Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với các dấu hiệu dùng để phân biệt sản phẩm, dịch vụ theo quy định của pháp luật Việt Nam

nghiÖp, buéc bæ sung c¸c chØ dÉn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp; buéc tiªu hñy c¸c vËt phÈm mang yÕu tè vi ph¹m, hµng hãa vi ph¹m cã chÊt l−îng kÐm cã h¹i cho søc kháa con ng−êi; buéc båi th−êng thiÖt h¹i do hµnh vi vi ph¹m hµnh chÝnh g©y ra. 67 b) BiÖn ph¸p h×nh sù B¶o vÖ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp b»ng biÖn ph¸p h×nh sù cã thÓ ®−îc hiÓu lµ sù ghi nhËn vµ b¶o vÖ b»ng c¸c chÕ tµi ph¸p lý h×nh sù cña quèc gia ®èi víi quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp khi c¸c quyÒn nµy bÞ hµnh vi ph¹m téi g©y nªn (hoÆc ®e däa g©y nªn) thiÖt h¹i. Theo LuËt SHTT 2005 th×: "C¸ nh©n thùc hiÖn hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cã yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m th× bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù" (§iÒu 212). ë c¸c quèc gia kh¸c nhau, viÖc ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù ®Ó b¶o vÖ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, c¬ së lý luËn cho viÖc quy ®Þnh vµ ¸p dông chÕ tµi h×nh sù cho hµnh vi x©m ph¹m lµ gièng nhau. ViÖc b¶o vÖ mét c¸ch h÷u hiÖu quyÒn SHCN b»ng ph¸p luËt h×nh sù thÓ hiÖn sù t«n träng vµ quan t©m cña Nhµ n−íc ®èi víi quyÒn c«ng d©n trªn thùc tÕ. Bªn c¹nh ®ã cßn khuyÕn khÝch tÝnh tÝch cùc vµ tiÒm n¨ng trÝ tuÖ cña hä trong qu¸ tr×nh s¸ng t¹o c¸c s¶n phÈm vËt chÊt vµ tinh thÇn cho x· héi. Víi néi dung lµ sù t−íc bá, h¹n chÕ nhÊt ®Þnh quyÒn vµ lîi Ých cña ng−êi bÞ kÕt ¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, h×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi téi ph¹m trong lÜnh vùc SHCN t¸c ®éng trùc tiÕp lªn ng−êi ph¹m téi, kh«ng chØ trõng trÞ mµ cßn nh»m c¶i t¹o gi¸o dôc hä kh«ng ph¹m téi míi. Bªn c¹nh ®ã, h×nh ph¹t cßn ¶nh h−ëng m¹nh mÏ ®èi víi c¸c thµnh viªn kh¸c trong x· héi th«ng qua viÖc kiÒm chÕ, ng¨n ngõa kh«ng cho con ng−êi ®i vµo con ®−êng ph¹m téi ®ång thêi còng n©ng cao ý thøc ph¸p luËt, tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh ®Êu tranh chèng téi ph¹m trong lÜnh vùc nµy. Mét trong nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m trong lÜnh vùc nµy lµ hµnh vi ®ã ph¶i lµ hµnh vi x©m ph¹m trªn quy m« lín vµ ph¶i mang môc ®Ých th−¬ng m¹i. Mét hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cã thÓ trùc tiÕp hoÆc ngay lËp tøc ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c chñ thÓ kh¸c ®ång thêi lµm ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn lîi Ých quèc gia. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay, kinh tÕ tri thøc ®ang lµ vÊn ®Ò ®−îc quan t©m vµ b¶o hé, c¸c quèc gia cÇn 68 ph¶i trõng trÞ nghiªm minh c¸c hµnh vi x©m ph¹m ®ã ®Ó c¸c thµnh viªn cña x· héi cã sù tin t−ëng vµo x· héi - n¬i m×nh ®ang sèng vµ cèng hiÕn. ViÖc b¶o vÖ quyÒn SHCN b»ng ph¸p luËt h×nh sù còng gãp phÇn t¨ng c−êng uy tÝn cña n−íc ta trªn tr−êng thÕ giíi, mÆt kh¸c nã còng ph¶n ¸nh quan ®iÓm ®Êu tranh kiªn quyÕt cña Nhµ n−íc ta ®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy. §Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi mµ lo¹i téi ph¹m nµy ®ang ngµy cµng phæ biÕn ®ång thêi xu thÕ héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi ®ßi hái ViÖt Nam ®ang ngµy cµng ph¶i thÓ hiÖn râ quan ®iÓm cña m×nh trong viÖc ®Êu tranh vµ phßng chèng téi ph¹m liªn quan ®Õn b¶o vÖ quyÒn SHCN. Cã thÓ nãi, téi ph¹m x©m ph¹m ®Õn quyÒn SHCN ngµy cµng gia t¨ng. §iÒu nµy thÓ hiÖn t¹i c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù. NÕu nh− Bé luËt h×nh sù 1985, c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHCN ®iÒu ®−îc xö lý vÒ téi lµm hµng gi¶ quy ®Þnh t¹i §iÒu 167 vµ téi ph¹m quy ®Þnh t¹i §iÒu 126 (téi ph¹m x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶, s¸ng chÕ, ph¸t minh) th× ®Õn Bé luËt h×nh sù 1999 ®· bæ sung hai téi míi trong lÜnh vùc së h÷u c«ng nghiÖp t¹i §iÒu 171 vµ 172. Nh− vËy, ®èi víi hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHCN cã thÓ bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi danh: x©m ph¹m quyÒn SHCN (§iÒu 171) vµ c¸c téi ph¹m liªn quan bao gåm: Téi s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶ (§iÒu 156); Téi s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶ lµ l−¬ng thùc, thùc phÈm, thuèc ch÷a bÖnh, thuèc phßng bÖnh (§iÒu 157); Téi s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶ lµ thøc ¨n ®Ó ch¨n nu«i, thuèc thó y, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, gièng c©y trång, vËt nu«i (§iÒu 158); Téi vi ph¹m vÒ cÊp v¨n b»ng b¶o hé (®iÒu 170). Nh−ng chÕ tµi ®èi víi viÖc thùc hiÖn téi ph¹m x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp lµ hÖ thèng h×nh ph¹t. Nh−ng chñ yÕu h×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy lµ h×nh thøc ph¹t tiÒn. Hay nãi mét c¸ch kh¸c: ®èi víi téi ph¹m x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp môc ®Ých trõng ph¹t kh«ng ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu mµ chñ yÕu lµ mang tÝnh gi¸o dôc vµ kh«i phôc cao. VÝ dô nh−: 69 Kho¶n 1 §iÒu 171 Bé luËt h×nh sù 1999 quy ®Þnh: Ng−êi ph¹m téi cã thÓ bÞ ph¹t tiÒn tõ 2 triÖu ®Õn 200 triÖu ®ång hoÆc c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ tõ 6 th¸ng ®Õn 2 n¨m. Nh− vËy, h×nh ph¹t ë møc cao nhÊt lµ 200 triÖu ®ång ®èi ng−êi ph¹m téi nh»m ®¸nh vµo yÕu tè kinh tÕ cña hä phÇn nµo kh«i phôc l¹i mét phÇn gi¸ trÞ kinh tÕ bÞ gi¶m sót cña chñ thÓ quyÒn do hµnh vi ph¹m téi g©y ra. c) BiÖn ph¸p kiÓm so¸t hµng hãa xuÊt khÈu, nhËp khÈu liªn quan ®Õn së h÷u trÝ tuÖ HiÖn nay, víi xu h−íng më cöa vµ héi nhËp m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ n−íc ta, viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng hãa ®−îc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch. Tuy nhiªn, bªn c¹nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, th× nguy c¬ vÒ n¹n xuÊt, nhËp lËu hµng hãa ®Æc biÖt lµ hµng hãa kÐm chÊt l−îng, hµng gi¶, hµng nh¸i còng ph¸t triÓn nh− vò b·o, ®iÒu nµy kh«ng chØ ¶nh h−ëng ®Õn uy tÝn cña c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ch©n chÝnh mµ cßn ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt nã t¸c ®éng rÊt xÊu ®Õn ng−êi tiªu dïng, g©y mÊt niÒm tin cña ng−êi tiªu dïng kh«ng nh÷ng chØ trong n−íc mµ cßn c¶ ng−êi tiªu dïng trªn thÞ tr−êng quèc tÕ §iÒu 216, LuËt SHTT 2005 quy ®Þnh vÒ biÖn ph¸p kiÓm so¸t hµng hãa nhËp khÈu, xuÊt khÈu bao gåm: 1. BiÖn ph¸p kiÓm so¸t bao gåm: a, T¹m dõng c¸c thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng hãa bÞ nghi ngê x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ; b, KiÓm tra, gi¸m s¸t ®Ó ph¸t hiÖn hµng hãa cã dÊu hiÖu x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. 2. T¹m dõng lµm thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng hãa bÞ nghi ngê x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ lµ biÖn ph¸p ®−îc tiÕn hµnh theo yªu cÇu cña chñ thÓ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ nh»m thu thËp th«ng tin, chøng cø vÒ l« hµng ®Ó chñ thÓ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ thùc hiÖn quyÒn 70 yªu cÇu xö lý hµnh vi x©m ph¹m quyÒn vµ yªu cÇu ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi hoÆc c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ b¶o ®¶m xö ph¹t hµnh chÝnh 3. KiÓm tra, gi¸m s¸t ®Ó ph¸t hiÖn hµng hãa cã dÊu hiÖu x©m ph¹m quyÕn së h÷u trÝ tuÖ lµ biÖn ph¸p ®−îc tiÕn hµnh theo ®Ò nghÞ cña chñ thÓ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ nh»m thu thËp th«ng tin ®Ó thùc hiÖn quyÒn yªu cÇu ¸p dông biÖn ph¸p t¹m dõng lµm thñ tôc h¶i quan. Lùc l−îng H¶i quan còng ®· ®Èy m¹nh viÖc kiÓm tra vÒ së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi hµng hãa xuÊt nhËp khÈu vµ xö lý gÇn 400 vô xuÊt nhËp khÈu hµng hãa cã sù vi ph¹m së h÷u trÝ tuÖ (tõ n¨m 1999 ®Õn 2003). Tãm l¹i, c¸c quy ®Þnh vÒ xö lý hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHCN ®· ®−îc quy ®Þnh râ rµng, bao gåm c¸c biÖn ph¸p vµ thñ tôc hµnh chÝnh, biÖn ph¸p chÕ tµi d©n sù, kiÓm so¸t biªn giíi vµ b»ng c¸c biÖn ph¸p h×nh sù. HÖ thèng c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vÒ xö lý c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®· cã nhiÒu b−íc tiÕn ®¸ng kÓ, tÊt nhiªn ch−a ph¶i lµ ®Çy ®ñ song ®· mét phÇn nµo cho thÊy th¸i ®é cña Nhµ n−íc ta ®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy, gãp phÇn lµm æn ®Þnh vµ trong s¹ch m«i tr−êng kinh doanh, ®ång thêi còng t¹o ra t©m lý yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi khi tham gia ®Çu t− vµo thÞ tr−êng ViÖt Nam. 71 Ch−¬ng 3 Thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô ë ViÖt Nam cïng mét sè khuyÕn nghÞ vÒ hoµn thiÖn ph¸p luËt 3.1. thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô 3.1.1. Thùc tr¹ng x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp Nhu cÇu ®èi víi viÖc b¶o hé quyÒn SHCN ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô lµ rÊt lín do vai trß to lín cña chóng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, ng−êi tiªu dïng vµ toµn x· héi nhÊt lµ ë mét n−íc ®ang ph¸t triÓn nh− ViÖt Nam. Tuy nhiªn trong thêi gian qua, ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp nãi chung vµ ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn SHCN ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô ë n−íc ta vÉn cßn ch−a thùc sù hiÖu qu¶ mÆc dï ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn ®¸ng kÓ ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y viÖc nµy thÓ hiÖn qua sè ®¬n ®¨ng ký nh·n hiÖu vµ chØ dÉn ®Þa lý vµ sè GiÊy chøng nhËn ®−îc cÊp. Riªng víi nh·n hiÖu, trong vßng 15 n¨m tõ n¨m 1990 ®Õn 2005 ®· cã 110.014 ®¬n trong ®ã sè ®¬n cña ng−êi ViÖt Nam lµ 63.182 ®¬n. Trong khi ®ã sè giÊy chøng nhËn ®· ®−îc cÊp míi chØ lµ 67.670 giÊy vµ trong ®ã sè giÊy chøng nhËn ®−îc cÊp cho ng−êi ViÖt Nam lµ 36.630 giÊy. Víi chØ dÉn ®Þa lý, cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay míi cã 6 chØ dÉn ®Þa lý ®−îc ®¨ng b¹ vÒ b¶o hé, ®ã lµ: n−íc m¾m Phó Quèc, r−îu Cognac Ph¸p, thanh long B×nh ThuËn, chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u (2001); cµ phª Rubota Bu«n Ma Thuét (2005); b−ëi §oan Hïng (2006) vµ mét sè chØ dÉn ®ang ®−îc xem xÐt b¶o hé ®ã lµ: b−ëi 72 Phóc Tr¹ch, quýt Lai Vu, g¹o nµng th¬m chî §µo, v¶i thiÒu Thanh Hµ, b−ëi N¨m Roi vµ nh·n lång H−ng Yªn. Ho¹t ®éng xÐt nghiÖp ®¬n, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, ph¶n ®èi liªn quan ®Õn x¸c lËp quyÒn SHCN ®èi víi nhãm ®èi t−îng nµy còng cßn nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i nh− vÊn ®Ò gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cßn chËm, kÐm hiÖu qu¶ vÉn cßn tån t¹i nh÷ng vô khiÕu n¹i mµ viÖc xö lý kÐo dµi thËm chÝ tíi h¬n 2 n¨m [31]. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh nh÷ng doanh nghiÖp ViÖt Nam còng kh«ng cã nh÷ng kü n¨ng trong viÖc thùc hiÖn quyÒn cña m×nh, ®iÒu nµy thÓ hiÖn qua chÊt l−îng ®¬n ®¨ng ký SHCN cña ng−êi ViÖt Nam, cã rÊt nhiÒu ®¬n kh«ng cã ®Çy ®ñ néi dung, yªu cÇu liªn quan ®Õn viÖc x¸c lËp quyÒn m« t¶ ®èi t−îng yªu cÇu b¶o hé, x¸c ®Þnh ph¹m vi b¶o hé... ®iÒu nµy còng lµm ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn SHCN ®èi víi nhãm ®èi t−îng nµy, mÆc dï cho ®Õn nay, c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ së h÷u c«ng nghiÖp nãi chung vµ víi nh·n hiÖu hay chØ dÉn ®Þa lý nãi riªng ®· ®−îc triÓn khai kh¸ réng r·i. 3.1.2. Thùc tr¹ng vi ph¹m Trong khi x· héi ngµy cµng tiÕn bé, song song víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ th× ngµy cµng n¶y sinh nhiÒu nh÷ng vi ph¹m ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô thÓ hiÖn bëi c¸c khiÕu n¹i vÒ x©m ph¹m ®èi víi quyÒn SHCN nãi chung vµ ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô nãi riªng. VÝ dô, trong lÜnh vùc nh·n hiÖu hµng hãa, chØ tÝnh riªng sè vô khiÕu n¹i vÒ x©m ph¹m quyÒn SHCN ®èi víi NHHH ®−îc gi¶i quyÕt víi sù tham gia cña Côc Së h÷u trÝ tuÖ lµ 1.954 vô (trong vßng tõ n¨m 1997 ®Õn 2005). Ngoµi ra, c¸c ®¬n vÞ cã thÈm quyÒn nh− c«ng an, qu¶n lý thÞ tr−êng, tßa ¸n còng xö mét sè l−îng kh«ng nhá h¬n lµ bao so víi Côc Së h÷u trÝ tuÖ b»ng Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh hoÆc víi c¸c téi danh ®−îc quy ®Þnh trong luËt h×nh sù ViÖt Nam. 73 Cßn trong lÜnh vùc chØ dÉn ®Þa lý: §èi víi viÖc b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý: Tr−íc khi cã LuËt SHTT 2005, do c¬ chÕ b¶o hé cña n−íc ta hiÖn nay lµ b¶o hé tù ®éng, khi cã x©m ph¹m quyÒn, viÖc chøng minh c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h−ëng sù b¶o hé thuéc nghÜa vô cña chñ thÓ quyÒn vµ th−êng lµ viÖc rÊt khã kh¨n vµ tèn kÐm. MÆt kh¸c, c¸c chñ thÓ cã quyÒn l¹i ch−a nhËn thøc, ý thøc râ vÒ quyÒn cña m×nh vµ b¶o vÖ quyÒn nªn thùc tÕ, hiÖu qu¶ cña viÖc b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý lµ rÊt Ýt. Thùc tÕ cã rÊt Ýt c¸c vô tranh chÊp vi ph¹m quyÒn sö dông chØ dÉn ®Þa lý ë n−íc ta do ®Õn nay chØ dÉn ®Þa lý ®· ®−îc b¶o hé cßn ch−a nhiÒu, míi chØ cã 6 chØ dÉn ®−îc b¶o hé ®ã lµ: n−íc m¾m Phó Quèc, r−îu Cognac Ph¸p, thanh long B×nh ThuËn, chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u (2001); cµ phª Rubota Bu«n Ma Thuét (2005); b−ëi §oan Hïng (2006). HiÖn nay víi quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ c¬ chÕ b¶o hé ®èi víi chØ dÉn ®Þa lý trong LuËt SHTT 2005, viÖc thùc hiÖn quyÒn SHCN ®èi víi chØ dÉn ®Þa lý ®· ®−îc c¶i thiÖn phÇn nµo, hiÖn nay ®· cã thªm nh÷ng chØ dÉn ®ang ®−îc xem xÐt b¶o hé ®ã lµ: b−ëi Phóc Tr¹ch, quýt Lai Vu, g¹o nµng th¬m chî §µo, v¶i thiÒu Thanh Hµ, b−ëi N¨m Roi vµ nh·n lång H−ng Yªn. §èi víi viÖc b¶o hé tªn th−¬ng m¹i, c¸c chñ thÓ vÉn ch−a thùc sù ý thøc ®−îc quyÒn cña m×nh, hiÖn t−îng vi ph¹m së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi tªn th−¬ng m¹i vÉn cßn kh¸ phæ biÕn ®Æc biÖt lµ trong khèi doanh nghiÖp nhá vµ võa. C¸c doanh nghiÖp vÉn cã thãi quen ®Æt tªn th−¬ng m¹i cña m×nh na n¸ hoÆc gÇn gièng víi tªn cña nh÷ng doanh nghiÖp ®· cã uy tÝn nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr−êng, ch¼ng h¹n t¹i thÞ tr−êng H¶i Phßng, mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhùa vÉn lÊy tªn th−¬ng m¹i cña m×nh lµ TiÕn Phong hay Tiªn Phong, rÊt dÔ g©y nhÇm lÉn víi Nhùa TiÒn Phong, vèn lµ mét doanh nghiÖp ®· cã uy tÝn l©u n¨m trªn thÞ tr−êng. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy lµ do: Thø nhÊt, c¬ chÕ thùc thi vµ ¸p dông ph¸p luËt ch−a ®−îc ®¶m b¶o, hoµn thiÖn vµ ph¸t huy ®óng møc. Cho tíi nay c¸c vô viÖc ®−îc gi¶i quyÕt tr−íc 74 Tßa ¸n lµ hÕt søc Ýt ái, chñ yÕu c¸c vi ph¹m ®−îc xö lý b»ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh, ®iÒu nµy lµ minh chøng cho c¬ chÕ thùc thi kh«ng ph¸t huy ®−îc t¸c dông. MÆt kh¸c, viÖc thùc thi c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi cßn gÆp mét sè v−íng m¾c nh−: ranh giíi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh vµ h×nh sù ch−a râ rµng; kh¶ n¨ng vµ tr¸ch nhiÖm cung cÊp chøng cø cña c¸c bªn hay kh¶ n¨ng Tßa ¸n yªu cÇu cung cÊp chøng cø ch−a ®−îc lµm râ; kh«ng cã sù ph©n biÖt r¹ch rßi vÒ viÖc ng−êi bÞ xö lý cã ®−îc th«ng b¸o tr−íc hay lµ bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi; kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t¹m thêi; c¸ch tÝnh to¸n thiÖt h¹i vµ hËu qu¶ vµ thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®Òn bï. Thø hai, c¸ch tæ chøc ®¶m b¶o thùc thi ch−a thùc sù phï hîp. Ngay c¶ víi c¬ chÕ hµnh chÝnh viÖc ph©n c«ng, ph©n cÊp cho nhiÒu c¬ quan, nhiÒu nÊc xö ph¹t khiÕn cho hiÖu lùc bÞ ph©n t¸n vµ trë nªn phøc t¹p hãa. Trong khi ®ã, n¨ng lùc chuyªn m«n vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña hÖ thèng ®¶m b¶o thùc thi ch−a ®¸p øng ®−îc víi sù ®ßi hái cña thùc tiÔn, t×nh tr¹ng lÖ thuéc vµo c¸c c¬ quan qu¶n lý së h÷u trÝ tuÖ khiÕn cho viÖc ®¶m b¶o thùc thi bÞ chËm trÔ, bÞ ®éng ®ång thêi ®Èy c¬ quan qu¶n lý së h÷u trÝ tuÖ vµo t×nh tr¹ng th¸i qu¸. Thø ba, nguyªn nh©n tõ chÝnh toµn x· héi. Sù hiÓu biÕt cña toµn x· héi ®èi víi vÊn ®Ò vÒ së h÷u trÝ tuÖ nãi chung vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c dÊu hiÖu ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô nãi riªng cßn h¹n chÕ. HÇu nh− c¸c doanh nghiÖp ch−a ®¸nh gi¸ ®−îc ®óng gi¸ trÞ cña c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô, rÊt Ýt doanh nghiÖp cã bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ lÜnh vùc nµy hoÆc ®Òu ch−a coi ®ã lµ bé phËn cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña m×nh.Th«ng tin së h÷u c«ng nghiÖp ®ang lµ kh©u yÕu nhÊt trong ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam. Thùc tÕ, chóng ta míi chØ cã hÖ thèng th«ng tin vÒ së h÷u c«ng nghiÖp mµ chñ yÕu lµ bao gåm c¸c t− liÖu vÒ s¸ng chÕ, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp vµ nh·n hiÖu hµng hãa. N¨ng lùc tµi nguyªn th«ng tin cña chóng ta ®øng ë møc trung b×nh, ch−a ®−îc ph¸t huy ®Çy ®ñ. MÆt kh¸c, hÖ thèng th«ng tin võa chËm võa kh«ng kÞp thêi ®· phÇn nµo lµm n¶n lßng c¸c doanh nghiÖp vµ nh÷ng ng−êi sö dông nã. 75 3.1.3. Thùc tr¹ng xö lý vi ph¹m Cho tíi nay, sè vô viÖc vi ph¹m quyÒn SHCN tr−íc Tßa ¸n lµ rÊt khiªm tèn. TÝnh tõ n¨m 1995 ®Õn 2001, tæng sè vô viÖc vÒ SHTT ®−îc gi¶i quyÕt tr−íc Tßa ¸n tØnh vµ Tßa ¸n thµnh phè gi¶i quyÕt lµ 45 vô trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c vô kiÖn x©m ph¹m vÒ quyÒn ®èi víi nh·n hiÖu hµng hãa vµ kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp. HiÖn nay, kh«ng cã sè liÖu thèng kª chÝnh thøc vÒ sè vô ¸n h×nh sù liªn quan ®Õn vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®−îc Tßa ¸n gi¶i quyÕt. Trong thùc tÕ, c¸c ®¬n vÞ nh− Thanh tra, Qu¶n lý thÞ tr−êng vµ C¶nh s¸t kinh tÕ vµ H¶i quan thùc hiÖn lµ t−¬ng ®èi lín. Tõ th¸ng 1.2000 ®Õn th¸ng 6.2003, lùc l−îng qu¶n lý thÞ tr−êng trong c¶ n−íc ®· xö lý kho¶ng 1.500 vô hµng gi¶ cã yÕu tè x©m ph¹m quyÒn SHCN liªn quan ®Õn nh·n hiÖu hµng hãa. N¨m 2000, mét ®ît thanh tra trªn toµn quèc do lùc l−îng thanh tra khoa häc - c«ng nghÖ trong toµn quèc ®· tiÕn hµnh víi chñ ®Ò së h÷u c«ng nghiÖp ®· ph¸t hiÖn thÊy nhiÒu tr−êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt. Tõ n¨m 1999 ®Õn hÕt 2003 lùc l−îng nµy ®· xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi 252 c¬ së trong ®ã ¸p dông h×nh thøc ph¹t tiÒn ®èi víi 111 c¬ së, doanh nghiÖp, sè tiÒn ph¹t lµ 750 triÖu ®ång vµ c¶nh c¸o 141 c¬ së, doanh nghiÖp kh¸c. Lùc l−îng H¶i quan còng ®· ®Èy m¹nh viÖc kiÓm tra vÒ së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi hµng hãa xuÊt nhËp khÈu vµ xö lý gÇn 400 vô xuÊt nhËp khÈu hµng hãa cã sù vi ph¹m së h÷u trÝ tuÖ (tõ n¨m 1999 ®Õn 2003). N¹n lµm hµng gi¶ ngµy cµng trµn lan trªn thÞ tr−êng vµ ®ang trë thµnh vÊn n¹n cña x· héi, hËu qu¶ cña nã ai còng cã thÓ nh×n thÊy ®−îc. Hµng gi¶ xuÊt hiÖn tõ hµng tiªu dïng ®Õn ®å uèng thËm chÝ ®Õn c¶ thuèc. Hµng gi¶ xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu. Khi tiÕn hµnh kiÓm tra XÝ nghiÖp ¾c quy Cöu Long vµ Chi nh¸nh C«ng ty Pinaco t¹i sè 2 §Æng Th¸i Th©n vµ Cöa hµng 289A phè HuÕ, Hµ Néi, lùc l−îng qu¶n lý thÞ tr−êng ®· thu gi÷ 4857 b×nh ¾c quy vi ph¹m - c¸c ®¬n vÞ 76 nµy ®· s¶n xuÊt vµ kinh doanh b×nh ¾c quy cã g¾n ch÷ "Use for Honda" "Dream 100"- Made in Thailand (900 c¸i) ë mÆt sau s¶n phÈm g©y nhÇm lÉn víi chÝnh hiÖu. §éi Qu¶n lý thÞ tr−êng 3A- Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ph¸t hiÖn ë mét c¬ së bu«n b¸n phô tïng xe m¸y t¹i QuËn 5 cã nhiÒu mÆt hµng phô tïng xe m¸y gi¶ nh·n hiÖu cña Honda nh−: Nh·n hiÖu "Neo, use for Honda"- Made in Thailand; Mobil löa mang nh·n hiÖu Honda (120 cuén) [46]. §©y chØ lµ mét trong v« vµn nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ®ang diÔn ra hµng ngµy. Con sè c¸c vô x©m ph¹m d−íi ®©y cã thÓ minh chøng cho nhËn ®Þnh trªn: "Sè liÖu c¸c chñ së h÷u quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®Ò nghÞ thÈm ®Þnh t×nh tr¹ng ph¸p lý cña c¸c ®èi t−îng nghi ngê x©m ph¹m quyÒn lµ 48 vô n¨m 1994, n¨m 2002 lµ 399 vô, n¨m 2003 lµ 326 vô" [36]. C¸c hµnh vi vi ph¹m nµy xuÊt hiÖn ë hÇu kh¾p c¸c khu vùc tõ s¶n xuÊt, chÕ biÕn ®Õn l−u th«ng vµ xuÊt hiÖn tõ n«ng th«n tíi thµnh thÞ, tõ nh÷ng quÇy hµng nhá tíi c¸c siªu thÞ lín vµ sang träng. §· ®Õn lóc cÇn ph¶i b¸o ®éng vÒ t×nh tr¹ng nµy. Trªn thùc tÕ khi cã hµnh vi x©m ph¹m, hÇu hÕt c¸c chñ së h÷u c«ng nghiÖp th−êng lùa chän ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt mÒm dÎo th«ng qua hßa gi¶i., th−¬ng l−îng víi c¸c mong muèn gi¶i quyÕt mét c¸ch nhanh chãng, tiÕt kiÖm thêi gian, h¹n chÕ chi phÝ. Chñ së h÷u hoÆc ®¹i diÖn ph¸p lý th−êng göi c¸c khuyÕn c¸o cña m×nh vÒ quyÒn së h÷u hay quyÒn sö dông hîp ph¸p vÒ hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cña bªn x©m ph¹m. TÊt nhiªn, h×nh thøc nµy chØ ph¸t huy t¸c dông ®èi víi nh÷ng vô viÖc x©m ph¹m nh·n hiÖu hµng hãa cã chøng cø, tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ph¹m vi râ rµng, bªn vi ph¹m th−êng ng¹i sù can thiÖp cña c¬ quan Nhµ n−íc nªn mäi viÖc diÔn ra t−¬ng ®èi râ rµng. ViÖc Tßa ¸n kh«ng ®−îc tham gia nhiÒu vµo c¸c x©m ph¹m nµy lµ bëi vÉn bÞ h¹n chÕ bëi c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, Thêi h¹n gi¶i quyÕt vô viÖc t¹i Tßa ¸n kÐo dµi thñ tôc phøc t¹p. §©y lµ thùc tr¹ng chung cña viÖc gi¶i quyÕt theo thñ tông tè tông d©n sù t¹i Tßa ¸n. Thêi gian gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù liªn quan ®Õn quyÒn 77 SHCN th−êng kÐo dµi tõ 2-3 n¨m, cã thÓ ph¶i gi¶i quyÕt qua nhiÒu thñ tôc kh¸c nhau, ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ viÖc thùc thi quyÒn SHCN. Trong khi ®ã, ph¸p luËt hiÖn hµnh ch−a quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi h÷u hiÖu ®Ó ng¨n chÆn c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp trong suèt thêi gian kÓ tõ khi cã hµnh vi x©m ph¹m ®Õn Toµ ¸n thô lý vµ gi¶i quyÕt, do ®ã nhiÒu chñ thÓ x©m ph¹m ®· lîi dông thêi c¬ ®Ó kÐo dµi thêi gian vi ph¹m ®Ó t×m kiÕm lîi nhuËn, tÈu t¸n hµng vi ph¹m. Thø hai, chÕ tµi båi th−êng thiÖt h¹i theo yªu cÇu cña Tßa ¸n lµ kh«ng kh¶ thi. C¸c yªu cÇu vÒ båi th−êng thiÖt h¹i cña chñ së h÷u khi ra tßa lµ khã thùc hiÖn ®−îc lµ bëi c¸c quy ®Þnh vÒ x¸c ®Þnh thiÖt h¹i vµ båi th−êng thiÖt h¹i ch−a ®−îc h−íng dÉn cô thÓ trong tranh chÊp vÒ quyÒn SHCN. Thø ba, lµ yÕu tè con ng−êi. N¨ng lùc chuyªn m«n cña thÈm ph¸n trong lÜnh vùc nµy ch−a ®−îc thùc sù chó träng. H¬n n÷a, c¸n bé t¹i Tßa ¸n kh«ng ®−îc tæ chøc tËp huÊn chuyªn s©u vÒ lÜnh vùc nµy. §©y lµ h¹n chÕ ®¸ng kÓ cÇn ®−îc kh¾c phôc nhanh chãng cho phï hîp víi viÖc gia nhËp WTO cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn nhÊt. Thø t−, b¶n th©n doanh nghiÖp, khi ph¸t hiÖn x©m ph¹m còng cã t©m lý ng¹i theo kiÖn bëi c¸c doanh nghiÖp rÊt sî mÊt nhiÒu thêi gian khi tham gia tranh tông tµi tßa còng nh− sî mang tiÕng cã tranh chÊp ph¶i ®−a ra tßa. Bëi vËy c«ng t¸c xÐt xö t¹i tßa cÇn ph¶i ®−îc rót ng¾n thêi gian, chÕ tµi m¹nh h¬n vµ chÊt l−îng xÐt xö cao h¬n. 3.2 mét sè khuyÕn nghÞ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô Trªn thÕ giíi hiÖn nay, vÊn ®Ò vi ph¹m vÒ SHTT ®ang lµm ®au ®Çu c¸c c¬ quan chøc n¨ng. §iÒu nµy cµng trë nªn quan träng h¬n khi x· héi ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn, ®ång nghÜa víi lîi nhuËn ®em l¹i do vi ph¹m SHTT nhÊt 78 lµ ®èi víi nhãm ®èi t−îng nh¹y c¶m lµ c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô lµ v« cïng lín, ®iÒu nµy lý gi¶i t¹i sao c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n kinh doanh l¹i ®ang ngµy cµng vi ph¹m nhiÒu h¬n trong lÜnh vùc nµy. §Ó h¹n chÕ c¸c hµnh vi nµy, c¸c n−íc trªn thÕ giíi ®· cã c¸c quy ®Þnh nghiªm ngÆt h¬n vµ c¸c hµnh vi vi ph¹m còng bÞ xö lý cao h¬n. Víi môc tiªu ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu còng nh− ®Þnh h−íng ph¸t triÓn trªn cña quèc gia, c¸ nh©n t«i trong luËn v¨n cña m×nh xin ®−îc ®−a ra mét sè ®Ò xuÊt sau nh»m hoµn thiÖn, kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp hiÖn t¹i cña ph¸p luËt vÒ quyÒn SHCN nãi chung vµ vµ b¶o hé quyÒn SHCN ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô nãi riªng nh− sau: + CÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp ®Æc biÖt ®èi víi nhãm ®èi t−îng lµ c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ hiÖn nay khi chóng ta ®· lµ thµnh viªn cña WTO. LuËt SHTT 2005 ®−îc x©y dùng trong bèi c¶nh chóng ta ®ang gÊp rót chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt theo yªu cÇu ®Ó gia nhËp WTO vµ ®¶m b¶o thi hµnh c¸c cam kÕt quèc tÕ ghi nhËn trong c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng. Mét ®¹o luËt víi 222 ®iÒu víi chñ tr−¬ng tËp hîp tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn SHTT ®· ®−îc x©y dùng trong vßng 10 th¸ng. MÆc dï viÖc ra ®êi cña ®¹o luËt nµy ®· ®¸nh dÊu mét b−íc ph¸t triÓn v−ît bËc mang tÝnh b−íc ngoÆt cña hÖ thèng ph¸p luËt SHTT ViÖt Nam nãi chung vµ hÖ thèng x¸c lËp quyÒn SHCN nãi riªng, tuy nhiªn, víi t− c¸ch lµ mét ®¹o luËt, h¬n n÷a do thêi gian so¹n th¶o gÊp rót, luËt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt, thiÕu sãt do c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan, chñ quan kh¸c nhau [35]. Thø nhÊt, vÉn cßn thiÕu quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi ®ñ m¹nh nh− quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi ®Æc biÖt riªng cho c¬ chÕ thùc thi quyÒn SHCN nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ víi nhãm ®èi t−îng lµ c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô nãi riªng. HiÖn t¹i viÖc quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn 79 ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi vÉn chØ lµ c¸c biÖn ph¸p th«ng th−êng ¸p dông ®èi víi hµng hãa bÞ nghi ngê x©m ph¹m, nguyªn liÖu, vËt liÖu s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa ®ã nh− thu gi÷, kª biªn, niªm phong; cÊm thay ®æi hiÖn tr¹ng; cÊm di chuyÓn; cÊm dÞch chuyÓn quyÒn së h÷u, trong khi viÖc vi ph¹m quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp víi nhiÒu h×nh thøc, møc ®é rÊt kh¸c nhau vµ cµng ngµy cµng tinh vi h¬n. HiÖn t¹i, víi sù më réng cña th−¬ng m¹i ®iÖn tö, th«ng qua c¸c trang web b¸n ®Êu gi¸ vµ b¸n lÎ trªn Internet, nhiÒu s¶n phÈm ®−îc chµo b¸n vµ sÏ lµ rÊt khã kiÓm so¸t nÕu nh÷ng h·ng kinh doanh trung gian nµy kh«ng trung thùc vµ nh− vËy ng−êi n¾m gi÷ nh÷ng nh·n hiÖu th−¬ng m¹i ph¶i ®èi mÆt viÖc b¶o vÖ quyÒn SHCN ®èi víi nh·n hiÖu cña m×nh trong tr−êng hîp c¸c trang web nµy chµo b¸n hµng gi¶ b»ng c¸ch mang ®Õn nh÷ng th«ng tin ®¨ng ký sai hoÆc kh«ng ®Çy ®ñ cho kh¸ch hµng. Vµ viÖc ¸p dông biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi hiÖn ®ang ®−îc quy ®Þnh trong LuËt SHTT 2005 cã kh¶ thi trong tr−êng hîp nµy? Thø hai, hiÖn nay, víi viÖc ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh− vò b·o cña c«ng nghÖ cao, Internet ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng cña con ng−êi, cã nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc b¶o hé quyÒn SHCN còng cÇn ph¶i ®−îc xem xÐt, ®iÒu chØnh. Víi tr−êng hîp nÕu mét ng−êi ®¨ng ký tªn miÒn trªn Internet trïng víi mét nh·n hiÖu næi tiÕng hay mét tªn th−¬ng m¹i hoÆc mét chØ dÉn ®Þa lý ®−îc nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn th× vÊn ®Ò gi¶i quyÕt tranh chÊp nh− thÕ nµo? HiÖn t¹i, ®· cã mét sè tªn miÒn nh− "trungnguyen.vn"… ®−îc ®¨ng ký nh−ng chñ së h÷u chÝnh thøc cña nh÷ng tªn miÒn nµy kh«ng ph¶i lµ chÝnh doanh nghiÖp së h÷u nh·n hiÖu nµy [63]. Thø ba, ®èi víi viÖc b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý, hiÖn t¹i, viÖc b¶o hé lµ vÜnh viÔn, vËy chóng ta ®· cã ®−îc c¬ chÕ qu¶n lý, kiÓm so¸t chÊt l−îng s¶n phÈm nh− thÕ nµo ®Ó lu«n ®¶m b¶o r»ng s¶n phÈm thùc sù mang nh÷ng yÕu tè ®Æc tr−ng riªng biÖt cña vïng, miÒn mang chØ dÉn ®Þa lý ®ã? §©y còng chÝnh lµ vÊn ®Ò quan träng trong viÖc b¶o hé SHCN ®èi víi chØ dÉn ®Þa lý. ViÖc quy ®Þnh quyÒn ®¨ng ký chØ dÉn ®Þa lý thuéc vÒ nhµ n−íc vµ nhµ n−íc cho phÐp tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm mang chØ dÉn ®Þa lý, tæ chøc, tËp thÓ ®¹i diÖn 80 cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®ã hoÆc c¬ quan qu¶n lý hµnh chÝnh ®Þa ph−¬ng n¬i cã chØ dÉn ®Þa lý thùc hiÖn quyÒn ®¨ng ký chØ dÉn ®Þa lý liÖu cã thùc sù phï hîp? Hay quy ®Þnh nµy mang nÆng tÝnh h×nh thøc bëi nÕu thùc sù chØ dÉn ®Þa lý kh«ng thùc sù thuéc vÒ mét tËp thÓ c¸c nhµ s¶n xuÊt, kinh doanh trong mét khu vùc, mét ®Þa ph−¬ng cô thÓ th× liÖu viÖc qu¶n lý, kiÓm so¸t vµ ph¸t triÓn gi¸ trÞ cña chØ dÉn ®Þa lý cã ®¹t ®−îc hiÖu qu¶? Thø t−, hiÖn nay, liªn quan ®Õn tªn th−¬ng m¹i cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ vÊn ®Ò thuª, cho thuª tªn th−¬ng m¹i. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ khi ho¹t ®éng th−¬ng m¹i ph¸t triÓn, viÖc chuyÓn nh−îng quyÒn kinh doanh, cho thuª th−¬ng hiÖu ®· xuÊt hiÖn ngµy cµng phæ biÕn t¹i ViÖt Nam. Chóng ta thÊy xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu nh÷ng chuçi cöa hµng thøc ¨n nhanh KFC, hay phë 24… ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi víi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ho¹t ®éng cho thuª mét sè ®èi t−îng tµi s¶n v« h×nh th−êng ®−îc ®iÒu chØnh bëi mét lo¹i hîp ®ång mang tªn "franchising" [23]. Nh− vËy, ®èi víi vÊn ®Ò nµy ph¸p luËt cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ liªn quan ®Õn hîp ®ång cho thuª tªn th−¬ng m¹i nh− c¸c vÊn ®Ò vÒ x¸c ®Þnh râ ®èi t−îng lµ tªn th−¬ng m¹i ®−îc chuyÓn giao, lÜnh vùc kinh doanh, ph−¬ng thøc sö dông tªn th−¬ng m¹i cña ng−êi cã quyÒn sö dông… Vµ vÊn ®Ò quan träng lµ luËt còng ph¶i c©n nh¾c ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi tiªu dïng b»ng viÖc quy ®Þnh chÆt chÏ trong viÖc yªu cÇu th«ng b¸o vÒ viÖc sö dông tªn th−¬ng m¹i hay tr¸ch nhiÖm liªn ®íi cña chñ së h÷u tªn th−¬ng m¹i ®èi víi nh−ng khiÕu n¹i vÒ chÊt l−îng hµng hãa, dÞch vô…. bëi viÖc sö dông tªn th−¬ng m¹i bëi mét chñ thÓ kh¸c cã thÓ g©y nhÇm lÉn cho ng−êi tiªu dïng vÒ nh©n th©n ng−êi trùc tiÕp tiªu thô s¶n phÈm hoÆc cung cÊp dÞch vô. Thø n¨m, liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh thiÖt h¹i do x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ møc ®é båi th−êng thiÖt h¹i. LuËt SHTT ®· cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c x¸c ®Þnh thiÖt h¹i t¹i §iÒu 204 vµ c¨n cø x¸c ®Þnh møc båi th−êng thiÖt h¹i t¹i §iÒu 205, tuy nhiªn, nh÷ng quy ®Þnh nµy cßn ch−a thùc sù cô thÓ, bëi viÖc x¸c ®Þnh thiÖt h¹i ®èi víi ®èi t−îng SHCN vèn lµ vÊn ®Ò khã 81 kh¨n vµ g©y nhiÒu tranh c·i ®Æc biÖt víi nhãm ®èi t−îng lµ c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô. Nh− ®· ph©n tÝch c¸c dÊu hiÖu nµy ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng vµ gi¸ trÞ vËt chÊt Èn chøa trong chóng nhiÒu khi lµ rÊt lín, ®· cã nh÷ng nh·n hiÖu ®−îc ®Þnh gi¸ ®Õn 69,6 tû USD nh− Coca Cola hay Microsoft lµ 64 tû USD… [48]. Bªn c¹nh ®ã ®èi víi viÖc vi ph¹m së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi chØ dÉn ®Þa lý, viÖc vi ph¹m nµy kh«ng chØ g©y thiÖt h¹i cho nh÷ng ng−êi cã quyÒn sö dông chóng, cho ng−êi tiªu dïng mµ cßn g©y ph−¬ng h¹i ®Õn uy tÝn quèc gia, vËy cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc tæn thÊt thùc tÕ hay kh«ng? Trong khi ®ã LuËt SHTT 2005 quy ®Þnh r»ng, trong tr−êng hîp kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®−îc møc båi th−êng vÒ vËt chÊt th× møc båi th−êng do Tßa ¸n Ên ®Þnh nh−ng kh«ng qu¸ 500 triÖu ®ång. Cßn viÖc x¸c ®Þnh møc tæn h¹i vÒ tinh thÇn luËt giíi h¹n trong ph¹m vi tõ 5 triÖu ®Õn 50 triÖu ®ång ®· thùc sù ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ ®Ých thùc cña nhãm ®èi t−îng nµy mang l¹i cho chñ së h÷u cña chóng? ViÖc b¶o hé nh·n hiÖu cßn cã mét ph¸t sinh liªn quan kh¸c, cô thÓ lµ hiÖn nay ®ang cã mét thùc tÕ lµ c¸c nh·n hiÖu ®Òu cã c¸c c©u khÈu hiÖu nµy nh»m qu¶ng c¸o mét c¸ch Ên t−îng nhÊt cho nh·n hiÖu ®ã nh−ng hiÖn t−îng cÇm nhÇm khÈu hiÖu ®ang diÔn ra mét c¸ch trµn lan ®¬n cö nh− khÈu hiÖu "b¹n cña mäi nhµ" cña hÖ thèng siªu thÞ Co.op Mart (Thµnh phè Hå ChÝ Minh) bçng nhiªn bÞ siªu thÞ Hµ Néi lÊy dïng chung… [42], khÈu hiÖu ®· ®−îc b¶o hé d−íi d¹ng NHHH trong mét vµi n¨m gÇn ®©y ë ViÖt Nam, tuy nhiªn trong thùc tÕ x¸c ®Þnh tiªu chÝ b¶o hé vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp vµ ch−a hiÖu qu¶, luËt cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ h¬n vÒ tiªu chÝ b¶o hé, ®iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh lý do chÝnh x¸c trong c¸c tr−êng hîp tõ chèi b¶o hé ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc lîi Ých chÝnh ®¸ng cña chñ së h÷u. + T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn vÒ së h÷u trÝ tuÖ nãi chung nh»m n©ng cao nhËn thøc cña doanh nghiÖp, cña ng−êi tiªu dïng vµ cao h¬n n÷a lµ c¸c bé, ban, ngµnh vµ hÖ thèng Tßa ¸n. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng tÝnh chÊt ®Æc thï cña lÜnh vùc SHTT cã thÓ nãi hÖ thèng ph¸p luËt SHTT cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng ®èi ®ång nhÊt gi÷a c¸c quèc gia 82 kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam, viÖc häc hái vµ tiÕp thu c¸c kinh nghiÖm cña n−íc ngoµi tõ ®ã ¸p dông vµo hoµn c¶nh cña ViÖt Nam lµ mét gi¶i ph¸p tèt vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Thêi gian, ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ vÒ quyÒn SHCN ®· ®−îc chó träng vµ thu ®−îc nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng kÓ. Chóng ta nhËn ®−îc sù hç trî rÊt lín tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c quèc gia nh»m t¨ng c−êng n¨ng lùc b¶o hé quyÒn SHCN bao gåm hç trî ®µo t¹o nguån nh©n lùc cao phï hîp víi chuyªn m«n vµ tr×nh ®é cao cña ngµnh luËt t−¬ng ®èi míi mÎ nµy. Sù gióp ®ì, hç trî cña c¸c quèc gia, tæ chøc nµy lµ sù thóc ®Èy tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ trªn con ®−êng x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng quy ph¹m ph¸p luËt vÒ x¸c lËp quyÒn SHCN theo h−íng ngµy mét hµi hßa h¬n vµ ®¸p øng víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ còng nh− n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng x¸c lËp quyÒn SHCN. + CÇn x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vÒ së h÷u trÝ tuÖ. ViÖc nµy lµ v« cïng cÇn thiÕt v× qua hÖ thèng nµy nh÷ng th«ng tin vÒ tªn th−¬ng m¹i, nh·n hiÖu hoÆc bÊt cø chØ dÉn ®Þa lý nµo ®Òu ®−îc tËp trung vµ s¾p xÕp theo hÖ thèng. HÖ thèng ë mét vµi trung t©m d÷ liÖu râ rµng sÏ cã gi¸ trÞ kh«ng nhá, bëi chóng cho phÐp ®¬n gi¶n hãa viÖc gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò, vÝ dô nh−: viÖc lùa chän tªn th−¬ng m¹i cña c¸c chñ thÓ kinh doanh, viÖc x¸c ®Þnh tÝnh míi cña dÊu hiÖu trong ®¨ng ký NHHH (NHHH kh«ng ®−îc trïng víi tªn th−¬ng m¹i cña ng−êi kh¸c ®· ®−îc b¶o hé tõ tr−íc), v.v... Bªn c¹nh ®ã khi cã hÖ thèng th«ng tin nµy, c¸c chñ thÓ khi tham gia ho¹t ®éng ®¨ng ký tªn sÏ gi¶m bít g¸nh nÆng chøng minh cho chñ thÓ kinh doanh lµ chñ së h÷u cña tªn th−¬ng m¹i ®ã. Theo §iÒu 22 NghÞ ®Þnh 54/CP, khi thùc hiÖn quyÒn yªu cÇu xö lý hµnh vi x©m ph¹m quyÒn SHCN ®èi víi tªn th−¬ng m¹i chñ së h÷u tªn th−¬ng m¹i cã nghÜa vô chøng minh ®iÒu kiÖn x¸c lËp quyÒn vµ ph¹m vi quyÒn cña m×nh. NÕu tªn th−¬ng m¹i ®−îc ®¨ng ký th× râ rµng viÖc chøng minh quyÒn cña chñ së h÷u ®èi víi tªn th−¬ng m¹i ®ã kh«ng cßn lµ khã kh¨n. Nãi mét c¸ch kh¸c, ë ®©y sÏ tån t¹i nguyªn t¾c suy ®o¸n: chñ thÓ ®Çu tiªn ®ang ký tªn th−¬ng m¹i lµ chñ së h÷u hîp ph¸p cña tªn th−¬ng m¹i ®ã. Do hÖ 83 thèng tªn th−¬ng m¹i ®−îc ®¨ng ký sÏ lµ nguån th«ng tin phæ cËp nªn tÊt c¶ mäi chñ thÓ kinh doanh kh¸c ®Òu ®−îc coi nh− lµ ®· biÕt r»ng mét tªn th−¬ng m¹i cô thÓ nµo ®ã ®· cã chñ së h÷u hîp ph¸p cña m×nh. §iÒu ®ã cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi nh÷ng tr−êng hîp tªn th−¬ng m¹i cã thµnh phÇn lµ nh÷ng tõ míi mang tÝnh ®Æc s¾c, ®éc ®¸o. Râ rµng r»ng sù kiÖn tªn th−¬ng m¹i trªn ®−îc ®¨ng ký bëi mét chñ thÓ kinh doanh cô thÓ hoµn toµn ch−a lo¹i trõ ®−îc kh¶ n¨ng chØ dÉn th−¬ng m¹i ®ã cã thÓ ®−îc nh÷ng chñ thÓ kh¸c lùa chän víi ®iÒu kiÖn lîi Ých kinh doanh cña nh÷ng ng−êi nµy n»m ë c¸c lÜnh vùc hoµn toµn kh¸c nhau. Tuy nhiªn, hä cÇn hiÓu râ r»ng vµo bÊt cø thêi ®iÓm nµo chñ thÓ ®Çu tiªn ®¨ng ký tªn th−¬ng m¹i cã thÓ yªu cÇu hä chÊm døt viÖc sö dông tªn th−¬ng m¹i ®ã nÕu anh ta chøng minh ®−îc r»ng quyÒn lîi cña m×nh bÞ x©m ph¹m. + T¨ng c−êng n¨ng lùc cña hÖ thèng c¸c c¬ quan thùc thi ph¸p luËt. Hoµn thiÖn tæ chøc, ho¹t ®éng cña hÖ thèng tßa ¸n: HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c b¶o hé vµ thùc thi quyÒn SHTT ë n−íc ta ch−a cao, ch−a ngang tÇm víi nh÷ng yªu cÇu ph¸t sinh trong thùc tiÔn. CÇn nghiªn cøu ¸p dông thñ tôc xÐt xö rót gän trong gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n liªn quan tíi SHTT t¹i tßa ¸n nh»m b¶o vÖ kÞp thêi quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¸c chñ thÓ cã liªn quan vµ chó träng viÖc t¨ng c−êng thÈm quyÒn vµ n¨ng lùc cña tßa ¸n trong ho¹t ®éng xÐt xö, gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n x©m ph¹m quyÒn SHTT. Thùc tiÔn thêi gian qua cho thÊy, viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n x©m ph¹m quyÒn SHTT cña c¸c tßa ¸n cßn ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu. C¸c thÈm ph¸n míi chØ ®−îc ®µo t¹o chuyªn m«n ph¸p lý, ch−a cã sù am hiÓu s©u trong lÜnh vùc SHTT. ChÝnh v× vËy, hä khã cã sù ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n x©m ph¹m SHTT nhÊt lµ viÖc x©m ph¹m quyÒn së h÷u ®èi víi nhãm ®èi t−îng lµ c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô, bëi nhãm ®èi t−îng nµy vèn dÔ bÞ x©m ph¹m vµ viÖc x¸c ®Þnh møc ®é x©m ph¹m còng rÊt khã kh¨n. Do vËy, Tßa ¸n ViÖt Nam cÇn sím cã nh÷ng c¶i c¸ch cÇn 84 thiÕt trong hÖ thèng tæ chøc tßa ¸n theo h−íng thµnh lËp tßa ¸n chuyªn tr¸ch trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô kiÖn x©m ph¹m SHTT. Nh−ng muèn thùc hiÖn ®−îc ®iÒu nµy cÇn ph¶i cã quy ®Þnh liªn quan tíi tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc trong lÜnh vùc thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Trong Dù th¶o chóng ta chØ ®−a ra 3 ®iÒu víi nh÷ng quy ®Þnh thiÕu chi tiÕt. Dù th¶o míi nªu ®−îc chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan, ch−a thùc sù quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c vµ mét c¬ chÕ phèi kÕt hîp toµn diÖn gi÷a c¸c c¬ quan trong ho¹t ®éng thùc thi. Vai trß cña tßa ¸n l¹i thÓ hiÖn qu¸ mê nh¹t. + §Ò cao c¸c thiÕt chÕ gi¸m s¸t, kiÓm tra, qu¶n lý thÞ tr−êng. Nh− chóng t«i ®· tr×nh bµy t¹i môc 3.1.1, hiÖn nay chóng ta ®· cã Ph¸p lÖnh B¶o vÖ quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng n¨m 1999, nh−ng cho ®Õn thêi ®iÓm nµy (n¨m 2005) chóng ta vÉn ch−a cã mét c¬ chÕ thùc thi phï hîp. ChÝnh bëi vËy, c¸c vi ph¹m x¶y ra cµng nhiÒu, trong khi ®ã, nhiÒu c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm d−êng nh− kh«ng ®Ó ý quan t©m b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng−êi tiªu dïng vµ cuèi cïng chØ cã ng−êi tiªu dïng lµ thiÖt h¹i nÆng nÒ h¬n c¶ (tÊt nhiªn ®©y cßn lµ hËu qu¶ cña sù thiÕu hiÓu biÕt cña ng−êi tiªu dïng). VËy chóng ta lµm g× ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng nµy? Theo chóng t«i, tr−íc m¾t cÇn cã mét c¬ quan nhµ n−íc ®øng ra chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vµ chØ ®¹o c«ng t¸c b¶o vÖ ng−êi tiªu dïng. §ång thêi, t¨ng c−êng vai trß cña Héi Tiªu chuÈn vµ b¶o vÖ ng−êi tiªu dïng (VINATAS). Nh÷ng ng−êi tiªu dïng sÏ ®−îc h−íng dÉn ®Ó göi nh÷ng th«ng tin nhËn xÐt vÒ s¶n phÈm, tõ ®©y sÏ h×nh thµnh mét c¬ chÕ gi¸m s¸t, thùc thi, kiÓm tra ngay tõ phÝa ng−êi tiªu dïng. Chóng ta ®· cã gi¶i Sao vµng §Êt ViÖt nh»m t«n vinh c¸c s¶n phÈm ®¹t chÊt l−îng tiªu chuÈn cao vµ gi¶i nµy còng ®ang ph¸t huy t¸c dông trë thµnh mét tiªu chuÈn, ®Þa chØ mµ ng−êi tiªu dïng tin t−ëng. Nh−ng chóng ta l¹i ch−a cã "gi¶i" nµo cho nh÷ng s¶n phÈm kÐm chÊt l−îng ®Ó khuyÕn c¸o ng−êi tiªu dïng nh»m h¹n chÕ thÊp nhÊt nh÷ng hËu qu¶ vµ thiÖt h¹i kinh tÕ cho ng−êi tiªu dïng. Chóng t«i rÊt t¸n thµnh môc "Cï nÌo vµng" cña B¸o Tuæi trÎ c−êi trao cho nh÷ng c©u chuyÖn 85 c−êi nhiÒu ý nghÜa nh−ng cµng t¸n ®ång h¬n víi gi¶i "Tr¸i cãc xanh" mµ b¸o nµy dµnh tÆng cho nh÷ng s¶n phÈm ng−îc l¹i. §©y còng lµ yÕu tè thóc ®Èy c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, t¨ng c−êng h¬n sù gi¸m s¸t lÉn nhau ®Ó b¶o vÖ uy tÝn, chÊt l−îng s¶n phÈm hä lµm ra. Song, nÕu chØ cã vËy ch−a ch¾c sÏ cã hiÖu qu¶ trong viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t. §Ó thùc hiÖn tèt h¬n chøc n¨ng nµy, chÝnh b¶n th©n c¸n bé vµ c¬ quan qu¶n lý thÞ tr−êng ph¶i tÝch cùc n©ng cao n¨ng lùc, tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt ViÖt Nam còng nh− ph¸p luËt quèc tÕ, kiÕn thøc chuyªn m«n ®Ó cã thÓ nhËn biÕt ®−îc hµng thËt, hµng gi¶, xö lý ®óng ng−êi, ®óng téi, chuÈn bÞ ®èi phã víi c¸c hµnh vi, thñ ®o¹n míi ngµy cµng tinh vi trong lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ. ViÖc thèng nhÊt quy tr×nh kiÓm tra, kiÓm so¸t, ®æi míi, phï hîp yªu cÇu nhiÖm vô trong tõng giai ®o¹n, t×nh h×nh tõng n¬i, tõng lóc nh»m ®¹t hiÖu qu¶ c«ng t¸c cao nhÊt. Tr−íc t×nh h×nh s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶, vi ph¹m së h÷u c«ng nghiÖp cßn cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p, thñ ®o¹n ho¹t ®éng phi ph¸p ngµy cµng tinh vi, ®ßi hái ph¶i cã ph−¬ng thøc kiÓm tra, kiÓm so¸t rÊt nh¹y bÐn, chñ ®éng, s¸ng t¹o, b¶o ®¶m ®¹t môc tiªu, yªu cÇu ®Ò ra víi hiÖu suÊt, hiÖu qu¶. 86 KÕt luËn D−íi ¶nh h−ëng cña nh÷ng tiÕn bé nhanh chãng vÒ khoa häc kü thuËt, trong thêi ®¹i ngµy nay, toµn cÇu hãa ®· trë thµnh xu h−íng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Mäi quèc gia, nÕu kh«ng muèn bÞ l·ng quªn trong nghÌo nµn l¹c hËu ®Òu ph¶i chñ ®éng tham gia cuéc c¹nh tranh gay g¾t nµy vµ ViÖt Nam ch¾c ch¾n kh«ng lµ ngo¹i lÖ, chóng ta ®· nç lùc thùc hiÖn môc tiªu chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t triÓn tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ. Ngµy 07/11/2006, ViÖt Nam ®· chÝnh thøc lµ thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), mét vËn héi míi më ra cho chóng ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh−ng bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá, ®Æc biÖt trong viÖc b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp nãi chung vµ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô nãi riªng. Nh− ®· ph©n tÝch trªn ®©y, nh÷ng ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp lµ dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô mang l¹i gi¸ trÞ vËt chÊt rÊt lín cho chñ së h÷u hay ng−êi cã quyÒn sö dông chóng. Chóng lµ tµi s¶n v« h×nh nh−ng thùc sù lµ tµi s¶n v« gi¸ cña doanh nghiÖp, bëi chóng ®−îc t¹o nªn kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ c«ng søc s¸ng t¹o thÓ hiÖn trong s¶n phÈm mµ cßn thÓ hiÖn chÊt l−îng, uy tÝn cña s¶n phÈm ®èi víi ng−êi tiªu dïng. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh, mét chiÕc ¸o s¬ mi nam do c«ng ty may cña ViÖt Nam may mang nh·n hiÖu An Ph−íc ®−îc b¸n víi gi¸ 218.000 VND/chiÕc, khi ®−îc mang nh·n hiÖu næi tiÕng Piere Cardin th× gi¸ b¸n lªn tíi 526.000 VND/chiÕc, nh− vËy phÇn gi¸ trÞ gia t¨ng 308.000 VND/chiÕc lµ do nh·n hiÖu mang l¹i cho doanh nghiÖp [54]. Nh÷ng doanh nghiÖp cña ViÖt Nam khi tham gia c¸c thÞ tr−êng lín cña thÕ giíi nh− EU, Mü, NhËt B¶n, ASEAN… ®· vÊp ph¶i nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®¾t gi¸ vÒ viÖc xem nhÑ vÊn ®Ò b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp ®Æc biÖt ®èi víi c¸c ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp lµ c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh·n hiÖu, chØ dÉn ®Þa lý… Chóng ta h¼n ch−a quªn bµi häc 87 cña Cµ phª Trung Nguyªn khi bÞ chÝnh ®èi t¸c cña m×nh nhanh ch©n ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu víi c¬ quan cã thÈm quyÒn tr−íc khi Trung Nguyªn thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu t¹i thÞ tr−êng Mü. Råi nh÷ng bµi häc cña Petro Vietnam, hay Vinataba… ViÖc bÞ mÊt nh·n hiÖu t¹i c¸c thÞ tr−êng lín cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi gian qua cho thÊy doanh nghiÖp cña chóng ta cßn thiÕu ý thøc vÒ ®¨ng ký b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®Æc biÖt ®èi víi nh·n hiÖu... chóng ta th−êng bÞ ®éng khi th©m nhËp c¸c thÞ tr−êng n−íc ngoµi, ngay c¶ khi nh·n hiÖu ®· bÞ ®¸nh c¾p t¹i c¸c thÞ tr−êng nµy th× nh÷ng chñ së h÷u nh·n hiÖu vÉn cßn lóng tóng trong viÖc giµnh l¹i quyÒn së h÷u cña m×nh. Ngoµi ra, do viÖc b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý cña chóng ta cßn yÕu kÐm, hiÖn t¹i míi chØ cã 6 chØ dÉn ®Þa lý ®−îc b¶o hé. §iÒu nµy chÝnh lµ bÊt lîi lín cña chóng ta, bëi ViÖt Nam vèn lµ mét n−íc m¹nh vÒ n«ng nghiÖp vµ cã nhiÒu s¶n phÈm truyÒn thèng ®−îc ng−êi tiªu dïng kh«ng chØ trong n−íc mµ c¶ quèc tÕ −a chuéng. Bµi häc vÒ n−íc m¾m Phó Quèc s¶n xuÊt t¹i Th¸i Lan vÉn ®¸ng ®Ó chóng ta ph¶i suy nghÜ vÒ viÖc b¶o hé quyÒn SHCN ®èi víi chØ dÉn ®Þa lý nãi riªng vµ b¶o hé SHCN nãi chung, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nhãm c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô.Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng víi ®Æc tÝnh c¬ b¶n lµ c¹nh tranh, vÊn ®Ò ph©n biÖt c¸c chñ thÓ kinh doanh cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. ViÖc c¸ thÓ hãa chñ thÓ kinh doanh vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña hä lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó lµ c¬ së cho viÖc h×nh thµnh vµ cñng cè uy tÝn kinh doanh còng nh− më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ. ViÖc b¶o hé quyÒn SHCN ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô lµ nh·n hiÖu, tªn th−¬ng m¹i, chØ dÉn ®Þa lý ngoµi lµ viÖc thóc ®Èy ho¹t ®éng s¸ng t¹o, khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c chñ thÓ, khuyÕn khÝch ®Çu t− n−íc ngoµi. §ång thêi, còng lµ gióp ng−êi tiªu dïng thùc sù ®−îc lùa chän s¶n phÈm, dÞch vô t−¬ng øng víi nhu cÇu cña m×nh, ®©y còng chÝnh lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó ng−êi tiªu dïng b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh. 88 LuËt Së h÷u trÝ tuÖ 2005 ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt quan träng trong viÖc b¶o hé quyÒn SHTT nãi chung vµ quyÒn SHCN nãi riªng, ®Æc biÖt ®èi víi nhãm ®èi t−îng lµ c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô. Nh×n chung, nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt cña chóng ta hiÖn nay lµ phï hîp vµ ®Çy ®ñ víi yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tõng b−íc ®−a ViÖt Nam hßa nhËp víi sù ph¸t triÓn chung cña c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, c¬ chÕ thùc thi vÉn cßn lµ bµi to¸n khã vµ cÇn cã nh÷ng ®iÒu chØnh phï hîp ®Ó luËt Së h÷u trÝ tuÖ thùc sù ®i vµo ®êi sèng. V× nh÷ng lý do trªn, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy mong ®ãng gãp cho viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi nhãm ®èi t−îng lµ c¸c dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm, dÞch vô còng nh− n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¬ chÕ thùc thi quyÒn SHCN ®èi víi nhãm ®èi t−îng nµy trong thùc tÕ nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái kh¸ch quan trong thùc tÕ ®Æc biÖt trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ m¹nh mÏ hiÖn nay cña chóng ta. 89 DANH Môc Tµi LiÖu THAM Kh¶o * C¸c v¨n b¶n LuËt, Ph¸p lÖnh 1. Bé luËt D©n sù 1995, ngµy 28/10/1995. 2. Bé LuËt D©n sù 2005, ngµy 14/06/2005. 3. Bé luËt H×nh sù 1999, ngµy 21/12/1999. 4. LuËt C¹nh tranh. 5. LuËt H¶i quan, ngµy 29/06/2001. 6. LuËt Khoa häc vµ C«ng nghÖ, ngµy 06/09/2000. 7. LuËt Së h÷u trÝ tuÖ, ngµy 29/11/2005. 8. LuËt Th−¬ng m¹i, ngµy 14/06/2005. * C¸c nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ; quyÕt ®Þnh, chØ thÞ cña Thñ t−íng ChÝnh phñ 9. NghÞ ®Þnh 63/CP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, ngµy 24/10/1996. 10. NghÞ ®Þnh 60/CP h−íng dÉn thi hµnh mét sè quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù vÒ quan hÖ d©n sù cã yÕu tè n−íc ngoµi, ngµy 06/06/1997. 11. NghÞ ®Þnh sè 45/1998/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ, ngµy 01/07/1998. 12. NghÞ ®Þnh 12/1999/N§-CP vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc së h÷u c«ng nghiÖp, ngµy 06/03/1999. 13. NghÞ ®Þnh 16/2000/N§-CP quy ®Þnh vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n−íc vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ, ngµy 10/05/2000. 14. NghÞ ®Þnh 54/2000/N§-CP vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi bÝ mËt kinh doanh, chØ dÉn ®Þa lý, tªn th−¬ng m¹i vµ b¶o hé quyÒn chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh liªn quan tíi së h÷u c«ng nghiÖp, ngµy 03/10/2000. 15. NghÞ ®Þnh 06/2001/N§-CP söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 63/CP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, ngµy 01/02/2001. 90 16. NghÞ ®Þnh 101/2001/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt H¶i quan vÒ thñ tôc h¶i quan, chÕ ®é kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan (§iÒu 14), ngµy 31/12/2001. 17. NghÞ ®Þnh 42/2003/N§-CP vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp b¸n dÉn, ngµy 02/05/2003. 18. NghÞ ®Þnh sè 11/2005/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ (söa ®æi), ngµy 02/02/2005. 19. NghÞ ®Þnh 103/2006/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt vµ h−íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt së h÷u trÝ tuÖ vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, ngµy 22/9/2006. 20. NghÞ ®Þnh 105/2006/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt vµ h−íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt së h÷u trÝ tuÖ vÒ b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ qu¶n lý nhµ n−íc vÒ së h÷u trÝ tuÖ, ngµy 22/9/2006. 21. NghÞ ®Þnh 106/2006/N§-CP quy ®Þnh xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, ngµy 22/9/2006. 22. ChØ thÞ sè 31/1999/CT-TTg vÒ ®Êu tranh chèng s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶, ngµy 27/10/1999. * C¸c s¸ch, b¸o, t¹p chÝ 23. NguyÔn ThÞ QuÕ Anh (2002), "B¶o hé tªn th−¬ng m¹i vµ mét sè kiÕn nghÞ", Khoa häc Kinh tÕ - LuËt, (4), tr. 20-28. 24. NguyÔn ThÞ QuÕ Anh (2004), Mét sè vÊn ®Ò vÒ b¶o hé th−¬ng hiÖu ë ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Doanh nghiÖp víi vÊn ®Ò th−¬ng hiÖu trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Trung t©m th«ng tin Kinh tÕ - x· häi Quèc gia, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t−, tr.183-198 25. NguyÔn ThÞ QuÕ Anh (2005), "Mét sè ý kiÕn vÒ c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong Bé luËt Tè tông d©n sù vµ Dù th¶o LuËt së h÷u trÝ tuÖ", Kû yÕu Héi th¶o: C¬ chÕ thùc thi ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam, §Ò tµi trong nghiªn cøu khoa häc träng ®iÓm QGT§, th¸ng 3/2005. 91 26. NguyÔn ThÞ QuÕ Anh (2005), B¶o hé chØ dÉn ®Þa lý vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt b¶o hé chØ dÉn ®Þa lý ë ViÖt Nam. 27. Bé Th−¬ng M¹i (2006), B¸o c¸o cña Ban C«ng t¸c §µm ph¸n Gia nhËp Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), Hµ Néi. 28. B¶n tin cña Héi Së h÷u trÝ tuÖ ViÖt Nam sè 2/2005: "Hµng gi¶ - Mèi ®e däa nghiªm träng ®èi víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu" - B×nh Nguyªn, V¨n phßng luËt s− T©n Hµ. 29. NguyÔn V¨n B¶y (2006), "B¶o hé chØ dÉn ®Þa lý", B¸o Nh©n d©n §iÖn tö, ngµy 19/10. 30. Côc Së h÷u trÝ tuÖ (2004), B¸o c¸o §Ò ¸n Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ Së h÷u trÝ tuÖ, Hµ Néi. 31. Côc Së h÷u trÝ tuÖ (2005), Ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp n¨m 2005, Hµ Néi. 32. Ph¹m §×nh Ch−íng (2002), "HÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ ViÖt Nam trªn ®−êng héi nhËp", Ho¹t ®éng khoa häc (7), tr. 22. 33. HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú. 34. HiÖp ®Þnh TRIPS. 35. Ng« Kû (2006), QuyÒn Së h÷u c«ng nghiÖp, Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ TiÒn Giang, TiÒn Giang, tr.163. 36. Kû yÕu Héi th¶o: C¬ chÕ thùc thi ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam, §Ò tµi trong nghiªn cøu khoa häc träng ®iÓm QGT§, th¸ng 3/2005 - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 37. NguyÔn Ngäc Minh (2004), "T×m hiÓu ph¸p luËt quèc tÕ vÒ së h÷u trÝ tuÖ", B¸o c¸o t¹i Héi th¶o khoa häc: Lý luËn vµ thùc tiÔn trong ®Êu tranh chèng hµng gi¶ vµ ®¶m b¶o thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ t¹i ViÖt Nam, Häc viÖn C¶nh s¸t Nh©n d©n, Hµ Néi. 38. §oµn N¨ng (2004), "Thùc tr¹ng ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ së h÷u trÝ tuÖ", B¸o c¸o t¹i Héi th¶o khoa häc: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn x©y dùng mét ®¹o luËt chuyªn ngµnh vÒ së h÷u trÝ tuÖ, Hµ Néi. 92 39. Ph¹m Duy NghÜa (2003), "Tµi s¶n trÝ tuÖ ë ViÖt Nam: Tõ quan niÖm ®Õn c¸c rµo c¶n vµ c¬ chÕ b¶o hé", Nghiªn cøu lËp ph¸p, (1), tr. 90. 40. Ph¹m Duy NghÜa (2005), "Tõ cam kÕt (TRIPS +) ®Õn viÖc ®µm ph¸n gia nhËp WTO", Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi gßn, ngµy 20/4. 41. Ph¹m Duy NghÜa (2006), "Tõ lÒ ®−êng b−íc vµo xa lé", Tia S¸ng, (10). 42. "Nh¸i khÈu hiÖu – mét kiÓu hµng gi¶ míi", B¸o Ph¸p luËt Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 43. NguyÔn Nh− Quúnh (2001), "Mét sè vÊn ®Ò vÒ nh·n hiÖu hµng hãa næi tiÕng", LuËt häc. 44. Paul E. Salmon (2006), "Giíi thiÖu kh¸i qu¸t c¸c §iÒu −íc Quèc tÕ vÒ SHTT", Chuyªn ®Ò Së h÷u trÝ tuÖ - Ch−¬ng tr×nh Th«ng tin Quèc tÕ, Bé Ngo¹i giao Hoa Kú, th¸ng 1/2006 45. Phïng Trung TËp (2004), C¸c yÕu tè cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, Nxb T− ph¸p, Hµ Néi. 46. T¹p chÝ D©n chñ vµ Ph¸p luËt, sè 6/2004, sè 7/2004. 47. T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, sè 10/2004, 11/2004. 48. T¹p chÝ th−¬ng m¹i, sè 45/2003 49. NguyÔn ThÞ Th¾m (2005), "TiÒm n¨ng ph¸t triÓn chØ dÉn ®Þa lý cña ViÖt Nam", B¸o c¸o t¹i Héi th¶o: ChØ dÉn ®Þa lý - con ®−êng dÉn ®Õn thµnh c«ng, Hµ Néi 50. §inh V¨n Thanh (2004), "Ph¸p luËt së h÷u trÝ tuÖ cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi hiÖn nay", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, (4), tr. 40-55. 51. Lª Xu©n Th¶o (1996), §æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu chÝnh ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë ViÖt Nam, LuËn ¸n Phã TiÕn sÜ, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. 52. Thomas G. Field Jr (2006), "Së h÷u trÝ tuÖ lµ g×", Chuyªn ®Ò Së h÷u trÝ tuÖ - Ch−¬ng tr×nh Th«ng tin Quèc tÕ, Bé Ngo¹i giao Hoa Kú, th¸ng 1/2006. 93 53. Bïi Anh TuÊn vµ Ph¹m Th¸i H−ng (2006), "Nh÷ng gi¶i ph¸p v−ît quan th¸ch thøc khi gia nhËp WTO", B¸o Nh©n d©n ®iÖn tö. 54. Trung t©m Th«ng tin Kinh tÕ - X· héi Quèc gia - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−, Doanh nghiÖp ViÖt Nam víi vÊn ®Ò th−¬ng hiÖu trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Nxb Thèng kª, Hµ Néi, 2004 55. §oµn V¨n Tr−êng (2003), "Vai trß cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ trong ph¸t triÓn kinh tÕ", Nghiªn cøu kinh tÕ, (7) 56. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (1979), Gi¸o tr×nh LuËt HiÕn ph¸p ViÖt Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. 57. Tr−¬ng §×nh TuyÓn (Bé tr−ëng Th−¬ng m¹i ) (2006), "Toµn cÇu hãa kinh tÕ - c¸ch tiÕp cËn, c¬ héi vµ th¸ch thøc", B¸o Nh©n d©n ®iÖn tö. 58. E. Anthony Wayne, "T¹i sao b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ l¹i quan träng", Chuyªn ®Ò Së h÷u trÝ tuÖ - Ch−¬ng tr×nh Th«ng tin Quèc tÕ, Bé Ngo¹i giao Hoa Kú, th¸ng 1/2006 * Trang Web 59. www.apec_ipeg.org (Trang tin ®iÖn tö cña Nhãm chuyªn gia së h÷u trÝ tuÖ cña APEC). 60. www.wipo.int (Trang tin ®iÖn tö cña Tæ chøc së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi). 61. www. vietnamese.vietnam.usembassy.gov (Trang tin ®iÖn tö cña §¹i sø qu¸n Hoa Kú t¹i ViÖt Nam). 62. www.nhandan.org (Trang tin ®iÖn tö b¸o Nh©n d©n) 63. www.dangcongsan.org (Trang tin ®iÖn tö cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam). 64. www.vietnamnet.vn 65. www.vnexpress.net