Công ty cổ phần và vai trò của nó trong phát triển kinh tế ở nước ta hiện nay

nµy em xin ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò sau: - Mét sè lý luËn vÒ CTCP. - CTCP vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn nay. - Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ®Ó n©ng cao vai trß cña CTCP ë ViÖt Nam. Hy väng nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong ®Ò tµi nµy sÏ gãp mét phÇn nhá vµo viÖc nghiªn cøu CTCP vµ nh÷ng gi¶I ph¸p ®­îc ®Ò cËp tíi sÏ gãp phÇn vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c vÒ CTCP hiÖn nay. Tõ ®ã gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. PhÇn II: Néi dung Ch­¬ng I: Mét sè lý luËn vÒ c«ng ty cæ phÇn. Kh¸i niÖm chung vÒ c«ng ty cæ phÇn. Kh¸i niÖm. Vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XIX vµ ®Çu thÕ kû XX, nhiÒu ph¸t minh míi xuÊt hiÖn, lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu kinh tÕ cã sù thay ®æi, ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ chuyÓn sang c«ng nghiÖp nÆng, nhu cÇu t­ b¶n (vèn) ®ßi hái víi qui m« lín, qui luËt tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n vµ tËp trung s¶n xuÊt ho¹t ®éng m¹nh. S¶n xuÊt ngµy mét tËp trung vµo c¸c xÝ nghiÖp lín – c«ng ty cæ phÇn. C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc tæ chøc ph¸t triÓn cña së h÷u hçn hîp, tõ h×nh thøc së h÷u vèn cña mét chñ sang h×nh thøc së h÷u cña nhiÒu chñ diÔn ra trong ph¹m vi c«ng ty. Nã lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh x· héi ho¸ vÒ mÆt kinh tÕ - x· héi (mÆt së h÷u) vµ còng lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ho¸ s¶n xuÊt cña nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng ty cæ phÇn. Qui tr×nh thµnh lËp. Qui tr×nh thµnh lËp c«ng ty bao gåm: - ViÖc s¸ng lËp CTCP: §©y lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ cho sù ra ®êi cña CTCP. ViÖc vËn ®éng vÒ s¸ng lËp ®­îc thùc hiÖn qua mét sè ng­êi gäi lµ s¸ng lËp viªn. S¸ng lËp viªn lµ nh÷ng ng­êi cã s¸ng kiÕn lËp c«ng ty ®øng ra kªu gäi héi viªn, kªu gäi gãp vèn. ViÖc gãp vèn cÇn lµm c¸c viÖc nh­: Th«ng b¸o viÖc thµnh lËp, tªn, ®Þa chØ, môc ®Ých ho¹t ®éng, x¸c minh vèn ph¸p ®Þnh, ®Þnh mÖnh gi¸ mçi cæ phiÕu, sè l­îng cæ phiÕu. - §¨ng ký mua cæ phÇn: Lµ viÖc thÓ hiÖn sù chÊp thuËn tham gia vµo c«ng ty; mét sù tho¶ thuËn gi÷a s¸ng lËp viªn vµ ng­êi ®¨ng ký cæ phÇn, cã thÓ ®ãng gãp b»ng tiÒn mÆt, hiÖn vËt hoÆc c¶ hai. - §¹i héi cæ ®«ng s¸ng lËp: §­îc triÖu tËp khi vèn ®· gãp ®ñ, c¸c cæ phÇn ®· ®ãng tiÒn theo qui ®Þnh. §¹i héi cæ ®«ng sÏ th«ng qua: Sù hîp lÖ cña viÖc thµnh lËp c«ng ty; ®iÒu lÖ c«ng ty; bÇu héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban kiÓm to¸n; c«ng bè sù thµnh lËp c«ng ty. - Ph¸p nh©n cña c«ng ty: CTCP cã ph¸p nh©n ®éc lËp; cã danh hiÖu vµ ®Þa chØ; cã quèc tÞch; b¶n vèn bÊt ®Þnh; cã thÓ trë thµnh héi viªn cña c«ng ty kh¸c. Cæ ®«ng. - Cæ ®«ng lµ nh÷ng ng­êi mua cæ phÇn cña c«ng ty, tøc lµ chñ cña c«ng ty v× hä gãp vèn vµo ®Ó c«ng ty ®­îc thµnh lËp. - Cæ ®«ng cã quyÒn: Tham dù c¸c ®¹i héi cæ ®«ng, h­ëng cæ tøc, ­u tiªn mua cæ phiÕu cña c«ng ty do c«ng ty ph¸t hµnh thªm; chuyÓn nh­îng cæ phÇn. - §¹i héi ®ång cæ ®«ng bao gåm: §¹i héi cæ ®«ng s¸ng lËp khi thµnh lËp c«ng ty; ®¹i héi cæ ®«ng cã tÝnh chÊt b¾t buéc mçi n¨m mét lÇn (®Ó chia cæ tøc, bÇu ban qu¶n trÞ, kiÓm to¸n mÆc dï cã l·i hay kh«ng) ®Ó th¶o luËn xem xÐt t×nh h×nh ho¹t ®éng trong n¨m. §¹i héi th­êng niªn cña c«ng ty th­êng xuyªn yªu cÇu thµnh phÇn tham dù ph¶i ®¹i diÖn cho h¬n 1/4 hoÆc 1/2 b¶n vèn cña c«ng ty. NÕu kh«ng ®ñ ph¶i triÖu tËp lÇn hai, lÇn nµy kh«ng cÇn qui ®Þnh ph¶i ®¹i diÖn cho bao nhiªu b¶n vèn. §¹i héi bÊt th­êng cña c«ng ty ®­îc triÖu tËp khi cÇn thiÕt, ®Æc biÖt nh­ söa ®æi ®iÒu lÖ, v× tÇm quan träng cña ®¹i héi nµy, nªn sè cæ ®«ng ®¹i diÖn cho b¶n vèn cña c«ng ty còng nh­ khi biÓu quyÕt, tû lÖ lu«n lu«n cao h¬n ®¹i héi th­êng kú c. Cæ phiÕu Cæ phiÕu cña CTCP ®­îc ban hµnh cã mÖnh gi¸ b»ng nhau. Cã nhiÒu lo¹i cæ phiÕu trong CTCP. Theo tÝnh chÊt chuyÓn nh­îng cã: Cæ phiÕu ®Ých danh vµ cæ phiÕu v« danh. Theo quyÒn lîi ®­îc h­ëng cã: Cæ phiÕu th­êng, cæ phiÕu ­u ®·i , cæ phiÕu ­u ®·i dù phÇn, cæ phiÕu ­u ®·i hoµn vèn, cæ phiÕu h­ëng l·i sau. Cæ phiÕu cña c«ng ty chØ mÊt ®i khi c«ng ty ph¸ s¶n d. Qu¶n trÞ C«ng ty Cæ phÇn - CTCP ®­îc qu¶n trÞ bëi mét héi ®ång qu¶n trÞ do ®¹i héi cæ ®«ng bÇu ra (cã thÓ chØ ®Þnh trong ®iÒu lÖ vµ th«ng qua ®¹i héi cæ ®«ng s¸ng lËp). + Héi ®ång qu¶n trÞ (H§QT) th­êng mçi th¸ng häp mét lÇn, quyÒn tËp thÓ vµ cã thÓ lµ thµnh viªn H§QT, chuyªn viªn ë c«ng ty kh¸c. +H§QT cã nhiÖm vô v¹ch c¸c chÝnh s¸ch lín ®Ó qu¶n trÞ c«ng ty nh­: Më réng hoÆc thu hÑp c«ng ty; bæ nhiÖm hoÆc b·i nhiÔm gi¸m ®èc ®iÒu hµnh hoÆc th«ng qua quy chÕ ho¹t ®éng c«ng ty; ph­¬ng ¸n cæ tøc - Gi¸m ®èc c«ng ty: Do H§QT ®Ò cö ®Ó trùc tiÕp ®iÒu hµnh ho¹t ®éng hµng ngµy cña c«ng ty. QuyÒn h¹n, quyÒn lîi cña gi¸m ®èc ®­îc x¸c ®Þnh theo ®iÒu lÖ, quy chÕ. Gi¸m ®èc cã thÓ thuª ngoµi hoÆc do chñ tÞch H§QT kiªm nhiÖm. Dï lµ thµnh viªn H§QT hay kh«ng, gi¸m ®èc ph¶i tham gia ®ñ c¸c cuéc häp CTCP. - CTCP cã ban kiÓm to¸n tõ 1 ®Õn 3 kiÓm to¸n viªn trong ®ã ph¶i cã mét cña toµ ¸n th­¬ng m¹i do héi ®ång cæ ®«ng bÇu ra. NhiÖm vô cña kiÓm to¸n viªn lµ kiÓm so¸t c«ng viÖc tµi chÝnh, kÕ to¸n theo c¸ch nµo cho phï hîp víi quyÒn hµnh cña m×nh nh­: kiÓm tra tµi liÖu b¸o biÓu cña H§QT tr×nh ®¹i héi cæ ®«ng, trong tr­êng hîp khÈn cÊp hä cã quyÒn triÖu tËp ®¹i héi cæ ®«ng bÊt th­êng vµ hµng n¨m nÕu H§QT xao l·ng. e. Sinh ho¹t CTCP. - Niªn khãa ho¹t ®éng cña CTCP tõ ngµy 1 th¸ng 1 ®Õn ngµy 31 th¸ng 12 n¨m ®ã. - Thay ®æi ®iÒu lÖ c«ng ty ®­îc thùc hiÖn do c¸c biÕn ®éng vÒ kinh tÕ, x· héi, ®iÒu kiÖn kinh doanh. VÝ dô: t¨ng vèn, gi¶m vèn, thay ®æi h×nh thøc c«ng ty, hîp nhÊt víi c«ng ty kh¸c - CTCP bÞ gi¶i t¸n trong tr­êng hîp: C«ng ty m·n h¹n; kh«ng cßn môc tiªu; lç vèn. TÊt c¶ c¸c tr­êng hîp trªn ®Òu ph¶i ®óng luËt ®Þnh 1.2. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn. 1.2.1 Nguyªn nh©n ra ®êi. CTCP lµ sù h×nh thµnh mét kiÓu tæ chøc doang nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã ra ®êi kh«ng n»m trong ý muèn chñ quan cña bÊt cø lùc l­îng nµo mµ lµ mét qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan do c¸c nguyªn nh©n sau: - Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ t­ b¶n t¨ng c­êng tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n ngµy cµng cao lµ nguyªn nh©n hµng ®Çu thóc ®Èy CTCP ra ®êi. Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, qui luËt gi¸ trÞ t¸c ®éng m¹nh nh­ c¹nh tranh khèc liÖt gi­a c¸c nhµ t­ b¶n, buéc hä ph¶i t×m c¸ch c¶i tiÕn n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt nh»m sao cho gi¸ trÞ hµng ho¸ c¸ biÖt cña m×nh thÊp h¬n hoÆc b»ng møc gi¸ trÞ hµng ho¸ x· héi th× míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy c¸c nhµ t­ b¶n võa vµ nhá ph¶i tù tÝch tô vèn ®Ó më réng qui m« s¶n xuÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ cao trang thiÕt bÞ, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh­ vËy c¸c nhµ t­ b¶n võa vµ nhá cã thÓ tho¶ hiÖp, liªn minh víi nhau, tËp trung c¸c nhµ t­ b¶n c¸ biÖt cña hä l¹i thµnh mét t­ b¶n lín ®Ó ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c nhµ t­ b¶n kh¸c. Tõ h×nh thøc tËp trung vèn nh­ vËy c¸c CTCP dÇn dÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ. - Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp – c¬ khÝ cña tiÕn bé kü thuËt t¹o ®éng lùc thóc ®Èy CTCP ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ do tr×nh ®é kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn cao, ®ßi hái t­ b¶n cè ®Þnh t¨ng lªn v× thÕ qui m« tèi thiÓu mµ mét t­ b¶n cÇn cã ®Ó cã thÓ kinh doanh dï trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng còng ngµy cµng lín h¬n. MÆt kh¸c do kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn lµm xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu lÜnh vùc kinh doanh. Vµ c¸c mÆt hµng míi cã hiÖu qu¶ h¬n ®· thu hót c¸c nhµ t­ b¶n ®æ x« vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c mÆt hµng míi nµy, b»ng c¸ch di chuyÓn t­ b¶n tõ c¸c ngµnh, lÜnh vùc vµ c¸c mÆt hµng kinh doanh kÐm hiÖu qu¶. Nh­ng ®iÒu nµy rÊt khã kh¨n vµ kh«ng thÓ trong mét sím mét chiÒu cã thÓ lµm ®­îc. V× thÕ c¸c nhµ t­ b¶n c¸ biÖt ph¶i liªn minh víi nhau gãp vèn x©y dùng doanh nghiÖp lín. Cïng chung môc ®Ých t×m lîi nhuËn siªu ng¹ch, tho¶ thuËn cïng gãp vèn thµnh lËp CTCP cïng kinh doanh. - Sù ph©n t¸n t­ b¶n ®Ó tr¸nh rñi ro trong c¹nh tranh vµ t¹o thÕ m¹nh vÒ qu¶n lý. S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é kü thuËt cµng cao, c¹nh tranh cµng khèc liÖt th× sù rñi ro trong kinh doanh ®e do¹ ph¸ s¶n ®èi víi c¸c nhµ t­ b¶n ngµy cµng lín. §Ó tr¸nh gÆp ph¸ s¶n, c¸c nhµ t­ b¶n ®· ph¶i ph©n t¸n t­ b¶n cña m×nh ®Ó tham gia vµo nhiÒu t­ b¶n kh¸c biÖt, nghÜa lµ tham gia ®Çu t­ vµo nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu c«ng ty kh¸c nhau. Víi c¸ch lµm nµy mét mÆt c¸c nhµ t­ b¶n chia sÎ sù thiÖt h¹i cho nhiÒu ng­êi khi gÆp rñi ro. Nh­ng mÆt kh¸c do cïng mét sè ®«ng ng­êi tham gia cïng qu¶n lý, tËp trung ®­îc trÝ tuÖ cña nhiÒu ng­êi, CTCP h¹n chÕ ®­îc rñi ro trong kinh doanh. Tãm l¹i CTCP lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan do ®ßi hái cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tËp trung t­ b¶n. Nã diÔn ra m¹nh mÏ cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ vµ sù tù do c¹nh tranh víi CNTB. Mac kh¼ng ®Þnh “ngµy nay sù thu hót lÉn nhau gi÷ c¸c nhµ t­ b¶n riªng lÓ vµ xu h­íng tËp chung tá ra m¹nh h¬n bao giê hÕt”. Tõ ®©y ®¸nh dÊu mét thêi kú ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c CTCP, ®ång thêi nã trë thµnh mét m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt phæ biÕn ë hÇu kh¾p c¸c n­íc trªn thÕ giíi. 1.2.2 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn: Tr¶i qua 4 giai ®o¹n: Giai ®o¹n I: Lµ giai ®o¹n mÇm mèng CTCP ®Çu tiªn xuÊt hiÖn mang tªn c«ng ty §«ng Ên, do th­¬ng nh©n Anh thµnh lËp. N¨m 1773 t¹i Lu©n §«n h×nh thï ®Çu tiªn cña së giao dÞch chøng kho¸n ra ®êi vµo n¨m 1801 th× chÝnh thøc ®­îc thµnh lËp. ThÞ tr­êng giao chøng kho¸n cña Mü ra ®êi vµo n¨m 1790. Giai ®o¹n II: Lµ giai ®o¹n h×nh thµnh tr­íc vµ sau cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp chñ yÕu lµ nöa ®Çu thÓ kû XIX, c¸c CTCP chÝnh thøc lÇn l­ît ra ®êi víi h×nh thøc tæ chøc vµ h×nh thøc ph©n phèi riªng cña chóng. Kho¶ng gi÷a thÕ kû XVIII ®Çu thÕ kû XIX, c«ng ty cæ phÇn ®· xuÊt hiÖn trong lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i: ®­êng s«ng vµ ®­êng s¾t; ®Õn n¨m 1837 sè c«ng ty cæ phÇn ®· lµ 46. Giai ®o¹n III: lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn, sau nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XIX c¸c CTCP ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh mäc nªn mét c¸ch phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c n­íc, c¸c ngµnh quy m« s¶n xuÊt më réng m¹nh mÏ, tËp trung t­ b¶n diÔn ra víi tèc ®é ch­a tõng thÊy nh­: CacTen, Xanh§iCa, T«R«t. ®Õn n¨m 1930, sè CTCP ë Anh lµ 86 ngh×n vµ 90% t­ b¶n Anh ®Òu chÞu sù khèng chÕ cña CTCP. ë Mü, n¨m 1909 cã tíi 262000 CTCP. §Õn n¨m1939, sè CTCP ë Mü chiÕm 51,7% trong sè c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp. Giai ®o¹n IV: Lµ giai ®o¹n tr­ëng thµnh, sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II, CTCP ngµy cµng trë nªn hoµn thiÖn h¬n vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn quy m« to lín . CTCP ra ®êi trªn c¬ së nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ ®Æc biÖt lµ x· héi ho¸ vÒ vèn, quan hÖ tÝn dông ph¸t triÓn, quan hÖ thÞ tr­êng h×nh thµnh ®Çy ®ñ. Tr¶i qua mÊy tr¨m n¨m, CTCP ®É ph¸t triÓn ë hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c n­íc t­ b¶n theo xu h­íng tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ quy m« lín tõ mét lÜnh vùc ®Õn nhiÒu lÜnh vùc, tõ mét ngµnh ®Õn ®a ngµnh, tõ mét quèc gia ®Õn c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. §Æc ®iÓm vµ vai trß cña c«ng ty cæ phÇn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ §Æc ®Óm cña c«ng ty cæ phÇn.. CTCP lµ mét h×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nã cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: - CTCP lµ mét tæ chøc kinh doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n v¸ c¸c cæ ®«ng chØ cã tr¸ch nhiÖm ph¸p lý h÷u h¹n trong phÇn gãp vèn cña m×nh. §iÒu nµy cho phÐp c«ng ty cã t­ c¸ch ph¸p lý ®ñ ®Ó huy ®éng nh÷ng l­îng vèn lín n»m r¶i r¸c thuéc nhiÒu c¸ nh©n trong x· héi. - C«ng ty cã thÓ ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i cæ phÇn, trong ®ã ph¶i cã cæ phÇn phæ th«ng. Ngoµi cæ phÇn phæ th«ng, c«ng ty cã thÓ ph¸t hµnh cæ phÇn ­u ®·i: Cæ phÇn ­u ®·i biÓu quyÕt, cæ phÇn ­u ®·i cæ tøc, cæ phÇn ­u ®·i hoµn l¹i vµ cæ phÇn ­u ®·i do ®iÒu lÖ c«ng ty qui ®Þnh. - Cæ ®«ng cã quyÒn tù do chuyÓn nh­îng cæ phÇn cña m×nh cho ng­êi kh¸c, trõ tr­êng hîp ®ã lµ cæ phÇn ­u ®·i biÓu quyÕt vµ cæ phÇn ­u ®·i cña cæ ®«ng s¸ng lËp c«ng ty trong 3 n¨m ®Çu kÓ tõ ngµy c«ng ty ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn kinh doanh. §Æc ®iÓm nµy cña CTCP ®· cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi h×nh thøc vµ môc tiªu ®Çu t­ mét c¸ch linh ho¹t. - C«ng ty ®­îc phÐp ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng. §Æc ®iÓm nµy cho thÊy kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña c«ng ty lµ rÊt lín vµ réng r·i trong c«ng chóng. - Cæ ®«ng cña CTCP tèi thiÓu lµ 3 vµ kh«ng h¹n chÕ sè l­îng tèi ®a (kh¸c víi c«ng tyTNHH lµ sè thµnh viªn lµ kh«ng qu¸ 50 ng­êi). Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, CTCP ®­îc phÐp ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ cæ ®«ng ®­îc quyÒn tù do chuyÓn nh­îng cæ phÇn cña m×nh v× thÕ sè l­îng cæ ®«ng cña CTCP th­êng lµ rÊt ®«ng 3.2. Vai trß: - C«ng ty cæ phÇn th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n cã kh¶ n¨ng tËp trung vèn nhanh vµ nhiÒu ®Ó ®ñ søc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh víi qui m« khæng lå mµ tõng nhµ kinh doanh riªng biÖt kh«ng thÓ tù m×nh lµm næi. §iÒu nµy do quan hÖ së h÷u trong c«ng ty cæ phÇn lµ thuéc vÒ c¸c cæ ®«ng. - C«ng ty cæ phÇn gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông cña ®ång vèn th«ng qua c¸c biÓu hiÖn sau: + §èi víi c«ng ty cæ phÇn th× ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ph¶i do Nhµ n­íc hay ng©n hµng quyÕt ®Þnh mµ do chÝnh xÝ nghiÖp quyÕt ®Þnh. H¬n n÷a do h×nh thøc tù cÊp ph¸t tµi chÝnh b»ng huy ®éng c¸c nguån vèn trong d©n c­ ®· ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña xÝ nghiÖp vµ n©ng cao sù quan t©m cña xÝ nghiÖp ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn. + C«ng ty cæ phÇn th«ng qua viÖc gäi vèn qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· rót ng¾n ®­îc kho¶ng c¸ch gi÷a viÖc huy ®éng vèn vµ sö dông vèn. + Do lîi nhuËn cña c«ng ty cæ phÇn kh¸c nhau trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau thóc ®Èy nªn cã thÓ dÉn d¾t tiÒn vèn nhµn dçi tõ nhiÒu kªnh kh¸c nhau trong x· héi vµo c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh cã n¨ng xuÊt lao ®éng vµ tû suÊt lîi nhuËn cao lµm cho vèn ®­îc ph©n bè vµ sö dông hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ. + C«ng ty cæ phÇn cho phÐp x¸c nhËn quyÒn së h÷u vÒ tµi s¶n cña ng­êi chñ së h÷u vµ x¸c ®Þnh râ vèn cña mçi ng­êi th«ng qua sè l­îng cæ phÇn mµ cæ ®«ng n¾m gi÷. Thùc chÊt c«ng ty cæ phÇn ®· t¸ch ®­îc quyÒn së h÷u ra khái quyÒn qu¶n lý kinh doanh. §iÒu ®ã cho phÐp ng­êi gi¸m ®èc chñ ®éng linh ho¹t t×m kiÕm vµ thùc thi c¸c gi¶i ph¸p kinh doanh cã lîi nhÊt ®èi víi c«ng ty cña m×nh. - C«ng ty cæ phÇn cã kh¶ n¨ng phèi hîp c¸c lùc l­îng kinh tÕ kh¸c nhau duy tr× ®­îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn. C¸c thµnh viªn nµy cïng tån t¹i vµ ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh riªng do ®ã lµm gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt sù ng­ng trÖ cña c¸c nguån vèn vµ sù ®æ vì, sù gi¸n ®o¹n cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. - C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc kinh doanh tèt nhÊt ®Ó tranh thñ sù tham gia ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. Víi mét nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn viÖc thu hót vèn, khoa häc kü thuËt, tr×nh ®é qu¶n lý th«ng qua liªn doanh liªn kÕt víi n­íc ngoµi lµ v« cïng cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc. - C«ng ty cæ phÇn t¹o ra mét c¬ chÕ ph©n bè rñi ro ®Æc thï ®· h¹n chÕ ®­îc nh÷ng tiªu cùc vÒ kinh tÕ x· héi khi mét doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng. ChÕ ®é tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®· h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng thiÖt h¹i cña sù rñi ro thua lç. C¬ chÕ ph©n bè rñi ro nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi cã vèn m¹nh d¹n ®Çu t­, lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn v· cã xu h­íng æn ®Þnh h¬n. ViÖc h×nh thµnh chøng kho¸n cña c«ng ty cæ phÇn cïng víi viÖc chuyÓn nh­îng, mua b¸n chøng kho¸n ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ra ®êi thÞ tr­êng chøng kho¸n - tr¸i tim cña thÞ tr­êng vèn. ý nghÜa c¨n b¶n cña viÖc ra ®êi thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ ë chç: ®ã lµ n¬i c¸c nhµ kinh doanh cã thÓ t×m kiÕm ®­îc nguån tµi trî cho ho¹t ®éng ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh, lµ n¬i khai th«ng c¸c nguån tiÕt kiÖm cña nh÷ng ng­êi tÝch luü ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­, lµ c¬ chÕ ph©n bæ c¸c nguån vèn ®Çu t­ thÝch hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ cßn lµ c¬ së quan träng ®Ó Nhµ n­íc qua ®ã sö dông c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu ®· lùa chän. Bªn c¹nh nh÷ng vai trß lín nh­ vËy ®èi víi nÒn kinh tÕ, c«ng ty cæ phÇn vÉn cßn tån t¹i nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ sau: + Víi chÕ ®é tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn ®· ®em l¹i thuËn lîi cho c¸c cæ ®«ng nh­ng l¹i chuyÓn bít rñi ro cho c¸c chñ nî. + C«ng ty cæ phÇn gåm ®«ng ®¶o c¸c cæ ®«ng tham gia gãp vèn, sè vèn gãp kh¸c nhau hä l¹i kh«ng quen biÕt nhau sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tranh chÊp vµ ph©n ho¸ lîi Ých gi÷a c¸c nhãm cæ ®«ng. V× thÕ viÖc ®iÒu hµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn rÊt phøc t¹p. + C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý ë c«ng ty cæ phÇn t­¬ng ®èi cång kÒnh vµ phøc t¹p v× vËy chi phÝ cho viÖc qu¶n lý t­¬ng ®èi lín. MÆc dï cßn mét sè h¹n chÕ, nh­ng nh×n chung c«ng ty cæ phÇn lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh phï hîp víi quy m« s¶n xuÊt lín, thÝch øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái cña nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ cao vµ sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i Ch­¬ng 2 : C«ng ty cæ phÇn vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn nay . 2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt nam. 2.1.1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc h×nh thµnh CTCP ë n­íc ta. - §iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng ph¸p lý: Chóng ta ®· cã nhiÒu bé luËt vµ c¸c bé luËt nµy ngµy cµng ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn. Ngoµi ra cßn cã mét sè bé luËt míi s¾p ®­îc ®­a vµo hÖ thèng luËt ®Ó phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn x· héi ngµy nay. Nh÷ng bé luËt ®ã ®· më ra mét m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi cho viÖc ra ®êi cña CTCP. MÆc dï ch­a thùc sù hoµn chØnh song nh÷ng bé luËt ®ã sÏ lµ nh©n tè më ®Çu cho sù ra ®êi cña CTCP. - ChÝnh phñ ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng trong viÖc CPH, ®©y lµ nh©n tè rÊt quan träng. Bëi lÏ kh«ng CPH th× hiÖu qu¶ lµm ¨n cña c¸c doanh nghiÖp khã ®­îc n©ng cao. §iÒu ®ã lµm nÒn kinh tÕ n­íc ta cµng tôt hËu so víi c¸c n­íc kh¸c. Khi chÝnh phñ ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc CPH th× sÏ cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh CPH.Bëi ChÝnh phñ kh«ng nh÷ng chØ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch mµ cßn cã c¶ chÝnh s¸ch b¾t buéc. - T×nh h×nh kinh tÕ ®Êt n­íc biÕn ®æi theo h­íng tÝch cùc. Sau h¬n 15 n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu kh¶ quan. Nh÷ng thµnh tùu cña nÒn kinh tÕ ®· t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho sù ra ®êi cña CTCP. - Thu nhËp cña d©n c­ ®­îc n©ng cao. Do nÒn kinh tÕ ®· cã sù t¨ng tr­ëng thu nhËp ng­êi d©n ®­îc c¶i thiªn tõ ®ã ng­êi d©n cã ®iÒu kiÖn vµ sù tù tin ®Ó ®ãng gãp vµo CTCP. Lµm ¨n b»ng vèn, trÝ tuÖ vµ søc lùc cña m×nh. -NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· t¹o ra sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp v× thÕ ®· xuÊt hiÖn ®éi ngò qu¶n lý doanh nghiÖp cã n¨ng lùc. §éi ngò nµy sÏ lµ nh÷ng ng­êi n¨ng ®éng s¸ng, ®ñ søc ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng khi tham gia vµo CTCP. -Nhµ n­íc ta ®· cã luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp c¸c nhµ t­ b¶n n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt nam . Thu hót ®­îc mét l­îng vèn ®¸ng kÓ ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh CPH. -N­íc ta cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. ViÖc ®­a CTCP vµo nÒn kinh tÕ cßn míi mÎ ®èi víi ViÖt nam nh­ng kh«ng míi mÎ víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. V× thÕ n­íc ta cã ®IÒu kiÖn häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tr¸nh ®­îc nh÷ng sai lÇm, rót ng¾n nh÷ng b­íc kh«ng cÇn thiÕt, häc hái kinh nhiÖm qu¶n lý. Tãm l¹i: dï lµ nh©n tè bªn trong hay bªn ngoµi chóng ta ®Òu cã nhiÒu thuËn lîi ®Ó h×nh thµnh CTCP.H¬n n÷a viÖc h×nh thµnh CTCP lµ mét yÕu tè kh¸ch quan mµ kh«ng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nµo tr¸nh ®uîc. V× thÕ nh­ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi CTCP ®· h×nh thµnh ë ViÖt nam. Vµ hy väng trong t­¬ng lai kh«ng xa ®ã sÏ lµ h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®em l¹i hiÖu qu¶ lín cho nÒn kinh tÕ ViÖt nam Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn CTCP ë ViÖt nam. Ngµy 21 th¸ng 12 n¨m 1990 luËt c«ng ty ViÖt nam ra ®êi. ®Õn th¸ng 11 n¨m 1991 chñ tr­¬ng CPH doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt nam lÇn ®Çu tiªn ®­îc nªu t¹i NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 2 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VII. Cho ®Õn ngµy 31 th¸ng 7 n¨ 1999 n­íc ta ®· cã kho¶ng 230 CTCP ®­îc thµnh lËp theo luËt c«ng ty vµ 206 doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc CPH chuyÓn sang h×nh thøc CTCP. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cã thÓ chia lµm 2 giai ®o¹n chÝnh: -Giai ®o¹n thÝ ®Óm (1992 – 1995 ) : Trong giai ®o¹n nµy, Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng ( nay lµ Thñ t­íng ChÝnh phñ ) ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 202/CT ngµy 8 th¸ng 6 n¨m 1992 vÒ viÖc thÝ ®IÓm chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh CTCP vµ chØ thÞ 84/TTg vÒ viÖc xóc tiÕn thùc hiÖn thÝ ®iÓm CPH doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c gi¶i ph¸p ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Sau 4 n¨m triÓn khai quyÕt ®Þnh sè 202/CT vµ chØ thÞ sè 84/TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ( 1992 - 1995 ), ®· cã 5 doanh nghiÖp nhµ n­íc chuyÓn thµnh CTCP. §ã lµ: + C«ng ty §¹i lý Liªn hiÖp vËn chuyÓn, thuéc Bé Giao th«ng VËn t¶i (cæ phÇn ho¸ n¨m 1993 ). + C«ng ty C¬ ®iÖn l¹nh, thuéc Uû ban Nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh ( cæ phÇn ho¸ n¨m 1993 ). + XÝ nghiÖp Giµy HiÖp An, thuéc Bé C«ng nghiÖp (cæ phÇn ho¸ n¨m 1994 ). +XÝ nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu, thuéc Uû ban nh©n d©n tØnh Long An (cæ phÇn ho¸ n¨m 1995 ). +XÝ nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc, thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n (cæphÇn ho¸ n¨m 1995 ). Trong sè c¸c doanh nghiÖp nãi trªn th× cã 4 doanh nghiÖp thuéc ®Þa bµn Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ1doanh nghiÖp thuéc ®Þa bµn TØnh Long An. -Giai ®o¹n më réng thªm ( tõ n¨m 1996 dÕn nay ) : Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ c¸c ­u ®iÓm vµ tån t¹i trong giai ®o¹n triÓn khai thÝ ®iÓm CPH mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc, ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 28/CP ngµy 7 th¸ng 5 n¨m 1996 vÒ chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh CTCP. NghÞ ®Þnh nµy ®· x¸c ®Þnh râ gi¸ trÞ doanh nghiÖp; chÕ ®é ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp vµ tæ chøc bé bé m¸y gióp Thñ t­íng ChÝnh phñ chØ ®¹o c«ng t¸c CPH doanh nghiÖp nhµ n­íc, ®ång thêi giao nhiÖm vô cho c¸c Bé, c¸c ®Þa ph­¬ng h­íng dÉn vµ tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c nµy. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, nghÞ ®Þnh28/CP ®· béc lé mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. V× vËy, ngµy 26/3/1997 ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 25/CP söa ®æi mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 28/CP kÓ trªn. Nhê nh÷ng v¨n b¶n nµy, c«ng t¸c CPH ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ kh¸ kh¶ quan trong hai n¨m 1996-1997. Sè doanh nghiÖp nhµ n­íc CPH trong 2 n¨m t¨ng gÊp nhiÒu lÇn so víi 4 n¨m tr­íc, ®­a tæng sè doanh nghiÖp nhµ n­íc hoµn thµnh viÖc chuyÓn thµnh CTCP, ho¹t ®éng theo LuËt C«ng ty lªn 18 doanh nghiÖp. HÇu hÕt 18 doanh nghiÖp nµy, sau khi chuyÓn sang CTCP ®Òu ph¸t triÓn tèt víi mét sè chØ tiªu nh­ doanh thu, lîi nhuËn, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ®Òu t¨ng tr­ëng cao hµng n¨m. §©y thùc sù lµ tÝn hiÖu tèt, khÝch lÖ c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc chuÈn bÞ chuyÓn sang CTCP tiÕp tôc ñng hé chñ tr­¬ng CPH cña §¶ng vµ ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, trong vong 5 n¨m ( 1992 -1997 ) mµ c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc míi chØ cæ phÇn ho¸ xong cã 18 doanh nghiÖp chøng tá tèc ®é CPH diÔn ra cßn qu¸ chËm. C¸c nguyªn nh©n cña sù chËm ch¹p ®· ®­îc chØ ra vµ kh¾c phôc tõng b­íc, t¹o nªn mét sù chuyÓn biÕn ngµy mét m¹nh mÏ c¶ vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung, hoµn chØnh hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c quy tr×nh, thñ tôc lÉn viÖc thùc hiÖn CPH. B­íc chuyÓn biÕn lín vµ rÊt quan träng cã thÓ nãi ®­îc b¾t ®Çu tõ n¨m 1998, nhÊt lµ sau khi Thñ t­íng ChÝnh phñ cã ChØ thÞ 20/1998/CT –TTg vÒ ®Èy m¹nh s¾p xÕp vµ ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ NghÞ ®Þnh 44/1998/N§ -CP ngµy 29/6/1998 vÒ chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh CTCP. C¸c lo¹i c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt nam. ë ViÖt nam hiÖn nay cã c¸c lo¹i CTCP sau: Thø nhÊt: ®ã lµ c«ng ty quèc doanh. §©y lµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc khuyÕt tËt cña h×nh thøc së h÷u nhµ n­íc vµ tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý trong khu vùc doanh nghiÖp quèc doanh. CTCP quèc doanh gåm nhiÒu chñ së h÷u: Nhµ n­íc, nh÷ng ng­êi lao ®éng trùc tiÕp trong CTCP, c¸c c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kh¸c. Mét ®Æc ®iÓm cña lo¹i CTCP nµy lµ nhµ n­íc n¾m gi÷ cæ phiÕu khèng chÕ chi phèi ho¹t ®éng cña CTCP do ®ã ®­îc gäi lµ c«ng ty quèc doanh. Ng­êi thay mÆt nhµ n­íc víi t­ cach lµ mét cæ ®«ng trong héi ®ång qu¶n trÞ cã vai trß quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm râ rµng h¬n so víi vai trß chñ së h÷u g¾n víi bé m¸y nhµ n­íc vµ viªn chøc nhµ n­íc. Ngoµi ra còng lµ CTCP nªn cã ®Çy ®ñ c¸c vai trß, ®Æc ®iÓm cña CTCP ®· nªu Thø hai: Lo¹i CTCP liªn doanh víi n­íc ngoµi. Ta biÕt r»ng CTCP lµ h×nh thøc liªn doanh tèt nhÊt ®Ó tranh thñ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do ®ã víi mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta hiÖn nay, sù ra ®êi cña CTCP liªn doanh víi n­íc ngoµi lµ ®Æc biÖt quan träng. Ta võa tranh thñ ®­îc vèn l¹i võa tranh thñ ®­îc c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý, kinh nghiÖm lµm ¨n cña c«ng ty n­íc ngoµi. §iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n cña CTCP liªn doanh víi n­íc ngoµi vµ CTCP quèc doanh lµ nã cã sù tham gia cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc n­íc ngoµi vµo mäi bé phËn cña c«ng ty. Dï vËy nh­ng do n­íc ta cã ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc nªn trong lo¹i CTCP nµy nhµ n­ícvÉn n¾m cæ phiÕu khèng chÕ Thø ba: Lo¹i CTCP cã 100% vèn n­íc ngoµi. §ã lµ c¸c CTCPdo c¸c c¸ nh©n hoÆc c¸c tæ chøc n­íc ngoµi lËp nªn ë ViÖt nam. HoÆc do mét CTCP liªn doanh víi n­íc ngoµi nh­ng sau mét thêi gian lµm ¨n, c¸c c¸ nh©n hoÆc tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi dÇn dÇn n¾m ®­îc toµn bé sè cæ phiÕu cña C«ng ty Thø t­: ChÝnh phñ quy ®Þnh bæ sung h×nh thøc b¸n toµn bé gi¸ trÞ vèn nhµ n­íc hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó chuyÓn thµnh CTCP. H×nh thøc nµy ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh c¸c ngµnh nghÒ th«ng th­êng. Trªn ®©y lµ 4 lo¹i CTCP ë ViÖt nam hiÖn nay. MÆc dï kh¸c nhau vÒ h×nh thøc nh­ng b¶n chÊt cña c¸c c«ng ty lµ kh¸c nhau vµ ®Òu ®ãng gãp vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. 2.3 Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay NÒn kinh tÕ n­íc ta lµ mét nÒn kinh tÕ nghÌo nµn, l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn. MÆc dï ®· ®æi míi nÒn kinh tÕ ®­îc h¬n 15 n¨m vµ ®· giµnh ®­îc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh. Nh­ng so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi th× kho¶ng c¸ch gi÷a nÒn kinh tÕ n­íc ta vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ kh¸ xa. N­íc ta ®ang nç lùc phÊn ®Êu ®Ó thu hÑp kho¶ng c¸ch nµy. CTCP ra ®êi ®· cã mét vai trß nhÊt ®Þnh trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, thu hÑp kho¶ng c¸ch víi n­íc ngoµi. Vai trß ®ã thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau: Vai trß thø nhÊt: Huy ®éng ®­îc vèn nhµn rçi tõ d©n c­. Qua h¬n 15 n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã nhiÒu tiÕn bé thu nhËp cña d©n c­ ®­îc n©ng cao. Tuy nhiªn nhiÒu ng­êi cßn ch­a biÕt sö dông vèn mét c¸ch hîp lý do ch­a n¨ng ®éng, ch­a s¸ng t¹o vµ ch­a tù tin. ViÖc göi tiÕt kiÖm vµo ng©n hµng ®em l¹i mét sè l·i h¹n chÕ. VËy ng­êi d©n ph¶i t×m n¬i ®Ó ®Çu t­ sè tiÒn cña m×nh ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt- §ã chÝnh lµ CTCP. VÒ phÝa ng­êi gãp vèn hä ®­îc lîi nhuËn cao h¬n so víi göi ng©n hµng, l¹i ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vÒ sè vèn ®· ®Çu t­ nªn hä ph¶i ch¨m chØ, ph¶i nç lùc h¬n ®Ó cã ®­îc kÕt qu¶ tèt nhÊt. Cßn vÒ phÝa c«ng ty mçi thµnh viªn gãp vèn th× sè vèn c«ng ty sÏ ®­îc t¨ng thªm cã ®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt, thay ®æi c«ng nghÖ, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c C«ng ty kh¸c. Vai trß thø hai: Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖt nam lµ n­íc ®ang thu hót ®­îc sù chó ý cña rÊt nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× ViÖt nam lµ n­íc cã thÞ tr­êng tiªu thô lín do ®«ng d©n c­, cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, cã nguån nh©n c«ng dåi dµo víi møc l­¬ng thÊp... Cßn vÒ phÝa ViÖt nam c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu, tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý cßn thÊp, khi hîp t¸c víi n­íc ngoµi võa thu hót ®­îc nguån vèn, võa ®­îc chuyÓn giao c«ng nghÖ l¹i häc hái ®­îc kinh nghiªm qu¶n lý... v× vËy quan hÖ hîp t¸c lµ quan hÖ 2 chiÒu, hai bªn cïng cã lîi. CTCP ®· thùc hiÖn tèt vai trß nµy, lµ chiÕc cÇu nèi cho sù giao l­u hîp t¸c gi÷a n­íc ta víi n­íc ngoµi. Thóc ®Èy nhanh h¬n nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc Vai trß thø ba cña CTCP trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay lµ n©ng cao vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ nhµ n­íc. Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc chiÕm ®a sè. Nh­ng tr­íc ®©y c¸c doanh nghiÖp nµy lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ do ë trong chÕ ®é quan liªu bao cÊp nªn c¸c doanh nghiÖp cã søc ú lín, kh«ng n¨ng ®éng v× kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm khi lµm ¨n thua lç. Khi ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh CPH c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù th©n vËn ®éng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh ®éng cña m×nh, lêi ¨n lç chÞu nªn c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n. Tuy nhiªn trong c¸c doanh nghiÖp nµy Nhµ n­íc vÉn n¾m cæ phiÕu khèng chÕ. Nh­ vËy Nhµ n­íc võa qu¶n lý ®­îc doanh nghiÖp võa buéc doanh nghiÖp ph¶i tù m×nh ph¶i s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã CTCP ®· n©ng cao ®­îc vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc. Vai trß thø t­ cña CTCP lµ tr¸nh ®­îc rñi ro trong kinh doanh. MÆc dï kh«ng cã nh÷ng nhµ t­ b¶n lín lò­êng, kh«ng cã c¸c c«ng ty ®éc quyÒn ë ViÖt nam. Nh­ng khi tham gia s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp víi sè vèn nhá sÏ chÞu s¸c xuÊt rñi ro cao. NhÊt lµ khi hiÖn nay ViÖt nam ®· chuÈn bÞ tham gia AFTA, sÏ ph¸ bá hµng rµo thuÕ quan víi c¸c n­íc trong khu vùc. V× vËy c¸c doanh nghiÖp sÏ ph¶i c¹nh tranh khèc liÖt víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong khu vùc. NÕu sè vèn Ýt, tr×nh ®é kÐm sÏ sím bÞ ®µo th¶i. Nªn tham gia vµo CTCP sÏ lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam h¹n chÕ ®­îc c¸c rñi ro. N©ng cao søc c¹nh tranh c¶ ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ trong khu vùc. Vai trß thø n¨m cña CTCP lµ thóc ®Èy sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ( TTCK ). Nhê cã sù ra ®êi cña c¸c CTCP mµ TTCK ViÖt nam ®· h×nh thµnh. MÆc dï cßn non nít nh­ng còng ®· gãp phÇn vµo viÖc cñng cè sù ph¸t triÓn cña CTCP. §©y lµ mèi quan hÖ 2 chiÒu hç trî thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn. Nh­ vËy CTCP ®· cã nh÷ng vai trß nhÊt ®Þnh ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt nam. Trong thêi gian tíi CTCP sÏ ®­îc më réng h¬n n÷a vµ sÏ ®ãng gãp vai trß quan träng h¬n n÷a vµo qóa tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë ViÖt nam. Mét sè thµnh tùu Sau mét thêi gian thùc hiÖn qu¸ tr×nh CPH chóng ta ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu sau: Thø nhÊt: CPH ®· thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý. ChÕ ®é b×nh bÇu chän gi¸m ®èc, héi ®ång qu¶n trÞ vµ c¸c chøc danh l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp ®· lµm cho ®éi ngò nµy cã tr¸ch nhiÖm cao h¬n, quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm ®· g¾n víi nhau h¬n, viÖc tr¶ c«ng lao ®éng còng rÊt râ rµng vµ minh b¹ch; vÊn ®Ò lµm chñ tËp thÓ cña c¸c cæ ®«ng ®­îc ph¸t huy cao ®é. §iÒu nµy lµm mäi ng­êi cµng nç lùc phÊn ®Êu h¬n n÷a ®Ó x©y dùng doanh nghiÖp ngµy cµng v÷ng m¹nh. Thø hai: t×nh tr¹ng l·ng phÝ cña c¶i, tµi s¶n gi¶m thiÓu: vÊn ®Ò ¨n nhËu, xa hoa kh«ng cßn, tiÒn phong bao... còng kh«ng cã. V× ®iÒu kiÖn cña c¸c c«ng ty quy ®Þnh râ ®Þnh møc c¸c kho¶n chi, nhÊt lµ khi tiÕp kh¸ch. Nh­ vËy ng©n s¸ch cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn vµ niÒm tin cña c¸c cæ ®«ng víi doanh nghiÖp ®­îc cñng cè. Thø ba: Ng­êi lao ®éng phÊn khëi, thu nhËp ngµy mét t¨ng, v× vËy tinh thÇn lµm viÖc h¨ng say. Kh«ng khÝ s¶n xuÊt míi ®­îc thiÕt lËp. §ã chÝnh lµ søc sèng míi cña doanh nghiÖp. ViÖc tinh thÇn lao ®éng h¨ng say sÏ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Cñng cè uy tÝn doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. Thø t­: Tµi s¶n cña doanh nghiÖp nhµ n­íc ( DNNN ) ®­îc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n. Tr­íc ®©y trong chÕ ®é cò tµi s¶n DNNN bÞ ®¸nh gi¸ thÊp, khÊu hao trÝch nép thÊp, kh«ng ®ñ bï ®¾p vèn ®Ó t¸i ®Çu t­, më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ViÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tµi s¶n DNNN ®· t¹o ra niÒm tin vµ nguån lùc míi thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña DNNN. Thø n¨m: Nhµ n­íc ®· thu håi vÒ ®­îc mét sè l­îng vèn ®¸ng kÓ. §©y lµ mét tÝn hiÖu ®¸ng mõng. L­îng vèn thu håi vÒ sÏ bæ sung vµo thu nhËp cña ng­êi lao ®éng vµ mét phÇn t¸i ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt. Thø s¸u: C¸c chØ tiªu kh¸c nhau nh­ vèn, nép ng©n s¸ch, viÖc lµm, thu nhËp b×nh qu©n ®Òu cã sù tiÕn bé. Sù tiÕn bé nµy ghi nhËn sù ®óng ®¾n trong ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Gãp phÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Thø b¶y: Thu nhËp qua cæ tøc cña ng­êi lao ®éng vµ nhµ n­íc ®Òu t¨ng. §iÒu nµy cho thÊy chóng ta ®· ®i ®óng h­íng vµ cÇn tiÕp tôc gi÷ g×n, ph¸t huy. Thø t¸m: Nhê sù lµm ¨n ngµy cµng khÊm kh¸ nªn gi¸ cæ phiÕu cña nhiÒu c«ng ty CPH ®· t¨ng nhanh. Gi¸ trÞ cæ phiÕu b×nh qu©n t¨ng 2-3 lÇn. Ng­êi ®Çu t­ ®­îc h­ëng phÇn l·i cæ tøc nh×n chung cao h¬n l·i göi ng©n hµng vµ cßn ®­îc h­ëng l·i vÒ gi¸ cæ phiÕu. Thø chÝn: Chóng ta ®· thèng nhÊt h¬n trong t­ t­ëng, rót ra ®­îc kinh nghiªm quý b¸u cho viÖc chØ ®¹o CPH. Tãm l¹i, Nh÷ng thµnh tùu mµ chóng ta ®· ®¹t ®­îc thÓ hiÖn ë viÖc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc n©ng cao, viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn, sè vèn huy ®éng ®­îc ngµy cµng lín. §iÒu ®ã ®· gãp mét phÇn vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc.. Nh÷ng mÆt yÕu kÐm. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu mµ chóng ta ®¹t ®­îc vÉn cßn rÊt nhiÒu mÆt Ch­a ®­îc mµ chóng ta cÇn ph¶i sím kh¾c phôc. Nh÷ng mÆt ch­a ®­îc ®ã lµ: Thø nhÊt: TiÕn tr×nh CPH tiÕn triÓn chËm. Chóng ta ®· cã chñ tr­¬ng CPH tõ n¨m 1991. Tõ ®ã ®Õn nay ®· cã hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n, nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh... vÒ viÖc triÓn khai vµ thóc ®Èy CPH DNNN. ThÕ nh­ng viÖc CPH diÔn ra rÊt chËm ch¹p, ch­a cã nhiÒu dÊu hiÖu kh¶ quan. Thø hai: C¸c doanh nghiÖp ch­a cã ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt thËt hiÖu qu¶, ch­a t×m ra ®­îc h­íng ®Çu t­ míi. Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp cßn thô ®éng trong viÖc nghiªn cøu vµ triÓn khai c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. Vµ ch­a tù tin khi tù m×nh døng ra lµm ¨n trªn thÞ tr­êng. Thø ba: Quan ®iÓm vÒ CPH vÉn ch­a thèng nhÊt. §Æc biÖt lµ c¸c cÊp bé, tØnh sî CPH sÏ kh«ng cßn g× ®Ó qu¶n lý n÷a. §©y lµ mét sai lÇm mµ chóng ta cÇn sím söa ®æi ®Ó nhanh chãng CPH, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Thø t­: Mét bé phËn c¸n bé, l·nh ®¹o sî CPH v× hä sî sÏ mÊt quyÒn lîi, mÊt chøc vô... cßn nh÷ng c«ng nh©n viªn kÐm cái th× sî mÊt viÖc lµm, mÊt chÕ ®é. ViÖc nµy ®· g©y ra søc ú trong viÖc CPH lµm viÖc CPH cµng chËm vµ khã kh¨n h¬n. Thø n¨m: Nhµ n­íc ch­a cã biÖn ph¸p m¹nh mÏ thùc hiÖn ®óng quyÒn chñ së h÷u cña m×nh. ChÝnh phñ ch­a kiªn quyÕt, ch­a coi CPH lµ nhiÖm vô b¾t buéc, mµ cßn chê tù nguyÖn cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c bé chñ qu¶n. Chñ tr­¬ng CPH dµn ®Òu kh«ng tËp trung vµo c¸c vïng träng ®iÓm. Thø s¸u: ViÖc tuyªn truyÒn vËn ®éng ®èi víi c¸n bé, c«ng nh©n viªn doanh nghiÖp CPH ch­a tèt. V× thÕ ng­êi d©n ch­a tin t­ëng vµo sù ®óng ®¾n cña chÝnh s¸ch g©y ra t©m lý chñ quan coi th­êng tÇm quan träng cña CPH. Thø b¶y: KiÓm to¸n ch­a thùc sù thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng cña m×nh, chi phÝ kiÓm to¸n rÊt cao nh­ng míi chØ kiÓm to¸n ®­îc h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp ch­a x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp. Thø t¸m: ViÖc tæ chøc thùc thi ch­a râ rµng. MÆc dï ban CPH gåm nhiÒu tæ chøc nh­ng ch­a hiÖu qu¶. ViÖc thèng nhÊt ý kiÕn rÊt khã kh¨n. Mét sè v¨n b¶n chØ ®¹o ch­a cô thÓ, ch­a kh¼ng ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho tõng c¸n bé, tõng ®Þa ph­¬ng. Thø chÝn: VÊn ®Ò x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp tr­íc CPH còng cßn gÆp khã kh¨n vµ kÐo dµi lÞch tr×nh CPH, thËm chÝ lµm cho CPH kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Thø m­êi: C¸c quy ®Þnh vÒ chÕ ®é ®èi víi DNNN CPH sau CPH ch­a râ rµng cã phÇn ph©n biÖt ®èi xö. ViÖc nµy g©y øc chÕ t©m lý cho nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¶nh h­ëng xÊu tíi qu¸ tr×nh CPH. Thø m­êi mét: Mét sè doanh nghiÖp ë MiÒn Nam ch­a cã ®Çy ®ñ giÊy tê ph¸p lý vÒ quyÒn së h÷u nhµ x­ëng vµ ®Êt ®ai g©y ¸ch t¾c cho qu¸ tr×nh CPH. Thø m­êi hai: ThÞ tr­êng chøng kho¸n míi mÎ cßn non nít ch­a ®¶m nhËn tèt chøc n¨ng cña m×nh lµ n¬i mua b¸n cæ phiÕu. Vµ ng­êi d©n ch­a m¹nh b¹o tham gia TTCK. Tãm l¹i: Dï ®· cã nhiÒu thµnh tùu song chóng ta vÉn cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh CPH. Cã thÓ nh×n thÊy ®ã lµ: qu¸ tr×nh chuÈn bÞ thµnh lËp kÐo dµi, thiÕu khu©n khæ ph¸p lý râ rµng, cã sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng vµ cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh CPH. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶I ph¸p c¬ b¶n nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ®Ó n©ng cao vai trß CTCP ë ViÖt nam CTCP ra ®êi ®· ®ãng gãp vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ n­íc ta.Tuy ®· gÆt h¸i ®­îc mét sè thµnh tùu song vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. NhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ®Ó n©ng cao vai trß CTCP ë ViÖt nam. §Ó ®­a ra ®­îc gi¶i ph¸p chóng ta ph¶i t×m hiÓu ®­îc nguyªn nh©n cña viÖc chËm tiÕn tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn CTCP tõ ®ã míi ®­a ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu. 3.1. Nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm c¶n trë qu¸ tr×nh h×nh thµnh CTCP ë n­íc ta. TiÕn tr×nh CPH ë n­íc ta trong thêi gian qua chËm bëi mét sè nguyªn nh©n sau: M«i tr­êng kinh tÕ ®ang tiÕp tôc cã khã kh¨n,do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ trong khu vùc: thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm bÞ thu hÑp l¹i, s¶n phÈm tån kho nhiÒu, gi¸ c¶ hÇu hÕt c¸c mÆt hµng gi¶m xuèng. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc ®¹t thÊp nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (trong n¨m th¸ng ®Çu n¨m 1999 chØ t¨ng 3,7% so víi cïng k× n¨m tr­íc, trong khi 5 th¸ng n¨m 96 t¨ng 13%, 5 th¸ng n¨m 97 t¨ng 11,1%, 5 th¸ng n¨m 98 t¨ng 10,5%). C¬ chÕ chÝnh s¸ch CPH chËm ®­îc ban hµnh ®ång bé thiÕu cô thÓ , quy tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp qu¸ phøc t¹p, cßn nhiÒu ®iÓm ch­a phï hîp. M«i tr­êng kinh tÕ ch­a thËt sù b×nh ®¼ng, ch­a t¹o ®­îc mÆt b»ng thèng nhÊt vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng c¹nh tranh ph¸t triÓn. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Òu thiÕu vèn, c«ng nî d©y d­a nhiÒu, c«ng nghÖ kü thuËt l¹c hËu, lao ®éng d­ thõa, s¶n phÈm lµm ra khã tiªu thô, kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh, do ®ã ch­a hÊp dÉn ng­êi mua cæ phÇn. ViÖc lùa chän doanh nghiÖp CPH lµm ch­a tèt, cßn kh¸ nhiÒu doanh nghiÖp kinh doanh khã kh¨n, hiÖu qu¶ thÊp, t×nh h×nh tµi chÝnh kh«ng lµnh m¹nh, ch­a cã biÖn ph¸p cñng cè nh­ng ®· ®­a vµo kÕ ho¹ch CPH, dÉn ®Õn mét sè doanh nghiÖp kh«ng triÓn khai ®­îc hoÆc viÖc b¸n cæ phÇn kÐo dµi. ViÖc tæ chøc triÓn khai ë mét sè bé ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ tæng c«ng ty Nhµ n­íc ch­a s©u s¸t kÞp thêi. Mét sè bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng, tæng c«ng ty Nhµ n­íc ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ ý nghÜa chñ tr­¬ng CPH do ®ã thiÕu chñ ®éng vµ ch­a kiªn quyÕt triÓn khai thùc hiÖn. ViÖc CPH doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­¬ng nhiªn cã ¶nh h­ëng dÕn vÞ trÝ c«ng t¸c, viÖc lµm, quyÒn lîi cña mét bé phËn c¸n bé qu¶n lý trùc tiÕp t¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c c¬ q­an qu¶n lý nhµ n­íc trung gian, v× vËy cã mét sè c¸n bé ®· chÇn chõ, do dù ch­a muèn CPH, trong khi ®ã c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ch­a cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi vµ kiªn quyÕt. Trong qu¸ tr×nh triÓn khai CPH, míi cã kh©u x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®­îc quy ®Þnh râ thêi h¹n, cßn l¹i tÊt c¶ c¸c kh©u kh¸c ch­a quy ®Þnh, do ®ã ch­a x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ c¸c doanh nghiÖp trong viÖc b¶o ®¶m triÓn khai CPH. ViÖc khèng chÕ møc mua CPH cßn qu¸ chÆt chÏ, cøng nh¾c, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mét sè doanh nghiÖp cÇn huy ®éng ®ñ vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh tuy ch­a huy ®éng ®ñ nh­ng do bÞ khèng chÕ nªn mét sè c¸ nh©n, ph¸p nh©n cã tiÒn mµ kh«ng mua ®­îc thªm. ViÖc quy ®Þnh c¸n bé l·nh ®¹o doanh nghiÖp kh«ng ®­îc mua cæ phÇn v­ît qu¸ møc mua cæ phÇn b×nh qu©n cña cæ ®«ng trong doanh nghiÖp võa h¹n chÕ viÖc huy ®éng vèn, võa kh«ng t¹o ®­îc niÒm tin vµ sù khuyÕn khÝch cho c¸c cæ ®«ng kh¸c mua cæ phÇn. ViÖc quy ®Þnh c¸c c¸n bé l·nh ®¹o doanh nghiÖp chØ ®­îc mua cæ phÇn ­u ®·i kh«ng v­ît qóa møc cæ phÇn ­u ®·i b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp lµm cho nh÷ng l·nh ®¹o cã sè n¨m lµm viÖc cao h¬n møc b×nh qu©n bÞ thiÖt thßi, dÉn ®Õn c¸c c¸n bé nµy ch­a thùc sù hå hëi tham gia CPH. Mét nguyªn nh©n rÊt quan träng lµ ta ch­a cã mét thÞ tr­êng chøng kho¸n hoµn chØnh nªn ch­a cã ph­¬ng thøc thÝch hîp ®Ó giao dÞch cæ phiÕu vµ tõ ®ã ch­a t¹o thuËn lîi cho viÖc thóc ®Èy CPH. Trªn ®©y chóng ta ®· kh¸i qu¸t mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc tiÕn tr×nh CPH ë n­íc ta trong thêi gian qua cßn chËm. Nh­ng bªn c¹nh viÖc CPH diÔn ra chËm th× hiÖn nay tû lÖ CTCP ë n­íc ta lµ rÊt thÊp. Mét sè nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn viÔc x¶y ra hiÖn t­îng trªn lµ: +NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®èi víi chóng ta vÉn cßn hÕt søc míi mÎ, c¸c nhµ kinh doanh vÉn ch­a quen víi sù c¹nh tranh khèc liÕt do kinh tÕ thÞ tr­êng mang l¹i, v× vËy hä ch­a chó träng ®Õn viÖc tËp trung nguån vèn tõ c¸c nhµ ®Çu t­ th«ng qua h×nh thøc CTCP ®Ó ®ñ søc c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. + Sù yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ, chñ yÕu lµ lùc l­îng s¶n xuÊt, biÓu hiÖn râ nhÊt lµ sù thÊp kÐm l¹c hËu cña kÕt cÊu h¹ tÇng cÊu toµn bé nÒn kinh tÕ. §©y lµ yÕu tè c¶n trë c«ng viÖc c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ. + nÒn kinh tÕ cña n­íc ta chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá ,thñ c«ng, víi c«ng nghÖ, kü thuËt l¹c hËu, tr×nh ®é ch­a cao. V× vËy, c¸c nhµ ®Çu t­ th­êng thÝch kinh doanh ë møc ®é võa ph¶i, ch­a chó träng ®Õn ®Çu t­, s¶n xuÊt ë quy m« lín, tr×nh dé khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i. + Tr×nh ®é qu¶n lý vÜ m« ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng cßn yÕu kÐm. HÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý ch­a hoµn chØnh. Mét sè quy ®Þnh ch­a râ rµng, thËm chÝ cßn m©u thuÉn nhau. 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ n©ng cao vai trß CTCP ë ViÖt nam. Trªn ®©y chóng ta ®· xÐt mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc tiÕn tr×nh CPH diÔn ra chËm vµ nh÷ng nguyªn nh©n lµm tû lÖ CTCP ë n­íc ta cßn thÊp.Tr­íc khi ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ n©ng cao vai trß CTCP ë ViÖt nam, chóng ta h·y ®i xÐt c¸c quan ®iÓm vµ môc tiªu cña Nhµ n­íc vÒ vÊn ®Ò CTCP. C¸c quan ®IÓm: Mét lµ: viÖc lùa chän nh÷ng doanh nghiÖp ®Ó CPH ph¶i ®­îc ®Æt trong ch­¬ng tr×nh tæng thÓ ®æi míi vµ s¾p xÕp l¹i khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc. Hai lµ: viÖc lùa chän doanh nghiÖp ®Ó CPH lµ thuéc thÈm quyÒn vµ chøc n¨ng cña Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi së h÷u, chø kh«ng tuú thuéc vµo ý kiÕn gi¸m ®èc vµ tËp thÓ lao ®éng trong doanh nghiÖp. Ba lµ: dùa trªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh c¸c muc tiªu CPH cô thÓ, phï hîp víi tõng lo¹i doanh nghiÖp, nh­ lo¹i cÇn huy ®éng thªm vèn, lo¹i cÇn thu håi vèn ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c, lo¹i nªn ®Ó cho ng­êi qu¶n lý vµ lao ®éng lµm chñ. Bèn lµ: mäi tµi s¶n cña doanh nghÖp tr­íc khi CPH ®Òu thuéc së h÷u Nhµ n­íc, trõ quü phóc lîi tËp thÓ. Lµ ng­êi chñ së h÷u Nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp, th× lÏ ®­¬ng nhiªn Nhµ n­íc còng cã tr¸ch nhiÖm víi phÇn vèn tù cã cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn ®©y lµ vÊn ®Ò ®­îc h×nh thµnh do nh÷ng chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh cò ®Ó l¹i, nªn viÖc xö lý ph¶i hÕt søc linh ho¹t vµ cô thÓ ®èi víi tõng doanh nghiÖp. N¨m lµ: viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña nh÷ng doanh nghiÖp CPH ph¶i chó ý ®Õn c¶ hai yÕu tè cÊu thµnh: gi¸ trÞ h÷u h×nh vµ gi¸ trÞ v« h×nh ®Ó kÕt hîp hai ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ theo thèng kª kÕ to¸n vµ theo ph­¬ng ph¸p tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. S¸u lµ: ph­¬ng ph¸p b¸n cæ phiÕu cña nh÷ng doanh nghiÖp ®­îc CPH cÇn ®­îc thùc hiÖn c«ng khai, râ rµng, thñ tôc ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu ®èi víi mäi ng­êi ®Ó tr¸nh sù l¹m dông cña nh÷ng ng­êi th­c thi còng nh­ sù nghi ngê cña c«ng chóng. B¶y lµ: Nhµ n­íc kh«ng chØ chó ý ®Õn thu håi vèn, mµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng kho¶n phÝ tæn nhÊt ®Þnh v× lîi Ých l©u dµi cña sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Nh÷ng kho¶n phÝ tæn cho b¶o hiÓm, trî cÊp cho ng­êi lao ®éng t×m viÖc lµm míi, b¸n cæ phiÕu theo gi¸ ­u ®·i cho nh÷ng nhãm x· héi nhÊt ®Þnh, cho vay tiÒn ®Ó mua kh«ng l·i suÊt hoÆc víi l·i suÊt thÊp cho c¸c ®èi t­îng nhÊt ®Þnh, ngoµi ra cßn cã nh÷ng chi phÝ vÒ ho¹t ®éng t­ vÊn, qu¶ng c¸o, kiÓm to¸n, m«i giíi ®Çu t­ qua cæ phiÕu... T¸m lµ: c¸c doanh nghiÖp ®­îc CPH sÏ ho¹t ®éng trong khu«n khæ LuËt c«ng ty, c¶ vÒ h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý, lÉn ho¹t ®éng tµi chÝnh. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn thµnh lËp mét c¬ quan ho¹t ®éng nh­ mét c«ng ty tµi chÝnh quèc gia víi ®éi ngò c¸c nhµ s¸ng lËp vµ qu¶n trÞ ®Ó thay mÆt Nhµ n­íc qu¶n lý vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ phÇn vèn cña Nhµ n­íc th«ng qua c¸c CTCP. ChÝn lµ: c¸c doanh nghiÖp ®­îc CPH ph¶i cã sù gi¶i quyÕt râ rµng, døt ®iÓm c¸c vÊn ®Ò tån ®äng vÒ tµi chÝnh vµ lao ®éng tr­íc khi chuyÓn sang CTCP theo ®óng nh÷ng quy ®Þnh ®· ban hµnh cña Nhµ n­íc. VÒ môc tiªu CPH doanh nghiÖp Nhµ n­íc: theo quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP vÒ chuyÓn doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh CTCP, viÖc CPH doanh nghÖp Nhµ n­íc lµ nh»m c¸c môc tiªu sau: - Huy ®éng vèn cña toµn x· héi, bao gåm c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm, ph¸t triÓn doanh nghiÖp, n©ng cao søc c¹nh tranh, thay ®æi c¬ c©ó doanh nghiÖp Nhµ n­íc. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cã cæ phÇn vµ nh÷ng ng­êi ®· gãp vèn ®­îc lµm chñ thùc sù; thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, t¨ng tµi s¶n Nhµ n­íc, n©ng cao thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Êt n­íc. Tõ nh÷ng quan ®iÓm vµ môc tiªu trªn, ta cã c¸c gi¶i ph¸p sau: + Gi¶I ph¸p ®Ó thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn CTCP: Mét lµ: kiÖn toµn m«i tr­êng ph¸p lý ®Ó t¹o ®iÒu kiªn cho sù ra ®êi cña CTCP. Hai lµ: t¹o dùng mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng cã tr¸ch nhiÖm tham gia ®Çu t­, mäi ng­êi ®Çu t­ ®Òu cã c¬ héi lµm chñ thùc sù trong CTCP. Ba lµ: cã chÝnh s¸ch ­u tiªn vÒ thuÕ, ­u ®·i ng­êi lao ®éng ®èi víi c¸c CTCP khi chuyÓn tõ doanh nghÞªp Nhµ n­íc sang; bæ sung c¸c quy ®Þnh vÒ CPH c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, më réng ®èi t­îng mua cæ phiÕu, ®Ó tõ ®ã thóc ®Èy tiÕn tr×nh CPH . Bèn lµ: cho phÐp c¸c doanh nhgiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp ban hµnh cæ phiÕu, chuyÓn ®æi h×nh thøc doanh nghiÖp. N¨m lµ: cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña doanh nghiÖp, tr¸nh mäi sù kiÓm tra, kiÓm so¸t kh«ng cÇn thiÕt, g©y phiÒn hµ cho doanh nghÞªp, tr¸nh viÖc h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ. S¸u lµ: nhanh chãng cho ra ®êi thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ®Çu t­ khi muèn giao dÞch cæ phiÕu. +Mét sè biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy c«ng t¸c CPH DNNN: Ban hµnh ®ång bé vµ hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt. HÖ thèng ph¸p luËt ph¶i phï hîp víi m«i tr­êng míi, lµm c¨n cø ph¸p lý cho viÖc s¾p xÕp l¹i viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp trong m«i tr­êng kinh doanh míi. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ph¶i cô thÓ, râ rµng, thèng nhÊt vµ æn ®Þnh ®Ó t¹o sù kÝch thÝch cho s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, t¹o sù hÊp dÉn ®èi víi ng­êi ®Çu t­. nhanh chãng quy ®Þnh mét sè quy ®Þnh hiÖn hµnh ch­a phï hîp, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thùc hiÖn CPH. T¹o lËp m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn CTCP. Chó träng ®Õn viÖc æn ®Þnh tiÒn tÖ, gi¶m tèc ®é l¹m ph¸t; t¨ng c­êng vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n; cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ tµi chÝnh nh­ miÔn thuÕ lîi tøc, thuÕ thu nhËp trong thêi gian ®Çu cña doanh nghiÖp CPH ®Ó kÝch thÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia mua cæ phiÕu; sím ®­a thÞ tr­êng chøng kho¸n vµo ho¹t ®éng ®Ó thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn CTCP. T¹o ra s©n ch¬i b×nh ®¼ng gi÷a doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ CTCP , gi÷a doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh doanh. Lùa chän doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ lo¹i h×nh CTCP ®Ó CPH: chuyÓn toµn bé hay chØ chuyÓn mét bé phËn doanh nghiÖp Nhµ n­íc sang CTCP vµ tæ chøc CTCP nh­ thÕ nµo ®Ó ph¸t huy ®­îc ­u thÕ cña h×nh thøc nµy, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. ChÝnh phñ cÇn t¨ng c­êng chØ ®¹o vµ th­êng xuyªn kiÓm ®iÓm tiÕn ®é triÓn khai CPH cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ c¸c tæng c«ng ty 91,kÞp thêi th¸o dì khã kh¨n, v­íng m¾c;biÓu d­¬ng nh÷ng ®¬n vÞ lµm tèt, phª b×nh nh÷ng ®¬n vÞ triÓn khai yÕu kÐm. Thñ tr­ëng c¸c Bé , ngµnh, ®Þa ph­¬ng, tæng c«ng ty 91 ph¶I th­êng xuyªn chØ ®¹o, uèn n¾n ®èi víi c¸c ®¬n vÞ cÊp d­íi. §èi víi c¸n bé c¸c cÊp qu¶n lý doanh nghiÖp ®­îc giao nhiÖm vô CPH nÕu kh«ng ®ñ n¨ng lùc hoÆc kh«ng nghiªm chØnh chÊp hµnh chñ tr­¬ng CPH th× ph¶I chän ng­êi kh¸c thay thÕ. T¨ng c­êng ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ CPH trªNhµ n­íc¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó phæ biÕn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vµ lîi Ých cña CPH. Xo¸ bá c¸c quy ®Þnh vÒ h¹n chÕ viÖc mua cæ phÇn. Cho phÐp c¸c tæ chøc b¶o l·nh ®­îc tham gia x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc tr­íc khi CPH. Hç trî cho c¸c CTCP trong viÖc ®µo t¹o l¹i ®èi víi ng­êi lao ®éng. T¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp vay vèn ®Ó mua cæ phÇn. + Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao vai trß cña CTCP t¹i ViÖt nam: Chóng ta ®· ®i xÐt c¸c vai trß cña CTCP trong nÒn kinh tÕ ViÖt nam. Tõ ®ã ®Ó n©ng cao vai trß cña CTCP trong nÒn kinh tÕ n­íc ta cã c¸c gi¶i ph¸p sau: T¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng tèt sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña CTCP tõ ®ã vai trß cña CTCP sÏ ®­îc n©ng cao. T¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËt lîi cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c nhµ t­ b¶n c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. §Ó tõ ®ã n©ng cao vai trß CTCP trong n­íc. - Tuyªn truyÒn réng r·i ®Ó mäi ng­êi d©n hiÓu râ vÒ CTCP vµ Ých lîi cña nã ng­êi d©n sÏ h¨ng h¸i tham gia vµo CTCP. Thu hót ®­îc l­îng vèn nhµn rçi vµ t¨ng thu nhËp cña d©n c­. Sù tham gia cña nhiÒu ng­êi vµo CTCP thu hót ®­îc l­îng vèn nhµn rçi vµ t¨ng thu nhËp cña d©n c­. Sù tham gia cña nhiÒu ng­êi vµo C«ng ty cæ phÇn sÏ lµm t¨ng doanh sè tÝch luü. Doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt. n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trªn thÞ tr­êng. h¹n chÕ ®­îc rñi ro trong kinh doanh. Trªn ®©y chóng ta ®· ®­a ra mét sè gi¶i ph¶p ®Ó thóc ®Èy sù h×nh thµnh CTCP, thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ vµ ®Ó n©ng coa vai trß CTCP trong nghµnh kinh tÕ ViÖt Nam.Nh÷ng gi¶i ph¸p nµy ch­a ph¶i lµ ®· ®ñ, còng ch­a ph¶i tÊt c¶ lµ tèi ­u. Song hy väng nã sÏ gãp mét phÇn nhá vµo sù ph¸t triÓn cña CTCP tõ ®ã ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. PhÇn III : KÕt luËn C«ng ty cæ phÇn ra ®êi ®· ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn bé ®¶ng kÓ vÒ h×nh thøc tæ chøc kinh doanh, sù ph¸thÞ tr­êng riÓn kinh tÕ vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ. CTCP lµ m« h×nh tæ chøc kinh doanh phæ biÕn nhÊt trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay. Nã ngµy cµng thÓ hiÖn ®­îc vai trß to lín cña m×nh trong nÒn kinh tÕ. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy ®· nªu mät c¸ch kh¸i qu¸t nhÊt vÒ CTCP nh­ kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, vai trß .v.v. ®ång thêi còng ®· nªu ®­îc mét sè v¸n ®Ò c¬ b¶n vÒ CTCP ë ViÖt Nam nh­ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc h×nh thµnh CTCP, C¸c lo¹i CTCP, vai trß cña CTCP trong nÒn kinh tÕ nh÷ng thµnh tùu vµ yÕu kÐm cña CTCP ë ViÖt Nam. DÉu cßn nhiÒu thiÕu sãt nh­ng ®Ò tµi ®· cho ta mét c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ CTCP: NiÒm hy väng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi gian tíi. ViÖt nam ®ang trong ®· ph¸t triÓn ®i lªn. Nh÷ng g× chóng ta ®· ®¹t ®­îc trong trêi gian qua cho thÊy sù ®óng ®¾n trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Trong thêi gian tíi chóng ta cÇn cè g¾ng h¬n n÷a ®Ó ph¸t huy nh÷ng g× ®· ®¹t ®­îc vµ kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm, thiÕu sãt. hy väng ViÖt Nam sÏ sím b­íc tíi ®µi vinh quang ®Ó s¸nh vai víi c­êng quèc n¨m ch©u.