Cổ phần hoá Doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

Lêi më ®Çu Tõ sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang tõng b­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc.Trong mét m«i tr­êng míi,®iÒu kiÖn c¬ chÕ qu¶n lý thay ®æi,khi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trë thµnh yÕu tè sèng cßn cña mçi doanh nghiÖp th× c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ®· béc lé nh÷ng yÕu kÐm vµ l©m vµo t×nh tr¹ng sa sót vµ khñng ho¶ng.Kinh nghiÖm tõ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy,Cæ phÇn hãa cã vai trß rÊt quan träng trongviÖc ®æi míi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc,nhÊt lµ nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nh­ ViÖt Nam.Cæ phÇn hãa cã t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ rÊthiÖu qu¶ ®Õn viÖc khai th¸c,sö dông vµ ph¸t huy c¸c nguån lùc vÒ vèn, tµi s¶n vµ con ng­êi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh,thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. V× vËy Cæ phÇn hãa lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong tiÕn tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn DNNN nãi riªng vµ kinh tÕ x· héi nãi chung. T×m hiÓu CPH DDNN ë n­íc ta,®Ó thÊy ®­îc nh÷ng thµnh c«ng vµ khã kh¨n trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn ,em ®· chän " Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" lµm ®Ò tµi cho bµi tiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ. KÕt cÊu bµi viÕt gåm: I.Lêi më ®Çu II.Néi dung PhÇn I : C¬ së lý luËn vÒ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc 1.Kh¸i niÖm,môc tiªu vµ thùc chÊt cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc PhÇn II : Thùc tr¹ng cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc ViÖt Nam trong thêi gian qua 1.Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®­îc 2.Nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh 3.Nguyªn nh©n PhÇn III : Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh CPH DNNN I.C¬ së lý luËn vÒ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc 1.Kh¸i niÖm, môc tiªu vµ thùc chÊt cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc(CPH DNNN) lµ Nhµ n­íc b¸n mét phÇn hay toµn bé gi¸ trÞ cæ phÇn cña m×nh trong doanh nghiÖp cho c¸c ®èi t­îng,tæ chøc hay t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc hoÆc cho c¸n bé c«ng qu¶n lý vµ c«ng nh©n cña doanh nghiÖp b»ng ®Êu gi¸ c«ng khai hay th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. CPH lµ chñ tr­¬ng ®· ®­îc thùc tÕ chøng minh lµ rÊt ®óng ®¾n ,cã t¸c dông râ rÖt n©ng cao hiÖu qu¶ DNNN.Chñ tr­¬ng nµy ®· ®­îc quan t©m hoµn thiÖn,luËt hãa vµ gÇn ®©y tËp trung chØ ®¹o ®¹t kÕt qu¶ kh¸ h¬n.Song viÖc thùc hiÖn vÉn cßn chËm vµ cßn khã kh¨n,v­íng m¾c c¶ trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh lÉn sau CPH.§©y lµ vÊn ®Ò nh¹y c¶m,®ông ch¹m ®Õn lîi Ých cña nhiÒu ®èi t­îng,nhÊt lµ nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o vµ qu¶n lý doanh nghiÖp;do ®ã viÖc thùc hiÖn phô thuéc rÊt lín vµo ý thøc,®ång t×nh hay kh«ng cña nh÷ng ng­êi nµy.Quy tr×nh CPH cã nhiÒu kh©u phøc t¹p,nhÊt lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp,xö lý nh÷ng vÊn ®Ò tån ®äng,cÇn ph¶i chØ ®¹o tÝnh to¸n chÆt chÏ,nÕu kh«ng sÏ s¬ hë,thÊt tho¸t t¸i s¶n nhµ n­íc.§Ó cã thÓ t×m ra ph­¬ng thøc bæ khuyÕt cho gi¶i ph¸p hiÖn hµnh,cÇn ph¶i n¾m v÷ng môc tiªu,yªu cÇu vµ néi dung thùc chÊt cña CPH. Theo NghÞ quyÕt TW 3 (khãa IX) cña §¶ng vµ nghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP ngµy 16.11.2004 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn c«ng ty Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn,ngoµi viÖc huy ®éng thªm vèn cña x· héi ®Ó t¨ng c­êng n¨ng lùc tµi chÝnh,th× môc tiªu cña CPH lµ nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ vèn,tµi s¶n cña Nhµ n­íc,n©ng cao hiÖu qu¶,søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ nÒn kinh tÕ nãi chung,th«ng qua viÖc thay ®æi c¬ cÊu së h÷u,t¹o ra ®éng lùc míi vµ chuyÓn DNNN sang ph­¬ng thøc qu¶n lý míi n¨ng ®éng,chÆt chÏ h¬n. Nh×n bÒ ngoµi , CPH lµ qu¸ tr×nh : x¸c ®Þnh l¹i môc tiªu,ph­¬ng h­íng kinh doanh,nhu cÇu vèn ®iÒu lÖ vµ chia ra thµnh cæ phÇn,®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cña doanh nghiÖp,quyÕt ®Þnh møc vèn Nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ vµ rao b¸n réng r·i phÇn cßn l¹i.Qua ®ã lµm thay ®æi c¬ cÊu së h÷u,huy ®éng thªm vèn,x¸c lËp cô thÓ nh÷ng ng­êi tham gia lµm chñ,®­îc chia lîi nhuËn vµ chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn,thuéc së h÷u cña tËp thÓ cæ ®«ng vµ chuyÓn sang ho¹t ®éng theo LuËt doanh nghiÖp. Song ®Ó hiÓu râ thùc chÊt cña CPH,cÇn thÊy r»ng trong c«ng ty cæ phÇn,trªn c¬ së vèn ®iÒu lÖ ®­îc chia ra thµnh nhiÒu phÇn,th× quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm ®èi víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh còng ®­îc ph©n ra thµnh nh÷ng ®¬n vÞ vµ cã c¬ cÊu x¸c ®Þnh t­¬ng øng víi c¬ cÊu së h÷u.Do ®ã,sì dÜ CPH cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c DNNN lµ do qua CPH,c¬ cÊu së h÷u cña doanh nghiÖp ®­îc thay ®æi,dÉn tíi c¬ cÊu vµ c¬ chÕ thùc hiÖn quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm ®èi víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh còng thay ®æi theo ; tõ ®ã t¹o ra mét c¬ cÊu ®éng lùc cã chñ thÓ râ rµng vµ hîp lùc míi m¹nh mÏ h¬n;®ång thêi,chuyÓn doanh nghiÖp sang vËn hµnh theo c¬ chÕ qu¶n lý míi,tù chñ,n¨ng ®éng h¬n,nh­ng cã sù gi¸m s¸t réng r·i vµ chÆt chÏ h¬n.Cho nªn,thùc chÊt CPH nãi chung chÝnh lµ gi¶i ph¸p tµi chÝnh vµ tæ chøc,dùa trªn chÕ ®é cæ phÇn,nh»m ®æi míi c¬ cÊu vµ c¬ chÕ ph©n chia quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm g¾n chÆt víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.Cßn CPH theo ph­¬ng thøc hiÖn hµnh lµ gi¶i ph¸p nh»m lµm thay ®æi c¬ cÊu së h÷u,dÉn tíi thay ®æi c¬ cÊu vµ c¬ chÕ thùc hiÖn quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm tõ chç chØ cã nhµ n­íc n¾m quyÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm chuyÓn sang chia sÎ kÕt qu¶ kinh doanh,c¶ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm,lîi nhuËn vµ rñi ro cho nh÷ng ng­êi tham gia gãp vèn,qua ®ã t¹o ra ®éng lùc,tr¸ch nhiÖm vµ n©ng cao hiÖu qu¶ doanh nghiÖp. II.Thùc tr¹ng cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt nam trong thêi gian qua 1.mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®­îc §æi míi,s¾p xÕp vµ ph¸t triÓn DNNN lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta.Chñ tr­¬ng nµy ®· ®­îc triÓn khai thùc hiÖn trong gÇn 20 n¨m qua.MÆc dï cã nhiÒu th¨ng trÇm nh­ng ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn.CPH DNNN ®­îc xem lµ mét gi¶i ph¸p c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt ®Ó c¬ cÊu l¹i DNNN.Thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy,ngay tõ th¸ng 5 n¨m 1990,Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ thñ t­íng chÝnh phñ) ra quyÕt ®Þnh sè 143-H§BT cho phÐp thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn.Hai n¨m sau,ngµy 8/6/1992,Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng l¹i ban hµnh chØ thÞ sè 202/CT vÒ tiÕp tôc thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn.Tõ ngµy ®ã ®Õn nay ®· 15 n¨m.Qua 15 n¨m thùc hiÖn,®Õn hÕt n¨m 2005,chóng ta ®· thµnh lËp ®­îc 2987 c«ng ty cæ phÇn trªn c¬ së CPH DNNN vµ bé phËn DNNN.KÕt qu¶ thùc hiÖn qua tõng n¨m nh­ sau: N¨m 1990-1992:kh«ng cã DNNN nµo ®­îc CPH. N¨m 1993 : 02 ®¬n vÞ N¨m 1994 : 01 ®¬n vÞ N¨m 1995 : 3 ®¬n vÞ N¨m 1996 : 5 ®¬n vÞ N¨m 1997 : 7 ®¬n vÞ N¨m 1998 : 100 ®¬n vÞ N¨m 1999 : 250 ®¬n vÞ N¨m 2000 : 212 ®¬n vÞ N¨m 2001 : 204 ®¬n vÞ N¨m 2002 : 164 ®¬n vÞ N¨m 2003 : 532 ®¬n vÞ N¨m 2004 : 753 ®¬n vÞ N¨m 2005 : 754 ®¬n vÞ Tæng céng : 2987 ®¬n vÞ Qua nh÷ng con sè trªn ®©y thÊy râ tiÕn tr×nh CPH ®· tr¶i qua nh÷ng b­íc th¨ng trÇm,nh­ng nãi chung lµ theo xu h­íng mçi ngµy cµng ®­îc ®Èy m¹nh.Tõ chç thùc hiÖn chËm ch¹p trong nh÷ng n¨m ®Çu (mçi n¨m vµi ba doanh nghiÖp ®Õn vµi tr¨m) vµ cho ®Õn 3 n¨m gÇn ®©y tiÕn tr×nh CPH ®­îc ®Èy m¹nh h¬n,do ®ã sè l­îng doanh nghiÖp ®­îc CPH t­¬ng ®èi nhiÒu. Theo b¸o c¸o cña Ban chØ ®¹o ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp,h×nh thøc CPH phæ biÕn nhÊt lµ b¸n mét phÇn vèn Nhµ n­íc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp kÕt hîp ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ( chiÕm 43,4%),tiÕp ®ã lµ b¸n mét phÇn vèn Nhµ n­íc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp (26%),cßn l¹i lµ b¸n toµn bé vèn Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp (15,5%) vµ gi÷ nguyªn vèn nhµ n­íc vµ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu(15,1%).Trong sè c¸c doanh nghiÖp ®· CPH,ngµnh c«ng nghiÖp – giao th«ng vËn t¶i vµ x©y dùng chiÕm tû träng 65,5% , th­¬ng m¹i - dÞch vô chiÕm 28,7% vµ ngµnh n«ng-l©m-ng­ nghiÖp chiÕm 5,8%.NÕu ph©n chia theo ®Þa ph­¬ng th× tØnh,thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng chiÕm 65,7%,bé-ngµnh trung ­¬ng chiÕm 25,8%,tæng c«ng ty 91 chiÕm 8,5%. ViÖc s¾p xÕp l¹i vµ CPH c¸c DNNN ®· hoµn thµnh trªn 61 trong tæng sè 64 tØnh thµnh . Trong c¸c doanh nghiÖp ®· CPH,30% sè c¸c doanh nghiÖp ®­îc hoµn toµn ®éc lËp tù chñ trong kinh doanh mµ kh«ng cßn sù chi phèi trùc tiÕp nµo cña Nhµ N­íc (Nhµ N­íc kh«ng n¾m gi÷ mét cæ phÇn nµo,toµn bé thuéc vÒ tËp thÓ ng­êi lao ®éng). HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp thuéc l¹i nhá,yÕu,hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp,søc c¹nh tranh kÐm ®· ®­îc ®­a bít ra khái hÖ thèng c¸c DNNN,nh­ vËy cã thªm ®iÒu kiÖn ®Ó cñng cè c¸c DNNN kh¸c. Qua CPH,nhiÒu yÕu kÐm cè h÷u ®· ®­îc gi¶i quyÕt:nî xÊu,tån kho vËt t­ hµng hãa kÐm phÈm chÊt,c¸c trang thiÕt bÞ vµ tµi s¶n cò n¸t…Víi c¸c doanh nghiÖp ®· CPH,bé m¸y vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý ®· thÝch nghi,n¨ng ®éng vµ s¸t víi thÞ tr­êng h¬n,phÇn nµo lµm t¨ng tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lao ®éng ®èi víi doanh nghiÖp,®éng lùc lao ®éng míi ®ang dÇn ®­îc t¹o ra.C¸c biÖn ph¸p tiÕn hµnh cæ phÇn hãa ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn h¬n.C¬ chÕ ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp míi qua c¸c tæ chøc t­ vÊn ®éc lËp(thay v× qua héi ®ång ®Þnh gi¸ nh­ tr­íc ®©y) ®­îc ¸p dông.NhiÒu doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn ®Êu thÇu gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. N¨m 2005 ®· xuÊt hiÖn mét ®iÓm s¸ng míi cÇn ®­îc nhÊn m¹nh lµ trong sè doanh nghiÖp CPH ®· cã nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n kh¸,quy m« vèn lín,hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­.Cã thÓ kÓ ®Õn c¸c c«ng ty nh­ : C«ng ty khoan vµ dÞch vô dÇu khÝ,c¸c nhµ m¸y thñy ®iÖn S«ng Hinh (VÜnh S¬n),Th¸c Bµ,Ph¶ L¹i.§iÖn lùc Kh¸nh Hßa,C«ng ty giÊy T©n Mai.C«ng ty vËn t¶i x¨ng dÇu ®­êng thñy I,Vinamilk,C«ng ty Kinh §«.Gi¸ trÞ cña Vinamilk lªn tíi 2500 tû ®ång,trong ®ã vèn Nhµ n­íc lµ 1500 tû ®ång.Nhµ m¸y thñy ®iÖn S«ng Hinh cã gi¸ trÞ 2114 tû ®ång trong ®ã vèn Nhµ n­íc lµ 1253 tû ®ång.Mét ®iÓm kh¸c biÖt n÷a ,®ã lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cæ phÇn ®­îc thùc hiÖn th«ng qua ®Êu gi¸ c«ng khai trªn thÞ tr­êng.Ngay trong ngµy ®Çu tiªn b¸n ®Êu gi¸ Vinamilk,b¸n hÕt h¬n 1,66 triÖu cæ phiÕu víi gi¸ trung b×nh cao gÊp 4,89 lÇn mÖnh gi¸.TÝnh minh b¹ch vµ c«ng khai ®Êu gi¸ cæ phiÕu cña c«ng ty S÷a ViÖt Nam ®· thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc,trong ®ã cã c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi.Trong sè 7 nhµ ®Çu t­,tæ chøc mua ®­îc cæ phÇn Vinamilk cã 5 quü ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ 2 nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc n­íc ngoµi.§¸ng chó ý lµ c¸c nhµ ®Çu t­ míi chiÕm tû lÖ th¾ng thÇu tíi 78,4%/tæng sè cæ phÇn b¸n ra,c¸c quü ®Çu t­ n­íc ngoµi ho¹t ®éng ë ViÖt Nam chØ chiÕm 21,6%,vµ sè vèn thu hót ®­îc tõ c¸c tæ chøc míi lªn tíi trªn 450 tû ®ång.Sau 3 n¨m chuÈn bÞ Vinamilk ®· hoµn toµn chuyÓn ®æi tõ mét DNNN lín thµnh c«ng ty cæ phÇn ®¹i chóng. Sau 15 n¨m CPH DNNN,cã thÓ nhËn thÊy c¸c chuyÓn biÕn sau Thø nhÊt,sù chuyÓn h­íng tõ CPH c¸c DNNN trong mét sè lÜnh vùc sang CPH DNNN ë hÇu hÕt c¸c ngµnh,lÜnh vùc,trong c¶ kinh tÕ,dÞch vô vµ v¨n hãa,kÓ c¶ ng©n hµng th­¬ng m¹i,chØ trõ lo¹i DNNN trong lÜnh vùc dÇu khÝ vµ an ninh quèc phßng.Thµnh phè Hå ChÝ Minh cßn kiÕn nghÞ chÝnh phñ cho phÐp CPH mét sè bÖnh viÖn c«ng. Thø hai,chuyÓn biÕn tõ viÖc chØ CPH c¸c DNNN quy m« nhá vÒ vèn vµ lao ®éng,lµm ¨n thua lç,nay sang c¶ nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i víi quy m« lín trong c¸c ngµnh träng yÕu cña nÒn kinh tÕ (nh­ ®iÖn lùc,xi m¨ng,viÔn th«ng,hµng kh«ng),víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng sau CPH ngµy mét tiÕn bé .TiÕn tr×nh CPH kh«ng chØ ®­îc thùc hiÖn ®èi víi tõng doanh nghiÖp thµnh viªn mµ cßn triÓn khai ®èi víi toµn tæng c«ng ty.§Õn nay ®· cã quyÕt ®Þnh phª duyÖt CPH 5 tæng c«ng ty,trong ®ã cã c¶ c¸c Tæng c«ng ty Th­¬ng M¹i-x©y dùng,§iÖn tö-tin häc,Vinaconex vµ B¶o ViÖt. Thø ba,viÖc CPH kh«ng chØ nh»m thu hót vèn cña c¸c nhµ ®Çu t­,cña nh÷ng ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp,mµ cßn thu hót c¶ vèn cña nh÷ng n«ng d©n cung cÊp nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp,chuyÓn hä thµnh nh÷ng cæ ®«ng,g¾n bã hä víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.C«ng ty MÝa ®­êng Lam S¬n vµ c«ng ty MÝa ®­êng La Ngµ ®· thùc hiÖn CPH theo h­íng ®ã.ë c«ng ty cæ phÇn MÝa ®­êng Lam S¬n,Nhµ n­íc gi÷ 46%,n«ng d©n trång mÝa vµ cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp mua 26%(trong ®ã cã 400.000 cæ phÇn ­u ®·i cho ng­êi trång mÝa),ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp mua 24% cæ phÇn.ë c«ng ty cæ phÇn mÝa ®­êng La Ngµ,Nhµ n­íc gi÷ 35%,n«ng d©n trång mÝa vµ cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp mua 25% (trong ®ã cã 150.000 cæ phÇn ­u ®·i cho ng­êi trång mÝa),ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp mua 40%cæ phÇn.C«ng ty cæ phÇn MÝa ®­êng Lam S¬n lµ mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶.Sau 5 n¨m CPH(tõ n¨m 2000 ®Õn 2005) nép ng©n s¸ch t¨ng tõ 10 tû lªn 38 tû ®ång vµ lîi nhuËn ®¹t tíi 77,5 tû ®ång vµ cæ tøc lµ 20%/n¨m. Thø t­,lµ viÖc chuyÓn tõ CPH theo h­íng c¬ b¶n khÐp kÝn,néi bé sang h×nh thøc ®Êu gi¸ c«ng khai,b¸n cæ phÇn ra bªn ngoµi ®Ó thu hót nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc.§©y ®­îc coi lµ sù chuyÓn biÕn "cã chÊt " nhÊt thÓ hiÖn sù thay ®æi c¨n b¶n quan ®iÓm vµ chñ tr­¬ng vÒ CPH,gãp phÇn t¹o ra søc bËt m¹nh mÏ ®Ó ®Èy nhanh,m¹nh tiÕn tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng DNNN mét c¸ch c«ng khai,minh b¹ch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc cïng tham gia.Trong ®ît ®Êu gi¸ cæ phiÕu ®Çu tiªn cña c«ng ty S÷a ViÖt nam ®· thu hót ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc n­íc ngoµi vµ hä ®· mua tíi 80% tæng sè cæ phÇn b¶n ra. Thø n¨m, CPH lµ mét xu h­íng tÊt yÕu,lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ét ph¸ nh»m chuyÓn ®æi DNNN tõ ®¬n së h÷u sang ®a së h÷u.C¸c doanh nghiÖp qu©n ®éi còng kh«ng n»m ngoµi xu h­íng ®ã.Khi triÓn khai thùc hiÖn CPH c¸c DN ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n,bëi v× c¸c doanh nghiÖp qu©n ®éi vèn ch­a thÝch nghi hoµn toµn víi c¬ chÕ thÞ tr­êng,b¶n th©n ng­êi lao ®éng còng ch­a s½n sµng cho viÖc nµy,nh­ng tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy,®· cã 16 DNQ§ triÓn khai thùc hiÖn CPH,trong ®ã cã 9 c«ng ty,xÝ nghiÖp phô thuéc hoµn thµnh xong(®¹t 56% kÕ ho¹ch).H×nh thøc phæ biÕn nhÊt lµ gi÷ nguyªn vèn Nhµ n­íc vµ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu. Nh÷ng chuyÓn biÕn nãi trªn ®· n©ng cao râ rÖt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp CPH trªn tÊt c¶ c¸c chØ tiªu chñ yÕu :vÒ vèn,doanh thu,lîi nhuËn,nép ng©n s¸ch,sè l­îng lao ®éng vµ thu nhËp cña lao ®éng,cæ tøc.KÕt qu¶ c¸c cuéc ®iÒu tra cho thÊy : Vèn b×nh qu©n mét doanh nghiÖp t¨ng tõ 24 tû ®ång(n¨m 2001) lªn 63,6 tû ®ång (n¨m 2004) Cã tíi 92,5% sè doanh nghiÖp ®­îc ®iÒu tra cho r»ng cã l·i,lîi nhuËn tr­íc thuÕ t¨ng b×nh qu©n 149,8%,lîi nhuËn sau thuÕ t¨ng b×nh qu©n 182,3%,møc nép ng©n s¸ch t¨ng b×nh qu©n 26,53%,n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng trung b×nh 63,9%,thu nhËp b×nh qu©n th¸ng cña lao ®éng t¨ng 34,5% so víi tr­íc khi CPH,lao ®éng t¨ng do më réng s¶n xuÊt,cæ tøc cao h¬n nhiÒu so víi l·i suÊt ng©n hµng. Cã thÓ nãi ®©y lµ nh÷ng con sè rÊt cã ý nghÜa ®èi víi c¸c doanh nghiÖp,kh¼ng ®Þnh CPH lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u Ých nhÊt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c DNNN.Mét ®iÒu cã ý nghÜa quan träng h¬n n÷a lµ,kÕt qu¶ trªn sÏ t¹o niÒm tin vµ ®éng lùc cho c¸c DNNN kh¸c tiÕn hµnh ®æi míi ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh mét c¸ch tÝch cùc h¬n. 2. Nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam CPH tuy ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ tÝch cùc nh­ng so víi yªu cÇu ®æi míi cßn chËm.Vèn Nhµ n­íc trong c¸c DNNN ®· CPH cßn nhá vµ viÖc huy ®éng vèn trong qu¸ tr×nh ch­a ®­îc nhiÒu,thêi gian tiÕn hµnh CPH mét doanh nghiÖp cßn qu¸ dµi.Th­êng xuyªn kh«ng hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®Ò ra.So víi ®Ò ¸n ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt th× sè DNNN ®­îc CPH ch­a ®¹t 80%.Sè l­îng doanh nghiÖp ®­îc CPH trong n¨m 2005 tuy ®¹t con sè 754 ®¬n vÞ,nh­ng nÕu so víi yªu cÇu cña NghÞ QuyÕt Héi nghÞ lÇn thø 9 ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng khãa IX lµ ph¶i hoµn thµnh vÒ c¬ b¶n viÖc CPH DNNN vµo n¨m 2005 lµ ch­a ®¹t. Theo b¸o c¸o kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña dù ¸n hç trî kü thuËt gi¸m s¸t chuyÓn ®æi së h÷u DNNN t¹i 934 doanh nghiÖp ®· CPH cho thÊy,thêi gian CPH mét doanh nghiÖp tuy ®· gi¶m tõ 512 ngµy (n¨m 2001) xuèng cßn 437 ngµy (n¨m 2004) nh­ng vÉn cßn dµi. ChuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn doanh nghiÖp trë thµnh ®a së h÷u vÒ vèn.Nh­ng thùc tÕ trong sè gÇn 3000 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn,th× chØ cã 30% Nhµ n­íc kh«ng gi÷ mét ®ång vèn nµo,29%Nhµ n­íc gi÷ cæ phÇn chi phèi trªn 51%.Nhµ n­íc ®ang cßn n¾m kho¶ng 46,5% vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nµy.Nh­ vËy thùc chÊt míi chØ cã kho¶ng 8% vèn kinh doanh cña c¸c DNNN ®· CPH thuéc vÒ c¸c chñ së h÷u kh¸c-kh«ng ph¶i Nhµ n­íc ( phÇn lín lµ nh÷ng cæ ®«ng vèn lµ ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp).Con sè nµy lµ qu¸ Ýt.V× nãi ®Õn CPH th× chØ tiªu chñ yÕu nhÊt lµ CPH vèn kinh doanh,do vËy cã thÓ nãi r»ng CPH c¸c DNNN ®­îc thùc hiªn rÊt chËm ch¹p,ch­a nhiÒu. Qua sè liÖu trªn ta còng nhËn thÊy mÆc dï ®· cæ phÇn hãa nh­ng Nhµ n­íc vÉn lµ cæ ®«ng lín nhÊt ,®ång thêi phÇn lín c¸c c«ng ty cæ phÇn ®­îc thµnh lËp theo c¸ch nµy ®ang ®­îc Nhµ N­íc n¾m cæ phÇn chi phèi.§iÒu ®¸ng nãi lµ tû lÖ vèn ®iÒu lÖ mµ Nhµ n­íc cßn n¾m t¹i c¸c c«ng ty cæ phÇn kh«ng gi¶m mµ ngµy cµng t¨ng.NÕu thêi k× ®Çu (1992-1998) tû lÖ cæ phÇn mµ Nhµ n­íc n¾m trong c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ 28% th× ®Õn thêi k× 2001-2004 tû lÖ nµy lªn tíi 49,8% vµ hiÖn nay b×nh qu©n lµ 46,5%.ViÖc Nhµ n­íc ®ang cßn n¾m qu¸ nhiÒu vèn cho thÊy sù chi phèi,g©y ¶nh h­ëng cña Nhµ n­íc vÉn ë møc ®é lín (d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau,trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp).Do vËy trong nhiÒu doanh nghiÖp ®· CPH ch­a thÊy cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh theo m« h×nh míi cña mét c«ng ty cæ phÇn thùc thô.C¸c doanh nghiÖp nµy vÉn ch­a cã hay rÊt thiÕu nh÷ng cæ ®«ng míi cã quyÒn lùc m¹nh,c¸c cæ ®«ng chiÕn l­îc míi.ViÖc Nhµ n­íc cßn n¾m cæ phÇn chi phèi trong nhiÒu doanh nghiÖp ®· CPH còng cho thÊy Nhµ n­íc cßn ®Çu t­ dµn tr¶i trªn nhiÒu lÜnh vùc vµ ph¹m vi ho¹t ®éng kinh doanh,ch­a cã sù tËp trung vèn cÇn thiÕt vµo c¸c lÜnh vùc,c¸c ngµnh hay c¸c doanh nghiÖp träng ®iÓm mµ ë ®ã cÇn cã sù hiÖn diÖn cña Nhµ n­íc. MÆc dï cã chuyÓn biÕn trong n¨m 2005 lµ ®· cã nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ,cã quy m« vèn lín vµ mét sè tæng c«ng ty ®ang CPH,nh­ng nh×n chung ®¹i ®a sè c¸c doanh nghiÖp ®· CPH ®Òu cã vèn Nhµ n­íc qu¸ nhá,®iÒu nµy chøng tá chóng ta míi chØ CPH ®­îc c¸c doanh nghiÖp nhá vµ rÊt nhá.§ã còng lµ c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu do c¸c ®Þa ph­¬ng qu¶n lý.Trªn thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cã vai trß ®¸ng kÓ vµ kh«ng thÓ hiÖn ®­îc vai trß lµ nh÷ng DNNN chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ.Vµ nh­ thÕ chóng ta míi thùc hiÖn ®­îc phÇn dÔ nhÊt trong toµn bé khèi l­îng c«ng viÖc ph¶i lµm. Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp CPH cã quy m« vèn Nhµ n­íc d­íi 5 tû ®ång chiÕm tíi gÇn 60%,chØ cã 18,5% sè doanh nghiÖp CPH cã quy m« vèn Nhµ n­íc trªn 10 tû VN§.§iÒu ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lµ vÒ mÆt sè l­îng DNNN ®· CPH chiÕm tíi 53% tæng sè DNNN cã t¹i thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2001,nh­ng vÒ vèn míi chØ chiÕm h¬n 10%.Nh­ vËy lµ sè vèn ch­a ®­îc CPH cßn rÊt lín(kho¶ng 270.000 tû ®ång).Sè vèn nay ®ang n»m trong c¸c doanh nghiÖp lín.ViÖc tiÕn hµnh CPH c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng hÒ ®¬n gi¶n nh­ ®· lµm trong thêi gian qua v× vai trß,tÇm quan träng vµ ph¹m vi kinh doanh,ph¹m vi ¶nh h­ëng cña c¸c doanh nghiÖp nµy rÊt lín vµ phøc t¹p h¬n nhiÒu.Râ rµng ®Ó CPH thµnh c«ng c¸c doanh nghiÖp nµy cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp Nh÷ng c¶n trë ®èi víi qu¸ tr×nh CPH c¸c DNNN trong thêi gian qua : ChiÕn l­îc,chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ch­a phï hîp,râ rµng,kh«ng cã quy ®Þnh ­u tiªn CPH ®èi víi doanh nghiÖp hay bé phËn kinh tÕ nµo.C«ng t¸c chuÈn bÞ vµ hç trî c¸c DNNN thùc hiÖn CPH ch­a lµm tèt nªn nhiÒu doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh CPH gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n , nhÊt lµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt c¸c tån t¹i cña DNNN tr­íc ®©y hay gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ng­êi lao ®éng d­ thõa khi CPH.H¬n n÷a nhiÒu doanh nghiÖp ®ang gÆp khã kh¨n nÕu kh«ng cã sù trî gióp th× rÊt khã chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn.Mét sè néi dung,c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®­a ra ch­a thùc sù b¸m s¸t ®êi sèng doanh nghiÖp. TiÕn hµnh CPH DNNN lµ mét gi¶i ph¸p c¶i c¸ch mang tÝnh chÊt triÖt ®Ó nhÊt,c­¬ng quyÕt nhÊt,cho nªn rÊt cÇn ph¶i cã v¨n b¶n ph¸p luËt cã tÝnh ph¸p lý cao lµm c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn.Nh­ng trªn thùc tÕ vÉn cßn thiÕu mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cã tÝnh ph¸p lý cao nh­ luËt,ph¸p lÖnh vÒ CPH. §éi ngò c¸n bé chØ ®¹o ®æi míi DNNN ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®Æt ra.Sè l­îng c¸n bé kiªm nhiÖm cßn nhiÒu nªn Ýt chó träng,thiÕu chñ ®éng vµ kiªn quyÕt trong viÖc tæ chøc triÒn khai vµ ®Èy nhanh CPH.C«ng t¸c gi¸m s¸t vµ ®«n ®èc cña ban chØ ®¹o TW ®èi víi c«ng t¸c CPH ë c¸c cÊp c¬ së ch­a ®­îc tèt. Cuèi cïng lµ vai trß cña c¸c doanh nghiÖp.D­êng nh­ vÊn ®Ò CPH vÉn ch­a ph¶i lµ nhu cÇu tù th©n,nhu cÇu néi t¹i cña c¸c DNNN,thËm chÝ cßn lµ sù miÔn c­ìng.Trong thùc tÕ thùc hiÖn,hÇu hÕt c¸c ch­¬ng tr×nh hay kÕ ho¹ch CPH ®Òu lµ cña c¸c bé,ngµnh,hay chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng,ch­a cã (hoÆc nÕu cã th× còng rÊt Ýt) doanh nghiÖp chñ ®éng ®Ò xuÊt ®­a tªn m×nh vµo ch­¬ng tr×nh hay kÕ ho¹ch ®ã.§iÒu nµy chØ cã thÓ lý gi¶i lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp,CPH kh«ng hÊp dÉn hä.HÇu hÕt c¸c DNNN vÉn kh«ng muèn,hay nÐ tr¸nh,hoÆc t×m c¸ch nÐ tr¸nh thùc hiÖn CPH v× muèn ®­îc an toµn h¬n vµ kh«ng muèn bÞ mÊt ®i lîi Ých hay lîi thÕ ®ang cã.Mét trong nh÷ng lîi thÕ ®ang mang l¹i qu¸ nhiÒu lîi Ých-lîi nhuËn siªu ng¹ch ®ã lµ sù ®éc quyÒn hoÆc nh÷ng ­u ®·i mµ c¸c doanh nghiÖp vÉn nghÜ chØ lµ DNNN míi cã ®­îc.ë ®©y Nhµ n­íc vµ c¸c DNNN ch­a cã cïng mét suy nghÜ vµ hµnh ®éng.Do vËy nÕu cßn cã sù kh¸c nhau vÒ th¸i ®é vµ quyÕt t©m ®èi víi CPH vµ khi c¸c DNNN vÉn cßn e ng¹i vµ nghi ngê,ch­a quyÕt t©m th× vÉn cßn nhiÒu trë ng¹i cho qu¸ tr×nh CPH. 3.Nguyªn nh©n Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®­îc kh¸i qu¸t nh­ sau: M«i tr­êng kinh doanh ®ang tiÕp tôc gÆp khã kh¨n do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶nh tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc.C¸c DNNN ®Òu thiÕu vèn nghiªm träng,c«ng nî nhiÒu,kü thuËt c«ng nghÖ,thiÕt bÞ l¹c hËu,lao ®éng d­ thõa,s¶n phÈm lµm ra kh«ng cã thÞ tr­êng tiªu thô,søc c¹nh tranh kÐm.Sù hiÓu biÕt vÒ CPH,vÒ chøng kho¸n trong c«ng chóng tuy cã ®­îc c¶i thiÖn song vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ,do n­íc ta ch­a h×nh thµnh ®Çy ®ñ c¸c lo¹i thÞ tr­êng vµ nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr­êng.Do ®ã ng­êi lao ®éng,c¸c nhµ ®Çu t­ Ýt hµo høng mua cæ phÇn t¹i c¸c doanh nghiÖp CPH. ViÖc lùa chän c¸c doanh nghiÖp CPH ë c¸c bé ngµnh,c¸c ®Þa ph­ong ch­a ®­îc nhËn thøc ®óng.NhiÒu ®Þa ph­¬ng,bé ngµnh chän c¸c doanh nghiÖp kinh doanh khã kh¨n,hiÖu qu¶ thÊp,thËm chÝ kh«ng hiÖu qu¶,t×nh h×nh tµi chÝnh ch­a lµnh m¹nh,lao ®éng d«i d­ nhiÒu,nî ph¶i tr¶ lín,nî ph¶i thu khã ®ßi lín hoÆc kh«ng ®ñ hå s¬,thiÕu tµi s¶n vËt t­,ø ®äng,kÐm,mÊt phÈm chÊt,l¹c hËu vÒ kü thuËt ®Ó CPH dÉn ®Õn mét sè doanh nghiÖp kh«ng hÊp dÉn nhµ ®Çu t­ vµ bÞ v­íng m¾c ngay khi triÓn khai thùc hiÖn CPH. VÊn ®Ò quyÒn lîi cña c¸c c¸n bé qu¶n lý,thu nhËp,viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng,®Æc biÖt lµ vÞ trÝ cña ng­êi qu¶n lý trùc tiÕp t¹i DNNN lµ nh÷ng vÊn ®Ò gay cÊn ®· lµm cho mét sè c¸n bé chñ chèt chÇn chõ,ng¹i CPH,thËm chÝ kh«ng muèn CPH. §Õn ngay khung ph¸p lý vÉn ch­a ®Çy ®ñ ®Ó t¹o lËp mét m«i tr­êng kinh doanh,c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dÉn tíi nhiÒu doanh nghiÖp cßn do dù ,so s¸nh thiÖt h¬n khi chuyÓn tõ DNNN sang h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. III.mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh CPH doanh nghiÖp nhµ n­íc ë viÖt nam MÆc dï ®· cã nhiÒu ®æi míi quan träng,cã nhiÒu b­íc tiÕn ®¸ng kÓ trong nhiÒu lÜnh vùc nh­ng hiÖn t¹i CPH DNNN cßn gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n.Thùc tiÔn ®ßi hái ph¶i ®Èy m¹nh CPH nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi.§Ó hoµn thµnh chØ tiªu CPH cho c¸c n¨m tiÕp theo,tr¸nh vÊp ph¶i mét sè vÊn ®Ò kh«ng ®ang cã trong qu¸ tr×nh CPH,®Ó ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch DNNN ®¹t kÕt qu¶ tèt,em xin nªu mét sè gi¶i ph¸p. 1.NhËn thøc ®óng ®¾n vÒ CPH DNNN Môc tiªu cña ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn cæ ®éng cho CPH lµ lµm cho c¸c cÊp c¸c ngµnh,tõng doanh nghiÖp vµ tõng ng­êi lao ®éng nhËn thøc s©u s¾c vÒ CPH nh­ mét xu thÕ tÊt yÕu vµ sÏ ®em l¹i lîi Ých l©u dµi cho c¶ Nhµ n­íc lÉn c¸ nh©n.Tõ ®ã tÝch cùc,yªn t©m thùc hiÖn CPH,®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn chñ tr­¬ng quan träng nµy cña §¶ng vµ Nhµ n­íc.T¨ng c­êng gi¸o dôc cho c¸n bé §¶ng viªn trong c¸c c¬ quan Nhµ n­íc vµ nh©n d©n hiÓu râ chñ tr­¬ng cña §¶ng,Nhµ n­íc vµ lîi Ých cña CPH DNNN.§©y lµ mét c«ng viÖc rÊt quan träng nh­ng tõ tr­íc ®Õn nay ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. Lµm cho c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c DNNN qu¸n triÖt s©u s¾c vµ cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ chñ tr­¬ng,chÝnh s¸ch vµ c¸c gi¶i ph¸p ®æi míi vµ ph¸t triÓn DNNN.CPH DNNN kh«ng thÓ lµm chÖch h­íng cña n­íc ta lªn CNXH. 2.hoµn thµnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch Nhµ n­íc cÇn xem xÐt,so¹n th¶o vµ sím ban hµnh mét v¨n b¶n ph¸p lý cao vÒ CPH ®Ó thÓ chÕ chñ tr­¬ng CPH víi c¸c quy ®Þnh râ rµng,cô thÓ vÒ c¸c vÊn ®Ò,cæ phÇn khèng chÕ,tiÕn tr×nh ®Þnh gi¸,chÕ ®é hç trî doanh nghiÖp ®­îc CPH,chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng ®Ó doanh nghiÖp yªn t©m triÓn khai CPH.Söa ®æi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ chÕ chÝnh s¸ch phôc vô cho ho¹t ®éng CPH doanh nghiÖp,n©ng cao n¨ng lùc ph¸p lý cña hÖ thèng chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng chuyÓn ®æi së h÷u DNNN,t¹o c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c cho ho¹t ®éng chuyÓn ®æi së h÷u vµ ®a d¹ng hãa doanh nghiÖp.§Ó cã c¨n cø ph¸p lý cho viÖc CPH DNNN trªn diÖn réng,ChÝnh phñ cÇn xóc tiÕn nghiªn cøu tr×nh Quèc héi ban hµnh ®¹o luËt vÒ CPH DNNN. 3.Tæ chøc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chñ tr­¬ng CPH DNNN 3.1.Lùa chän doanh nghiÖp CPH ViÖc lùa chän DNNN sang c«ng ty cæ phÇn ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng tham gia cña c¸c c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc cã vèn.Hä lµ ng­êi ®Çu t­ tµi chÝnh v× môc tiªu lîi nhuËn .V× vËy kh«ng ai mua cæ phiÕu ë c¸c doanh nghiÖp thua lç.Do ®ã tr­íc m¾t ph¶i nh»m CPH c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i vµ t­¬ng ®èi cã uy tÝn trong kinh doanh. ViÖc lùa chän DNNN ®Ó CPH cßn liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi hiÖn nay cña ®Êt n­íc.ViÖc CPH c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá lµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ hiÖn nay.Trong thêi gian tíi cÇn tiÕn hµnh CPH c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín h¬n. 3.2Tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch CPH 3.2.1.T¨ng c­¬ng c«ng t¸c chØ ®¹o ThÓ hiÖn quyÕt t©m m¹nh mÏ cña Nhµ N­íc víi vai trß chñ së h÷u ,víi nh÷ng biÖn ph¸p quyÕt liÖt h¬n,khÈn tr­¬ng h¬n,cã lé tr×nh cô thÓ.TiÕn hµnh më nhanh nh÷ng vïng,lÜnh vùc kinh doanh ®ang cßn ®éc quyÒn hay mang tÝnh ®éc quyÒn,t¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau tham gia .Cïng víi ®ã tËp trung chØ ®¹o thùc hiÖn nhanh vµ kiªn quyÕt viÖc CPH c¸c DNNN lín,chiÕm gi÷ mét l­îng vèn lín cña Nhµ n­íc,®ang n¾m nhiÒu lîi thÕ ®éc quyÒn nh­ng chËm ®æi míi.§èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy,thùc hiÖn CPH cßn ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña ban l·nh ®¹o,qu¶n lý doanh nghiÖp.Hä ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nh÷ng chñ tr­¬ng ®æi míi vµ c¶i c¸ch,nh÷ng chiÕn l­îc cña chñ ®Çu t­- cña Nhµ n­íc.ChØ cã thùc hiÖn thµnh c«ng ë c¸c doanh nghiÖp nµy th× míi hoµn thµnh sù nghiÖp CPH c¸c DNNN. Tæng ®iÒu tra ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp sau CPH ®Ó rót ra nh÷ng kinh nghiÖm vÒ thµnh c«ng vµ ch­a thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp.Qua ®ã lµm cho mäi doanh nghiÖp thÊy ®­îc lîi Ých râ rµng,nh÷ng bµi häc cô thÓ tõ CPH.§iÒu nay sÏ cã t¸c ®éng lµm thay ®æi nhËn thøc ,t¹o nh÷ng hiÓu biÕt tèt h¬n,tõ ®ã t¹o niÒm tin vµ ®éng lùc tõ bªn trong cña doanh nghiÖp.§ång thêi cã chiÕn l­îc hç trî mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vÒ ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc tr­íc,trong vµ sau CPH. Nhanh chãng thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt døt ®iÓm nh÷ng v­íng m¾c hiÖn nay vÒ vÊn ®Ò ®Êt ®ai,tµi s¶n vµ nh÷ng v­íng m¾c vÒ lao ®éng vµ ®¶m b¶o lîi Ých cho ng­êi lao ®éng (kh«ng ®Ó CPH lµm thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp).§Æc biÖt cÇn sím chÊm døt trªn thùc tÕ ( kh«ng ph¶i chØ trªn giÊy tê v¨n b¶n) sù ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau,nhÊt lµ c¸c DNNN ®· CPH.§iÒu nµy rÊt quan träng vµ sÏ lµ mét nh©n tè thóc ®Èy doanh nghiÖp tiÕn hµnh CPH cã hiÖu qu¶. ChÝnh phñ cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c chØ ®¹o vµ th­êng xuyªn kiÓm tra tiÕn ®é triÓn khai CPH cña c¸c bé.®Þa ph­¬ng vµ c¸c tæng c«ng ty ®Ó kÞp thêi th¸o gì khã kh¨n,v­íng m¾c cho c¸c doanh nghiÖp.§«ng thêi biÓu d­¬ng nh÷ng ®¬n vÞ lµm tèt,phª ph¸n nh÷ng ®¬n vÞ triÓn khai kh«ng tÝch cùc.Kiªn quyÕt xö lý ®èi víi nh÷ng c¸n bé ®­îc giao nhiÖm vô CPH nh­ng cßn chÇn chõ,do dù hoÆc cã hµnh vi c¶n trë tiÕn tr×nh CPH.ChÝnh phñ cÇn kiÖn toµn vµ cñng cè bé m¸y chØ ®¹o thùc hiÖn CPH.Ph¶i t¹o ®­îc nhËn thøc vµ x¸c ®Þnh vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi c«ng ty cæ phÇn. 3.2.2 T¹o lËp mét m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng ty cæ phÇn . æn ®Þnh tiÒn tÖ,gi¶m tèc ®é l¹m ph¸t lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt.TiÒn tÖ æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn quan träng cho sù ra ®êi cña cña c«ng ty cæ phÇn,tiÒn tÖ lµ yÕu tè t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ.Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng,tiÒn tÖ lµ vËt ngang gi¸ chung,cã vai trß nèi liÒn tÊt c¶ c¸c lo¹i thÞ tr­êng vµ nã chØ ph¸t huy ®­îc chøc n¨ng khi cã sù æn ®Þnh tiÒn tÖ.Sù æn ®Þnh tiÒn tÖ sÏ thóc ®Èy sù ra ®êi c¸c doanh nghiÖp míi trong ®ã cã c«ng ty cæ phÇn.bªn c¹nh ®ã,vÒ thùc chÊt ng­êi mua cæ phiÕu lµ ®Çu t­ tµi chÝnh víi môc ®Ých lîi nhuËn cao h¬n vµ ®Òu cã yªu cÇu chung lµ ph¶i an toµn trong kho¶n ®Çu t­ ®ã.NÕu l¹m ph¸t hä sÏ kh«ng s½n sµng mua cæ phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn.L¹m ph¸t cao cßn h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph¸t hµnh cæ phiÕu,tr¸i phiÕu cña doanh nghiÖp v× lîi tøc cæ phiÕu,tr¸i phiÕu cao doanh nghiÖp kh«ng chÞu næi.Do ®ã l¹m ph¸t thÊp sÏ thóc ®Èy nhanh sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vèn trong n­íc.§ång thêi nã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu,tr¸i phiÕu vµ c¶ nh÷ng ng­êi ®Çu t­ lÜnh vùc nµy. Thø hai,h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó t¸c ®éng tÝch cùc gãp vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng ty cæ phÇn.Khi chÊp nhËn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn khu vùc t­ nh©n ®­îc më réng,luËt doanh nghiÖp ®­îc ban hµnh .Theo luËt nµy c«ng ty cæ phÇn ®­îc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu lµ nh÷ng mÆt hµng cung cÊp cho thÞ tr­êng chøng kho¸n,nªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc tæ chøc th× viÖc mua b¸n chøng kho¸n ®­îc dÔ dµng sÏ ®­a vèn vµo s¶n xuÊt tèt h¬n.ThÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c«ng ty cæ phÇn cã t¸c dông hç trî tÝch cùc cho nhau,thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ "chî trao ®æi hµng hãa cæ phÇn" cho c«ng ty cæ phÇn.C«ng ty cæ phÇn lµ tiÒn ®Ò ®¸p øng hµng hãa cæ phÇn cho yªu cÇu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n.Nh­ vËy qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ng­êi d©n cã ®iÒu kiÖn ®­îc th«ng tin ®Çy ®ñ h¬n ®Ó x¸c ®Þnh c«ng ty cæ phÇn hay doanh nghiÖp CPH lµm ¨n lµnh m¹nh,cã hiÖu qu¶ ®Ó tÝch cùc tham gia mua cæ phiÕu gãp vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh cho yªu cÇu Ých n­íc lîi nhµ. Cuèi cïng ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh CPH DNNN,cÇn t¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ,gi÷a ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi,xãa bá bao cÊp cho kinh tÕ quèc doanh d­íi mäi h×nh thøc ®Ó kh«ng cßn chç dùa t¹o ®Æc quyÒn,®Æc lîi nh­ tr­íc ®©y. 3.2.3Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî vÒ tµi chÝnh nh­ miÔn thuÕ lîi tøc,thuÕ thu nhËp trong thêi gian ®Çu cña doanh nghiÖp CPH ®Ó kÝch thÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia mua cæ phiÕu. Theo ®iÒu 13 N§ 44/1998/N§-CP vÒ chuyÓn DNNN thµnh CPH,khi CPH DNNN ®­îc h­ëng 6 ­u ®·i chÝnh: - DNNN chuyÓn thµnh CPH lµ h×nh thøc ®Çu t­ míi,®­îc h­ëng ­u ®·i theo N§ cña luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc.NÕu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn trªn th× ®­îc gi¶m 50% thuÕ lîi tøc trong 2 n¨m liªn tiÕp tõ sau khi chuyÓn sang ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp. - §­îc miÔn thuÕ t­íc b¹ ®èi víi viÖc chuyÓn nh­îng tµi s¶n thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông cña DNNN CPH thµnh sëh÷u cña c«ng ty cæ phÇn. - §­îc tiÕp tôc vay vèn t¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i,c«ng ty tµi chÝnh - §­îc tiÕp tôc xuÊt nhËp khÈu hµng hãa theo c¸c chÕ ®é quy ®Þnh hiÖn hµnh ®èi víi DNNN tr­íc khi CPH. - §­îc duy tr× vµ ph¸t triÓn phóc lîi d­íi d¹ng hiÖn vËt - C¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ,hîp lý vµ cÇn thiÕt cho qu¸ t×nh chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn ®­îc trõ vµo tiÒn b¸n cæ phÇn thuéc vèn Nhµ n­íc theo møc quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. Thùc tÕ tiÕn hµnh CPH DNNN cho thÊy ­u tiªn trªn lµ hîp lý vµ phï hîp víi thùc tiÔn cña c«ng t¸c CPH vµ ®­îc sù ®ång t×nh cña c¸c doanh nghiÖp. 3.2.4C¸c gi¶i ph¸p kh¸c 3.2.4.1.Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch gióp ®ì ®Ó c«ng nh©n viªn chøc cã kh¶ n¨ng mua cæ phiÕu ë c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh cæ phÇn hãa Nhµ n­íc cho c«ng nh©n viªn chøc vay tÝn dông víi l·i suÊt thÊp,thêi h¹n dµi,t­¬ng tù nh­ Nhµ n­íc cho n«ng d©n vay vèn ®Ó s¶n xuÊt.§©y lµ kinh nghiÖm tèt mµ mét sè n­íc ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh CPH DNNN. §èi víi ng­êi lao ®éng th× 2 vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m lo ng¹i khi CPH lµ viÖc lµm vµ thu nhËp.Khi DNNN chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn råi hä cã bÞ th¶i håi kh«ng?Thu nhËp trong c«ng ty cæ phÇn cã b»ng hîc cao h¬n trong DNNN kh«ng? VÒ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp CPH,®iÒu 14 N§ 44/1998/N§-CP quyÕt ®inh ®­îc h­ëng nhiÒu ­u ®·i: - §­îc Nhµ n­íc b¸n víi gi¸ ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp tïy theo n¨m c«ng t¸c cña tõng ng­êi.Mçi n¨m lµm viÖc cho nhµ n­íc ®­îc tèi ®a mua 10 cæ phÇn víi møc gi¸ gi¶m 30% so víi c¸c ®èi t­îng kh¸c. - Tæng gi¸ trÞ ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng kh«ng qu¸ 20% gi¸ trÞ vèn Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp. - Ng­êi lao ®éng nghÌo trong doanh nghiÖp ®­îc mua cæ phÇn theo gi¸ ­u ®·i th× ®­îc hoµn tr¶ trong 3 n¨m ®Çu ®Ó h­ëng cæ tøc vµ tr¶ dÇn tèi ®a trong 10 n¨m kh«ng chÞu l·i suÊt.Sè cæ phÇn mua tr¶ dÇn dµnh cho ng­êi lao ®éng nghÌo kh«ng v­ît qu¸ 20% tæng sè cæ phÇn Nhµ n­íc b¸n theo gi¸ ­u ®·i quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu nµy.Ng­êi së h÷u cæ phÇn ph¶i tr¶ dÇn kh«ng ®­îc chuyÓn nh­îng khi ch­a tr¶ hÕt tiÒn cho Nhµ n­íc. - Doanh nghiÖp sau 12 th¸ng kÓ tõ khi DNNN chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn,nÕu do nhu cÇu tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh thay ®æi c«ng nghÖ dÉn ®Õn ng­êi lao ®éng mÊt viÖc lµm th× chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng nµy ®­îc gi¶i quyÕt theo quyÕt ®Þnh thùc hµnh cña ChÝnh phñ. 3.2.4.2.§Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®Ó nh©n d©n,®Æc biÖt lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm cho hä hiÓu râ môc tiªu CPH lµ gióp hä cã c¬ héi lµm chñ doanh nghiÖp th«ng qua viÖc mua cæ phÇn. 3.2.4.3N©ng tæng gi¸ trÞ ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng ë nh÷ng DNNN cã vèn nhµ n­íc nhá,sè l­îng lao ®éng lín ®Ó ®¶m b¶o ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng theo quy ®Þnh. 3.2.4.4.C¸c chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt lao ®éng ®· d­ tr­íc vµ sau CPH nh­:khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tù nguyÖn th«i viÖc,khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c trung t©m ®µo t¹o vµ tuyÓn dông l¹i lao ®éng ®· d­.Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c ho¹t ®éng nµy. 3.2.4.5.Thay ®æi c¸c tiªu chÝ vÒ l­¬ng th­ëng ®èi víi ng­êi l·nh ®¹o,c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp còng nh­ chÝnh s¸ch ph©n bæ quü l­¬ng,quü phóc lîi. 3.2.4.6.Më réng chñ tr­¬ng huy ®éng vèn trong toµn x· héi,bao gåm c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ trong ngoµi n­íc,nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng gãp vèn vµ n¨ng lùc qu¶n lý víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ Nhµ n­íc kh«ng nªn khèng chÕ sè l­îng cæ phÇn cña c¸c ph¸p nh©n,c¸ nh©n. 3.2.4.7.ViÖc ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp cÇn chi tiÕt vµ cô thÓ h¬n dùa trªn nguyªn t¾c thÞ tr­êng Thñ tôc ®Þnh gi¸ cÇn gän nhÑ vµ c¸c tiªu chÝ râ rµng,kh¸ch quan,tr¸nh t×nh tr¹ng ¸p ®Æt theo ý kiÕn chñ quan cña c¸c chuyªn gia ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp.Muèn vËy cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch c«ng khai tµi chÝnh doanh nghiÖp,cã hÖ thèng h¹ch to¸n kÕ to¸n theo th«ng lÖ quèc tÕ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch,râ rµng trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp. 3.2.4.8.Cã chÝnh s¸ch yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp CPH b¸o c¸o kÐt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®Ó lµm c¬ së ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ CPH vµ t¹o lßng tin cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c. 3.2.4.9.cuèi cïng cÇn cã chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh trong viÖc sö dông tiÒn b¸n cæ phÇn tr¸nh ®Ó l·ng phÝ vèn "chÕt" t¹i kho b¹c v× theo quy ®Þnh hiÖn hµnh tiÒn b¸n cæ phÇn cña Nhµ n­íc khi thùc hiÖn CPH ®­îc nép ®Çy ®ñ vµo kho b¹c Nhµ n­íc n¬i doanh nghiÖp ®ãng trô së chÝnh.C«ng ty cæ phÇn kh«ng ®­îc sö dông sè tiÒn nµy vµo bÊt cø viÖc g×,g©y nªn t×nh tr¹ng vèn "chÕt" t¹i kho b¹c.QuyÕt ®Þnh sè 177/1999/Q§- TTg ngµy 30/08/1999 ®· h­íng dÉn cô thÓ vÒ sö dông cô thÓ nguån thu nµy,nhê vËy mét sè vÊn ®Ò nh­ lao ®éng d­ thõa,®µo t¹o,®· b­íc ®Çu ®­îc gi¶i quyÕt. KÕt luËn Doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ mét bé phËn quan träng cã vai trß nßng cèt trong hÖ thèng kinh tÕ Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn.Tuy nhiªn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cua Nhµ n­íc,nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi h×nh thøc cò ®· kh«ng cßn phï hîp,ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chËm ch¹p,tr× trÖ,kÐm hiÖu qu¶.CPH mét bé phËn DNNN lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cã tÇm chiÕn l­îc,lµ mét trong nhòng h­íng quan träng cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch DNNN.CPH nh»m thóc ®Èy ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®æi míi c¬ cÊu hÖ thèng DNNN.CPH cßn lµ biÖn ph¸p quan träng t¸ch Nhµ n­íc ra khái doanh nghiÖp,lµm cho s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng ph¸t triÓn,cã hiÖu qu¶,gãp phÇn thùc hiÖn nhiÖm vô c«ng nghiÖp hãa,hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc.CPH lµ mét vÊn ®Ò lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta,nh­ng ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p,nã ®éng ch¹m ®Õn t×nh c¶m rÊt thiªng liªng cña con ng­êi ViÖt Nam chóng ta ®· g¾n víi c¸c DNNN trong mÊy chôc n¨m qua,cho nªn chuyÓn ®æi ®­îc mét h×nh thøc kinh tÕ,còng lµ mét qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vÒ ý thøc,nhËn thøc cña con ng­êi.Do ®ã ph¶i tiÕn hµnh tõng b­íc ch¾c ch¾n,cã søc thuyÕt phôc.Xö lý vÊn ®Ò nµy,®ßi hái ph¶i cã nhËn thøc s©u s¾c,cã tr¸ch nhiÖm cao vµ cã tr×nh ®é tæ chøc thùc hiÖn tèt.B¸o chÝ cã vai trß quan träng trong viÖc tuyªn truyÒn vµ h­íng dÉn d­ luËn n©ng cao nhËn thøc cho c¸n bé,nh©n d©n hiÓu râ vÒ CPH doanh nghiÖp vµ tÝch cùc ñng hé,thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh nµy.Lµm sao ®Ó CPH thùc sù ®em l¹i søc m¹nh míi cho c¸c DNNN.§ã lµ ®iÒu mµ toµn d©n mong muèn vµ chê ®îi. Tµi liÖu tham kh¶o 1.T¹p chÝ "Nghiªn cøu Kinh tÕ" sè 333 – th¸ng 2/2006 2.T¹p chÝ "Ph¸t triÓn kinh tÕ" th¸ng 4-2004 3.T¹p chÝ céng s¶n sè 10 (th¸ng 5 n¨m 2006) 4.Lý luËn chÝnh trÞ sè 9-2005 5.Bµi ph¸t biÓu cña ®ång chÝ NguyÔn Khoa §iÒm t¹i héi th¶o "Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc : thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p",tæ chøc t¹i Hµ Néi ngµy 19/8/2004 6.T¹p chÝ "kinh tÕ vµ dù b¸o" sè 9 n¨m 2001