Bình đẳng về giới trong gia đình ở nông thôn đồng bằng sông Hồng hiện nay

r×nh x©y dùng, triÓn khai thùc hiÖn chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt ®èi víi phô n÷ t¹i n«ng th«n §BSH. Thø nhÊt khi tuyªn truyÒn, phæ biÕn chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p Gi÷a nam vµ n÷ vµ ngay c¶ c¸c nhãm phô n÷ kh¸c nhau, trong nh÷ng lÜnh vùc vµ lo¹i quan hÖ x· héi nµy quyÒn vµ nghÜa vô ph¸p lý gi÷a hä cã thÓ nh­ nhau, nh­ng trong nh÷ng lÜnh vùc vµ lo¹i quan hÖ x· héi kh¸c, quyÒn vµ nghÜa vô ph¸p lý gi÷a hä l¹i cã thÓ kh¸c nhau. Khi tuyªn truyÒn, phæ biÕn chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p cÇn x¸c ®Þnh ®èi t­îng c¶ nam vµ n÷; néi dung cÇn ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ cho tõng ®èi t­îng ®Ó hä n¾m ®­îc toµn bé quyÒn vµ nghÜa vô ph¸p lý liªn quan trùc tiÕp ®Õn m×nh, trªn c¬ së ®ã thùc hiÖn vµ b¶o vÖ ®­îc quyÒn vµ nghÜa vô ®ã. Thø hai khi tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p: CÇn cô thÓ hãa c¸c quy ®Þnh cña hiÕn ph¸p, ph¸p luËt b»ng c¸c v¨n b¶n d­íi luËt nh»m gi¶i quyÕt tèt c¸c nhu cÇu giíi ®ang ®Æt ra. Muèn lµm ®­îc ®iÒu nµy ph¶i chó ý mÊy ®iÓm sau: - Thùc hiÖn nghiªm tóc chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt, trªn c¬ së ph¸t hiÖn nh÷ng ®iÒu bÊt hîp lý ®èi víi phô n÷ ®Ó cã kiÕn nghÞ söa ®æi. Tr¸nh quan ®iÓm cho r»ng ®· lµ luËt th× "miÔn bµn". - Ph¸t hiÖn c¸c nhu cÇu giíi cña phô n÷ n«ng th«n mµ chÝnh s¸ch, luËt ph¸p ch­a ®Ò cËp tíi ®Ó kiÕn nghÞ, bæ sung nÕu ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cho phÐp. VÝ dô vÊn ®Ò b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi ®èi víi ng­êi n«ng d©n, ®Æc biÖt phô n÷ n«ng th«n, chÕ ®é thai s¶n, quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng lµm viÖc cña phô n÷ v.v... - Gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a luËt víi lÖ, gi÷a c¸c quy ®Þnh trong chÝnh s¸ch, luËt ph¸p víi phong tôc tËp qu¸n ®Þa ph­¬ng ®èi víi vÊn ®Ò h«n nh©n vµ gia ®×nh, viÖc t«n träng v¨n hãa, phong tôc tËp qu¸n cña ®Þa ph­¬ng kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc duy tr× tËp qu¸n, luËt lÖ l¹c hËu, ¶nh h­ëng kh«ng tèt tíi cuéc sèng ng­êi phô n÷ trong gia ®×nh. Cã thÓ nãi, hiÖn nay t¹i ®Þa bµn n«ng th«n §BSH cßn duy tr× kh¸ nhiÒu tËp qu¸n l¹c hËu trãi buéc, k×m h·m ng­êi phô n÷. C¸c "®iÒu luËt" kh«ng thµnh v¨n nµy nhiÒu khi cã søc m¹nh h¬n c¶ luËt ph¸p. Chóng ta cÇn lµm cho luËt vµ lÖ lu«n thèng nhÊt víi nhau, ®em l¹i sù b×nh ®¼ng, tiÕn bé cho phô n÷ trong gia ®×nh. ViÖc ¸p dông c¸c yÕu tè v¨n hãa, phong tôc, tËp qu¸n ®Þa ph­¬ng vµo cuéc sèng gia ®×nh lµ mét vÊn ®Ò rÊt nh¹y c¶m, nã kh«ng chØ g©y tranh luËn trong nh©n d©n mµ cßn lµ vÊn ®Ò giµnh ®­îc sù quan t©m cña c¸c ®¹i biÓu Quèc héi trong kú häp thø 7 Quèc héi khãa X. ChÝnh v× vËy, §iÒu 6 cña "LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh" n¨m 2000 quy ®Þnh: "Trong quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh, nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n thÓ hiÖn b¶n s¾c cña mçi d©n téc mµ kh«ng tr¸i víi nh÷ng nguyªn t¾c quy ®Þnh t¹i luËt nµy th× ®­îc t«n träng vµ ph¸t huy" [54, tr. 11]. ë n«ng th«n, do tr×nh ®é am hiÓu luËt ph¸p cña ng­êi d©n cßn thÊp, l¹i chÞu ¶nh h­ëng cña nh÷ng tËp tôc l¹c hËu, nh÷ng chuyÖn x¶y ra trong gia ®×nh th­êng ®­îc xem nh­ chuyÖn riªng t­ cña vî vµ chång. ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ë nhiÒu n¬i cßn bu«ng láng qu¶n lý, ch­a cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn c¸i xÊu, cßn ng¹i ngïng ®ông ch¹m tíi "chuyÖn riªng" cña mçi gia ®×nh, cho nªn, nhiÒu vÊn ®Ò tiªu cùc trong gia ®×nh ph¸t sinh, ®Æc biÖt vÊn ®Ò b¹o lùc chèng phô n÷, dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ ®¸ng tiÕc. Lóc nµy ph¸p luËt chØ lµm c¸i viÖc "ch÷a ch¸y" khi sù viÖc ®· råi. VÒ ®iÒu nµy, chÝnh Bé tr­ëng Bé T­ ph¸p NguyÔn §×nh Léc còng ®¸nh gi¸: "Tr­íc ®©y chóng ta ch­a cã nghÞ ®Þnh xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc h«n nh©n vµ gia ®×nh, cho nªn nhiÒu lóc cßn bÞ bã tay" [51]. Tr­íc thùc tr¹ng nh­ vËy, sau khi ban hµnh "LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh" míi, Bé T­ ph¸p sÏ dù th¶o NghÞ ®Þnh kÌm theo ®Ó t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi mèi quan hÖ gia ®×nh. TriÓn khai thùc hiÖn chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p v× sù tiÕn bé, b×nh ®¼ng cña phô n÷ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch ®ång bé, víi sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c cÊp ñy §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ vµ mçi gia ®×nh. Chóng ta cã c«ng ­íc quèc tÕ "chèng ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ ", cã hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam, vÊn ®Ò lµ biÕn c¸c c¬ së ph¸p lý ®ã trë thµnh nÕp sèng hµng ngµy cña toµn x· héi. Kh«ng thÓ lµ viÖc ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc mäi quy ®Þnh cña chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt, chóng ta cÇn ph¶i biÕt ph¸t hiÖn nh÷ng bÊt hîp lý, nh÷ng ®iÒu kh«ng cßn phï hîp, nh÷ng vÊn ®Ò ch­a ®­îc luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch nh×n nhËn. ViÖc bæ sung, hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt l­îng cña chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p lµ mét viÖc lµm th­êng xuyªn, nã kh«ng chØ ®Æt ra víi ng­êi lµm luËt, lµm chÝnh s¸ch mµ cßn lµ yªu cÇu ®èi víi c¶ nh÷ng ng­êi vËn dông nã trong cuéc sèng. 3.2.3. T¹o dùng mèi quan hÖ gia ®×nh, céng ®ång ñng hé cho b×nh ®¼ng giíi B×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh kh«ng ph¶i lµ viÖc riªng cña mçi gia ®×nh, nã chØ cã thÓ ®­îc t¹o lËp trªn c¬ së nÕp sèng céng ®ång. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy chóng ta cÇn gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ giíi ë tõng cÊp ®é. X©y dùng gia ®×nh mang b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc ViÖt Nam víi c¸c chuÈn mùc "No Êm, b×nh ®¼ng, tiÕn bé, h¹nh phóc". T¨ng c­êng vai trß cña gia ®×nh lµ mét trong c¸c môc tiªu trong kÕ ho¹ch hµnh ®éng quèc gia v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam. C¸c chuÈn mùc ®­îc nªu ra thÓ hiÖn hai vÊn ®Ò c¬ b¶n trong cuéc sèng gia ®×nh, ®ã lµ møc sèng vµ lèi sèng - nh©n tè ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn mçi con ng­êi. Thø nhÊt, vÒ møc sèng. V× kh«ng thÓ cã b×nh ®¼ng trong nghÌo nµn vµ l¹c hËu cho nªn "no Êm" ®­îc coi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng gia ®×nh h¹nh phóc. §êi sèng kinh tÕ khã kh¨n t¸c ®éng trùc tiÕp nhÊt tíi sù ph¸t triÓn cña phô n÷ trong mçi gia ®×nh, quyÒn b×nh ®¼ng lóc nµy chØ cßn lµ mét khÈu hiÖu. Ngµy nay, môc tiªu cña chóng ta kh«ng chØ dõng l¹i ë xãa ®ãi gi¶m nghÌo mµ ph¶i v­¬n lªn lµm giµu chÝnh ®¸ng ®Ó c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng cho mäi gia ®×nh. Khi kinh tÕ ph¸t triÓn, c¸c gia ®×nh kh«ng ph¶i ®øng tr­íc sù lùa chän ­u tiªn do t×nh tr¹ng khan hiÕm; phô n÷ kh«ng cßn ph¶i ®èi mÆt víi mét lo¹t vÊn ®Ò cña cuéc sèng nh­ ¨n, mÆc, ë, häc tËp, søc kháe, vui ch¬i, gi¶i trÝ..., cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸ nh©n. Kinh tÕ tuy lµ yÕu tè rÊt quan träng t¹o lËp cuéc sèng gia ®×nh nh­ng nã chØ ®­îc xem lµ ph­¬ng tiÖn. §· cã nh÷ng gia ®×nh kÓ tõ khi trë nªn giµu cã l¹i n¶y sinh lôc ®ôc, bÊt hßa, vî chång kh«ng t«n träng nhau, con c¸i h­ háng, thËm chÝ gia ®×nh bÞ ®æ vì. Trong nh÷ng tr­êng hîp nh­ vËy, sù "no Êm" cã thÓ ®Õn møc thõa th·i nh­ng gia ®×nh l¹i kh«ng cã h¹nh phóc. Sù "no Êm" míi thÓ hiÖn ë møc sèng, cho nªn cÇn ph¶i x©y dùng lèi sèng lµnh m¹nh, trong s¹ch, cã v¨n hãa trong gia ®×nh. Thø hai, vÒ lèi sèng. Kinh tÕ lµ yÕu tè quan träng trong t¹o lËp cuéc sèng gia ®×nh nh­ng nã chØ ®­îc xem lµ mét ph­¬ng tiÖn, mét ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt, chø kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶. §Ó gia ®×nh h¹nh phóc, cÇn t¹o lËp mét lèi sèng tèt, thÓ hiÖn sù hßa thuËn gi÷a c¸c thµnh viªn. Ch÷ thuËn ngµy nay ph¶i ®­îc x©y dùng trªn c¬ së d©n chñ, b×nh ®¼ng, ®ã lµ sù kÕt hîp nh÷ng nÐt ®Ñp trong quan hÖ gia ®×nh truyÒn thèng vµ viÖc ®Ò cao ®óng møc ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña mçi c¸ nh©n trong x· héi hiÖn ®¹i. Sù ph¸t triÓn cña ®êi sèng x· héi ®· lµm chuyÓn biÕn quan niÖm vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh, lµm tiÒn ®Ò ®Ó mçi ng­êi b­íc vµo cuéc sèng vî chång mét c¸ch tù chñ, d©n chñ vµ b×nh ®¼ng. H«n nh©n tù do, trªn c¬ së t×nh yªu ®«i løa ph¶i ®­îc ®Ò cao, nã ®­îc xem nh­ c¬ së ®Ó x¸c lËp quan hÖ t×nh c¶m trong cuéc sèng sau nµy cña hai vî chång. §Ò cao qu¸ tr×nh tù t×m hiÓu ®Ó lùa chän b¹n ®êi cña ®«i trai g¸i, giµnh quyÒn quyÕt ®Þnh cuèi cïng cho hä, gia ®×nh, cha mÑ chØ nªn ®ãng vai trß cè vÊn. C¸c ®«i trai g¸i lÊy nhau th­êng lµ sù kÕt hîp cña nhiÒu lý do, song lý do c¬ b¶n, quan träng nhÊt ph¶i lµ t×nh yªu. T×nh yªu ë ®©y kh«ng ph¶i lµ c¶m tÝnh mµ dùa trªn sù t×m hiÓu ®Ó thÊy nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång, nh÷ng nÐt cã thÓ bæ sung cho nhau. Sù t­¬ng ®ång vÒ nhËn thøc, tÝnh c¸ch... lµ ®iÒu v« cïng quan träng ®Ó h¹n chÕ nh÷ng cuéc ®æ vì sau h«n nh©n. Gia ®×nh hßa thuËn ph¶i ®­îc x©y dùng trªn c¬ së d©n chñ, b×nh ®¼ng, vî chång biÕt th­¬ng yªu, tin cËy, quý träng, gióp ®ì lÉn nhau. Vî chång bï ®¾p cho nhau nh÷ng thiÕu hôt vÒ t©m lý t×nh c¶m, bæ sung cho nhau nh÷ng khiÕm khuyÕt ®Ó gióp nhau cïng tiÕn bé..., mçi ng­êi t×m ®­îc ë vî hoÆc chång nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó hoµn thiÖn b¶n th©n m×nh. D©n chñ, b×nh ®¼ng cßn thÓ hiÖn sù t«n träng lÉn nhau, cïng nhau bµn b¹c ®Ó thèng nhÊt c¸c vÊn ®Ò trong ®êi sèng gia ®×nh, kh«ng ¸p ®Æt ý kiÕn cña ng­êi nµy cho ng­êi kia. D©n chñ b×nh ®¼ng cßn thÓ hiÖn sù quan t©m cña vî ®èi víi chång vµ ng­îc l¹i, ®©y lµ tr¸ch nhiÖm cña c¶ ®«i bªn ®Ó t¹o lËp cuéc sèng vî chång h¹nh phóc. øng xö nhÑ nhµng, tÕ nhÞ lµ ®iÒu cÇn thiÕt cña vî vµ chång, cho nªn "chång giËn th× vî lui" vµ ng­îc l¹i, ®iÒu nµy chØ tèt ®Ñp cho cuéc sèng gia ®×nh chø kh«ng gi¶m ®i uy tÝn cña ng­êi chång hay ng­êi vî. YÕu tè kh¸ quan träng trong ®êi sèng vî chång ®ã lµ quan hÖ t×nh dôc, mét khÝa c¹nh tÕ nhÞ x­a nay Ýt ®­îc quan t©m ®¸nh gi¸ ®óng møc. GÇn ®©y, nhiÒu nghiªn cøu vÒ gia ®×nh cho thÊy sù kh«ng phï hîp, kh«ng tháa m·n trong quan hÖ t×nh dôc gi÷a vî vµ chång lµ nguyªn nh©n s©u xa cña nhiÒu cuéc h«n nh©n tan vì, lµ lý do dÉn ®Õn øc chÕ t©m lý vµ c¸c m©u thuÉn t×nh c¶m trong ®êi sèng vî chång. Sinh ho¹t t×nh dôc lµ mét ho¹t ®éng cã v¨n hãa ë con ng­êi, lµ nhu cÇu cÇn ®­îc ®¸p øng cña c¶ vî vµ chång. Vî chång cÇn xuÊt ph¸t tõ t×nh th­¬ng yªu, th«ng c¶m lÉn nhau, kh«ng v× lßng ham muèn th¸i qu¸ mµ ®ßi hái vî hoÆc chång ph¶i ®¸p øng, bÊt chÊp lý do vÒ søc kháe, t×nh tr¹ng t©m lý... C¶ vî vµ chång ph¶i chung thñy víi nhau, kh«ng ®¬n ph­¬ng ®ßi hái mét phÝa ë ng­êi vî hay ng­êi chång. Quan hÖ t©m lý vî chång lµ vÊn ®Ò riªng t­, tÕ nhÞ gi÷a hai ng­êi nh­ng kh«ng trë thµnh tÝnh Ých kû ®Ó råi ¸p ®Æt quyÒn cña vî hay chång víi nh÷ng ®ßi hái v« lý. ChØ trªn c¬ së t×nh yªu th­¬ng, t«n träng lÉn nhau, thùc hiÖn lèi sèng cã v¨n hãa, sèng cã tr¸ch nhiÖm chóng ta míi cã thÓ x©y dùng ®­îc quan hÖ d©n chñ, b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång, ®©y lµ ®éng lùc tinh thÇn thóc ®Èy gia ®×nh ph¸t triÓn bÒn v÷ng. B×nh ®¼ng gi÷a vî víi chång lµ h¹t nh©n cña b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh, ®iÒu nµy cho thÊy, th¸i ®é vµ hµnh vi øng xö cña ng­êi chång cã ý nghÜa cùc kú quan träng, cã thÓ ®iÒu chØnh mèi quan hÖ vÒ giíi trong gia ®×nh theo chiÒu h­íng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc. NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ b×nh ®¼ng giíi, ng­êi chång kh«ng chØ t¹o ra m«i tr­êng gia ®×nh tèt cho b×nh ®¼ng mµ cßn trùc tiÕp gióp cho ng­êi vî v­¬n lªn b×nh ®¼ng thùc sù. Ng­êi chång chÝnh lµ cÇu nèi tèt nhÊt gi÷a vî víi cha mÑ vµ hä hµng, gióp xãa ®i c¸c ®Þnh kiÕn giíi ®Ó mäi ng­êi c¶m th«ng yªu th­¬ng nhau, vÞ thÕ ng­êi phô n÷ tõ ®ã mµ ®­îc n©ng lªn. Trong gia ®×nh, ng­êi chång chÝnh lµ tÊm g­¬ng trong øng xö víi vî vµ c¸c con. Th¸i ®é vµ hµnh vi cña ng­êi chång sÏ gióp trÎ ®Þnh h­íng tèt lèi sèng, biÕt t«n träng, yªu th­¬ng phô n÷, biÕt chia sÎ c«ng viÖc hµng ngµy víi mÑ hoÆc chÞ em g¸i. H¬n thÕ, ng­êi chång chÝnh lµ ng­êi b¹n ®êi ch¨m lo ®Õn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña vî, chia sÎ c«ng viÖc, ®éng viªn, khÝch lÖ vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó vî phÊn ®Êu v­¬n lªn vÒ mäi mÆt. §Êu tranh cho b×nh ®¼ng giíi sÏ thÊt b¹i nÕu nh­ trong gia ®×nh chÝnh ng­êi chång l¹i ®øng ngoµi cuéc, ph¶n ®èi hoÆc thê ¬. §¹t tíi b×nh ®¼ng giíi kh«ng hÒ g©y thiÖt thßi, hy sinh cho nam giíi mµ nã ®em l¹i cuéc sèng h¹nh phóc cho c¶ nam vµ n÷ trong mçi gia ®×nh. Mçi gia ®×nh lu«n tån t¹i trong mét céng ®ång nhÊt ®Þnh, bªn c¹nh viÖc x©y dùng gia ®×nh v¨n hãa, chóng ta còng cÇn cã mét m«i tr­êng céng ®ång ñng hé cho b×nh ®¼ng giíi. X©y dùng nÕp sèng míi trong n«ng th«n. Vai trß cña hä hµng, lµng xãm rÊt quan träng, cã thÓ gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh b×nh ®¼ng giíi, song còng cã thÓ trë thµnh lùc c¶n cña qu¸ tr×nh ®ã. TiÕp theo viÖc x©y dùng gia ®×nh v¨n hãa, chóng ta cÇn dùa vµo nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu gia téc, nh÷ng ng­êi cao tuæi, cã uy tÝn trong lµng xãm ®Ó triÓn khai nÕp sèng míi trong n«ng th«n. Tr­íc hÕt ph¶i tËp trung bµi trõ c¸c phong tôc tËp qu¸n l¹c hËu trong ma chay, c­íi xin, c¸c kiªng kþ v« lý mµ phô n÷ lµ n¹n nh©n sè mét. Gi¶i phãng phô n÷ khái c¸c thiªn kiÕn, ®Þnh kiÕn ®Ó hä b­íc vµo cuéc sèng mét c¸ch tù chñ, tho¸t khái mÆc c¶m vÒ th©n phËn phô thuéc. Hä hµng, gia téc cÇn ®èi xö c«ng b»ng víi phô n÷, ®Æc biÖt lµ nh÷ng phô n÷ vÒ lµm d©u. Bªn c¹nh viÖc ®¸nh gi¸ cao c¸c ®ãng gãp cña nh÷ng ng­êi con d©u cho gia téc, cÇn më réng quyÒn d©n chñ ®Ó hä ®­îc bµn b¹c c¸c c«ng viÖc quan träng cña hä hµng. Ph¶i ®èi xö c«ng b»ng víi phô n÷, tr¸nh tr­êng hîp anh em hä hµng ®øng h¼n vÒ phÝa ng­êi chång øc hiÕp, ®¸nh ®Ëp ng­êi vî khi gi÷a hä x¶y ra m©u thuÉn. C¸c dßng hä cÇn nghiªm kh¾c víi nh÷ng ng­êi dïng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ trong gia ®×nh, nªu g­¬ng nh÷ng ®iÓn h×nh gia ®×nh hßa thuËn ®Ó gi¸o dôc con ch¸u. VËy lµ b×nh ®¼ng vÒ giíi trong gia ®×nh chØ cã thÓ ®­îc duy tr×, cñng cè trªn c¬ së thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp trong c¶ céng ®ång lµng xãm vµ më réng ra c¶ m«i tr­êng x· héi n«ng th«n. Mçi ph¹m vi, quan hÖ vÒ giíi ®­îc biÓu hiÖn ra kh¸c nhau nh­ng l¹i thèng nhÊt víi nhau. Víi søc m¹nh cña c¶ céng ®ång, víi tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p võa mÒm dÎo võa kiªn quyÕt, lu«n mang tÝnh nh©n v¨n, chóng ta cã thÓ lo¹i bá dÇn t­ t­ëng vµ hµnh vi träng nam khinh n÷, ¸p bøc, coi th­êng phô n÷ ra khái gia ®×nh, x©y dùng nÕp sèng míi d©n chñ, b×nh ®¼ng, ®em l¹i cuéc sèng h¹nh phóc thùc sù cho mçi gia ®×nh, mçi c¸ nh©n nam còng nh­ n÷. 3.2.4. T¨ng c­êng vai trß cña c¸c tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ ë c¬ së trong viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh b×nh ®¼ng giíi NghÞ quyÕt 04 cña Bé ChÝnh trÞ nhËn ®Þnh: gi¶i phãng phô n÷, thùc hiÖn b×nh ®¼ng nam n÷ lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn x· héi, song tr¸ch nhiÖm tr­íc hÕt thuéc vÒ c¸c tæ chøc §¶ng chÝnh quyÒn vµ ®oµn thÓ nh©n d©n. Trong thùc tÕ, cã lóc, cã n¬i cßn tháa m·n vÒ thµnh tùu gi¶i phãng phô n÷ trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ, ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ yªu cÇu, néi dung gi¶i phãng phô n÷ vÒ kinh tÕ - x· héi, ®Æc biÖt trong ph¹m vi gia ®×nh. HiÖn nay, c«ng cuéc ®æi míi ®ang më ra nh÷ng kh¶ n¨ng to lín cho viÖc ®æi míi t­ duy, ®­a quan ®iÓm giíi vµo ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë n«ng th«n. Tuy nhiªn cho ®Õn nay, quan ®iÓm nµy míi chØ dõng ë v¨n b¶n, c¸c cuéc diÔn ®µn, c¸c cuéc tËp huÊn, viÖc vËn dông nã trong thùc tÕ cuéc sèng ch­a ®ång bé thËm chÝ cßn cã nh÷ng m¬ hå sai lÖch [75]. §iÒu tra cña chóng t«i vÒ nhËn thøc cña c¸n bé chñ chèt ë mét sè ®Þa ph­¬ng (tr­íc khi b­íc vµo c¸c líp tËp huÊn) cho thÊy, hÇu hÕt c¸n bé cña chóng ta cho r»ng vÊn ®Ò phô n÷ ®· n»m trong c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung. Hä cho r»ng phô n÷ kh«ng hÒ bÞ ph©n biÖt ®èi xö, Ýt ra ë cÊp ho¹ch ®Þnh vµ triÓn khai chÝnh s¸ch; cã nh÷ng lÜnh vùc cÇn ®­a vÊn ®Ò giíi vµo nh­ng nhiÒu lÜnh vùc thuéc chuyªn m«n nghiÖp vô th× kh«ng cÇn thiÕt; nhiÒu ch­¬ng tr×nh dù ¸n giµnh riªng cho phô n÷ mµ nam giíi l¹i kh«ng cã..., nh­ vËy lµ phô n÷ ®· ®­îc "­u tiªn" h¬n nam giíi... Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn con ng­êi, nh­ng sù t¸c ®éng l¹i kh«ng gièng nhau gi÷a nam vµ n÷. MÆt kh¸c, yÕu tè giíi lu«n tiÒm Èn trªn mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña cuéc sèng, cÇn ph¶i ph¸t hiÖn vµ cã c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp t¸c ®éng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò giíi. C¸c ­u tiªn ®èi víi phô n÷ kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn cho phô n÷ ®­îc b×nh ®¼ng mµ cßn ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cho ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn còng nh­ c«ng viÖc cô thÓ cña c¸c tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn vµ ®oµn thÓ. Muèn biÕn quan ®iÓm, ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ b×nh ®¼ng giíi thµnh hiÖn thùc th× tr­íc hÕt vµ quan träng nhÊt ph¶i th«ng qua vai trß cña c¸c tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn vµ ®oµn thÓ ë c¬ së. VËy c¸c tæ chøc nµy cÇn lµm tèt nh÷ng viÖc sau: Tæ chøc tËp huÊn n©ng cao nhËn thøc vÒ giíi cho ®éi ngò c¸n bé chñ chèt. Mçi c¸n bé, c¬ quan, ban ngµnh cÇn cã sù nh¹y c¶m vÒ giíi, quan t©m ®óng møc vµ cã kü n¨ng lång ghÐp giíi vµo ho¹ch ®Þnh, triÓn khai ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph­¬ng còng nh­ lÜnh vùc m×nh phô tr¸ch. KiÖn toµn Ban v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ë c¬ së. Ban v× sù tiÕn bé cña phô n÷ cÇn x©y dùng ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng víi c¸c môc tiªu cô thÓ vÒ b×nh ®¼ng giíi mang tÝnh ®Þnh l­îng, cã tÝnh kh¶ thi, cã thêi gian hoµn thµnh cô thÓ (tr¸nh chung chung, qu¸ nhiÒu môc tiªu). Ban V× sù tiÕn bé cña phô n÷ cÇn thùc hiÖn sù phèi hîp hµnh ®éng gi÷a c¸c tæ chøc, ban ngµnh ë c¬ së, cã tæng kÕt ®¸nh gi¸ rót kinh nghiÖm viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh liªn quan ®Õn phô n÷. Thóc ®Èy m¹nh phong trµo x©y dùng nÕp sèng míi, lµng v¨n hãa vµ gia ®×nh v¨n hãa. X©y dùng vµ nh©n réng c¸c ®iÓn h×nh gia ®×nh v¨n hãa ®ång thêi cã ®éng viªn, khen, chª kÞp thêi. ChÝnh quyÒn, ®oµn thÓ ë ®Þa ph­¬ng cÇn cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn kÞp thêi c¸c hµnh vi x©m h¹i ®Õn ®êi sèng cña phô n÷ trong gia ®×nh còng nh­ c¸c hñ tôc t¸c ®éng kh«ng tèt tíi cuéc sèng gia ®×nh ë n«ng th«n. §Ó lµm tèt c¸c nhiÖm vô nªu ra, c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn ph¶i coi ®©y lµ c«ng viÖc th­êng xuyªn chø kh«ng ph¶i lµ cuéc vËn ®éng tuyªn truyÒn mang tÝnh chiÕn dÞch. Kh«ng giao kho¸n tr¸ch nhiÖm cho Ban v× sù tiÕn bé cña phô n÷ hoÆc tæ chøc phô n÷. Mçi tæ chøc, ban ngµnh, c¸ nh©n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp cïng hµnh ®éng. 3.2.5. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, lµm thay ®æi nhËn thøc, hµnh vi vµ th¸i ®é øng xö víi phô n÷ cña toµn x· héi Lµm chuyÓn biÕn nhËn thøc vµ hµnh vi, th¸i ®é øng xö víi phô n÷ trong gia ®×nh cùc kú khã, v× träng nam khinh n÷ lµ thãi quen ®­îc truyÒn tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. NhiÒu ng­êi, ngay c¶ phô n÷ hÇu nh­ ®· chÊp nhËn mét trËt tù bÊt b×nh ®¼ng giíi tõ trong gia ®×nh ®Õn ngoµi x· héi. NhiÖm vô cña chóng ta cÇn tuyªn truyÒn, lµm thay ®æi nhËn thøc ë mçi ng­êi, ®Æc biÖt ph¶i lµm cho nhËn thøc ®ã chuyÓn hãa thµnh c¸c hµnh vi th¸i ®é, øng xö b×nh ®¼ng víi phô n÷. §èi t­îng cÇn ®­îc vËn ®éng tuyªn truyÒn lµ tÊt c¶ mäi ng­êi nam còng nh­ n÷, song cÇn x¸c ®Þnh tõng nhãm ®èi t­îng cô thÓ ®Ó ®­a vµo c¸c néi dung tuyªn truyÒn thÝch hîp. Cã thÓ ph©n lµm ba nhãm chÝnh: thø nhÊt lµ ®éi ngò c¸n bé chñ chèt cña §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ ë c¸c ®Þa ph­¬ng; thø hai lµ c¸c thµnh viªn nam n÷ trong c¸c gia ®×nh, gia téc; thø ba lµ c¸c ®èi t­îng c¸ biÖt (nh÷ng ng­êi cã hµnh vi coi th­êng, ng­îc ®·i phô n÷...). Néi dung tuyªn truyÒn: CÇn tËp trung vµo viÖc n©ng cao nhËn thøc vÒ b×nh ®¼ng giíi, ph©n tÝch ®Ó cho mäi ng­êi thÊy sù bÊt b×nh ®¼ng giíi ®ang tån t¹i víi nhiÒu biÓu hiÖn rÊt ®a d¹ng, nã ®Ó l¹i hËu qu¶ kh«ng tèt cho sù ph¸t triÓn cña phô n÷, cña gia ®×nh vµ c¶ x· héi. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn tõ ®©u, mçi ng­êi cÇn lµm g× ®Ó xãa bá sù bÊt b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh? §Æc biÖt cÇn cung cÊp c¸c kü n¨ng lång ghÐp giíi trong ho¹t ®éng cho c¸c nhµ l·nh ®¹o. qu¶n lý ë ®Þa ph­¬ng. VÒ h×nh thøc tuyªn truyÒn: Ph¸t huy t¸c dông tuyªn truyÒn qua ®µi truyÒn h×nh, ®µi ph¸t thanh Trung ­¬ng, hÖ thèng loa ®µi ë c¬ së; c¸c lo¹i s¸ch b¸o, t¹p chÝ, ®Æc biÖt t¹p chÝ vÒ gia ®×nh vµ phô n÷... ®Ó tuyªn truyÒn vÒ b×nh ®¼ng giíi tíi toµn d©n. Cã thÓ më c¸c líp tËp huÊn n©ng cao nhËn thøc vÒ giíi kÕt hîp víi nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa... tïy theo nhu cÇu ®Æt ra cña ®Þa ph­¬ng hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra ®èi víi gia ®×nh (b¹o lùc ®èi víi phô n÷). Cã thÓ ®­a néi dung tuyªn truyÒn vÒ b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh vµo sinh ho¹t cña c¸c c©u l¹c bé: "c©u l¹c bé gia ®×nh kh«ng sinh con thø ba", "c©u l¹c bé gia ®×nh n«ng d©n h¹nh phóc"... lång ghÐp néi dung gi¸o dôc vÒ giíi vµo ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y trong c¸c nhµ tr­êng phæ th«ng. 3.2.6. ChuÈn bÞ hµnh trang ®Ó phô n÷ n«ng th«n v­¬n lªn b×nh ®¼ng vÒ giíi trong gia ®×nh Ng­êi ta tiªn ®o¸n r»ng, thÕ kû XXI lµ thÕ kû cña phô n÷. VÞ trÝ cña phô n÷ sÏ ®­îc n©ng cao, sù b×nh ®¼ng vÒ giíi ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¸c mÆt trong ®êi sèng x· héi vµ gia ®×nh. Phô n÷ ®­îc h­ëng quyÒn tù do c¸ nh©n, cã sù tho¶i m¸i, hµi hßa gi÷a gia ®×nh víi sù nghiÖp, hµi hßa gi÷a ph¸t triÓn c¸ nh©n vµ ph¸t triÓn x· héi [81]. ThÕ nh­ng, do quy luËt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c quèc gia, ®Ó kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trong thÕ kû XXI, t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt c¸c vïng n«ng th«n phô n÷ cßn ph¶i phÊn ®Êu rÊt nhiÒu. ë ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp h¬n nam giíi, l¹i ®Æt trong m«i tr­êng x· héi n«ng th«n míi b­íc vµo thêi kú CNH, H§H, ®øng tr­íc nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao cña ph¸t triÓn x· héi, phô n÷ n«ng th«n §BSH cÇn ph¶i nç lùc v­¬n lªn c¶ trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng nÕu nh­ hä kh«ng muèn bÞ tôt hËu. VÒ nhËn thøc: Phô n÷ cÇn thÊy r»ng, vÞ thÕ thÊp kÐm cña hä so víi nam giíi kh«ng ph¶i lµ "®iÒu tù nhiªn" mµ lµ kÕt qu¶ sù ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ theo mét hÖ thèng. Sù h¹n chÕ cña phô n÷ lµ kÕt qu¶ cña sù ph©n biÖt ®èi xö, song hiÖn nay nã ®ang ®­îc xem lµ c¸i cí ®Ó duy tr× sù bÊt b×nh ®¼ng (cho phô n÷ quyÕt ®Þnh nh­ng hä kh«ng d¸m quyÕt, kh«ng quyÕt ®Þnh ®­îc...). §iÒu nµy chØ ®­îc xãa bá b»ng chÝnh n¨ng lùc cña phô n÷. §Ó thay ®æi nhËn thøc, phô n÷ ph¶i ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng phong tôc tËp qu¸n l¹c hËu, ¸p bøc coi th­êng, trãi buéc phô n÷, hä còng ph¶i chiÕn th¾ng chÝnh b¶n th©n m×nh b»ng sù tù tin vµ phÊn ®Êu v­¬n lªn trong cuéc sèng. ChÞu th­¬ng, chÞu khã, biÕt hy sinh v× chång con, cã lßng vÞ tha... ®ã lµ nh÷ng ®øc tÝnh tèt cña phô n÷, song kh«ng thÓ biÕn nã thµnh thø hµo quang phñ lªn cuéc ®êi cña m×nh, tõ ®ã chØ lµ chiÕc bãng mê cña ng­êi kh¸c, mÊt ®i tÝnh ®éc lËp tù chñ, s¸ng t¹o. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã khi nhËn thøc sai chØ lµm cho phô n÷ kÐm cái, lÖ thuéc. VÒ hµnh ®éng: T¹o quyÒn cho phô n÷ kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn cho phô n÷ nhËn biÕt quyÒn cña m×nh mµ cßn kh¼ng ®Þnh ®­îc quyÒn cña hä. VËy muèn kh¼ng ®Þnh ®­îc quyÒn cña m×nh, phô n÷ cÇn am hiÓu vµ hoµn thµnh tèt nh÷ng c«ng viÖc mµ m×nh ®¶m nhËn. Tr­íc hÕt víi t­ c¸ch ng­êi lao ®éng, muèn ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng lao ®éng, phô n÷ kh«ng thÓ chØ biÕt cÇn cï chÞu khã mµ ph¶i n¨ng ®éng, th¸o v¸t d¸m nghÜ, d¸m lµm, chÞu khã häc hái, nh¹y bÐn víi c¸i míi. Phô n÷ kh«ng chØ lµ mét lao ®éng ®¬n thuÇn mµ cßn ph¶i lµ nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý, muèn vËy hä ph¶i biÕt tiÕp thu, øng dông vµ lµm chñ c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt, giái mét nghÒ vµ biÕt nhiÒu nghÒ. MÆt kh¸c phô n÷ ph¶i häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý lao ®éng, t¹o vèn, lùa chän ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt phï hîp, tæ chøc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, am hiÓu thÞ tr­êng gi¸ c¶, luËt ph¸p. §©y lµ qu¸ tr×nh häc hái kh«ng ngõng ®Ó phô n÷ cã thÓ s¶n xuÊt, qu¶n lý s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, thùc sù lµ chñ thÓ tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. ë thêi ®¹i nµo còng vËy, phô n÷ lu«n g¾n víi tr¸ch nhiÖm lµm mÑ, lµm vî trong mçi gia ®×nh, ngµy nay tr¸ch nhiÖm ®ã ®ßi hái rÊt cao vÒ tr×nh ®é n¨ng lùc cña phô n÷. Trong gia ®×nh truyÒn thèng, ng­êi phô n÷ chØ cÇn nèi tiÕp, lµm theo nh÷ng g× mµ c¸c thÕ hÖ phô n÷ tr­íc ®· lµm. Ngµy nay, trong bèi c¶nh x· héi hiÖn ®¹i phô n÷ cÇn ph¶i cã kiÕn thøc toµn diÖn ®Ó nu«i d¹y con sao cho chóng ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ vÒ thÓ lùc, trÝ tuÖ, t©m hån, nh©n c¸ch, ®Ó chóng trë thµnh nh÷ng ®øa con hiÕu th¶o, nh÷ng c«ng d©n tèt. Ng­êi mÑ võa lµ nhµ t©m lý häc, nhµ gi¸o dôc häc cña con m×nh, lu«n giµnh ®­îc sù yªu th­¬ng, kÝnh träng cña con c¸i. Lµ ng­êi vî trong gia ®×nh, ng­êi phô n÷ ph¶i x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh lµ ng­êi b¹n ®ång hµnh cña chång. Chøc n¨ng lµm mÑ chØ ®­îc hoµn thiÖn vµ n©ng lªn ë tÇm cao khi ng­êi phô n÷ lµm tèt chøc n¨ng lµm vî. B×nh ®¼ng gi÷a vî chång kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc chia ®Òu mäi quyÒn lîi vµ nghÜa vô, kh«ng ph¶i lµ sù ®ßi hái nh­ nhau ë c¶ hai ng­êi. Trong viÖc x©y dùng h¹nh phóc gia ®×nh, vÞ trÝ, vai trß, yªu cÇu ®Æt ra cã kh¸c ®èi víi vî vµ chång, sù kh¸c biÖt nµy kh«ng ph¶i lµ sù bÊt b×nh ®¼ng mµ lµ sù bæ sung ®Ó hoµn thiÖn hai giíi tÝnh kh¸c nhau. Ng­êi ta th­êng nãi "®µn «ng x©y nhµ, ®µn bµ x©y tæ Êm", ®iÒu nµy ®ßi hái rÊt cao ë ng­êi ®µn bµ mét "kiÕn tróc s­" tµi ba, kh«ng chØ lµm cho ng«i nhµ ®Ñp ®Ï mµ cßn trµn ®Çy h¹nh phóc. Ng­êi ta ®¸nh gi¸ cao c¸c ­u ®iÓm cña phô n÷ trong kiÕn t¹o h¹nh phóc gia ®×nh, còng ®ång nghÜa víi viÖc trao cho hä mét tr¸ch nhiÖm lín lao. Muèn cã sù b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång, ng­êi phô n÷ ph¶i hoµn thiÖn b¶n th©n m×nh, lu«n tù ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt ®Ó trë thµnh mét chñ thÓ tÝch cùc, cïng chång lo toan mäi c«ng viÖc gia ®×nh. Trong lÞch sö biÕt bao ng­êi ®µn «ng thµnh ®¹t mµ sù nghiÖp cña hä lu«n g¾n víi tªn tuæi cña c¸c bµ vî nh­ Jenny - vî cña C.M¸c, Crupxkaia - ng­êi b¹n ®êi cña V.I. Lªnin, vî cña Tó X­¬ng («ng ®· lµm bµi th¬ tÕ sèng bµ), bµ vî cña Phan Béi Ch©u... Cã nh÷ng ng­êi tµi n¨ng h¬n c¶ chång, nh­ng ng­êi phô n÷ h¹nh phóc nhÊt lµ ng­êi ®­îc xem nh­ ng­êi b¹n ®ång hµnh cña chång trong cuéc sèng gia ®×nh. PhÊn ®Êu ®Ó b×nh ®¼ng víi nam giíi lµ qu¸ tr×nh phô n÷ v­¬n lªn vÒ mäi mÆt ®Ó hoµn thµnh chøc n¨ng, nhiÖm vô cña ng­êi c«ng d©n, ng­êi mÑ, ng­êi vî trong gia ®×nh víi mét chÊt l­îng míi. Qu¸ tr×nh nµy kh«ng ®¬n gi¶n, ng­êi phô n÷ cÇn giái giang vÒ mäi mÆt, võa biÕt ®ãn nhËn, võa tù t¹o cho m×nh c¸c c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn, ®Ó hßa nhËp ®­îc víi cuéc sèng lu«n cã nh÷ng biÕn ®éng. KÕt luËn ch­¬ng 3 B×nh ®¼ng giíi g¾n víi ph¸t triÓn x· héi, song b¶n th©n sù ph¸t triÓn x· héi kh«ng tù ®em l¹i quyÒn b×nh ®¼ng cho phô n÷. Qu¸ tr×nh tiÕn tíi b×nh ®¼ng giíi diÔn ra nhanh hay chËm cßn tïy thuéc mçi quèc gia, mçi ®Þa ph­¬ng cã ®­a ra ®­îc hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®ång bé, ®óng ®¾n, cã tÝnh kh¶ thi hay kh«ng, cã g¾n kÕt ®­îc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi víi qu¸ tr×nh tiÕn tíi b×nh ®¼ng giíi hay kh«ng. C¸c ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p chóng t«i nªu ra xuÊt ph¸t tõ nhËn thøc vÒ vÞ trÝ, vai trß cña ng­êi phô n÷ trong gia ®×nh vµ x· héi; tõ quan ®iÓm c¬ b¶n cña §¶ng ta vÒ gi¶i phãng phô n÷, thùc hiÖn b×nh ®¼ng nam n÷ th«ng qua c¸c ®èi xö ®Æc biÖt víi phô n÷; tõ yªu cÇu gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®Æt ra trong quan hÖ vÒ giíi trong gia ®×nh ë n«ng th«n §BSH hiÖn nay. C¸c gi¶i ph¸p nªu ra chØ cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi, trªn thùc tÕ chóng cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, lµm ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò cña nhau ®Ó t¹o ra m«i tr­êng tèt nhÊt cho b×nh ®¼ng giíi tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Muèn t¹o lËp, ph¸t huy b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh ë n«ng th«n §BSH, chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé tÊt c¶ c¸c gi¶i ph¸p, nÕu kh«ng môc tiªu b×nh ®¼ng giíi chØ lµ khÈu hiÖu trèng rçng. B×nh ®¼ng giíi lµ lÜnh vùc cßn rÊt míi mÎ trong tiÕp cËn nghiªn cøu còng nh­ viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn. Bëi vËy, tõ nh÷ng ph­¬ng h­íng cã ý nghÜa chØ ®¹o chung, thùc hiÖn b×nh ®¼ng giíi ë n«ng th«n §BSH ®ßi hái ph¶i n©ng cao nhËn thøc vÒ vÞ trÝ, vai trß cña ng­êi phô n÷ trong gia ®×nh ë c¸c ®Þa ph­¬ng nµy. T¹o m«i tr­êng cho b×nh ®¼ng giíi tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®ßi hái sù quan t©m h¬n n÷a cña §¶ng, chÝnh quyÒn vµ ®oµn thÓ ë c¸c cÊp, ®Æc biÖt cÊp c¬ së. Nh÷ng gi¶i ph¸p võa nªu ch­a ph¶i ®· ®Çy ®ñ vµ ph¶n ¸nh thËt chi tiÕt, song ®ã lµ nh÷ng gi¶i ph¸p ph¶n ¸nh tÝnh cÊp b¸ch vµ kh¶ thi trong thùc hiÖn b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh n«ng th«n §BSH hiÖn nay. Thùc tÕ cuéc sèng lu«n thay ®æi, cho nªn mäi gi¶i ph¸p thùc sù cã hiÖu qu¶ thiÕt thùc khi chóng ta th­êng xuyªn bæ sung ®iÒu chØnh cho phï hîp. KÕt luËn Trong c¸c h×nh thøc bÊt b×nh ®¼ng x· héi th× bÊt b×nh ®¼ng vÒ giíi xuÊt hiÖn sím nhÊt, nã còng tån t¹i dai d¼ng nhÊt. HËu qu¶ cña nã kh«ng chØ h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña phô n÷ mµ cßn c¶n trë tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña quèc gia, cña mçi gia ®×nh. Qu¸ tr×nh nghiªn cøu sù b×nh ®¼ng vÒ giíi trong gia ®×nh ë n«ng th«n §BSH hiÖn nay cã thÓ thÊy: 1. Môc tiªu cña cuéc c¸ch m¹ng XHCN lµ gi¶i phãng nh©n lo¹i, ®­¬ng nhiªn nã bao hµm c¶ gi¶i phãng phô n÷, mét nöa hîp thµnh cña nh©n lo¹i. §Êu tranh thùc hiÖn c«ng b»ng, b×nh ®¼ng x· héi ®­¬ng nhiªn ph¶i bao hµm c¶ c«ng b»ng, b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷. Chñ nghÜa M¸c chØ râ ®iÒu kiÖn, ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc ®Ó thùc hiÖn môc tiªu gi¶i phãng phô n÷ kh«ng hoµn toµn gièng víi lý luËn vÒ gi¶i phãng con ng­êi nãi chung.V× vËy, cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng giai cÊp, gi¶i phãng d©n téc ®· giµnh th¾ng lîi ë mét lo¹t n­íc, nh­ng phô n÷ vÉn lµ n¹n nh©n cña sù ¸p bøc vÒ giíi. Ngµy nay, mÆc dï nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ gi¶i phãng con ng­êi, nh­ng sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ giíi vÉn tån t¹i phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c quèc gia. Thùc tÕ nµy ®ßi hái nh÷ng ng­êi céng s¶n ph¶i kÕt hîp tÝnh v÷ng vµng khoa häc ®Ó gi¶i thÝch tÝnh ®óng ®¾n, s©u s¾c c¸c ph¹m trï, quy luËt cña cuéc ®Êu tranh cho gi¶i phãng con ng­êi víi sù nh¹y c¶m n¾m b¾t nh÷ng tri thøc cña c¸c khoa häc hiÖn ®¹i ®Ó lµm phong phó thªm, s©u s¾c thªm néi dung cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng phô n÷. Trªn c¬ së n¾m v÷ng hÖ thèng nh÷ng luËn ®iÓm ®· ®­îc chñ nghÜa M¸c kh¸i qu¸t tr­íc ®©y, chóng ta cÇn h­íng viÖc nghiªn cøu lý luËn chñ nghÜa x· héi khoa häc vµo viÖc lý gi¶i c¸c vÊn ®Ò phong phó, phøc t¹p do thùc tiÔn ®Æt ra. Víi ý nghÜa ®ã, ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn giíi ®­îc xem lµ sù bæ sung, ph¸t triÓn lý thuyÕt vÒ gi¶i phãng phô n÷ cña chñ nghÜa M¸c b»ng c¸c c¬ së khoa häc ®Çy tÝnh thuyÕt phôc, ngµy cµng tiÕp cËn víi ch©n lý. Tõ ph©n tÝch sù kh¸c biÖt gi÷a nam vµ n÷ vÒ mÆt sinh häc vµ x· héi, ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn giíi kh«ng chØ gi¶i thÝch nguyªn nh©n dÉn tíi bÊt b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷ mµ cßn x©y dùng quan niÖm ®óng ®¾n vÒ c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷ th«ng qua c¸c ®èi xö ®Æc biÖt víi phô n÷. Sù kÕt hîp quan ®iÓm chñ nghÜa M¸c vµ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn giíi cho chóng ta c¸i nh×n toµn diÖn vµ kh¸ch quan h¬n vÒ con ®­êng, ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc còng nh­ ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i phãng phô n÷. 2. N«ng th«n §BSH ®­îc xem lµ ®iÓn h×nh cña n«ng th«n ViÖt Nam, cßn b¶o l­u trong nã truyÒn thèng v¨n hãa cña ng­êi ViÖt suèt hµng ngµn n¨m lÞch sö, ngµy nay còng lµ m¶nh ®Êt héi ®ñ c¸c yÕu tè t¸c ®éng cña c«ng cuéc ®æi míi, cña qu¸ tr×nh héi nhËp vµ giao l­u quèc tÕ. Sù t¸c ®éng ®an xen gi÷a c¸c yÕu tè kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi..., gi÷a lÞch sö vµ hiÖn t¹i (c¶ tÝch cùc vµ tiªu cùc) ®ang lµm biÕn ®æi quan hÖ vÒ giíi trong gia ®×nh ë n«ng th«n §BSH. Quan hÖ vÒ giíi trong gia ®×nh ë n«ng th«n §BSH cã sù tiÕn bé ®¸ng kÓ, c¸c gi¸ trÞ d©n chñ, b×nh ®¼ng tr­íc ®©y t­ëng chõng kh«ng thÓ ®­a vµo cuéc sèng gia ®×nh th× nay nã ®ang trùc tiÕp c«ng ph¸ lÒ thãi gia tr­ëng, trËt tù ®¼ng cÊp, phËn vÞ. Ng­êi phô n÷ dÇn tho¸t khái sù mÆc c¶m, tù chñ h¬n trong cuéc sèng, vÞ trÝ, vai trß cña hä ngµy cµng ®­îc ®Ò cao (c¶ trong t­¬ng quan ®ãng gãp, h­ëng thô vµ quyÒn quyÕt ®Þnh). Tuy nhiªn sù biÕn ®æi quan hÖ vÒ giíi trong gia ®×nh ë n«ng th«n §BSH diÔn ra cßn chËm ch¹p, kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn c¸c n¨ng lùc c¬ b¶n cña phô n÷ so víi nam giíi ®ang cã xu h­íng gia t¨ng. §©y thùc sù lµ nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi phô n÷ n«ng th«n §BSH trong qu¸ tr×nh hßa nhËp víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ë thÕ kû XXI. 3. Ngµy nay, ®Êu tranh cho gi¶i phãng phô n÷ - mét nöa cña x· héi loµi ng­êi lu«n ®Æt chóng ta trong viÖc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt mét lo¹t c¸c mèi quan hÖ. Quan hÖ gi÷a phô n÷ víi nam giíi, gi÷a gia ®×nh vµ x· héi; quan hÖ gi÷a chiÕn l­îc ph¸t triÓn phô n÷ víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn con ng­êi, ph¸t triÓn quèc gia; gi÷a cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng phô n÷ víi cuéc c¸ch m¹ng x· héi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, t­ t­ëng vµ v¨n hãa..., môc tiªu t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña quèc gia, trong ®ã ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cho c¶ nam vµ n÷. Thùc tÕ cho thÊy, kh«ng ph¶i trao quyÒn b×nh ®¼ng cho phô n÷ lµ phô n÷ cã thÓ b×nh ®¼ng mµ ph¶i t¹o quyÒn cho phô n÷, ®Ó phô n÷ nhËn biÕt vµ hoµn toµn kh¼ng ®Þnh nã trong thùc tÕ cuéc sèng. Qu¸ tr×nh t¹o quyÒn lµ sù kÕt hîp chÆt chÏ c¶ hai yÕu tè, sù nç lùc chñ quan cña phô n÷ vµ sù t¸c ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn kh¸ch quan tõ phÝa x· héi. Khi mµ c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña phô n÷ cßn thÊp h¬n nam giíi; khi mµ phô n÷ cßn chÞu nh÷ng thiÖt thßi ngay tõ trong gia ®×nh cña m×nh th× "®èi xö ®Æc biÖt" víi phô n÷ lµ hÕt søc cÇn thiÕt, ®Ó hä ®¹t tíi b×nh ®¼ng víi nam giíi. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy cÇn cã mét c¬ chÕ, chÝnh s¸ch tõ phÝa x· héi, tõ c¸c nhµ l·nh ®¹o qu¶n lý, víi c¸ch nh×n tiÕn bé, th¸i ®é ñng hé thùc sù ®èi víi phô n÷; còng cÇn cã sù nhËn thøc ®óng ®¾n vµ th¸i ®é ñng hé tÝch cùc cña chÝnh nh÷ng ng­êi nam giíi trong mçi gia ®×nh. Tõ ph©n tÝch thùc tr¹ng b×nh ®¼ng vÒ giíi trong gia ®×nh ë n«ng th«n §BSH, luËn ¸n ®· m¹nh d¹n ®Ò xuÊt nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao b×nh ®¼ng vÒ giíi trong gia ®×nh trªn ®Þa bµn nµy. Cã thÓ nh÷ng gi¶i ph¸p ch­a ph¶i ®· ®Çy ®ñ, song ®ã lµ nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc, xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái cña cuéc sèng, cña viÖc ph¸t huy cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc ë n«ng th«n §BSH khi b­íc vµo qu¸ tr×nh CNH, H§H. Nghiªn cøu b×nh ®¼ng giíi trong gia ®×nh n«ng th«n §BSH kh«ng dõng l¹i ý nghÜa riªng víi khu vùc nµy, mµ nã cßn cung cÊp cho chóng ta nh÷ng kÕt luËn mang tÝnh kh¸i qu¸t chung vÒ b×nh ®¼ng giíi ë n«ng th«n ViÖt Nam, ®©y lµ nh÷ng c¨n cø hÕt søc quan träng ®Ó §¶ng ta x©y dùng mét chiÕn l­îc tæng thÓ cña sù nghiÖp CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n hiÖn nay. nh÷ng c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ ®· c«ng bè liªn quan ®Õn luËn ¸n Chu ThÞ Thoa (1997), "Khoa häc vÒ giíi víi sù nghiÖp gi¶i phãng phô n÷ ", Gi¸o dôc lý luËn, (3), tr. 38-41. Chu ThÞ Thoa (1999), "Céi nguån cña sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ giíi", Gi¸o dôc lý luËn, (2), tr. 56-58. Chu ThÞ Thoa (2000), ""§ît sãng thø ba" víi vÊn ®Ò t×nh yªu - h«n nh©n - gia ®×nh", Khoa häc vÒ phô n÷, 2(40), tr. 53-57. Hång V©n (2000), "§Çu t­ gi¸o dôc phô n÷ n«ng th«n", Khoa häc vÒ phô n÷, 3(41), tr. 53-56. Chu ThÞ Thoa (2001), "C«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng cho phô n÷", Gi¸o dôc lý luËn, (6), tr. 10-12. Danh môc Tµi liÖu tham kh¶o §µo Duy Anh (1992), ViÖt Nam v¨n hãa sö c­¬ng, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh. TrÇn ThÞ V©n Anh, Lª Ngäc Hïng (1996), Phô n÷, giíi vµ ph¸t triÓn, Nxb Phô n÷, Hµ Néi. TrÇn ThÞ V©n Anh (1997), "KÕt hîp giíi vµo c¸c b­íc x©y dùng chÝnh s¸ch", Sæ tay c«ng t¸c n÷ c«ng, tr. 43-53. TrÇn ThÞ V©n Anh (1998), Giíi vµ b×nh ®¼ng giíi (tËp bµi gi¶ng), ViÖn CNXH khoa häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh. Ph.¡ngghen (1971), Chèng §uy Rinh, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. Ban Tæ chøc chÝnh phñ (2000), Thèng kª chÊt l­îng ®¹i biÓu H§ND c¸c cÊp (cuéc bÇu cö th¸ng 11/1999). Ban chØ ®¹o T§TDS vµ nhµ ë TW (1999), B¸o c¸o kÕt qu¶ s¬ bé tæng ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë 1/4/1999. §ç ThÞ B×nh, Lª Ngäc L©n (1996), Phô n÷ nghÌo n«ng th«n trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §ç ThÞ B×nh (1998), "Phô n÷ vµ vÊn ®Ò tiÕp cËn vèn trong bèi c¶nh kinh tÕ n«ng th«n hiÖn nay", Khoa häc vÒ phô n÷, 2 (32), tr. 30-35. Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­ (2000), Héi nghÞ tæng kÕt KHHG§ v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam 1997 - 2000, x©y dùng chiÕn l­îc 10 n¨m vµ KHH§ 5 n¨m, Hµ Néi. Bé T­ ph¸p (1996), Ph¸p luËt v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. C«ng ­íc Liªn hîp quèc vÒ xãa bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ (1994), ñy ban Quèc gia v× sù tiÕn bé cña phô n÷. Céng hßa XHCN ViÖt Nam (2000), B¸o c¸o quèc gia lÇn thø 3 vµ 4 vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng ­íc Liªn Hîp Quèc xãa bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ (CEDAW), Nxb Phô n÷, Hµ Néi. NguyÔn Sinh Cóc (1998), "C«ng nghiÖp hãa n«ng nghiÖp, n«ng th«n, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p", NghÞ quyÕt TW 4 (khãa VIII) vµ vÊn ®Ò tÝn dông n«ng nghiÖp, n«ng th«n (Vò HiÒn - chñ biªn), tr.107-115. §µo Xu©n Dòng (1998), TÝnh dôc ng­êi (tµi liÖu tham kh¶o), ViÖn CNXHKH, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh. NguyÔn H÷u Dòng (1998), "Mét sè suy nghÜ vÒ vai trß cña Nhµ n­íc trong thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi ë n­íc ta", C¬ së khoa häc cña viÖc x¸c ®Þnh vai trß cña nhµ n­íc trong thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, (Kû yÕu khoa häc - ViÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn), tr. 38-45. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1984), ChØ thÞ sè 44-CT/TW ngµy 7-6-1984 cña Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng vÒ mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch trong c«ng t¸c c¸n bé n÷, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1993), NghÞ quyÕt sè 04-NQ/TW ngµy 12-7-1993 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ®æi míi vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c vËn ®éng phô n÷ trong t×nh h×nh míi, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1994), ChØ thÞ sè 37-CT/TW ngµy 16-5-1994 cña Ban BÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng vÒ mét sè vÊn ®Ò c«ng t¸c c¸n bé n÷ trong t×nh h×nh míi, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø hai Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng khãa VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Ph¹m V¨n §ång (1995), V¨n hãa vµ ®æi míi, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §ç Th¸i §ång (1991), Nh÷ng nghiªn cøu x· héi häc vÒ gia ®×nh ViÖt Nam, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. §­a vÊn ®Ò giíi vµo ph¸t triÓn (2001), Nxb V¨n hãa - Th«ng tin, Hµ Néi. Bïi Thanh Hµ (1999), "Vai trß cña phô n÷ trong gia ®×nh t¹i mét x· ven ®« Hµ Néi sau 10 n¨m ®æi míi", Khoa häc vÒ phô n÷, 3(37), tr. 13-19. Mai Thu H»ng (1997), "§å gia dông hiÖn ®¹i víi c«ng viÖc néi trî ë Hµ Néi", Khoa häc vÒ phô n÷, 4 (30), tr.10-14. HiÕn ph¸p ViÖt Nam (n¨m 1946, 1954, 1980 vµ 1992) (1995), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. D­¬ng Phóc HiÖp, NguyÔn Duy Dòng (1998), Nh÷ng thay ®æi vÒ v¨n hãa, x· héi trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë mét sè n­íc ch©u ¸, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. Tr­¬ng Mü Hoa (1995), "Phô n÷ phÊn ®Êu x©y dùng gia ®×nh no Êm, b×nh ®¼ng, tiÕn bé, h¹nh phóc", Gia ®×nh ViÖt Nam, c¸c tr¸ch nhiÖm, c¸c nguån lùc trong sù ®æi míi cña ®Êt n­íc, tr.30-35. KhuÊt Thu Hång (1996), Gia ®×nh truyÒn thèng, mét sè t­ liÖu nghiªn cøu x· héi häc, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. Lª Ngäc Hïng (1999), "C«ng b»ng x· héi vµ héi nhËp x· héi ®èi víi phô n÷. Mét sè vÊn ®Ò thùc tiÔn vµ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn", Khoa häc vÒ phô n÷, 4 (38), tr. 14-20. Vò TuÊn Huy, Vò M¹nh Lîi, NguyÔn H÷u Minh (2000), B¹o lùc trªn c¬ së giíi, (B¸o c¸o tãm t¾t c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ do Ng©n hµng ThÕ giíi tµi trî), Th­ viÖn TTNCKH vÒ G§ vµ PN. Thanh H­¬ng (1993), B¹n mong ­íc g× vÒ cuéc sèng gia ®×nh, Nxb Phô n÷, Hµ Néi. KÕ ho¹ch hµnh ®éng quèc gia v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2000 (1997), Nxb Phô n÷, Hµ Néi. Hµ ThÞ KhiÕt (2000), "Héi Liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam sau 70 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn", T¹p chÝ Céng s¶n, 20 (10), tr. 3-6. NguyÔn Linh KhiÕu (1997), "Tr×nh ®é v¨n hãa vµ ¶nh h­ëng cña nã ®Õn ®êi sèng ng­êi phô n÷ nghÌo n«ng th«n", Khoa häc vÒ phô n÷, 1 (27), tr. 27-32. NguyÔn Linh KhiÕu (1998), "T×nh dôc trong ®êi sèng vî chång qua ®¸nh gi¸ cña phô n÷ n«ng th«n", Khoa häc vÒ phô n÷, 2 (32), tr. 21-25. NguyÔn Linh KhiÕu (1999), "Vai trß cña phô n÷ n«ng th«n trong ph¸t triÓn kinh tÕ phi n«ng nghiÖp", Khoa häc vÒ phô n÷, 3 (37), tr. 20-26. §ç Thiªn Kinh (1995), "Sù biÕn ®æi cña c¬ cÊu nghÒ nghiÖp vµ ph©n tÇng møc sèng ë n«ng th«n ®ång b»ng s«ng Hång", X· héi häc, 3(51), tr. 68-74. NguyÔn ThÞ Khoa (1998), "T×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi cña phô n÷ n«ng th«n trong s¶n xuÊt hiÖn nay", Khoa häc vÒ phô n÷, 4(34), tr. 36-39. Phan Thanh Kh«i (1998), "Giíi vµ lËp kÕ ho¹ch d­íi gãc ®é giíi - mét h­íng míi tiÕp cËn con ng­êi", Nghiªn cøu lý luËn, (10), tr. 47-49. T­¬ng Lai (1996), Nh÷ng nghiªn cøu x· héi häc vÒ gia ®×nh ViÖt Nam, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. T­¬ng Lai (1998), "VÊn ®Ò gia ®×nh trong sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña x· héi", X· héi häc, 3 (63), tr. 13-27. Chu V¨n L©m, NguyÔn Th¸i Nguyªn, Phïng H÷u Phó... (1992), Hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ViÖt Nam, lÞch sö - vÊn ®Ò - triÓn väng, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. Lª Ngäc L©n (1994), "MÊy nÐt vÒ quan hÖ gi÷a ®êi sèng kinh tÕ víi ch¨m sãc søc kháe cña gia ®×nh vµ ng­êi phô n÷ ", Khoa häc vÒ phô n÷, 4 (18), tr. 35-38. Lª Ngäc L©n (1997), "T×m hiÓu c¬ cÊu kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ cña phô n÷ n«ng th«n", Khoa häc vÒ phô n÷, 3 (29), tr. 27-32. Lª Ngäc L©n, NguyÔn Thanh T©m (1999), "T×m hiÓu mét sè ®Æc ®iÓm trong quan hÖ gia ®×nh hiÖn nay", Khoa häc vÒ phô n÷, 1 (35), tr. 1-6. V.I.Lªnin (1974), Toµn tËp, tËp 4, Nxb TiÕn bé, Matxc¬va. Lªnin V.I (1977), Toµn tËp, tËp 39, Nxb TiÕn bé, Matxc¬va. Hoµng ThÞ LÞch (1998), "Phô n÷ vµ phóc lîi cña hé n«ng d©n", Khoa häc vÒ phô n÷, 4 (34), tr. 21-26. Liªn Hîp Quèc t¹i ViÖt Nam (2000), Tãm t¾t t×nh h×nh giíi, UNDP, Hµ Néi. §Æng ThÞ Linh (1997), VÊn ®Ò phô n÷ trong gia ®×nh ë ViÖt Nam hiÖn nay. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p, LuËn ¸n phã tiÕn sÜ triÕt häc, ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. NguyÔn §×nh Léc (2000), "Bé tr­ëng Bé T­ ph¸p NguyÔn §×nh Léc tr¶ lêi pháng vÊn phãng viªn b¸o Ph¸p luËt" B¸o Ph¸p luËt sè ra ngµy 12-6-2000. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh (2000), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, Hoµng Lý (2000), ""Tõ trô cét" trë thµnh "ng­êi thõa"", B¸o phô n÷ ViÖt Nam, Sè ra ngµy 10.4.2000, tr.14. M¸c.C vµ ¡ngghen. Ph (1995), Toµn tËp, tËp 1, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. M¸c. C - ¡ngghen. Ph (1995), Toµn tËp, tËp 21, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. M¸c. C - ¡ngghen. Ph (1980), TuyÓn tËp, tËp I, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. Lª ThÞ Mai (1999), "Sù vËn ®éng cña nhãm x· héi ®a nghÒ nghiÖp trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n ®ång b»ng s«ng Hång", X· héi häc, (65), tr. 54-58. Hå ChÝ Minh (1996), Toµn tËp, tËp 1, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Hå ChÝ Minh (1996), Toµn tËp, tËp 2, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Hå ChÝ Minh (1996), Toµn tËp, tËp 6, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Hå ChÝ Minh (1996), Toµn tËp, tËp 9, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Hå ChÝ Minh (1996), Toµn tËp, tËp 12, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. L­u Hång Minh (1999), "TÝnh n¨ng ®éng cña ng­êi n«ng d©n ®ång b»ng B¾c Bé víi ph©n tÇng x· héi ", X· héi häc, 2(66), tr. 84-90. Cao HuyÒn Nga (2000), "BÊt b×nh ®¼ng giíi - nguån gèc cña sù xung ®ét t©m lý trong quan hÖ vî chång", Khoa häc vÒ phô n÷, 1(39), tr. 21-24. NguyÔn ThÞ Nhµn (2000), Tæng quan kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o vµ qu¶n lý n÷ ë mét sè tØnh, thµnh phÝa B¾c ®· qua ®µo t¹o t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh tõ 1989 ®Õn nay (®Ò tµi khoa häc cÊp c¬ së 1998 - 1999), Khoa TriÕt häc - Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. §Æng Kim Nhung (1998), Giíi vµ b×nh ®¼ng giíi (tµi liÖu phôc vô tËp huÊn vÒ giíi t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh th¸ng 12-1998), ViÖn CNXHKH, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh. Lª Kh¶ Phiªu (1998), "Ph¸t huy cao nhÊt nç lùc cña toµn §¶ng, toµn d©n ®Èy m¹nh h¬n n÷a sù nghiÖp ®æi míi vµ c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa", B¸o Nh©n D©n, sè ra ngµy 19-10-1998. TrÇn ThÞ QuÕ, Vò Ngäc Uyªn, NguyÔn ThÞ B¨ng (1999), Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ giíi vµ vÊn ®Ò giíi ë ViÖt Nam (Gender basic concepts and gender issues in vietnam), Nxb Thèng kª, Hµ Néi. Quèc triÒu h×nh luËt (1991), Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi. TrÇn Cao S¬n (1999), "D©n sè, tµi nguyªn, m«i tr­êng", Th«ng tin c¬ b¶n vÒ d©n sè vµ ph¸t triÓn (dù ¸n VIE/97P/7), tr. 124-139. Ph¹m C«n S¬n (1994), Phô n÷ trong ®êi sèng x· héi, Nxb §ång Th¸p, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. NguyÔn Thanh T©m (1999), "Ph©n tÝch t­¬ng quan giíi trong hé gia ®×nh t¹i x· Hoa Th¸m - ChÝ Linh - H¶i D­¬ng", Khoa häc vÒ phô n÷, 4 (38), tr. 43-48. Phan ThÞ Thanh (2000), "Giíi vµ viÖc nhËn thøc vÒ giíi trong hÖ thèng tæ chøc nhµ n­íc", Khoa häc vÒ phô n÷, 1 (39), tr. 55-56. §oµn Kim Th¾ng (1995), "Ho¹t ®éng truyÒn th«ng víi ch­¬ng tr×nh d©n sè - KÕ ho¹ch hãa gia ®×nh", X· héi häc, 2(50), tr. 39-44. TrÇn Ngäc Thªm (1997), T×m vÒ b¶n s¾c v¨n hãa ViÖt Nam, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Lª Thi (1998), Phô n÷ n«ng th«n vµ viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp (qua kh¶o s¸t mét sè x· vïng §BSH), Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. Lª Thi (1998), Phô n÷ vµ b×nh ®¼ng giíi trong ®æi míi ë ViÖt Nam, Nxb Phô n÷, Hµ Néi. Lª Thi (1999), ViÖc lµm, ®êi sèng phô n÷ trong chuyÓn ®æi kinh tÕ ë ViÖt Nam, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. Lª Thi (2000), "Phô n÷ ViÖt Nam b­íc vµo thÕ kû XXI", T¹p chÝ Céng s¶n, 20 (10), tr. 38-41. Lª ThÞ Vinh Thi (1998), ChÝnh s¸ch x· héi ®èi víi phô n÷ n«ng th«n, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. Chu ThÞ Thoa (1999), T­ liÖu t¸c gi¶ pháng vÊn B.S. Ng« ThÞ Lîi, Phã gi¸m ®èc bÖnh viÖn Yªn Phong - B¾c Ninh, th¸ng 6-1999. Chu ThÞ Thoa (2000), Sè liÖu t¸c gi¶ tËp hîp qua líp tËp huÊn vÒ giíi t¹i x· Dòng LiÖt - Yªn Phong - B¾c Ninh, th¸ng 8-2000. Chu ThÞ Thoa (2001), Sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶ t¹i Héi liªn hiÖp phô n÷ huyÖn Yªn Phong - B¾c Ninh, th¸ng 2-2001. Toffler.A (1996), §ît sãng thø ba, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. §µo ThÕ TuÊn (1992), "Phô n÷ trong kinh tÕ hé n«ng d©n", Khoa häc vÒ phô n÷, 4 (10), tr. 1-3. §µo ThÕ TuÊn (1999), "X· héi n«ng th«n vµ c¸c vÊn ®Ò cña n«ng nghiÖp trong thêi kú hiÖn nay", Khoa häc x· héi, 2(66), tr. 16-29. TrÞnh Quèc TuÊn (2000), Thö nh×n kh¸i qu¸t t×nh h×nh gi¶ng d¹y giíi ë n­íc ta vµ viÖc ®Ò xuÊt nh÷ng khuyÕn nghÞ, (bµi ph¸t biÓu t¹i héi th¶o "T×nh h×nh gi¶ng d¹y giíi ë ViÖt Nam vµ nh÷ng khuyÕn nghÞ" th¸ng 9 - 2000 t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh), ViÖn CNXHKH, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. §ç ThÕ Tïng (2000), "Nh÷ng quan niÖm míi vÒ ph¸t triÓn vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë n­íc ta", Th«ng tin lý luËn, 7 (269), Tr.13-19. Lª ThÞ Nh©m TuyÕt (1975), Phô n÷ ViÖt Nam qua c¸c thêi ®¹i (in lÇn thø hai), Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. GS. §ç T­, GS.PTS TrÞnh Quèc TuÊn, PGS.TS NguyÔn §øc B¸ch (1998), L­îc kh¶o lÞch sö t­ t­ëng x· héi chñ nghÜa vµ céng s¶n chñ nghÜa (in lÇn thø t­), Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam (1995), tËp I, Trung t©m biªn so¹n tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam, Hµ Néi. Tõ ®iÓn TriÕt häc (1986), Nxb TiÕn bé, Matxc¬va. Trung t©m Nghiªn cøu khoa häc vÒ phô n÷ (1991), Ng­êi phô n÷ vµ gia ®×nh ViÖt Nam hiÖn nay, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. Trung t©m Nghiªn cøu khoa häc vÒ gia ®×nh vµ phô n÷ (1998), Dù ¸n ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ gia ®×nh ViÖt Nam vµ vai trß cña ng­êi phô n÷ trong gia ®×nh (khu vùc ®ång b»ng B¾c Bé), Tµi liÖu tham kh¶o, Hµ Néi. Trung t©m T­ vÊn ®Çu t­ hç trî ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n (1997), Kinh tÕ n«ng d©n ViÖt Nam sau ®æi míi (kÕt qu¶ nghiªn cøu dù ¸n ViÖt Nam - Bark for agrculture), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. ñy ban Khoa häc x· héi ViÖt Nam (1971), LÞch sö ViÖt Nam tËp I, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. ñy ban Quèc gia v× sù tiÕn bé cña Phô n÷ ViÖt Nam (2000), Dù th¶o chiÕn l­îc hµnh ®éng quèc gia v× sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 - 2010, Hµ Néi. Lª Ngäc V¨n (1997), "Ph©n c«ng lao ®éng theo giíi trong gia ®×nh n«ng d©n", Khoa häc vÒ phô n÷, 3(29), tr. 19.26. Hoµng T­êng V©n (1996), "Mèi quan hÖ gi÷a chøc n¨ng kinh tÕ vµ h¹nh phóc gia ®×nh n«ng th«n", Gia ®×nh ViÖt Nam ngµy nay (gi¸o s­ Lª Thi chñ biªn), tr. 232-246. Ph¹m Thanh V©n (1999), "¶nh h­ëng cña phong tôc tËp qu¸n ®Õn c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh (qua hai bé luËt "Quèc triÒu h×nh luËt" vµ "Hoµng ViÖt luËt lÖ")", Khoa häc vÒ phô n÷, 4(38), tr. 27-30. §ç T­êng Vi (2000), T¨ng c­êng n¨ng lùc ®µo t¹o - ®µo t¹o l¹i vÒ giíi cho c¸n bé ®oµn c¸c cÊp Trung ­¬ng, (Bµi tham luËn t¹i héi th¶o "T×nh h×nh gi¶ng d¹y giíi ë ViÖt Nam vµ nh÷ng khuyÕn nghÞ" th¸ng 9-2000 t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh), ViÖn CNXHKH, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. NguyÔn Kh¾c ViÖn (1994), Tõ ®iÓn x· héi häc, Nxb ThÕ giíi, Hµ Néi. ViÖn X· héi häc (1998), T×nh yªu, h«n nh©n, gia ®×nh trong x· héi ta, ViÖn X· héi häc, Hµ Néi. TrÇn Quèc V­îng (1972), TruyÒn thèng phô n÷ ViÖt Nam, Nxb Phô n÷, Hµ Néi. TrÇn Quèc V­îng (1997), C¬ së v¨n hãa ViÖt Nam, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. phô lôc Phô lôc 1 Ph©n c«ng lao ®éng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp x· Thanh Hµ - Thanh Liªm - Hµ Nam 1997 Lo¹i viÖc Ng­êi lµm chÝnh (%) Vî Chång C¶ hai Ng­êi kh¸c CÇy bõa 0 2,08 19,8 97,9 CÊy 72 0,0 19,8 7,2 Ch¨m sãc 61,5 3,1 28,1 7,3 Phun thuèc s©u 2,1 11,5 4,2 82,3 Thu ho¹ch 22,3 2,1 67 10,6 Lµm v­ên 33,3 41,7 16,7 8,3 Ch¨n nu«i 7,2 7,2 16,9 3,6 Nguån: [40]. Phô lôc 2 Tû lÖ tham gia viÖc nhµ gi÷a vî vµ chång trong c¸c lo¹i gia ®×nh (tû lÖ %) Lo¹i gia ®×nh Vî Chång Gia ®×nh n«ng d©n 87,0 2,9 Gia ®×nh c«ng nh©n 64,4 4,0 Gia ®×nh trÝ thøc 42,0 5,0 Nguån: [2, tr. 230]. Phô lôc 3 Sö dông thêi gian 24 giê trong ngµy cña vî vµ chång trong gia ®×nh n«ng d©n x· Dòng LiÖt - Yªn Phong- B¾c Ninh n¨m 2000 §¬n vÞ tÝnh: giê Ph©n bæ thêi gian trong ngµy Vî Chång Tæng thêi gian lµm viÖc trong ngµy 12 10 - Thêi gian lµm viÖc cã thu nhËp - Tû lÖ thêi gian lµm viÖc cã thu nhËp/ tæng thêi gian lµm viÖc trong ngµy (%) - Thêi gian lµm viÖc nhµ 8 66,7 4 9 90 1 Tæng thêi gian ngñ nghØ 12 14 - Thêi gian nghØ ng¬i, gi¶i trÝ - Thêi gian ngñ 4 8 6 8 Nguån: [84]. Phô lôc 4 Thu nhËp cña vî vµ chång trong gia ®×nh n«ng d©n §BSH n¨m 1997 §¬n vÞ tÝnh: 1000® Thu nhËp /th¸ng cña c¸c lo¹i hé Vî Chång Hé n«ng d©n Hé vî lµm ruéng, chång lµm nghÒ Hé chuyªn ngµnh nghÒ 265 348 410 282 439 445 Nguån: [68]. Phô lôc 5 Tham gia gi¶i trÝ cña phô n÷ trong cuéc sèng gia ®×nh Tû lÖ: % §Þa ph­¬ng Møc ®é tham gia cña phô n÷ C¸t QuÕ Dôc Tó - Kh«ng ®äc b¸o bao giê - Kh«ng ®i xem v¨n nghÖ - Kh«ng tham gia ho¹t ®éng x· héi - Kh«ng ngñ qua ®ªm ë nhµ b¹n bÌ 76.5 66.6 95.6 100 57.8 64.0 90.0 100 Nguån: [79, tr. 349-350]. Phô lôc 6 QuyÒn quyÕt ®Þnh trong h«n nh©n «ng (bµ) lÊy nhau do ®©u? Tû lÖ: % §é tuæi Hoµn c¶nh D­íi 30 tuæi 30-40 tuæi 40-49 tuæi 50 tuæi trë lªn Tæng Do cha mÑ s¾p ®Æt Do m«i giíi Tù t×m hiÓu Cã hái ý kiÕn cha mÑ 1,8 3,5 25,7 69,0 4,2 2,9 26,7 65,8 8,3 3,3 25,6 62,8 32,8 7,5 17,4 41,8 12,7 4,4 23,7 59,0 Nguån: [96, tr. 97]. Phô lôc 7 Tû lÖ vî vµ chèng ®øng tªn së h÷u, sö dông tµi s¶n ë §BSH n¨m 1998 Tû lÖ: % Ng­êi ®øng tªn H×nh thøc Vî Chång Së h÷u nhµ ë 9,6 76,9 Së h÷u ®Êt thæ c­ 9,3 76,7 Sö dông ®Êt canh t¸c 15,3 76,1 Nguån: [96, tr. 62-63]. Phô lôc 8 Ng­êi quyÕt ®Þnh c¸c chi tiªu chÝnh trong gia ®×nh ë n«ng th«n §BSH n¨m 1998 Tû lÖ: % Ng­êi quyÕt ®Þnh C¸c kho¶n chi Vî quyÕt ®Þnh Chång quyÕt ®Þnh Mua tµi s¶n ®¾t tiÒn 16,5 34 X©y söa nhµ cöa 16,8 32,2 §ãng häc cho con 23,7 20,7 HiÕu hØ 20,3 16,5 Nguån: [96, tr. 91-96]. Phô lôc 9 Tû lÖ tham gia quyÕt ®Þnh c¸c c«ng viÖc trong gia ®×nh vî vµ chång (t¹i CÈm Vò - H¶i D­¬ng n¨m 1996) Ng­êi quyÕt ®Þnh (%) C«ng viÖc Vî Chång C¶ hai H­íng nghiÖp cho con 10,33 8,0 64,33 QuyÕt ®Þnh h«n nh©n cña con 4,67 4,67 59,33 QuyÕt ®Þnh x©y, söa nhµ 5,0 18,0 57,33 Nguån: [100]. Phô lôc 10 Tû lÖ ®¹i biÓu n÷ trong H§ND 3 cÊp, khu vùc §BSH cuéc bÇu cö th¸ng 11/1999 Tû lÖ: % §¬n vÞ CÊp tØnh, thµnh phè CÊp huyÖn, quËn CÊp x·, ph­êng B¾c Ninh Hµ Nam Hµ Néi Hµ T©y H¶i D­¬ng H¶i Phßng H­ng Yªn Nam §Þnh Ninh B×nh Th¸i B×nh 24,44 22,22 24,71 29,37 27,87 12,70 21,28 23,35 26,67 17,46 22,82 26,29 35,80 25,58 21,56 25,19 26,57 20,90 22,08 24,29 18,43 19,81 28,27 20,16 21,53 19,56 21,24 17,16 18,46 17,44 Chung khu vùc §BSH 23,00 2 20,23 Chung c¶ n­íc 21,05 20,99 16,61 Nguån: [5].