Báo cáo Thực tập tại ngân hàng trung ương

Ng©n hµng Trung ­¬ng Kh¸i niÖm: Lµ c¬ quan chÝnh phñ cã chøc n¨ng theo dâi bao qu¸t hÖ thèng ng©n hµng vµ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn viÖc chØ ®¹o chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. NHT¦ cßn ®­îc gäi lµ NH ph¸t hµnh. §Æc ®iÓm cña NHT¦ Tõ khi NHT¦ ra ®êi, m« h×nh tæ chøc vµ hÖ thèng NH ph©n thµnh 2 cÊp víi chøc n¨ng vµ môc tiªu riªng biÖt, trong ®ã c¸c NHTM thùc hiÖn chøc n¨ng KD vµ môc tiªu lµ lîi nhuËn, cßn NHT¦ cã chøc n¨ng lµ qu¶n lý NN trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông vµ NH. Môc tiªu cña NHT¦ lµ æn ®Þnh gi¸ trÞ cña ®ång b¶n tÖ. NHT¦ kh«ng chØ ®¬n thuÇn thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý NN mang t/chÊt hµnh chÝnh mµ NHT¦ cßn cã c¸c ho¹t ®éng sinh lêi, VD nh­ thu c¸c kho¶n lîi tøc khi mua c¸c chøng kho¸n NHT¦ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô sinh lêi nh­ng kh«ng ph¶i v× môc ®Ých lîi nhuËn mµ ®ã lµ ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý cña NHT¦. C¸c kho¶n thu nhËp cña NHT¦ sau khi ®· trang tr¶i c¸c chi phÝ nghiÖp vô, phÇn cßn l¹i ®Òu ph¶i nép vµo NSNN. Trong TH nÕu NHT¦ bÞ thua lç trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh th× NSNN sÏ cÊp bï. Mét vµi chøc n¨ng cña NHT¦ ChØ ®¹o C/s tiÒn tÖ b»ng c¸ch t¸c ®éng vµo th¸i ®é c­ xö cña c¸c NH, nhê ®ã t¸c ®éng ®Õn l­îng tiÒn cung øng. TT c¸c sÐc tøc lµ chuyÓn vèn gi÷a c¸c NH ®Ó gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i. C¸c khiÕu n¹i nµy lµ do viÖc göi c¸c sÐc vµo 1 NH, c¸c sÐc ®ã ®­îc ph¸t ra theo mét TK t¹i mét NH kh¸c. Thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu hµnh qua viÖc ®Æt ra c¸c quy t¾c ®Ó c¸c NH cã thÓ ho¹t ®éng Ph¸t hµnh giÊy b¹c ®­a vµo l­u th«ng trong ph¹m vi c¶ quèc gia. Chøc n¨ng qu¶n lý quü NS tøc lµ “thñ quü” cho nhµ n­íc. Trong ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nã lµ n¬i ph¸t hµnh c«ng tr¸i cho nhµ n­íc hoÆc cho nhµ n­íc vay. Lµ n¬i ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông còng nh­ kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®ã theo ®­êng lèi cña NN. Vai trß cña NHT¦: §éc quyÒn ph¸t hµnh giÊy b¹c NH. Lµ NH cña c¸c NH. Lµ NHNN: NHT¦ thuéc SH nhµ n­íc hay SH cña NN chiÕm ®a phÇn. NHT¦ cã thÓ thay mÆt cho NN trong viÖc qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng trong TT, TD vµ NH. NHT¦ cã thÓ thay mÆt cho NN trong viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt vÒ v/®Ò TT, TD vµ NH víi n­íc ngoµi. NHT¦ lµ ng­êi ®¹i diÖn cho NN t¹i c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ quèc tÕ. B¶ng c©n ®èi TS cña NHT¦ TS cã TS nî Chøng kho¸n (chñ yÕu lµ CK cña CP). Cho vay chiÕt khÊu ®/víi NHTM. Vµng, ngo¹i tÖ. TiÒn ®ang l­u hµnh (ngoµi hÖ thèng NH). TiÒn dù tr÷ (toµn bé tiÒnn mÆt d÷ tr÷ trong hÖ thèng NH) Tæng hai kho¶n trªn ®­îc gäi lµ c¬ sè tiÒn. TS nî: - TS nî cña NHT¦ lµ 1 phÇn quan träng cña l­îng tiÒn cung øng, bëi v× viÖc t¨ng 1 trong 2 thø hoÆc c¶ 2 thø sÏ dÉn ®Õn sù t¨ng cña l­îng tiÒn cung øng. TiÒn ®ang l­u hµnh: §ång tiÒn ®ang l­u hµnh lµ tæng l­îng tiÒn ®ang l­u th«ng trong tay d©n chóng (tøc lµ ë bªn ngoµi c¸c NH). C¸c kho¶n tiÒn dù tr÷: C¸c kho¶n tiÒn dù bao gåm: c¸c mãn tiÒn göi ë NHT¦. C¸c TM ®­îc l­u gi÷ cô thÓ cña c¸c NH (®­îc gäi lµ tiÒn kÐt bëi v× nã ®­îc ®Ó trong kÐt cña c¸c NH). C¸c kho¶n tiÒn dù tr÷ lµ TS cã cña c¸c NH, nh­ng l¹i lµ TS nî cña NHT¦ v× c¸c NH cã thÓ yÕu cÇu TT chóng bÊt cø lóc nµovµ NHT¦ ph¶i thùc hiÖn c¸c tr¸ch nhiÖm nî cña m×nh b»ng c¸ch thanh to¸n c¸c giÊy b¹c. Sù t¨ng cña c¸c kho¶n tiÒn dù tr÷ dÉn ®Õn sù t¨ng cña møc tiÒn göi vµ do ®o t¨ng l­îng tiÒn cung øng. TiÒn dù tr÷ ®­îc chia lµm 2 lo¹i: tiÒn dù tr÷ b¾t buéc: tiÒn mµ NHT¦ ®ßi hái c¸c NHTM l­u gi÷ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. tiÒn dù tr÷ v­ît møc: tiÒn mµ c¸c NH dù tr÷ theo ý muèn NHT¦ kh«ng tr¶ l·i cho c¸c kho¶n tiÒn d÷ tr÷. Tµi s¶n cã: TS cã cña NHT¦ lµ TS mµ NHT¦ ®ang n¾m gi÷ trong kho cña m×nh vµ gtrÞ cña tÊt c¶ c¸c TS ®ã lµ c­ sè ®¶m b¶o cho sè TM ®­a vµo l­u th«ng. C¸c chøng kho¸n chÝnh phñ: Läai TS nµy gåm c¸c CK do kho b¹c NN ph¸t hµnh. NHT¦ cung cÊp tiÒn dù tr÷ cho hÖ thèng NH b»ng c¸ch mua chøng kho¸n, do thÕ lµm t¨ng TS cã cña nã. Mét sù t¨ng CK C/phñ do NHT¦ n¾m gi÷ dÉn ®Õn 1 sù t¨ng l­îng tiÒn cung øng. TiÒn cho vay chiÕt khÊu: NHT¦ cã thÓ cung cÊp tiÒn dù tr÷ cho hÖ thèng NH b»ng c¸ch cho c¸c NH vay CK. Sù t¨ng tiÒn cho vay CK còng cã thÓ lµ nguån g©y ra t¨ng l­îng tiÒn cung øng. L/s thu cña c¸c NH ®/v tiÒn vay nµy gäi lµ l.s CK. Vµng, ngo¹i tÖ: Mua ngo¹i tÖ, hay vµng còng lµ 1 c¸ch ®Ó t¨ng TS cã cña NH ®«ng thêi lµm t¨ng l­îng tiÒn cung øng. Sù kh¸c nhau gi÷a NHT¦ vµ NHTM. NHT¦ NHTM Chøc n¨ng lµ æn ®Þnh nÒn KtÕ. (æn ®Þnh tiÒn tÖ) C«ng cô thùc hiÖn chøc n¨ng : -Ph¸t hµnh tiÒn -§Þnh møc l/s -§Þnh møc hèi ®o¸i -§Þnh møc chiÕt khÊu -§Þnh møc dù tr÷ b¾t buéc - Môc ®Ých duy nhÊt lµ lîi nhuËn Qu¸ tr×nh cung øng tiÒn tÖ. Môc tiªu: Qu¸ tr×nh cun gøng tiÒn kh«ng ph¶i lµ x®Þnh l­îng tiÒn cung øng mµ lµ qu¸ tr×nh t¹o ra tiÒn cña nÒn kinh tÕ, c¸c c«ng cô ®Ó t¸c déng t¹o ra tiÒn cña NHTM. L­îng tiÒn cung øng: TiÒn hoÆc l­îng tiÒn cung øng ®­îc ®Þnh nghÜa lµ bÊt cø c¸i g× ®­îc chÊp thuËn chung trong viÖc thanh to¸n nhËn hµng ho¸, dÞch vô, thanh to¸n c¸c kho¶n nî t¹i mét thÞ tr­êng nhÊt ®Þnh, trong 1 thêi gian nhÊt ®Þnh. L­îng tiÒn cung øng lu«n ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn KTXH. Vai trß cña l­îng tiÒn cung øng: -NÕu l­îng tiÒn cung øng > nhu cÇu thanh to¸n trong nÒn KT sÏ dÉn ®Õn l¹m ph¸t. -NÕu l­îng tiÒn cung øng < nhu cÇu thanh to¸n trong nÒn KT sÏ dÉn ®Õn suy tho¸i KT Trong thùc tÕ, MS ph¶i >MD 1 chót th× míi gi÷ t¨ng tr­ëng KT æn ®Þnh (Trong TH nµy cã 1 tû lÖ l¹m ph¸t võa ®ñ). Bèn t¸c nh©n trong qu¸ tr×nh cung øng tiÒn tÖ:. NHT¦: t/gia vµo qu¸ tr×nh cung øng b»ng c¸ch t¹o ra c¬ sè tiÒn tÖ lµ 1 ®¹i l­îng bao gåm tiÒn mÆt ngoµi hÖ thèng NH + tiÒn dù tr÷ cña c¸c NHTM. NHTM (c¸c tæ chøc nhËn tiÒn göi): nh÷ng trung gian tµi chÝnh, hä nhËn TG tõ c¸c c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc vµ thùc hiÖn cho vay: c¸c NHTM, c¸c c«ng ty tiÕt kiÖm vµ cho vay, c¸c NH tiÕt kiÖm t­¬ng trî, c¸c liªn hiÖp tÝn dông. NHTM t/gia vµo qtr×nh cung øng tiÒn lµ qtr×nh t¹o tiÒn trªn TG cã thÓ ph¸t sÐc. Nhøng ng­êi göi tiÒn: C¸c c¸ nh©n, c¸c tæ chøc n¾m gi÷ TG ë c¸c NHTM, t¹o nªn ®Çu vµo cña hÖ thèng NHTM. Nh÷ng ng­êi vay tiÒn tõ c¸c NHTM: c¸c c¸ nh©n, c¸c tæ chøc vay tiÒn tõ c¸c tæ chøc nhËn göi hoÆc tõ c¸c t/chøc ph¸t hµnh c¸c tr¸i kho¸n, c¸c tr¸i kho¸n ®ã ®­îc c¸c tæ chøc nhËn göi mua. Trong 4 t¸c nh©n trªn, NHT¦ lµ t¸c nh©n quan träng nhÊt. Qu¸ tr×nh t¹o tiÒn cña tõng NHTM riªng lÎ: Qu¸ tr×nh t¹o tiÒn th«ng qua hÖ thèng NHTM XÐt qu¸ tr×nh t¹o tiÒn b»ng 1 VD: Gi¶ thiÕt: - 100$ TG ®­îc t¹o ra bëi 1 mãn cho vay cña NHTM kh¸c ®­îc göi t¹i NHTM (A) - Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc =10% - Ng©n hµng Th­¬ng m¹i I. K/n NHTM: - NHTM lµ 1 T/chøc KD trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông. Ho¹t ®éng th­êng xuyªn, chñ yÕu cña NHTM lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, ®Ó chiÕt khÊu vµ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Ph©n lo¹i NHTM theo h×nh thøc SH: NHTM Quèc doanh: Vèn ®iÒu lÖ 100% lµ cña nhµ n­íc VD: ë VN NHTMQD - NH§TPT, NHNN vµ PTNT, NH ngo¹i th­¬ng. NH c«ng th­¬ng, NH phôc vô ng­êi nghÌo. NHTM cæ phÇn: Vèn ®iÒu lÖ h×nh thµnh b»ng c¸ch gãp vèn cña c¸c cæ ®«ng th«ng qua ph¸t hµnh vµ b¸n cæ phiÕu. NHTMCP nhµ n­íc: Cæ ®«ng cña nã lµ nhµ n­íc NHTMCP t­ nh©n : Cæ ®«ng cña nã lµ t­ nh©n NHTMCP hçn hîp : Cæ ®«ng cña nã lµ c¶ t­ nh©n vµ nhµ n­íc. III. Chøc n¨ng cña NHTM: 2 chøc n¨ng Chøc n¨ng t¹o ra tiÒn göi: NHTM t¹o ra TG th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông cña nã, tøc lµ ®i vay vèn vµ cho vay vèn. L­îng tiÒn cung øng trong 2 thêi kú trong 1 thêi kú nµo ®ã b»ng l­îng TM l­u hµnh + TG sÐc cña NHTM. TM ®ang l­u hµnh chiÕm 5-10%, cßn l¹i 90-95% do NHTM t¹o ra. Chøc n¨ng KD: - Trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông ng©n hµng, môc tiªu lµ thu lîi nhuËn. - Trong thêi kú ®Çu ho¹t ®éng cña ngµnh NH chØ cã 1 lo¹i h×nh lµ NHTM víi c¶ 2 chøc n¨ng võa ph¸t hµnh ra tiÒn vµ qu¶n lý l­u th«ng tiÒn tÖ, võa thùc hiÖn chøc n¨ng KD. Sau nµy khi hÖ thèng NH ph¸t triÓn h×nh thµnh hÖ thèng NH 2 cÊp: -HÖ thèng NHT¦ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn. -NHTM chØ thùc hiÖn chøc n¨ng KD, môc tiªu lµ lîi nhuËn. C/n¨ng Kinh doanh cña NHTM ®­îc ph©n ®Þnh b»ng ph¸p luËt 1 c¸ch râ rÖt kÓ tõ khi cã hÖ thèng NH 2 cÊp - Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng KD cña NH, NH thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian dÉn vèn tõ c¸c nhµ tiÕt kiÖm sang c¸c nhµ ®Çu t­. IV. B¶ng c©n ®èi TS cña NHTM: Nguyªn t¸c Tæng TS cã = Tæng TS nî. B¶ng TKTS ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së b¸o c¸o thu nhËp vµ chi phÝ. TS cã (sö dông vèn): 6 kho¶n môc TS nî (nguån vèn): 4 kho¶n môc C¸c kho¶n tiÒn dù tr÷: do NHT¦ yªu cÇu dù tr÷ b¾t buéc g/quyÕt Thanh to¸n ®ét xuÊt Kho¶n TM thu trong ngµy. Kho¶n tiÒn göi ë c¸c NH kh¸c. Chøng kho¸n (cña CP & ®Þa ph­¬ng) Kho¶n cho vay: Kho¶n nµy th­êng chiÕm phÇn lín. C¸c kho¶n kh¸c: VD: trô së NH, trang thiÕt bÞ, chi cho ¨n mÆc cña nh©n viªn.... Lîi nhuËn ®­îc t¹o ra tõ TS cã. §ã lµ kÕt qu¶ cña viÖc sö dông vèn cña NH vµ TS cã ®­a l¹i thu nhËp. TG cã thÓ ph¸t hµnh sÐc. Kho¶n tiÒn göi (phi giao dÞch): cã kú h¹n kh«ng kú h¹n C¸c kho¶n tiÒn vay tõ c¸c NH kh¸c hoÆc tõ NHT¦. Vèn tù cã cña NH: Th­êng ®Ó cã vèn th× NH ph¸t hµnh (b¸n) cæ phiÕu, hoÆc trÝch tõ lîi nhuËn cña NH. Nguån vèn nµy ®­îc dïng mua TS cã vµ tõ ®ã t¹o ra lîi nhuËn. TS nî: TG cã thÓ ph¸t sÐc: Lµ lo¹i TG cña c¸ nh©n hoÆc tæ chøc nµo ®ã mµ chñ TK cña nã cã thÓ sö dông ®Ó thanh to¸n cho ®¬n vÞ kh¸c vµo bÊt cø lóc nµo. Trong viÖc sö dông c¸c TK nµy, ng­êi ta cã thÓ rót ra b»ng TM, còng cã thÓ ph¸t hµnh ra tê sÐc vµ NH ph¶i tiÕn hµnh thanh to¸n theo tê sÐc ®ã. TG sÐc lµ 1 TS cã cña ng­êi göi tiÒn nh­ng lµ TS nî cña NHTM v× NH ph¶i tr¶ l¹i tiÒn cho ng­êi göi vµo bÊt kú lóc nµo. TG p/hµnh sÐc lµ nguån vèn quan träng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña NHTM. Nguån vèn nµy cã l·i su©t rÊt thÊp v× môc tiªu chÝnh cña ng­êi göi tiÒn kh«ng ph¶i ®Ó thu lîi tøc tõ NH.. Ng­êi göi tiÒn ë ®©y nh»m môc tiªu lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. Ng­êi göi sÐc ë NH cã quyÒn yªu cÇu NH phôc vô c¸c c«ng viÖc thanh to¸n cho hä nh­ng NH kh«ng ®­îc thu lÖ phÝ hoÆc thu lÖ phÝ víi gi¸ rÎ. TG phi giao dÞch: Lµ nguån vèn quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng cña NHTM. TG phi giao dÞch cã ®Æc ®iÓm lµ ng­êi göi kh«ng ®­îc quyÒn ph¸t sÐc ®Ó thanh to¸n cho ng­êi kh¸c. TG phi giao dÞch th­êng cã L/s cao h¬n tiÒn cã thÓ ph¸t sÐc v× môc tiªu cña ng­êi göi lµ lîi tøc cña NH chø kh«ng ®Ó thanh to¸n. Trong lo¹i TG phi giao dÞch cã 2 lo¹i: -TG tiÕt kiÖm: lµ kho¶n tiÒn göi vµo hoÆc lÊy ra bÊt cø lóc nµo theo yªu cÇu cña ng­êi göi. -TG cã kú h¹n: lµ kho¶n TG theo c¸c kú h¹n nhÊt ®Þnh vµ kh«ng ®­îc rót ra 1 c¸ch tuú tiÖn mµ ph¶i theo ®Þnh kú cña nã. TG lo¹i nµy cã tÝnh láng kÐm h¬n so víi TG tiÕt kiÖm do vËy L/s TG cã thêi h¹n th­êng cao h¬n TG tiÕt kiÖm nh­ng l¹i lµ nguån vèn ®Ó cho NH ho¹t ®éng 1 c¸ch æn ®Þnh. TiÒn ®i vay: Lµ c¸c kho¶n tiÒn mµ NH lµ ng­êi chñ ®éng ®i vay vµ kho¶n tiÒn vay nµy ®· ®­îc x¸c ®Þnh tõ tr­íc c¶ vÒ sè l­îng, thêi gian, vµ môc tiªu sö dông. NH cã thÓ tiÕn hµnh vay tiÒn b»ng nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau: -Cña d©n c­ -Cña c¸c ®¬n vÞ ph¸t hµnh ra c¸c kú phiÕu NH -Cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. -Vay tõ c¸c NHTM kh¸c b»ng c¸ch CK l¹i c¸c kú phiÕu cña kh¸ch hµng. Vèn cña NH: Lµ tiÒn vèn cña chÝnh NH ®ã. Tïy vµo h×nh thøc SH cña NH mµ nguån vèn nµy ®­îc t¹o lËp b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: do NN cÊp, do cæ ®«ng ®ãng gãp... Vèn NH bao gåm: -Vèn ®iÒu lÖ cña NH: lµ vèn cã khi thµnh lËp, ®­îc ghi trong ®iÒu lÖ. -C¸c kho¶n lîi ®­îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña NH. VD tõ c¸c quü dù tr÷ th«ng th­êng hay ®Æc biÖt, c¸c kho¶n lîi nhuËn mµ NH ®­îc chia. Vèn NH th­êng chiÕm tû lÖ nhá nh­ng ®ãng vai trß quan träng trong ho¹t ®éng cña NH. Vai trß ®ã ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: -Vèn NH thÓ hiÖn thÕ lùc vÒ tµi chÝnh cña NH víi kh¸ch hµng. -Vèn NH lµ c¬ së ban ®Çu ®Ó tËp trung vµ huy ®éng c¸c nguån vèn kh¸c vµ nã lµ c¬ së ®Ó më réng chøc n¨ng vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña NH. -Vèn NH ®­îc coi nh­ 1 c¸i ®Öm ®Ó chèng ®ì c¸c kho¶n tæn thÊt, c¸c kho¶n gi¶m gi¸ bªn TS cã cña NH nh»m b¶o ®¶m cho NH ®ã tr¸nh c¸c cuéc ph¸ s¶n NH. TS cã: Lµ viÖc NH sö dông vèn cña nã. TS cã nãi chung lµ nh÷ng nguån ®­a l¹i c¸c kho¶n thu nhËp cho NH vµ nã b¶o ®¶m cho NHTM tån t¹i vµ ph¸t triÓn. C¸c TS cã gåm 6 kho¶n môc xÕp theo thø tù tÝnh láng tõ cao xuèng thÊp. TiÒn dù tr÷: Lµ c¸c kho¶n tiÒn mµ NHTM göi ë NHT¦ vµ tiÒn mÆt mµ c¸c NHTM göi t¹i quü cña m×nh. TiÒn dù tr÷ lµ 1 kho¶n môc trong TS cã cña NHTM nh­ng kh«ng mang l¹i thu nhËp cho NH. TiÒn dù tr÷ cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng cña NHTM. NHTM ph¶i gi÷ nã v× 2 lý do: -§Ó b¶o ®¶m dù tr÷ b¾t buéc theo ph¸p luËt vµ ®ã lµ 1 trong nh÷ng c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHT¦, ®ång thêi b¶o ®¶m cho hÖ thèng NHTM ho¹t ®éng æn ®Þnh, cã hiÖu qu¶ nh»m tr¸nh c¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ ph¸ s¶n NH. Bé phËn tiÒn dù tr÷ nµy gäi lµ tiÒn dù tr÷ b¾t buéc, nã th­êng b»ng 1 tû lÖ nhÊt ®Þnh so víi tæng TG cña kh¸ch hµng vµ ph¶i göi ë NHT¦ kh«ng ®­îc h­ëng l·i. -§Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ th­êng xuyªn cho ng­êi göi tiÒn. Bé phËn nµy gi÷ l¹i bao nhiªu do NHTM quyÕt ®Þnh lÊy lµm sao cho võa b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n th­êng xuyªn cho ng­êi göi tiÒn võa ®¶m b¶o ®Çu t­ thu lîi nhuËn. Bé phËn tiÒn dù tr÷ nµy ®Ó t¹i quü nghiÖp vô cña NHTM. TiÒn mÆt trong qu¸ tr×nh thu: Thuéc vÒ TS cã cña NHTM nh­ng tiÒn ®ã ®ang trªn ®­êng thu vÒ. VD: NH nhËn ®­îc 1 tê sÐc do NH kh¸c ph¸t hµnh, lóc ®ã tiÒn ch­a vÒ NH nh­ng ®Õn trong 1 thêi gian nhÊt ®Þnh NH sÏ thu ®­îc tiÒn cña tê sÐc ®ã. TG ë c¸c NH kh¸c: Nh cã thÓ më TK vµ göi tiÒn vµo c¸c NH kh¸c víi môc ®Ých ®Ó c¸c NH kh¸c thùc hiÖn 1 sè nghiÖp vô kh¸ch nh­ thanh to¸n, mua hé nhau ngo¹i tÖ, C/kho¸n... Ba kho¶n môc trªn ®­îc coi nh­ tiÒn mÆt trong hÖ thèng NHTM. Chøng kho¸n: Trong hÖ thèng NHTM, chøng kho¸n nãi chung lµ c¸c c«ng cô nî mang l¹i kho¶n thu nhËp ®¸ng kÓ cho NHTM. Trong kho¶n môc cña c¸c NHTM bao giê còng cã c¸c chøng kho¸n. Chøng kho¸n cña NHTM gåm 3 lo¹i: - CK cña C/phñ: Bao gåm tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu kho b¹c NN. Lo¹i chøng kho¸n nµy chiÕm tû lÖ chñ yÕu trong kho¶n môc c/kho¸n cña NHTM v× CK cña C/phñ cã tÝnh láng cao nhÊt trong tÊt c¶ c¸c chøng kho¸n vµ l¹i cã ®é rñi ro thÊp nhÊt. CK cña C/phñ ®­îc NH coi lµ lµ tiÒn dù tr÷ lo¹i 2. - CK cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng: Lµ CK do ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh thu hót vèn cho Ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng. TÝnh láng cña nã kÐm h¬n, ®é rñi ro cao h¬n. - C¸c tr¸i phiÕu cty: tÝnh láng kÐm, rñi ro cao. TiÒn cho vay: Lµ kho¶n môc chñ yÕu nhÊt trong TS cã cña NH (chiÕm 2/3). Kho¶n môc nµy ®­a l¹i thu nhËp chñ yÕu cho NH vµ cã tÝnh láng kÐm nhÊt v× NH cho vay thång th­êng theo nh÷ng kú h¹n nhÊt ®Þnh cña nã. TiÒn cho vay còng lµ lo¹i TS cã ®é rñi ro cao nhÊt. ChÝnh v× vÊy nã lµ kho¶n cã tû lÖ lîi tøc lín nhÊt. C¸c lo¹i TS kh¸c: Gåm c¸c kho¶n nh­ nhµ cöa, ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc thiÕt bÞ. V. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña NHTM: Ho¹t ®éng vÒ nguån vèn: (huy ®éng vèn) Lµ ho¹t ®éng ®Ó NH t¹o lËp nguån vèn trong qu¸ tr×nh KD cña nã. Gåm c¸c ho¹t ®éng sau: Huy ®éng nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn KT bao gåm: -NhËn TG cña kh¸ch hµng -Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó vay vèn trªn thÞ tr­êng. -§i vay vèn trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. C¸c ho¹t ®éng t¹o lËp nguån vèn tù cã cña NH b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ b¸n cæ phiÕu. TrÝch lËp c¸c quü tõ l·i rßng cña NH Ho¹t ®éng sö dông vèn Ho¹t ®éng ng©n quü; Lµ ho¹t ®éng nh»m b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n th­êng xuyªn cho kh¸ch hµng. Ho¹t ®éng nµy bao gåm: -Quü tiÒn mÆt -TG cña NHT¦ vµ NH kh¸c. -TiÒn ®ang trong qu¸ tr×nh thu håi vÒ. Ho¹t ®éng cho vay: NHTM cho vay kÓ c¶ ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n, cho vay c¶ vèn cè ®Þnh, l­u ®éng cña DN... Ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng CK: NH sö dông vèn vµo viÖc mua vµ b¸n c¸c chøng kho¸n th«ng quan chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua vµ gi¸ b¸n thu lîi nhuËn. MÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh dù trù c¸c chøng kho¸n ë NHTM nh»m hç trî cho tiÒn dù tr÷ trong hÖ thèng NH, nh»m b¶o ®¶m cho hÖ thèng NH ho¹t ®éng æn ®Þnh. Ho¹t ®éng trung gian: Lµ c¸c ho¹t ®éng NH thùc hiÖn c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng vµ th«ng qua dÞch vô ®o, NH nhËn ®­îc 1 kho¶n gäi lµ hoa hång. NghiÖp vô trung gian cña NHTM gåm: -Thanh to¸n cho kh¸ch hµng vÒ c¸c kho¶n tiÒn mua vµ b¸n c¸c hµng ho¸, dÞch vô, th«ng qua viÖc thu, chi hé tiÒn b»ng sÐc, viÕt giÊy ñy nhiÖm thu, chi, h×nh thøc th­ tÝn dông. -NHTM thùc hiÖn viÖc trung gian trong viÖc mua hé, b¸n hé chøng kho¸n cho kh¸ch hµng. -NHTM cã thÓ nhËn b¶o qu¶n hé tµi s¶n hoÆc c¸c giÊy tê cã gi¸ kh¸c cho kh¸ch hµng. -NHTM lµm trung gian mua b¸n hé cho kh¸ch hµng ngo¹i tÖ, vµng hoÆc ®¸ quý. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c nghiÖp vô cña NHTM NHTM ho¹t ®éng xu h­íng ®a n¨ng nhiÒu lÜnh vùc, 1NH muèn ph¸t triÓn nhanh ph¶i ®ång thêi ph¸t triÓn c¶ 3 nghiÖp vô nµy. Ba nghiÖp vô nµy t¸c ®éng thóc ®Èy lÉn nhau. ThÓ hiÖn ë c¸c mÆt: -NghiÖp vô nguån vèn lµ nghiÖp vô lu«n lu«n ph¸t sinh tr­íc nghiÖp vô sö dông vèn vÒ sè l­îng, quy m«, vÒ thêi gian cña nghiÖp vô sö dông vèn. -NghiÖp vô sö dông vèn lµ nghiÖp vô sinh lêi, do vËy nÕu nh­ NH cã c¬ héi ®Çu t­ tèt th× nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thªm nghiÖp vô vÒ nguån vèn mµ trong ®ã bao gåm c¶ t¨ng c­êng nguån vèn cña NH. -NghiÖp vô trung gian cña NH cã thÓ lµm t¨ng thªm nguån vèn cña NH khi mµ kh¸ch hµng më TKTG ®Ó NH thanh to¸n hé cho hä, hoÆc khi kh¸ch hµng øng tiÒn ra nhê NH mua hé CKho¸n. -Khi dÞch vô trung gian cña NH tèt th× nã sÏ thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng vµ th«ng th­êng kh¸ch hµng trong nghiÖp vô trung gian l¹i trë thµnh kh¸ch hµng cña nghiÖp vô nguån vèn vµ sö dông vèn. VI. VÊn ®Ò Qu¶n lý cña NHTM: Qu¶n lý kh¶ n¨ng TM vµ vai trß cña tiÒn dù tr÷: Qu¶n lý kh¶ n¨ng TM cña NHTM: TM trong NHTM bao gåm 3 bé phËn: -TiÒn dù tr÷ -TiÒn mÆt ®ang trong qu¸ tr×nh thu vÒ. -TiÒn göi ë c¸c NH kh¸c. Khi qu¶n lý TM NH ph¶i qu¶n lý c¶ 3 bé phËn ®ã. TM lµ TS cã cña NHTM song nã kh«ng mang l¹i c¸c nguån lîi cho NH ho¹t ®éng nh­ng l¹i cã 1 va trß quan träng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña NHTM v× TM trong hÖ thèng NHTM võa b¶o ®¶m thùc hiÖn ph¸p luËt cña NN, mÆt kh¸c l¹i b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n th­êng xuyªn cho ng­êi göi tiÒn. Do vËt nã ®ßi hái c¸c NHTM ph¶i x¸c ®Þnh th­êng xuyªn, qu¶n lý chÆt chÏ kho¶n môc nµy. Trong qu¶n lý TM, quan träng nhÊt lµ qu¶n lý tiÒn dù tr÷. C¸c NHTM ph¶i th­êng xuyªn x¸c ®Þnh ®­îc l­îng tiÒn dù tr÷ b¾t buéc trªn c¸c yÕu tè sau: -Tæng sè TG cña kh¸ch hµng trong tõng thêi gian. -Tû lÖ b¾t buéc theo ph¸p luËt trong thêi gian ®ã lµ bao nhiªu. Trªn cë së ®ã x¸c ®Þnh ®­îc tæng møc dù tr÷ b¾t buéc ph¶i göi ë NHT¦, th­ìng xuyªn theo dâi, ®iÒu chØnh kho¶n môc nµy ë NHT¦. TiÒn dù tr÷ cña NHTM th­êng r¬i vµo 2 t×nh tr¹ng: -ThiÕu: C¸c NHTM ph¶i vay sè tiÒn dù tr÷ b¾t buéc cña c¸c NHTM kh¸c ®ang thõa ®Ó bï vµo, hoÆc mang TM nép vµo NHT¦, còng cã thÓ vay chiÕt khÊu ë NHT¦ ®Ó bï vµo. -Thõa: C¸c NHTM cã thÓ cho c¸c NHTM kh¸c vay hoÆc cã thÓ ®­îc sö dông sè tiÒn thõa ®ã lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. TiÒn dù tr÷ v­ît møc: Lµ sè tiÒn dù tr÷ thõa so víi møc b¾t buéc. Sè tiÒn nµy ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ th­êng xuyªn cho ng­êi göi tiÒn, vµ tû lÖ tiÒn dù tr÷ v­ît møc nµy lµ bao nhiªu do NHTM tù quyªt ®Þnh lÊy. Nh­ng NH ph¶i cã quyÕt ®Þnh tû lÖ v­ît møc nµy sao cho phï hîp. NÐu nã qu¸ lín th× sÏ lµm gi¶m thu nhËp cña NH. NÐu nã qu¸ nhá, NH dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng tµi chÝnh. Vai trß cña tiÒn dù tr÷: TiÒn dù tr÷ trong hÖ thèng NH ®ãng vai trß quan träng vµ thùc hiÖn ®ång thêi c¶ 2 môc tiªu: -Nh»m thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHT¦. -§Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña NHTM c¸ch æn ®Þnh. Vai trß cña tiÒn dù tr÷ thÓ hiÖn ë: Tr­êng hîp 1: C¸c NHTM cã kho¶n tiÒn dù tr÷ dåi dµo Khi cã 1 luång TM rót ra bÊt kú, nã kh«ng ®ßi hái NH ph¶i thay ®æi c¸c kho¶n môc kh¸c trong b¶ng c©n ®èi TS cña m×nh vµ NH kh«ng ph¶i mÊt thªm chi phÝ nµo. VD: Víi 1 tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc 10% vµ b¶ng c©n ®èi TS hiÖn thêi cña 1 NH nh­ sau TS cã TS nî TiÒn dù tr÷ : 20 (10) TiÒn cho vay : 80 Chøng kho¸n : 10 TiÒn göi : 100(90) Vèn NH : 10 Tæng TS cã : 110 Tæng TS nî : 110 Khi cã 1 luång tiÒn rót ra bÊt kú lµ 10 ch¶ng h¹n th× tiÒn göi cßn 90, tiÒn dù tr÷ cßn 10 mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn kho¶n kh¸c. Tr­êng hîp 2: NHTM cã kho¶n tiÒn dù tr÷ qu¸ Ýt. Khi cã 1 luång tiÒn mÆt rót ra bÊt kú, nã cã thÓ lµm ®¶o lén c¸c kho¶n môc kh¸c trong b¶ng cÊn ®èi kÌm theo lµ c¸c chi phÝ hoÆc tæn thÊt. VD: Dù tr÷ b¾t buéc vÉn lµ 10% TS cã TS nî TiÒn dù tr÷ : 10 (0) TiÒn cho vay : 90 Chøng kho¸n : 10 TiÒn göi : 100(90) Vèn NH : 10 Tæng TS cã : 110 Tæng TS nî : 110 Khi cã 1 kho¶n rót ra lµ 10 th× tiÒn dù tr÷ =0 sÏ vi ph¹m quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Khi ®ã NH cã c¸c c¸ch gi¶i quyÕt nh­ sau: C¸ch 1: Thu håi c¸c kho¶n vay tr­íc h¹n: Thu c¸c kho¶n vay tõ kh¸ch hµng, khi ®ã ®­¬ng nhiªn kÌm theo c¸c tæn thÊt nh­ ph¶i c¾t gi¶m gi¸ kho¶n tiÒn cho vay, hoÆc kh¸ch hµng kh«ng tr¶ phÇn lîi tøc tiÒn vay cho NH, cã thÓ ng­êi vay tr¶ lîi tøc kh«ng ®Çy ®ñ theo l·i suÊt ®· ký trong hîp ®ång. Thu c¸c kho¶n vay b»ng c¸ch b¸n c¸c kho¶n nî cho c¸c NH kh¸c (gäi lµ ®¶o nî). Khi NH b¸n tÝn dông cho NH kh¸c còng ph¶i chÞu tæn thÊt lµ: -C¸c NH kh¸c mua kho¶n tÝn dông kh«ng ®Çy ®ñ nh­ gi¸ trÞ cña nã, bëi v× NH mua kh«ng thÓ biÕt râ chÊt l­îng kho¶n tÝn dông nµy, ph¶i chÞu mäi rñi ro cã thÓ, hä ph¶i chÞu nh÷ng kho¶n chi phÝ trong viÖc thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vÒ kho¶n nî ®ã. C¸ch 2: B¸n chøng kho¸n NH ph¶i b¸n bít c¸c chøng kho¸n cña m×nh, ®­¬ng nhiªn còng ph¶i chÞu 1 sè chi phÝ, tæn thÊt nh­ gi¸ chøng kho¸n gi¶m... C¸ch 3:NH ®i vay Khi ®i vay cã thÓ vay cña c¸c NHTM kh¸c nh­ng còng cã thÓ vay cña c¸c c«ng ty, vay cña NHT¦. Trong viÖc ®i vay nµy còng ph¶i chi phÝ kÌm theo nh­ chi phÝ cho viÖc tr¶ l·i suÊt tiÒn vay, chi phÝ trong qu¸ tr×nh giao dÞch ®Ó vay vèn, ®Æc biÖt lµ ph¶i chÞu 1 l·i suÊt chiÕt khÊu cao. NH cã thÓ ph¶i chÞu 1 chi phÝ lµ vÉn ph¶i thùc hiÖn c¸c phÝ tæn ®Ó lµm thñ tôc vay tiÒn ë NHT¦ mµ kh«ng ®­îc vay vèn v× lóc ®ã NHT¦ ®ang cã chñ tr­¬ng cÇn th¾t chÆt tiÒn tÖ chèng l¹m ph¸t. KÕt luËn: C¸c kho¶n tiÒn dù tr÷ qu¸ møc ë c¸c NHTM ®­îc coi nh­ 1 sù b¶o hiÓm ®Ó chèng ®ì l¹i c¸c kho¶n chi phÝ kÌm theo víi c¸c luång tiÒn mÆt rót ra. NÕu nh­ CP cho viÖc rót tiÒn ra cµng lín th× NHTM cµng muèn gi÷ nhiÕu dù tr÷ qu¸ møc h¬n. Qu¶n lý TS cã: C¸c TS cã ®Òu mang l¹i lîi nhuËn cho NH, ®Ó cho lîi nhuËn NHTM ®¹t møc cao nhÊt, NH ph¶i kiÕm nh÷ng n¬i cho vay, n¬i ®Çu t­ víi møc L/suÊt cao nhÊt nh­ng ®é rñi ro thÊp nhÊt vµ ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ tr¹ng th¸i láng víi c¸c TS cã. Nguyªn t¸c chung qu¶n lý TS cã: -NH cÇn t×m nh÷ng ng­êi cho vay mµ hä s½n sµng chÊp nhËn l/s vay cao nhÊt. -NH ph¶i t×m kiÕm nh÷ng dù ¸n cho vay lín, tuy nhiªn vÉn ph¶i ®¶m b¶o hÖ sè an toµn vÒ vèn. -C¸c NH ph¶i t×m mua c¸c C/kho¸n cã tû suÊt lîi tøc cao nhÊt. -NH ph¶i t×m c¸c kh¸ch hµng cho vay vµ c¸c C/kho¸n ®Ó ®Çu t­ cã møc ®é rñi ro thÊp nhÊt. -NH ph¶i qu¶n lý chÆt c¸c tr¹ng th¸i láng cña c¸c TS cã cña NH nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiÒn dù tr÷ mµ kh«ng lµm ø ®äng vèn cña NH vµ kh«ng ph¶i chÞu tæn thÊt do thiÕu tiÒn dù tr÷ g©y ra. Qu¶n lý TS nî: §èi víi TG cã thÓ ph¸t sÐc: Lµ 1 lo¹i vèn do NH sö dông nh­ng ph¶i tr¶ 1 tû lÖ lîi tøc thÊp nhÊt hoÆc kh«ng ph¶i tr¶ lîi tøc vµ chi phÝ cho nguån vèn nµy rÊt thÊp. Nh­ng ®Ó t¨ng nguån vèn ®ßi hái NH ph¶i n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô Thanh to¸n cho kh¸ch hµng vµ viÖc chuyÓn tiÒn cho ng­êi göi tiÒn ®Ó cã thÓ më réng vÒ quy m«, sè l­îng cho kho¶n môc tiÒn göi nµy. §èi víi TG phi giao dÞch: Khi qu¶n lý NH ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi göi tiÒn theo h×nh thøc cã kú h¹n v× ®ã lµ nh÷ng nguån vèn gióp NH ho¹t ®éng æn ®Þnh. §èi víi tiÒn ®i vay: -Khi NH thiÕu vèn KD hoÆc thiÕu kho¶n môc tiÒn dù tr÷ trong tr­êng hîp ®ã NH ph¶i ®i vay. VÒ QL tiÒn vay, NH ph¶i xem xÐt ®i vay theo tr×nh tù cña nã. Tr­íc hÕt ph¶i ®i vay cña d©n c­, c¬ quan ®¬n vÞ b»ng c¸ch ph¸t hµnh c¸c kú phiÕu NH. Sau ®ã NH cã thÓ ®i vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c vµ nãi chung 2 kho¶n vay nµy lµ ­u thÕ lµ l·i suÊt thÊp. MÆt quan träng kh¸c lµ nã kh«ng t¸c ®éng lín ®Õn tæng l­îng tiÒn trong nÒn KT, tøc lµ nguyªn nh©n g©y t×nh tr¹ng l¹m ph¸t. -NÕu NH vÉn thiÕu vèn cuèi cïng míi vay NHT¦. Khi vay NHT¦ cã bÊt lîi lµ thñ tôc chÆt chÏ, l/s cao h¬n thÞ tr­êng, nã cßn lµm t¨ng l­îng tiÒn cung øng, cã thÓ gia t¨ng l¹m ph¾t. §èi víi viÖc qu¶n lý vèn cña NH: -§ßi hái ph¶i qu¶n lý vèn ®iÒu lÖ cña NH tøc lµ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, NH ph¶i duy tr× møc vèn ®iÒu lÖ ®ã vµ th­êng xuyªn bæ sung t¨ng thªm vèn ®ã -NH còng ph¶i th­êng xuyªn trÝch lËp quü dù tr÷ tõ l·i rßng NH theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý tiÒn cho vay: 1. Vai trß cña tiÒn cho vay: - TiÒn cho vay lµ kho¶n môc chñ yÕu trong tæng tµi s¶n cã cña NHTM (chiÕm 67%) - TiÒn cho vay lµ mét tµi s¶n cã mµ cã tû lÖ l·i suÊt cao nhÊt. - TiÒn cho vay lµ kho¶n môc ®­a l¹i nguån thu nhËp chñ yÕu cho NH, nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét NHTM. - Kho¶n môc tiÒn cho vay còng lµ lo¹i tµi s¶n cã cã tû lÖ rñi ro cao nhÊt so víi tÊt c¶ c¸c tµi s¶n cã cña NHTM. V× vËy nã ®ßi hái NHTM ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ tiÒn cho vay nµy. 2. C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý: Nguyªn t¾c lùa chän vµ gi¸m s¸t: - Lùa chän: Trong qu¸ tr×nh cho vay cña NH, ho¹t ®éng nµy diÔn ra tr­íc khi NH quyÕt ®Þnh cho vay vèn. Trong qu¸ tr×nh lùa chän ®Ó cho vay, NHTM ph¶i thùc hiÖn mét sè néi dung c¬ b¶n: - Ph¶i thu thËp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ phÝa kh¸ch hµng. VD: kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng sinh lêi cña c¸c dù ¸n ®Çu t­, xem xÐt c¸c quan hÖ thanh to¸n víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c, t×nh h×nh bªn tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã cã trong b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña kh¸ch hµng, xem xÐt vµ ph©n tÝch ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña c¸c dù ¸n ®Çu t­, c¸c kho¶n nî NH cña kh¸ch hµng ®ã. - Ph¶i tiÕn hµnh xö lý c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ph©n lo¹i kh¸ch hµng. Gåm hai lo¹i: kh¸ch hµng cã thÓ cho vay ®­îc kh¸ch hµng kh«ng thÓ cho vay ®­îc Qua xö lý th«ng tin, NH sÏ quyÕt ®Þnh cho kh¸ch hµng vay sè l­îng bao nhiªu, thêi gian nµo, l·i suÊt bao nhiªu, cho vay theo ph­¬ng thøc nµo. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®Òu ®­îc ghi trong hîp ®ång tÝn dông. - §Ó thu thËp th«ng tin nhanh, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, ®ßi hái NH ph¶i cã sù chuyªn m«n ho¸ trong qu¸ tr×nh cho vay. Chuyªn m«n ho¸ ®­îc hiÓu theo hai c¸ch: a) Chuyªn m«n ho¸ theo ngµnh: VD chuyªn m«n ho¸ cho vay lÜnh vùc N«ng nghiÖp, lÜnh vùc XNK ... Trong vÊn ®Ò nµy ph¶i ®¶m b¶o hÖ sè an toµn, tr¸nh rñi ro cho ho¹t ®éng cña NH. b) NH vµ tõng c¸n bé tÝn dông NH chuyªn m«n ho¸ cho vay mét nhãm kh¸ch hµnh nµo ®ã. Gi¸m s¸t tiÒn vay: lµ ho¹t ®éng sau khi ®· cho vay vèn tøc lµ khi nguån vèn NH ®ang n»m ë ng­êi vay vèn. Trong gi¸m s¸t, NH ph¶i thi hµnh c¸c néi dung: -Ph¶i kiÓm tra xem thö ng­êi vay vèn sö dông vèn vay cã ®óng néi dung ®· ký trong hîp ®ång tÝn dông kh«ng. - Ph¶i kiÓm tra xem ng­êi vay rót tiÒn vay vµ sö dông tiÒn vay cã ®óng tiÕn ®é vµ thêi gian ®· ghi trong hîp ®ång tÝn dông kh«ng? - NH ph¶i kiÓm tra kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®ång vèn mµ NH cho vay vµ ph¶i xem xÐt c¸c rñi ro cã thÓ ®Ó nh»m gióp ng­êi vay vèn cã biÖn ph¸p phßng ngõa. - NH ph¶i gi¸m s¸t viÖc tr¶ nî vµ lîi tøc tiÒn vay cho NH vµ chØ khi nµo ng­êi vay ®· tr¶ ®ñ nî céng víi lîi tøc tiÒn vay cho NH th× qu¸ tr×nh gi¸m s¸t míi ®­îc coi lµ kÕt thóc. NÕu bªn vay cã hiÖn t­îng vi ph¹m néi dung hîp ®ång th× NH cã quyÒn c­ìng chÕ ng­êi vay thùc hiÖn ®óng hîp ®ång tÝn dông hoÆc thu l¹i vèn tr­íc h¹n. Quan hÖ kh¸ch hµng l©u dµi: Quan hÖ cho vay l©u dµi víi kh¸ch hµng ®Ó cho NH cã thÓ thu thËp ®­îc c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh, ®ñ, chÝnh x¸c vµ gióp NH lùa chän ®óng kh¸ch hµng ®Ó cho vay víi chi phÝ thÊp nhÊt. Bëi v×: + Khi mét kh¸ch hµng vay tiÒn nhiÒu lÇn vµ l©u dµi ë NH, th«ng th­êng kh¸ch hµng ®ã ph¶i cã tµi kho¶n tiÒn göi sÐc ë NH, ®ång thêi kh¸ch hµng còng ph¶i cã nh÷ng kho¶n tiÒn kh¸c ë NH ®ã. Kh¸ch hµng còng cã nh÷ng mãn cho vay cña NH tr­íc ®ã. Trªn c¬ së ®ã, c¸n bé NH c¨n cø vµo kÕt qu¶ nh÷ng lÇn cho vay tr­íc ®©y ®Ó ®¸nh gi¸ ®­îc kh¸ch hµng. + Th«ng qua tµi s¶n tiÒn göi sÐc ë NH vµ th«ng qua tê sÐc ph¸t hµnh cña kh¸ch hµng tr¶ nî ®¬n vÞ kh¸c. Qua ®ã NH biÕt kh¸ch hµng cã quan hÖ víi nh÷ng doanh nghiÖp nµo. Quan hÖ l©u dµi t¹o ®iÒu kiÖn cho NH gi¸m s¸t chÆt chÏ h¬n víi chi phÝ thèng nhÊt. Quan hÖ l©u dµi lµm hai bªn (NH vµ kh¸ch hµng) ®Òu cã lîi. Víi NH gi¶m chi phÝ trong qu¸ tr×nh cho vay, kh¸ch hµng ®­îc vay víi l·i suÊt ­u ®·i h¬n. VËt thÕ chÊp vµ sè d­ bï: VËt thÕ chÊp: NH ®ßi hái ng­êi vay ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp vµ th«ng th­êng chØ cho vay tèi ®a 70% gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp. Khi kh¸ch hµng tr¶ ®ñ vèn vµ l·i suÊt cho NH th× NH tr¶ tµi s¶n thÕ chÊp. NÕu kh«ng NH cã quyÒn b¸n tµi s¶n ®ã thu håi vèn. Khi b¸n tµi s¶n thÕ chÊp ph¶i theo luËt cña nã. Sè d­ bï (ta ch­a ¸p dông): lµ h×nh thøc ®Æc biÖt cña tµi s¶n thÕ chÊp, khi ng­êi vay nhËn ®­îc tiÒn vay ph¶i gi÷ l¹i mét sè vèn nhÊt ®Þnh nµo ®ã vµ ph¶i göi vµo mét tµi kho¶n ë NH cho vay ®ã. Khi ng­êi vay ®· tr¶ ®ñ vèn, l·i suÊt cho NH th× NH míi tr¶ l¹i sè d­ bï ®ã. NÕu kh«ng NH sÏ dïng sè d­ bï ®ã ®Ó bï ®¾p tæn thÊt. H¹n chÕ tÝn dông: §ßi hái NH ph¶i ®­a ra mét h¹n møc nhÊt ®Þnh nµo ®ã vµ NH kh«ng thÓ cho vay qu¸ møc ®ã dï r»ng ngu­¬× vay chÊp nhËn tr¶ l·i suÊt cao. Bëi v×: + §Ó b¶o ®¶m r»ng nguyªn t¾c ph©n t¸n rñi ro cho qu¸ tr×nh cho vay cña NH (kh«ng dån qu¸ nhiÒu vèn cña m×nh vµo mét chç) + Th«ng th­êng c¸c kho¶n tiÒn cho vay cµng lín th× tû lÖ rñi ro vÒ ®¹o ®øc cña ng­êi vay vèn cµng cao. Ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ vèn cña NH: Vèn NH lµ vèn tù cã, thùc cã cña NH trong ®ã bao gåm vèn ®iÒu lÖ, quü dù tr÷ ®­îc trÝch lËp theo ph¸p luËt vµ nh÷ng kho¶n l·i kh«ng chia tromg qu¸ tr×nh kinh doanh cña NH. Do ®ã cÇn qu¶n lý chÆt vèn NH, bëi lÏ: +NÕu kh«ng qu¶n lý ®ùoc tiÒn cho vay sÏ g©y mÊt vèn hoÆc gi¶m gi¸ kho¶n tiÒn cho vay. Khi ®ã ph¶i lÊy vèn tù cã cña NH trang tr¶i. +NÕu mÊt vèn vµ thua lç nhiÒu, ®Õn møc lín h¬n vèn cña NH th× NH ph¸ s¶n. ViÖc qu¶n lý vèn cña NH ®ßi hái vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc tøc lµ ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i ban hµnh luËt vÒ quyÒn së h÷u, luËt quy ®Þnh vè ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp, c¸c quy ®Þnh trong viÖc trÝch lËp c¸c quü trong c¸c doanh nghiÖp. VIII. Qu¶n lý rñi ro vÒ l·i suÊt cña NH: Kh¸i niÖm: - Nh÷ng rñi ro lµm gi¶m lîi tøc cña NH mµ nguyªn nh©n do sù biÕn ®éng vÒ l·i suÊt th× gäi lµ nh÷ng rñi ro vÒ l·i suÊt cña NH. VD: Mét NHTM cã mét c©n ®èi tµi s¶n hiÖn t¹i nh­ sau, vµ l·i suÊt hiÖn hµnh 10%: NHTM Tµi s¶n cã Tµi s¶n nî TS cã nh¹y c¶m víi l·i suÊt : 20 TS nî nh¹y c¶m víi l·i suÊt : 50 TS cã cã l·i suÊt cè ®Þnh : 80 TS nî cã l·i suÊt cè ®Þnh : 50 Tæng : 100 Tæng : 100 NÕu trong n¨m tíi, l·i suÊt t¨ng tõ 10% lªn 15% (t¨ng thªm 5%), NH ®ã cã mét kho¶n thu nhËp t¨ng thªm tõ tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt lµ 20 triÖu x 5%=1 triÖu. Nh­ng NH gi¶m ®i kho¶n thu nhËp tõ tµi s¶n nî nh¹y c¶m víi l·i suÊt lµ: 50 triÖu x 5%= 2,5 triÖu. Nh­ vËy thùc tÕ NH mÊt 1,5 triÖu USD. §ã chÝnh lµ rñi ro vÒ l·i suÊt. NÕu trong thêi gian tíi, l·i suÊt gi¶m xuèng tõ 10% xuèng 5%, t­¬ng tù nh­ trªn ta thÊy NH sÏ cã thªm mét kho¶n thu nhËp t¨ng thªm 1,5 triÖu USD. kÕt luËn : NÕu mét NH cã nhiÒu tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m l·i suÊt h¬n lo¹i tµi s¶n cã nh¹y c¶m l·i suÊt th× mét sù t¨ng lªn cña l·i suÊt sÏ lµm gi¶m lîi nhuËn NH, trong khi ®ã sù gi¶m xuèng cña l·i suÊt sÏ t¨ng lîi nhuËn cña NH. Ng­îc l¹i, NH cã tµi s¶n cã nh¹y c¶m l·i suÊt lín h¬n tµi s¶n nî nh¹y c¶m l·i suÊt th× sù t¨ng cña l·i suÊt lµm t¨ng lîi nhuËn NH vµ ng­îc l¹i. 2. Qu¶n lý rñi ro l·i suÊt: NH cã thÓ tiÕn hµnh hai c¸ch: C¸ch 1:NH ph¶i thay ®æi l¹i b¶n c©n ®èi c¸c kho¶n môc. NH cã tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m l·i suÊt lín h¬n tµi s¶n cã nh¹y c¶m l·i suÊt th× nÕu dù ®o¸n l·i suÊt cã kh¶ n¨ng gi¶m th× NH kh«ng cÇn cã biÖn ph¸p g× ®Ò phßng rñi ro v× chØ cã lîi nhuËn t¨ng. NÕu dù ®o¸n l·i suÊt cã kh¶ n¨ng t¨ng th× NH ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh l¹i b¶ng c©n ®èi theo hai h­íng: - gi¶m bít tµi s¶n nî nh¹y c¶m l·i suÊt, t¨ng tµi s¶n nî cã l·i suÊt cè ®Þnh. - gi¶m bít tµi s¶n cã l·i suÊt cè ®Þnh, t¨ng thªm tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m l·i suÊt. Ng­îc l¹i, NH cã tµi s¶n cã nh¹y c¶m l·i suÊt lín h¬n tµi s¶n nî nh¹y c¶m l·i suÊt. NÕu NH dù ®o¸n l·i suÊt t¨ng th× kh«ng cÇn cã biÖn ph¸p ®Ò phßng rñi ro l·i suÊt v× lîi nhuËn cña NH t¨ng. NÕu l·i suÊt gi¶m, NH ph¶i ®iÒu chØnh l¹i c¸c kho¶n môc trong b¶ng c©n ®èi tµi s¶n theo hai h­íng: - gi¶m tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m l·i suÊt, t¨ng tµi s¶n cã cã l·i suÊt cè ®Þnh. -gi¶m tµi s¶n nî cã l·i suÊt cè ®Þnh, t¨ng tµi s¶n nî nh¹y c¶m l·i suÊt. C¸ch 2: §æi chÐo l·i suÊt: Thùc chÊt cña nã lµ ph­¬ng ph¸p gióp cho mét NH cã nhiÒu tµi s¶n cã-lo¹i nh¹y c¶m l·i suÊt h¬n lµ tµi s¶n nî-lo¹i nh¹y c¶m l·i suÊt, cã thÓ trao ®æi c¸c kho¶n tiÒn thanh to¸n víi mét NH kh¸c mµ cã nhiÒu tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m l·i suÊt h¬n cã nh¹y c¶m l·i suÊt. Nh­ vËy sÏ tr¸nh ®­îc rñi ro l·i suÊt cho c¶ hai NH. VÝ dô: NHTM (A) NHTM (B) TS cã n/ c¶m l/s: 20 TS nî n/c¶m l/s: 50 TS cã n/ c¶m l/s: 50 TS nî nh¹y c¶m l/s: 20 TS cã l/s C§ : 80 TS nî l/s C§ : 50 TS cã l/s C§ : 50 TS nî l/s cè ®Þnh : 80 Tæng céng :100 100 Tæng céng : 100 100 Khi l·i suÊt t¨ng thªm 5%: NHTM(A) sÏ mÊt ®i mét kho¶n thu nhËp lµ: (50 x 5%) - (20 x 5%) = 1,5 NHTM(B) sÏ cã kho¶n thu nhËp t¨ng lµ: (50 x 5%) - (20 x 5%) = 1,5 Khi l·i suÊt gi¶m ®i 5%: NHTM(A) sÏ cã kho¶n thu nhËp t¨ng lµ 1,5 NHTM(B) sÏ mÊt ®i mét kho¶n thu nhËp lµ 1,5 2 NH nµy tiÕn hµnh ký kÕt 1 hîp ®ång thanh to¸n cho nhau c¸c thiÖt h¹i do L/s g©y ra. Khi L/s t¨ng 5%, NH(B) ph¶i chuyÓn 1,5 tiÒn t¨ng thªm cho NH(A) bÞ mÊt ®i. Khi L/s gi¶m., NH(A) ph¶i chuyÓn sè thu ®­îc t¨ng thªm cho NH(B).