät laàn, daøi 15 – 18 cm; coù 11 – 13 laù cheùt, hình maùc thuoân tuø ôû 2 ñaàu, nhaün, daøi 3 – 5 cm; roäng 1,5 – 2,5 cm. Cuïm hoa chuøy ôû naùch laù vaø ñaàu caønh, khoâng loâng. Hoa nhoû, maøu lam nhaït, quaû ñaäu deït, daøi 12 cm hay Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 90 hôn, roäng 2,5 cm hôi thaét eo ôû choã coù haït. Haït hình thaän, deït, daøi 9mm, roäng 6mm, maøu ñen nhaït. Muøa hoa thaùng 12 – 1, muøa quaû chín thaùng 2 -4. Hình 31: Caåm lai Dalbergia bariaensis Caây moïc raûi raùc hoaëc thaønh töøng ñaùm 5 – 10 caây trong röøng raäm nhieät ñôùi thöôøng xanh hay röøng nöûa ruïng laù möa muøa vôùi caùc loaøi caây nhö Baèng laêng, chieám öu theá ôû ñoä cao döôùi 800 – 900 m. Thöôøng moïc choå aåm, ven soâng, suoái ñaát baèng hoaëc coù ñoä doác nhoû, cuøng vôùi Sao ñen, Veân veân, Daàu ñoàng… Caây öa ñaát feralit naâu ñoû hay naâu vaøng phaùt trieån treân ñaù bazan vaø feralit xaùm treân caùt keát hay phuø sa coå coù taàng daøy, thoaùt nöôùc. Laø loaïi caây goã quyù, cöùng, thôù mòn, khaù doøn, deã gia coâng, maët caét nhaün, deã ñaùnh boùng, aên vecni, ñöïôc duøng ñeå ñoùng ñoà ñaïc cao caáp nhö giöôøng, tuû, baøn gheá, laøm ñoà myõ ngheä, trang trí vaø ñoà tieän khaûm. Do goã quyù, ngoaïi haïng, neân Caåm lai ñang bò khai thaùc trieät ñeå. Möùc ñoä ñe doïa cuûa loaïi caây goã naøy laø baäc V – seõ raát nguy caáp. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 91 Caàn tieán haønh baûo veä, ngaên ngöøa vieäc ñoán chaët caây traùi pheùp cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. Do caây sinh tröôûng raát chaäm ñeán trung bình, taùi sinh raûi raùc do haït khoù naåy maàm neân vieäc baûo veä caàn tieán haønh nghieâm ngaët. Toå chöùc troàng theâm caây Caåm lai ñeå baûo veä nguoàn gen cuûa loaïi goã quyù hieám naøy. 5.2.2.3 Baûo toàn caùc khu röøng vaø khu ñaát ngaäp nöôùc Ù Baûo toàn röøng thay laù treân ñaát thaáp (röøng khoäp) Laø daïng röøng töï nhieân non, phuïc hoài maät ñoä thöa, dieän tích 611 ha, chieám 3,2% dieän tích töï nhieân, thöôøng taäp trung ôû caùc traûng ngaäp nöôùc theo muøa. Tuy giaù trò kinh teá cuûa röøng khoâng cao nhöng coù giaù trò phoøng hoä moâi tröôøng vaø caûønh quan raát lôùn. Beân caïnh ñoù do vò trí röøng giaùp bieân giôùi Campuchia neân caùc caây nôi ñaây thöôøng bò chaët phaù, caàn coù caùc bieän phaùp baûo toàn thích hôïp Hình 32: Röøng khoäp Baûo veä röøng Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 92 Giao khoaùn baûo veä röøng cho töøng nhoùm hoä daân. Toå chöùc giaùo duïc cho töøng caùc nhaân trong caùc hoä nhöõng kieán thöùc chuyeân moân veà taàm quan troïng vaø lôïi ích cuûa khu röøng. Giaùo duïc hoï caùc phöông phaùp troàng vaø baûo veä röøng. Laäp caùc traïm kieåm soaùt taïi khu vöïc röøng khoäp. Caùc löïc löôïng kieåm laâm vaø baûo veä röøng chuyeân traùch khoâng ngöøng quaûn lyù vaø baûo veä röøng, giaùm saùt quaù trình baûo veä röøng cuûa töøng hoä daân. Quaûn lyù tình traïng chaùy röøng vaøo muøa khoâ cuõng nhö tình traïng ñoát röøng cuûa ngöôøi daân. Ngaên chaën vaø xöû lyù kòp thôøi caùc haønh vi khai thaùc traùi pheùp vaø phaù hoaïi röøng. Hình 32: Caây Daàu bò chaët taïi khu röøng khoäp Phuïc hoài röøng Thu thaäp vaø troàng boå sung caùc loaïi caây nhaèm taêng cöôøng tính ña daïng. Toå chöùc cho ngöôøi daân troàng theâm röøng nhaèm nhaân gioáng vaø baûo toàn nguoàn gen cuûa röøng. Tieán haønh khoanh vuøng nöõng khu vöïc bò chaùy ñeå tieán haønh caûi taïo vaø khoâi phuïc laïi röøng. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 93 5.2.3 Naâng cao naêng löïc quaûn lyù cho caùc caùn boäâ VQG Thöôøng xuyeân môû caùc lôùp taäp huaán cho caùc caùn boä VQG naâng cao hieåu bieát vaø giaù trò cuûa caùc caù theå loaøi trong Vöôøn. Caùn boäâ Vöôøn phaûi hieåu vaø naém ñöôïc coâng taùc quaûn lyù ñoái vôùi töøng loaøi. Hỗ trợ coâng taùc quaûn lyù veà trang thiếp bị cho lực lượng bảo vệ rừng. Đaøo taïo veà chuyeân moân nghiệp vụ, veà trang bị kỹ thuật. Đaøo tạo cho caùc caùn bộ kiểm laâm về lĩnh vực sinh học bảo tồn vaø kỹ thuật nghieân cứu. Taäp huaán cho caùc caùn boä veà cô cheá xöû phaït ñoái vôùi nhöõng haønh vi khai thaùc ñoäng, thöïc vaät traùi pheùp. Taäp huaán caùc chöông trình phoøng choáng chaùy röøng ñeå coù nhöõng bieän phaùp haïn cheá caùc thieät haïi ñoái vôùi heä ñoäng, thöïc vaät trong Vöôøn. Ñaùnh giaù vaø taäp huaán treân thöïc ñòa cho löïc löôïng kieåm laâm taïi taát caû caùc ñieåm hieän tröôøng cuûa döï aùn ñaõ taêng cöôøng nhaän thöùc cuûa hoï veà muïc ñích cuûa coâng taùc tuaàn tra vaø naâng cao kyõ naêng ñeå thöïc hieän coâng vieäc haøng ngaøy hieäu quaû hôn. 5.2.4 Tuyeân truyeàn, giaùo duïc coäng ñoàng Moät trong nhöõng bieän phaùp quan troïng baûo veä ÑDSH laø tính xaõ hoäi hoùa, laø nhieäm vuï cuûa toaøn daân, cuûa coäng ñoàng daân cö laân caän caùc khu baûo toàn thieân nhieân. Neáu khoâng coù hoã trôï vaø tham gia cuûa ngöôøi daân soáng trong vuøng ñeäm thì coâng taùc baûo veä caùc ÑDSH khoâng theå ñaït keát quaû. Do ñoù vieäc giaùo duïc nhaän thöùc cuõng nhö taïo ñieàu kieän thuaän lôïi vaø naâng cao cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng daân cö vuøng ñeäm coù theå laø yeáu toá then choát ñeå baûo ñaûm thaønh coâng baûo toàn caùc khu röøng ñaëc duïng. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 94 Toå chöùc giaùo duïc cho coäng ñoàng daân cö soáng xung quanh vuøng ñeäm vôùi noäi dung phoå bieán kieán thöùc vaø caùc quy ñònh veà baûo toàn vaø phaùt trieån ÑDSH. Ngöôøi daân ñòa phöông ôû khu vöïc beân trong vaø caû beân ngoaøi VQG caàn hieåu vaø naém ñöôïc gía trò kinh teá cuõng nhö gía trò veà moâi tröôøng cuûa loaøi. Caàn toå chöùc caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn, giaùo duïc ngöôøi daân hieåu vaø naém roõ quy trình quaûn lyù ñaát röøng vaø baûo toàn ÑDSH. Tuyeân truyeàn caùc kieán thöùc veà röøng vaø ñaûm baûo lôïi ích khi hoï tham gia vaøo caùc coâng taùc troàng röøng. Khuyeán khích ngöôøi daân tham gia tích cöïc vaøo coâng taùc baûo toàn loaøi sinh vaät quyù hieám naøy. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 95 CHÖÔNG VI: KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 96 CHÖÔNG VI: KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ 6.1 Keát luaän VQG LGXM laø maãu chuaån sinh thaùi quoác gia vì naèm trong vuøng chuyeån tieáp giöõa Taây Nguyeân vaø ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Vôùi nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät cuûa noù veà sinh caûnh vaø ÑDSH cuõng nhö veà vaên hoùa, lòch söõ ñaõ taïo theâm neùt ñaëc saéc cho Vöôøn. Nôi ñaây coù caùc quaàn theå caây hoï Daàu ñaëc tröng cuûa mieàn Ñoâng Nam Boä, röøng khoäp cuûa Taây Nguyeân, quaàn theå traøm vaø sinh caûnh ñaát ngaäp nöôùc cuûa ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Vaø coù quaàn theå ñoäng, thöïc vaät raát phong phuù vaø ña daïng. Trong nhöõng naêm qua ban quaûn lyù VQG LGXM ñaõ coá gaéng trong vieäc quaûn lyù, khoâi phuïc vaø baûo toàn laïi khu röøng nguyeân sinh vöøa mang yeáu toá lòch söû vaø ña daïng, phong phuù veà ñoäng, thöïc vaät, phuïc vuï cho nghieân cöùu khoa hoïc vaø hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi ôû vuøng bieân giôùi Taây Nam cuûa Toå quoác naøy. Ñeán nay, caùc loaøi ñoäng thöïc vaät ôû VQG LGXM ñaõ daàn daàn ñöôïc khoâi phuïc vôùi haøng ngaøn caây coå thuï coù ñoä tuoåi töø 50 ñeán 300 naêm ñaõ ñöôïc phaùt hieän, giöõ gìn 251 loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng, trong ñoù coù 26 loaøi boø saùt, 180 loaøi chim vaø 34 loaøi thuù, chieám gaàn 90% toång soá loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng ñöôïc ghi nhaän trong tænh. Trong ñoù, nhieàu loaøi quyù hieám coù teân trong saùch ñoû Vieät Nam vaø Theá giôùi. VQG LGXM laø nôi coù ñuû ñieàu kieän caàn thieát coù theå aùp duïng caùc chöông trình baûo toàn ÑDSH. Nôi coù nhieàu ñoäng, thöïc vaät quí hieám vaø coù nguy cô tuyeät chuûng do toác ñoä khai thaùc vaø taøn phaù naëng neà cuûa ngöôøi daân trong khu vöïc. Do khaâu quaûn lyù baûo veä coøn loûng leûo, phaân giao traùch nhieäm khoâng roõ raøng neân haàu heát caùc khu röøng naøy hieän nay ñeàu bò taøn phaù vaø laán chieám nghieâm troïng. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 97 Noåi baät nhaát laø vuï xoùa traéng hai caùnh röøng nguyeân sinh taïi suoái Thò Haèng thuoäc aáp Hoøa Bình, xaõ Hoøa Hieäp, Taân Bieân Baûo toàn loaøi ñoäng, thöïc vaät nguy caáp laø vieäc laøm quan troïng vaø coù yù nghóa khoâng chæ ñoái vôùi VQG LGXM maø coøn ñoái vôùi ÑDSH cuûa Vieät Nam vaø caû Theá giôùi. Baûo toàn caùc nguoàn taøi nguyeân sinh vaät naøy goùp phaàn duy trì nguoàn gen quyù hieám, duy trì caân baèng sinh thaùi traùnh nguy cô tuyeät chuûng cuûa loaøi sinh vaät naøy. ÔÛ röøng khoäp, caây röøng phaùt trieån maïnh vaøo muøa möa vaø ruïng laù vaøo muøa khoâ. Vì caây laù ruïng nhieàu, ôû maët ñaát laïi thöôøng laø caùc loaïi coû vaø caây con moïc daøy ñaëc neân loaïi röøng naøy raát deã chaùy vaøo muøa khoâ. Caàn quaûn lyù tình traïng chaùy röøng ñeå khoâng laøm aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc loaøi khaùc. Baûo toàn khu röøng khoäp tuy khoâng ñem laïi giaù trò cao veà kinh teá nhöng ñaây laïi laø khu röøng coù gía trò raát lôùn trong vaán ñeà phoøng hoä, caûnh quan, gia taêng ñoä che phuû röøng. 6.2 Kieán Nghò: Caàn ñieàu tra ñaùnh giaù hieän traïng caùc sinh caûnh töï nhieân, ñaëc bieät laø röøng, ñaát ngaäp nöôùc, vaø caùc traûng coû cuõng nhö taøi nguyeân ñoäng vaät nhaèm ñaùnh giaù ñuùng ñaén veà ÑDSH cuûa Vöôøn. Tröôùc khi ñöa caùc döï aùn, chöông trình vaøo thöïc hieän phaûi ñaùnh giaù söï aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñeå haïn cheá taùc haïi ñeán nguoàn taøi nguyeân ña daïng cuûa Vöôøn VQG LGXM caàn caûi thieän quy hoaïch söû duïng ñaát vuøng ñeäm, keát hôïp vôùi quaûn lyù beàn vöõng seõ taêng cöôøng baûo veä nguoàn taøi nguyeân ÑDSH. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng cho ngöôøi daân ñòa phöông troàng röøng ôû phaân khu phuïc hoài sinh thaùi theo caùc keá hoaïch ñaõ ñöôïc ñaët ra cuûa Vöôøn. Ñoà AÙn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh 98 Thöôøng xuyeân môû caùc lôùp taäp huaán nhaèm naâng cao trình ñoä chuyeân moân cuõng nhö coâng taùc quaûn lyù cho caùc caùn boä phuï traùch Vöôøn. Naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa caùn boä VQG, toå chöùc caùc lôùp giaùo duïc coäng ñoàng nhaèm ñaûm baûo naâng cao yù thöùc cuûa nguôøi daân trong coâng taùc baûo toàn ÑDSH. Toå chöùc tham vaán yù kieán, thaùi ñoä vaø moái quan taâm cuûa coäng ñoàng veà moät keá hoaïch phaùt trieån, hay moät quy hoaïch, keá hoaïch baûo toàn ÑDSH. Ngoaøi ra caàn phaûi toå chöùc nhöõng dieãn ñaøn, nhöõng buoåi hoäi thaûo nhaèm thu huùt caùc doanh nghieäp trong vaø ngoaøi tænh tham gia ñaàu tö vaøo caùc döï aùn baûo toàn cuûa VQG nhaèm naâng cao tính hieäu quaû cuûa coâng taùc baûo toàn. Ñoà AÙùn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh TAØI LIEÄU THAM KHAÛO A. Saùch [1] Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Cô quan Hôïp taùc Phaùt trieån Quoác teá Thuïy Ñieån (Sida) – Baùo caùo dieãn bieán Moâi tröôøng ÑDSH Vieät Nam 2005- Nhaø xuaát baûn Lao Ñoäng-Xaõ Hoäi, 2005 [2] Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng – Tuyeån taäp caùc baùo caùo khoa hoïc hoäi nghò moâi tröôøng toaøn quoác 2005, Boä taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng [3] Boä saùch tri thöùc tuoåi hoa nieân theá kyû XXI – Khoa hoïc moâi tröôøng – Nhaø xuaát baûn Vaên hoùa thoâng tin, 2001 [4] Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Cuïc baûo veä Moâi Tröôøng – Ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän coâng öôùc ÑDSH ôû Vieät Nam 1995- 2005, Cuïc baûo veä Moâi Tröôøng [5] Cuïc Moâi Tröôøng – Hoûi- ñaùp veà Moâi Tröôøng – Haø Noäi, 2002 [6] Cuïc baûo veä Moâi tröôøng, Trung taâm naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng – Kyû yeáu hoäi thaûo coäng ñoàng tham gia baûo toàn vaø phaùt trieån ÑDSH- Haø Noäi, 2006 [7] Richard. Primack, Ñaïi hoïc Boston, Hoa Ky ø- Cô sôû sinh hoïc baûo toàn - Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc vaø kyõ thuaät [8] Leâ Huy Baù, Laâm Minh Trieát – Sinh thaùi Moâi tröôøng hoïc cô baûn- Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc quoác gia Thaønh phoá Hoà Chí Minh. [9] Ths Trịnh Thanh Toản, Tạ Văn Hùùùuøng – Những ñiều bạn neân biết về bảo vệ rừng – Nhaø xuất bản Thanh Nieân [10] Vieän khoa hoïc Laâm nghieäp Vieät Nam, Nguyeãn Hoaøng Nghóa - Baûo toàn ÑDSH - Nhaø xuaát baûn Noâng nghieäp, Haø Noäi, 1999. Ñoà AÙùn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh B Trang Web 1 Caây caûnh Vieät Nam: 2 Con ngöôøi vaø thieân nhieân: www.thiennhien.net/ 3 Cuïc baûo veä moâi tröôøng vaø taøi nguyeân moâi tröôøng: www.nea.gov.vn/html/DDSH/ 4 Sinh hoïc Vieät Nam: www.sinhhocvietnam.com/vn 5 Sinh vaät röøng: 6 Trang web tìm kieám: www.Google.com.vn Ñoà AÙùn Toát Nghieäp GVHD: ThS. Leâ Thò Vu Lan SVTH: Döông Yeán Trinh