Các nguyên tắc pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế
Mục lục MỞ ĐẦU Một số vấn đề lý luận cơ bản về nguyên tắc pháp luật Khái niệm và đặc điểm của nguyên tắc pháp luật xã hội chủ nghĩa Các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong điều kiện đổi mới và hội nhập quốc tế Các nguyên tắc kinh tế của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế Các nguyên tắc chính trị của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế Các nguyên tắc xã hội của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế Các nguyên tắc đạo đức của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế Các nguyên tắc tư tưởng của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế Các nguyên tắc pháp lý của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế Thực tiễn thực hiện các nguyên tắc pháp luật ở Việt Nam hiện nay Những phương hướng cơ bản hoàn thiện các nguyên tắc pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay Những ảnh hưởng của quá trình mở cửa, hội nhập và toàn cầu hoá đối với các nguyên tắc pháp luật Việt Nam DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO A. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Mỗi hệ thống pháp luật đều được thiết lập dựa trên hệ các nguyên tắc pháp luật nhất định. Có thể nói, các nguyên tắc pháp luật như xương sống làm giá đỡ cho toàn bộ hệ thống pháp luật. Các nguyên tắc pháp luật là những tư tưởng chỉ đạo nội dung, quá trình xây dựng, thực hiện và bảo vệ pháp luật. Ngoài ra chúng còn có tác dụng như chất kết dính tạo ra sự liên kết và thống nhất giữa các bộ phận của hệ thống pháp luật. Vì vậy, việc xác định và thực hiện các nguyên tắc pháp luật xã hội chủ nghĩa phù hợp sẽ có ảnh hưởng rất lớn tới hiệu quả của hệ thống pháp luật, tới công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, quyền, lợi ích của nhân dân. Ngược lại, nếu việc xác định hoặc thực hiện các nguyên tắc pháp luật không chính xác, không tốt sẽ có ảnh hưởng xấu đến các hoạt động xây dựng, thực hiện pháp luật và xét đến cùng sẽ ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển kinh tế, chính trị- văn hoá, xã hội của đất nước và đời sống của nhân dân. Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế để xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam cho phù hợp với điều kiện và tình hình mới thì trước hết phải xác định đúng, chính xác nội dung các nguyên tắc pháp luật. Do vậy, việc nghiên cứu những nguyên tắc cơ bản của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế là rất cần thiết, góp phần hoàn thiện những tư tưởng, quan điểm phù hợp để chỉ đạo quá trình xây dựng, hoàn thiện và phát triển hệ thống pháp luật cũng như quá trình thực hiện và áp dụng pháp luật trong tình hình và điều kiện mới. Khi đã có một hệ thống các nguyên tắc pháp luật phù hợp, các quy phạm pháp luật sẽ được ban hành, thực hiện và áp dụng trên cơ sở của những nguyên tắc đó, và điều đó cũng có nghĩa là hiệu quả điều chỉnh pháp luật sẽ cao hơn, công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc sẽ đạt được nhiều thành tích hơn vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế đã và đang được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu ở những góc độ khác nhau. Một số công trình như: Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật của Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb Tư Pháp 2005; Giáo trình lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Khoa Luật Đại học quốc gia Hà Nội, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội 2003; “Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb Công an nhân dân 2003 của TS. Lê Minh Tâm.v.v. đã nghiên cứu, đề cập tới vấn đề này. Các công trình nói trên đã tiếp cận và nghiên cứu về các nguyên tắc pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở những mức độ khác nhau. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu đầy đủ và sâu sắc về các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và xây dựng nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Các phương pháp nghiên cứu được chú ý hơn là phương pháp phân tích, tổng hợp và so sánh. 4. Mục đích và phạm vi nghiên cứu đề tài Mục đích nghiên cứu: Đề tài được nghiên cứu với mục đích tìm hiểu một cách khách quan, khoa học và tương đối đầy đủ về những nguyên tắc cơ bản của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế. Kết quả nghiên cứu đề tài góp phần hoàn thiện và phát triển hơn lý luận về nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa nói riêng, lý luận về nhà nước và pháp luật xã hội chủ nghĩa nói chung, giúp cho việc giảng dạy về bản chất, vai trò và những nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế được chính xác, khoa học và phù hợp hơn. Kết quả nghiên cứu cũng đồng thời góp phần để hoạt động thực tiễn xây dựng, thực hiện và bảo vệ pháp luật ở nước ta đúng đắn và có hiệu quả cao hơn trong điều kiện hiện nay. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài có nội dung nghiên cứu rộng và khá phức tạp, nhưng trong khuôn khổ của một đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường nên các tác giả chỉ tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản sau: + Phân tích làm rõ hơn những vấn đề lý luận cơ bản về các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa và những đặc điểm của chúng trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế của Việt Nam. + Xem xét thực tiễn thực hiện các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế. + Phương hướng hoàn thiện các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế. + Tìm hiểu khái quát nội dung các nguyên tắc cơ bản của pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Các nguyên tắc pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
i; x©y dùng nÒn kinh tÕ më, chñ ®éng héi nhËp vµ híng m¹nh sang xuÊt khÈu; ph¸t huy tèi ®a néi lùc ®ång thêi tranh thñ sù gióp ®ì cÇn thiÕt cña ngo¹i lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ;
2.3. §¸p øng yªu cÇu x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n.
Sau mét qu¸ tr×nh nhËn thøc, ®¸nh gi¸, thö th¸ch §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· kh¼ng ®Þnh x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cña d©n, do d©n vµ v× d©n. §©y lµ quyÕt ®Þnh v« cïng cÇn thiÕt vµ quan träng, nã ®¸nh dÊu mét bíc ph¸t triÓn míi cña nhµ níc vµ ph¸p luËt ViÖt Nam. Cã thÓ coi nhµ níc ph¸p quyÒn lµ ph¬ng tiÖn ®Ó chóng ta x©y dùng chñ nghÜa x· héi, v¬n tíi tù do, h¹nh phóc. V× vËy, §iÒu 2 HiÕn ph¸p 1992 cña níc ta ®· kh¼ng ®Þnh: "Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lµ nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n. TÊt c¶ quyÒn lùc nhµ níc thuéc vÒ nh©n d©n mµ nÒn t¶ng lµ liªn minh gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ ®éi ngò trÝ thøc.
QuyÒn lùc nhµ níc lµ thèng nhÊt, cã sù ph©n c«ng vµ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan nhµ níc trong viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p".
Nhµ níc ph¸p quyÒn ViÖt Nam ®îc x©y dùng víi ®Æc trng lín nhÊt lµ lu«n ®Æt díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam; ®¶m b¶o ®Þnh híng ph¸t triÓn x· héi chñ nghÜa cña ®Êt níc; tÊt c¶ quyÒn lùc nhµ níc thuéc vÒ nh©n d©n, nh©n d©n lµ nguån gèc cña quyÒn lùc; c¸c quan hÖ x· héi c¨n b¶n ph¶i ®îc ®iÒu chØnh b»ng ph¸p luËt, mäi ngêi ®Òu ph¶i tu©n theo ph¸p luËt kh«ng cã ngo¹i lÖ; ph¸p luËt ph¶i cã vai trß chñ ®¹o trong ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi, trong ®ã tÝnh tèi cao thuéc vÒ hiÕn ph¸p vµ luËt; t«n träng vµ b¶o ®¶m thùc hiÖn trªn thùc tÕ c¸c quyÒn, tù do c¬ b¶n cña c«ng d©n; quyÒn lùc nhµ níc lµ thèng nhÊt, cã sù ph©n c«ng vµ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan nhµ níc trong viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p; b¶o ®¶m chÕ ®é tr¸ch nhiÖm qua l¹i gi÷a nhµ níc vµ c«ng d©n; b¶o ®¶m sù ®éc lËp cña toµ ¸n…
ViÖc x©y dùng vµ kiÖn toµn nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa tiÕp tôc ®æi míi theo híng x©y dùng c¬ chÕ vËn hµnh cô thÓ ®Ó b¶o ®¶m nguyªn t¾c tÊt c¶ quyÒn lùc nhµ níc thuéc vÒ nh©n d©n vµ nguyªn t¾c quyÒn lùc nhµ níc lµ thèng nhÊt, cã sù ph©n c«ng, phèi hîp gi÷a cac c¬ quan nhµ níc trong viÖc thùc hiÖn quyÒn lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p. TÝch cùc phßng ngõa vµ kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng tham nhòng, l·ng phÝ.
2.4. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i phãng con ngêi trªn tÊt c¶ c¸c linh vùc quan träng cña ®êi sèng x· héi, ë c¸c cÊp ®é c¸ nh©n, (nhãm) céng ®ång, giai cÊp, d©n téc vµ nh©n lo¹i.
Mét trong nh÷ng gi¸ trÞ cao c¶ vµ còng lµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi ë níc ta lµ gi¶i phãng con ngêi khái nh÷ng mu sinh cùc nhäc vµ nh÷ng bÊt c«ng x· héi. Trong sù nghiÖp gi¶i phãng th× quan träng nhÊt lµ gi¶i phãng søc s¶n xuÊt (gi¶i phãng ngêi lao ®éng), lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së cña chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt mét c¸ch tù nhiªn ®óng víi quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña chóng nh»m ®¸p øng ngµy mét nhiÒu h¬n, tèt h¬n nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt cña con ngêi. §iÒu nµy ®ßi hái tríc hÕt ngêi lao ®éng níc ta ph¶i lµ chñ së h÷u thùc sù ®èi víi nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cña m×nh; ph¶i x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa víi c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh ®a d¹ng dùa trªn chÕ ®é së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u t nh©n, trong ®ã së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ lµ nÒn t¶ng. ViÖc gi¶i phãng ngêi ngêi lao ®éng ë níc ta kh«ng thÓ thùc hiÖn b»ng nh÷ng biÖn ph¸p duy ý chÝ, gîng Ðp mµ ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh khoa häc, víi nh÷ng bíc ®i thÝch hîp, phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc.
ViÖc gi¶i phãng ngêi lao ®éng th× kh«ng chØ gi¶i phãng hä khái sù lÖ thuéc vÒ kinh tÕ b»ng c¸ch ®¸p øng cho hä ®Çy ®ñ vÒ mÆt vËt chÊt mµ cßn ph¶i gi¶i phãng hä c¶ vÒ mÆt tinh thÇn, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mçi ngêi ph¸t triÓn nh©n tÝnh, nh©n c¸ch cña m×nh. Nhµ níc ViÖt Nam ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c«ng d©n ph¸t triÓn toµn diÖn, gi¸o dôc ý thøc c«ng d©n sèng vµ lµm viÖc theo HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, gi÷ g×n thuÇn phong mü tôc, x©y dùng gia ®×nh cã v¨n ho¸, h¹nh phóc, cã tinh thÇn yªu níc, yªu chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, cã tinh thÇn quèc tÕ ch©n chÝnh, h÷u nghÞ vµ hîp t¸c víi c¸c d©n téc trªn thÕ giíi. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh©n d©n ®îc thëng thøc nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ.
Nh vËy, viÖc gi¶i phãng ngêi lao ®éng cÇn ®îc tiÕn hµnh trªn c¶ ba lÜnh vùc quan träng lµ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ tinh thÇn. ChØ khi nµo ®¸p øng ®îc ®Çy ®ñ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ngêi (mçi ngêi vµ tÊt c¶ mäi ngêi) th× míi cã ®iÒu kiÖn vËt chÊt thùc sù ®Ó gi¶i phãng con ngêi, tr¶ l¹i cho con ngêi b¶n chÊt ®Ých thùc cña nã. Khi ®ã con ngêi míi thËt sù lµm chñ- lµm chñ thiªn nhiªn, lµm chñ x· héi vµ lµm chñ b¶n th©n m×nh vµ nh©n d©n lao ®éng ViÖt Nam- ngêi s¸ng t¹o vµ ®ång thêi ph¶i lµ ngêi ®îc quyÒn hëng thô nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n lo¹i.
Ph¸p luËt ViÖt Nam víi c¸c nguyªn t¾c cña m×nh ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó x· héi ViÖt Nam ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ mäi mÆt ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n trªn c¬ së gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt, ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thóc ®Èy x©y dùng c¬ së vËt chÊt- kü thuËt, më réng hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc, kü thuËt vµ giao lu víi thÞ trêng thÕ giíi.
X· héi x· héi chñ nghÜa kh«ng chØ cã môc ®Ých gi¶i phãng ngêi lao ®éng mµ cßn lu«n t¹o ra m«i trêng thuËn lîi ®Ó khuyÕn khÝch, nu«i dìng vµ thóc ®Èy mäi n¨ng lùc s¸ng t¹o cña mçi ngêi, mçi céng ®ång. Trong c¸c lo¹i s¸ng t¹o th× lao ®éng s¸ng t¹o cña nh©n d©n lµ quan träng nhÊt. Nh©n d©n ph¶i lµ ngêi s¸ng t¹o c¸c h×nh thøc tæ chøc lao ®éng trong x· héi, c¸c h×nh thøc tæ chøc x· héi. Nh©n d©n lao ®éng ViÖt Nam th«ng minh vµ s¸ng t¹o trong qu¸ khø dùng níc vµ gi÷ níc vµ sÏ tiÕp tôc s¸ng t¹o trong lao ®éng x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc víi ®iÒu kiÖn ph¸p luËt ph¶i ®îc ban hµnh phï hîp. Sù s¸ng t¹o sÏ lµm cho x· héi n¨ng ®éng, kÝch thÝch sù ph¸t triÓn, h¹n chÕ t×nh tr¹ng tr× trÖ, thô ®éng, s¬ cøng nh thêi kú x©y dùng nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp.
Trong x· héi ta sù ph¸t triÓn tù do cña mçi ngêi lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn tù do cña tÊt c¶ mäi ngêi nªn viÖc gi¶i phãng cÇn ®îc tiÕn hµnh trªn ph¹m vi c¸ nh©n, céng ®ång, giai cÊp vµ nh©n lo¹i.
2.5. Cñng cè vµ thùc hiÖn ®oµn kÕt d©n téc, ®oµn kÕt toµn d©n.
§oµn kÕt lµ mét truyÒn thèng quý b¸u cña d©n téc ta. Khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n lu«n lu«n ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn s©u réng trªn c¬ së liªn minh v÷ng ch¾c gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ ®éi ngò trÝ thøc. §©y lµ nguån søc m¹nh, ®éng lùc chñ yÕu vµ`lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh b¶o ®¶m th¾ng lîi bÒn v÷ng cña sù nghiÖp x©y dung vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Ph¸p luËt ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña c¶ céng ®ång d©n téc, ý chÝ tù lùc, tù cêng vµ lßng tù hµo d©n téc v× môc tiªu ®éc lËp, thèng nhÊt ®Êt níc, v× d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. "§éng lùc chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc lµ ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n trªn c¬ së liªn minh gi÷a c«ng nh©n víi n«ng d©n vµ trÝ thøc do §¶ng l·nh ®¹o, kÕt hîp hµi hoµ c¸c lîi Ých c¸ nh©n, tËp thÓ vµ x· héi, ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vµ nguån lùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cña toµn x· héi"(1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, H 2001, tr 23
.
Cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n, giai cÊp n«ng d©n, ®éi ngò trÝ thøc, c¸c doanh nh©n, thÕ hÖ trÎ, phô n÷, cùu chiÕn binh, ngêi cao tuæi, c¸c d©n téc, ®ång bµo c¸c t«n gi¸o kh¸c nhau, ®ång bµo ®Þnh c ë níc ngoµi. KÕt hîp hµi hoµ lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ vµ lîi Ých toµn x· héi. T«n träng nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau kh«ng tr¸i víi lîi Ých chung cña d©n téc, xo¸ bá mÆc c¶m, ®Þnh kiÕn, ph©n biÖt ®èi xö vÒ qu¸ khø, giai cÊp, thµnh phÇn, nghÒ nghiÖp, vÞ trÝ x· héi, x©y dùng tinh thÇn cëi më, tin cËy lÉn nhau, híng tíi t¬ng lai.
2.6. Më réng d©n chñ vµ d©n chñ ho¸ c¸c ho¹t ®éng nhµ níc vµ x· héi.
Gi¶i phãng ph¶i lu«n ®i liÒn víi d©n chñ. D©n chñ ph¶i võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc cña qu¸ tr×nh ®æi míi thóc ®Èy sù ph¸t triÓn mäi mÆt cña ®Êt níc. §iÒu nµy ®ßi hái ph¸p luËt, c¸c nguyªn t¾c cña ph¸p luËt ph¶i ghi nhËn vµ më réng c¸c thiÕt chÕ d©n chñ, nh÷ng h×nh thøc d©n chñ phong phó do nh©n d©n s¸ng t¹o. Tríc hÕt lµ sù kh¼ng ®Þnh x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n. ®Èy m¹nh viÖc c¶i c¸ch bé m¸y nhµ níc theo híng d©n chñ ho¸ viÖc ph©n c«ng, phèi hîp mét c¸ch hîp lý gi÷a c¸c c¬ quan nhµ níc trong viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn lËp ph¸p hµnh ph¸p vµ t ph¸p. Trong ®ã n©ng cao h¬n n÷a vÞ trÝ, vai trß cña c¸c c¬ quan d©n cö, nhÊt lµ c¸c c¬ quan ë ®¹i ph¬ng; n©ng cao vai trß cña c¸c c¬ quan t ph¸p, d©n chñ ho¸ c¸c ho¹t ®éng t ph¸p nh tiÕn hµnh tranh tông c«ng khai, d©n chñ, tr¸nh hiÖn tîng oan sai trong b¾t, giam, xÐt xö… Tõng bíc tiÕn hµnh c«ng khai ho¸ c¸c ho¹t ®éng nhµ níc, c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt víi ph¬ng ch©m: "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra". §Èy m¹nh viÖc ph©n c«ng, ph©n cÊp, n©ng cao quyÒn tù chñ cña ®Þa ph¬ng, cña cÊp díi; thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së; gi¶m bít c¸c thñ tôc g©y phiÒn hµ, s¸ch nhiÔu ®èi víi nh©n d©n, c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ thñ tôc hµnh chÝnh…
§¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX ®· nhÊn m¹nh: "X©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n g¾n víi viÖc ph¸t huy d©n chñ trong ®êi sèng x· héi díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng. Thùc hiÖn d©n chñ trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ë tÊt c¶ c¸c cÊp, c¸c ngµnh"(1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, H 2001, tr. 124.
. ThÊm nhuÇn tinh thÇn nµy ph¸p luËt ViÖt Nam ®·, ®ang ghi nhËn ngµy cµng nhiÒu h¬n c¸c quyÒn tù do d©n chñ cho nh©n d©n trong c¸c lÜnh vùc nh kinh tÕ (tuyªn bè nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ b×nh ®¼ng; quyÒn tù do kinh doanh…), chÝnh trÞ (quyÒn biÓu t×nh, quyÒn øng cö…), tinh thÇn (quyÒn th«ng tin vµ quyÒn ®îc th«ng tin…), x· héi (quyÒn con ngêi ®îc thõa nhËn; quyÒn tù do tÝn ngìng vµ t«n gi¸o, c¸c t«n gi¸o b×nh ®¼ng; quyÒn tù do ®i ra níc ngoµi vµ tõ níc ngoµi trë vÒ trong níc; ghi nhËn nguyªn t¾c ®îc lµm tÊt c¶ nh÷ng g× mµ luËt kh«ng cÊm…).v.v.
Trong thêi gian tíi cÇn cã c¬ chÕ, c¸c h×nh thøc tæ chøc thÝch hîp ®Ó thu hót vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi, mäi tÇng líp nh©n d©n tham gia c¸c c«ng viÖc chung cña §¶ng, Nhµ níc vµ x· héi. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ ®Ó nh©n d©n cã thÓ thô hëng vµ thùc hiÖn c¸c quyÒn d©n chñ trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi…b»ng ph¸p luËt.
2.7. T¹o ra hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ngµy cµng nh©n ®¹o, v× con ngêi.
Sù nh©n ®¹o, v× con ngêi cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ngoµi viÖc thÓ hiÖn ë sù gi¶i phãng con ngêi th× cßn biÓu hiÖn ë sù ghi nhËn, t«n träng vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c quyÒn con ngêi vÒ chÝnh trÞ, d©n sù, kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ x· héi;
Xo¸ bá dÇn h×nh ph¹t tö h×nh trong ph¸p luËt h×nh sù; gi¶m bít c¸c hµnh vi bÞ coi lµ téi ph¹m (chuyÓn mét sè hµnh vi tõ bÞ coi lµ vi ph¹m h×nh sù sang bÞ coi lµ vi ph¹m hµnh chÝnh); bá bít mét sè h×nh ph¹t; xo¸ bá viÖc h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ, d©n sù;
TiÕn hµnh b¶o vÖ quyÒn c«ng d©n, gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp b»ng con ®êng t ph¸p (thµnh lËp thªm c¸c toµ chuyªn tr¸ch, më réng thÈm quyÒn cña toµ ¸n, c¶i tiÕn c¸c thñ tôc xÐt xö cña toµ ¸n theo híng ®¬n gi¶n, d©n chñ, chÝnh x¸c, nhanh gän, hiÖu qu¶);
Gi¶m bít c¸c thñ tôc, ®Æc biÖt lµ thñ tôc hµnh chÝnh trong gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc cña c«ng d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ. T¹o m«i trêng thuËn lîi cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tù do s¶n xuÊt, kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Hoµn thiÖn ph¸p luËt cho phï hîp h¬n víi ®¹o ®øc, v¨n ho¸ vµ truyÒn thèng d©n téc, thÓ hiÖn tÝnh nh©n v¨n, nh©n b¶n trong c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt.
2.8. §¸p øng yªu cÇu cña tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸, minh b¹ch ho¸ vµ hµi hoµ ho¸ ph¸p luËt.
Sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c kinh tÕ trªn ph¹m vi toµn cÇu ®· ®Õn t×nh tr¹ng héi nhËp vµ thay ®æi cña c¸c lÜnh vùc ®êi sèng x· héi kh¸c nhau, trong ®ã cã ph¸p luËt cña mçi níc. Nãi c¸ch kh¸c, khi trong lÜnh vùc kinh tÕ c¸c quèc gia ®· cã chung mét “s©n ch¬i” (thÞ trêng chung) ®ßi hái gi÷a c¸c quèc gia ph¶i cã chung mét “luËt ch¬i” vµ ph¶i nghiªm chØnh ch¬i theo “luËt ch¬i” ®· ®îc c¸c bªn tham gia tho¶ thuËn vµ chÊp nhËn.
Víi chÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhËp ®Ó ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· vµ ®ang tõng bíc chÞu sù t¸c ®éng vµ cã ¶nh hëng tíi kinh tÕ c¸c níc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ngµy mét nhiÒu h¬n. Qu¸ tr×nh héi nhËp cña kinh tÕ ViÖt Nam ®ßi hái ph¸p luËt ViÖt Nam còng ph¶i thay ®æi cho phï hîp víi nh÷ng thay ®æi quan träng cña kinh tÕ. TiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ßi hái ph¸p luËt ViÖt Nam cÇn ®îc nghiªn cøu söa ®æi, bæ sung theo híng:
+ TiÕp nhËn nh÷ng kinh nghiÖm, m« h×nh ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë c¸c níc kh¸c, nhÊt lµ nh÷ng níc ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm x©y dùng vµ vËn hµnh nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó vËn dông vµo hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn ViÖt Nam.
+ Më cöa thÞ trêng néi ®Þa cho hµng ho¸, dÞch vô, vèn... cña níc ngoµi vµo ViÖt Nam theo lé tr×nh mµ ViÖt Nam ®· tho¶ thuËn;
+ Tõng bíc c¾t gi¶m thuÕ quan ®èi víi mét sè lo¹i hµng ho¸, xo¸ bá c¸c hµng rµo, c¸c h¹n chÕ ®èi víi hµng ho¸ níc ngoµi, xo¸ bá chÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi hµng ho¸, mËu dÞch, dÞch vô vµ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp trong níc, thèng nhÊt ph¸p luËt vÒ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh...;
+ TiÕn hµnh minh b¹ch ho¸ viÖc ho¹ch ®Þnh, ban hµnh vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña ®Êt níc vÒ kinh tÕ, th¬ng m¹i vµ nh÷ng lÜnh vùc kh¸c cã liªn quan (c«ng bè tríc nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt dù ®Þnh sÏ ban hµnh, thùc thi cho nh©n d©n, cho c¸c ®èi tîng chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch, c¸c quy ®Þnh Êy trong nh÷ng thêi gian nhÊt ®Þnh). Tõng bíc n©ng cao an toµn ph¸p lý cho c¸c tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c;
+ Néi ®Þa ho¸ (®a vµo hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam) mét sè quy ®Þnh cña c¸c c«ng íc vµ ®iÒu íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia hoÆc ký kÕt vµo hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam;
+ Tõng bíc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam phï hîp víi ph¸p luËt quèc tÕ (hµi hoµ ho¸ ph¸p luËt), nhÊt lµ c¸c chÕ ®Þnh ph¸p luËt mµ trong hÖ thèng ph¸p luËt níc ta cha cã cho t¬ng ®¬ng víi c¸c níc kh¸c (ph¸p luËt vÒ c¹nh tranh lµnh m¹nh, luËt vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸, luËt vÒ b¶o vÖ ngêi tiªu dïng ViÖt Nam…); lo¹i trõ dÇn nh÷ng m©u thuÉn trong ph¸p luËt, lµm cho ph¸p luËt ViÖt Nam xÝch l¹i gÇn h¬n víi ph¸p luËt cña c¸c níc kh¸c;
+ Cñng cè vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ thùc thi ph¸p luËt cña ®Êt níc cho phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi, ®Æc biÖt lµ viÖc thùc thi c¸c cam kÕt quèc tÕ vµ nh÷ng quan hÖ ph¸p luËt cã nh©n tè níc ngoµi. Cñng cè hÖ thèng c¸c c¬ quan t ph¸p vµ c¸c tæ chøc gi¶i quyÕt tranh chÊp phi chÝnh phñ..; b¶o ®¶m vËn hµnh th«ng suèt nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa vµ thùc hiÖn tèt c¸c cam kÕt quèc tÕ.
+ Ph¸p luËt ViÖt Nam ph¶i t¹o ra m«i trêng ph¸p lý thuËn lîi cho viÖc cñng cè, më réng mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc kh¸c vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, ®ång thêi ph¶i lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó ViÖt Nam ®Êu tranh víi nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc trong quan hÖ quèc tÕ, b¶o vÖ lîi Ých cña d©n téc, ®Êt níc m×nh.
2.9. B¶o ®¶m sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn x· héi chñ nghÜa cña ®Êt níc.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, ®éi tiªn phong cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam, ®¹i biÓu trung thµnh quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng nh©n, nh©n d©n lao ®éng vµ cña c¶ d©n téc, theo chñ nghÜa M¸c- Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh, lµ lùc lîng l·nh ®¹o nh©n d©n ViÖt Nam x©y dùng chñ nghÜa x· héi. B¶o ®¶m sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n còng chÝnh lµ ®¶m b¶o ®Þnh híng ph¸t triÓn x· héi chñ nghÜa cña ®Êt níc ta. Díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam chóng ta ®· vµ ®ang x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa; x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n, tõng bíc ®a ®Êt níc tho¸t khái nh÷ng khã kh¨n, tiÕp tôc ph¸t triÓn theo con ®êng x· héi chñ nghÜa.
V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX ®· kh¼ng ®Þnh: "§¶ng vµ nh©n d©n ta quyÕt t©m x©y dùng ®Êt níc ViÖt Nam theo con ®êng x· héi chñ nghÜa trªn nÒn t¶ng chñ nghÜa m¸c- lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh"(1) ) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, H 2001, tr. 20.
. Trong thêi gian tíi ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam n©ng cao h¬n n÷a b¶n lÜnh chÝnh trÞ vµ søc chiÕn ®Êu trong ®iÒu kiÖn míi, v÷ng m¹nh vÒ chÝnh trÞ, t tëng, tæ chøc, cã ph¬ng thøc l·nh ®¹o khoa häc.
Nh÷ng ¶nh hëng cña qu¸ tr×nh më cöa,
héi nhËp quèc tÕ vµ toµn cÇu hãa
®èi víi c¸c nguyªn t¾c cña ph¸p luËt
x· héi chñ nghÜa viÖt nam
TS. Lª Mai Anh
Sau 20 n¨m ®æi míi më cöa nh»m héi nhËp toµn diÖn vµo qu¸ tr×nh quèc tÕ hãa ë b×nh diÖn khu vùc vµ toµn cÇu, ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu quan träng vÒ x©y dùng ph¸p luËt quèc gia còng nh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi. Sau khi gi¶i phãng MiÒn nam, thèng nhÊt ®Êt níc, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng tiÒn ®Ò thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, nhng ph¶i ®Õn thêi ®iÓm n¨m 1986, khi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam quyÕt ®Þnh thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi toµn diÖn, lÊy kinh tÕ lµm träng t©m th× nh÷ng tiÒn ®Ò thuËn lîi sau chiÕn tranh gi¶i phãng d©n téc míi cã nÒn t¶ng vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n phôc vô nhu cÇu héi nhËp khu vùc vµ toµn cÇu hãa. Sù h×nh thµnh còng nh vËn hµnh cña thÓ chÕ thêi kú ®æi míi g¾n liÒn víi viÖc t¨ng cêng søc m¹nh vµ vai trß chØ ®¹o cña c¸c nguyªn t¾c ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ®èi víi c¸c ho¹t ®éng x©y dùng, thùc hiÖn vµ ¸p dông ph¸p luËt trong ®iÒu kiÖn quèc gia vµ quèc tÕ cã nh÷ng thay ®æi lín lao.
Ngîc l¹i, tiÕn tr×nh ®æi míi g¾n víi xu thÕ héi nhËp khu vùc vµ toµn cÇu hãa cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c nguyªn t¾c ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam còng nh viÖc vËn dông thµnh c«ng c¸c nguyªn t¾c nµy trong thùc tiÔn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc.
1. Nh÷ng chñ tr¬ng vµ quan ®iÓm chØ ®¹o qu¸ tr×nh héi nhËp vµ toµn cÇu hãa cña ViÖt Nam thêi kú ®æi míi
Th¸ng 12/1986, §¹i héi VI §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· quyÕt ®Þnh dêng lèi ®æi míi toµn diÖn ®Êt níc, tõ ®ã më ra thêi kú cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi xu thÕ khu vùc hãa vµ toµn cÇu hãa. NghÞ quyÕt §¹i héi VI ®· s¸ng suèt nhËn ®Þnh: “Muèn kÕt hîp søc m¹nh cña d©n téc víi søc m¹nh cña thêi ®¹i, níc ta ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ; tranh thñ më mang quan hÖ kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt víi c¸c níc thÕ giíi thø ba, c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ t nh©n níc ngoµi trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi”(1) §¶ng Céng s¶n ViÖt nam, V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, Nxb Sù thËt, H 1987, tr.99.
. Chñ tr¬ng trªn ®îc kh¼ng ®Þnh l¹i ë NghÞ quyÕt sè 07/NQ- TW ngµy 27/11/2001 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, trong ®ã ®Æc biÖt nhÊn m¹nh yªu cÇu ph¶i “chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m më réng thÞ trêng, tranh thñ thªm vèn, c«ng nghÖ, kiÕn thøc, qu¶n lý ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, thùc hiÖn d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh...”.
TiÕp ®Õn, trong NghÞ quyÕt sè 34- NQ/TW ngµy 3/2/2004 cña Ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ mét sè chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p lín nh»m thùc hiÖn th¾ng lîi NghÞ quyÕt ®¹i héi toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng, vÊn ®Ò héi nhËp xu thÕ toµn cÇu hãa vµ nÒn kinh tÕ th¬ng m¹i khu vùc trë thµnh vÊn ®Ò tÊt yÕu ®èi víi c«ng cuéc ®æi míi. NghÞ quyÕt ®· cô thÓ hãa thµnh mét sè nhiÖm vô chñ yÕu, nh chñ ®éng vµ khÈn tr¬ng h¬n trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ; thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt quèc tÕ ®a ph¬ng, song ph¬ng mµ níc ta ®· ký kÕt vµ ®Æc biÖt lµ chuÈn bÞ tèt c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó sím gia nhËp WTO, t¹o m«i trêng ®Çu t, kinh doanh b×nh ®¼ng, minh b¹ch, th«ng tho¸ng, cã tÝnh c¹nh tranh cao ë khu vùc, ®Èy m¹nh thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam. Quan ®iÓm chØ ®¹o chung theo NghÞ quyÕt sè 07 ®Ó thùc hiÖn nh÷ng chñ tr¬ng nµy lµ:
a) Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, ®¶m b¶o ®éc lËp, tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng;
b) Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cÇn ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vµ nguån lùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña toµn x· héi, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o;
c) Héi nhËp kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh vµ c¹nh tranh, võa cã nhiÒu c¬ héi, võa kh«ng Ýt th¸ch thøc, do ®ã cÇn tØnh t¸o, kh«n khÐo vµ linh ho¹t trong viÖc xö lý tÝnh hai mÆt cña héi nhËp tïy theo ®èi tîng, vÊn ®Ò, trêng hîp, thêi ®iÓm cô thÓ, võa ph¶i ®Ò phßng t tëng tr× trÖ, thô ®éng, võa ph¶i chèng t tëng gi¶n ®¬n, n«ng nãng;
d) KÕt hîp chÆt chÏ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi yªu cÇu gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ, quèc phßng, th«ng qua héi nhËp ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh tæng hîp cña quèc gia, nh»m cñng cè chñ quyÒn vµ an ninh ®Êt níc;
e) NhËn thøc ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã ®Ò ra kÕ ho¹ch vµ lé tr×nh héi nhËp hîp lý, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Kh¸i qu¸t l¹i th× träng t©m cña qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ thêi kú ®æi míi cña ViÖt Nam vÉn lµ c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. C«ng t¸c nµy g¾n liÒn víi yªu cÇu ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn hÖ ph¸p luËt ViÖt Nam, mµ tríc hÕt lµ x©y dùng vµ hoµn thiÖn khung ph¸p luËt kinh tÕ - th¬ng m¹i cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Khung ph¸p luËt nµy tu©n theo nh÷ng ®Þnh híng c¬ b¶n, nh ph¶i nhËn thøc râ rµng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét xu thÕ kh¸ch quan, lµ bé phËn trong tæng thÓ tiÕn tr×nh ®æi míi - héi nhËp - ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng bÒn v÷ng, lµ tiÒn ®Ò quan träng b¶o ®¶m cho sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, n©ng cao phóc lîi x· héi, thu hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn víi c¸c níc trong khu vùc. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i theo khu«n khæ ph¸p luËt, ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, kh«ng chËm chÔ, còng kh«ng ®Ó dån g¸nh nÆng vµo cuèi lé tr×nh. C¶i c¸ch ph¸p luËt phôc vô héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ph¶i ®îc ®Æt trong tæng thÓ c¸c vÊn ®Ò thuéc chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chung cña ®Êt níc, nhÊt lµ ph¶i gi÷ v÷ng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa trong mäi bíc ®i cña tiÕn tr×nh héi nhËp. MÆt kh¸c, viÖc tiÕn hµnh ®iÒu chØnh ph¸p luËt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - th¬ng m¹i trong khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc ph¶i song song víi c¶i c¸ch hÖ thèng thÓ chÕ tµi chÝnh, ng©n hµng vµ thÞ trêng lao ®éng, ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt khuyÕn khÝch ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t nh©n, ph¸t triÓn c¸c dù ¸n ®Çu t trong níc vµ cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®Òu híng ®Õn x©y dùng thÞ trêng n¨ng ®éng vµ t¨ng cêng n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia.
VÒ c¬ b¶n th× trªn mäi ph¬ng diÖn, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ tiÕp tôc cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt tíi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c nguyªn t¾c ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam nãi riªng. Sù t¸c ®éng nµy ®îc lý gi¶i tríc hÕt tõ nh÷ng ®Æc trng cã tÝnh b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh më cöa, héi nhËp vµ toµn cÇu hãa.
2. B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh më cöa, héi nhËp vµ toµn cÇu hãa
HiÖn nay, më cöa, héi nhËp khu vùc hãa, toµn cÇu hãa lµ nh÷ng ph¹m trï trë lªn kh¸ quen thuéc, g¾n víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn vµ hîp t¸c quèc tÕ cña nhiÒu quèc gia trong c¸c khu«n khæ song ph¬ng, ®a ph¬ng hoÆc t¹i c¸c diÔn ®µn hîp t¸c khu vùc, liªn khu vùc vµ trong c¸c tæ chøc quèc tÕ phæ cËp.
Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, tõ hai thËp kû cuèi cïng cña thÕ kû XX trë l¹i ®©y, tiÕn tr×nh më cöa, héi nhËp cña tõng quèc gia cã sù g¾n kÕt chÆt chÏ víi toµn cÇu hãa, bëi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thêi ®¹i lµ xu thÕ quèc tÕ hãa mäi mÆt ®êi sèng quèc tÕ, víi träng t©m lµ lÜnh vùc kinh tÕ. Môc tiªu cña nh÷ng h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay lµ t¹o ra thÞ trêng liªn kÕt khu vùc vµ toµn cÇu, víi ph¬ng thøc c¬ b¶n lµ tù do hãa th¬ng m¹i, dùa trªn nÒn t¶ng cña kinh tÕ thÞ trêng, nh»m dì bá mang tÝnh chÊt ph©n biÖt ®èi xö c¸c c¶n trë th¬ng m¹i, nh c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi quan thuÕ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn. Qu¸ tr×nh dì bá c¸c hµng rµo th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc ®îc hiÓu nh sù vËn ®éng ®Ó híng ®Õn mét “møc gi¸ chung” cho c¸c s¶n phÈm th¬ng m¹i trong thÞ trêng liªn kÕt ®ã.
Trong thùc tiÔn, quèc tÕ hãa trong khu«n khæ liªn kÕt khu vùc diÔn ra ®ång thêi víi xu thÕ toµn cÇu hãa. Sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu theo ph¬ng thøc tù do hãa tÊt yÕu dÉn ®Õn hÖ qu¶ lµ sù gia t¨ng ngµy cµng lín møc ®é tïy thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia vµ c¸c nÒn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh. Qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa nÒn kinh tÕ sÏ ph¸ vì giíi h¹n cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, h×nh thµnh hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng toµn cÇu, l«i kÐo sù tham gia cña tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. V× vËy, gi÷a c¸c quèc gia vµ c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng cã sù xÝch l¹i gÇn nhau. Nhng sù tïy thuéc vµo nhau cña nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia l¹i ®i liÒn víi nghÞch lý lµ sù c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó giµnh lÊy chç ®øng v÷ng vµng trong thÞ trêng khu vùc vµ thÞ trêng quèc tÕ. §iÒu nµy cho thÊy, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng toµn cÇu, lîi Ých thu ®îc cña c¸c quèc gia lµ kh«ng gièng nhau vµ sù më cöa cña tõng quèc gia sÏ cã ý nghÜa t¹o sù b×nh ®¼ng trong viÖc hëng ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi héi nhËp qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa.
Trong bèi c¶nh nªu trªn, nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau, nh chÝnh s¸ch kinh tÕ- th¬ng m¹i, chiÕn lîc ph¸t triÓn quèc gia, c«ng nghÖ tiªn tiÕn... ®îc sö dông ®Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc gia. Song nh÷ng c«ng cô nµy sÏ kh«ng thÓ thay thÕ mét thÓ chÕ ph¸p lý phï hîp víi xu thÕ quèc tÕ hãa, nh»m ®iÒu chØnh hiÖu qu¶ tiÕn tr×nh liªn kÕt khu vùc vµ toµn cÇu. ThÓ chÕ ph¸p lý ®ã bao gåm khung ph¸p luËt quèc gia vµ khung ph¸p luËt quèc tÕ. Sù t¬ng ®ång vµ liªn kÕt gi÷a hai bé phËn cña thÓ chÕ ph¸p lý thêi ®¹i më cöa, héi nhËp vµ toµn cÇu hãa lµ tiÒn ®Ò quan träng ®èi víi ®iÒu tiÕt hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ - th¬ng m¹i quèc tÕ.
Theo c¸ch tiÕp cËn nãi trªn th× ®èi víi c¸c quèc gia, dï cã kh¸c nhau vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ vµ tæ chøc bé m¸y nhµ níc nhng khi thiÕt lËp quan hÖ hîp t¸c vÒ kinh tÕ - th¬ng m¹i víi nhau vÉn buéc ph¶i tu©n theo c¸c “luËt ch¬i chung” ®· ®îc c¸c quèc gia tháa thuËn x©y dùng nªn. LuËt ch¬i nµy thuéc vÒ kinh tÕ thÞ trêng, vèn lµ nÒn kinh tÕ chñ yÕu dùa trªn c¸c lùc lîng thÞ trêng ®Ó quyÕt ®Þnh quy m« s¶n xuÊt, tiªu dïng, ®Çu t, mµ kh«ng cã sù can thiÖp qu¸ s©u cña c¸c chÝnh phñ. NÒn kinh tÕ nµy kh¸c h¼n víi kinh tÕ phi thÞ trêng, lµ nÒn kinh tÕ mµ trong ®ã, chÝnh phñ t×m c¸ch kiÓm so¸t phÇn lín c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ b»ng mét c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung. §èi víi nh÷ng nÒn kinh tÕ phi thÞ trêng, c¸c yÕu tè nh môc ®Ých s¶n xuÊt, gi¸ c¶, chi phÝ, ph©n bæ ®Çu t, nguyªn vËt liÖu, lao ®éng, th¬ng m¹i quèc tÕ vµ hÇu hÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vÜ m« kh¸c ®Òu dùa vµo mét kÕ ho¹ch kinh tÕ quèc d©n do mét c¬ quan kÕ ho¹ch trung ¬ng lËp ra.
Tr¸i l¹i, nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vÒ thùc chÊt lµ nÒn kinh tÕ tù ®iÒu hµnh chø kh«ng bÞ ®iÒu hµnh tõ bªn ngoµi. MÆt kh¸c, sang thÕ kû XXI, nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo xu híng toµn cÇu hãa dùa trªn sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ tri thøc, kh¸c víi giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh quèc tÕ hãa ë thÕ kû tríc, chñ yÕu dùa trªn kinh tÕ c«ng nghiÖp. §©y lµ qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ hµm chøa bªn trong cuéc c¸ch m¹ng vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ ph¬ng thøc kinh doanh. Trong nÒn kinh tÕ nµy, tri thøc trë thµnh néi dung chñ yÕu cña s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi vµ tiªu dïng. Tri thøc lµ yÕu tè cã søc sèng vµ quan träng nhÊt trong c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt, do ®ã, c¸c yÕu tè mang tÝnh chÊt lµ lîi thÕ so s¸nh nh lao ®éng rÎ, tµi nguyªn thiªn nhiªn dåi dµo ®ang dÇn ®îc thay thÕ b»ng c¸c yÕu tè tri thøc vµ lao ®éng cã kü n¨ng cao.
Søc m¹nh cña kinh tÕ tri thøc, còng nh søc Ðp ngµy cµng t¨ng cña toµn cÇu hãa vµ héi nhËp (cã xuÊt ph¸t ®iÓm lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ ph¬ng thøc kinh doanh) ®· ®Æt ra yªu cÇu h×nh thµnh thÓ chÕ ph¸p lý míi vµ c¶i c¸ch c¬ cÊu kinh tÕ, víi c¸c hÖ thèng hÕt søc ®a d¹ng, nh m¹ng th«ng tin toµn cÇu, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng toµn cÇu, c¸c h×nh thøc tæ chøc khu vùc vµ liªn khu vùc, c¸c tæ chøc quèc tÕ..., tÊt c¶ lµm cho “luËt ch¬i” cña kinh tÕ thÞ trêng toµn cÇu, theo ph¬ng thøc tù do hãa th¬ng m¹i cã nh÷ng nguyªn t¾c nÒn t¶ng riªng, kh¸c víi nguyªn t¾c cña m« h×nh thÓ chÕ ph¸p lý dùa trªn nÒn t¶ng kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa ®· tõng tån t¹i tríc ®©y. Tõ ®©y tÊt yÕu ph¸t sinh yªu cÇu ®èi víi tõng quèc gia lµ ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch hîp ®Ó cã sù hµi hßa hãa gi÷a c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt quèc gia víi “”luËt ch¬i chung” hiÖn hµnh, ®Æc biÖt lµ sù t¬ng thÝch gi÷a c¸c nguyªn t¾c ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam víi c¸c quy t¾c, chuÈn mùc cña ph¸p luËt quèc tÕ. Vµ liªn quan ®Õn yªu cÇu ®æi míi thÓ chÕ ph¸p lý quèc gia t¬ng thÝch víi ®iÒu kiÖn cña ph¸t triÓn th¬ng m¹i toµn cÇu hãa lµ sù ®ãng gãp tÝch cùc cña nhiÒu thiÕt chÕ th¬ng m¹i quèc tÕ, mµ ®iÓn h×nh lµ vai trß cña WTO, mét liªn kÕt th¬ng m¹i toµn cÇu, víi sè thµnh viªn gåm 148 quèc gia vµ vïng l·nh thæ.
3. T¸c ®éng cña qu¸ tr×nh më cöa, héi nhËp vµ toµn cÇu hãa ®èi víi c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
C¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®îc hiÓu lµ nh÷ng nguyªn lý, nh÷ng t tëng chØ ®¹o c¬ b¶n, cã tÝnh chÊt xuÊt ph¸t ®iÓm, thÓ hiÖn tÝnh toµn diÖn, linh ho¹t vµ cã ý nghÜa bao trïm, quyÕt ®Þnh néi dung còng nh hiÖu lùc cña ph¸p luËt ViÖt Nam. §iÒu nµy ®îc rót ra tõ ®Æc tÝnh quan träng cña c¸c nguyªn t¾c ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, lµ sù ph¶n ¸nh vµ kh¸i qu¸t nh÷ng néi dung mang tÝnh b¶n chÊt cña ph¸p luËt ViÖt Nam, phï hîp víi nh÷ng thuéc tÝnh vµ quy luËt vËn ®éng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®¬ng ®¹i.
C¸c nguyªn t¾c cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam thêi kú ®æi míi cã vai trß cùc kú quan träng trong ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng lËp ph¸p vµ thi hµnh ph¸p luËt, nh chØ ®¹o, ®Þnh híng vµ ¸p dông ph¸p luËt. MÆt kh¸c, ®ã còng chÝnh lµ thíc do tÝnh hîp ph¸p vµ hîp lý trong xö sù cña mäi chñ thÓ ph¸p luËt, qua ®ã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi ý thøc ph¸p luËt, v¨n hãa ph¸p lý vµ trËt tù ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan tõ nh÷ng ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸c chñ thÓ ph¸p luËt trong tõng thêi kú, tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn2 C¸c nguyªn t¾c cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam h×nh thµnh tõ yªu cÇu ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ph¸p luËt diÔn ra trªn l·nh thæ ViÖt Nam vµ quan hÖ mang tÝnh chÊt quèc tÕ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c chñ thÓ kh¸c cña luËt quèc tÕ trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ - kinh tÕ - v¨n hãa - x· héi...
.
Tån t¹i díi h×nh thøc cña c¸c quy t¾c ph¸p lý chuÈn mùc, c¸c nguyªn t¾c cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam hiÖn hµnh mét mÆt lµ sù kh¸i qu¸t hãa c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸c chñ thÓ ph¸p luËt, mÆt kh¸c cã hiÖu lùc ph¸p lý mang tÝnh kh¸ch quan hãa, ®iÒu chØnh mäi mèi quan hÖ ph¸p luËt ph¸t sinh trong ®êi sèng quèc gia. TÝnh hai mÆt ®ã kh«ng chØ t¹o cho hÖ nguyªn t¾c nµy nh÷ng gi¸ trÞ ph¸p lý nÒn t¶ng mµ cßn ®¶m b¶o ®Ó chóng kh«ng trë nªn bÊt biÕn hoÆc s¬ cøng tríc thùc tiÔn ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ ph¸p luËt ®a d¹ng, ®an xen. Trªn b×nh diÖn chung, c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam mét mÆt cã gi¸ trÞ æn ®Þnh t¬ng ®èi c¸c mèi quan hÖ ph¸p luËt trong trËt tù ph¸p lý chung, phôc vô nhiÖm vô chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cña tõng thêi kú ph¸t triÓn, gãp phÇn quan träng vµo viÖc cñng cè nÒn t¶ng chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc thêi kú ®æi míi, mÆt kh¸c t¹o dùng thÓ chÕ ph¸p lý ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng héi nhËp cña ViÖt Nam víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu mét c¸ch chñ ®éng, b×nh ®¼ng vµ cã lîi.
XÐt vÒ b¶n chÊt th× gi÷a hÖ nguyªn t¾c cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ qu¸ tr×nh më cöa, héi nhËp, toµn cÇu hãa tån t¹i mèi quan hÖ cã tÝnh hai chiÒu, bëi trªn thùc tÕ, më cöa, héi nhËp vµ toµn cÇu hãa ph¶i g¾n víi mét trong sè nh÷ng môc tiªu chÝnh lµ x©y dùng mét thÓ chÕ ph¸p lý thèng nhÊt cho kinh tÕ - th¬ng m¹i toµn cÇu, theo xu híng tù do hãa, nh»m t¹o sù liªn kÕt v× lîi Ých ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia kh¸c nhau vÒ nÒn t¶ng kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi. Trong c¸c khu«n khæ th¬ng m¹i khu vùc hay toµn cÇu mµ ViÖt Nam tham gia, viÖc thùc thi ®Çy ®ñ nghÜa vô thµnh viªn cña nh÷ng thÓ chÕ th¬ng m¹i ®ã phô thuéc mét phÇn quan träng vµo sù tån t¹i cña nÒn t¶ng thÓ chÕ ph¸p luËt quèc gia, ®îc x©y dùng dùa trªn c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Víi ý nghÜa ®ã, c¸c nguyªn t¾c ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®ãng vai trß ®Þnh híng c¸c ho¹t ®éng lËp ph¸p vµ hµnh ph¸p, nh»m: a) HiÖn thùc hãa c¸c nghÜa vô ph¸p lý quèc tÕ ghi nhËn trong nh÷ng tháa thuËn vµ cam kÕt quèc tÕ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c liªn kÕt th¬ng m¹i khu vùc hay toµn cÇu; b) hiÖn thùc hãa ®êng lèi ®æi míi do §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam khëi xíng vµ l·nh ®¹o, ®¸p øng lé tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt kinh tÕ - th¬ng m¹i quèc tÕ, qua ®ã thóc ®Èy vµ t¨ng cêng qu¸ tr×nh héi nhËp s©u réng cña ViÖt Nam vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Ngîc l¹i, qu¸ tr×nh më cöa, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ toµn cÇu hãa còng tÊt yÕu ®Æt ra yªu cÇu thay ®æi hÖ thèng ph¸p luËt quèc gia, tríc hÕt lµ ®æi míi néi dung c¸c nguyªn t¾c cña hÖ thèng ph¸p luËt, nhÊt lµ khung ph¸p luËt kinh tÕ - th¬ng m¹i. Qu¸ tr×nh nµy g¾n víi sù thay ®æi vÒ t duy kinh tÕ vµ thùc tiÔn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, ®¸p øng yªu cÇu t¨ng trëng kinh tÕ ®i ®«i víi tiÕn bé x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng, lµm cho d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh.
Cô thÓ, ®Ó t¹o sù t¬ng thÝch víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña th¬ng m¹i toµn cÇu theo híng tù do hãa mµ tiªu biÓu lµ t¬ng thÝch víi nguyªn t¾c th¬ng m¹i Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö - Non Discriminatian) th× c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt ViÖt Nam ghi nhËn trong HiÕn ph¸p 1992 vÒ chÕ ®é së h÷u, vÒ quyÒn b×nh ®¼ng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®· cã néi dung kh¸c víi thêi kú nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tríc khi ®æi míi. ViÖc ghi nhËn trong HiÕn ph¸p 1992 còng nh trong hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ kinh tÕ - d©n sù - th¬ng m¹i quyÒn b×nh ®¼ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c h×nh thøc së h÷u vµ nhÊt lµ quyÒn tù do kinh doanh... ®· t¹o nÒn mãng ph¸p lý ®Ó chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, híng ®Õn x©y dùng kinh tÕ thÞ trêng, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam thêi kú më cöa.
VÊn ®Ò thiÕt lËp vµ duy tr× quan hÖ th¬ng m¹i mang tÝnh chÊt kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong ®iÒu kiÖn ®æi míi vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®îc ¸p dông trªn c¶ hai ph¬ng diÖn ph¸p lý quèc tÕ vµ quèc gia. Trong giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ, ®ã lµ viÖc dµnh c¸c u ®·i th¬ng m¹i nh nhau (theo quy chÕ tèi huÖ quèc) cho tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn, kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö vÒ quy t¾c h¶i quan, thuÕ quan hay quy chÕ xuÊt nhËp khÈu theo møc cao thÊp kh¸c nhau gi÷a c¸c níc. Cßn trong ph¹m vi quèc gia, ®ã lµ viÖc kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng nhËp khÈu víi hµng hãa trong níc theo tiªu chÝ cña quy chÕ ®·i ngé quèc gia. C¸c quy chÕ vµ thuÕ trong níc ¸p dông ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu th× còng ®îc ¸p dông ®èi víi hµng hãa trong níc ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng.
Víi néi dung nh trªn cña nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö th× viÖc mét quèc gia hay mét nhãm quèc gia quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt nh»m ®Æt mét quèc gia kh¸c (hoÆc c¸c ph¸p nh©n, thÓ nh©n cña quèc gia ®ã) vµo mét vÞ trÝ thÊp kÐm h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c hoÆc c¸c ph¸p nh©n vµ thÓ nh©n níc ngoµi kh¸c sÏ bÞ coi lµ mét hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt quèc tÕ. Tõ ®©y, c¸c quèc gia, trong nh÷ng khu«n khæ hîp t¸c nhÊt ®Þnh (nh trong WTO) ®· cam kÕt dµnh cho nhau chÕ ®é ®·i ngé Tèi huÖ quèc (MFN) vµ chÕ ®é ®·i ngé quèc gia (NT)3 - MFN ®îc hiÓu lµ nÕu mét níc dµnh cho níc thµnh viªn mét sù ®èi xö u ®·i nµo ®ã th× níc nµy còng sÏ ph¶i dµnh sù u ®·i ®ã cho tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn kh¸c. Th«ng thêng, nguyªn t¾c MFN ®îc quy ®Þnh trong trong c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng vµ khi ®îc ¸p dông trong quan hÖ th¬ng m¹i ®a ph¬ng th× còng chÝnh lµ néi dung cña nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, theo nghÜa c¸c níc thµnh viªn sÏ dµnh cho nhau nh÷ng ®èi xö u ®·i nhÊt. MFN vÒ thùc chÊt lµ ®Ó ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c níc thµnh viªn víi nhau vÒ trao ®æi, giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ trong quan hÖ víi níc së t¹i, ®Ó ®¶m b¶o tõng níc kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö khi thiÕt lËp quan hÖ th¬ng m¹i víi nhau ë níc ®ã. Gi¸ trÞ thùc tiÔn cña MFN trong th¬ng m¹i quèc tÕ lµ t¹o nh÷ng c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn nh nhau khi tham gia giao dÞch th¬ng m¹i ph¸t sinh gi÷a c¸c níc thµnh viªn. §èi víi th¬ng m¹i quèc tÕ, MFN lµ u thÕ kh«ng thÓ thiÕu trong t¬ng quan lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c ®èi t¸c th¬ng m¹i víi nhau.
- Theo nghÜa chung nhÊt th× §èi xö quèc gia (NT) lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n trong quy t¾c vµ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ. Quy t¾c nµy kh«ng cho phÐp ph©n biÖt ®èi xö do cã quèc tÞch níc ngoµi.
.
Thùc tiÔn ë ViÖt Nam thêi kú ®Çu ®æi míi cho thÊy, chÕ ®é th¬ng m¹i kh«ng ph©n biÖt ®èi xö theo quy chÕ MFN vµ NT ®îc ¸p dông kh¸ h¹n hÑp. Nhng sau nµy, khi thiÕt lËp quan hÖ th¬ng m¹i song ph¬ng víi nh÷ng ®èi t¸c th¬ng m¹i lín, chi phèi nÒn th¬ng m¹i toµn cÇu nh víi Hoa Kú th× Ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ th¬ng m¹i ®· cã sù ph¸t triÓn kh¸ lín. Ph¸p lÖnh vÒ §èi xö Tèi huÖ quèc vµ §èi xö quèc gia ®îc ñy ban thêng vô quèc héi th«ng qua n¨m 2002 lµ kÕt qu¶ cña sù thay ®æi quan träng cña HÖ thèng ph¸p luËt quèc gia nãi chung vµ hÖ thèng nguyªn t¾c ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam nãi riªng.
Ngoµi nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, giao lu th¬ng m¹i quèc tÕ cßn ®îc thiÕt lËp trªn c¬ së Nguyªn t¾c tù do hãa. Trong ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i lµ yÕu tè mang tÝnh quyÕt ®Þnh hµng ®Çu ®èi víi chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc nh hiÖn nay th× tù do hãa th¬ng m¹i cÇn ®îc chó träng ®Æc biÖt ®Ó chuyÓn hãa vµo néi dung c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. HiÖn nay, cèt lâi cña nguyªn t¾c tù do hãa trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi c¸c ®èi t¸c th¬ng m¹i kh¸c lµ viÖc ViÖt Nam tù nguyÖn c¾t gi¶m dÇn hµng rµo thuÕ quan ®ång thêi víi ho¹t ®éng nh»m lo¹i bá dÇn c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan ®Ó më cöa cho th¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam. TiÕn tr×nh dì bá nµy ®îc thùc hiÖn ngay trong c¸c ®iÒu íc quèc tÕ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng mµ ViÖt Nam hiÖn lµ thµnh viªn, trong ®ã, thùc hiÖn viÖc chuyÓn hãa nh÷ng néi dung cña nguyªn t¾c tù do hãa trong HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng ký gi÷a ViÖt Nam víi c¸c ®èi t¸c níc ngoµi nh BTA vµ c¸c hiÖp ®Þnh trong khu«n khæ cña WTO vµo néi dung cô thÓ cña hÖ nguyªn t¾c ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cã vai trß rÊt quan träng. VÝ dô, LuËt Th¬ng m¹i ban hµnh ngµy 14/6/2005 (cã hiÖu lùc ngµy 1/1/2006) ®· cã sù chuyÓn hãa c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt th¬ng m¹i quèc tÕ theo WTO thµnh mét sè nguyªn t¾c ph¸p lý nÒn t¶ng cña luËt nµy, nh nguyªn t¾c tù do, tù nguyÖn tháa thuËn trong hîp ®ång th¬ng m¹i, nguyªn t¾c ¸p dông tËp qu¸n quèc tÕ trong hîp ®ång th¬ng m¹i, nguyªn t¾c b×nh ®¼ng cña c¸c bªn trong hîp ®ång th¬ng m¹i...
Ngoµi ra, ®Ó t¹o thÓ chÕ ph¸p luËt chung cho viÖc thùc thi c¸c cam kÕt quèc tÕ còng nh cam kÕt trong lÜnh vùc kinh tÕ th¬ng m¹i quèc tÕ, quèc héi níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· th«ng qua LuËt ký kÕt, gia nhËp vµ thùc hiÖn ®iÒu íc quèc tÕ, sÏ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/2006. Do liªn quan ®Õn nh÷ng mèi quan hÖ víi Nhµ níc níc ngoµi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, nªn luËt nµy rÊt chó träng ®Õn viÖc thÓ chÕ hãa ®êng lèi ®èi ngo¹i theo ph¬ng ch©m ViÖt Nam s½n sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña c¸c níc trong céng ®ång quèc tÕ. Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, LuËt ®· cô thÓ hãa ®îc nh÷ng nguyªn t¾c ký kÕt, gia nhËp vµ thùc hiÖn ®iÒu íc quèc tÕ, nh nguyªn t¾c ®iÒu íc ®îc ký kÕt ph¶i phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt ph¸p quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ quèc gia, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi, nguyªn t¾c Pacta sunt servanda, nguyªn t¾c b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt cña c¸c quy ®Þnh trong LuËt víi néi dung c¸c cam kÕt quèc tÕ. Cßn trªn b×nh diÖn quèc gia, LuËt quy ®Þnh ®iÒu íc quèc tÕ ®îc ký kÕt, gia nhËp vµ thùc hiÖn ph¶i phï hîp víi HiÕn ph¸p. §Æt trong bèi c¶nh më cöa, héi nhËp khu vùc vµ toµn cÇu hãa cña ViÖt Nam, viÖc ban hµnh LuËt ký kÕt, gia nhËp vµ thùc hiÖn ®iÒu íc quèc tÕ víi c¸c nguyªn t¾c nªu trªn lµ sù g¾n kÕt c«ng t¸c lËp ph¸p quèc gia cña ViÖt Nam víi qu¸ tr×nh ký kÕt, gia nhËp vµ thùc hiÖn ®iÒu íc quèc tÕ, b¶o ®¶m ®Ó qu¸ tr×nh hiÖn thùc hãa ®iÒu íc quèc tÕ t¹i ViÖt Nam lµ qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ mét c¸ch chñ ®éng cña ViÖt Nam vµo xu thÕ toµn cÇu hãa.
Nh×n mét c¸ch toµn diÖn th× qu¸ tr×nh më cöa, héi nhËp vµ toµn cÇu hãa cã t¸c ®éng tÝch cùc nhiÒu mÆt ®Õn viÖc ®æi míi, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Sù ®æi míi dÔ nhËn thÊy nhÊt lµ ®· t¹o cho ph¸p luËt sù minh b¹ch, hiÓu theo nghÜa réng lµ tÝnh râ rµng, th«ng suèt, ph¶n ¸nh ®îc nhu cÇu vµ c¬ së thùc tÕ cña ®êi sèng chÝnh trÞ, kinh tÕ, tõ ®ã t¹o ra hµnh lang ph¸p lý b×nh ®¼ng cho c¸c chñ thÓ tham gia vµo c¸c quan hÖ ph¸p luËt vµ ®êi sèng ph¸p lý. Sau thêi gian gÇn 20 n¨m më cöa, ®æi míi vµ héi nhËp, c¸c nguyªn t¾c cña ph¸p luËt nãi riªng vµ toµn bé hÖ thèng ph¸p luËt quèc gia cña ViÖt Nam ngµy cµng trë lªn nhÊt qu¸n, ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai, c«ng b»ng vµ d©n chñ.
Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó ®iÒu chØnh hÖ thèng ph¸p luËt trong níc ngµy cµng t¬ng thÝch víi c¸c nghÜa vô thµnh viªn ®iÒu íc quèc tÕ. Cho ®Õn nay, c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt ViÖt Nam c¬ b¶n thèng nhÊt víi c¸c cam kÕt trong BTA, trong khu«n khæ AFTA, APEC... NhiÒu nguyªn t¾c nh kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, minh b¹ch, c«ng khai, cã thÓ dù b¸o ®îc... cïng víi c¸c yªu cÇu nh t¨ng cêng sù c¹nh tranh lµnh m¹nh, ®Èy m¹nh c¶i c¸ch kinh tÕ... ®· ®îc ghi nhËn trong nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt söa ®æi, bæ sung hoÆc ban hµnh míi trong giai ®o¹n sau vßng 1 vÒ rµ so¸t BTA, WTO. §iÒu ®¸ng chó ý kh¸c lµ trong n¨m 2001, Quèc héi ®· th«ng qua LuËt H¶i quan ®Ó lµm c¬ së cho viÖc quy ®Þnh hµng lo¹t vÊn ®Ò vÒ th¬ng m¹i hµng hãa. T¬ng tù, c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®· ®îc tÝch cùc ®iÒu chØnh trong LuËt ThuÕ thu nhËp (söa ®æi n¨m 2003), LuËt ThuÕ tiªu thô ®Æc biÕt (söa ®æi n¨m 2003). Còng trong n¨m 2002, ViÖt Nam ®· ban hµnh Ph¸p lÖnh Tù vÖ trong nhËp khÈu hµng hãa níc ngoµi, n¨m 2004 th«ng qua Ph¸p lÖnh Chèng b¸n ph¸ gi¸, Ph¸p lÖnh Chèng trî cÊp trong th¬ng m¹i quèc tÕ theo c¸c quy ®Þnh cña WTO.
Kh«ng nh÷ng thÕ, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch vµ c«ng khai theo c¸c nguyªn t¾c chung, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc tiÕn thùc sù ®æi míi vµ mang tÝnh héi nhËp cao trong c«ng t¸c lËp ph¸p. Th¸ng 6/2002, LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹n ph¸p luËt ®· ®îc Quèc héi söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cho phï hîp víi nghÜa vô cña ViÖt Nam theo BTA, ASEAN, ASEM... Cã thÓ nãi, Ýt cã níc cã LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt mµ trong ®ã yªu cÇu vÒ minh b¹ch, c«ng khai cña ph¸p luËt l¹i ®îc quy ®Þnh râ rµng nh luËt cña ViÖt Nam.
Tãm l¹i, trong thêi gian kh«ng dµi, ViÖt Nam ®· lµm vµ ®¹t ®îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan trong ho¹t ®éng lËp ph¸p, lËp quy phôc vô yªu cÇu më cöa, héi nhËp vµ toµn cÇu hãa. ViÖt Nam ®· c¬ b¶n ®¹t ®îc môc ®Ých ®Æt ra ®èi víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®¸p øng ®îc lé tr×nh còng nh thêi gian biÓu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ (vÝ dô, tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - AFTA).
T¹i thêi ®iÓm hiÖn nay, ho¹t ®éng s«i ®éng vµ tËp trung cao ®é nh÷ng cè g¾ng cña nhµ níc ViÖt Nam trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ hoµn tÊt c¸c thñ tôc ph¸p lý ®Ó gia nhËp WTO4. ViÖt Nam ®· ®µm ph¸n song ph¬ng thµnh c«ng víi nhiÒu quèc gia, ®· thùc hiÖn xong nhiÒu vßng ®µm ph¸n ®a ph¬ng ®Ó gia nhËp WTO.
. TiÕn tr×nh nµy cÇn cã m«i trêng kinh doanh th«ng tho¸ng, minh b¹ch, thuËn lîi cho ph¸t huy s¸ng t¹o cña c¸c ®èi tîng lµ doanh nh©n, nhµ khoa häc bªn c¹nh viÖc øng dông thµnh qu¶ cña khoa häc c«ng nghÖ cao. M«i trêng nh vËy chØ cã thÓ h×nh thµnh khi gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a thÓ chÕ ph¸p lý quèc gia vµ quèc tÕ, trong ®ã viÖc ®æi míi, hoµn thiÖn néi dung c¸c nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lµ yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu. ViÖc ®æi míi vµ hoµn thiÖn ®ã ph¶i theo híng ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ®¶m b¶o sù ®ång thuËn gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ, tiÕn bé x· héi víi chuÈn hãa thÓ chÕ ph¸p hµnh hiÖn hµnh. Muèn vËy, ph¶i nhanh chãng ban hµnh, söa ®æi, bæ sung c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh quan hÖ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam ®ång thêi víi viÖc lµm lµnh m¹nh hãa hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng; ®Èy m¹nh c¶i c¸ch thÓ chÕ, t¨ng cêng hiÖu lùc cña bé m¸y hµnh chÝnh nhµ níc, ®µo t¹o vµ sù dông hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc cho tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng ®¸p øng nµy cµng cao yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña bé m¸y nhµ níc ViÖt Nam.
tµi liÖu tham kh¶o
Ban T tëng - V¨n ho¸ Trung ¬ng (2003), Tµi liÖu nghiªn cøu t tëng Hå ChÝ Minh, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
Bé T ph¸p, ViÖn nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý (2000), Thùc tr¹ng hiÓu biÕt ph¸p luËt cña c¸n bé, nh©n d©n t¹i s¸u vïng cã dù ¸n ®iÓm vÒ phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt, Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (4/2000).
C¸c M¸c - Ph. Angghen (1995), K. M¸c- Ph. Angghen toµn tËp, tËp 21, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
C¸c M¸c (1973), T b¶n, QuyÓn 1, TËp 1, Nxb Sù thËt, Hµ Néi 1973.
Lª C¶m (2005), Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong khoa häc luËt h×nh sù, Nxb §¹i häc quèc gia Hµ Néi, Hµ Néi.
Trêng- Chinh (1987), §æi míi lµ ®ßi hái bøc thiÕt cña ®Êt níc vµ cña thêi ®¹i, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.
Lª DuÈn (1976), T¸c phÈm chän läc, TËp 1, Nxb Sù thËt, Hµ Néi 1976
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1991), ChiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ®Õn n¨m 2000, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1991), C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1987), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1991), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX , Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2003), NghÞ quyÕt Héi nghÞ BCH trung ¬ng lÇn thø VII Kho¸ IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø hai Ban chÊp hµnh trung ¬ng kho¸ VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
§¹i héi VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña khoa häc vÒ nhµ níc vµ ph¸p luËt, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi 1997.
§¹i häc quèc gia Hµ Néi (2005), ViÖt Nam vµ tiÕn tr×nh gia nhËp WTO, Nxb ThÕ giíi míi, Hµ Néi
NguyÔn Minh §oan (2002), HiÖu qu¶ ph¸p luËt- nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
Hµn phi, Hµn Phi Tö, Nxb V¨n häc, Hµ Néi 2001 (b¶n dÞch cña Phan Ngäc).
§ç Trung HiÕu (2004), Mét sè suy nghÜ vÒ x©y dùng nÒn d©n chñ ë ViÖt Nam hiÖn nay, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
Phan V¨n Kh¶i (1995), “MÊy ý kiÕn vÒ x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn ViÖt Nam”, Tham luËn t¹i Héi nghÞ lÇn thø VIII Ban chÊp hµnh trung ¬ng kho¸ VII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam 21/4/1994.
V.I. Lªnin (1978), Lªnin toµn tËp, tËp 33, Nxb TiÕn bé, Matxc¬va.
V.I. Lªnin (1978), Lªnin toµn tËp, tËp 44, Nxb TiÕn bé, Matxc¬va.
Montesquieu, Bµn vÒ tinh thÇn ph¸p luËt, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi 2004.
Hå ChÝ Minh (1985), Nhµ níc vµ ph¸p luËt, Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi.
Hå ChÝ Minh (1995), Hå ChÝ Minh toµn tËp, tËp 4, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
Hå ChÝ Minh (1976), VÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, Nxb Sù thËt, Hµ Néi 1976.
Héi nhËp kinh tÕ - ¸p lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng vµ ®èi s¸ch cña mét sè níc, Nxb Giao th«ng vËn t¶i, Hµ Néi 2003.
§ç Mêi (1995), "Th göi c¸n bé, nh©n viªn ngµnh t ph¸p nh©n dÞp 50 n¨m thµnh lËp ngµnh", D©n chñ vµ ph¸p luËt sè 12/1995.
Ng©n hµng thÕ giíi (1998), Nhµ níc trong mét thÕ giíi ®ang chuyÓn ®æi, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
Th¸i Ninh, Hoµng ChÝ B¶o (1991), D©n chñ t s¶n vµ d©n chñ x· héi chñ nghÜa, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.
Rene David (2003), Nh÷ng hÖ thèng ph¸p luËt chÝnh trong thÕ giíi ®¬ng ®¹i (b¶n dÞch cña NguyÔn SÜ Dòng vµ NguyÔn §øc Lam), Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh 2003.
Lª Minh T©m (2003), X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam- nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
Th¸i VÜnh Th¾ng (1997), LÞch sö lËp hiÕn ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
ThuËt ng÷ th¬ng m¹i - The Language Of Trade, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 2001.
Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi (1999), C¸c v¨n b¶n vÒ quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, Nxb Thèng kª, Hµ Néi.
NguyÔn Cöu ViÖt (2002), "D©n chñ trùc tiÕp vµ nhµ níc ph¸p quyÒn", Nghiªn cøu lËp ph¸p (2/2002).
ViÖn nghiªn cøu Nhµ níc vµ ph¸p luËt (1994), X· héi vµ ph¸p luËt, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i (biªn dÞch), Xóc tiÕn th¬ng m¹i, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 2003.
Vâ Kh¸nh Vinh (2002), "C¬ chÕ vµ ph¬ng thøc lµm s¸ng tá c¸c lîi Ých x· héi trong qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸p luËt", Nghiªn cøu lËp ph¸p (11/2002).
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Các nguyên tắc pháp luật xã hội chủ nghĩa việt nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế.doc
