Báo cáo Hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ trên tài chính tại công ty dịch vụ tư vấn tài chính kế toán và kiểm toán

m×n th¸ng 10,11 n¨m 2006 c«ng tr×nh “NÒn ®­êng B·i Gi¸- §Çm Tiªn” cña C«ng ty Du lÞch C¸t Tiªn- §µ N½ng sè tiÒn: 1.751.275.275 ®. §Õn thêi ®iÓm kiÓm to¸n, KTV vÉn ch­a ®­îc cung cÊp tµi liÖu ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ t­¬ng øng, do vËy KTV kh«ng tiÕn hµnh ®iÒu chØnh mµ ®­a ra ý kiÕn ngo¹i trõ ®èi víi kho¶n môc DTBH&CCDV cña C«ng ty Cæ phÇn 14-9. B¶ng 7: Sæ Ch÷ T TK 3387 C«ng ty Cæ phÇn 14-9 Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty Cæ phÇn 14-9 Niªn ®é kÕ to¸n: 2006 Tham chiÕu: R8/7 Kho¶n môc: 3387 Ng­êi thùc hiÖn: NMH Nguån sè liÖu: Sæ Ch÷ T TK3387 Ngµy thùc hiÖn: 07/03/07 TK ®èi øng PS Nî PS Cã Ghi chó Sè d­ ®Çu k× 25.456.782 LY 131 30.420.370 511 25.456.782 Céng 25.456.782 55.877.152 Sè d­ cuèi k× 30.420.370 Ag Ly : Khíp víi sè d­ n¨m ngo¸i : Doanh thu ph¸t sinh trong n¨m : KÕt chuyÓn doanh thu ch­a thùc hiÖn ®Õn k× : Khíp víi c©n ®èi ph¸t sinh Ag : Khíp víi BC§KT (TrÝch GiÊy lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn) Trong n¨m C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL kh«ng ph¸t sinh nªn KTV tham chiÕu vµo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n (N/A- kh«ng ¸p dông). Cuèi cïng, KTV sÏ kiÓm tra viÖc tr×nh bµy DTBH&CCDV trªn BCTC. §©y lµ b­íc quan träng ®Ó kiÓm tra xem DTBH&CCDV cã ®­îc tr×nh bµy hîp lÝ kh«ng, cã tu©n thñ theo ®óng c¸c ChuÈn mùc KÕ to¸n ViÖt Nam . BiÓu 10:KiÓm tra viÖc tr×nh bµy DTBH&CCDV t¹i C«ng ty Cæ phÇn 14-9 Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty Cæ phÇn 14-9 Niªn ®é kÕ to¸n: 2006 Tham chiÕu: RSo Kho¶n môc: Tµi kho¶n 511 Ng­êi thùc hiÖn: NMH Nguån sè liÖu: KiÓm tra viÖc tr×nh bµy DTBH&CCDV Ngµy thùc hiÖn: 07/03/07 Nguyªn t¾c ghi nhËn doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng cung cÊp VLNCN: khi cã Biªn b¶n nghiÖm thu khèi l­îng ®Êt ®¸ cña bªn B, ®¬n vÞ sÏ xuÊt hãa ®¬n h¹ch to¸n ghi nhËn doanh thu. Thùc tr¹ng: §Õn thêi ®iÓm 31/12/06 ®¬n vÞ ch­a ghi nhËn doanh thu khoan næ m×n th¸ng 10,11 n¨m 2006 c«ng tr×nh “NÒn ®­êng B·i Gi¸-§Çm tiªn” cña C«ng ty Du lÞch C¸t Tiªn- §µ N½ng sè tiÒn: 1.751.275.275 ®. Nh­ng KTV kh«ng ®­a ra bót to¸n ®iÒu chØnh v× ch­a ®­îc cung cÊp tµi liÖu ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ t­¬ng øng. Nguyªn t¾c ghi nhËn doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh kh¸ch s¹n, nhµ nghØ, ¨n uèng: nh©n viªn b¸n hµng sÏ xuÊt hãa ®¬n theo hîp ®ång hoÆc khi thu tiÒn ngay. Nguyªn t¾c ghi nhËn doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng b¶o hé lao ®éng, hµng may mÆc xuÊt khÈu: c«ng ty chØ tiÕn hµnh s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng. Do vËy, c¨n cø ®Ó kÕ to¸n ghi nhËn doanh thu lµ khi kh¸ch hµng xuÊt hãa ®¬n göi cho c«ng ty. Nguyªn t¾c ghi nhËn doanh thu ®èi víi dÞch vô vËn t¶i: Khi cã x¸c nhËn cña n¬i nhËn hµng hãa, kÕ to¸n sÏ h¹ch to¸n ghi nhËn doanh thu. Trªn c¬ së c¨n cø vµo b¶ng c­íc dÞch vô ®· ®­îc x©y dùng ®èi víi ho¹t ®éng vËn chuyÓn (TrÝch GiÊy lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn) Qua kiÓm tra nguyªn t¾c ghi nhËn DTBH&CCDV t¹i c«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL, KTV nhËn thÊy: “Doanh thu t¹i C«ng ty XuÊt nhËp khÈu khÈu HL ®­îc ghi nhËn theo ®óng QuyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§-BTC, ban hµnh ngµy 31/12/2001 cña Bé Tµi ChÝnh vÒ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hîp lÝ cña c¸c kho¶n ®· thu hoÆc sÏ thu ®­îc” 2.2.2.4. KÕt thóc kiÓm to¸n Trong giai ®o¹n nµy, KTV sÏ tiÕn hµnh tæng hîp kÕt qu¶ cu¨ c¸c b­íc c«ng viÖc ®· thùc hiÖn tr­íc ®ã, ®­a ra c¸c nhËn xÐt vµ bót to¸n ®iÒu chØnh (nÕu cã). §èi víi C«ng ty Cæ phÇn 14-9, do kh«ng ®­a ra bót to¸n ®iÒu chØnh nµo nªn KTV kh«ng tiÕn hµnh tæng hîp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh ®èi víi kho¶n môc doanh thu. Cßn ®èi víi c¸c sai ph¹m kh¸c, KTV ®­a vµo Th­ qu¶n lÝ göi cho Ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng. BiÓu 11: TrÝch th­ qu¶n lÝ cña C«ng ty Cæ phÇn 14-9 … Tham chiÕu: I1/2/9 6. VÒ H¹ch to¸n Doanh thu vµ chi phÝ. KiÓm tra. +Qua viÖc kiÓm tra Chi nh¸nh t¹i §µ N½ng, chóng t«i nhËn thÊy t¹i mét sè thêi ®iÓm viÖc h¹ch to¸n ghi nhËn doanh thu vµ chi phÝ kh«ng ®ång thêi. §Õn thêi ®iÓm 31/12/06 ®¬n vÞ ch­a h¹ch to¸n ghi doanh thu khoan næ m×n c«ng tr×nh “NÒn ®­êng B·i Gi¸- §Çm Tiªn” cña C«ng ty Du lÞch C¸t Tiªn- §µ N½ng sè tiÒn: 1.751.275.275 ®. +Hãa ®¬n tuy ®­îc ®ãng thµnh tËp theo th¸ng nh­ng kh«ng theo ®óng sè thø tù. ¶nh h­ëng. ViÖc h¹ch to¸n doanh thu vµ chi phÝ ch­a kÞp thêi lµm cho viÖc ph¶n ¸nh KQKD kh«ng chÝnh x¸c, ¶nh h­ëng thùc tiÕp ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ níi chung còng nh­ viÖc qu¶n lý doanh thu vµ chi phÝ cña c«ng ty nãi riªng. Khi tiÕn hµnh ®èi chiÕu, kiÓm tra doanh thu sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n v× sè l­îng hãa ®¬n b¸n hµng lµ rÊt lín. §Ò xuÊt. §¬n vÞ cÇn h¹ch to¸n doanh thu vµ chi phÝ theo ®óng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. Tæ chøc l¹i c«ng t¸c l÷ tr÷ chøng tõ b¸n hµng cho phï hîp. Nªn cã b¶ng kª sè hãa ®¬n ë ®Çu mçi tËp hãa ®¬n. (TrÝch Hå s¬ kiÓm to¸n cña C«ng ty AASC) Cßn t¹i C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL, sau khi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thiÕt ®Ó ph¸t hiÖn ra c¸c sai ph¹m trong c«ng t¸c h¹ch to¸n DTBH&CCDV. KTV tiÕn hµnh tæng hîp c¸c sai ph¹m träng yÕu vµ ®­a ra c¸c bót to¸n ®iÒu ®iÒu chØnh cho phï hîp. C¸c bót to¸n ®iÒu chØnh sÏ ®­îc KTV vµ BG§ c«ng ty kh¸ch hµng cïng th¶o luËn vµ thèng nhÊt. Víi c¸c sai ph¹m träng yÕu mµ kh¸ch hµng kh«ng ®ång ý ®iÒu chØnh, KTV sÏ ®­a ra ý kiÕn ngo¹i trõ trªn B¸o c¸o kiÓm to¸n. B¶ng8: Tæng hîp c¸c sai sãt cÇn ®iÒu chØnh t¹i c«ng ty XuÊt nhËp khÈu Hl Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL Tham chiÕu: R1/1/3 Niªn ®é kÕ to¸n: 2006 Ng­êi thùc hiÖn: CTH B­íc c«ng viÖc: Tæng hîp c¸c sai sãt cÇn ®iÒu chØnh Ngµy thùc hiÖn: 05/04/07 Tham chiÕu ND nghiÖp vô §iÒu chØnh h¹ch to¸n §iÒu chØnh trªn BC§KT §iÒu chØnh trªn BCKQKD Ghi chó ý kiÕn kh¸ch hµng TK Nî TK Cã ST TK Nî TK Cã ST Môc TK ST ND Ngµy R4/1 (*)§iÒu chØnh doanh thu tõ cho thuª xe t¶i sang Thu nhËp kh¸c 5111 711 33.333.333 421 421 33.333.333 DTBH TNK 511 711 33.333.333 (33.333.333) §ång ý 07/04 07/04 R6/1, R6/15 §iÒu chØnh gi¶m doanh thu, gi¸ vèn tiªu dïng néi bé 511 632 765.257.500 421 421 765.257.500 DTBH GVHB 511 632 (765.257.500) (765.257.500) §ång ý 07/04 07/04 R5/3 §iÒu chØnh gi¶m Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, t¨ng Gi¶m gi¸ hµng b¸n 532 531 6.356.455.189 421 421 6.356.455.189 Kh«ng ¶nh h­ëng §ång ý 07/04 (TrÝch GiÊy lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn) (*) §©y lµ doanh thu tõ ho¹t ®éng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty thuª xe ®i nghØ m¸t ë Vòng Tµu vµo dÞp TÕt D­¬ng lÞch. Do vËy KTV tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¶m DTBH&CCDV (TK511) trong k×. Riªng ®èi víi kho¶n thuÕ GTGT 1.666.667® tõ 10% xuèng cßn 5%, KTV kh«ng tiÕn hµnh ®iÒu chØnh v× chªnh lÖch nhá vµ kh¸ch hµng kiÕn nghÞ kh«ng ®iÒu chØnh. (§©y lµ mét trong nh÷ng h¹n chÕ cña KTV trong viÖc kiÓm to¸n DTBH&CCDV t¹i C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL. V× ThuÕ GTGT liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn nghÜa vô víi Ng©n s¸ch Nhµ N­íc, c¬ quan thuÕ sÏ tiÕn hµnh bãc t¸ch kho¶n thuÕ mµ KTV kh«ng tiÕn hµnh ®iÒu chØnh trªn tê khai thuÕ GTGT t¹i ®¬n vÞ) Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, KTV xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó ®­a vµo th­ qu¶n lÝ göi cho Ban gi¸m ®èc C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL BiÓu 12: TrÝch th­ qu¶n lÝ göi cho c«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL Tham chiÕu: I1/2/7 … 3.VÒ h¹ch to¸n vµ theo dâi doanh thu. *KiÓm tra: Trong qu¸ tr×nh kiÓm tra, xem xÐt ph­¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu, chi phÝ chóng t«i nhËn thÊy: +Trong k×, XÝ nghiÖp C¸ ®ang ph¶n ¸nh vµo DTBH&CCDV tiÒn thu tõ cho thuª xe t¶i. +§¬n vÞ ghi nhËn vµ ph¶n ¸nh nhÇm gi÷a kho¶n Gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i víi C«ng ty XanGun cña Hµn Quèc. +Trong k×, ®¬n vÞ ch­a tiÕn hµnh bï trõ doanh thu, gi¸ vèn x¨ng dÇu xuÊt dïng néi bé gi÷a c¸c XÝ nghiÖp trong ®¬n vÞ *¶nh h­ëng: Víi viÖc ghi nhËn doanh thu vµ chi phÝ nh­ trªn lµm BCKQKD kh«ng ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt vµ chÝnh x¸c kÕt qu¶ SXKD cña tõng lo¹i h×nh kinh doanh. *§Ò xuÊt: +§¬n vÞ cÇn l­u ý ph¶n ¸nh doanh thu phï hîp víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t sinh: Ho¹t ®éng thanh lý tµi s¶n cÇn ghi nh­ mét ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c; ®èi víi kho¶n thu tiÒn l·i tõ Quü hç trî ®Çu t­ ph¸t triÓn, thu tõ ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh cÇn ph¶n ¸nh, ghi nhËn vµo Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh. +§¬n vÞ cÇn theo dâi doanh thu b¸n x¨ng dÇu néi bé cho c¸c ®¬n vÞ trong cïng C«ng ty trªn TK512- Doanh thu néi bé. Khi tæng hîp KQKD toµn C«ng ty th× sÏ bï trõ kho¶n doanh thu, gi¸ vèn nµy khái doanh thu toµn ®¬n vÞ +§¬n vÞ cÇn nhËn ®Þnh râ b¶n chÊt cña c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu ®Ó ph¶n ¸nh ®óng vµo tõng TK khi tiÕn hµnh ph©n lo¹i. (TrÝch Hå s¬ kiÓm to¸n cña C«ng ty AASC) B­íc c«ng viÖc cuèi cïng mµ KTV ph¶i thùc hiÖn trong giai ®o¹n KÕt thóc kiÓm to¸n lµ lËp trang KÕt luËn vµ ®­a ra ThuyÕt minh chªnh lÖch sau kiÓm to¸n (nÕu cã sù ®iÒu chØnh). BiÓu 13: Trang kÕt luËn kiÓm to¸n cña C«ng ty Cæ phÇn 14-9 Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty Cæ phÇn 14-9 Niªn ®é kÕ to¸n: 2006 Tham chiÕu: R1/1/1 Kho¶n môc:511 Ng­êi thùc hiÖn: NMH Ngµy thùc hiÖn: 11/03/07 KÕt luËn kiÓm to¸n C«ng viÖc ®· tiÕn hµnh C«ng viÖc thùc hiÖn ®èi víi phÇn DTBH&CCDV ®· tiÕn hµnh theo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n tõ R1 ®Õn R8 C¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh vµ kiÕn nghÞ §Õn thêi ®iÓm 31/12/06 ®¬n vÞ ch­a tiÕn hµnh h¹ch to¸n doanh thu cña c«ng tr×nh “NÒn ®­êng B·i Gi¸- §Çm Tiªn” cña C«ng ty Du lÞch C¸t Tiªn- §µ N½ng sè tiÒn: 1.751.275.275 ®. Do KTV kh«ng ®­îc cung cÊp c¸c tµi liÖu liªn quan nªn kh«ng cã c¨n cø x¸c ®Þnh chi phÝ t­¬ng øng, kh«ng cã c¬ së ®­a ra bót to¸n ®iÒu chØnh. KÕt luËn Dùa vµo kÕt qu¶ c«ng viÖc, theo ý kiÕn chóng t«i : Ngo¹i trõ vÊn ®Ò trªn C¬ së dÉn liÖu cho phÇn DTBH&CCDV lµ thÝch hîp trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu vµ tæng sè ph¸t sinh 45.992.882.500 lµ trung thùc theo ®óng c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n ®­îc chÊp nhËn chung vµ ®­îc lËp nhÊt qu¸n víi c¸c n¨m tr­íc. (T¹i C«ng ty Cæ phÇn 14-9, KTV kh«ng cã bót to¸n ®iÒu chØnh doanh thu trong k× nªn kh«ng lËp ThuyÕt minh chªnh lÖch sau kiÓm to¸n) BiÓu 14:Trang kÕt luËn kiÓm to¸n cña C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL Niªn ®é kÕ to¸n: 2006 Tham chiÕu: R1/1/1 Kho¶n môc:511 Ng­êi thùc hiÖn: CTH Ngµy thùc hiÖn: 30/03/07 KÕt luËn kiÓm to¸n C«ng viÖc ®· tiÕn hµnh C«ng viÖc thùc hiÖn ®èi víi phÇn DTBH&CCDV ®· tiÕn hµnh theo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n tõ R1 ®Õn R8 C¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh vµ kiÕn nghÞ 1.Trong k×, ®¬n vÞ ch­a bï trõ Doanh thu néi bé x¨ng dÇu xuÊt dïng néi bé gi÷a c¸c XÝ nghiÖp cña ®¬n vÞ, sè tiÒn : 765.257.500 ®. KiÕn nghÞ : ®¬n vÞ nªn ®iÒu chØnh gi¶m doanh thu, gi¶m gi¸ vèn x¨ng dÇu xuÊt dïng néi bé cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong C«ng ty. 2.Trong k×, XÝ nghiÖp C¸ ®ang ph¶n ¸nh Doanh thu tõ ho¹t ®éng cho thuª xe t¶i vµo DTBH&CCDV, sè tiÒn 33.333.333 ®. KiÕn nghÞ : ®¬n vÞ nªn tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¶m DTBH&CCDV sang Thu nhËp kh¸c. 3. §¬n vÞ ®ang ph¶n ¸nh vµo Tµi kho¶n Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i kho¶n Gi¶m gi¸ hµng b¸n, sè tiÒn : 6.356.455.189 ®. KiÕn nghÞ : ®¬n vÞ nªn tiÕn hµnh ®iÒu chØnh l¹i 2 kho¶n gi¶m trõ doanh thu cho ®óng tÝnh chÊt. KÕt luËn Dùa vµo kÕt qu¶ c«ng viÖc, theo ý kiÕn chóng t«i : C¬ së dÉn liÖu cho phÇn DTBH&CCDV lµ thÝch hîp trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu vµ ngo¹i trõ c¸c ¶nh h­ëng trªn (nÕu cã) tæng sè ph¸t sinh 795.156.721.612 ® lµ trung thùc theo ®óng c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n ®­îc chÊp nhËn chung vµ ®­îc lËp nhÊt qu¸n víi c¸c n¨m tr­íc BiÓu 15: BiÓu thuyÕt minh chªnh lÖch sau kiÓm to¸n. Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL Niªn ®é kÕ to¸n: 2006 Tham chiÕu: R1/1/2 Ng­êi thùc hiÖn: CTH Ngµy thùc hiÖn: 30/03/07 ThuyÕt minh chªnh lÖch sau kiÓm to¸n M·: 511 ChØ tiªu: Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô BTDC Tham chiÕu ND nghiÖp vô TK§¦ §iÒu chØnh Nî §iÒu chØnh Cã 2 T1S1 §iÒu chØnh sang Thu nhËp kh¸c 711 33.333.333 0 3 Y1/2 B¸n tiªu thô néi bé 632 765.257.500 0 Céng 798.590.833 Tr­íc ®iÒu chØnh 795.156.721.612 Sau ®iÒu chØnh 794.358.130.779 Cã thÓ thÊy, quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc DTBH&CCDV ®­îc AASC thùc hiÖn rÊt chÆt chÏ vµ khoa häc, tõ giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, thùc hiÖn kiÓm to¸n ®Õn kÕt thóc kiÓm to¸n. --Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: ®­îc KTV vµ C«ng ty kiÓm to¸n ¸p dông chung ®èi víi mäi kho¶n môc trªn BCTC cña kh¸ch hµng. --Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n: ®­îc thùc hiÖn riªng víi ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc DTBH&CCDV ®· ®­îc AASC x©y dùng. Trong giai ®o¹n nµy, KTV tiÕn hµnh so s¸nh DTBH&CCDV gi÷a c¸c k×, kiÓm tra c¸c quan hÖ ®èi øng nh»m ph¸t hiÖn c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh bÊt th­êng. TiÕp theo, KTV lËp b¶ng ph©n tÝch doanh thu theo thuÕ suÊt, theo th¸ng vµ theo tõng lo¹i doanh thu... nh»m nhËn d¹ng c¸c chØ tiªu ¶nh h­ëng ®Õn doanh thu trong n¨m. Thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt gióp KTV kiÓm tra ®­îc c¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m doanh thu trong k× cã ®­îc ghi nhËn ®óng kh«ng, c¸c kho¶n doanh thu néi bé cã ®­îc bï trõ khi kh¸ch hµng hîp nhÊt BCTC kh«ng, c¸c kho¶n doanh thu ch­a thùc hiÖn cã ®­îc kÕt chuyÓn ®óng k× kh«ng ?... ViÖc kiÓm tra chi tiÕt ®­îc KTV vµ c¸c trî lÝ kiÓm to¸n thùc hiÖn trªn c¸c mÉu chän. C¸c mÉu nµy ®­îc lùa chän mét c¸ch ngÉu nhiªn hoÆc kiÓm to¸n viªn dùa vµo xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp cña m×nh trªn c¬ së nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng. §©y lµ b­íc c«ng viÖc hÕt søc quan träng, lµ c¬ së ®Ó KTV cã thÓ ®­a ra ®­a kÕt luËn cuèi cïng vÒ kho¶n môc DTBH&CCDV ®­îc tr×nh bµy. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n víi 2 kh¸ch hµng, viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy còng kh¸c nhau do viÖc ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m doanh thu, bï trõ doanh thu néi bé... ë 2 kh¸ch hµng lµ kh¸c nhau. §èi víi C«ng ty Cæ phÇn 14-9, do lµ kh¸ch hµng truyÒn thèng, ®­îc AASC t­ vÊn vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n doanh thu trong 4 n¨m nay nªn c¸c sai sãt trong viÖc h¹ch to¸n DTBH&CCDV Ýt x¶y ra h¬n. Ng­îc l¹i, C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL lµ kh¸ch hµng míi. BCTC trong c¸c n¨m tr­íc ®Òu do KTNB cña Tæng C«ng ty L­¬ng thùc MiÒn Nam tiÕn hµnh, nªn khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, KTV ph¸t hiÖn ra nhiÒu sai sãt, cÇn thiÕt ph¶i ®­a ra c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh --Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n: Dùa vµo c¸c b­íc c«ng viÖc ®· tiÕn hµnh mµ KTV ®­a ra c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n cho phï hîp. Sau khi kÕt thóc kiÓm to¸n, KTV sÏ lùa chän vµ l­u tr÷ tµi liÖu vµo Hå s¬ kiÓm to¸n. §èi víi C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL, tuy lµ kh¸ch hµng míi cña trong n¨m 2006 nh­ng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, KTV sÏ l­u tr÷ tÊt c¶ c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn b¸n hµng, chÝnh s¸ch ghi nhËn DTBH&CCDV cña Ban gi¸m ®èc vµo Hå s¬ chung. Cßn Víi C«ng ty Cæ phÇn 14-9, nhËn thÊy kh«ng cã sù thay ®æi nµo vÒ ®­êng lèi ho¹t ®éng SXKD, còng nh­ c¸c nguyªn t¾c ghi nhËn DTBH&CCDV, KTV chØ tiÕn hµnh l­u tr÷ tµi liÖu vµo Hå s¬ kiÓm to¸n n¨m. PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô trªn b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty DÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. 3.1. NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n t¹i AASC Nh×n chung, chÊt l­îng kiÓm to¸n ë AASC ®­îc kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ kh¸ cao. Do bé m¸y tæ chøc cã sù ph©n c«ng ph©n nhiÖm râ rµng, mçi phßng ban cã mét chøc n¨ng riªng, chuyªn tr¸ch tõng lÜnh vùc kiÓm to¸n cô thÓ. C¸c B¸o c¸o kiÓm to¸n tr­íc khi ph¸t hµnh ®Òu ®­îc so¸t xÐt cÈn thËn bëi nh÷ng ng­êi cã chuyªn m«n, ®¶m b¶o cung cÊp mét quy tr×nh kiÓm to¸n khoa häc. ChÝnh nhê nh÷ng ­u ®iÓm nµy mµ c«ng t¸c kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n kho¶n môc DTBH&CCDV nãi riªng ë AASC lu«n ®¹t chÊt l­îng cao. 3.1.1. ¦u ®iÓm. Tr­íc khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, c«ng ty ®Òu tiÕn hµnh thu thËp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n ®èi víi kh¸ch hµng, nh»m ®¶m b¶o khi kÝ kÕt hîp ®ång, c«ng ty cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång thêi cung cÊp ®­îc cho kh¸ch hµng mét dÞch vô kiÓm to¸n chÊt l­îng cao nhÊt. §©y còng lµ c¬ së ®Ó c«ng ty thùc hiÖn tèt c¸c b­íc c«ng viÖc tiÕp theo trong quy tr×nh kiÓm to¸n. Sau khi thu thËp ®­îc th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, c«ng ty sÏ lªn kÕ ho¹ch chi tiÕt vµ thiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n riªng víi tõng kh¸ch hµng trªn c¬ së quy tr×nh chung ®­îc AASC x©y dùng. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, nÕu cã nh÷ng biÕn ®æi bÊt th­êng, KTV sÏ cã nh÷ng thay ®æi cho phï hîp. Hå s¬ kiÓm to¸n cña c«ng ty ®­îc x©y dùng mét c¸ch khoa häc, hÖ thèng tham chiÕu râ rµng vµ l«gic, c¸c giÊy lµm viÖc x¾p xÕp theo trËt tù. §¶m b¶o viÖc tra cøu ®­îc dÔ dµng. HÖ thèng kiÓm so¸t chÊt l­îng chÆt chÏ, víi sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm ë 3 cÊp râ rµng, ®¶m b¶o chÊt l­îng cña ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn. §Çu tiªn, KTV chÝnh thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n sÏ ®­a ra ra ý kiÕn cña m×nh ®èi víi tõng kho¶n môc cô thÓ. Sau ®ã, Phã phßng hoÆc tr­ëng phßng kiÓm to¸n chuyªn tr¸ch sÏ ®­a ra ý kiÕn cã chÊp nhËn hay kh«ng. Cuèi cïng, Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch sÏ ®­a ra ý kiÕn kÕt luËn cuèi cïng. §éi ngò nh©n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n cã tr×nh ®é vµ tay nghÒ cao, cã chuyªn m«n vÒ lÜnh vùc kiÓm to¸n, cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. Khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n víi kh¸ch hµng nµo, C«ng ty sÏ lùa chän KTV am hiÓu vÒ lÜnh vùc kinh doanh, m«i tr­êng ph¸p lÝ … cña kh¸ch hµng ®ã. 3.1.2. Mét sè h¹n chÕ trong c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i AASC Khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, KTV tu©n thñ theo mét quy tr×nh kiÓm to¸n chung bao gåm 3 giai ®o¹n. Trong mçi giai ®o¹n, khi thùc hiÖn c«ng ty ®Òu cã nh÷ng h¹n chÕ riªng. 3.1.2.1 Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: §©y lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn trong quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc DTBH&CCDV. Mçi b­íc c«ng viÖc trong giai ®o¹n nµy lµ c¬ së ®¶m b¶o cho hiÖu qu¶ cuéc kiÓm to¸n. 3.1.2.1.1. Thu thËp th«ng tin c¬ së vÒ kh¸ch hµng C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: ViÖc thu thËp th«ng tin c¬ së vÒ kh¸ch hµng bao gåm: thu thËp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, xem xÐt hå s¬ chung vµ hå s¬ kiÓm to¸n n¨m tr­íc, tiÕn hµnh quan s¸t trùc tiÕp s¬ së vËt chÊt vµ nhËn diÖn c¸c bªn liªn quan. §©y lµ b­íc c«ng viÖc quan träng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n, lµ c¬ së ®Ó KTV nhËn d¹ng nh÷ng rñi ro vµ x¸c ®Þnh thêi gian còng nh­ ph¹m vi cÇn tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Thùc tÕ t¹i AASC: ViÖc t×m hiÓu th«ng tin vÒ kh¸ch hµng ®­îc c«ng ty thùc hiÖn chñ yÕu qua pháng vÊn Ban gi¸m ®èc vµ nh©n viªn C«ng ty kh¸ch hµng theo b¶ng mÉu c©u hái cã néi dung vÒ: +Th«ng tin c¬ b¶n vÒ kh¸ch hµng. +S¬ ®å tæ chøc. +Ban l·nh ®¹o +Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. +C¸c ®èi t¸c th­êng xuyªn. +C¸c kho¶n ®Çu t­ ra bªn ngoµi. Do giíi h¹n vÒ thêi gian kiÓm to¸n, nªn KTV Ýt tiÕp cËn víi c¸c th«ng tin tõ s¸ch, b¸o, internet,… KTV th­êng kh«ng tiÕn hµnh quan s¸t trùc tiÕp ho¹t ®éng SXKD cña kh¸ch hµng nªn tÝnh kh¸ch quan cho c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc kh«ng cao. 3.1.2.1.2. T×m hiÓu HTKSNB vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t. C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: Do viÖc kiÓm tra bÞ giíi h¹n bëi ph¹m vi vµ thêi gian kiÓm to¸n nªn mçi cuéc kiÓm to¸n lu«n chøa ®ùng nh÷ng rñi ro. Theo VSA 400- §¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé: “ KiÓm to¸n viªn ph¶i cã ®ñ hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kÕ to¸n vµ HTKSNB cña kh¸ch hµng ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ vµ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n thÝch hîp, cã hiÖu qu¶”. ViÖc ®¸nh gi¸ HTKSNB thÓ hiÖn sù tu©n thñ chuÈn mùc trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña KTV vµ trî lÝ kiÓm to¸n. Qua ®ã, KTV sÏ cã nh÷ng ph­¬ng h­íng vÒ ph¹m vi cÇn thùc hiÖn kiÓm tra, c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn, thêi gian vµ nh©n lùc tham gia kiÓm to¸n. Do viÖc kiÓm tra chØ ®­îc thùc hiÖn trªn c¸c mÉu chän nªn kh«ng thÓ ph¸t hiÖn hÕt c¸c sai ph¹m x¶y ra, nh­ng KTV ph¶i b¶o ®¶m nÕu sai ph¹m cßn tån t¹i th× kh«ng ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn BCTC. Muèn ®¹t ®­îc môc ®Ých nµy, yªu cÇu ®Çu tiªn lµ KTV ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ HTKSNB cña ®¬n vÞ. Thùc tÕ t¹i AASC: ViÖc ®¸nh gi¸ HTKSNB míi chØ dõng ë viÖc ¸p dông B¶ng c©u hái cho tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng, tuy cã ­u ®iÓm lµ tiÕt kiÖm thêi gian, ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn nh­ng chØ mang tÝnh ®Þnh tÝnh, chÊt l­îng kh«ng cao, ®Æc biÖt kh«ng ph¶i lóc nµo còng phï hîp víi c¸c kh¸ch hµng. Cßn viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn theo B¶ng ­íc l­îng møc träng yÕu ®· ®­îc AASC x©y dùng s½n. Th«ng th­êng, c«ng viÖc nµy ®­îc KTV thùc hiÖn dùa vµo xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp cña m×nh. Khi ph¸t hiÖn ra sai sãt trªn BCTC, KTV dùa vµo kinh nghiÖm cña m×nh ®Ó ­íc l­îng xem sai sãt ®ã cã ®iÒu chØnh hay kh«ng. NÕu ­íc l­îng theo møc träng yÕu ®­îc quy ®Þnh tr­íc cá thÓ sÏ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n, lµm t¨ng thêi gian vµ chi phÝ kiÓm to¸n. MÆt kh¸c, víi nh÷ng kh¸ch hµng cã doanh thu lín, KTV kh«ng thÓ c¨n cø vµo møc träng yÕu nµy ®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n. §èi víi c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng, khi bÞ h¹n chÕ vÒ thêi gian kiÓm to¸n, KTV Ýt khi hµnh pháng vÊn l¹i BG§ nh»m t×m hiÓu th«ng tin vÒ hÖ thèng kÕ to¸n vµ HTKSNB mµ sö dông trùc tiÕp kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tõ n¨m tr­íc. Do vËy th«ng tin thu thËp ®­îc cã thÓ kh«ng cËp nhËt vµ trong tr­êng hîp nµy, KTV ®· vi ph¹m nguyªn t¾c thËn träng. 3.1.2.2. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n. 3.1.2.2.1. Chän mÉu kiÓm to¸n. C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: Do giíi h¹n vÒ thêi gian vµ ph¹m vi kiÓm to¸n, nªn KTV ph¶i tiÕn hµnh chän mÉu kiÓm to¸n. Theo VSA 530: “LÊy mÉu kiÓm to¸n lµ ¸p dông c¸c thñ tôc kiÓm to¸n trªn sè phÇn tö Ýt h¬n 100% tæng sè phÇn tö cña mét sè d­ tµi kho¶n hay mét lo¹i nghiÖp vô, sao cho mäi phÇn tö ®Òu cã c¬ héi ®Ó ®­îc chän. LÊy mÉu sÏ gióp KTV thu thËp vµ ®¸nh gi¸ b»ng chøng kiÓm to¸n vÒ c¸c ®Æc tr­ng cña c¸c phÇn tö ®­îc chän, nh»m h×nh thµnh hay cñng cè kÕt luËn vÒ tæng thÓ. LÊy mÉu cã thÓ tiÕn hµnh theo ph­¬ng ph¸p thèng kª hoÆc phi thèng kª”. ViÖc chän mÉu kiÓm to¸n lµ cÇn thiÕt do vËy ph¶i ®îc thùc hiÖn mét c¸ch khoa häc vµ hîp lÝ. Thùc tÕ t¹i AASC: ViÖc chän mÉu kiÓm to¸n t¹i AASC chñ yÕu dùa vµo xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp vµ kinh nghiÖm cña KTV. KTV sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c nghiÖp vô bÊt th­êng hoÆc ph¸t sinh víi sè tiÒn lín. Do vËy mÉu ®­îc chän kh«ng ®¹i diÖn ®­îc cho tæng thÓ vµ mang tÝnh chÊt cña tæng thÓ. 3.1.2.2.2. Thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t. C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: Thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t lµ b­íc c«ng viÖc quan träng nh»m thu thËp b»ng chøng vÒ thiÕt kÕ vµ vËn hµnh cña HTKSNB. Sau khi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt cÇn thiÕt, KTV sÏ so s¸nh c¸c ph¸t hiÖn qua kiÓm tra víi nh÷ng ­íc l­îng ban ®Çu ë giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch. NÕu ph¸t hiÖn cã sù chªnh lÖch, KTV sÏ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p bæ sung nh­: th¶o luËn cïng kh¸ch hµng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng kh¸c t­¬ng øng nh»m cung cÊp sù ®¶m b¶o cho chªnh lÖch, hoÆc thùc hiÖn kiÓm to¸n chi tiÕt c¸c sè liÖu ®Ó thu thËp b»ng chøng ®¶m b¶o tÝnh hîp lÝ cho chªnh lÖch trªn. Sau khi kiÓm tra bæ sung, nÕu ®¶m b¶o nµy kh«ng cã c¬ së th× KTV cÇn thay ®æi l¹i viÖc ®¸nh gi¸ HTKSNB trong lËp kÕ ho¹ch, ®ång thêi më réng ph¹m vi cña thñ tôc ph©n tÝch vµ thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Thùc tÕ t¹i AASC: T¹i AASC, viÖc tiÕp cËn víi HTKSNB cña ®¬n vÞ chØ dõng ë viÖc ®¸nh gi¸ møc träng yÕu vµ rñi ro kiÓm so¸t, c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t hÇu nh­ kh«ng ®­îc thùc hiÖn. Do vËy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n kh«ng v× cã c¬ së ®¶m b¶o r»ng c¸c ­íc l­îng vÒ møc träng yÕu vµ rñi ro, còng nh­ ­íc tÝnh ban ®Çu vÒ ph¹m vi cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n mµ KTV sÏ ¸p dông lµ hîp lÝ. 3.1.2.2.3. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch. C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: §©y lµ thñ tôc kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ cao, chi phÝ thÊp, dÔ thùc hiÖn cung cÊp cho KTV b»ng chøng ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ vÒ sè liÖu kiÓm to¸n. Thùc tÕ t¹i AASC: Khi ¸p dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch, KTV míi chØ dõng l¹i ph©n tÝch c¸c chØ tiªu trong néi bé ®¬n vÞ, ch­a chó träng liªn hÖ víi c¸c chØ tiªu nghµnh, nghÒ nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é còng nh­ hiÖu qu¶ SXKD cña ®¬n vÞ so víi mÆt b»ng chung. 3.1.2.2.4. Thñ tôc göi th­ x¸c nhËn Ýt ®­îc thùc hiÖn. C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: Göi th­ x¸c nhËn ®em l¹i cho KTV b»ng chøng kiÓm to¸n cã tÝnh kh¸ch quan cao nhÊt. Göi th­ x¸c nhËn kÕt hîp víi c¸c thñ tôc kiÓm tra kh¸c sÏ ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu hiÖu lùc, ®Þnh gi¸ vµ kÞp thêi, x¸c minh ®­îc c¸c sai ph¹m liªn quan ®Õn tÝnh hiÖn h÷u cña c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh. Thùc tÕ t¹i AASC: Do giíi h¹n vÒ thêi gian vµ chi phÝ kiÓm to¸n, thñ tôc nµy rÊt Ýt ®­îc KTV ¸p dông. Chñ yÕu KTV thu thËp th­ x¸c nhËn do kh¸ch hµng tù thùc hiÖn. §Æc biÖt khi kiÓm to¸n kho¶n môc DTBH&CCDV, KTV rÊt Ýt khi x¸c nhËn ®Þa chØ cña ng­êi mua trªn hãa ®¬n b¸n hµng cña ®¬n vÞ. 3.1.2.3. Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n. 3.1.2.3.1. Quy ®Þnh vÒ viÖc rµ so¸t l¹i hå s¬ kiÓm to¸n. C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: §©y lµ b­íc c«ng viÖc quan träng nh»m ph¸t hiÖn rñi ro kiÓm so¸t ë tõng kho¶n môc trªn BCTC, ®Æc biÖt víi nh÷ng kho¶n môc phøc t¹p nh­ DTBH&CCDV. Th«ng qua viÖc rµ so¸t nµy, BG§ sÏ kiÓm tra ®­îc c¸c KTV vµ trî lÝ kiÓm to¸n cã thùc hiÖn theo ®óng c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n hay kh«ng, ®ång thêi ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc kÞp thêi nh÷ng sai lÖch trong xÐt ®o¸n cña KTV. Thùc tÕ t¹i AASC: Do giíi h¹n vÒ thêi gian vµ ph¹m vi kiÓm to¸n, KTV vµ c¸c trî lÝ kiÓm to¸n nhiÒu khi kh«ng tu©n thñ theo ®óng ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®· ®­îc x©y dùng. ViÖc ®¸nh tham chiÕu trªn giÊy lµm viÖc vµ c¸c tµi liÖu thu thËp ®­îc nhiÒu khi kh«ng thèng nhÊt, kh«ng theo mÉu mµ c«ng ty ®· x©y dùng. DÉn ®Õn c«ng t¸c so¸t xÐt gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. 3.1.2.3.2. Xem xÐt c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau niªn ®é kÕ to¸n. C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: Theo VSA 560: “ Sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy khãa sæ kÕ to¸n lËp BCTC lµ nh÷ng sù kiÖn cã ¶nh h­ëng ®Õn BCTC ®· ph¸t sinh trong kho¶n thêi gian tõ sau ngµy khãa sæ kÕ to¸n lËp BCTC ®Ó kiÓm to¸n ®Õn ngµy kÝ B¸o c¸o kiÓm to¸n vµ nh÷ng sù kiÖn sau ngµy kÝ B¸o c¸o kiÓm to¸n.” “ KiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt ¶nh h­ëng cña nh÷ng sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy khãa sæ kÕ tãan lËp BCTC ®èi víi BCTC vµ B¸o c¸o kiÓm to¸n.” Nh­ vËy, c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy khãa sæ kÕ to¸n lËp BCTC ®­îc chia thµnh 2 nhãm: + Nhãm c¸c sù kiÖn cung cÊp dÊu hiÖu vÒ c¸c sù viÖc ®· ph¸t sinh tiÕp sau ngµy khãa sæ kÕ to¸n lËp BCTC. + Nhãm c¸c sù kiÖn cung cÊp thªm b»ng chøng vÒ c¸c sù viÖc ®· tån t¹i vµo ngµy khãa sæ kÕ to¸n lËp BCTC. Thùc tÕ t¹i AASC: Ch­a chó träng rµ so¸t l¹i hå s¬ kiÓm to¸n sau khi kÕt thóc kiÓm to¸n. Do giíi h¹n vÒ thêi gian kiÓm to¸n, nªn KTV cã thÓ bá qua mét sè thñ tôc ®· ®­îc x©y dùng trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n 3.1.2.3.3.Thùc hiÖn c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: Môc tiªu cña kiÓm to¸n lµ x¸c ®Þnh tÝnh trung thùc vµ hîp lÝ cña c¸c th«ng tin ®­îc tr×nh bµy trªn BCTC. Do vËy c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh ®­îc nªu ra trong giai ®äan kÕt thóc kiÓm to¸n ph¶i ®iÒu chØnh ®­îc c¸c sai sãt trong h¹ch to¸n kÕ to¸n cña ®¬n vÞ, cung cÊp ®­îc th«ng tin chÝnh x¸c vµ tin cËy cho nh÷ng ng­êi sö dông BCTC cña ®¬n vÞ. Thùc tÕ t¹i AASC: §èi víi kho¶n thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶n ¸nh sai thuÕ suÊt, KTV ®· kh«ng tiÕn hµnh ®iÒu chØnh theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. §©y lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc, do vËy c¬ quan thuÕ sÏ tiÕn hµnh bãc t¸ch kho¶n thuÕ nµy khi kiÓm tra. Riªng ®èi víi quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc DTBH&CCDV, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, AASC ch­a quan t©m ph¸t triÓn ®Õn lÜnh vùc KiÓm to¸n Doanh nhiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã kho¶n môc Doanh thu rÊt phøc t¹p, KTV cÇn cã nh÷ng hiÓu biÕt s©u réng khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n kho¶n môc DTBH&CCDV cña kh¸ch hµng nµy. 3.2. C¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i C«ng ty AASC 3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c kiÓm to¸n nãi chung t¹i AASC Chó träng ®Çu t­ trang thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt, øng dông c«ng nghÖ th«ng tin nh»m hiÖn ®¹i hãa ho¹t ®éng kiÓm to¸n: T¹i AASC, c«ng t¸c kiÓm to¸n vÉn ph¶i thùc hiÖn thñ c«ng trªn giÊy lµm viÖc do trang thiÕt bÞ trang bÞ cho c«ng t¸c kiÓm to¸n vÉn h¹n chÕ. Trî lÝ kiÓm to¸n ch­a ®­îc trang bÞ m¸y tÝnh x¸ch tay vµ USB, c«ng cô quan träng ®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n. Do vËy, kh«ng tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vµ thêi gian kiÓm to¸n. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chi nh¸nh, t¨ng c­êng mèi liªn hÖ gi÷a chi nh¸nh víi c«ng ty vµ gi÷a c¸c chi nh¸nh víi nhau. T¹i AASC, cã mét ®Æc ®iÓm lµ nhiÒu kh¸ch hµng cã trô së t¹i c¸c chi nh¸nh, nh­ng kh¸ch hµng vÉn yªu cÇu ®­îc v¨n phßng c«ng ty thùc hiÖn kiÓm to¸n, lµm t¨ng chi phÝ kiÓm to¸n, kh«ng tËn dông ®­îc nguån nh©n lùc ë c¸c chi nh¸nh. DÉn ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c chi nh¸nh kh«ng cao. Do vËy C«ng ty ph¶i t¨ng c­êng ®µo t¹o ®éi ngò KTV, trang bÞ c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho c¸c chi nh¸nh. T¨ng c­êng ®µo t¹o ®éi ngò kiÓm to¸n ®ñ vÒ sè l­îng, giái chuyªn m«n nghÒ nghiÖp, cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. KTV vµ trî lÝ kiÓm to¸n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n, n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò kiÓm to¸n lµ n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng vµ danh tiÕng cña c«ng ty. Do vËy c«ng ty cÇn t¨ng c­êng tuyÓn chän, ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò kiÓm to¸n c¶ vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng, n©ng cao ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. Chó träng n©ng cao chÊt l­îng c¸c dÞch vô, x©y dùng mét th­¬ng hiÖu AASC uy tÝn trong thÞ tr­êng kiÓm to¸n. §©y lµ nhiÖm vô vµ còng lµ yªu cÇu cña cña AASC trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn. HiÖn nay, AASC cã ®Õn h¬n 150 ®èi thñ trong lÜnh vùc cung cÊp c¸c dÞch vô kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. Tuy lÜnh vùc ho¹t ®éng cña AASC kh¸ réng, nh­ng chØ cã ho¹t ®éng kiÓm to¸n BCTC lµ cã thÕ m¹nh riªng víi nhiÒu kh¸ch hµng truyÒn thèng lín. Do vËy AASC ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i h×nh dÞch vô, võa mang l¹i doanh thu, võa gãp phÇn kh¼ng ®Þnh th­¬ng hiÖu cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng. 3.2.2 C¸c gi¶i ph¸p nh»m c¶i thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc DTBH&CCDV t¹i AASC 3.2.2.1. Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. 3.2.2.1.1 Chó träng thu thËp th«ng tin c¬ së vÒ kh¸ch hµng: CÇn cã nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ trong viÖc thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, yªu cÇu kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ. Cã thÓ thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng tõ c¸c bªn h÷u quan nh»m t¨ng tÝnh kh¸ch quan trong ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng. 3.2.2.1.2 VÒ §¸nh gi¸ HTKSNB vµ rñi ro kiÓm so¸t: §©y lµ c¬ së quan träng ®Ó x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng, thêi gian, ph¹m vi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn ¸p dông… §èi víi kh¸ch hµng truyÒn thèng, tr­íc khi thùc hiÖn kiÓm to¸n, KTV nªn trùc tiÕp thu thËo vµ ®¸nh gi¸ th«ng tin. H¹n chÕ sö dông kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ rtf cuéc kiÓm to¸n n¨m tr­íc. Ngoµi viÖc ¸p dông b¶ng c©u hái chung ®èi víi tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng, C«ng ty nªn x©y dùng thªm hÖ thèng l­a ®å ®Ó ®¸nh gi¸ HTKSNB. C¸c s¬ ®å l­u chuyÓn cung cÊp cho KTV b¶n tãm t¾t b»ng s¬ ®å c¸c tµi liÖu vµ sù lu©n chuyÓn cña d÷ liÖu nh»m gióp KTV nhËn biÕt râ rµng h¬n nh÷ng phøc t¹p cña hÖ thèng kÕ to¸n vµ HTKSNB cña ®¬n vÞ. L­u ®å 1: L­u ®å ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch M©u thuÉn? B¸o c¸o t×nh h×nh Giai ®o¹n thùc hiÖn So s¸nh sù ph¸t triÓn cña nh©n viªn víi kÕ ho¹ch So s¸nh ngµy c«ng sö dông víi kÕ ho¹ch So s¸nh c¸c tµi liÖu ph¸t hiÖn víi kÕ ho¹nh So s¸nh c¸c sù kiÖn quan träng víi kÕ ho¹ch Qu¶n lÝ C¸c nh©n viªn kiÓm to¸n kh¸c Tæng kiÓm to¸n Tæng qu¸t ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n Ph©n tÝch m©u thuÉn Kh«ng Cã 3.2.2.2 Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n. 3.2.2.2.1. Chän mÉu kiÓm to¸n: ViÖc chän mÉu kiÓm to¸n ë AASC chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm cña KTV. Do vËy trong mét sè tr­êng hîp, nhiÒu khi mÉu ®­îc chän kh«ng mang tÝnh tæng thÓ. §Ó kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm nµy, KTV nªn lùa chän mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p chän mÉu kiÓm to¸n sau: a.Chän mÉu theo hÖ thèng: lµ c¸ch chän mµ c¸c phÇn tö ®­îc chän cã kho¶ng c¸ch ®Òu nhau trong hÖ thèng. Cô thÓ: Gi¶ sö: k lµ kho¶ng c¸ch cña mÉu N lµ kÝch th­íc cña tæng thÓ n lµ kÝch th­íc mÉu chän. Khi ®ã, k ®­îc sö dông: k=N/n Sau ®ã, KTV chän m1- mÉu ®Çu tiªn lµm ®iÓm xuÊt ph¸t. C¸c mÉu tiÕp theo sÏ ®­îc chän: mi=m1+(i-1)*k Ph­¬ng ph¸p chän mÉy theo hÖ thèng cã ­u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n, dÔ sö dông, dÔ thùc hiÖn. KTV cã thÓ kÕt hîp sö dông nhiÒu ®iÓm xuÊt ph¸t ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña ph­¬ng ph¸p nµy. b. Chän mÉu dùa trªn b¶ng sè ngÉu nhiªn: ®©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc thùc hiÖn ®¬n gi¶n nhÊt, dùa trªn b¶ng sè ngÉu nhiªn 5 ch÷ sè thËp ph©n cña HiÖp héi Th­¬ng m¹i Liªn quèc gia Hoa k× ®Ó tiÕn hµnh chän mÉu, bao gåm 4 b­íc: B1: §Þnh l­îng ®èi t­îng kiÓm to¸n b»ng hÖ thèng con sè duy nhÊt. KTV sÏ g¾n cho mçi phÇn tö cña tæng thÓ mét con sè duy nhÊt, sau ®ã t×m ra mèi quan hÖ gi÷a con sè duy nhÊt víi b¶ng sè ngÉu nhiªn. KTV th­êng tiÕn hµnh ®Þnh ®¹ng b»ng c¸ch ®¸nh sè cho c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh. B2: ThiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c B¶ng sè ngÉu nhiªn víi ®èi t­îng kiÓm to¸n ®· ®Þnh l­îng. -Víi c¸c con sè ®Þnh l­îng cña ®èi t­îng kiÓm to¸n gåm 5 ch÷ sè nh­ c¸c con sè trªn b¶ng sè ngÉu nhiªn, KTV sÏ lùa chän ®Ó kiÓm to¸n c¸c ®èi t­îng kiÓm to¸n nµy. -Víi c¸c con sè ®Þnh l­îng cña ®èi t­îng kiÓm to¸n Ýt h¬n 5 ch÷ sè. VÝ dô lµ 4 ch÷ sè, KTV cã thÓ x¸c lËp mèi quan hÖ ®Ó lùa chän b»ng c¸ch lÊy 4 ch÷ sè ®Çu hoÆc 4 ch÷ sè cuèi trªn b¶ng sè. - Víi c¸c con sè ®Þnh l­îng cña ®èi t­îng kiÓm to¸n nhiÒu h¬n 5 ch÷ sè. Khi ®ã KTV sÏ lùa chän mét cét trªn B¶ng sè ngÉu nhiªn lµm cét chñ, sau ®ã chän thªm nh÷ng hµng sè ë cét phô cña B¶ng. B3: LËp hµnh tr×nh sö dông b¶ng: KTV cã thÓ lùa chän h­íng däc theo cét hoÆc ngang theo hµng, cã thÓ tõ trªn xuèng hoÆc tõ d­íi lªn. Nh­ng trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, KTV ph¶i ¸p dông thèng nhÊt. B4: Chän ®iÓm xuÊt ph¸t: KTV chän ngÉu nhiªn mét sè trªn mét trang cña B¶ng sè ngÉu nhiªn lµm ®iÓm xuÊt ph¸t. Tõ ®iÓm xuÊt ph¸t, KTV sÏ lùa chän c¸c sè ngÉu nhiªn theo hµnh tr×nh ë B3, mçi con sè ngÉu nhiªn ®­îc chän sÏ t­¬ng øng víi mét nghiÖp vô ph¸t sinh. ViÖc chän mÉu sÏ ®­îc tiÕn hµnh ®Õn khi KTV thÊy sè quy m« mÉu ®· ®ñ. Mçi b­íc trong ph­¬ng ph¸p nµy ®Òu ph¶i ®­îc KTV ghi l¹i trong hå s¬ kiÓm to¸n. 3.2.2.2.2 Thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t. Sau khi ®· cã thu thËp ®­îc nh÷ng th«ng tin ban ®Çu vÒ HTKSNB cña ®¬n vÞ, KTV cÇn thùc hiÖn c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña HTKSNB ®ã. KTV tiÕn hµnh kiÓm tra mÉu mét sè nghiÖp vô DTBH&CCDV, kiÓm tra viÖc h¹ch to¸n vµ ghi nhËn DTBH&CCDV, ®èi chiÕu víi ®¬n ®Æt hµng, lÖnh b¸n hµng, chøng tõ vËn chuyÓn, hãa ®¬n b¸n hµng, ®èi chiÕu víi sæ chi tiÕt cã liªn quan. Th«ng qua viÖc kiÓm tra mÉu ®ã ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc tu©n thñ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t néi bé ®èi víi nghiÖp vô b¸n hµng- thu tiÒn. KTV cã thÓ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p sau ®Ó kiÓm tra HTKSNB cña DN, ®ã lµ: §iÒu tra: bao gåm quan s¸t thùc ®Þa vµ x¸c minh thùc tÕ kÓ c¶ ch÷ kÝ trªn c¸c chøng tõ, b¸o c¸o kÕ to¸n. Quan s¸t thùc ®Þa lµ biÖn ph¸p chøng kiÕn trùc tiÕp cña ng­êi kiÓm tra trªn hiÖn tr­êng. Pháng vÊn: KTV ®­a ra c¸c c©u hái liªn quan ®Õn nghiÖp vô b¸n hµng- thu tiÒn vµ thu thËp c¸c c©u tr¶ lêi tõ c¸c nh©n viªn cña kh¸ch thÓ kiÓm to¸n, ®Ó t×m hiÓu vÒ c¸c nh©n viªn vµ x¸c nhËn hä cã thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®· x©y dùng hay kh«ng. KTV vµ c¸c trî lÝ kiÓm to¸n cÇn cã th¸i ®é hoµi nghi nghÒ nghiÖp víi c¸c c©u tr¶ lêi thu thËp ®­îc, nÕu c©u tr¶ lêi kh«ng phï hîp hoÆc ng­êi ®­îc pháng vÊn hiÓu nhÇm vÒ vÊn ®Ò ®­îc pháng vÊn th× KTV cÇn tiÕp tôc ®Æt ra nh÷ng c©u hái bæ sung. Thùc hiÖn l¹i: KTV hoÆc c¸c trî lÝ kiÓm to¸n cã thÓ thùc hiÖn l¹i ho¹t ®éng liªn quan ®Õn nghiÖp vô b¸n hµng- thu tiÒn cña mét nh©n viªn ®Ó x¸c nhËn møc ®é thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña hä víi c«ng viÖc. Ph­¬ng ph¸p nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a tÝnh to¸n, so s¸nh, pháng vÊn, do vËy sÏ tèn kÐm vÒ chi phÝ vµ thêi gian kiÓm to¸n. KiÓm tra tõ ®Çu ®Õn cuèi: KTV sÏ kÕt hîp gi÷a kÜ thuËt pháng vÊn, ®iÒu tra vµ quan s¸t theo trËt tù diÔn biÕn chi tiÕt cña tõng nghiÖp vô ph¸t sinh DTBH&CCDV ®­îc ghi l¹i trong Sæ c¸i. Ph­¬ng ph¸p nµy rÊt tèn thêi gian nªn KTV chØ thùc hiÖn víi c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh DTBH&CCDV lín vµ bÊt th­êng. KiÓm tra ng­îc l¹i: KTV vµ c¸c trî lÝ kiÓm to¸n sÏ kiÓm tra c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn DTBH&CCDV tõ Sæ c¸i ®Õn thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô. §Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña HTKSNB, thu thËp ®­îc b»ng chøng ®Çy ®ñ vµ tin cËy vÒ DTBH&CCDV, khi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt trªn, KTV cÇn tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau: Mét lµ: Ph¶i thùc hiÖn ®ång bé c¸c biÖn ph¸p. Tïy thuéc vµo môc tiªu kiÓm to¸n DTBH&CCDV cô thÓ mµ KTV thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra t­¬ng øng. Hai lµ: ViÖc lùa chän nh÷ng biÖn ph¸p kÜ thuËt kiÓm tra chñ ®¹o ph¶i thÝch øng víi lo¹i h×nh ho¹t ®éng cÇn kiÓm tra. VÝ dô, t¹i nh÷ng ®¬n vÞ mµ thñ tôc kiÓm so¸t ®èi víi DTBH&CCDV ®­îc thùc hiÖn qua ph©n chia nhiÖm vô, mçi nh©n viªn ®¶m nhËn mét nhiÖm vô kh¸c nhau. Tøc lµ viÖc thùc hiÖn l¹i c¸c thñ tôc tõ nguån thø hai vµ b»ng h×nh thøc ®èi chiÕu th× KTV nªn ¸p dông chñ ®¹o kÜ thuËt “Thùc hiÖn l¹i” hoÆc “KiÓm tra tõ ®Çu ®Õn cuèi”. Ba lµ: KTV cÇn ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa vµ ph¸t triÓn c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt kiÓm tra HTKSNB. Tøc lµ KTV xem xÐt l¹i c¸c b»ng chøng vÒ DTBH&CCDV thu thËp ®­îc tõ c¸c n¨m tr­íc, c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®èi víi DTBH&CCDV nÕu ®· ®­îc KTV ®¸nh gi¸ lµ tèt, rñi ro kiÓm so¸t lµ võa hoÆc thÊp th× tÝnh æn ®Þnh cña HTKSNB nµy sÏ vÉn ®­îc duy tr× trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i cña ®¬n vÞ. Khi ®ã KTV sÏ tËp trung vµo kiÓm tra hÖ thèng qu¶n lÝ cña DN. 3.3.2.2.3. ¸p dông nhiÒu h¬n c¸c thñ tôc ph©n tÝch: §©y lµ b­íc c«ng viÖc ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn, tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian mµ chi phÝ kiÓm to¸n l¹i thÊp. Do vËy, ngoµi viÖc so s¸nh k× nµy víi k× tr­íc, KTV nªn sö dông c¶ sè t­¬ng ®èi ®éng th¸i, sè t­¬ng ®èi kÕ ho¹ch… ®Ó x¸c ®Þnh râ nguyªn nh©n biÕn ®éng cña tõng chØ tiªu. Ngoµi ra, KTV nªn sö dông c¶ chØ tiªu phi tµi chÝnh, nh»m dù ®o¸n ®­îc sù biÕn ®éng t¨ng, gi¶m trong t­¬ng lai. Cô thÓ: §Ó ®¸nh gi¸ s¬ bé chÊt l­îng DTBH&CCDV, KTV cã thÓ liªn hÖ víi c¸c chØ tiªu kh¸c cã liªn quan nh­: Tæng Doanh thu, Tæng chi phÝ, chi phÝ b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô… TØ lÖ % hoµn thµnh kÕ ho¹ch TrÞ sè DT BH&CCDV k× ph©n tÝch cña DT BH&CCDV trong = *100 quan hÖ víi chØ tiªu liªn hÖ TrÞ sè TØ lÖ % hoµn thµnh DT BH&CCDV * kÕ ho¹ch cña chØ tiªu kÕ ho¹ch liªn hÖ §Ó ®¸nh gi¸ møc ®é biÕn ®éng t­¬ng ®èi cña DTBH&CCDV so víi chØ tiªu liªn hÖ, KTV cã thÓ sö dông c«ng thøc: Møc ®é biÕn ®éng TrÞ sè TrÞ sè TØ lÖ % hoµn thµnh t­¬ng ®èi cña = DT BH&CCDV - DT BH&CCDV * kÕ ho¹ch cña chØ tiªu DT BH&CCDV k× ph©n tÝch kÕ ho¹ch liªn hÖ §Ó x¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña tõng nh©n tè ®Õn chØ tiªu DTBH&CCDV, KTV x©y dùng ph­¬ng tr×nh thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a DTBH&CCDV víi c¸c chØ tiªu liªn hÖ. Cô thÓ: Q: lµ DTBH&CCDV k× ph©n tÝch, k× nghiªn cøu a,b,c: c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng. 0,1: trÞ sè cña c¸c chØ tiªu k× gèc vµ k× ph©n tÝch. Khi ®ã: Q =a*b*c Q0=a0*b0*c0 Q1=a1*b1*c1 ¶nh h­áng cña c¸c nh©n tè a,b,c ®Õn DTBH&CCDV lÇn l­ît lµ: a=a1*b0*c0- a0*b0*c0 b=a1*b1*c0- a1*b0*c0 c=a1*b1*c1- a1*b1*c0 Nh­ v©y, ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè ®Õn DTBH&CCDV lµ: Q= a + b + c Ngoµi ra, KTV còng cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p ®å thÞ, b»ng c¸ch x©y dùng DTBH&CCDV theo mét hµm to¸n häc, sau ®ã biÔu diÔn DTBH&CCDV trªn ®å thÞ, KTV sÏ thÊy ®­îc xu h­íng vËn ®éng, nh©n tè lµm t¨ng, gi¶m tíi DTBH&CCDV. Qua ®ã, KTV cã thÓ dù b¸o ®­îc møc ®é t¨ng gi¶m cña DTBH&CCDV khi c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng thay ®æi. 3.2.2.2.4 Chó träng thñ tôc göi th­ x¸c nhËn: §©y lµ thñ tôc quan träng nhÊt vµ kh¸ch quan nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖn h÷u cña c¸c nghiÖp vô hoÆc sù kiÖn ph¸t sinh. C«ng ty nªn quy ®Þnh râ rµng vÒ c¸c tr­êng hîp b¾t buéc göi th­ x¸c nhËn . 3.2.2.3. Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n. 3.3.2.3.1 Quy ®Þnh vÒ viÖc rµ so¸t l¹i Hå s¬ kiÓm to¸n: B»ng c¸ch t¨ng c­êng so¸t xÐt víi tÊt c¶ c¸c kho¶n môc trªn BCTC. Tuy nhiªn kh«ng nªn cè ®Þnh c¸c chØ tiªu cÇn so¸t xÐt 100%, v× tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tõng kh¸ch hµng, mµ mçi kho¶n môc trªn BCTC cã møc träng yÕu kh¸c nhau. Khi tiÕn hµnh so¸t xÐt, cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm cña tõng kh¸ch hµng, ®Ó lùa chän nªn thùc hiÖn so¸t xÐt 100% ®èi víi giÊy lµm viÖc cña kho¶n môc nµo. 3.3.2.3.2 T¨ng c­êng kiÓm tra c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau niªn ®é kÕ to¸n : KTV kÕt hîp ¸p dông nhiÒu thñ tôc kiÓm to¸n nh­ : pháng vÊn, ph©n tÝch, ®èi chiÕu... nh»m ph¸t hiÖn c¸c kho¶n DTBH&CCDV ch­a thùc hiÖn ch­a ®­îc kÕt chuyÓn trong k×, còng nh­ c¸c kho¶n DTBH&CCDV ®· ®­îc ®¬n vÞ ghi nhËn sai k× kÕ to¸n sau khi ®· lËp BCTC. C«ng viÖc nµy gióp KTV kiÓm tra tÝnh ®óng k× vµ tÝnh hiÖn h÷u cña kho¶n môc DTBH&CCDV cña kh¸ch hµng. 3.3.2.3.3. Thùc hiÖn c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. §èi víi kho¶n thuÕ GTGT ®Çu ra h¹ch to¸n sai thuÕ suÊt, tuy sai lÖch kh«ng lín, nh­ng KTV vÉn ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ thuÕ suÊt 5% lªn thuÕ suÊt 10% theo quy ®Þnh cña Bé Tµi ChÝnh. Nh­ vËy, bót to¸n ®iÒu chØnh trong tr­êng hîp nµy lµ: Nî TK 5111 : 1.515.151® Cã TK 3331 : 1.515.151® Ngoµi ra, AASC nªn T¨ng c­êng båi d­ìng, ®µo t¹o ®éi ngò KTV trong lÜnh vùc kiÓm to¸n Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Th­êng xuyªn cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ thuÕ, chÝnh ®Çu t­,… còng nh­ chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n cã liªn quan nh»m cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ m«i tr­êng ph¸p lÝ cña DN cho KTV. §©y lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh vÜ m« l©u dµi cho sù ph¸t triÓn cña C«ng ty sau nµy. KÕt luËn AASC ®· ¸p dông mét c¸ch khoa häc, s¸ng t¹o c¸c chuÈn mùc, lÝ luËn vµo thùc tÕ, kh«ng ngõng ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ vµ ®¹o ®øc cña ®éi ngò c¸n bé thùc hiÖn kiÓm to¸n. ChÝnh v× vËy, chÊt l­îng cña c¸c dÞch vô kiÓm to¸n mµ C«ng ty cung cÊp ngµy cµng cao, ®¸p øng ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn cña kiÓm to¸n quèc tÕ. §Õn nay, AASC ®· trë thµnh thµnh viªn cña tæ chøc kiÓm to¸n INPACT danh tiÕng, vµ lµ mét trong nh÷ng C«ng ty kiÓm to¸n hµng ®Çu cña ngµnh kiÓm to¸n ViÖt Nam. Sau mét thêi gian thùc tËp ë C«ng ty, em ®· t×m hiÓu ®­îc nhiÒu vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n chung t¹i c«ng ty, vÒ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n x©y dùng víi tõng kho¶n môc, c¸ch thøc l­u tr÷ hå s¬… §Æc biÖt lµ vÒ quy tr×nh kho¶n môc Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô trªn BCTC. §©y lµ Doanh thu tõ ho¹t ®éng chÝnh- lµ mét trong nh÷ng kho¶n môc träng yÕu trªn BCTC ®èi víi bÊt cø mét DN nµo, kho¶n môc nµy lu«n chøa ®ùng nh÷ng rñi ro kiÓm to¸n víi KTV, do ®ã nã ®ßi hái ph¶i ®­îc thùc hiÖn bëi nh÷ng KTV giµu kinh nghiÖm vµ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch thËn träng vµ khoa häc. Do giíi h¹n vÒ thêi gian còng nh­ ph¹m vi tiÕp cËn, bµi viÕt cña em chØ ph¸n ¸nh ®­îc nh÷ng nÐt tæng qu¸t nhÊt vÒ Quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty DÞch vô T­ vÊn Tµi chÝnh KÕ to¸n Vµ KiÓm to¸n (AASC) nªn sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. V× vËy em mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy, c« ®Ó bµi viÕt h¹n chÕ ®­îc c¸c thiÕu sãt ®ã. Mét lÇn n÷a, em xin c¶m ¬n c« gi¸o- Th.S Bïi ThÞ Minh H¶i vµ c¸c anh chÞ trong phßng KiÓm to¸n nghµnh s¶n xuÊt vËt chÊt – C«ng ty DÞch vô T­ vÊn Tµi chÝnh KÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ®· gióp em hoµn thµnh Khãa luËn tèt nghiÖp nµy. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o T¸c gi¶ T¸c phÈm Nhµ xuÊt b¶n N¬i xuÊt b¶n Chñ biªn GS.TS.NG¦T NguyÔn Quang Quynh Gi¸o tr×nh LÝ thuyÕt kiÓm to¸n §HKTQD NXB Tµi chÝnh Hµ Néi 2005 §ång chñ biªn GS.TS NguyÔn Quang Quynh & TS Ng« TrÝ TuÖ Gi¸o tr×nh kiÓm to¸n tµi chÝnh §HKTQD NXB §HKTQD Hµ néi 2006 PGS.TS NguyÔn V¨n C«ng Gi¸o tr×nh Ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh NXB §HKTQD Hµ néi 2005 Victor Z.Brink& Herbert Witt KiÓm to¸n néi bé hiÖn ®¹i (§¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng vµ hÖ thèng kiÓm so¸t) NXB Tµi chÝnh Hµ Néi 2000 Bé Tµi ChÝnh HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam Bé Tµi ChÝnh Bé Tµi ChÝnh HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam Bé Tµi ChÝnh C«ng ty AASC Hå s¬ kiÓm to¸n n¨m 2006 cña C«ng ty Cæ phÇn 14-9 vµ C«ng ty XuÊt nhËp khÈu HL C«ng ty AASC C¸c tµi liÖu néi bé Phô lôc o1: Môc tiªu kiÓm so¸t néi bé vµ thñ tôc kiÓm so¸t Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô Môc tiªu kiÓm so¸t néi bé Thñ tôc kiÓm so¸t t­¬ng øng HiÖu lùc DTBH&CCDV ghi sæ lµ cã thùc KiÓm tra c¸c chøng tõ vËn chuyÓn vµ ®¬n ®Æt hµng ®· phª chuÈn cña kh¸ch hµng. Xem xÐt chuçi liªn tôc c¸c hãa ®¬n b¸n hµng ®á vµ c¸c chøng tõ chøng minh kÌm theo. Trän vÑn DTBH&CCDV ®­îc ghi sæ ®Çy ®ñ KiÓm tra viÖc ®¸nh sè thø tù ®èi víi c¸c hãa ®¬n b¸n hµng cã ®­îc thùc hiÖn theo quy tr×nh thèng nhÊt hay kh«ng §Þnh gi¸ DTBH&CCDV ®· ghi sæ ®óng sè l­îng, chñng lo¹i KiÓm tra viÖc lËp hãa ®¬n theo tõng lo¹i hµng hãa vµ viÖc lËp hãa ®¬n t¹i thêi ®iÓm b¸n vµ ghi chÐp vµo sæ kÕ to¸n Ph©n lo¹i &tr×nh bµy DTBH&CCDV ®­îc ph©n lo¹i phï hîp KiÓm tra viÖc x©y dùng vµ sö dông s¬ ®å TK ¸p dông ®èi víi kho¶n môc DTBH&CCDV. Xem xÐt viÖc ghi chÐp vµo c¸c tµi kho¶n c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m doanh thu b¸n hµng. ChÝnh x¸c sè häc DTBH&CCDV ®­îc ph¶n ¸nh ®óng ®¾n vµo sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt KiÓm tra viÖc lËp vµ c©n ®èi sè doanh thu thùc hiÖn cho c¸c th¸ng, ®èi chiÕu néi bé c¸c kho¶n doanh thu cña c¸c kh¸ch hµng. Xem xÐt viÖc c¸ch li tr¸ch nhiÖm vµ ®èi chiÕu th­êng xuyªn ghi sæ doanh thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸ch hµng. Phª chuÈn DTBH&CCDV b¸n hµng ®­îc phª chuÈn ®óng ®¾n KiÓm tra viÖc phª chuÈn ®èi víi c¸c kho¶n thu b¸n chÞu cña kh¸ch hµng, víi viÖc vËn chuyÓn hµng hãa, víi gi¸ b¸n vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. KÞp thêi DTBH&CCDV ®­îc ghi chÐp theo ®óng thêi gian quy ®Þnh KiÓm tra tr×nh tù lËp chøng tõ vµ ghi sæ ®óng theo thêi gian ph¸t sinh DTBH&CCDV. Phô lôc 02: B¶ng c©u hái t×m hiÓu HTKSNB kho¶n môc DTBH&CCDV C©u hái Tr¶ lêi NhËn xÐt Cã Kh«ng 1.DTBH&CCDV ghi sæ lµ cã thùc ViÖc ghi sæ DTBH&CCDV cã kÌm theo c¸c chøng tõ vËn chuyÓn ®· ®­îc phª chuÈn vµ kÌm theo c¸c ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng kh«ng? DTBH&CCDV cã ®­îc ghi chÐp ®Çy ®ñ. DTBH&CCDV cã ®­îc theo dâi ®Çy ®ñ trong hÖ thèng sæ s¸ch cña DN hay kh«ng? Hãa ®¬n vËn chuyÓn cã ®­îc theo dâi th­êng xuyªn vµ ®¸nh sè tr­íc hay kh«ng? Hãa ®¬n b¸n hµng cã ®­îc theo dâi vµ ®¸nh sè th­êng xuyªn hay kh«ng? DTBH&CCDV ghi sæ ®­îc ghi chÐp chÝnh x¸c. ViÖc so s¸nh gi÷a sè liÖu trªn hãa ®¬n b¸n hµng vµ hãa ®¬n vËn chuyÓn cã ®­îc thùc hiÖn hay kh«ng? Cã sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm vµ thÈm tra néi bé ®èi víi c¸c hãa ®¬n b¸n hµng hay kh«ng? ViÖc tæng hîp c¸c th«ng tin cã ®­îc chi tiÕt ®èi víi hãa ®¬n b¸n hµng kh«ng? Ph©n lo¹i c¸c nghiÖp vô DTBH&CCDV . C¸ch thøc ph©n lo¹i c¸c nghiÖp vô DTBH&CCDV cã theo nh÷ng tiªu chuÈn ®· quy ®Þnh hay kh«ng? DTBH&CCDV ®­îc tæng hîp chÝnh x¸c. C«ng viÖc ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ chi tiÕt DTBH&CCDV vµ sæ tæng hîp doanh thu, c¸c kho¶n ph¶i thu cã ®­îc thùc hiÖn hay kh«ng? DTBH&CCDV ghi sæ ®óng k×. ViÖc ghi chÐp ngµy trªn hãa ®¬n víi ngµy ghi sæ s¸ch cã ®­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn kh«ng? DTBH&CCDV tiªu thô ®­îc phª chuÈn ®óng ®¾n. ChÝnh s¸ch tÝn dông cña kh¸ch hµng cã ®­îc phª chuÈn bëi ng­êi cã thÈm quyÒn hay kh«ng? Ho¹t ®éng vËn chuyÓn cã ®­îc kiÓm so¸t th«ng qua ®¸nh sè cho c¸c lo¹i hµng hãa hay kh«ng? ChÝnh s¸ch gi¸ ®­îc phª chuÈn hay kh«ng? Phô lôc 03: BiÓu Thu thËp th«ng tin c¬ b¶n vÒ kh¸ch hµng t¹i AASC Th«ng tin c¬ b¶n vÒ kh¸ch hµng Tªn kh¸ch hµng Tham chiÕu: Niªn ®é kÕ to¸n: Ng­êi thùc hiÖn: Ng­êi ®­îc pháng vÊn: Ngµy thùc hiÖn: Các chuẩn mực chuyên môn đòi hỏi kiểm toán viên/ công ty kiểm toán phải có được những hiểu biết cần thiết và đầy đủ về tình hình kinh doanh nhằm đánh giá và phân tích được các sự kiện, nghiệp vụ và thực tiễn hoạt động của đơn vị được kiểm toán mà theo kiểm toán viên có ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo tài chính, đến việc kiểm tra của kiểm toán viên hoặc đến báo cáo kiểm toán. Kiểm toán viên và các trợ lý kiểm toán phải luôn xem xét, đánh giá, cập nhật và bổ sung thêm các thông tin mới để hiểu biết đầy đủ hơn về hoạt động của đơn vị. Tên giao dịch tiếng Việt tiếng Anh Loại hình doanh nghiệp Công ty nhà nước £ Công ty cổ phần £ Tổng công ty nhà nước £ Công ty TNHH £ Doanh nghiệp tư nhân £ Công ty 100% vốn nước ngoài £ Công ty liên doanh £ Khác Ngày thành lập QĐ/GP thành lập Số ngày cấp tại QĐ bổ sung Số ngày cấp tại GP điều chỉnh Số ngày cấp tại Giấy ĐKKD Số ngày cấp tại Thời gian hoạt động Chủ sở hữu (danh sách những chủ sở hữu chính/hoặc cơ quan chủ quản đối với DNNN) Tên Hình thức sở hữu Tỷ lệ sở hữu % Văn phòng Trụ sở chính Tel Fax Email Chi nhánh/Văn phòng đại diện Nhân sự chủ chốt Tên Chức danh Mobile Các bên có liên quan Tên Mối quan hệ * chú ý trong khi thực hiện kiểm toán đối với các thông tin cần trình bày về giao dịch với các bên có liên quan Hoạt động kinh doanh Mô tả vắn tắt về hoạt động kinh doanh của khách hàng bao gồm các thông tin về hoạt động kinh doanh chính, sản phẩm/ dịch vụ chủ yếu, ngành hoặc lĩnh vực mà đơn vị đang hoạt động, các yếu tố môi trường và dự báo về thị trường chính có ảnh hưởng tới hoạt động của đơn vị. Những mô tả này cùng với những hiểu biết của kiểm toán viên về hoạt động kinh doanh của khách hàng cùng việc sử dụng các hiểu biết này một cách hợp lý sẽ trợ giúp kiểm toán viên trong các công việc Đánh giá rủi ro và xác định các vấn đề đáng chú ý, Lập kế hoạch và thực hiện công việc kiểm toán hiệu quả, Đánh giá bằng chứng kiểm toán và cung cấp dịch vụ tốt hơn cho khách hàng. Lĩnh vực hoạt động Những ảnh hưởng tới doanh nghiệp và rủi ro tiềm tàng NhËn xÐt cña gi¸o viªn h­íng dÉn ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................