Bồi dưỡng thế hệ trẻ tinh thần yêu nước, yêu quê hương, gia đình

Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ th× th«ng tin, gi¸o dôc, trÝ tuÖ míi lµ c¸i t¹o nªn sù phån vinh cña ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy, giê ®©y “tri thøc lµ sù giÇu cã”. Trong thÕ kû 21, lîi thÕ so s¸nh sÏ do con ng­êi t¹o ra. Søc m¹nh trÝ tuÖ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh chiÕn th¾ng trong cuéc c¹nh tranh kinh tÕ. “Lao ®éng cã kü n¨ng sÏ trë thµnh lîi thÕ so s¸nh trong l©u dµi” vµ “kü n¨ng cña lùc l­îng lao ®éng lµ vò khÝ c¹nh tranh quyÕt ®Þnh trong thÕ kû 21”. Trong viÔn c¶nh cña hoµ b×nh vµ hîp t¸c trªn ph¹m vi toµn cÇu vµ khu vùc, sù liªn kÕt vµ héi nhËp (trong c¹nh tranh) ®· trë thµnh tÊt yÕu cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®èi víi tÊt c¶ c¸c n­íc. ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc víi môc tiªu ®Õn n¨m 2020 sÏ c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp, ®éng lùc chÝnh lµ nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao, lµ “chÊt x¸m”, lµ ®éi ngò trÝ thøc - nguån néi lùc quan träng cña ph¸t triÓn. Nh­ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· kh¼ng ®Þnh “gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu” vµ do vËy trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 2001-2010 cña m×nh vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o ®· ®Ò ra “Båi d­ìng thÕ hÖ trÎ tinh thÇn yªu n­íc, yªu quª h­¬ng, gia ®×nh vµ tù t«n d©n téc, lý t­ëng x· héi chñ nghÜa, lßng nh©n ¸i, ý thøc t«n träng ph¸p luËt, tinh thÇn hiÕu häc, trÝ tiÕn thñ lËp nghiÖp, kh«ng cam chÞu nghÌo hÌn. §µo t¹o líp ng­êi lao ®éng cã kiÕn thøc c¬ b¶n, lµm chñ kü n¨ng nghÒ nghiÖp, quan t©m hiÖu qu¶ thiÕt thùc, nhËy c¶m víi c¸i míi, cã ý thøc v­¬n lªn vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ. X©y dùng ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, c¸c chuyªn gia vµ nhµ khoa häc, nhµ v¨n ho¸, nhµ kinh doanh, nhµ qu¶n lý. ChÝnh s¸ch sö dông lao ®éng vµ nh©n tµi ph¶i tËn dông mäi n¨ng lùc, ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c tËp thÓ vµ c¸ nh©n, phôc vô sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc” (trÝch trong V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø IX). Nguån nh©n lùc chÝnh lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc trong thêi kú c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa. CÇn t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n toµn diÖn vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ t¨ng ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o (GD - §T). §Ó cã c¸i nh×n tæng quan h¬n vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o vµ ®Çu t­ vµo gi¸o dôc ®µo t¹o, em m¹nh d¹n viÕt ®Ò tµi “Thùc tr¹ng ®Çu t­ vµo gi¸o dôc ®µo t¹o”. §Ò tµi cña em gåm 3 phÇn: PhÇn I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. PhÇn II: Thùc tr¹ng ®Çu t­ vµo gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! PhÇn I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. I. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn: Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ë n­íc ta ®ßi hái mét sù ®æi míi m¹nh mÏ, toµn diÖn ë nhiÒu lÜnh vùc, ®Æc biÖt quan träng lµ lÜnh vùc ®Çu t­. §Çu t­ cã vai trß rÊt quan träng trong sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. N©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ c¶ trªn ph­¬ng diÖn tµi chÝnh còng nh­ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, yªu cÇu ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n vai trß cña tõng nguån lùc ®ãng gãp vµo kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­. Mét nguån lùc kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ ®ã lµ con ng­êi. Cïng víi sù ®i lªn cña nÒn kinh tÕ, ®Çu t­ cho con ng­êi còng ®­îc ph¸t triÓn t­¬ng øng víi vai trß vµ vÞ thÕ cña nã. Do ®ã, cã thÓ nãi ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn. 1.Kh¸i niÖm ®Çu t­: §Çu t­ lµ g×?. ThuËt ng÷ “®Çu t­” cã thÓ ®­îc hiÓu ®ång nghÜa víi “sù bá ra”, “sù hi sinh”. Tõ ®ã cã thÓ coi “®Çu t­” lµ sù bá ra, sù hi sinh nh÷ng c¸i g× ®ã ë hiÖn t¹i (tiÒn, søc lao ®éng, cña c¶i vËt chÊt, trÝ tuÖ) nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ cã lîi cho nhµ ®Çu t­ trong t­¬ng lai. VÝ dô: mét nh©n viªn v¨n phßng ®· chi tæng céng hÕt 5 triÖu cho viÖc häc ®¹i häc t¹i chøc trong thêi gian 4 n¨m.Hµnh ®éng bá tiÒn ra ®Ó ®i häc nh»m môc ®Ých thu ®­îc lîi Ých lµ n©ng cao tr×nh ®é, bæ sung kiÕn thøc trong t­¬ng lai lín h¬n chi phÝ ®· bá ra. 2. §Çu t­ gi¸o dôc ®µo t¹o: Nh­ trªn ®· tr×nh bµy, ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ mét néi dung trong ®Çu t­ ph¸t triÓn con ng­êi. §µo t¹o båi d­ìng, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc lu«n ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta coi lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ c¬ b¶n nhÊt. VËy cã thÓ hiÓu ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ hµnh ®éng bá tiÒn ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng nh»m t¹o tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ nãi chung, cho gi¸o dôc nãi riªng. Tµi s¶n míi cã thÓ lµ tr×nh ®é ®­îc n©ng cao cña mäi ®èi t­îng trong x· héi, tõ ®ã t¹o tiÒm lùc, ®éng lùc míi cho nÒn s¶n xuÊt x· héi. V×: Con ng­êi lµ lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, lµ lùc l­îng s¸ng t¹o ra x· héi. §µo t¹o nguån nh©n lùc cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa vai trß hµng ®Çu thuéc vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Gi¸o dôc ®µo t¹o t¹o ra sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt trong lùc l­îng lao ®éng, gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu kinh tÕ x· héi. Nªn: §Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o cã t¸c ®éng ®Õn: Tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Nguån lùc con ng­êi lµ mét trong c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña hµm s¶n xuÊt: Q = f(K, L, T, R...) Trong ®ã: K: vèn. L: lao ®éng. T: c«ng nghÖ. R: tµi nguyªn. Còng nh­ nh÷ng nh©n tè kh¸c, lao ®éng (L) lµ yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp tíi sù thay ®æi cña s¶n l­îng (Q). §Çu t­ vµo gi¸o dôc ®µo t¹o lµm biÕn ®æi vÒ chÊt lùc l­îng lao ®éng tõ ®ã sÏ lµm thay ®æi s¶n l­îng Q. Mét sù ®Çu t­ ®óng ®¾n, hîp lý sÏ kÐo theo sù thay ®æi theo chiÒu h­íng tiÕn bé cña mÆt b»ng d©n trÝ. Nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu ®­îc tho¶ m·n. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ: Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy: con ®­êng tÊt yÕu cã thÓ t¨ng tr­ëng nhanh tèc ®é mong muèn tõ 9% - 10% lµ t¨ng c­êng ®Çu t­ nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh ë khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §èi víi nh÷ng ngµnh n«ng nghiÖp, ng­ nghiÖp cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Êt ®ai, kh¶ n¨ng sinh häc, ®Ó ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng tõ 5% - 6% lµ rÊt khã kh¨n. Nh­ vËy, chÝnh s¸ch ®Çu t­ vµo gi¸o dôc ®µo t¹o nh»m thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng tõ ®ã lµm dÞch chuyÓn c¬ c©ó kinh tÕ. T¨ng c­êng kh¶ n¨ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n­íc: C«ng nghÖ lµ trung t©m cña c«ng nghiÖp ho¸. §Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña sù ph¸t triÓn vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña n­íc ta hiÖn nay, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho gi¶ng dËy, häc tËp, nghiªn cøu khoa häc, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o trong mäi lÜnh vùc, t¹o ®µ cho ra ®êi nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc cã gi¸ trÞ lín. C©n ®èi c¬ cÊu lao ®éng, phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ. II. Tæng quan vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o cña ViÖt Nam: Thùc hiÖn nghÞ quyÕt c¸c ®¹i héi VI, VII, VIII, IX cña Ban chÊp hµnh TW §¶ng, nh÷ng n¨m gÇn ®©y gi¸o dôc ®µo t¹o ®· cã nh÷ng mÆt tiÕn bé. M¹ng l­íi tr­êng häc ®· ph¸t triÓn réng kh¾p, hÇu hÕt c¸c x· ph­êng trong c¶ n­íc kÓ c¶ c¸c x· vïng cao, vïng s©u vïng xa, vïng biªn giíi, h¶i ®¶o ®· cã tr­êng líp ®Ó häc. Sè l­îng häc sinh t¨ng qua c¸c n¨m ë hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c cÊp. ChÊt l­îng gi¸o dôc ®µo t¹o ®­îc c¶i thiÖn h¬n. Sè l­îng häc sinh giái quèc tÕ ngµy mét t¨ng. §Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o ngµy cµng ®­îc chó träng h¬n kÓ c¶ ®Çu t­ chiÒu réng (t¨ng quy m«), chiÒu s©u (t¨ng c­êng thiÕt bÞ d¹y, häc, nghiªn cøu). Cã rÊt nhiÒu h×nh thøc ®µo t¹o míi xuÊt hiÖn nh­: hÖ thèng c¸c tr­êng d©n lËp, c¸c c¬ së gi¸o dôc th­êng xuyªn, gi¸o dôc tõ xa. Nhµ n­íc ta t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ®èi t­îng ®­îc tham gia häc tËp. Bªn c¹nh ®ã, gi¸o dôc ®µo t¹o cña n­íc ta cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, yÕu kÐm: vÒ chÊt l­îng, vÒ tæ chøc qu¶n lý, vÒ c¬ cÊu ®µo t¹o. HiÖn nay, ë n­íc ta cã t×nh tr¹ng: sè ng­êi cã b»ng cÊp rÊt nhiÒu nh­ng kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c«ng viÖc, hiÖn t­îng “thõa thÇy thiÕu thî” ®ang lµ vÊn ®Ò nan gi¶i cÇn ph¶i ®­îc th¸o gì. III. ChiÕn l­îc gi¸o dôc ®µo t¹o: Mét sè quan ®iÓm: NghÞ quyÕt §¶ng lÇn thø VIII chØ râ “cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu nh»m n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi d­ìng nh©n tµi”. Cô thÓ: Gi¸o dôc ph¶i mang tÝnh chÊt x· héi ho¸, lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña gia ®×nh, c¸c tæ chøc... mäi ng­êi cÇn ph¶i gãp c«ng søc, tiÒn cña ®Ó ph¸t triÓn gi¸o dôc, quan t©m ®Õn gi¸o dôc. Tõ ®ã h×nh thµnh nªn m«i tr­êng thuËn lîi cho gi¸o dôc. §Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn, Nhµ n­íc cÊp ng©n s¸ch cho gi¸o dôc, cho phÐp vay vèn n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc, tranh thñ hç trî cña mäi nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc. Ng­êi ®i häc vµ ng­êi sö dông lao ®éng qua ®µo t¹o ph¶i ®ãng gãp kinh phÝ. T¹o nªn quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc c¬ héi ®­îc gi¸o dôc cña mäi ng­êi d©n. Nhµ n­íc ­u tiªn ph¸t triÓn gi¸o dôc ë n«ng th«n, miÒn nói, cã chó ý ®Õn c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch. MiÔn häc phÝ, cÊp häc bæng, cho vay vèn ®èi víi sinh viªn häc giái. T¹o nªn nh÷ng lo¹i tr­êng néi tró thÝch hîp ®èi víi c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch. Trong khi nguån lùc kh«ng dåi dµo, l¹i ph¶i më réng quy m« gi¸o dôc, ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸o dôc ®Ó phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ nªn ph¶i chÊp nhËn t×nh tr¹ng kh«ng ®ång ®Òu vÒ chÊt l­îng. Do ®ã võa më réng ®ång thêi võa cñng cè mét sè c¬ së ®µo t¹o, gi¸o dôc chÊt l­îng cao, ®µo t¹o ®a ngµnh. 2.Môc tiªu: Gi¸o dôc ®µo t¹o nh÷ng con ng­êi ph¸t triÓn toµn diÖn, yªu n­íc vµ cã lý t­ëng XHCN, cã n¨ng lùc nghÒ nghiÖp, gãp phÇn tÝch cùc vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, cã lßng ham hiÓu biÕt vµ n¨ng lùc häc tËp suèt ®êi, cã t­ duy s¸ng t¹o, lµm chñ KHKT hiÖn ®¹i, cã ý thøc vµ n¨ng lùc hîp t¸c, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång x· héi, víi m«i tr­êng tù nhiªn, cã nÕp sèng lµnh m¹nh vµ søc khoÎ tèt. Më réng quy m«, ®i ®«i víi coi träng chÊt l­îng gi¸o dôc ®µo t¹o vµ hiÖu qu¶ sö dông, ®¸p øng yªu cÇu nh©n lùc tr­íc m¾t vµ l©u dµi cña ®Êt n­íc. Ph¸t triÓn m¹nh hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n vµ m¹ng l­íi tr­êng líp, n©ng cao c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ tr­êng häc, t¹o chuyÓn biÕn c¨n b¶n vµ toµn diÖn vÒ ch­¬ng tr×nh, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o, cñng cè vµ t¨ng c­êng ®éi ngò gi¶ng dËy, qu¶n lý, h×nh thµnh mét sè c¬ së gi¸o dôc ®µo t¹o ngang tÇm khu vùc vµ tiÕn tíi ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ, tõng b­íc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin trong gi¸o dôc ®µo t¹o. Thùc hiÖn chuÈn ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x· héi ho¸ trong gi¸o dôc ®µo t¹o. Trong thêi gian tõ nay ®Õn 2010 c¸c môc tiªu ­u tiªn cña gi¸o dôc ®µo t¹o n­íc ta lµ: ®µo t¹o nh©n lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, ®Æc biÖt chó träng nh©n lùc KHCN tr×nh ®é cao, c¸n bé qu¶n lý giái vµ c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ, ®µo t¹o nh©n lùc cho c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ ­u tiªn (c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi vµ c«ng nghÖ tù ®éng ho¸), ®µo t¹o nh©n lùc cho n«ng th«n ®Ó thùc hiÖn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng, ®µo t¹o nh©n lùc cho xuÊt khÈu lao ®éng. Cñng cè vµ n©ng cao thµnh qu¶ phæ cËp tiÓu häc vµ xo¸ mï ch÷. Thùc hiÖn vµ cñng cè phæ cËp trung häc c¬ së trong c¶ n­íc. B¶ng 1: Môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o 1995 - 2020. N¨m CÊp häc 1995 2000 2010 2020 Häc sinh tiÓu häc (triÖu) TØ lÖ häc sinh ®i häc (%) 10.05 106 11.72 103 12.3 100 14.25 100 Häc sinh trung häc c¬ së (triÖu) TØ lÖ häc sinh ®i häc (%) 3.68 50 4.91 60 7.44 78 10.94 95 Häc sinh THCB vµ sau THCS (triÖu) TØ lÖ häc sinh ®i häc (%) 0.9 19 1.59 30 2.76 45 4.26 60 Sinh viªn §H vµ sau THCB (triÖu) TØ lÖ häc sinh ®i häc (%) 0.368 5.3 0.544 7.0 1.335 15 2.575 25 PhÇn II: Thùc tr¹ng ®Çu t­ gi¸o dôc ®µo t¹o. I. Quy m« gi¸o dôc ®µo t¹o: Nh©n tè con ng­êi trong x· héi hiÖn ®¹i, kh«ng thÓ chØ ®­îc xem xÐt víi t­ c¸ch lµ mét thùc thÓ tù nhiªn x· héi vµ còng kh«ng chØ ®¬n thuÇn coi nh­ lµ mét sù ph¶n ¸nh phÈm chÊt tù nhiªn - “trêi cho” mµ cÇn ph¶i nhËn thøc trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn tõ phÝa hÖ thèng quan ®iÓm biÖn chøng -kinh tÕ häc. Con ng­êi víi søc lùc, trÝ tuÖ, thÓ chÊt, ph¶i ®­îc x©y dùng, ph¸t triÓn, hoµn thiÖn trªn c¸c nÊc thang tiÕn ho¸ ®Ó thùc sù lµ tiÒm n¨ng v« tËn, lµ cèt lâi cña nh÷ng ý t­ëng tèt ®Ñp trong c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña quèc gia. NhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi trong sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o thÓ hiÖn qua: B¶ng 2: Sè l­îng häc sinh sinh viªn (ngh×n ng­êi) Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 1999 CÊp häc 91 - 92 92 - 93 93 - 94 94 - 95 95 - 96 96 - 97 97 - 98 98 - 99 1. HSPT Trung häc 12371.4 568.2 12806.7 564.2 13568.7 703.3 14587.4 862.3 14541.5 1019.5 15192.4 1155.6 15588.2 1382 15824.4 1653.6 2. THCN 106.5 107.8 119.8 155.6 170.5 172.4 164.1 177.6 3. D¹y nghÒ 63.8 63.2 64.9 69.8 66.4 75.1 70.6 72.2 4. §H & C§ 107 136.8 157.1 203.3 297.9 509.3 662.8 682.3 Nh×n vµo b¶ng sè liÖu ta thÊy: sè l­îng häc sinh, sinh viªn cã xu h­íng t¨ng qua c¸c n¨m, trong ®ã sè l­îng sinh viªn §H t¨ng rÊt nhanh, n¨m 98-99 t¨ng h¬n 6 lÇn so víi n¨m 91-92. Nguyªn nh©n lµ do h×nh thøc ®µo t¹o ë bËc §H rÊt phong phó; nhiÒu tr­êng §H t­, §H më, d©n lËp ®­îc thµnh lËp. Sè l­îng häc sinh c¸c tr­êng d¹y nghÒ nÕu so víi n¨m 86 - 87 th× n¨m 98 - 99 chØ b»ng 51.7% nh­ng tõ 93 - 94 cã xu h­íng t¨ng trë l¹i. Sè l­îng ®µo t¹o d¹y nghÒ kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ ®èi víi ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt. VÒ mÆt quy m« gi¸o dôc th× møc chªnh lÖch gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ cã sù kh¸c xa vÒ tr×nh ®é. TØ lÖ phÇn tr¨m tèt nghiÖp phæ th«ng ë thµnh phè vµ n«ng th«n lµ 47/29. §©y lµ møc chªnh lÖch kh¸ cao v× vËy chóng ta ph¶i cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó rót ng¾n tØ lÖ trªn. XÐt vÒ quy m« ë n­íc ta tØ lÖ ng­êi ®i häc so víi d©n sè trong ®é tuæi cßn kh¸ thÊp. Dï r»ng quy m« gi¸o dôc ®µo t¹o cña ViÖt Nam (xÐt vÒ mÆt biÕt ch÷ vµ tiÓu häc) ë møc trung b×nh, tøc lµ ngang b»ng víi Th¸i Lan vµ Philippines nh­ng ë bËc trung häc th× ViÖt Nam l¹i ë møc thÊp h¬n so víi c¸c n­íc nµy. §Æc biÖt ë bËc ®¹i häc th× ViÖt Nam ë vÞ trÝ cuèi cïng. Sè lao ®éng kü thuËt ë ViÖt Nam chiÕm 12% n¨m 1995, trong sè 40.2 triÖu ng­êi chØ cã 4.7 triÖu lµ lao ®éng cã kü thuËt. Cïng víi sù biÕn ®éng cña sè l­îng häc sinh, sinh viªn th× sè l­îng gi¸o viªn ë c¸c cÊp cã sù biÕn ®æi theo: B¶ng 3: Sè l­îng gi¸o viªn ë c¸c cÊp §¬n vÞ: 1000 ng­êi 92 - 93 93 - 94 94 - 95 95 - 96 96 - 97 97 - 98 98 -99 99 - 00 MÉu gi¸o 69.3 66.3 69.3 75 84.4 92.9 93.7 96.3 PT 426.6 446.4 467.4 492.7 521 565.6 604.5 614.8 THCN 10 9.7 9.6 9.4 9.3 9.8 10 D¹y nghÒ 6.141 6.238 6.196 6.055 6.643 6.425 6.193 C§ & §H 21 21.2 21.7 22.8 23.5 24.1 26.1 Nguån: Xö lý sè liÖu thèng kª n¨m 1999. Sè l­îng gi¸o viªn ë tÊt c¶ c¸c cÊp t¨ng qua c¸c n¨m, riªng cã THCN vµ d¹y nghÒ sè gi¸o viªn kh«ng t¨ng mµ cßn bÞ gi¶m. V× vËy, trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i cã nhËn thøc, ®Çu t­ ®óng ®¾n h¬n vÒ lo¹i h×nh ®µo t¹o nµy. II. HÖ thèng gi¸o dôc: B¶ng 4: Sè tr­êng häc qua c¸c n¨m. Nguån: Xö lý sè liÖu trong Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1998. 91 - 92 92 - 93 93 - 94 94 - 95 95 - 96 96 - 97 97 - 98 98 - 99 PT 17189 17980 19164 20086 21754 22664 23286 THCN 268 271 272 265 266 239 239 247 D¹y nghÒ 275 185 198 182 203 239 246 C§ & §H 106 108 109 109 109 109 110 123 Sè l­îng c¸c tr­êng t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m (trõ THCN vµ dËy nghÒ) thÓ hiÖn sù quan t©m cña ViÖt Nam ®èi víi tÇm quan träng cña gi¸o dôc. ViÖt Nam qu¶n lý gi¸o dôc theo tõng cÊp häc kh¸c nhau, cô thÓ: ChÝnh phñ qu¶n lý c¸c tr­êng §H, C§, THCN. TØnh, thµnh phè qu¶n lý gi¸o dôc trung häc. QuËn, huyÖn qu¶n lý gi¸o dôc tiÓu häc. MÆc dï cã sù t¨ng lªn vÒ sè l­îng tr­êng häc c¸c cÊp qua c¸c n¨m nh­ng vÉn kh«ng ®ñ líp cho häc sinh; ë c¸c tØnh, huyÖn ngo¹i thµnh t×nh tr¹ng häc sinh ph¶i häc ca 3 vÉn tiÕp diÔn. ë cÊp d¹y nghÒ cßn n»m trong t×nh tr¹ng manh món, thiÕu tËp trung, ch­a cã ch­¬ng tr×nh nµo dµnh cho d¹y nghÒ. VÒ ®µo t¹o sau ®¹i häc ë trong n­íc diÔn ra nh­ thÕ nµo? Quy m« ®µo t¹o sau ®¹i häc ë trong n­íc kh«ng ngõng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn: B¶ng 5: Thèng kª c¬ së ®µo t¹o sau ®¹i häc. Nguån: Tµi chÝnh gi¸o dôc th¸ng 9 n¨m 2001. 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 TS Cao häc 509 1058 1730 3060 3651 3444 5294 3041 4534 2747 TS NCS 316 452 596 651 1074 1258 1113 1174 576 686 713 Trong giai ®o¹n 1990 - 1993, c¶ n­íc cã 77 c¬ së ®µo t¹o tiÕn sü, nh­ng tõ 1993 - 2001 sè l­îng c¬ së ®µo t¹o tiÕn sü t¨ng gÊp 1.5 lÇn (tõ 77 lªn 113 c¬ së). Sè l­îng c¬ së ®µo t¹o th¹c sü t¨ng rÊt nhanh: tõ 12 c¬ së n¨m 1991 lªn 93 c¬ së n¨m 2001. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 5 - 2001, c¶ n­íc cã 141 c¬ së ®µo t¹o sau ®¹i häc. Tuy nhiªn, sè l­îng c¸c c¬ së ®µo t¹o th¹c sü, tiÕn sü t¨ng m¹nh vµo n¨m 1996 sau ®ã ch÷ng l¹i (1997). B¶ng 6: Sè l­îng tuyÓn sinh sau ®¹i häc giai ®o¹n 1990 - 2000. 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 TS Cao häc 509 1058 1730 3060 3651 3444 5294 3041 4534 2747 TS NCS 316 452 596 651 1074 1258 1113 1174 576 686 713 Nguån: Tµi chÝnh gi¸o dôc th¸ng 9/2001. Trong 10 n¨m tõ 1990 - 2000, sè l­îng tuyÓn sinh cao häc ®· t¨ng h¬n 11 lÇn (tõ 509 häc viªn n¨m 1991 lªn 5747 häc viªn n¨m 2000). TuyÓn sinh ®µo t¹o tiÕn sü trong thËp kû qua cã nhiÒu biÕn ®éng, khëi ®Çu b»ng con sè 316 nghiªn cøu sinh ®­îc tuyÓn vµo n¨m 1990 vµ t¨ng ®¹t kû lôc 1258 nghiªn cøu sinh n¨m 1995, sau ®ã tõ 1996 - 2000 th× sè l­îng gi¶m dÇn. III. §Çu t­ tµi chÝnh cho gi¸o dôc ®µo t¹o: Tõ tr­íc ®Õn nay nguån tµi chÝnh cho gi¸o dôc ®µo t¹o ë n­íc ta chñ yÕu lµ tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ cßn chËm ph¸t triÓn, thu nhËp quèc d©n tÝnh trªn ®Çu ng­êi thÊp, nguån thu ng©n s¸ch h¹n chÕ, ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch cho gi¸o dôc ®µo t¹o cã t¨ng lªn song vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tµi chÝnh ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc ®µo t¹o. Víi chñ tr­¬ng x· héi ho¸ gi¸o dôc ®µo t¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, nguån tµi chÝnh ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o ®· cã nh÷ng thay ®æi vÒ c¬ cÊu. Theo môc 2 ch­¬ng VII LuËt gi¸o dôc ViÖt Nam th× c¸c nguån tµi chÝnh ®Çu t­ cho gi¸o dôc bao gåm: Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Häc phÝ, tiÒn ®ãng gãp x©y dùng tr­êng líp, c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng t­ vÊn, chuyÓn giao c«ng nghÖ, s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô cña c¸c Së gi¸o dôc; c¸c kho¶n tµi trî kh¸c cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nh­ vËy, theo LuËt gi¸o dôc: Tµi chÝnh ®Çu t­ cho gi¸o dôc gåm 4 nguån: Thø nhÊt: Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Thø hai: TiÒn häc phÝ thu tõ ng­êi häc hoÆc gia ®×nh ng­êi ®i häc. Thø ba: Thu tõ ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty vµo quü ph¸t triÓn gi¸o dôc, tõ s¶n xuÊt dÞch vô chuyÓn giao c«ng nghÖ cña c¸c Së gi¸o dôc. Thø t­: C¸c kho¶n ®ãng gãp x©y dùng tr­êng, ñng hé, tµi trî cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc cho quü ph¸t triÓn gi¸o dôc. B¶ng 7: C¬ cÊu nguån tµi chÝnh cho sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o ë ViÖt Nam. §¬n vÞ: % 1993 1994 1995 Tæng nguån 100 100 100 1. Häc phÝ 23.1 15.7 16.8 2. SX & H§ 1.3 1.6 1.2 3. Thu kh¸c 3.2 3.3 2.7 4. NS NN cÊp 72.4 79.4 79.3 Nguån: Ng©n hµng thÕ giíi n¨m 1995. B¶ng 8: Tû lÖ ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o so víi GDP. 1995 1996 1997 1998 §Çu t­ cho GD - §T (tû ®ång) 8293 9887 11274 13217 GDP (tû ®ång) 228892 272036 313623 361468 % so GDP 3.62 3.63 3.59 3.66 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1998. §Çu t­ tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc: Theo gi¸o s­ Gary Becker - nhµ kinh tÕ næi tiÕng («ng ®­îc gi¶i th­ëng Nobel n¨m 1996) kh¼ng ®Þnh: “sù ®Çu t­ vµo con ng­êi sÏ t¹o ra thu nhËp trong t­¬ng lai. §Çu t­ cµng nhiÒu bao nhiªu th× thu nhËp ph¸t sinh cµng lín bÊy nhiªu”. Trªn thùc tÕ, kinh nghiÖm nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi cho thÊy: n­íc nµo sím x¸c ®Þnh r»ng muèn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nh­ nguån “ n¨ng l­îng” l©u dµi, tr­íc hÕt ph¶i biÕt t¸i sinh nguån “n¨ng l­îng” qua viÖc ®Çu t­ ng©n s¸ch Nhµ n­íc tho¶ ®¸ng th× n­íc ®ã sÏ cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn thùc sù vµ bÒn v÷ng. ViÖc bè trÝ c¬ cÊu thu chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc ngµy mét t¨ng: NÕu tÝnh tæng vèn ®Çu t­ chi cho gi¸o dôc ®µo t¹o th× ng©n s¸ch Nhµ n­íc th­êng chiÕm xÊp xØ 80%. Giai ®o¹n 1986 - 1995, møc chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc ë ViÖt Nam cßn thÊp (nhá h¬n 10% tæng chi ng©n s¸ch hµng n¨m). Tõ 1995 trë ®i tû lÖ nµy ®­îc t¨ng dÇn lªn. B¶ng 9: §Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc. 1986 1990 1993 1995 1996 1997 1998 Chi NSNN 120 9186 39063 58000 70400 76640 89976 Chi GD - §T 7 735 3129 6130 7100 8100 10365 % so víi chi NS 5.83 8 8 10.56 10.08 10.56 11.5 Song nÕu xÐt vÒ sè tuyÖt ®èi tøc lµ: kinh phÝ ®Çu t­ cho ®Çu häc sinh, sinh viªn th× hiÖn nay ViÖt Nam vµo lo¹i thÊp nhÊt thÕ giíi. Theo tÝnh to¸n th× møc ®Çu t­ n¨m 1995 cho häc sinh ë n­íc ta nh­ sau: TiÓu häc : 12 $/ häc sinh. D¹y nghÒ: 236 $/ häc sinh. CÊp II : 22 $/ häc sinh. THCN : 218 $/ häc sinh. CÊp III : 27 $/ häc sinh. §¹i häc: 435.5 $/ häc sinh. Trong ®ã t¹i c¸c n­íc kh¸c ®­îc UNESCO c«ng bè (sè liÖu ®Çu t­ cho t­¬ng lai cña UNESCO n¨m 1990) møc ®Çu t­ cho häc sinh tiÓu häc vµ trung häc n¨m 1998 lµ: 1883 $/ häc sinh ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. 86 - 286 $/ häc sinh ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 55 - 70 $/ häc sinh ®èi víi c¸c n­íc nghÌo. BËc ®¹i häc ë mét sè n­íc trong khu vùc chi phÝ nµy lµ rÊt lín nh­ Malaysia lµ 2700 $/ häc sinh, Singgapo lµ 3500 $/ häc sinh. B¶ng 10: Chi phÝ ®Çu t­ cho 1 sinh viªn ë c¸c nhãm quèc gia. Nguån: Tµi chÝnh gi¸o dôc th¸ng 5/ 1998 Nhãm n­íc Sè tiÒn/ sinh viªn ($) ViÖt Nam/ nhãm n­íc Ph¸t triÓn (31 n­íc) 6520 1/ 18 §ang ph¸t triÓn (75 n­íc) 651 1/ 1.7 ChËm ph¸t triÓn (89 n­íc) 422 Thailand (1977) 675 1/ 1.8 ViÖt Nam (1992) 370 .Hµng n¨m ng©n s¸ch Nhµ n­íc ViÖt Nam chi cho gi¸o dôc ®µo t¹o b×nh qu©n 8 $/ ng­êi d©n, b»ng 1/ 2.7 cña Phillippines, 1/ 8 cña Thailand, 1/ 22 cña Malaysia, 1/ 29 cña Hµn Quèc. Ng©n s¸ch chi cho gi¸o dôc ®µo t¹o cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ gi÷a c¸c bËc häc, cÊp häc vµ lo¹i h×nh tr­êng. ë tr­êng d©n lËp, t­ thôc 100% chi phÝ do ng­êi häc ®ãng gãp. §èi víi ®Þa ph­¬ng, Chinh phñ quy ®Þnh cÊp kinh phÝ gi¸o dôc tÝnh theo ®Çu ng­êi d©n, ®¶m b¶o ph©n bè ®Òu ng©n s¸ch. §èi víi c¸c tr­êng §H, C§,THCN ng©n s¸ch cÊp cho c¸c tr­êng tÝnh trªn ®Çu häc sinh tuyÓn míi hµng n¨m theo tû lÖ tõng tr­êng, tõng ngµnh häc cã sù kh¸c nhau. Song viÖc ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o cßn thiÕu c¨n cø khoa häc, ch­a ngang tÇm, t­¬ng xøng víi vai trß cña gi¸o dôc ®µo t¹o. C¬ chÕ ph©n bæ ng©n s¸ch theo ®Çu ng­êi ë c¸c ®Þa ph­¬ng lµ ch­a hîp lý. Ngoµi c¸c kho¶n ®ãng gãp trong n­íc vµo ng©n s¸ch, kho¶n viÖn trî chÝnh thøc (ODA) ®­îc coi lµ mét kho¶n môc cã vai trß quan träng ®èi víi ng©n s¸ch ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o vµ ®­îc ph©n bæ qua mét sè n¨m nh­ sau: N¨m 1991 1992 1993 1994 1995 Tæng sè ODA (ngh×n $) 8860 12242 18978 57427 37796 2.§Çu t­ tõ ngoµi nguån ng©n s¸ch: Nh­ ta ®· biÕt, nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc tËp trung ®Çu t­ x©y dùng nÒn t¶ng vËt chÊt cho gi¸o dôc ®µo t¹o nh»m t¹o “có huých” ban ®Çu ®Ó n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o ®éi ngò gi¸o viªn, nh÷ng ngµnh nghÒ quan träng, ­u tiªn cho vïng s©u vïng xa, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi nghÌo cã c¬ may häc tËp. Nguån vèn ngoµi ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®ãng vai trß quan träng trong viÖc më réng quy m«, n©ng cao chÊt l­îng, ph¸t huy hiÖu qu¶ s¶n phÈm cña gi¸o dôc ®µo t¹o trong nÒn kinh tÕ x· héi. 2.1. §Çu t­ tõ nguån thu häc phÝ: Nguån thu häc phÝ cã ý nghÜa kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi s©u s¾c: §èi víi nhµ tr­êng ®ã lµ kho¶n bï ®¾p mét phÇn nh÷ng chi phÝ qu¸ lín mµ kh¶ n¨ng ng©n s¸ch Nhµ n­íc kh«ng ®µi thä ®ñ; ®èi víi Nhµ n­íc lµ thùc hiÖn ph­¬ng ch©m Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng ch¨m lo sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o; ®èi víi x· héi lµ ph¸t huy tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång cho sù nghiÖp “Trång ng­êi” cña ®Êt n­íc. Ngµy nay, xu h­íng ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o ®ang ®­îc chuyÓn dÇn tõ khu vùc chÝnh phñ sang khu vùc t­ nh©n. Nguån thu häc phÝ ®Ó t¸i ®Çu t­, nÕu lÊy sè l­îng häc sinh n¨m 1998 t¹m tÝnh víi møc häc phÝ trung b×nh ë c¸c cÊp häc lµ: (cÊp I kh«ng ph¶i ®ãng häc phÝ) THCS : 5,252,144 häc sinh ´ 90,000 ®ång = 472.693 tû ®ång. THPT : 1,390,206 häc sinh ´ (25,000 ®ång ´ 9) = 312.796 tû ®ång. D¹y nghÒ & THCN: 21,484 häc sinh ´ (100,000 ´ 10) = 214.842 tû ®ång. §H vµ C§ : 671,120 häc sinh ´ (160,000 ´ 10) = 1,073.792 tû ®ång. Nh­ vËy, mçi mét n¨m tæng tiÒn häc phÝ thu ®­îc lµ: 2.074 tû ®ång. §ã lµ ®èi víi hÖ thèng ë tr­êng c«ng lËp, cßn c¸c tr­êng d©n lËp, t­ thôc, b¸n c«ng, trung t©m gi¸o dôc th­êng xuyªn, d¹y nghÒ... kh«ng ®­îc quy ®Þnh vÒ møc ®ãng häc phÝ vµ chÕ ®é chi tiªu thèng nhÊt. 2.2. Thu tõ ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan cã sö dông lao ®éng ®­îc ®µo t¹o: ChÝnh phñ khuyÕn khÝch sù tham gia tÝch cùc cña c¸c c«ng ty, doanh nghiÖp vµ céng ®ång trong viÖc khai th¸c nguån tµi chÝnh ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o. Nguån kinh phÝ nµy ®­îc quy ®Þnh trong LuËt gi¸o dôc nh­ng ch­a cã quy ®Þnh chi tiÕt vµ ch­a thùc hiÖn. §èi víi nguån thu tõ nh÷ng ho¹t ®éng t­ vÊn chuyÓn giao c«ng nghÖ, s¶n xuÊt dÞch vô cña c¸c c¬ së ®µo t¹o ch­a cã quy ®Þnh h­íng dÉn viÖc ®ãng gãp vµ sö dông nh»m t¸i ®Çu t­. HiÖn nay phÇn lín nguån kinh phÝ nµy ®­îc ph©n phèi hÕt cho ng­êi tham gia. HÇu hÕt nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é cao ë ViÖt Nam ®Òu muèn vµ lµm viÖc cho c«ng ty n­íc ngoµi .Trong khi ®ã, Nhµ n­íc ®· ph¶i bá ra rÊt nhiÒu tiÒn cña vµ c«ng søc ®Ó ®µo t¹o ®éi ngò trÝ thøc quý gi¸ Êy nh­ng l¹i kh«ng ®­îc sö dông. C¸c tæ chøc n­íc ngoµi kh«ng mÊt c«ng søc ®µo t¹o th× l¹i ®­îc sö dông. §ã lµ t×nh tr¹ng “chÈy m¸u chÊt x¸m” t¹i chç cña n­íc ta. Nguån vèn hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o: N­íc ta ngµy cµng më réng quan hÖ hîp t¸c víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi trong ®ã cã lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o. Sè dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc cÊp giÊy phÐp tõ 1988 - 1999 lµ: Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng ký(triÖu USD) Vèn ph¸p ®Þnh(triÖu USD) 98 456.5 180.1 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 1999 Ngoµi c¸c kho¶n ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, Nhµ n­íc ta cßn giµnh mét kho¶n ®Çu t­ lín ®Ó ®µo t¹o nh÷ng ng­êi cã n¨ng lùc ®i häc ë n­íc ngoµi. ViÖt Nam ph¶i tranh thñ mäi c¬ héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n n÷a ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo gi¸o dôc ®µo t¹o. IV. KÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong ®Çu t­ vµo gi¸o dôc ®µo t¹o: Ph¸t triÓn ngµnh häc gi¸o dôc mÇm non vµ phæ th«ng: 1.1. VÒ c¬ së vËt chÊt: M¹ng l­íi tr­êng líp cßn nhiÒu khã kh¨n, song trong 15 n¨m qua ®· ph¸t triÓn réng kh¾p vµ ®a d¹ng ho¸: c¸c lo¹i h×nh c«ng lËp, b¸n c«ng, t­ thôc. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c x· ph­êng ®Òu cã tr­êng tiÓu häc vµ trung häc c¬ së, b×nh qu©n mçi huyÖn cã kho¶ng hai ®Õn ba tr­êng trung häc phæ th«ng ho¨c phæ th«ng trung häc ( cÊp 2, cÊp 3). TÝnh ®Õn n¨m häc 2000- 2001 c¶ n­íc cã 8,933 tr­êng gi¸o dôc mÇm non vµ 87,166 líp, so víi 1986 – 1987 t¨ng 31.87% vÒ sè tr­êng (b×nh qu©n mét n¨m t¨ng 1.87%) vµ t¨ng 38.23% vÒ sè líp (b×nh qu©n mét n¨m t¨ng 2.17%). §èi víi gi¸o dôc phæ th«ng n¨m häc 2000- 2001 cã 24,692 tr­êng phæ th«ng tõ tiÓu häc ®Õn trung häc víi 509,604 líp, so víi 1986 – 1987 t¨ng 79.2% vÒ sè tr­êng, 49.53% vÒ sè líp( b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 3.96% sè tr­êng vµ 2.72% sè líp). Tõ n¨m häc 1995 – 1996, gi¸o dôc phæ th«ng lo¹i h×nh ngoµi c«ng lËp ph¸t triÓn m¹nh, ®Õn nay c¶ n­íc cã 691 tr­êng víi 19,775 líp, t¨ng 78.9% sè tr­êng vµ 75.77% sè líp häc, so víi 1986 – 1987( B×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 3.96% sè tr­êng vµ 3.84% sè líp). Tuy nhiªn tèc ®é ph¸t triÓn tr­êng häc, líp häc cã sù kh¸c biÖt rÊt lín. N¨m 2000 – 2001 so víi 1986 – 1987 sè líp häc bËc tiÓu häc t¨ng 33.12%, bËc trung häc c¬ së t¨ng 78.69%, bËc trung häc phæ th«ng t¨ng 143.19%; t­¬ng øng b×nh qu©n mét n¨m t¨ng 1.92% sè líp bËc tiÓu häc, 3.96% bËc trung häc c¬ së, 6.1% trung häc phæ th«ng. Sè tr­êng phæ th«ng d©n téc néi tró n¨m 1999 – 2000 c¶ n­íc cã 344 tr­êng phæ th«ng d©n téc néi tró. Sè phßng phæ th«ng b×nh qu©n n¨m t¨ng tõ 50,000 ®Õn 60,000 phßng häc. Tuy nhiªn tèc ®é ph¸t triÓn phßng häc hµng n¨m so víi tèc ®é ph¸t triÓn qui m« häc sinh ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu nªn tû lÖ líp trªn phßng häc chung c¶ n­íc ë c¶ ba cÊp häc lµ 1.5; chÊt l­îng phßng häc phæ th«ng cßn nhiÒu khã kh¨n: hiÖn cß 283,742 phßng häc lµ nhµ cÊp bèn trë lªn chiÕm 83.83% tæng sè phßng häc c¶ n­íc, trong ®ã cÊp tiÓu häc cã 168,725 phßng chiÕm 60% tæng sè phßng cña cÊp häc nµy. VÒ ®éi ngò gi¸o viªn. Cïng víi ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i h×nh gi¸o dôc, ®éi ngò gi¸o viªn ë c¸c ngµnh häc mÇm non, phæ th«ng ph¸t triÓn kh¸ nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng theo h­íng chuÈn ho¸. N¨m 2000 – 2001 so víi n¨m 1986 – 1987, sè gi¸o viªn mÉu gi¸o cã 103,306 ng­êi, t¨ng 47.35%( b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 2.6%). Tû lÖ gi¸o viªn mÉu gi¸o ®¹t chuÈn ®µo t¹o trªn 30%, t­¬ng øng sè gi¸o viªn phæ th«ng cã 661,748 ng­êi, t¨ng 55.29% (b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 2.55%), bËc trung häc c¬ së cã 233,834 ng­êi t¨ng 63.87% ( b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 3.35%), trung häc phæ th«ng cã 71,971 ng­êi t¨ng 80.79% ( b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 4.02%). Tuy nhiªn tr­íc sù ph¸t triÓn vÒ qui m« häc sinh phæ th«ng c¸c cÊp th× møc ®é ®µo t¹o, cung cÊp gi¸o viªn t­¬ng øng ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu, ®Æc biÖt lµ gi¸o viªn trung häc phæ th«ng ë c¸c tØnh miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. T×nh tr¹ng thiÕu gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y ë tÊt c¶ c¸c cÊp phæ th«ng theo ®Þnh møc t¹i QuyÕt ®Þnh 243 Q§\CP cña chÝnh phñ vÉn liªn tôc x¶y ra trong giai ®o¹n 1986 – 2000. Theo thèng kª n¨m 1999 – 2000 c¶ n­íc thiÕu 81,043 gi¸o viªn phæ th«ng, trong ®ã 19,466 gi¸o viªn tiÓu häc, 41,820 gi¸o viªn trung häc c¬ së vµ 19,757 gi¸o viªn trung häc phæ th«ng. VÒ chÊt l­îng ®µo t¹o gi¸o viªn n¨m 1999 – 2000 so víi n¨m 1986 – 1987, sè gi¸o viªn ®­îc ®µo t¹o chuÈn ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc ®Ìu t¨ng: bËc tiÓu häc tõ 34.54% t¨ng lªn 77.75%, bËc trung häc c¬ së tõ 51.9% t¨ng lªn 83.45%, bËc trung häc phæ th«ng tõ 89.15% t¨ng lªn 95.56%. Tuy nhiªn chÊt l­îng ®µo t¹o gi¸o viªn gi÷a c¸c vïng ch­a ®ång ®Òu, ®Æc biÖt lµ vïng s©u, vïng xa. VÒ qui m« häc sinh. Trong 15 n¨m qua, qui m« gi¸o dôc t¨ng lªn nh­ng cßn chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè tù ph¸t. N¨m 2000 – 2001 c¶ n­íc cã 366,698 trÎ em ®i nhµ trÎ gi¶m cßn 38.77% so víi n¨m 1986 – 1987( b×nh qu©n mçi n¨m gi¶m 6.08%) vµ cã 2,212,020 trÎ em ®i mÉu gi¸o, t¨ng 22.33% (b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 1.33%). VÒ qui m« häc sinh phæ th«ng còng cã xu thÕ t¨ng dÇn, riªng häc sinh cÊp trung häc c¬ së vµ trung häc phæ th«ng t¨ng kh¸ nhanh vµo nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m 2000- 2001 c¶ n­íc cã 9,714,846 häc sinh cÊp tiÓu häc, t¨ng 16% so víi n¨m 1986 – 1987( b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 0.99%); song so víi n¨m 1999 – 2000 th× gi¶m cßn 97.09%. Nguyªn nh©n chñ yÕu do thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc. Häc sinh trung häc c¬ së n¨m 2000 – 2001 lµ 5,863,604 ng­êi, t¨ng 82.86% ( b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 4.11%), t­¬ng øng sè häc sinh trung häc phæ th«ng lµ 2,171,436 ng­êi t¨ng 138.46% (b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 5.95%). Lo¹i h×nh gi¸o dôc trung häc phæ th«ng ngoµi c«ng lËp cã xu h­íng ph¸t triÓn nhanh vµo nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tû lÖ häc sinh ngoµi c«ng lËp so víi tæng sè tõ 24.02% n¨m 1996 – 1997 lªn 32.95% n¨m 1998 – 1999, 34.06% n¨m 1999 – 2000 vµ 34.34% n¨m 2000 – 2001. VÒ chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc. Trong thêi k× 1986 – 2000, tû lÖ l­u ban, bá häc gi¶m dÇn vµ tû lÖ hoµn thµnh cÊp häc ë c¸c bËc häc phæ th«ng t¨ng nhanh qua c¸c n¨m. Tuy nhiªn, nhãm trÎ em n»m trong ®èi t­îng cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n: nh­ trÎ em må c«i kh«ng n¬i n­¬ng tùa, lang thang, tµn tËt… vÉn Ýt cã c¬ héi ®Õn tr­êng. Trung b×nh hµng n¨m vÉn cã kho¶ng 1 triÖu trÎ em tõ 6 ®Õn 14 tuæi ch­a bao giê ®­îc ®Õn tr­êng hoÆc ph¶i th«i häc. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m trong chiÕn l­îc cña ch­¬ng tr×nh quèc gia trong thêi gian tíi. 2. Ph¸t triÓn ®µo t¹o ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ. 2.1 §èi víi ®¹i häc vµ cao ®¼ng. N¨m 2000- 2001, c¶ n­íc cã 148 tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng hÖ c«ng lËp, 20 tr­êng ®¹i häc , cao ®¼ng hÖ d©n lËp b¸n c«ng víi 795,561 sinh viªn hÖ c«ng lËp vµ 82,809 sinh viªn hÖ d©n lËp. So víi n¨m 1986 sè sinh viªn c«ng lËp t¨ng gÊp 8.6 lÇn, sè gi¸o viªn c«ng lËp cã 27.871 ng­êi t¨ng 45.06%. Tuy nhiªn tèc ®é t¨ng gi÷a gi¸o viªn vµ qui m« sinh viªn kh«ng t­¬ng xøng ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng gi¶ng d¹y vµ tiÕp thu kiÕn thøc cña sinh viªn. §éi ngò gi¸o viªn ®¹i häc, cao ®¼ng thiÕu vÒ sè l­îng vµ yÕu vÒ chÊt l­îng. C­êng ®é lao ®éng cña gi¸o viªn qu¸ cao ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¶ng d¹y. HiÖn nay tû lÖ gi¸o viªn/sinh viªn lµ 1/40, cã tr­êng tû lÖ nµy lµ 1/60. . §µo t¹o trung häc chuyªn nghiÖp. Trong 15 n¨m qua, ®µo t¹o trung häc chuyªn nghiÖp cã xu h­íng gi¶m. N¨m 2000, c¶ n­íc cã 246 tr­êng, gi¶m 46 tr­êng (15.76%) so víi n¨m 1986. Cïng víi viÖc gi¶m sè l­îng tr­êng, sè l­îng gi¸o viªn còng gi¶m theo: n¨m 1986 cã 11,275 gi¸o viªn, ®Õn 1999 sè gi¸o viªn cßn 9,612 ng­êi gi¶m 1,663 ng­êi (14.75%); n¨m 2000 sè gi¸o viªn cã t¨ng lªn chót Ýt nh­ng còng chØ cã 9,984 ng­êi. NÕu tÝnh tõ 1996 ®Õn nay th× ®µo t¹o trung häc chuyªn nghiÖp cã xu h­íng t¨ng ( n¨m 1996 cã 239 tr­êng ®Õn n¨m 2000 t¨ng thªm 7 tr­êng). Qui m« häc sinh n¨m 2000 cã 200,148 häc sinh, t¨ng so víi 1996 vµ ®Æc biÖt so víi 1986 còng t¨ng 47.38%. §µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt vµ d¹y nghÒ. Thêi kú 1986 – 2000, sè l­îng tr­êng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt vµ d¹y nghÒ gi¶m m¹nh: tõ 296 tr­êng n¨m 1986 ®Õn 2000 cßn 157 tr­êng gi¶m 47.32% (b×nh qu©n mçi n¨m gi¶m 4.14%). §ång thêi sè häc sinh d¹y nghÒ gi¶m rÊt m¹nh so víi 1986; song tõ 1997 ®Õn 2000 qui m« häc sinh ®· t¨ng so víi 1986. N¨m 2000, sè häc sinh d¹y nghÒ cã 172,045 ng­êi, t¨ng 22.88% ( b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 1.38%) so víi 1986. Cã thÓ nãi sù nghiÖp ®µo t¹o thêi kú 1986 – 2000 cã nh÷ng chuyÓn biÕn b­íc ®Çu vµ ®¹t mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Song t×nh tr¹ng ®µo t¹o nguån nh©n lùc cßn rÊt nhiÒu tån t¹i cÇn ®­îc ®iÒu chØnh gi¶i quyÕt. PhÇn III: gi¶i ph¸p I. Nh÷ng tån t¹i trong ®Çu t­ gi¸o dôc ®µo t¹o. MÊt c©n ®èi trong ®µo t¹o. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o n­íc ta cßn nhiÒu yÕu kÐm, bÊt cËp c¶ vÒ qui m«, c¬ cÊu. VÒ chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ch­a ®¸p øng kÞp nh÷ng ®ßi hái lín vµ ngµy cµng cao vÒ nh©n lùc cña c«ng cuéc ®æi míi. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë n­íc ta cßn 9% d©n sè mï ch÷, tû lÖ sinh viªn/d©n sè cßn thÊp, tû lÖ lao déng qua ®µo t¹o míi ®¹t gÇn 12%. Trong 10 n¨m qua, sè l­¬ng häc sinh ®­îc ®µo t¹o cã tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i häc gia t¨ng nhanh chãng víi tèc ®é ngµy cµng cao. Niªn kho¸ 1986 – 1987 cã 126,600 ngµn häc sinh cao ®¼ng ®¹i häc th× n¨m 1994 – 1995 cã 203,000 häc sinh , t¨ng 73.700 häc sinh vµ víi tèc ®é gia t¨ng 60%. Trong khi ®ã, sè häc sinh ®­îc ®µo t¹o cã tr×nh ®é trung cÊp kü thuËt, nghiÖp vô l¹i cã xu h­íng gi¶m dÇn. N¨m 1986 – 1987 cã 150,000 häc sinh trung häc chuyªn nghiÖp th× ®Õn 1994 – 1995 cßn 108,200 häc sinh( gi¶m 47,800 tøc gi¶m 34%). §Æc biÖt qui m« ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt cßn gi¶m sót nghiªm träng: sè tuyÖt ®èi tõ n¨m 1986 - 1987 ®Õn 1994 – 1995 gi¶m 69,900 häc sinh víi tèc ®é gi¶m h¬n 34%. ®¹i häc vµ cao ®¼ng: 200,000 ng­êi Trung häc chuyªn nghiÖp: 100,800 ng­êi C«ng nh©n kü thuËt: 69,800 ng­êi Riªng n¨m 1994 – 1995: c¬ cÊu vÒ sè l­îng häc sinh ®µo t¹o theo tr×nh ®ä kü thuËt chuyªn m«n, nghiÖp vô víi tû lÖ ®¹i häc - trung häc chuyªn nghiÖp cao gÊp 1.6 lÇn so víi häc sinh ®­îc ®µo t¹o lµ c«ng nh©n kü thuËt. Tû lÖ nµy hoµn toµn kh«ng phï hîp víi yªu cÇu vÒ tr×nh ®é kü thuËt, chuyªn m«n, nghiÖp vô mµ thÞ tr­êng yªu cÇu. Nãi theo c¸ch nãi cña c¸c nhµ chuyªn m«n th× c¬ cÊu ®µo t¹o vÒ tr×nh ®é kü thuËt, chuyªn m«n, nghiÖp vô cña ViÖt Nam ®ang cã d¹ng h×nh chãp ng­îc (nh­ ë h×nh trªn). Trong tæng sè ng­êi thÊt nghiÖp ë thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 1993 cã ®Õn 1.2 % ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng. Sinh viªn ra tr­êng kh«ng cã viÖc lµm. Trong khi ®ã, chØ cã 0.7% sè ng­êi cã tr×nh ®é tay nghÒ c«ng nh©n kü thuËt. ChÝnh ®iÒu ®ã g©y ra t×nh tr¹ng l·ng phÝ lín vÒ thêi gian, c«ng søc, tiÒn b¹c cña Nhµ n­íc vµ nh©n d©n, ch­a kÓ c¸c t¸c ®éng xÊu vÒ mÆt x· héi kh¸c. Do cã sù ph©n bæ kh«ng ®ång ®Òu vèn ®Çu t­ cho c¸c cÊp häc nªn ®Çu t­ vµo kx thuËt d¹y nghÒ bÞ gi¶m rÊt m¹nh. §©y lµ mét h¹n chÕ ph¶i ®­îc kh¾c phôc. VÝ dô: C¬ cÊu bËc thî trong ngµnh c«ng nghiÖp n­íc ta hiÖn nay lµ : thî bËc 1 vµ 2 : 57.5% Thî bËc 3 vµ 4 : 38.47% Thî bËc 5,6,7: 3.9% Sè c«ng nh©n bËc 7 c¶ n­íc hiÖn nay chØ cã kho¶ng 4000 ng­êi, Ýt h¬n mét nöa sè tiÕn sÜ, phã tiÕn sÜ Vèn ®Çu t­ kh«ng hîp lý L­îng vèn ®Çu t­ cho gi¸o duc ®µo t¹o chñ yÕu lµ ng©n s¸ch nhµ n­íc.Do vËy, ch­a ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho gi¸o duc ®µo t¹o. §Çu t­ cho gi¸o duc ®µo t¹o ch­a t­¬ng øng víi vai trß cña nã. ViÖc ph©n bæ vèn ®Çu t­ gi¸o dôc tÝnh cho mét ng­êi d©n lµ kh«ng hîp lý. V× nh÷ng n¬i vïng s©u , vïng xa d©n th­a thít dÉn ®Õn sè vèn ®Çu t­ lµ kh«ng ®¸ng kÓ kh«ng ®ñ lùc ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­. Cßn nh÷ng n¬i d©n c­ ®«ng, møc sèng cao th× sÏ nhËn ®­îc kho¶n ®Çu t­ rÊt lín. T×nh tr¹ng ph©n bæ chi phÝ ®Çu t­ cho mét häc sinh ë cÊp tiÓu häc thÊp h¬n nhiÒu so víi víi c¸c cÊp häc kh¸c lµ kh«ng hîp lý. §©y lµ cÊp häc cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch, t­ duy cña mçi con ng­êi. Trªn ®©y lµ mét sè bÊt cËp vÒ ®Çu t­ cho gi¸o duc ®µo t¹o vµ trªn c¬ së ®ã, em xin nªu mét sè gi¶i ph¸p. II. Gi¶i ph¸p. Nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã trë thµnh hiÖn thùc hay kh«ng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tènh­: nhËn thøc, c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn, kh¶ n¨ng néi sinh, ngo¹i sinh… Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t­ cho gi¸o duc ®µo t¹o ph¶i cã c¨n cø khoa häc, c¨n cø vµo nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Hay nãi c¸ch kh¸c, ph¶i cã chiÕn l­îc ®Çu t­ cho gi¸o duc ®µo t¹o, tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p: Ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc gi¸o dôc ®µo t¹o. ChiÕn l­îc gi¸o dôc ®µo t¹o lµ hÖ thèng c¸c quan ®iÓm, c¸c môc tiªu, c¸c gi¶i ph¸p ®Ó nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o ®· ®Ò ra. Cã chiÕn l­îc gi¸o duc ®µo t¹o ®óng ®¾n tõ ®ã ®Ò ra chiÕn l­îc ®Çu t­ hîp lý, cã khoa häc. Gi¶i ph¸p vÒ vèn . Vèn ng©n s¸ch. Ph¶i t¨ng ng©n s¸ch cho gi¸o duc ®µo t¹o ngang víi møc cña c¸c n­íc trung b×nh trong khu vùc hiÖn nay lµ 20% ®ªns 25% vµ sö dông ng©n s¸ch ®ã mét c¸ch hîp lý nhÊt. TiÕn tíi chi ng©n s¸ch cho gi¸o duc ®µo t¹o xÊp xØ b»ng 50% tæng chi ®Çu t­ cho gi¸o duc ®µo t¹o( tõ tr­íc tíi nay tû lÖ nµy lµ xÊp xØ 80%). ë c¸c n­íc ph¸t triÓn phÇn lín kinh phÝ cho gi¸o dôc ®µo t¹o, nghiªn cøu khoa häc lµ tõ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc x· héi. PhÇn cña nhµ n­íc chØ chiÕm kho¶ng 15% ®Õn 20%. Vèn ngoµi ng©n s¸ch. NÒn kinh tÒ chóng ta ®ang x©y dùng lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã quyÒn tù do thuª m­ín lao ®éng, kÓ c¶ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o. Do ®ã, ®µo t¹o lao ®éng kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm riªng cña nhµ n­íc mµ ph¶i cã phÇn ®ãng gãp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cña mçi gia ®×nh, cña tõng c¸ nh©n ng­êi lao ®éng. Cã thÓ nãi, viÖc ®ãng gãp kinh phÝ ®Ó ®µo t¹o lao ®énh cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c c¸ nh©n ng­êi sö dông lao ®éng lµ phï hîp víi c¬ chÕ hiÖn nay. Nhµ n­íc cÇn cã qui ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc thu tiÒn ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng ai sö sông lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ®Ó bæ sung cho ng©n s¸ch gi¸o dôc ®µo t¹o. Trong ®ã, ®Æc biÖt khuyÕn khÝch, thËm chÝ qui ®Þnh b¾t buéc sù ®ãng gãp vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, c¸c chñ sö dông lao ®éng ®· qua ®µo t¹o. Më réng qui m« vµ hÖ thång gi¸o dôc ®µo t¹o b»ng c¸ch t¹o ra c¬ chÕ thÞ tr­êng cã c¹nh tranh trong gi¸o dôc ®µo t¹o. Sù quan liªu cña c¸c tr­êng c«ng do nhµ n­íc hoµn toµn qu¶n lý nhiÒu khi dÉn ®Õn sù h¹n chÕ nhu cÇu häc tËp cña nhiÒu sinh viªn muèn theo häc nh÷ng ngµnh yªu thÝch, ho¹c muèn n©ng cao tr×nh ®é ®Ó nhËn häc vÞ cao h¬n. Tõ bá dÇn lèi gi¸o dôc theo ®¼ng cÊp phong kiÕn cho r»ng: chØ cã mét sè ng­íi míi cã kh¶ n¨ng thµnh c«ng trong häc tËp cßn ®a sè cam chÞu lao ®éng ch©n tay nÆng nhäc. Do tµi chÝnh h¹n chÕ, cÇn lùa chän môc tiªu vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÝch hîp. Theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc nh­ Hµn Quèc, §µi Loan, Singapo, Malaysia th× trong giai ®o¹n nµy chóng ta cÇn ­u tiªn cho gi¸o dôc bËc tiÓu häc c¶ vÒ qui m« vµ chÊt l­îng xem ®ã lµ tiÒn ®Ò ®Ó n©ng cao c¸c bËc tiÕp theo, lµ sù chuÈn bÞ nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cho t­¬ng lai. Ph©n bæ vèn ®Çu t­ cho c¸c cÊp häc hîp lý h¬n, ®Æc biÖt chó ý tíi gi¸o dôc kü thuËt vµ d¹y nghÒ. Ph¶i cã sù qui ho¹ch m¹ng l­íi tr­êng ®µo t¹o nghÒ, cã ch­¬ng tr×nh môc tiªu cho ®µo t¹o nghÒ vµ tËp trung vµo ch­¬ng tr×nh môc tiªu chÝnh ®ã lµ: t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt cho c¸c tr­êng d¹y nghÒ. C¸c ®Þa ph­¬ng dµnh nguån kinh phÝ còng nh­ quÜ ®Êt thuËn lîi nhÊt cho viÖc më réng vµ x©y dùng tr­êng d¹y nghÒ. KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi n­íc ngoµi, tæ chøc n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo gi¸o dôc ®µo t¹o. Thµnh lËp quÜ quèc giavÒ ®µo t¹o ®Ó trî gióp cho c¸c c¬ së vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i ®Ó ph¸t triÓn ®µo t¹o cho ng­êi häc vay vèn, sau khi ®i lµm sÏ hoµn tr¶. Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c. Cã chÝnh s¸ch l­¬ng th­ëng ­u ®·i ®èi víi gi¸o viªn Cã sù qu¶n lý thèng nhÊt vÒ thu chi cña tÊt c¶ c¸c tr­êng trong hÖ thång gi¸o dôc, tr¸nh chi l·ng phÝ, chi kh«ng ®óng môc tiªu. Nhµ n­íc nªn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn h×nh thøc ®µo t¹o n©ng cao ë trong n­íc thay thÕ dÇn viÖc ®­a ng­êi ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. Cã thÓ më réng liªn kÕt c¸c c¬ së gi¸o dôc trong n­íc víi c¸c c¬ së ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. KÕt luËn Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®ang lµ vÊn ®Ò ®­îc hÇu hÕt c¸c quèc gia quan t©m xem xÐt. Con ng­êi lµ trung t©m cña x· héi, lµ lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp ra cña c¶i vËt chÊt x· héi. Do vËy, x©y dùng ph¸t triÓn con ng­êi chÝnh lµ ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña mçi n­íc. Nh­ B¸c Hå ®· nãi: “V× lîi Ých m­êi n¨m ta ph¶i trång c©y V× lîi Ých tr¨m n¨m ta ph¶i trång ng­êi.” §Çu t­ cho con ng­êi lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn: kho¶ng thêi gian tiÕn hµnh ®Çu t­ vµ thêi gian ph¸t huy t¸c dông cña ®Çu t­ lµ trong kho¶ng thêi gian dµi. Do ®ã ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o (nh»m ph¸t triÓn con ng­êi) kh«ng ph¶i chØ trong thêi gian ng¾n sÏ cho kÕt qu¶ ngay. Hay nãi c¸ch kh¸c, ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ “®Çu t­ cho t­¬ng lai”. 2. Ph¸t triÓn ®µo t¹o ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ. PhÇn III: gi¶i ph¸p I. Nh÷ng tån t¹i trong ®Çu t­ gi¸o dôc ®µo t¹o. 1.MÊt c©n ®èi trong ®µo t¹o. 2.Vèn ®Çu t­ kh«ng hîp lý III.Gi¶i ph¸p. 1.Ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc gi¸o dôc ®µo t¹o. 2.Gi¶i ph¸p vÒ vèn . 3.Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c.