Chính sách tiền tệ tại Việt Nam hiện nay

hèng ng©n hµng trong bèi c¶nh héi nhËp hµng lo¹t c¸c gi¶i ph¸p tiÒn tÖ tÝn dông ®· ®­îc ban hµnh. HÖ thèng ng©n hµng hai cÊp ngµy nay ®ang ®i vµo nÒ nÕp, NHTW ®· thùc sù trë thµnh ng­êi cho vay cuèi cïng, hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i réng kh¾p vµ ho¹t ®éng d­íi sù chØ ®¹o cña NHTW ViÖc tù chñ kinh doanh vµ viÖc xo¸ sù bao cÊp cña nhµ n­íc khiÕn cho c¸c ng©n hµng cµng ngµy cangf ph¶i tÝch cùc gi¶m thiÓu chi phÝ ho¹t ®éng, nh»m kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt. C¸c ng©n hµng ®· n©ng cÊp nhiÒu vÒ trang 5thiÕt bÞ, ®· ®­a d­îc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo qu¶n lÝ ng©n hµng, trang bÞ hµng lo¹t c¸c m¸y vi tÝnh tõ NHTW ®Õn c¸c chi nh¸nh NHNN ®Þa ph­¬ng b»ng hÖ thèng thanh to¸n qua m¹ng vi tÝnh ®· thu hót ®­îc kÕt qu¶ kh¶ quan. §©y cã thÓ coi lµ mmét b­íc chuyÓn vÒ chÊt l­îng trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng tiÒn tÖ, ng©n hµng. Mét vµi con sè ®¸ng ®­îc ghi nhËn: Cho ®Õn hÕt th¸ng 6/1999, huy ®éng vèn cña hÖ thèng ng©n hµng t¨ng 9,3% so víi ®Çu k×. Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ®¹t 34% ®èi víi ®ång néi tÖ vµ 10,6% ®èi víi ®ång ngo¹i tÖ. Tæng d­ nî nÒn kinh tÕ t¨ng 6% trong ®ã tÝn dông trung vµ dµi h¹n chiÕm trªn 40% tæng d­ nî vµ ®¹t 45,8% trªn ®Þa bµn Hµ Néi. ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng nh÷ng kÕt qu¶ ®ã lµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ, bëi v×, c¸c lîi thÕ cã ®­îc nh­ sù æn ®Þnh t­¬ng ®èi cña nÒn kinh tÕ- chÝnh trÞ- x· héi, chi phÝ vèn thÊp vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ t­¬ng ®èi cao. Do ph­¬ng h­íng ®iÒu hµnh mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ láng ®· ®­îc dÆt ra ngay tõ ®Çu n¨m. 2. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc do sù x©y dùng vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®óng h­íng phï hîp víi diÔn biÕn cña nÒn kinh tÕ 2.1. VÒ chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ c¸c c«ng cô bæ trî Do vèn vay chiÕm tíi 80- 90% tæng sè vèn s¶n suÊt nªn viÖc gi¶m l·i suÊt ®· ®­îc ®Æt ra nh»m gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng cña nªnf s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, do hÖ thèng nh©n hµng còng ë t×nh tr¹ng rÊt khã kh¨n nªn lóc ®Çu viÖc h¹ l·i suÊt chØ ¸p dông ®èi víi c¸c ng©n hµng mËu dÞch quèc doanh (ChØ thÞ 1/1999/CT- NHNN 29/1/1999 quy ®Þnh trÇn l·i suÊt tÝn dông cña c¸c ng©n hµng mËu dÞch quèc doanh p¸ dông ®èi víi kh¸ch hµng khu vùc thµnh thÞ sÏ gi¶m tõ 1,2 xuèng 1,1%/th¸ng ®èi víi tÝn dông ng¾n h¹n, tõ 1,25 xuèng 1,15/ th¸ng ®èi víi tÝn dông trung vµ dµi h¹n). NHNN ®· tiÕn hµnh gi¶m tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc(QuyÕt ®inh sè 52/1999/Q§- NHNN ngµy 10/2/1999) ViÖc gi¶m tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ®ùoc coi lµ bøoc ®Öm cho viÖc h¹ l·i suÊt ®ång lo¹t vµo 31/5/1999. Trong suèt thêi gian qua, l·i suÊt ®· thùc sù lµ mét c«ng cô ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®¾c lùc. §Æc ®iÓm sö dông l·i suÊt NHNN mang tÝnh trùc tiÕp theo yªu cÇu t¨ng c­êng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch x· héi. Cho ®Õn nay, ta ®· thùc thi vµ hoµn thiÖn dÇn c¬ chÕ l·i suÊt riªng vµ ®ang ®ang trªn con ®­êng tiÕn tíi tù ho¸ l·i suÊt. Tõ ®Çu tiªn c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc tù do Ên ®Þnh l·i suÊt kinh doanh tø tô do ho¸ l·i suÊt trong ph¹m cho phÐp do NHNN c«ng bè vµo 1/1/1996 víi chªnh lÖch l·i suÊt cho vay. LuËt NHNN cã hiÖu läc tï 1/10/1998 t¹i ®iÒu 18 quy ®Þnh :” NHNN c«ng bè l·i suÊt c¬ b¶n vµ l·i suÊt t¸i cÊp vèn “ vµ t¹i ®iÒu 19 ghi râ “L·i suÊt c¬ b¶n lµ l·i suÊt do NHNN c«ng bè ®Ó c¸c tæ chøc tÝn dông Ên ®Þnh l·i suÊt kinh doanh “. Nh÷ng thanh c«ng trªn ®©y lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸y tr×nh tõ ®iÒu chØnh l·i suÊt mét c¸ch t×nh thÕ sang mét c¸ch chiÕn l­îc cã tÝnh l©u dµi cho c¬ chÕ l·i suÊt. ViÖc vËn dông nh÷ng c«ng cô trùc tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã lµ hoµn toµon phï hîp víi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n­íc ta ®i lªn tõ mét xuÊt ph¸t ®iÓm t­¬ng ®èi thÊp. ViÖc x©y dùng nÒn mãng vµ tiÕn dÇn lªn sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp còng ®ùoc chó träng vµ ®¹t nhiÒu thµnh tÝch ®¸ng kÓ. C«ng cô l·i suÊt ®· nãi trªn còng ®· tiÕp cËn dÇn víi l·i suÊt thÞ tr­êng. Tû gi¸ hèi ®o¸i còng linh ho¹t vµ ph¶n ¸nh ®ùoc cung cÇu vèn trªn thÞ tr­êng. C«ng cô dù tr÷ b¾t buéc ®· ®­îc ¸p dông chÆt chÏ h¬n vµ cã quyÕt ®Þnh xö ph¹t râ rµng. L·i suÊt t¸i chiÕt khÊu còng ®· ®­îc nghiªn cøu ¸p dông sao cho nã trë thµnh c«ng cô chÝnh thay cho l·i suÊt tÝn dông hiÖn nay. C«ng cô nthÞ tr­êng më ®· b¾t ®ïa triÓn khai vµ thö nghiÖm, ®ång thêi chóng ta còng t¹o ra ®­îc mét sè c«ng cô ®Ó sö dông nghiÖp vô thÞ tr­êng më. 2.2.VÒ tû gi¸ B­íc vµo thêi kú ®æi míi, trong nh÷ng n¨m ®Çu,nhµ n­íc vÉn duy tr× chÝnh s¸ch 2 tû - Tû gi¸ do nhµ n­íc quy ®Þnh vµ tû gi¸ thÞ tr­êng tù do. Tû gi¸ nhµ n­íc th­êng thÊp h¬n so víi thÞ tr­êng tù do. Víi sù duy tr× hai tû gi¸ cïng víi sù khan hiÕm ngo¹i tÖ m¹nh, n¹n ®Çu c¬ ngo¹i tÖ n©ng tû gi¸ ®· gia t¨ng. Nhµ n­íc v­a kh«ng ®iÒu hµnh ®­îc tû gi¸ võa kh«ng dù tr÷ ®­îc ngo¹i tÖ. ViÖc Ên ®Þnh tû gi¸ gÇn víi tû gi¸ thÞ tr­êng cã ý nghÜa quan träng vµ cßn mang tÝnh chiÕn l­îc vÒ kinh tÕ. Do ®ång tiÒn cña c¸c c¸c n­íc ch©u ¸ cã xu h­ãng æn ®Þnh ë møc gi¸ trÞ thÊp h¬n so víi c¸c ngo¹i tÖ m¹nh, nªn søc c¹nh tranh yÕu kÐm cña hµng ho¸ ViÖt Nam mét phÇn còng xuÊt ph¸t tõ chÕ ®é tû gi¸ VND. Cïng víi c¸c bµi häc rót ra tõ viÖc ®iÒu hµnh tû gi¸ cña c¸c n­íc khñng ho¶ng,sù ra ®êi cña luËt ng©n hµng,vÊn ®Ò qu¶n lý ngo¹i hèi ®ùoc thùc hiÖn nghiªm minh vµ ®Æc biÖt lµ sù c· thiÖn trong viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t thêi gian qua. ThÞ tr­êng ho¸ chÕ ®é tû gi¸ ®· ®­îc ®Æt ra. QuyÕt ®Þnh 64/Q§- NHNN ngµy 25/2/1999 qui ®Þnh:”NHNN c«ng bè tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n hµng ngµy trªn c¬ së tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n h×nh thµnh ë thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng cña ngµy giao dÞch gÇn nhÊt”. Trªn thÞ tr­êng, tû gi¸ cã t©­ng chót Ýt vµo 2 ngµy sau khi quyÕt ®Þnh 64 ®­îc c«ng bè, tíi kho¶ng 14.150VND/USD ngµy 26/2/1999. Nh­ng sau dè tû gi¸ ®· gi¶m xuèng vµ æn ®Þnh ë møc 13. 950VND/USD. Nh­ vËy, c¬ së ph¸p lý cho viÖc ®iÒu tiÕt tû gi¸ cña NHNN trªn c¬ së thÞ tr­êng ®· ®­îc x¸c lËp, gãp phÇn t¹o thÕ æn ®Þnh cho s¶n xuÊt trong n­íc vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Sù æn ®Þnh cña tû gi¸ sau khi ®iÒu chØnh c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ phÇn nµo ph¶n ¸nh sù thµnh c«ng cña ho¹t qu¶n lý tiÒn tÖ- ng©n hµng. 2.3. ThÞ tr­êng tÝn dông M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng ®· ®­îc c¶i thiªn theo h­íng thÞ tr­êng, nh­ng thùc tÕ sù n«n nãng trong viÖc vùc dËy nÒn kinh tÕ ®· më réng ho¹t tÝn dông bao cÊp ®èi víi hÇu hÕt c¸c khu vùc kinh tÕ. Víi qui chÕ 324, c¬ chÕ c¶i thiÖn tõng b­íc. TÝnh hiÖu qu¶ ®· ®­îc ®Ò cao trong c¸c quyÕt ®Þnh tÝn dông ; thêi h¹n tÝn dông ®­îc ®iÒu chØnh theo chu k× s¶n xuÊt, kinh doanh, ®èi t­îng vay tÝn dông ®­îc më réng... Song ho¹t ®éng tÝn dông thùc tÕ vÉn bÕ t¾c. Cho ®Õn 31/3/1999, t¨ng tr­ëng tÝn dông vµ l·i suÊt thùc tÕ mµ ng©n hµng c¬ së cho vay ®· gi¶m m¹nh. Tr­íc th­cj tr¹ng ®ã, cïng víi viÖc ®Èy m¹nh thùc hiÖn CNH- H§H_n«ng nghiÖp - n«ng th«n cÊp tÝn dông kh«ng cÇn thÕ chÊp ®· ®­îc më réng theo quyÕt ®Þnh 67/Q§- TTg ngµy 31/3/1999 vµ quyÕt ®Þnh 148/Q§- TTg ngµy 7/7/1999 ®· cô thÓ ho¸ vÊn ®Ò nµy víi néi dung cô thÓ lµ c¸c hé n«ng d©n d­îc vay kh«ng cÇn thÕ chÊp tíi 10 triÖu VND. KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy trong 3 th¸ng 4,5,6 d­ nî cho vay phôc vô ph¸t triÎn n«ng nghiÖp- n«ng th«n ®· t¨ng m¹nh t¨ng 7%, NHCT t¨ng 8% vµ NHNT t¨ng 25%. 2.4.VÒ thÞ tr­êng tµi chÝnh thø cÊp QuyÕt ®Þnh sè 140/Q§- NHNN 14 ngµy 19/4/1999 (cã hiÖu lùc sau 15 ngµy) vÒ viÖc mua b¸n nî giöa c¸c tµi chÝnh tÝn dông còng lµ mét t­ t­¬ngr hoµn toµn míi tri\ong viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng tiÒn tÖ vµ ng©n hµng. Thùc chÊt cña qui chÕ nµy lµ t¹o m«i tr­êng ph¸p lý cho viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng thø cÊp c¸c tµi s¶n cña hÖ thèng tµi chÝnh tÝn dông. MÆc dï thêi gian ho¹t ®éng ch­a nhiÒu ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc ho¹t ®éng mua, b¸n nî gi÷a c¸c tµi chÝnh tÝn dông, nh­ng cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc sù tån t¹i còng nh­ nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña c¬ chÕ nµy. Thø nhÊt, ®èi víi thÞ tr­êng tµi chÝnh sù ra ®åi cña c¸c thÞ tr­êng thø cÊp lµ mét tÊt yÕu vµ sÏ cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi thÞ tr­êng s¬ cÊp. Thø hai, trong ®iÒu kiÖn viÖc t¹o c¸c nguån vèn trung vµ dµi h¹n trong nÒn kinh tÕ t­¬ng ®èi h¹n chÕ, ma fnhu cÇu vèn trung vµ dµi h¹n rÊt lín, th× viÖc h×nh thµnhg thÞ tr­êng thø cÊp lµ c¸c t¸i s¶n cã cña hÖ thèng tµi chÝnh tÝn dông sÏ xã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc chuyÓn ®æi thêi h¹n gi÷a c¸c nguån vèn ng¾n h¹n sang c¸c kho¶n tÝn dông trung- dµi h¹n. Bªn c¹nh ®ã,viÖc thiÕt lËp m«i tr­êng ph¸p lý cho thÞ tr­êng thø cÊp c¸c tµi s¶n cã cña hÖ thèng c¸c trung gian tµi chÝnh cßn cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi viÖc tèi ®a ho¸ hiÖu suÊt sö dông vèn, qua ®ã gãp phÇn gi¶m l·i suÊt tÝn dông vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho NHNN thùc hiÖn chøc n¨ng ng­êi cho vay cuèi cïng hiÖu qu¶ h¬n. 2.5. KiÒm chÕ l¹m ph¸t æn ®Þnh t­¬ng ®èi søc mua cña ®ång tiÒn ViÖt Nam Cho ®Õn nay, kh«ng ai cã thÓ phñ nh¹n ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ trong viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t cña chÝnh phñ ViÖt Nam trong thêi gian võa qua mµ trong ®ã chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã mét vÞ rÝ v« cïng quan träng trong viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t ®ã. Trong nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80,l¹m ph¸t ë ViÖt Nam ë møc rÊt cao, cßn nÒn kinh tÕ t¨ng t­¬ng ®èi chËm. Nh­ng tõ ®Çu thËp niªn 90 cho ®Õn nay víi viÖc ®æi míi m¹nh mÏ ho¹t ®éng nng©n hµng vµ thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nªn lam ph¸t ®· ®ùoc gi¶m thÊp vµ kiÒm chÕ. N¨m 1994 l¹m ph¸t 14.4%, 1995 12,7%, 1996 l¹m ph¸t 4,5% 1997 lµ 3,6%.. Trong khi ®ã nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh :N¨m 1994 lµ 8,8%, 1995 lµ 9,5%, 1997 lµ 9% th¸ng 6/1998 lµ 6,64%. §iÒu ®ã cho thÊy nøoc ta víi ®iÓm xuÊt ph¸t n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng ch¼ng nh÷ng kh«ng lïi mµ vÉn tiÕp tôc t¨ng kh¸ cao, ®ång thêi tû lÖ l¹m ph¸t ®ùoc kÐo xuèng. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh r»ng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña chóng ta lµ phï hîp vµ cã hiÖu qu¶. Ng­îc l¹i, víi xu nh­íng gi¶m l¹m ph¸t lµ sù gia t¨ng nhanh chãng cña kh«Ýu l­äng huy ®äng tiÕt kiÖm vµ kh«Ý l­îng cho vay so n¨m 1995 víi n¨m 1991 sè d­ tiÒn göi tiÕt kiÖm t¨ng kho¶ng 3 lÇn, khèi l­îng cho vay t¨ng h¬n 4 lÇn tæng d­ nî ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ t¨ng h¬n 50%. Mét dÊu hiÖu ®¸ng khÝch lÖ kh«ng kÐm lµ c¬ cÊu tiÒn vay, tiÒn göi ng©n hµng dÞch chuyÓn theo h­íng t¨ng tû träng nguån dµi h¹n. Cßn cã thÓ kÓ ra nh÷ng ®ãng gãp kh¸c cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong viÖct¹o lËp m«i tr­ßng kinh doanh b×nh ®¼ng, thóc ®¶y t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo... Tuy vËy, cÇn lµm râ cèt lâi cña tÊ c¶ c¸c thµnh t­u®¹t ®­îc. DiÓm mÊu chèt n¨m trong sù phï hêp cña h­íng tiÕp cËn ®Ðn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi logic cña tiÕn tr×nh ®æi míi. Cã 3 ®Æc trung chÝnh thÓ hiÖn sù phï hîp ®ã : Mét lµ, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ qu¸n triÖt di theo ®­ßng lèi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng mëi cöa. Hai lµ, nç lùc ®Ó chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thùc sù trë thµnh c«ng cô ®iÒu hµnh kinh tÕ vÜ m« h­u hiÖu trong tay nhµ nøoc. Ba lµ, Sù ®ång h­íng vµ phïi hîp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi tÊt c¶ c¸c chiãnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c ®­îc ¸p dông trong qu¸ tr×nh ®æi míi. ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, c¶ ba ®Æc trung nµy ®Òu chøa ®ùng trong tõng gi¶i ph¸p tiÒn tÖ ®É nãi trªn. Tæ hîp chèng l¹i ®ã lµ lêi gi¶i thÝch ®Çy ®ñ h¬n c¶ vÒ thµnh c«ng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña toµn bé qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ nh×n tõ gèc ®ä chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Víi c¸ch tiÕp cËn ®ã, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®· gãp phÇn to lín vµo viÖc thùc hiÖn hai môc tiªu kh«i phôc æn ®Þnh vµ thóc ®¶y t¨ng tr­ëng kinh tÕ. II. Tån t¹i vµ nguyªn nh©n Trong qu¸ tr×nh thùc nthi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thêi gian qua, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷n thµnh tùu ®¸ng kÓ, nh­ng mÆc dï vËy còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng béc lé yÕu kÐm. Cã thÓ tãm t¾t nh÷ng mÆt tån t¹i, h¹n chÕ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë n­íc ta trong thêi gain qua nh­ sau : ViÖc x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ViÖt Nam míi ë thêi ®iÓm “s¬ khai”, “xuÊt ph¸t “. Th«ng th­êng NHNN dùa vµo nh÷ng tÝn hiÖu cña nÒn kinh tÕ ®Ó x¸ ®Þnh l­îng tiÒn cung øng tr×nh chÝnh phñ phª duyÖt, bæ sung, ®iÒu chØnh. VÉn mang nÆng “®èi phã “ trøoc m¾t mµ cßn ch­a cã ®­îc tÝnh chiÕn lùoc l©u dµi nªn dÔ bÞ ®éng hiÖu qu¶ vµ ®é tin cËy thÊp. ViÖc thùc thi c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ : + H¹n møc tÝn dông NHNN cã quy ®Þnh cho c¸c NHTM nh­ng tèc ®é t¨ng d­ nî chËm. Do ®ã, ý ngh· thùc cña c«ng cô nµy tr­íc thùc tÕ hiÖn nay ch­a ®­îc ph¸t huy t¸c dông. + NghiÖp vô thÞ tr­êng më míi ë dai ®o¹n thÝ ®iÓm dù b¸o vèn kh¶ dông. + C«ng cô l·i suóat ®­îc sö dông th­êng xuyªn, linh ho¹t h¬n ®É theo tÝn hiÖu thÞ tr­êng ®Ó ®iÒu chØnh. Tuy niªn, cã lóc l·i suÊt thay ®æi cßn chËm so víi thôc tª, ®ång thêi cã thêi kú l¹i liªn tôc ®iÒu chØnh g©y khã kh¨n cho ng­êi göi còng nh­ ng­êi vay, dÔ hoang mang thiÕu æn ®Þnh vÒ t©m lý.. ViÖc tÝnh to¸n ®iÒu chjØnh l·i sót míi chØ dùa vµo hiÖu øng vÒ h×nh thøc biÓu hiÖn cña chØ sè gi¸ c¶ t¨ng, gi¶m (nÆng vÒ quan ®iÓm “träng tiÒn”. ChØ sè l¹m ph¸t b»ng chØ sè gi¸ c¶ b×nh qu©n b¨ng l·i suÊt t¨ng). Trong khi cßn nhiÒu yÕu tè t¸c ®äng kh¸c lµm cho gi¸ c¶ biÕn ®éng nh­ng chau ®ùoc ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c vµ chu¨ l­îng ho¸ ®­îc thµnh c¸c tiªu chis cô thÓ ®Î xö lý tæng thÓ. Ch¼ng h¹n, nÕu søc mau cña d©n gi¶m (do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau) sÏ dÉn ®Õn gia c¶ gi¶m (nh×n theo gãc ®é cung cÇu) hoÆc ng­îc l¹i. Trong tr­ßng hîp nµy, nÕu kh«ng ph©n tÝch ®µy ®ñ, t×m hiÓu kü nguyªn nh©n dÉn ®Ðn søc mua gi¶m cña d©n cua, mµ dõng møc c¶m nh©n, dù ®o¸n ®Î quyÕt ®Þnh viÖc thay ®æi laic suóat gi¶m th× chua ®ñ ®é tin cËy ®¶m b¶o tÝnh x¸c thùc, kh¸ch quan cña sù biÕn ®éng ®ã. RÊt cã thÓ bÊt lîi khi ®iÒu chØnh. MÆt kh¸c, yÕu tè t©m lý, së thÝch cña ng­êi d©n trong tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ còng t¸c ®éng ®Õn quan hÖ cung cÇu(cã nh÷ng t¸c ®éng “gi¶”). Vëy ®iÒu cÇn ph¶i lµm lµ t×m tÝn hiÖu thùc vµ ph¶i l­îng ho¸ c¸c yÕu tè t¸c ®éng cô thÓ. + C«ng cô tû gi¸ l©u nay NHNN sö dông ®Ó ®iÒu chØnh t¨ng gi¶m biªn ®é quan hÖ tû gi¸ gi÷a ®ång Viªtj Nam vµ ngo¹i tÖ. Nh­ chóng ta ®· biÕt, lý thuyÕt x¸c ®Þnh tû gi¸ c¨n cø vµo gi¸ c¶ b×nh qu©n cña mét sè lo¹i hµng ho¸ chñ yÕu mçi n­íc. Cã nghÜa, khi gi¸ c¶ b×nh qu©n cña mçi n­íc thay ®æi sÏ ¶nh h­ëng ®Õn quan hÖ tû gi¸. §èi víi ViÖt Nam, viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ chñ yÕu vÉn dùa vµo hiÖn t­îng gi¸ c¶ biÕn ®éng vµ dù ®o¸n nh÷ng t¸c ®éng ®Ó x¸c ®Þnh vµ ®iÒu chØnh. ViÖc ®­a ra nh÷ng c¬ së, tiªu thøc vµ mét ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n cô thÓ cho tõng yÕu tè t¸c ®éng(®o b»ng l­îng gi¸ trÞ) vÉn ®ang lµ nh÷ng vÊn ®Ò tr¨n trë. Ch­a cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu tËp trung c¸c nguån lùc thóc ®Èy CNH- H§H. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ ch­a ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng ng©n hµng cã nhiÒu biÓu hiÖn ch­a lµnh m¹nh (Qui ®Þnh, qui chÕ ch­a ®­îc chÊp hµnh nghiªm chØnh.. ) ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia ch­a thùc sù ¨n khíp víi nhau. Chóng ta t×m hiÓu s©u h¬n vÒ khÝa c¹nh cô thÓ sau. 1. Nh÷ng tån t¹i trong c¬ chÕ l·i suÊt hiÖn hµnh Th¸ng 6/1992 ®· ®­îc NHNN coi lµ mét mèc quan träng, ®¸nh dÊu sù chuyÓn giai ®o¹n tõ chÝnh l·i suÊt l·i suÊt thùc d­¬ng, chÊm døt kh©u cuèi cïng cña sù bao cÊp qua tÝn dông,b¾t ®Çu chÝnh s¸ch l·i suÊt tÝn dông h¹ot ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, nh­ng thùc tÕ ho¹t l¹i hoµn kh¸c. NHNN cßn can thiÖp qu¸ s©u vµo viÖc Ên ®Þnh c¸c møc l·i suÊt cña NHTM, vÉn cßn qui ®Þnh nhiÒu møc l·i suÊt khèng chÕ kh¸c nhau. B¾t ®Çu lµ khung l·i suÊt rêi b©y giê lµ trÇn l·i suÊtvµ chªnh lÖch l·i suÊt. Cho ®Õn nay, hÇu nh­ NHTM ë n­íc ta ch­a t¹o ®­îc nhiÒu nguån vèn dµi h¹n, thÓ hiÖn ë l·i suÊt ng©n hµng cßn mang nÆng t­ duy kinh tÕ thêi bao cÊp, ng­êi göi tiÒn dµi h¹n muèn l·i suÊt cao ng­êi vay vèn dµi h¹n ®ßi l·i suÊt thÊp. Møc l·i suÊt trong c¶ n­íc ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. HiÖn nay viÖc qui ®Þnh møc l·i suÊt thèng nhÊt ch­a t¹o ®­îc sù mÒm dÎo linh ho¹t theo yªu cÇu thÞ tr­êng tõng vïng, khu vùc. Còng nh­ thÞ tr­êng hµng ho¸ trong thÞ tr­êng vèn, møc cung cÇu vÒ vèn ë mçi vïng, mçi khu vùc kh¸c nhau th× ®ßi hái gi¸ c¶ cña vèn tiÒn tÖ còng kh¸c nhau. V× vËy, nÕu qui ®Þnh mét møc gi¸ c¶ thèng nhÊt sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng sö dông c«ng cô l·i suÊt kÐm linh ho¹t. Cßn cã sù chªnh lÖch lín gi÷a l·i suÊt tÝn phiÕu kho b¹c cµ l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm cña ng©n hµng nªn nhiÒu khi ¶nh h­ëng lín ®Õn ho¹t ®äng nguån vèn cña ng©n hµng. Ta biÕt r»ng, tÝn phiÕu kho b¹c lµ mét c¬ quan thuéc bé m¸y qu¶n lý tµi chÝnh nhµ n­íc (kho b¹c nhµ n­íc) thay mÆt chÝnh phñ ph¸t hµnh nh»m huy ®éng tiÒn mÆt trong x· héi theo yªu cÇu c©n ®èi ng©n s¸ch nhµ n­¬cs twngf thêi k×,viÖc vay nµy kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh kiÕm lêi, bëi vËy, th­êng cã møc l·i suÊt cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi ng©n hµng. V× vËy, tÝn phiÕu kho b¹c ®· thu hót ®­îc ng­êi cho vay (mua) h¬n lµ göi tiÒn vµo ng©n hµng, lµm cho nh©n hµng khã kh¨n v× gi¶m phÇn nµo vèn huy ®éng, lµm ¶nh h­ëng ®Õn qui m« tÝn dông ®· ®­îc ®Þnh tr­íc theo kÐ ho¹ch, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ nghÜa vô víi NHNN vµ s©u h¬n n÷a lµ ph¸ vx sù kiÕn thiÕt mÆt b»ng l·i suÊt tÝn dông. Cã thÓ nã,do sù nghÌo nµn vÒ chñng lo¹i c¸c s¶n phÈm ®Çu t­ tµi chÝnh ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng, tiÒn göi tiÕt kiÖm ng©n hµng vÉn t¨ng trong khi l·i suÊt huu ®éng liªn tôc gi¶m xuèng. §øng tr­íc t×nh tr¹ng nµy, hÖ thèng ng©n hµng cho r»ng nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸h béi chi ng©n s¸ch ca0 h¬n. Trong ®ã ng©n s¸ch nhµ n­íc chØ cÊp mét phÇn vèn cho c¸c c«ng tr×nh lín,phÇn cßn l¹i ®Ó chñu c«ng tr×nh t×m kiÕm nguån vèn tõ bªn ngoµi (vay c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i). ViÖc xö lÝ mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt vµ tû gi¸ hèi ®o¸i b»ng viÖc t©­ng nhÑ dÇn l·i suÊt cho vay b»ng VND vµ ®iÒu chØnh l·i suÊt tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ trong n¨m 1988 lµ kÞp thêi, gãp phÇn ®iÒu hoµ thÞ tr­êng néi, ngo¹i tÖ h¹n chÕ chuyÓn ®æi tõ VND sang ngo¹i tÖ. Tuy nhiªn, viÖc t¨ng nhÑ trÇn l·i suÊt cho vay b»ng VND sÏ g©y thªm khã kh¨n cho s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc, nhÊt lµ khi nÒn kinh tÕ ®ang ë t×nh tr¹ng suy tho¸i. MÆt kh¸c, l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ cña c¸c tæ chøc kinh tÕ t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông gi¶m tõ 1- 15%/n¨m nh­ng tû gi¸ l¹i ®iÒu chØnh t¨ng 15%(theo tû gi¸ chÝnh thøc) t¨ng 135 (theo tû gi¸ giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng). H¬n n÷a, l·i suÊt tæng tiÒn vay ngo¹i tÖ gi¶m nh­ng tû gi¸ hèi ®ãi t¨ng lµm h¹n chÕ nhu cÇu vay b»ng ngoaÞ tÖ cña c¸c doanh nghiÖp muèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh dÉn tíi t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ thiÕu vèn. 2. Tû lÖ tÝn dông chung, dµi h¹n t¨ng vµ kh«ng tu¬ng xøng víi tèc ®é t¨ng nguån vèn huy ®éng cña c¸c lo¹i vèn nµy Trong vßng quay kinh tÕ thÞ tr­ßng, nhu cÇu vèn lµ rÊt cao, th× nguån vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch hµng n¨m cho ®µu t­ cßn rÊt h¹n hÑp, vèn tù cã cña c¸c doanh ngiÖp rÊt nhá, do vËy c¸c doanh ngiÖp khi vÇn vèn cho s¸n suÊt kinh doanh ®Òu trrong chê vµo nguån vèn chung vµ dµi h¹n cña hÖ thèng ng©n hµng. Trong khi ®ã nguån vèn chñ yÕu cña c¸c NHTM lµ nguån vèn ng¾n h¹n (chiÕm tíi 90%) nªn NHTM kh«ng ®¸p øng ®­îc nu cÇu vèn trung vµ dµi h¹n. T×nh tr¹ng nµy ch­a cã gi¶i ph¸p tèi ­u, míi chØ cã gi¶i ph¸p t×nh thÕ lµ nghµnh ng©n hµnh cho phÐp “ TrÝch 20% tæng nguån vèn ng¾n h¹n sang cho vay trung vµ dµi h¹n”, cßn doanh nghiÖp th× “lÊy ng¨n nu«i dµi “. Sì dic t×nh trang trªn tån t¹i lµ v× : Thø nhÊt, yÕu tè ®Çu tiªn ¶nh h­ëng ®Õn huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cña ng©n hµng lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ë n­íc ta hiÖn nay ëo dao ®¹n s¬ khai,c¸c s¶n phÈm trrªn thÞ tr­êng t×n tÖ ch­a nhiÒu, ho¹t ®éng ®¬n gi¶n, thuÇn tuý. MÆt kh¸c hÖ thèng ph¸p luËt cßn thiÕu nh÷ng quy ®Þnh toµn diÖn trong viÖc ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®«ngj, tiÕp theo kµ nh÷ng h¹n chÕ cña chÝnh ngµnh ng©n hµng trong mäi ho¹t ®äng, chu chuyÓn nguån vèn cña c¸c doanh nghiÖp. Th­ hai, hiÖn nay nh÷ng ng­êi cã tiÒn nh·n rçi ch­a dïng hÕt th× ch­a t×m kiÕm ®­îc nh÷ng ®Þa chØ tin cËy, b¶n th©n tõng ng©n hµng ch­a kh¨ng ®Þnh ®­îc nh÷ng kho¶n tiÒn dai h¹n th× lîi Ých cña ng­êi göi tiÒn ®ùoc ®¶m b¶o l©u dµi nh­ thÕ nµo, lîi nhuËn bao nhiªu.. Thø ba, c¸c ng©n hµng cßn thiÕu c¸c c«ng cô huy ®äng vèn dµi h¹n vµ thiÕu thÞ truêng thø cÊp ®Ó lu©n chuyÎen vµ t¹o thµnh tÝnh thanh kho¶n dÔ dµng cña c¸c c«ng cô nµy. 3. T¸i cÊp vèn vµ viÖc kiÓm so¸t l­îng tiÒn cung øng Thùc hiªn môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. NHNN ®· sö dông nghiÖp vô t¸i cÊp vèn nh­ lµ c«ng cô ®Ó ®iÒu tiÕt viÖc më réng hay thu hÑp tæng khèi luîng tiÒn hay tæng ph­¬ng tiªn thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ. Tõ tæng khèi l­äng tiÒn cung øng ®ùoc phÐp t¨ng lªn hµng n¨m NHNN kiÓm so¸t chÆt chÏ khèi l­äng tÝn dông t­¬ng øng cho c¸c NHTM qua nghiÖp vô t¸i cÊp vèn. Tuy nhiªn, do trong nÒn kinh tÕ ch­a l­u th«ng hèi phiÕu vµ th­¬ng phiÕ nªn NHNN ch­a cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn t¸i cÊp vèn qua t¸i chiÕt khÊu c¸c kú phiÕu th­¬ng m¹i, còng nh­ ch­a t¸i cÊp vèn qua c¸c thÕ chÊp b»ng nh÷ng chøng tõ cã gi¸. Trªn tÇm vÜ m« NHNN vÉn chua kiÓm so¸t ®­î toµn bé c¸c kªnh tÝn dông n»m ngoµi ng©n hµng, nh­ khèi l­äng tÝn dông cña tæng côc ®Çu t­ vµ hÖ thèng kho b¹c. §ay lµ mét m¶ng cña tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n cÇn n»m trong sù kiÓm so¸t cña NHNN. 4. Nh÷ng tån t¹i trong quy chÕ dù tr÷ b¾t buéc Tõ n¨m 1991, dù tr÷ b¾t buéc ®­îc ¸p dông nh­ mét c«ng cô chñ yÕu ®Ó ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo ph¸p lÖnh ng©n hµng, tû lÖ dù trò b¾t buéc cã thÓ ë møc 10 - 35% tæng nguån vèn huy ®éng cña c¸ NHTM. Song xÐt hoµn c¶nh thùc tÕ, tiÒm lùc cña c¸c NHTM ViÖt Nam cßn nhá bÐ vµ møc l¹m ph¸t ®· ®uîc kiÒm chÕ cho NHNN ViÖt Nam quyÐet ®Þnh dù tr÷ b¾t buéc ë møc 10%. Tû lÖ nµy tõ n¨m 1991 tíi nay, nh­ng kû luËt chÊp hµnh cña c¸c NHTM ch­a nghiªm nªn t¸c dông cña c¸c c«ng cô nµy kÐm hiÖu qu¶. 5. Nh÷ng tån t¹i trong tæng nguån vèn huy ®éng vµ møc d­ nî cho vay trong nÒn kinh tÕ bÞ t¨ng chËm N¨m 1998, nh­ ®· biÕt tæng nguån vèn huy ®äng qua hÖ thèng ng©n hµng cã h­íng t¨ng chËm l¹i. NÕu nh­ n¨m 1997 huy ®äng vèn t¨ng 31,5% (qua hÖ thèng ng©n hµng) th× n¨m 1998 chØ cßn 25%, 3 th¸ng ®Çu n¨m 1999 chØ cßn 4,16% so víi ®Çu n¨m (Quý I n¨m 98 t¨ng 5,9%). Thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ x· héi n­íc ta nhÊt lµ sù t¸c ®éng cña cuéc khñng kho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc, ®· lµm cho nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng hÊp thô vèn cña nÒn kinh tÕ bÞ suy gi¶m nghiªm träng. ThÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm thu hÑp còng khiÕn tèc ®ä chu chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ bÞ chËm l¹i, hiÖu qu¶ kinh doanh vµ c¸c nhu cÇu ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp còng bÞ ¶nh h­ëng. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®· dÉn ®Õn d­ nî cho vay cña c¸c tè chøc tÝn dông còng cã xu h­ãng t¨ng chËm l¹i. N¨m 1997 d­ nî cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông t¨ng 27,2%. N¨m 1998 lµ 19% quý I n¨m 1999 lµ 0,8% hÇn III Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong giai ®o¹n hiÖn nay I. T¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Õn kinh tÕ thÕ giíi vµ ViÖt Nam §ã lµ c¬n b·o (Khñng ho¶ng tµi chÝnh - TiÒn tÖ bïng næ t¹i ch©u ¸ ch¾c h¼n mäi ng­êi cßn nhí. T¹i Th¸i Lan vµo 2/7//1997 sau ®ã trµn qua c¸c n­íc Philipin, Maliaxia, Indonxia,Hµn quèc, NhËt b¶n.. Vµ gÇn nh­ tµon khu vùc ®Òu bÞ ¶nh h­áng nÆng nÒ. Nguyªn nh©n c¬n b·o ®· ®ùoc c¸c nhµ kinh tÕ ph©n tÝch, nghiªn cøu gÇn bèn n¨m qua. Xin nªu lªn c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n nh­ :NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi tèc ®é rÊt cao v­ît qu¸ kh¶ n¨g néi t¹i cña nÒn kinh tÕ, ChÝnh s¸ch ®Çu t­ bÊt hîp lý vµ kh«ng hiÖu qu¶, chÊt l­îng kÐm, nî qu¸ h¹n t¨ng nhanh, hÖ thèng ng©n hµng t­ nh©n kÐm hiÖu qu¶, vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña chÝnh phñ yÕu, t×nh tr¹ng tham nhòng bª bèi gia t¨ng, thi hµnh chÝnh s¸ch tù do ho¸ thÞ tr­¬ng tµi chÝnh, ®ång tiÒn gÇn nh­ buéc chÆt víi ®ång USD 13 n¨m kh«ng ®æi, C¸n c©n th­¬ng m¹i tõ nhËp siªu c¸n c©n v·ng lai th©m hôt ë tû lÖ cao. VÝ dô nh­ :N¨m 1996 ë Th¸i Lan lµ 9,1% GDP, Indinonexia lµ 3,5% GDP Malaixia lµ 8,6% GDP. Nî n­íc ngoµi qu¸ lín (Hµn quèc 153 tû USD Indonexia 133,3tû USD, Th¸i lan 92,9tû USD, Philippin 39,4 tû USD, Malaisia 28,9 tû USD). Dù tr÷ ngo¹i tÖ thÊp Indonexia 19,3 tû USD, Th¸i lan 28tû USD Philippin 8,3tû USD Mal¸iia 21,1tû USD)d©n chóng kh«ng tin t­ëng ë chÝnh phñ, dÔ bÞ ho¶ng lo¹n, bÞ c¸c nhµ ®Çu c¬ chøng kho¸n tÊn c«ng (Geogre Soros vµo th¸ng n¨m 1997). T¸c ®éng cña cuéc khñng kho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Õn kinh tÕ ViÖt Nam. ViÖt Nam n»m trong khu vùc x¶y ra c¬n b·o tiÒn tÖ, v¶ l¹i cã nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¨n bÖnh khñng ho¶ng tµi chÝnh ®iÒu cã t¹i ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, c¬ cÊu ®Çu t­ ch­a hîp lý, hiÖu qu¶ kinh tÕ kÐm, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp ®Æc biÖt lµ trong doanh nghiÖp nhµ cã kho¶ng 63% doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t n®éng kh«ng cã hiÖu qu¶, trong ®ã cã 35% doanh nghiÖp nhµ n­íc thua lç. §Çu t­ qu¸ nhiÒu vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n (kh¸ch s¹n nhµ hµng, v¨n phßng cho thuª,®Êt ®ai.. ) ®Õn nay ®· cã dÇu hiÖu cung v­ît cÇu. HÖ thèng ng©n hµng yÕukÐm, chÊt l­îng tÝn dông yÕu kÐm, nî qu¸ h¹n cao (n¨m 1997 t¹i c¸c ng©n hµng t¹i c¸c ng©n hµng ë thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 19,3%, c¶ n­íc kho¶ng 10%) Ng©n s¸ch nhµ n­íc béi chi ë cÊp ®é cao n¨m 1997 lµ 3,5% GDP t¨ng gÊp 3 lÇn so víi n¨m 1996 (1,2% GDP). C¸n c©n th­¬ng m¹i nhËp siªu víi møc gia t¨ng n¨m 1994 lµ 1771,8 triÖu USD, n¨m 1995 lµ 2706,5 triÖu USD, n¨m 1996 lµ 3859,3 triÖu USD, n¨m 1997 lµ 2370 triÖu USD, lµm cho c¸n c©n v·ng lai th©m hôt ë tû lÖ lín, n¨m 1996 lµ 11,2% GDP, n¨m 1997 lµ 5,5% GDP. Nî n­íc ngoµi trªn 8 tû USD. Dù tr÷ ngo¹i tÖ thÊp: n¨m 1995lµ 1798 triÖ USD, n¨m 1997 lµ 2260 triÖu USD t­¬ng ®­¬ng 10 lÇn xuÊt khÈu. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®­îc gi÷ gÇn nh­ cè ®Þnh víi USD trong 3 n¨m 1994- 1995- 1996 víi tû gi¸ 11000VND/USD, trong khi USD liªn tôc t¨ng gi¸ so víi ngo¹i tÖ kh¸c trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn, do ViÖt Nam ch­a cã thÞ tr­êng chøng kho¸n thø cÊp ®ång tiÒn VN ch­a ®­îc tù do chuyÓn ®æi, chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi kh¸ chÆt chÏ, ®Çu t­ n­íc ngoµi chñ yÕu lµ ®Çu t­ tr­c tiÕp (FDI) cho nªn hä kh«ng thÓ rót vèn å ¹t nh­ ë Th¸i Lan. Tõ ®ã ¶nh h­ëng cña “c¬n b·o tiÒn tÖ” ®Õn kinh tÕ tµi chÝnh ViÖt Nam sÏ kh«ng lín, nÕu cã biÖn ph¸p ®Ò phßng vµ ®èi phã thÝch hîp. C¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« cña ViÖt Nam 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 T¨ng tr­áng GDP(%) 4,9 6,0 8,6 8,1 8,8 9,5 9,4 9,0 L¹m ph¸t (% CPI) 60,0 67,5 17,6 5,2 14,4 12,7 4,5 4,0 T¨ng tr­ëng cung tiÒn M2(%) 32,4 78,7 33,7 19,0 21,3 30,2 28,0 - Th©m hôt ng©n s¸ch (%) - 8,8 - 4,4 - 7,6 - 4,9 - 4,1 - 0,4 - TiÕt kiÖm trong n­íc (%) 6,1 16,5 20,2 16,0 16,9 17,1 17,7 18,0 Tµi kho¶n v·ng lai (%GDP) - 5,6 - 1,9 - 0,7 - 8,3 - 6,9 - 9,8 - 16,2 - 8,6 Dù tr÷ ngo¹i tÖ (triÖu USD) 24 27 465 404 876 1376 1921 2300 Nî dµi h¹n n­íc ngoµi (%GDP) 14,6 15,3 17,7 17,7 19,6 11,32 10,95 10,14 §¸p øng sè th¸ng nhËp khÈu 0,2 0,2 2,2 1,4 2,1 2,2 2,1 3,2 Nguån :APEG, The Finacia Times. 1998 vµ B¸o c¸o th­êng niªn 1997 NHNN 1997 Ng©n hµng Nhµ n­íc S¶n xuÊt trong n­íc vèn ®· khã kh¨n, nay bÞ hµng ngo¹i trµn vµo do gia rÎ, tõ ®ã gay ra t×nh tr¹ng ®×nh ®èn trong s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ng©n hµng gi¶m sót. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi , yÕu tè quan träng trong nÒn kinh yÕ ViÖt Nam còng bÞ ch÷ng l¹i. N¨m 1997 tæng vèn ®Çu t­ ®· cÊp giÊy phÐp cho c¸c dù ¸n FDI lµ 5,5 tû USD trong khi ®ã n¨m1996 lµ 9,2 tû USD, n¨m th¸ng ®Çu n¨m 1998 cã 93 dù ¸n dd­îc cÊp giÊy phÐp víi vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lµ 1151 tû USD. KÓ tõ khi cã luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi (1987- 6/1988) vµo ViÖt Nam ®· cÊp gi¸y phÐp víi vèn ®¨ng ký lµ 32,3 tû USD cho 2437 dù ¸n. §iÓm ®¸ng l­u ý lµ 70% ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua lµ c¸c n­íc ch©u ¸: Malaixia, Thai lan,singapore, NhËt b¶n, Hµn quèc.. §èi víi nhiÒu ng­êi, cuéc khñng ho¶ng ch©u ¸ lµ mét minh chøng cho r»ng c¸c nguån vèn lu«n cã tÝnh mÊt æn ®Þnh v× vËy mang l¹i nh÷ng hËu qu¶ xÊu cho chÝnh nÒn kinh tÕ ch©u ¸. Nh÷ng luång vèn lu«n thay ®æi lµm cho chÝnh s¸ch s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña c¸c nÒn kinh tÕ nhá míi næi trë nªn hÕt søc phøc t¹p. Nguyªn nh©n s©u xa cña sù sôp ®æ hÖ thèng tµi chÝnh ë ch©u ¸ chÝnh lµ do sù kiÓm so¸t vèn. Nh­ng viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c luång chu chuyÓn vèn b¶n th©n nã kh«ng thÓ ch÷a trÞ cho nh÷ng néi t¹i yÕu kÐm trong nÒn kinh tÕ ch©u ¸. Vµ v× vËy hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸y vèn ®Ó b¶o vÖ nÒn kinh tÕ còng lµ hÕt søc mong manh. cô thÎ ë ViÖt Nam n¨m 1998 nhµ n­íc bè trÝ kÕ ho¹ch x©y dùng c¬ b¶n tËp trung víi tæng møc vèn ®Çu t­ lµ 14028,3 tû ®ång (vèn trong n­íc: 8088,3 try ®ång, vèn ngoµi n­íc 5940,4 tû ®ång), trong ®ã: C¸c c«ng tr×nh dù ¸n cho c¸c hé, nghµnh T¦ qu¶n lý lµ:929,4 tû ®ång (vèn trong n­íc 4781,4 try ®ång, vèn ngoµi n­íc 4510 tû ®ång). C¸c c«ng tr×nh do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý lµ 4730 tû ®ång. VÒ mÆt h×nh thøc, gi¸ tfÞ khèi l­îng thùc hiÖn lµ v­ît kÕ ho¹ch nhµ n­íc giao (®Çu n¨m vµ bæ sung trong n¨m). Xong thùc chÊt gi¸ trÞ khèi l­îng trong n¨m kÕ ho¹ch kh«ng ®¹t. Nh÷ng con sè d­íi ®©y minh chøng cho ®iÒu ®ã. Gi¸ trÞ khèi l­îng thùc hiÖn 15417,5 tû ®ßng b»ng 109,9% so víi kÕ ho¹ch. Gi¸ trÞ khèi l­îng trong kÕ ho¹ch chØ thùc hiÖn ®­îc 12449,4 tû ®ång b»ng 88,03% kÕ ho¹ch ®­îc giao. Mét vai con sè trong b¶ng cho ta nh×n nhËn b¶n chÊt cña vÊn ®Ò nµy. Gi¸ trÞ khèi l­îng thùc hiÖn vµ vèn cÊp thanh to¸n ®¬n vÞ : Tû ®ång Gi¸ trÞ khèi l­îng thùc hiÖn ®Õn 31/12/1998 Luü kÕ cÊp vèn tõ ®Çu n¨m KH ®Õn 31/1/99 Tæng sè Trong KH Tæng sè : - Vèn trong n­íc - Vèn ngoµi n­íc Trung ­¬ng qu¶n lý - Vèn trong n­íc - Vèn ngoµi n­íc §Þa ph­¬ng qu¶n lý - Vèn trong n­íc - Vèn ngoµi n­íc 15417,5 10804,2 4613,3 9157,7 5656,9 3500,8 6259,8 5147,2 1112,6 12349,4 7736,0 4613,4 8013,2 4512,4 3500,8 4336,2 3223,6 1112,6 12275,96 7662,6 4613,4 8002,1 4501,3 3500,8 4373,8 3161,2 112,6 Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi giai ®o¹n 1991- 1998 Trong 5 n¨m (1991- 1995) vèn ®Çu t­ thùc hiÖn toµn x· héi lµ:193,537 tû ®ång (tÝnh theo gi¸ trÞ hiÖn hµnh) t­¬ng ®­¬ng 18,6 tû USD. Trong ®ã, vèn ®Çu t­ trong n­íc lµ 137,305 tû ®ång chiÕp 29%. Vèn ®Çu t­ trong n­íc thuéc khu vùc nhµ n­íc 70,011 tû ®ång (bao gåm vèn NSNN, tÝn dông nhµ n­íc, doanh nghiÖp nhµ n­íc Çu t­) chiÕm 36,1% b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 16%. Khu vùc ngoµi nhµ n­íc ®· ®Çu t­ 67,294 tû ®ång, chiÕm 37,7% so víi ®Çu t­ trong n­íc. Trong 3 n¨m (1996- 1998) tæng møc vèn ®Çu t­ toµn x· héi thùc hiÖn lµ 253,614 tû ®ång t­¬ng ®­¬ng kho¶ng 21 tû USD. So víi môc tiªu huy ®éng vèn ®Çu t­ toµn x· héi cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996- 2000 lµ 42 tû USD th× 3 n¨m 1996- 1998 ®· thùc hiªn ®­îc kho¶ng 48- 50%. Nguån vèn ®Çu t­ huy ®éng toµn x· héi ngµy cµng t¨ng so víi GDP. N¨m 1989 chØ ®¹t :8- 9% GDP th× n¨m 1991 ®¹t 15,22 n¨m 1993 ®¹t 21%, n¨m 1995 ®¹t 26,3% n¨m 1996 ®¹t 26,9% n¨m 1997 ®¹t 27,5%, n¨m 1998 Vèn ®Çu t­ hiÖn toµn x· héi 1996 - 1998 Nguån vèn huy ®éng 1996 1997 1998 Tæng 3 n¨m 96 - 98 Tû ®ång % Tû ®ång % Tû ®ång % Tû ®ång % Tæng vèn ®Çu t­ Vèn nhµ n­íc Vèn ngoµi QD Vèn d©n c­ Vèn FDI HÖ sè ICOR 77814 30614 21773 15000 26400 - 100 39,4 28,0 20,1 33,9 3,04 90800 3800 22000 14734 30800 - 100 41,9 24,2 16,2 33,9 3. 49 85000 3900 20000 13500 26000 - 100 45,9 23,5 15,9 30,06 3,6 253614 107614 63733 43843 83200 - 100 42,43 25,19 17,28 32,80 II. Nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë n­íc ta trong thêi gian tíi. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam tr¶i qua bao nhiªu giai ®o¹n th¨ng trÇm nh­ng cho ®Õn nay ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng mõng. ViÖc ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ tõ ®ã suy ®o¸n sù vËn ®éng cña nã trong t­¬ng lai lµ hÕt s­cs cÇn thiÕt cho viÖc ho¹ch ®Þnh bÊt cø mét chÝnh s¸h kinh tÕ nµo. Nh×n chung, cã thÓ thÊy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n, bÊt cËp h¬n c¬ chÕ thÞ tr­êng vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh thiÕt lËp, qu¶n lý nhµ n­íc vÉn cßn kÐm hiÖu lùc, ho¹t ®éng cña khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc ch­a ®¹t hiÖu qu¶ cao.. trong nh÷ng n¨m tíi, c¸c c©n ®èi vÜ m« cã nhiÒu khã kh¨n h¬n, ®Æc biÖt lµ c©n ®èi ng©n s¸ch, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, l¹m ph¸t, ¸p lùc vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm lín, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc cßn ¶nh h­ëng nhiÒu, thªm vµo ®ã l¹i ¶nh h­ëng cña thiªn tai mµ chóng ta vÉn ch­a kh¾c phôc hÕt (5/11/1999). Tuy nhiªn, nh÷ng thuËn lîi cã thÓ nh×n thÊy tr­íc sù æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi. Sù lín m¹nh cña thÕ vµ lùc nÒn kinh tÕ ViÖt Nam qua nhiÒu n¨m ®æi míi, quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cßn nhiÒu c¬ héi ®Ó t¨ng thªm tiÒm lùc kinh tÕ th«ng qua ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®Çu t­, gãp phÇn hç trî c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, ®ång thêi c¸c chÝnh s¸ch ®· triÓn khai trong nh÷ng n¨m tr­íc sÏ ph¸t huy t¸c dông tèt. Nh­ vËy, giai ®o¹n tíi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn ph¶u ®èi ®Çu víi rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ viÖc gi÷ v÷ng møc t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÎn lµ r¸t khã, ®ßi hái sù hoµn thiÖn dÇn cña tÊt c¶ cc¸ chÝnh s¸ch kinh tÕ, trong ®ã cã chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, mét c«ng cô h÷u hiÖu t¹o nªn mét phÇn nh÷ng thµnh c«ng trong giai ®o¹n qua vµ sÏ lµ c«ng cô ®¾c lùc trong giai ®o¹n tíi. 1. §iÒu hµnh cung øng tiÒn tÖ Ng©n hµng nnhµ n­íc cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chÆt chÏ, trong ®ã kiÎm so¸t khèi l­îng tiÒh cung øng,võa ®¸p øng ®Çy ®­ yªu cÇu ph­¬ng tiÖn thanh to¸ncña nÒn kinh tÕ theo tÝn hiÖu thÞ tr­êng, võa kÞp th¬q× cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó thu hót tiÒn mÆt vÒ, gi¶m bvít søc Ðp l¹m ph¸t khèi l­îng tiÒn tÖ t¨ng thªm chØ lµ mét chØ tiªu cã ®Þnh h­íngNHTU phaØ theo dâi diÔn biÕn cña ho¹t ®éng kinh tÕ, cña sù biÕn ®æi l­îng®éng gi¸ c¶ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i dÓ ®iÒu chØnh kÞp thêiviÖc cung øng tiÒn sao cho viÖc t¨ng gi¶m khèi l­îng tiÒn tÖ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr­êng vµ lµm t¾c nghÏn l­u th«ng. ViÖc ®iÒu chØnh nµy ph¶i thùc hÖn th«ng qua c¸c nhu cÇu ®èi øng t¹o ra trong lÜnh vùc t¹o tiÒn b»ng c¸c chÝnh s¸ch tÝn dông vÒ ngo¹i hèi. Tong qu¸ tr×ng ®iÒu hµnh, c¨n cø vµo tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng NHNN cÇn ®iÒu hoµ khèi l­îng tiÒn cung øng vµo c¸c môc tiªu cho thÝch hîp vµ ph­¬ng thøc cung øng tiÒn th«ng qua c¸c kªnh: - Mua ngo¹i tÖ cho quÜ dù tr÷ - CÊp tÝn dungj cho NHTM th«ng qua ch­¬ng tr×nh tÝn dông cña nhµ n­íc, vèn cho ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo. - Cho vay t¸i cÊp vèn, t¸i chiÕt khÊu. - CÊp ®ñ vèn ®iÒu lÖ cho doanh nghiÖp nhµ n­íc. - T¨ng vèn ®iÒu lÖ cho NHTM quèc doanh - NhiÖp vô thÞ tr­êng më. 2. ChÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi vµ ®iÒu hµnh tû gi¸ 2.1. ChÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi §Ó triÖt tho¸i hiÖn t­îng g¨m gi÷, ®Çu c¬, ®µo hèi ngo¹i tÖ vµ tËp trung h¬n n÷a l­îng ngo¹i tÖ vao sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. NghÞ ®Þnh 63/N§- CP(17/8/1998)vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi trong t×nh h×nh míi vµ ngµy 12/9/1998 chÝn phñ ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 173/Q§- TTg vµ nghÜa vô b¸n vµ quyÒn mua ngo¹i tÖ cña ng­êi c­ tró lµ tæ chøc trªn c¬ së tû lÖ kÕt hèi b¸t buéc 80% sè ngo¹i tÖ tõ tµi kho¶n v·ng lai. ChÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi ph¶i h­íng tíi môc tiªu chñ yÕu lµ b¶o vÖ ®ång tiÒn ViÖt Nam, t¹o tiÒn ®Ò cho t­¬ng lai cã mét ®ång tiÒn ViÖt Nam chuyÓn ®æi. ChÝnh s¸ch qu¶n kýa ngo¹i hèi cÇn ®­îc kÕt hîp chÆt chÏ víi chÝnh s¸ch nho¹I th­¬ng ®Ó cã kÕt qu¶ béi thu trong c¸n c©n th­¬ng m¹i, æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ph¶i ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m«. NHNN ph¶i ph©n tÝch ®iÒu chØnh c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ®Ó ®¶m b¶o c©n b»ng hîp lý trong giao dÞch ®èi ngo¹i. 2.2. §iÒu hµnh tû gi¸ ChÝnh s¸ch tû gi¸ lµ mét bé phËn cña chÝnh s¸ch tiªn tÖ vµ cã nhiÖm vô ®¶m b¶o æn ®Þnh tiÒn tÖ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë møc ®é cao, bÒn v÷ng. víi t­ c¸ch lµ mét chÝnh s¸ch tû gi¸ ph¶i h­íng vµo thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu cã tÝnh ®Æc thï cña m×nh: - æn ®Þnh tû gi¸ dùa trªn mèi t­¬ng quan cung cÇu trªn thÞ tr­êng dÓ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu,c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. - Tõng b­íc n©ng cao uy tÝn ®ång tiÒn ViÖt Nam: ®ång thêi tµo ra c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®ång tiÒn ViÖt Nam trë thµnh ®ång vtiÒn chuyÓn ®æi. - Phèi hîp chÆt chÏ víi chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®« la ho¸ trong nÒn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch tû gi¸ ph¶i h­íng vµo xö lý vµ ®iÒu hµnh tû gi¸ theo ®uóng b¶n chÊt vèn cã cña nã- lµ mét c¬ chÕ thÞ tr­êng. ChÝnh s¸ch tû gi¸ ph¶i hç trî tèt nhÊt cho chÝnh s¸ch xuÊt khÈu ®Ó c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. ChÝnh s¸ch tû gi¸ kh«ng ®­îc t¸ch rêi sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Lùa chän chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã sù ®iÒu ttiÕt cña nhµ n­íc. §æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ theo h­íng tù do ho¸ dÇn. NHNN nªn më réng biªn ®é giao dÞch tõ tõ ®ång thêi c©n ph¶i ®iÒu chØnh t¨ng dÇn tû gi¸ chÝnh thøc. Cã nh­ vËy míi tr¸nh ®­îc sù x¸o trén thÞ tr­êng vµ kiÒm chÕ tû gi¸ thÞ tr­êng tù do ®Ó tû gi¸ chÝnh thøc ë møc chªnh lÖch kh¸ xa so víi tû gi¸ giao dÞch cña NHTM vµ tû gi¸ thÞ tr­êng tù do lµ kh«ng hîp lý. Khi n©ng cao dù tr÷ ngo¹i tÖ cña nµh nøoc t­¬ng xøng nhÞp ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ khèi l­îng ngo¹i tÖ ®ang cã trªn thÞ tr­êng ë n­íc ta. TËp trung dù trò ngo¹i tÖ vµo mét ®Çu mèi trung t©m lµNHNN. ChuÈn x¸ ho¸ c¸c chØ sè kinh tÕ vÜ m« nh­ l¹m ph¸t l·i suÊt thùc tr¹ng c¸n c©n thanh to¸n, nî n­íc ngoµi ®Ó gióp cho nhµ n­íc lùa chän ph­¬ng ¸n ®iÒu chØnh tû gi¸ cã hiÖu qu¶ h¬n. Ph¶i t¹o thªm nhiÒu ph­¬ng tiÖn chuyÓn gi¸ trÞ lµm ph­¬ng tiÖn l­u th«ng, thanh to¸n gi¶m bíi ¸p lùc nhu cÇu tiÒn mÆt trong l­u th«ng. C¶i c¸ch hÖ thèng thanh to¸n, khuyÕn khÝch ng­êi d©n më tµi kho¶n sÐc c¸ nh©n vµ thanh to¸n qua hÖ thèng ng©n hµng. Cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, mét c¬ së h¹ tÇng rÊt quan träng ®Ó NHNN can thiÖp vµ ®iÒu chØnh tû gi¸. Xö lý tèt mèi quan hÖ tû gi¸ vµ l·i suÊt bëi tû gi¸ cã xu h­íng gi¶m th× ng­êi ta quan t©m ®Õn laÜ suÊt vµ ng­îc l¹i. 3. ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn vµ tÝn dông 3.1. VÒ huy ®éng vèn Theo ®Þnh h­íng cña ®¶ng vµ nhµ n­íc vÒ t¨ng c­êng huy ®éng vèn thóc ®Èy tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm, ®Æc biÖt lµ c¸c h×nh thøc vµ biÖ ph¸p huy ®éng vèn ng¾n h¹n, vèn trung vµ dµI h¹n ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ua tiÒn göu vµo hÖ thèng ng©n hµng trªn GDP hµng n¨m ta­ng 30%, gãp phÇn thóc ®Èy c«ng cuéc CNH- H§H ®Êt n­íc, t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞc c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh, cac¸ thµnh phÇn. §Ó th­c hiÖn môc tiªu ®ã, mét sè biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn vµ c¶i tiÕn h×nh thøc huy ®éng vèn. B»ng c¸c h×nh thøc huy ®éng tiÕt kiÖm phong phó víi l·i suÊt cao nh­ hiÖn nay, hÖ thèng ng©n ngµng ®· thu hót ®­îc phÇn lín sè tiÒn nhµn rçi trong d©n c­. §Èy m¹nh viÖc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒ kinh tÕ nãi chung vµ më réng dÇn viÖc ®ã trong khu vùc d©n c­ nãi riªng, sÏ cho phÐp thun hut s, tËn dông ®ùoc sè tiÒn nhµn rçi nµy. Më réng c¸c h×nh thøc ¸p dông m¸y tù ®éng thanh to¸n vµ ró tiÒn tù ®éng (ATM) ®Èy m¹nh viÖc sö dungj thÎ thanh to¸n. ViÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét thÞ tr­êng vèn hÊp dÉn s«i ®éng, trë nªn cÊp thiÕt nh»m t¹o ra nhiÒu h×nh thøc ®Çu t­ vèn phong phó, ®a d¹ng, thñ tôc thuËn lîi mua b¸n, chuyÕn nh­îng nîi d­ãi h×nh thøc trao ®ái c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ dÔ dµng cho nh©n d©n, c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc tham gia còng nh­ viÖc t¹o ®iÒu kiÖn vÒ chÕ ®é, thñ tôc phôc vô ngueoe× göi, thuËn tiÖn, dÔ dµng, rót ng¾c thêi dan cho mçi kh¸ch hµng. §èi víi c¸c tÝn phiÕu,tr¸i phiÕu NHTM, nghiªn c­u c¸c h×nh chiÕt khÊu, chuyÓn nh­îng t¹o ®iÒu kiÖn thø cÊp cho c¸c giÊy tê nµy l­u th«ng dÒ dµng cã ngi· lµ më réng kªnh huy ®éng vèn dåi dµo tiÒm n¨ng vµ thu hót c¸c ngån vèn kh¸c (ph¸ hÇnh tr¸i phiÕu ra thä tr­êng quèc tÕ). Thùc chÊt lµ nhanh chãng h×nh thµnh thÞ tr­êng chømg lhãn. NHNN phèi hîp víi c¸c bé nghµnh liªn quan tiÕp tôc hoµn thiÖn quy chÕ quü b¶o toµn tiÒn göi vµ nhanh chãng ®­a néi dung nµy trong luËt c¸c tæ chøc tÝn dông vµo thùc tÕ. 3.2. VÒ tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ N©ng cao chÊt l­îng tÝn dông ng©n hµng lµ mèi quan t©m bøc xóa kh«ng chØ riªng ngµnh ng©n hµng. QuyÕt ®Þnh 324/1998/Q§- NHNN1 (30/9/1998) cña Thèng ®èc NHNN ViÖt Nam vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ cho vay cña tæ chøc tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng cã quy ®Þnh vÒ ph­¬ng thøc cho vay tõng lÇn vµ ph­¬ng thøc cho vay theo h¹n møc tÝn dông. hai ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam vµ ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ®· cã v¨n b¶n thi hµnh quyÕt ®Þnh nµy vµ ®Òu quy ®Þnh chØ dïng ph­¬ng thøc cho vay theo h¹n møc tÝn dông cho c¸ doanh ngiiÑep cã tÝn nhiÖm cao vµ cã vßng quay vèn nhanh. ViÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt hîp lý cã ý ngi· tu¬ng quan víi tû gi¸ vµ l·i xuÊt sao ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi göi. ViÖc quy ®Þnh thÕ chÊp vµ møc ®é thÕ chÊp tuú théc tÝn nhiÖm cña ng­êi vay lµ chÝnh, kh«ng cøng nh¾c vÒ møc vµ ph©n biÖt ®èi t­äng, thµnh phÇn kinh tÕ. CÇn t¨ng c­êng kh¶ n¨ng ph¸t mai nhanh ®Ó thu håi vèn. Vµ coi träng hiÖu qu¶ cho vay lÊy ®ã lµm tiªu chuÈn hµng ®Çu ®Ó më réng ®èi t­îng vay vèn vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn. Chó träng hç trî cho vay c¸c dù ¸n, c¸c ®¬n vÞ lµm hµng xuÊt khÈu, ®­a vèn ®óng lóc vµ t×nh h×nh gi¸ c¶ trong n­íc vµ quèc tÕ. CÇn xö lý nhanh c¸c tµi s¶n thÕ chÊp, nhÊt lµ bÊt ®éng s¶n cã g¾n quyÒn sö dông ®Êt cña c¸ doanh nghiÖp ph¸ s¶n theo chØ ®¹o cña chÝnh phñ. §Èy m¹nh viÖc chÊn chØnh, cñng cè hÑ thèng ng©n hµng trong viÖc qu¶n lý kiÓm so¸t, thÈm ®Þnh cho vay vµ sö dông vèn, còng nh­ n©ng cao n¨ng lùc, tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chø, c¸ nh©n trong ho¹t ®éng ng©n hµng. X¸c ®Þnh râ môc tiªu æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, duy tr× sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 4. §iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi c«ng cô qu¶n lý 4.1.Dù tr÷ b¾t buéc Th«ng qua viÖc thùc hiÖn chÕ ®ä dù tr÷ b¾t buéc NHNN ®iÒu hµnh tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n qua c¬ chÕ t¸c ®éng ®Ðn khèi l­îng vµ gi¸ tÝn dông cña c¸c NHTM. Muèn c«ng cô nµy trë nªn cã hiÖu qu¶ h¬n th× tr­íc m¾t ph¶i hoµn thiÖ tõng bøoc c¸ v¨n b¶n ph¸p lý trong lÜnh vùc nµy, linh ho¹t ®iÒu chØnh tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ (hiÖn nay lµ 6%). NHNN cã thÓ hoµn l¹i sè tiÒn l·i mµ NHTM ph¶i tr¶ cho kh¸ch hµng cã tiÒn gtöi ®Ó ®¶m b¶o cho NHTM kinh doanh cã l·i. CÇn thång nhÊt mét tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc cho c¸ lo¹i tiÒn göi cã kú h¹n vf kh«ng cã kú h¹n. Thèng nhÊt nhËp sè tiÒn dù tr÷ b¾t buéc vµo mét tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ qu¶n lý theo h¹n møc ;th­ch hiÖn viÖc truy ®æi hay hoµn l¹i tiÒn l·i sè tiÒn l·i, sè tiÒn hôt møc hay vùot møc dù trò, xö ph¹t ngiªm ngÆt ®èi víi c¸c tr­êng hîp vi ph¹m. 4.2. ChÝnh s¸ch l·i suÊt §©y lµ c«ng cô ®· sö dông hiªum qu¶ trong suèt nh÷ng n¨m qua, vµ ch¾c ch¾n sÏ lµ c«ng cô thiÕt yÕu trong nh÷ng n¨m tíi. bëi chÝnh l·i suÊt lµ chÝnh s¸ch quan träng hµng ®Çu trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ViÖt Nam hiÖn nay. NHNN vÉn thùc hiÖn vai trß kiÓm so¸t vµ ®Þnh h­íng møc l·i suÊt cho vay cña hÖ thèng NHTM d­ãi hinhf thøc quy ®Þnh møc l·i suÊt trÇn cho vay tèi ®a cña c¸ tæ chøc tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ. Nh÷ng n¨m tíi cÇn ¸p dông l·i suÊt trùc tiÕp, võa ¸p dông l·i suÊt gi¸n tiÕp, nh­ng ¸p dông l·i suÊt trùc tiÕp lµ chñ yÕu th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh vµ c«ng bè l·i suÊt trÇn (l·i suÊt sµn) lµ l·i suÊt c¬ b¶n ®i ®«i víi l·i suÊt t¸i cÊp vèn (®ang ë giai ®o¹n ®Çu). V× sù c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ an toµn hÖ thèng, chóng ta cÇn chuyÓn sang c¬ chÕ khèng chÕ l·i suÊt tiÒn göi tèi ®a lµm l·i suÊt c¬ b¶n theo th«ng lÖ quèc tÕ. §iÒu chØnh l·i suÊt ph¶i nh¹y bÐn, mang tÝnh thêi cuéc, phï hîp víi biÕn ®éng cña thÞ tr­êng theo quan hÖ cung cÇu vÒ vèn, theo møc ®ä l¹m ph¸t ®­îc khèng chÕ theo s¸t c¸c môc tiªu cña tµi chÝnh tiÒn tÖ. ThÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng cÇn ®­îc cñng cè vµ hoµn thiÖn ®Ó ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ngµy cµng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ trªn thÞ truêng tiÒn tÖ. 4.3. NghiÖp vô thÞ tr­êng më NghiÖp vô thÞ tr­êng më ®­îc coi lµ c«ng cô qua träng bËc nhÊt trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. ë ViÖt Nam hiÖn nay, thÞ tr­êng më ch­a thùc sù trë thµnh c«ng cô ®ãng vai trß ®Ó NHNN ®iÒu tiÕt møc cung øng tiÒn tÖ. V× vËy ®eer sím cã thÕ ®­a nghiÖp vô thÞ tr­êng më vµo ho¹t ®éng, xin kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau : Chóng ta cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ tæ chøc, ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ. Cô thÓ NHNN vµ c¸c bé m¸y cÇn, c¸c chuyªn gia tµ chÝnh tiÒn tÖ giái chuyªn m«n theo dâi, ph©n tÝch ®¸nh gia t×nh h×nh diÔn biÕn tiÒn tÖ, l¹m ph¸t ... §Ó ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ thiÖp vµo thÞ tr­êng mét c¸ch kÞp thêi, còng nh­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ ng©n hµng nh»m n¾m b¾t th«ng tin mét c¸ch nhanh chãng. Ban hµnh quy chÕ vÒ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng më vµ h×nh thµnh c¬ chÕ can thiÖp linh ho¹t, kÞp thêi NHNN trªn thÞ tr­êng më. NHNN cÇn quy ®Þnh c¸c c«ng cô ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng më nghi· lµ ph¶i quy ®Þnh râ c¸c lo¹i chøng kho¸n ®­îc phÐp l­u hµnh nh­ tÝn phiÕu kh b¹c, tÝn phiÕu NHNN. NHNN cÇn quy ®Þnh cô thÓ ph¹m vi ®èi t­îng tham gia thÞ tr­êng më: Gåm NHNN vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c trong x· héi. Ngoµi ra NHNN cÇn thùc hiÖn linh ho¹t c¬ chÕ mua b¸n t¹i thÞ tr­êng më. Ban thÞ tr­êng më ph¶i nghiªn cøu, x¸c ®Þnh l·i suÊt ph¸t hµnh vµ l·i suÊt ®ã sÏ lµ l·i suÊt thÊp t¹i thÞ tr­êng tiÒn tÖ, nh»m gi¶m l·i suÊt thÞ tr­êng theo môc tiªu ®· ®Þnh, ng­îc l¹i khi vÉn t¨ng l·i suÊt thÞ tr­êng hoÆc khèng chÕ thÞ tr­êng tiÒn tÖ trong l­u th«ng, NHNN ®Æt mua l¹i c¸c tÝn phiÕu trªn thÞ tr­êng më víi l·i suÊt Ên ®Þnh cao, møc l·i suÊt ®ã sÏ t¸c ®éng ®Õn l·i suÊt thÞ tr­êng nãi chung ®ång thêi gióp NHNN nhanh chãng thu hÑp khèi tiÒn tÖ ngo¹i l­u th«ng nh­ ®Þnh. C¸c biÖn ph¸p liªn quan kh¸c: ViÖc ph¸t hµnh tÝn phiÕu kho b¹c ph¶i tËp trung vµo mét ®Çu mèi th«ng qua NHNN lµm ®¹i lý. NHNN cÇn sím nghiªn cøu c¬ chÕ ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ph¸t hµnh tÝn phiÕu Ng©n hµng Nhµ n­íc. NHNN còng cÇn xem xÐt ®Ó cã thÕ sím cho phÐp mét sè NHTM ®­îc ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng chØ tiÒn göi, gãp phÇn cung cÊp hµng ho¸ cho thÞ tr­êng tiÒn tÖ. NHNN cÇn tiÕp tôc cñng cè, hoµn thiÑn thi tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng ho¹t ®éng thùc sù s«i næi, lµnh m¹nh vµ thùc hiÖn ®óng vai trß ng­êi cho vay cuèi cïng. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt, ®ång bé tõ chÝnh phñ, uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc ®Õn c¸c ngµnh c¸c cÊp ®Ó sím ®­a thÞ tr­êng chøng kho¸n vµo ho¹t ®éng. 5. C¸c gi¶i ph¸p hç trî cho chÝnh s¸ch tiÒn tÖ 5.1. C¶i thiÖn hÖ thèng ng©n hµng Cho ®Õn nay, mÆc dï hÖ thèng ng©n hµng ®É cã nh÷ng ®æi míi ®¸ng kÓ song vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái ®Æt ra cho nã. TiÕn tíi hoµn thiÖn hÖ thèng ng©n hµng nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt nh­: Ph¶i t¹o lËp sù ho¹t ®éng toµn diÖn cña ng©n hµng hiÖn ®¹i trong kh©u thanh to¸n vµ trong c¸c dÞch vô ng©n hµng kh¸c, ph¸t triÓn m¹nh c¸c nghiÖp vô ng©n hµng. §èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho më réng m¹ng l­íi chi nh¸nh tõ ®« thÞ tíi n«ng th«n. X©y d­ng c¬ së kü thuËt hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó hoµ nhËp víi quèc tÕ vµ, kÕ to¸n, th«ng tin vµ ®iÒu hµnh. §i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung l¹c hËu, chóng ta ®· kh«ng cã kinh nghiÖm thùc tÕ trong ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. V× vËy, cÇn ph¶i coi träng viÖc ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé, x©y dùng ®éi ngò chuyªn m«n giái, ®ång thêi gi¸o dôc ®¹o ®øc ®èi víi c¸n bé lµm c«ng t¸c ng©n hµng, Bëi con ng­êi lµ nh©n tè hµng ®Çu quyÕt ®Þng ®Õn sù thµnh b¹i cña bÊt kú mét chÝnh s¸ch nµo. Néi dung ho¹t ®éng cña ng©n hµng nµy cµng ®a d¹ng, phøc t¹p vµ tinh vi, ®ßi hái ph¶i cã mét m« h×nh tæ chøc vµ bé m¸y vËn hµnh hîp míi ®em l¹i hiÖu qu¶. CÇn ph¸t triÓn h¬n n÷a c¸c NHTM, c¸c c«ng ty con cña nã vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh phi ng©n hµng, t¹o thµnh nh÷ng ng©n hµng lín víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña ng©n hµng. N©ng cao h¬n n÷a n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm so¸t ng©n hµng, nhÊt lµ n¨ng lùc kiÓm tra kiÓm so¸t néi lùc ®Ó kÞp thêi kiÓm so¸t vµ ph¸t hiÖn xö lý c¸ vi ph¹m chÕ ®é trong ho¹t ®éng ng©n hµng. 5.2. Hoµn thiÖn khung ph¸p lý TiÕp tôc thi hµnh, t¹o ra c¬ chÕ ®ång bé cho ho¹t ®éng ng©n hµng trªn c¬ së nguyªn t¾c thÞ tr­êng vµ vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc còng nh­ cña NHNN. Cô thÓ lµ ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn c¸c dù th¶o, c¸c v¨n b¶n nghÞ ®Þnh, quy chÕ thuéc thÈn quiyÒn ban hµnh cña chÝnh phñ hoÆc thñ t­íng chÝnh phñ nh»m triÓn khai 2 luËt ng©n hµng, bæ sung cho phï hîp víi thùc tÕ, t¹o ra mét m«i tr­ßng ph¸p lý thèng nhÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¸t huy cã hiÖu qu¶. 5.3. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh T¨ng tèc ®é cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc: CÇn ph¸t hµnh cæ phiÕu ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn vµ tÊt c¶ c¸ c«ng ty tµi chÝnh cæ phÇn, t¨ng vèn ®iÒu lÖ vµ ph¸t tiÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy trong nÒn kinh tÕ. §Èy m¹nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, nhÊt lµ c«ng tr×nh quan träng cña nhµ n­íc nh­ ®iÖn n­íc, giao th«ng dÇu khÝ.. huy ®éng vèn ®Çu t­ vµ nhu cÇu kh¸c cña nÒn kinh tÕ. Thµnh lËp c¸c c«ng ty chøng kho¸n thuéc c¸c NHTM vµ c¸ tæ chøc tÝn dông. Hoµn thiÖn tÝn dông chøng kho¸n sím ®­a vµo thùc hiÖn. 6. Phèi hîp ®ång bé gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c. ViÖc x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cÇn ph¶i ®Æt trong tæng nÒn kinh tÕ, trong sù hµi hoµ víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c. Mäi sù khËp khiÔng, kh«ng ®ång bé tõ kh©u so¹n th¶o, ban hµnh chÝnh s¸ch.. ®iÒu cã sù lµm h¹n chÕ hay lµm triÖt tiªu t¸c dông cña c¸c chÝnh s¸ch kh¸c. V× vËy, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã nghÜa lµ hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh, c«ng cô ®iÒu hµnh.. cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó chÝnh s¸ch nµy trë nªn cã hiÖu qu¶ h¬n, cã nghÜa lµ x©y xùng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong mét thÓ thèng nhÊt, thùc hiÖn môc tiªu chung cña nÒn kinh tÕ, hîp lý vµ hç trî lÉn nhau. §èi víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh cã mèi t­¬ng quan ®Æc biÖt víi nhau, bëi hai chÝnh s¸ch nµy võa cã tÝnh ®ång nhÊt võa cã t­ c¸ch kh¸c biÖt víi t­ c¸ch lµ hai chÝnh s¸ch ®éc lËp nh­ng ph¶i cã sù bæ sung vµ hç trî cho nhau lµ rÊt cÇn thiÕt. ChÝnh v× vËy, viÖc phèi hîp, ®ång bé víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c lµ hÕt søc quan träng vµ cã ý nghÜa to lín trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ tiÕn tíi x©y dùng mét ®Êt n­íc ViÖt Nam giÇu m¹nh - con rång ch©u ¸ trong thÕ kû 21 nµy. KÕt kuËn Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia nãi riªng vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« nãi chung, chóng ta ®· thÊy râ ®­îc vai trß vµ ý nghÜa cña nã trong nÒn kinh tÕ bëi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc. Nªn vÞ trÝ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trë nªn hÕt søc quan träng. Ho¹ch ®Þnh mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®ßi hái c¶ mét qu¸ tr×nh, sù linh ho¹t vµ sù thèng nhÊt trong sù ¸p dông trªn thùc tiÔn tr­íc bèi c¶nh kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay. B»ng sù nç lùc hiÖn t¹i vµ trong trong tu¬ng lai, sù kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ch¾c ch¾n chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ViÖt Nam sÏ ®ãng gãp vai trß quan träng trong viÖc x©y dùng mét ®Êt n­íc ViÖt Nam giÇu m¹nh, giai ®o¹n 2001- 2010 mµ ®¶ng nhµ n­íc ®· ®Ò ra. Tõ ®ã chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng yÕu kÐm bÊt cËp trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ vÜ m«, tÇng b­íc n©ng cao vai trß ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ nh»m nh»n ®­a nÒn kinh tÕ ®i ®óng h­íng, s¸nh vai víi bÌ b¹n quèc tÕ ./. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh lý thuyÕt tiÒn tÖ - Tr­êng ®¹i häc Tµi chÝnh KÕ to¸n Hµ Néi, NXB Tµi chÝnh, n¨m 1998. Kinh tÕ häc - David begg. ThÞ tr­êng vèn, Häc viÖn Ng©n hµng. §æi míi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ kiÓm so¸t ë ViÖt Nam. Ng©n hµng ViÖt Nam qu¸ tr×nh x©y xùng vµ ph¸t triÓn, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1996. T¹p chÝ Tµi chÝnh sè 8, 9, 10/1999, 1/2000. T¹p chÝ Tµi chÝnh Ng©n hµng, sè 12, 18, 19/1998; sè 7, 8/1999.