Đặc điểm đường cong địa vật lý giếng khoan đặc trưng cho trầm tích môi trường Sông

i caùt) phaân chia doøng chính thaønh nhieàu doøng nhoû chaûy chaäm hôn, thöôøng chìm xuoáng trong suoát muøa nöôùc lôùn. Coù moät hoaëc nhieàu hôn caùc cuø lao soâng hoaëc doi löôõi lieàm coù theå hieän dieän ôû maët caét ngang cuûa loøng soâng. Söï beän nhau thì phaùt trieån toát nhaát trong caùc ñoaïn soâng ôû vuøng nuùi quaït phuø sa (cöûa soâng tam giaùc chaâu treân) vaø trong ñoàng baèng röûa traøn coù baêng haø tan chaûy. Doi soâng (doi löôõi lieàm) cuûa caùc doøng beän nhau thì phoå bieán taïo thaønh phaàn vaät lieäu hoãn ñoän. Caùc doi coù khuynh höôùng ñöôïc taïo leân khi theâm löôïng vaät lieäu traàm tích ôû phaàn cuoái thöôïng löu laø phaàn bò xoùi moøn. Caùc doi soâng ñöôïc taïo thaønh töø traàm tích vuïn haït thoâ, chuùng laø tích tuï taøn dö cuûa doøng soâng. Moãi laàn nhö theá moät doi soâng ñöôïc taïo thaønh, noù coù theå trôû neân oån ñònh bôûi tích tuï cuûa traàm tích haït mòn ôû phaàn ñænh trong suoát thôøi kyø nöôùc lôùn vaø coù theå ñöôïc bao phuû bôûi thöïc vaät. Soâng daïng beän nhau ñöôïc ñaëc tröng bôûi ñoä roäng cuûa loøng soâng, daàn daàn vaø lieân tuïc dòch chuyeån chaát traàm tích vaøo trong loøng soâng. Fahnestock (1963) chuù yù raèng trong suoát chu trình taùm ngaøy cuûa nhoùm doøng, höôùng chaûy ñoåi daïng vôùi khoaûng caùch ngang hôn 100m. Moät ví duï ñieån hình cuûa dòch chuyeån ngang ôû doøng beän nhau laø soâng Kosi, moät nhaùnh cuûa soâng Ganges. Suoát hai thaäp kæ cuoái, soâng Kosi ñaõ ñoåi daïng vò trí cuûa noù khoaûng 170 km veà phía Taây (hình 3). Söï ñoåi daïng khoâng lieân tuïc; tuy nhieân, trong voøng moät naêm soâng coù theå dòch chuyeån ngang 30 km. Hình 3 : Bieåu ñoà toùm taét söï ñoåi daïng theo chieàu ngang, doïc theo theo ñoàng baèng phuø sa cuûa soâng Kosi (Holmes, 1965) Leopold vaø Wolman (1957) ñaõ chöùng minh raèng daïng beän nhau hoaëc uoán khuùc cuûa loøng soâng phuï thuoäc chuû yeáu vaøo moái lieân heä giöõa ñoä roäng cuûa doøng chaûy ñeán luùc tuoân ra. Trong tröôøng hôïp hai doøng soâng coù cuøng doøng chaûy, soâng beän nhau phaùt trieån theo töøng baäc doác vaø soâng uoán khuùc phaùt trieån vôùi söôøn thoaûi hôn. Söôøn doác thaønh baäc gaây ra do vaän taûi traàm tích thoâ khoâng ñoàng nhaát. Caùc yeáu toá naøy goùp phaàn vaøo tính beän nhau. Söùc vaän taûi traàm tích cao vaø ngöôõng cuûa söï xoùi moøn bôø soâng yeáu laø ñieàu kieän chuû yeáu cuûa daïng beän nhau. Neáu löu löôïng doøng chaûy cao vaø bôø soâng yeáu thì söï beän nhau laø chuû yeáu, thaäm chí trong caùc soâng coù traàm tích mòn haït. c. Doøng chaûy uoán khuùc Leopold vaø Wolman (1957) goïi laø doøng soâng uoán khuùc neáu heä soá uoán khuùc cuûa soâng lôùn hôn 1.5. Ñieàu naøy döôøng nhö döïa treân moái quan heä neàn taûng giöõa ñoä roäng cuûa loøng soâng vôùi ñoä daøi cuûa khuùc uoán vaø giöõa chieàu roäng cuûa loøng soâng vôùi baùn kính cong cuûa loøng soâng. Doøng chaûy uoán khuùc roõ neùt nôi truõng saâu vaø caùc doi traàm tích nhaäp laïi nôi noâng. Doi traàm tích cuûa loøng soâng uoán khuùc thöôøng laø doi löôõi lieàm (coàn soâng), taïo neân ñaëc tröng chuû yeáu cuûa soâng vaø laø keát quaû cuûa hoaït ñoäng traàm tích ôû soâng. Bagnold (1960), Leopold vaø Wolman (1960), Leopold nnk (1964) thaûo luaän veà cô caáu doøng chaûy ôû loøng soâng daïng uoán khuùc. Maëc duø, cô caáu ñieàu khieån thöïc söï cuûa khuùc uoán khoâng ñöôïc hieåu roõ, haàu heát caùc chuyeân gia quan taâm ñeán tính chaûy roái nhö laø nhaân toá chuû löïc trong quaù trình traàm tích cuûa khuùc uoán. Hình 4: Bieåu ñoà veà doøng chaûy uoán khuùc (Schumm, 1968) Ñeå giaûn löôïc chuùng ta coù theå moâ taû cô caáu doøng chaûy trong khuùc uoán nhö sau: vaän toác doøng chaûy cöïc ñaïi ñöôïc tìm thaáy gaàn bôø doác truõng xuoâi doøng theo truïc choã cong. Taïi nôi uoán cong coù caû thaønh phaàn vaän toác xuoâi doøng vaø vaän toác phuï höôùng ra xa bôø (caïnh loõm) nôi beà maët nöôùc vaø höôùng veà caïnh loài gaàn ñaùy soâng. Thaønh phaàn vaän toác ngang chieám 10 – 20% vaän toác doøng chaûy. Vaät chaát chuyeån ñoäng tröôït khoái ñi vaøo doøng chaûy do bôø loõm seõ ñöôïc giöõ theo cô caáu dòch chuyeån ngang vaø ñöôïc mang tôùi höôùng giöõa loøng soâng. Tuy nhieân, caùc vaät lieäu xoùi moøn nôi bôø loõm seõ ñöôïc traàm tuï laïi ôû caùc coàn löôõi lieàm cuûa khuùc uoán keá tieáp theo xuoâi doøng. Tuy nhieân, caùc doøng maïnh phöùc taïp trong ñoaïn cong coù theå vaän taûi vaät lieäu traàm tích doïc theo loøng soâng höôùng ñeán bôø loài. Kieåu daïng cuûa doøng chaûy xoaén oác laø keát quaû töø naâng nheï töø maët nöôùc ñoå vaøo bôø loõm. Loøng soâng uoán khuùc cho thaáy toác ñoä dòch chuyeån ngang yeáu hôn loøng soâng beän nhau. Ñoâi khi loøng soâng uoán khuùc coù theå dòch chuyeån vôùi toác ñoä ñaùng keå. Tính beän nhau vaø tính uoán khuùc coù moái lieân heä khaù chaët cheõ. Coleman (1964) nghieân cöùu vôùi söï hoã trôï cuûa khoâng aûnh soâng Brahamaputra cho thaáy caùch ñaây khoaûng 100 naêm laø soâng uoán khuùc ñieån hình. Nhöng hieän taïi laø moät soâng beän nhau do söï gia taêng quaù trình boác dôõ vaät lieäu vaø caùc thaønh phaàn boät naëng cuõng ñöôïc mang ñi. Nhöng neáu soâng taûi ñöôïc vaät lieäu naëng vaø khaû naêng boác dôõ vaät lieäu cao thì chuùng vaãn beän nhau maëc duø vaät lieäu laø côõ boät mòn. Schumm (1968) ñeà nghò moät thuaät ngöõ môùi laø “loøng soâng taùi noái doøng” cho caùc soâng cuûa ñoàng baèng phuø sa do boài tích loøng soâng phaân nhaùnh vaø noái laïi. Caùc soâng naøy coù gradient thaáp, khaû naêng taûi troïng lô löûng cuûa soâng chæ coù ñöôïc vaøo thôøi gian ngaäp luït, khaû naêng vaän taûi chuû yeáu laø daïng lô löûng vaø moät ít laø vaän taûi lôùp ñaùy. 3. Hình daïng cuûa loøng soâng vaø quaù trình soâng Hình daùng cuûa maët caét ngang cuûa loøng soâng taïi moät ñieåm laø chöùc naêng cuûa doøng chaûy, soá löôïng vaø ñaëc ñieåm cuûa chaát traàm tích bò dòch chuyeån qua töøng phaàn vaø ñaëc tröng cho vaät chaát boå sung cuûa bôø soâng vaø loøng soâng (Leopold nnk, 1964). Vaän toác doøng nöôùc cuûa doøng chaûy phuï thuoäc vaøo vaøi yeáu toá, quan troïng nhaát laø naêng löôïng gradient (thoâng thöôøng gaàn ñoä doác cuûa maët nöôùc), nöôùc döôùi saâu vaø lôùp goà gheà. Vaän toác doøng nöôùc thay ñoåi töø moät phaàn cuûa maët caét ngang ñeán phaàn khaùc vaø töø maët caét ngang naøy ñeán maët caét ngang khaùc. Haàu heát caùc doøng soâng ñeàu coù phaïm vi doøng chaûy roäng. Ñaùy soâng ñöôïc taïo thaønh töø vaät chaát khoâng dính keát vaø deã daøng thay ñoåi vôùi nhieàu daïng lôùp phuï thuoäc vaø naêng löôïng cuûa doøng chaûy. Tuy nhieân, doøng chaûy tónh thöôøng hoaït ñoäng keùm vaø ñoä gôïn soùng lôùn, giaøu saûn phaåm. ÔÛ doøng soâng lôùn nhö Mississippi, Brahmaputra,… coù daïng gôïn soùng khoång loà taïo nhieàu saûn phaåm. Dawdy (1961) chöùng minh raèng doøng chaûy nhanh (cheá ñoä doøng chaûy cao hôn) khaù phoå bieán ôû doøng soâng. Ñieàu kieän coù theå cuûa doøng chaûy nhanh ñöôïc taïo thaønh ôû moâi tröôøng soâng phoå bieán hôn caùc moâi tröôøng khaùc. Moät trong nhöõng möùc ñoä vaän toác cao nhaát cuûa loøng soâng laø ñaït ñöôïc töø 7 – 8m/giaây (Leopold nnk ,1964). Soâng vaän taûi soá löôïng lôùn traàm tích. Vaän toác vaän taûi chaát traàm tích coù theå nhoùm vaøo lôùp taûi troïng - vaät chaát dòch chuyeån doïc theo ñaùy soâng do quaù trình nhaûy vaø cuoän troøn - taûi troïng theå lô löûng. Trong muøa ngaäp luït, toång soá vaät chaát ñöôïc vaän taûi do soâng taêng vaøi laàn vaän taûi ôû ñieàu kieän thoâng thöôøng. Coù nhieàu phöông phaùp ñeå ño möùc ñoä taûi troïng traàm tích cuûa soâng, thaäm chí laø söï tính toaùn lyù thuyeát ñeå tính taûi troïng lôùp vaø taûi troïng theå lô löûng ñaõ ñöôïc taïo ra (Sundbor, 1956; Leopold nnk, 1964 vaø Allen, 1956). Taûi troïng theå lô löûng quan troïng ôû traàm tích cuûa coàn caùt doïc soâng vaø boàn ngaäp luõ, traùi laïi lôùp taûi troïng ñöôïc laéng ñoïng nhö traàm tích taøn dö cuûa loøng soâng. Sundborg (1956) tìm thaáy vaät lieäu coù theå vaän taûi toát nhaát khi lôùp taûi troïng khoaûng 0.15 - 0.20mm. Tuy nhieân, giôùi haïn naøy ñöôïc nôùi roäng vaø khoâng theå xem nhö ôû möùc tuyeät ñoái. Coleman (1969), ñaõ nghieân cöùu chi tieát veà daïng lôùp cuûa soâng Brahmaputra. OÂng quan saùt doøng nöôùc gôïn soùng ít, doøng nöôùc gôïn soùng nhieàu vaø doøng nöôùc gôïn soùng lôùn, cuõng baèng maët phaúng lôùp phay cuûa cheá ñoä doøng chaûy cao hôn, ñaùnh daáu bôûi tuyeán tæ leä lôùn chaûy song song theo doøng nöôùc. Tuyeán naøy ñöôïc taïo thaønh töø nhöõng lôùp moûng naèm ngang. Vaøi ñòa phöông, caùc daïng lôùp coù theå toàn taïi moät caùnh ñoàng thôøi do söï thay ñoåi ñieàu kieän doøng chaûy, nöôùc döôùi saâu, khaû naêng coù theå traàm tích vaø söï oån ñònh cuûa nhieàu daïng lôùp. Ví duï: daïng gôïn soùng ít coù theå naèm treân daïng gôïn soùng nhieàu, daïng gôïn soùng nhieàu laïi treân daïng gôïn soùng lôùn. Keát quaû naøy coù theå laøm xaùo troän caáu truùc thôù lôùp. Coleman (1969) tìm thaáy moät lôùp traàm tích daøy treân 1m coù theå laéng ñoïng suoát 24 giôø. Söï dòch chuyeån cuûa daïng gôïn soùng maïnh thaäm chí taïo neân lôùp traàm tích daøy 5 – 6m trong moät ngaøy. Daïng lôùp roäng lôùn naøy roõ raøng laø taùc nhaân chính cuûa söï vaän taûi lôùp taûi troïng. Vieäc ñoái chieáu aâm löôïng vang laïi cuûa maët nghieâng trong suoát chu kyø ngaäp luït, thaáy roõ raøng ñaây laø maïng löôùi tích luõy traàm tích chæ chính xaùc trong suoát thôøi kyø ngaäp luït; coøn ôû caùc thôøi kyø coøn laïi thì lôùp oån ñònh hoaëc baét ñaàu bò xoùi moøn. II. HEÄ THOÁNG MOÂI TRÖÔØNG SOÂNG BEÄN NHAU 1. Ñònh nghóa Moâ taû ñaëc ñieåm cuûa moâi tröôøng luïc ñòa do keát quaû laéng ñoïng cuûa moät heä thoáng soâng daïng beän nhau ôû loøng soâng khuùc khuyûu ít. Hình 5: Hình aûnh khoâng gian cuûa moät soâng daïng beän nhau bò chaën ñöùng bôûi caùc xoùi moøn maûnh vôõ, gaàn ñænh cuûa moät taûng baêng ñang tan (B.Washburn, 1978) Hình 6a: Maët caét xieân cheùo daïng thaúng ñöùng cuûa traàm tích phuø sa ôû heä thoáng doøng chaûy daïng beän nhau. Söï laéng ñoïng xaûy ra haàu heát ôû toaøn boä doøng chaûy coù söï ñoåi daïng nhanh , phöùc taïp.Xuaát hieän moät ñoàng baèng ngaäp luõ (Selley, 1976) 2. Moâ hình cuûa töôùng ñòa chaát (ñòa chaát töôùng ñaù) a. Thaïch hoïc Hai tham soá phaûi quan taâm ñeå phaân bieät: * Söï taïo thaønh Traàm tích cuûa soâng daïng beän nhau ñöôïc taïo thaønh chuû yeáu töø keát caáu vaø hoùa hoïc cuûa soûi, caùt chöa tröôûng thaønh, vôùi tæ leä caùt - ñaù phieán seùt >1. Chuùng coù theå ñöôïc phaân loaïi nhö: lithic acrenit vaø lithic wackes (Petijohn nnk,1972). Buøn xuaát hieän chæ ôû möùc ñoä thöù yeáu (khoaûng 10%) vaø töông öùng vôùi traàm tích laáp loøng cuûa loøng soâng (Selley, 1976). Saïn vaø soûi laø ñaù maûnh vôõ, chuùng ñöôïc taïo thaønh phuï thuoäc vaøo khu vöïc ñaù goác, vaø coù söï xuaát hieän cuûa ñaù phieán seùt chöùa soûi, söï keát dính laïi cuûa seùt - quaëng saét. Thaønh phaàn khoaùng vaät phoå bieán laø thaïch anh, fenspat, mica, khoâng coù glauconit (khoâng coù traàm tích bieån). Vaät lieäu höõu cô coù chöùa than raát hieám do söï oxi hoùa trong moâi tröôøng töï nhieân (Selley,1976). Söï bieán ñoåi cuûa khoaùng vaät giaøu saét thaønh hematit hoaëc limonit thöôøng xaûy ra. Khoaùng vaät thích hôïp cuûa Uranium coù theå tích luõy cuøng vôùi vaøng khi loøng soâng coù vaøng (soâng Blind ôû Canada vaø boàn Witwatersand ôû Nam Phi). Nhöõng khoùang vaät naøy taäp trung chuû yeáu ôû loøng soâng (Minter,1978). * Caáu truùc: Ñoä choïn loïc keùm vaø trung bình (soûi ñeán caùt) vôùi ñoä caàu thaáp vaø thaáy ñöôïc tæ leä chaát traùm töø trung bình ñeán thaáp, nhieàu seùt mòn ôû phaàn cuoái (Pettijohn ,1972). Vuøng cuoäi keát laø nôi cung caáp maûnh vuïn cho chaát traùm töï do, xen keõ vôùi chaát traùm chöùa caùt vaø ñeán vuøng cuoäi keát chöùa caùt laø nôi phaân taùn maûnh vuïn. Vuøng cuoäi keát chöùa chaát traùm töï do coù ñoä choïn loïc vöøa phaûi vaø unimodal; vuøng cuoäi keát vôùi chaát traùm chöùa caùt thaáp coù söï phaân boá cuûa moät bimoda; vuøng cuoäi keát coù cung caáp chaát traùm laø unimodal vôùi ñoä choïn loïc keùm. Hình 6b: Boán moâ hình laéng ñoïng theo maët nghieâng cuûa boán loøng soâng daïng beän nhau, heä thoáng soâng beän nhau lieân quan ñeán naêng löôïng phöùc taïp trong söï laéng ñoïng vaø keát quaû lieân heä vôùi taàng ñænh (Miall, 1977). b. Caáu taïo Caáu truùc daïng gôïn soùng caân ñoái tæ leä nhoû, nhieàu caáu truùc xieân cheùo ñònh höôùng toát, phoå bieán laø unimodal ñöôïc xuaát hieän, vaø toát hôn laø lôùp moûng xieân cheùo tæ leä nhoû. Nhöõng caáu truùc naøy coù theå to lôùn hoaëc doác. Neáu bò xoùi moøn thì lôùp coù daïng thaáu kính, hieám khi coù raõnh vaø daáu veát. Söï laéng ñoïng cuûa doi soâng raát phong phuù. c. Ranh giôùi Tieáp xuùc vôùi phaàn döôùi cuûa theå caùt bò xoùi moøn vaø tieáp xuùc vôùi phaàn treân cuõng thöôøng xuyeân doác ñöùng. d. Taàng Boán ñôn vò hoaëc töôùng ñaù coù theå phaân bieät: + Ñôn vò 1: caáu truùc xieân cheùo nhieàu chuû yeáu laø soûi thoâ haït, tieáp xuùc vôùi phaàn xoùi moøn thaáp hôn, coù söï xuaát hieän cuûa caùt, boät vaø seùt daïng thaáu kính khoâng lieân tuïc. Ñôn vò naøy lieân quan ñeán söï phaùt trieån naèm ngang vaø phaàn haï löu cuûa doi soâng. + Ñôn vò 2: Caáu truùc daïng gôïn soùng nhieàu trong taàng caùt trung bình, phaân lôùp xieân cheùo lôùn vaø nhoû coù daïng gôïn soùng. Chuùng töông öùng vôùi söï dòch chuyeån cuûa doi caùt ôû loøng soâng. + Ñôn vò 3: Caáu truùc gôïn soùng ít trong taàng caùt mòn taïo thaønh daûi caùt vaø boät. Daïng gôïn soùng moùng hoaëc to lôùn, daïng gôïn soùng tæ leä nhoû, doi nhoû vaø laáp loøng. Chuùng coù theå lieân heä vôùi traàm tích loøng soâng laáp loøng ôû hieän taïi. + Ñôn vò 4: Caáu truùc bình haøng hoaëc voø nhaøu thaáy trong taàng caùt mòn vaø buøn. Ñôn vò naøy töông öùng vôùi ñoaïn boû cuûa loøng soâng (loøng soâng laáp loøng). Nhieàu taàng mòn phía treân ñöôïc phaùt trieån nhaát trong traàm tích laáp loøng cuûa loøng soâng. Kích côõ haït giaûm daàn vaø ñoä choïn loïc trôû neân toát hôn ôû taàng phía treân, ñôn vò haït thoâ vaø mòn coù theå naèm giöõa haït coù choïn loïc keùm bò xaùo troän do söï taêng giaûm cuûa töøng giai ñoaïn soâng. Trong suoát thôøi kyø tích tuï coù söï lieân quan ñeán naêng löôïng (Miall,1977) ñöa ra moâ hình traàm tích cuûa soâng daïng beän nhau vaø thaáy ôû hình 6b. Hình 7: Bieåu ñoà veà taàng thaúng ñöùng cuûa traàm tích soâng beän nhau. Ñôn vò 1: Caáu truùc xieân cheùo tyû leä lôùn coù soûi. Ñôn vò 2: Caùt trung bình trong caáu truùc coù daïng gôïn soùng lôùn. Ñôn vò 3: Caùt mòn trong caáu truùc coù daïng gôïn soùng nhoû. Ñôn vò 4: Caùt mòn vaø buøn trong caáu truùc bình haøng, ñoâi khi laø caáu truùc voø nhaøu (Doeglas, 1962; Reineck vaø Singh, 1975) Hình 8: Ñöôøng cong veà taàn soá tích luõy, kích côõ haït cuûa caùc maãu coù trong heä thoáng soâng daïng beän nhau (Willam vaø Rust, 1969) e. Daïng hình hoïc “Heä thoáng loøng soâng daïng beän nhau ñöôïc ñaëc tröng bôûi moät maïng löôùi dòch chuyeån thöôøng xuyeân cuûa doøng noái khuùc khuyûu ít“.( Selley,1976) Caû hai lôùp caùt vaø soûi cuûa soâng daïng beän nhau ñeàu dòch chuyeån ngang, traàm tích laéng ñoïng daïng taám hoaëc daïng hình neâm ôû loøng soâng. Vaø vaät lieäu cuûa ñoàng baèng ngaäp luõ ñöôïc baûo toàn chæ ôû möùc ñoä thöù yeáu do doi soâng bò xaùo troän. Theo chi tieát, ba daïng ñòa maïo chính ñöôïc nhaän dieän: loøng soâng, doi soâng vaø ñaûo (Williams vaø Rust, 1969) (hình 9). Hình 9: Moâ hình söï taïo thaønh cuûa traàm tích ôû soâng daïng beän nhau (Williams vaø Rust, 1969) ÔÛ loøng soâng coù söï thay ñoåi lôùn veà kích côõ vaø ñöôïc saép xeáp thaønh naêm heä thoáng caáp baäc. Söï taïo thaønh loøng soâng daïng thaúng ñöùng vôùi ñoä roäng trung bình 1 daëm (1,6 km). Ñaëc tröng cuûa loøng soâng do maïng löôùi beän nhau taïo ba caáp baäc toát hôn cuûa loøng soâng. ÔÛ loøng soâng nhoû hôn naøy coù ñoä roäng vaøi traêm feet – phoå bieán vôùi daïng khuùc khuyûu ít. Trong moät maët caét xieân cheùo cuûa loøng soâng bò xoùi moøn, xaûy ra söï keát hôïp thöôøng xuyeân raát cao. Soâng chính ñöôïc phaân chia thaønh nhieàu nhaùnh phuï, ñaây laø nôi gaëp gôõ vaø phaân chia laïi (hình 9, 10, 11). Hình 10: Bieåu ñoà khoái cuûa heä thoáng beän nhau coù caùt vôùi loøng soâng daïng khuùc khuyûu thaáp. Caáu truùc thaúng ñöùng taêng daàn coù theå xaûy ra trong suoát thôøi kì ngaäp luït (Walker, 1969) Hình 11: Söï phaân boá khoâng gian cuûa moät heä thoáng beän nhau moâ taû ñöôïc söï toå chöùc veà thöù baäc cuûa loøng soâng vaø doi soâng (Allen, 1965) Doi soâng laø nôi phaân chia soâng thaønh vaøi loøng soâng taïo doøng chaûy yeáu, vaø noù thöôøng chìm ngaäp trong doøng chaûy maïnh. Chuùng thöôøng ñöôïc taïo thaønh töø traàm tích thoâ haït cuûa soâng (thöôøng laø soûi) vaø doøng chaûy khoâng theå mang ñi. Ngay khi moät doi soâng ñöôïc taïo thaønh, noù coù theå oån ñònh do söï laéng ñoïng cuûa traàm tích mòn haït treân ñænh trong suoát doøng chaûy maïnh vaø sau ñoù coù theå bò phuï thuoäc vaøo söï taêng tröôûng ñònh hình cuûa moät hoøn ñaûo. Ba kieåu doi soâng ñaõ xuaát hieän: daøi, ngang, vaø doi löôõi lieàm. Doi daøi coù nhieàu nhaát (95%) vaø xuaát hieän khi phaàn ngang cuûa doi chaïy doïc theo söôøn cuûa loøng soâng vaø ôû giöõa doi trong khu vöïc giöõa loøng soâng. Chuùng coù ñoä daøy khoâng thay ñoåi ôû phaàn haï löu, chieàu daøi cöïc ñaïi vaø chieàu roäng thay ñoåi töø vaøi feet ñeán vaøi traêm feet. Beà maët cuûa doi khoâng bao giôø phaúng, goàm moät phaïm vi raát roäng cuûa caáu truùc tæ leä nhoû vaø lôùn. Chuùng ñöôïc taïo thaønh töø soûi, caùt vaø hoãn hôïp cuûa boät - buøn. Höôùng cuûa doi ñöôïc caáu taïo do phaàn taêng tröôûng ngang ôû haï löu. Phaàn cuoái cuûa thöôïng löu coù moät söï xoùi moøn. Nhöõng hoøn ñaûo laø ñaëc ñieåm vöõng chaéc nhaát cuûa ñaùy thung luõng naèm trong moät heä thoáng beän nhau, ñoù laø ñoä daøi cuûa phaàn haï löu. Daáu hieäu goác reã vaø vaät lieäu chöùa than coù theå xuaát hieän. Soâng daïng beän nhau laø ñaëc tröng cuûa daïng thay ñoåi ñoä roäng loøng soâng vaø traàm tích lieân tuïc dòch chuyeån nhanh. Vì vaäy, moät ñôn vò rieâng bieät coù theå roäng 5-8 km, chieàu daøi cuûa chuùng coù theå phoå bieán trong phaïm vi töø 10 – 100 skm, vaø ñoä daøy töø vaøi dm -30 m. Tæ leä roäng / saâu cao . ÔÛ khu vöïc xaûy ra daïng beän nhau coù theå raát roäng (100 skm). Söï keát hôïp caùc doi laïi töø maët phaúng caùt coù keát quaû töø söï dòch chuyeån ngang lieân tuïc vaø bao goàm caùc daïng taám, ñaù phieán seùt (Walker, 1979) f. Moâ hình cuûa doøng chaûy chuû ñaïo Phaïm vi cuûa doøng chaûy chuû ñaïo coù döõ lieäu töø thöù caáp baäc cuûa caáu truùc tæ leä nhoû vaø tæ leä lôùn ñöôïc toång quaùt ôû hình 12, thaáy ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa cung phöông vò unimodal, ñöôïc phaân boá töø trung bình ñeán thaáp vaø ñònh höôùng ñöôïc söôøn doác coå ñaõ chìm xuoáng thaáp. g. Ñaëc ñieåm cuûa væa chöùa Traàm tích cuûa soâng daïng beän nhau coù theå ñöôïc taïo thaønh töø nguoàn ñaù væa tieàm naêng, vôùi ñoä roãng treân 30% vaø khaû naêng thaám ôû haøng ngaøn mD. Ñaù phieán seùt laø giôùi haïn lôùn theo chieàu ngang vaø khoâng coù vai troø lôùn trong söï dòch chuyeån khoái chaát loûng coù chöùa daàu. Chuùng khoâng phoå bieán ôû daïng baãy ñòa taàng. Hình 12: Ñòa maïo vaø ñaëc ñieåm traàm tích cuûa lôùp taûi troïng, taûi troïng xaùo troän, taûi troïng cuûa theå lô löûng ôû caùc ñoaïn soâng (Galloway, 1977 vaø Galloway vaø Hobday, 1983) III. HEÄ THOÁNG MOÂI TRÖÔØNG SOÂNG UOÁN KHUÙC 1. Ñònh nghóa Ñaëc tröng cuûa moät moâi tröôøng luïc ñòa do keát quaû laéng ñoïng töø moät heä thoáng soâng ôû loøng soâng khuùc khuyûu nhieàu, sinh ra moät doøng soâng ôû giai ñoaïn tröôûng thaønh dao ñoäng töø söôøn ñeán söôøn cuûa ñoàng baèng ngaäp luõ treân söôøn doác nheï. Kieåu daïng cuûa heä thoáng soâng uoán khuùc thaáy ôû hình 13, vaø ñaïi dieän cho moät maët caét thaúng ñöùng ôû hình 14. Hình 13: Hình aûnh khoâng gian veà caáu truùc cuûa khuùc uoán vaø ñoàng baèng ngaäp luõ cuûa soâng Animas ôû vaøi daëm thuoäc Durango, Colorado (Shelton, 1966;Press vaø Siever, 1978) Hình 14: Maët caét phoå bieán cuûa taàng mòn phía treân trong moät heä thoáng uoán khuùc ôû töôùng Devon Catskill, Myõ vaø mieàn Nam xöù Wales (Selley, 1976) 2. Moâ hình cuûa ñòa chaát töôùng ñaù a. Thaïch hoïc Hai tham soá phaûi quan taâm ñeå phaân bieät: * Söï taïo thaønh Khoaùng vaät chính laø thaïch anh, fenspat kali vaø mica coù haøm löôïng ít hoaëc nhieàu, ñaù caùt keát thay ñoåi töø quarzit ñeán lithic acrenit, do söï tröôûng thaønh cuûa chuùng töø thaáp ñeá trung bình. Xi maêng phoå bieán nhaát laø silic hoaëc ñaù voâi. Trong lôùp taûi troïng cuûa loøng soâng, cuoäi soûi laãn seùt coù theå xuaát hieän, chuùng ñöôïc coàn caùt doïc soâng ñöa xuoáng. Glauconit ñaõ xuaát hieän. Buøn vaø than ñaõ xuaát hieän theo daïng lôùp (ñoàng baèng ngaäp luõ) vaø daïng maûnh vôõ nhoû (loøng soâng). Cacbonat vaø saét taïo khoái keát dính coù theå taïo ra ôû khu vöïc coù ñoä bay hôi cao (ñoàng baèng ngaäp luõ). Seùt phoå bieán laø kaolinit nhöng loaïi khaùc coù theå xuaát hieän phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän khí haäu vaø khoaûng caùch töø khu vöïc goác. Trong suoát giai ñoaïn thaønh ñaù (diagenesis), söï phaân phoái chaát loûng ôû beà maët coù theå phaûn öùng laïi khoaùng vaät vuïn khoâng oån ñònh do keát quaû cuûa söï xi maêng hoaù seùt. Xi maêng canxit cuõng coù theå keát tuûa. * Caáu truùc Traàm tích cuûa soâng daïng uoán khuùc thöôøng doác vaø loaïi ñieån hình taïo thaønh töø caùt, boät, vaø ñaù phieán seùt vôùi tæ leä caùt - ñaù phieán seùt thöôøng thaáp hôn 1. Ñôùi cô sôû choïn loïc keùm vaø kích côõ haït coù phaïm vi töø cuoäi keát ñeán caùt haït thoâ. Phaàn phía treân cuûa noù doác, coù ñoä choïn loïc toát cuûa caùt trung bình ñeán caùt mòn. Ñôùi phía treân thöôøng taïo thaønh töø caùt raát mòn, boät vaø laãn seùt, coù ñoä choïn loïc töø keùm ñeán trung bình (Visher, 1965; Selley, 1967). b. Caáu taïo Caáu truùc traàm tích lieân quan tôùi cheá ñoä doøng chaûy vaø ñöôïc saép xeáp trong taàng. Taàng baét ñaàu vôùi beà maët xoùi moøn vaø hoõm soùng bò xoùi moøn, tieáp theo laø caáu truùc xieân cheùo trung bình, song song vôùi lôùp moûng, laø nôi lieân quan tôùi cheá ñoä doøng chaûy cao hôn; lôùp söôøn tích ôû doi löôõi lieàm hoaëc doi tröôït vôùi hoõm soùng nhoû (hình 23; Mc Gowen vaø Garner, 1970). Traàm tích cuûa boàn ngaäp luõ thaáy caáu truùc bình haøng vaø voø nhaøu, thöôøng bò phaù huyû do söï xaùo troän thöïc vaät. Nhöõng daïng reã nhoû cuõng coù theå xuaát hieän. Hình 15: Ñaëc ñieåm ñòa hình vaø caáu truùc trung taâm cuûa moät doi löôõi lieàm vôùi vaät lieäu thoâ. (a) sô ñoà, (b) maët caét xieân cheùo (McGowen vaø Garner, 1970) c. Ranh giôùi Doác ñöùng, saéc nhoïn, xoùi moøn ôû phaàn thaáp hôn vaø tieáp xuùc ngang ñöôïc theo doõi, chuùng ñöôïc phaùt trieån töøng böôùc khi höôùng leân treân ñænh. d. Taàng Theo caùch cô baûn, taàng phía treân mòn. Noù bao goàm traàm tích giöõa loøng soâng (taàng taêng tröôûng theo chieàu ngang) bao phuû bôûi vuøng ngaäp nöôùc lôùn (taàng taêng tröôûng thaúng ñöùng). Traàm tích bao phuû beà maët xoùi moøn coù caáu truùc gaàn bình haøng vaø ñöôïc naèm treân ñænh laø hoõm soùng coù caáu truùc xieân cheùo (caùt), tieáp theo laø lôùp naèm treân: hoõm soùng nhoû coù daïng lôùp moûng xieân cheùo (boät). Lôùp moûng bình haøng coù theå xuaát hieän ôû vaøi nôi trong taàng naøy. Sau ñoù laø söï dòch chuyeån ngang cuûa loøng soâng, taàng tieáp theo coù traàm tích taêng tröôûng thaúng ñöùng (boät vaø buøn) ôû giai ñoaïn ngaäp luït. Daáu veát reã caây vaø raïn nöùt coù theå ñöôïc quan saùt. ÔÛ moät soá khu vöïc khí haäu aåm öôùt söï sinh tröôûng coù theå phaùt trieån toaøn dieän taïo than nhöõng væa than. ÔÛ khu vöïc khí haäu baùn khoâ haïn hoaëc khoâ haïn, maët nöôùc khoâng oån ñònh vaø khoâ taïi beà maët thích hôïp vôùi söï taïo thaønh khoái keát dính cuûa lôùp traàm tích voâi. e. Theå hình hoïc Theo caùch cô baûn, moät chuoãi hình hoïc ñöôïc quan saùt. Maëc duø phuï thuoäc vaøo moái lieân heä giöõa taàng taêng tröôûng ngang vaø thaúng ñöùng ñôn vò cuûa taäp caùt coù theå ñöôïc phaùt trieån. Ñoä daøi cuûa khuùc uoán taêng laøm cho soâng uoán khuùc ñöôïc traûi roäng hôn vaø khuùc uoán coù baùn kính cong vöøa phaûi. Ñoä roäng cuûa theå caùt taêng hôn möôøi laàn so vôùi ñoä roäng vaø hôn hai traêm laàn so vôùi ñoä daøy cuûa loøng soâng. Toaøn boä ñoä daøy cuûa moät ñôn vò caùt goác ñöôïc ñoái saùnh chaët cheõ vôùi nöôùc döôùi saâu cuûa loøng soâng trong vuøng ngaäp luït (3 – 30 m). Lôùp than thöôøng traûi roäng theo chieàu ngang töø 1.5 - 8 km, phaân chia bôûi khe nöùt vôõ traûi roäng vaø laø nôi coù vaønh ñai khuùc uoán daøy hôn . f. Moâ hình doøng chaûy chuû ñaïo ÔÛ khuùc uoán coù doøng chaûy xoaén oác ñöôïc taïo ra do löôïng nöôùc lôùn choáng laïi beà ngoaøi cuûa ñöôøng cong bôø bieån. Caáu truùc naøy raát thuaän lôïi cho söï taêng tröôûng ngang cuûa doi löôõi lieàm. Traùi laïi, ôû giöõa doøng chaûy uoán khuùc laø doøng chaûy thaúng ñöùng. Söï xoùi moøn vaø lôùp daøy cuûa loøng soâng sinh ra söôøn tích soâng coù goùc caém ñi xuoáng ñi theo höôùng cuûa doøng chaûy. Doøng chaûy xoaén oác sinh ra söôøn tích ôû doi löôõi lieàm, nôi höôùng cuûa goùc caém bò leäch vôùi höôùng cuûa doøng chaûy, taïo ra moät cung phöông vò bimodal ñöôïc phaân boá thöôøng xuyeân trong moät taàng. Thoâng thöôøng söï phaân boá thöôøng xuyeân cuûa phöông vò thaáy söï phaân taùn raát roäng lôùn. g. Ñaëc ñieåm cuûa væa chöùa Theå caùt tieàm naêng taïo ra ñaù væa toát vôùi ñoä roãng treân 30% vaø ñoä thaám treân vaøi ngaøn mD, nhöng chuùng bò thu heïp theo chieàu ngang. Lôùp ñaù phieán seùt moûng coù theå taïo ra söï caûn trôû khaû naêng thaám. Trong nhieàu moâi tröôøng, ñaù phieán seùt cuûa ñoàng baèng ngaäp luõ khoâng coù khaû naêng thaám, coù theå taïo ra baãy ñòa taàng. Chuùng thöôøng chöùa nguoàn ñaù goác (thöïc vaät nhoû, buøn, than buøn hoaëc than) do ñoù chuùng thöôøng ñöôïc quan taâm coù chöùa daàu vaø khí. CHÖÔNG II TOÅNG QUAN VEÀ CAÙC ÑÖÔØNG CONG ÑÒA VAÄT LYÙ GIEÁNG KHOAN I. PHÖÔNG PHAÙP ÑO ÑIEÄN THEÁ PHAÂN CÖÏC TÖÏ NHIEÂN TRONG ÑAÁT ÑAÙ SP laø phöông phaùp nghieân cöùu tröôøng ñieän tónh trong gieáng khoan, tröôøng ñieän naøy ñöôïc taïo thaønh do caùc quaù trình hoaù lyù dieãn ra giöõa maët caét gieáng khoan vôùi ñaát ñaù vaø giöõa caùc lôùp ñaát ñaù coù thaønh phaàn thaïch hoïc khaùc nhau. Caùc quaù trình hoaù lyù bao goàm: 1. Quaù trình khuyeách taùn muoái töø nöôùc væa ñeán dung dòch gieáng vaø ngöôïc laïi. Quaù trình huùt ion ôû treân beà maët cuûa caùc tinh theå ñaát ñaù. Quaù trình thaám töø dung dòch gieáng vaøo ñaát ñaù vaø nöôùc væa vaøo gieáng khoan. 4. Phaûn öùng oxi hoaù khöû dieãn ra trong ñaát ñaù vaø treân beà maët tieáp xuùc giöõa ñaát ñaù vôùi dung dòch gieáng khoan. Khaû naêng cuûa ñaát ñaù phaân cöïc döôùi taùc duïng cuûa quaù trình lyù hoaù noùi treân ñöôïc goïi laø hoaït tính ñieän hoaù töï nhieân. Trong boán quaù trình treân, quaù trình khuyeách taùn vaø huùt ion ñoùng vai troø chính trong vieäc taïo ra caùc tröôøng ñieän töï nhieân trong ñaát ñaù. SP coù ñôn vò laø mV. Þ Töø SP coù theå tính ñöôïc ñoä thaám cuûa ñaát ñaù, xaùc ñònh ñöôïc lôùp caùt, seùt : caùt ngaám nhieàu, seùt ngaám ít . 1. Quaù trình khuyeách taùn vaø huùt ion Goïi S a water laø ñoä khoaùng hoaù cuûa nöôùc væa S a fluid laø ñoä khoaùng hoaù cuûa dung dòch gieáng khoan Do khaùc nhau veà ñoä khoaùng hoaù vaø thaønh phaàn hoaù hoïc seõ taïo ra söùc ñieän ñoäng khuyeách taùn ñöôïc xaùc ñònh bôûi coâng thöùc: ED = KD lg (S a water / S a fluid ) KD laø heä soá söùc ñieän ñoäng khuyeách taùn, phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa muoái. * Ñoái vôùi nöôùc væa vaø dung dòch gieáng khoan coù thaønh phaàn muoái ñôn giaûn (NaCl) ta coù coâng thöùc: ED = KD lg( R water / R fluid ) Giaû söû ôû nhieät ñoä 180 C, dung dòch NaCl ta coù: ED = -11.6 lg( R water / R fluid ) * Khi hai lôùp ñaát ñaù tieáp xuùc nhau khaùc thaønh phaàn thaïch hoïc hoaëc giöõa chaát loûng vôùi ñaát ñaù thì seõ xuaát hieän söùc ñieän ñoäng: ED = ( KD + ADA ) lg( R water / R fluid ) ADA laø hoaït ñoäng khuyeách taùn vaø huùt ion cuûa ñaát ñaù *Ñoái vôùi lôùp caùt saïch tieáp xuùc vôùi seùt saïch ta coù: ES max = -69.6 lg( R water / R fluid ) * Trong thöïc teá ngöôøi ta khoâng xaùc ñònh bieân ñoä tónh maø xaùc ñònh bieân ñoä tónh khaùc vôùi söï huùt ñieän trôû ôû töøng giai ñoaïn gieáng khoan. DUsp = Isp * R well = E s max - Isp ( RT + Rcl ) RT laø ñieän trôû cuûa væa R well laø ñieän trôû cuûa töøng ñoaïn gieáng khoan R cl laø ñieän trôû cuûa seùt I sp laø cöôøng ñoä doøng ñieän 2. Caùc phöông phaùp cuûa SP a. Phöông phaùp SP thoâng duïng Goàm hai ñieän cöïc M vaø N, N coá ñònh, M chaïy doïc theo gieáng khoan. DUsp = 1Usp N - U const Giaù trò DUsp phuï thuoäc raát nhieàu yeáu toá khaùc nhau (moâi tröôøng, thieát bò) vì vaäy khi söû duïng phaûi hieäu chænh. b. Phöông phaùp gradient SP Hai ñieän cöïc M vaø N ñeàu naèm trong gieáng khoan vaø caùch nhau 1m. Phöông phaùp naøy duøng ñeå nghieân cöùu chi tieát maët caét gieáng khoan vaø khi doøng ñieän khoâng ñoåi. c. Phöông phaùp ño baèng ñieän cöïc töï choïn Goàm ñieän cöïc chính M ñeå ghi vaø hai ñieän cöïc phuï N1 vaø N2, A1 vaø A2 laø hai ñieän cöïc nguoàn. Phöông phaùp naøy coù taùc duïng giaûm aûnh höôûng ñoä daøy cuûa væa vaø ñieän trôû cuûa ñaát ñaù leân DUsp, neân ñöôïc duøng ñeå phaân chia nhöõng væa coù ñoä thaám cao naèm giöõa ñaát ñaù coù ñieän trôû cao. Phöông phaùp ño hieäu chænh SP Caùc phöông phaùp treân giaù trò DUsp ghi ñöôïc caàn phaûi hieäu chænh: ñoä daøy væa, ñieän trôû væa, ñieän trôû vuøng thaám, ñöôøng kính gieáng khoan vaø vuøng thaám. ÔÛ phöông phaùp ño hieäu chænh SP cuûa nhöõng ñieän cöïc ñaëc bieät, coù khaû naêng töï ñieàu chænh ñieän tröôøng, ñieän cöïc M1N1 vaø M2N2 giöõa chuùng luoân luoân baèng 0, vì vaäy phöông phaùp naøy cho pheùp giaûm toái ña nhöõng aûnh höôûng leân giaù trò DUsp. Ñôn vò ghi cuûa SP laø mV. 3. ÖÙng duïng chung Phöông phaùp SP khi keát hôïp vôùi caùc ñöôøng cong khaùc ngöôøi ta caàn: - Nghieân cöùu maët caét thaïch hoïc cuûa gieáng khoan. - Lieân keát laùt caét: xaùc ñònh væa saûn phaåm. - Xaùc ñònh ñoä khoaùng hoaù nöôùc væa vaø nöôùc dung dòch gieáng khoan. - Xaùc ñònh ñoä seùt, ñoä roãng, ñoä thaám vaø ñoä baõo hoaø daàu trong ñaát ñaù. II. PHÖÔNG PHAÙP GAMMA TÖÏ NHIEÂN TOÅNG Laø phöông phaùp ño hoaït ñoä gamma töï nhieân trong ñaát ñaù. Söï phaân raõ haït nhaân nguyeân töû ôû ñieàu kieän töï nhieân (khi coù phoùng xaï) bao giôø cuõng keøm theo theo hieän töôïng böùc xaï a, b, g. Taát caû nhöõng böùc xaï a, b, g seõ taùc ñoäng vaøo moâi tröôøng xung quanh vaø chuùng seõ bò haáp thuï moät phaàn naøo ñoù. - Nhöõng tia a phaàn lôùn keùm beàn coù khaû naêng ion hoaù cao. Doøng tia naøy haàu nhö bò haáp thuï bôûi nhöõng lôùp ñaát ñaù cöïc moûng vaøi mm. - Doøng tia b coù khaû naêng ñaâm xuyeân cao hôn a vaø haàu nhö cuõng bò haáp thuï bôûi nhöõng lôùp ñaát ñaù coù ñoä daøy lôùn hôn vaøi mm. - Doøng tia g ñöôïc xem laø böùc xaï ñieän töø soùng ngaén coù taàn soá cao (giôùi haïn ranh giôùi cuûa böùc xaï Rônghen cöùng). - Nhôø vaøo khaû naêng ñaâm xuyeân cao cuûa böùc xaï g , noù coù yù nghóa trong nghieân cöùu maët caét gieáng khoan (tia g bò haáp thuï bôûi lôùp ñaát ñaù coù ñoä daøy 1m) chính vì vaäy maø khi ño trong gieáng khoan choáng oáng ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán giaù trò ño. Cöôøng ñoä böùc xaï cuûa ñaát ñaù trong gieáng khoan ñöôïc ghi bôûi moät daïng laø Undicator. g böùc xaï ñöôïc ñaët trong maùy ño. Ñôn vò cuûa gamma töï nhieân laø Bq/g. Tuyø theo möùc ñoä phoùng xaï töï nhieân cuûa ñaát ñaù maø ngöôøi ta chia ñaát ñaù ra laøm ba loaïi: - Ñaát ñaù coù phoùng xaï cao (1 –3 Bq / g) - Ñaát ñaù coù phoùng xaï trung bình ( 0.1 -1 Bq / g) - Ñaát ñaù coù phoùng xaï thaáp (< 0.04 Bq / g) Phöông phaùp gamma töï nhieân ñöôïc söû duïng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà: + Phaân tích thaønh phaàn thaïch hoïc cuûa ñaát ñaù. + Xaùc ñònh seùt luïc nguyeân vaø ñaù cacbonat. + Xaùc ñònh haøm löôïng seùt chöùa trong væa. III. PHÖÔNG PHAÙP GAMMA TÖÏ NHIEÂN THAØNH PHAÀN Laø phöông phaùp xaùc ñònh thaønh phaàn cuûa caùc phoùng xaï töï nhieân K, U, Th. Phöông phaùp naøy duøng ñeå giaûi quyeát nhöõng baøi toaùn sau ñaây: - Lieân keát töøng phaàn phaân chia ñaát ñaù theo töøng daïng thaïch hoïc khaùc nhau. - Ñaùnh giaù caùc daïng cuûa væa (loaïi seùt) thaønh phaàn khoaùng vaät seùt chöùa trong ñaát ñaù. - Ñaùnh giaù thaønh phaàn höõu cô trong seùt keát. Hình 16: Söï taïo thaønh ñöôøng Gamma Ray cuûa vaät lieäu phoùng xaï IV. PHÖÔNG PHAÙP MAÄT ÑOÄ (GAMMA GAMMA ) Laø phöông phaùp döïa vaøo ñaëc tính taùn xaï cuûa gamma böùc xaï, xuaát hieän khi kích thích cho ñaát ñaù moät nguoàn böùc xaï gamma beân ngoaøi. Keát quaû taùc ñoäng giöõa gamma böùc xaï vaøo vaät chaát laø taïo thaønh caëp ñieän töû poziton, hieäu öùng quang ñieän, hieäu öùng compton. 1. Caëp ñieän töû poziton: döôùi taùc ñoäng gamma löôïng töû coù naêng löôïng raát lôùn (töø 5 – 10 MeV) vôùi haït nhaân nguyeân töû, keát quaû laø gamma löôïng töû maát ñi vaø trong löông töû haït nhaân caëp electron poziton hình thaønh. 2. Hieäu öùng quang ñieän: dieãn ra döôùi söï gamma ñieän töû töø moät trong nhöõng electron cuûa haït nhaân, naêng löôïng gamma löôïng töû taïo thaønh ôû naêng löôïng doøng electron, electron naøy quay quanh haït nhaân. Thoâng thöôøng aûnh höôûng cuûa hieäu öùng quang ñieän ñoái vôùi vaät chaát laø raát nhoû. 3. Hieäu öùng compton: khaùc vôùi hieäu öùng quang ñieän gamma löôïng töû khoâng maát ñi maø chæ maát moät phaàn naêng löôïng cho moät trong nhöõng electron cuûa haït nhaân. Noù trôû neân kích öùng hôn vaø thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng taùn xaï. Neáu goïi Ne laø soá löôïng electron trong moät ñôn vò theå tích vaät chaát Ta coù: Ne = NA * Z * r / A NA laø haèng soá Avogaro Z laø soá thöù töï nguyeân töû trongthaønh phaàn vaät chaát r laø maät ñoä cuûa nguyeân töû A laø khoái löôïng nguyeân töû Gamma maät ñoä (density) chuû yeáu ño löôïng töû taùn xaï coù thaønh phaàn cöùng duøng ñeå xaùc ñònh maät ñoä ñaát ñaù cuûa gieáng khoan. Lieân heä giöõa ñoä roãng ñaát ñaù vaø maät ñoä: r matrix - r væa fdensity= rmatrix - rchaát löu r matrix laø maät ñoä ñaát ñaù khung ( khi f = 0 ) rchaát löu laø maät ñoä chaát löu cuûa væa thay ñoåi töø: - Maät ñoä cuûa caùt 2.65 – 2.68 g/cm3 - Maät ñoä cuûa seùt 2.61 g/cm3 - Maät ñoä cuûa dolomit 2.85 g/cm3 - Maät ñoä cuûa anhydrit 2.98 g/cm3 Phöông phaùp maät ñoä (gamma gamma) ñöôïc söû duïng roäng raõi ñeå phaân væa ñaùnh giaù thaïch hoïc, ñaùnh giaù ñoä roãng, phaùt hieän væa. Ngoaøi ra coøn duøng ñeå ño traïng thaùi gieáng khoan. f hieäu duïng = f chung - f kín = V sh * f seùt Hình 17: Moâ hình ñöôøng log CNL - FDC V. PHÖÔNG PHAÙP NEUTRON Nguyeân lyù cô baûn: haït neutron laø nhöõng haït kích thích ñieän, khoâng bò ion hoaù bôûi caùc moâi tröôøng xung quanh. Khoái löôïng cuûa neutron gaàn baèng khoái löôïng cuûa proton. Kí hieäu: n01. Do khoâng tích ñieän neân neutron khoâng bò maát naêng löôïng töông taùc vôùi electron tích ñieän vaø haït nhaân, bôûi neutron coù khaû naêng ñaâm xuyeân cao. Naêng löôïng cuûa neutron ño ôû MeV vaø bieåu hieän ôû vaän toác chuyeån ñoäng . Coù boán loaïi neutron: Neutron nhanh:1 -15 MeV Neutron trung bình: 1 MeV - 10 eV Neutron chaäm: 10 - 0.1 eV (neutron treân nhieät) Neutron nhieät: 0.025 eV Khi caùc haït neutron töông taùc vôùi nguyeân töû thì xaûy ra hieän töôïng taùn xaï neutron hoaëc bò baét giöõ bôûi haït nhaân. Söï taùn xaï neutron thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng. Coù hai loaïi taùn xaï neutron: + Taùn xaï neutron ñaøn hoài khi neutron ñi töø vaøi MeV. + Taùn xaï neutron khoâng ñaøn hoài dieãn ra ñoái vôùi caùc haït neutron nhanh. Trong ñaát ñaù khi caùc haït neutron töông taùc vôùi nhieàu nguyeân toá vaät chaát Hidro thì laøm chaäm caùc haït neutron. Neáu trong ñaát ñaù toàn taïi moät löôïng nhoû nöôùc hay daàu (chöùa nhieàu Hidro) thì söï chaäm cuûa caùc haït neutron xaûy ra ôû caùc haït nguyeân töû neutron. Khi nghieân cöùu maët caét gieáng khoan baèng phöông phaùp neutron, ngöôøi ta seõ phoùng vaøo ñaát ñaù nhöõng haït neutron nhanh vaø ghi böùc xaï gamma (xaûy ra khi nhöõng haït neutron bò baét giöõ ). H 11 + n10 = H 21 + g Hình 18: Moâ hình veà ñöôøng log neutron GNT CHÖÔNG III SÖÏ LIEÂN HEÄ GIÖÕA ÑÖÔØNG CONG ÑÒA VAÄT LYÙ GIEÁNG KHOAN VAØ MOÂI TRÖÔØNG SOÂNG I. CAÙC ÑAËC TRÖNG VAØ SÖÏ PHAÛN ÖÙNG LAÏI CUÛA ÑÖÔØNG LOG TRONG GIEÁNG KHOAN ÔÛ HEÄ THOÁNG MOÂI TRÖÔØNG SOÂNG BEÄN NHAU Galloway vaø Hobday (1983) ñöa ra moät moâ hình laéng ñoïng phoå bieán töø moät loøng soâng daïng beän nhau vôùi lyù thuyeát veà ñöôøng log SP (hình 19). Hình daïng ñieån hình cuûa ñöôøng SP laø moät maët phaúng hình truï. Söï phaûn öùng laïi vaø ñaëc tröng cuûa caùc ñöôøng log khaùc seõ ñöôïc minh hoïa trong tröôøng hôïp nghieân cöùu : The Upper Tipam Formation (Assam, AÁn Ñoä) vaø ñöôøng log ñöôïc taïo thaønh mieâu taû ôû hình 20. Hình 21: Söï phaân boá cuûa goùc phöông vò ôû doøng chaûy chuû ñaïo döïa treân caáu truùc (Williams vaø Rust, 1969) Hình 22: Moâ hình khaùi quaùt veà söï laéng ñoïng, taàng thaúng ñöùng cuûa kích côõ haït vaø caáu truùc traàm tích vaø maët nghieâng cuûa ñöôøng log SP taïo ra do moät ñoaïn khuùc khuyûu ít ôû loøng soâng daïng beän nhau. Taàng A chuû yeáu laø söï dòch chuyeån cuûa vaät lieäu soûi theo chieàu daøi cuûa doi soâng. Taàng B laø söï laéng ñoïng cuûa doi soâng theo chieàu ngang coù caáu truùc xieân cheùo naèm treân caáu truùc laáp loøng cuûa loøng soâng beän nhau (Galloway vaø Hobday,1983) 1. Ñöôøng cong ñòa vaät lyù gieáng khoan Bieåu ñoà caét ¹b ñoái vôùi Þn (hình 23) vôùi ñöôøng SP (hình 24b) vaø EATT (söï suy giaûm cuûa soùng ñieän töø (hình 24c) treân truïc Z thaáy raáy roõ söï thay ñoåi cuûa ñoä choïn loïc trong taàng caùt. Ñöôøng ñaù caùt keát töông öùng ñöôøng ñieåm noùng (¹b = 1, Þn = 100%) ñi qua haàu heát caùc ñieåm phía Taây Baéc vôùi giaù trò SP vaø EATT thaáp. Töông töï laø ñöôøng ñaù boät keát coù theå keùo töø ñieåm loûng qua nhöõng ñieåm thaáp nhaát vôùi giaù trò SP vaø EATT töø thaáp ñeán trung bình. “Ñieåm caùt “ töông öùng vôùi Þn = 0 naèm treân ñöôøng ñaù caùt keát, vaø “ñieåm boät“ laáy töø giao ñieåm cuûa ñöôøng ñaù boät keát vaø ñieåm caùt sau ñoù keùo song song vôùi ñöôøng coù ñoä roãng ñeàu töø hoãn hôïp caùt – boät. Hình 23: Söï phaûn öùng laïi cuûa ñöôøng log ñaëc tröng ôû heä thoáng soâng beän nhau (Schlumberger, Well Evaluation conference, AÁn Ñoä, 1983) Hình 24: Bieåu ñoà caét veà ñoä roãng cuûa ñöôøng neutron maät ñoä vôùi (a) toác ñoä xaûy ra, (b) ñöôøng SP, (c) EATT vaø (d) haøm löôïng kali treân truïc Z (Serra, Well Evaluation conference, AÂ(n Ñoä, 1983) Giaù trò Kali taêng trung bình vaø lieân tuïc, töông öùng vôùi bieåu ñoà caét cuûa neutron maät ñoä (NÞ) (hình 24d) cho taát caû caùc ñieåm caùt vaø boät gôïi yù moät “loaïi ñaù chöa tröôûng thaønh“ taïo ra thaïch anh, fenspat, plagiocla vôùi khoaùng vaät. Bieåu ñoà caét Kali ñoái vôùi Thori (hình 25) xaùc nhaän söï coù maët cuûa fenspat vaø cuõng noåi neân laø söï taäp trung cuûa Thori cao töø khoaùng vaät coù tính phoùng xaï cao nhö zircon. Hình 26: Tyû soá Thori / Kali cuøng maät ñoä haït treân truïc Z (Serra, Well Evaluation conference, Aán Ñoä, 1983) Söï thay ñoåi cuûa fenspat vaø biotit ñöôïc taäp trung trong caùt, coù theå nhaän ra töø vieäc phaân tích söï taêng haøm löôïng Kali vaø lieân quan ñeán maät ñoä haït ((rma)a) treân truïc Z (hình 18). Taäp hôïp caùc ñieåm vôùi söï cheânh leäch cao cuûa ñöôøng SSP töông öùng vôùi caùt. Trong taäp hôïp naøy, plagiocla nhieàu hôn khi ñoù haøm löôïng kali thaáp hôn (1.5 – 1.8%) vaø maät ñoä cao hôn, trong khi söï taäp trung felapat kali taêng vôùi haøm löôïng kali cao hôn (1.8 – 2.2%) vaø maät ñoä thaáp hôn. Ñaù phieán seùt coù höôùng toát khi giaù trò SSP thaáp vaø maät ñoä haït cao. Khi vieäc nghieân cöùu bò giaùn ñoaïn noù coù theå ñöôïc nhaän daïng töø hai loaïi ñaù phieán seùt vaø xuaát hieän nhöõng lôùp daøy, ôû nhöõng phaàn xuaát hieän nhöõng lôùp moûng ôû giöõa töø 2260 vaø 2180 m. Ksh töông öùng coù theå choïn loïc ñöôïc töøng loaïi ñaù phieán seùt töø bieåu ñoà caét naøy. Hình 27: Tyû soá SSP / Kali cuøng maät ñoä haït treân truïc Z (Serra, Well Evaluation conference, AÁn Ñoä, 1983) Treân bieåu ñoà caét SSP vôùi Thorium (Th) (hình 28) thaáy fenspat kali nhieàu hôn vaø Thori ít hôn trong taäp hôïp caùt ( 6.5 –10 ppm) vaø maät ñoä thaáp hôn (2-3 treân truïc Z). Haøm löôïng biotit vaø khoaùng vaät phoùng xaï cao taêng töông öùng vôùi giaù trò Thorium cao hôn (10 – 18 ppm) vaø maät ñoä cao hôn. Vieäc phaân tích maãu loõi xaùc nhaän ñöôïc söï taïo thaønh cuûa khoaùng vaät, dieãn giaûi trong vieäc nghieân cöùu bieåu ñoà caét. Hình 28: Tyû soá SSP / Thori cuøng maät ñoä haït treân truïc Z (Serra, Well Evaluation Conference,AÁn Ñoä, 1983) 2. Hình daïng cuûa ñöôøng cong Dipmeter vaø Dip Töø vieäc phaân tích GEODIP ñeå theo doõi söï keát thuùc coù theå laø : - Moãi lôùp caùt baét ñaàu baèng vieäc tieáp xuùc phaàn doác ñöùng ôû phaàn thaáp hôn (söï tính toaùn boán goùc caém hoaëc khoâng coù goùc caém treân ñöôøng GEODIP) ñaëc ñieåm naøy coù theå lieân heä vôùi beà maët xoùi moøn. - Lôùp caùt khoång loà, ñoàng nhaát moät caùch roõ raøng nhöng söï phaân phoái ngaãu nhieân ôû vuøng cao ñaõ khoâng laøm xuaát hieän 1, 2 hoaëc 3 maët cong ôû ñænh.Vieäc khoáng cheá söï giaùn ñoaïn thaáy haøm löôïng GR, tpl hidro thaáp vaø maät ñoä cao. Khoaùng vaät keát hôïp vôùi nhieàu möùc ñoä khaùc nhau khoâng ñöôïc theå hieän roõ raøng, nhöng ñaù phieán silic vaø söï hidrat hoaù SiO2 (opal) coù theå xuaát hieän. Neáu (¹ma)a cao hôn 2.65 thì coù theå bao goàm söï taïo thaønh CaO2 ôû giai ñoaïn thaønh ñaù muoän (diagenesis). - Trong vaøi lôùp moûng xung nhoïn mang tính daãn ñieän coù theå thaáy trong lôùp caùt . Nhieàu ñaëc ñieåm coù maät ñoä haøm löôïng Hidro, giaù trò EATT, tpl vaø GR cao, ñaây coù theå laø limonite vôùi söï taäp trung cuûa khoaùng vaät thorium thích hôïp (zircon). - Tæ leä caùt / seùt cao. - Höôùng phoå bieán cuûa lôùp caùt xuaát hieän nhieàu ôû phaàn phía treân. - Söï giaùn ñoaïn cuûa phaàn ñænh ôû töøng taàng caùt coù xuaát hieän caùc lôùp moûng. - Chuùng thöôøng nhaän daïng höùông cuûa söï vaän chuyeån 1S - SE. 3. Ranh giôùi Ranh giôùi coù theå deã daøng thaáy treân ñöôøng Dipmeter, choáng laïi ñoä cong cuûa ranh giôùi thaáp hôn lôùp caùt, taïo ra moät daïng truï saéc nhoïn vaø doác ñöùng. 4. Ñöôøng ñieän – taàng Söï phaùt trieån phoå bieán cuûa maët cong che phuû ñöôïc thaáy ôû taàng mòn phía ñænh cuûa lôùp caùt. 5. Ñoä daøy Ñoä daøy cuûa theå caùt coù theå thay ñoåi, nhöng quan troïng phoå bieán trong ví duï naøy. Ví duï töông töï nhö ôû chaâu Phi (thaáy ôû hình 20) thì ñoä daøy raát thay ñoåi. Vì vaäy coù theå quan saùt töø vieäc phaân tích ñöôøng GEODIP. 6. Söï keát hôïp vôùi caùc moâi tröôøng khaùc Hình daïng truïc cuûa loøng soâng daïng beän nhau coù theå bò xaùo troän do vaøi ñaëc tröng töông töï thaáy trong doi tröôït. Hình 29: Thoâng tin veà GEODIP trong moät heä thoáng soâng beän nhau ôû chaâu Phi II. ÑAËC ÑIEÅM VAØ SÖÏ PHAÛN ÖÙNG LAÏI CUÛA ÑÖÔØNG LOG TRONG GIEÁNG KHOAN ÔÛ HEÄ THOÁNG SOÂNG UOÁN KHUÙC Galloway vaø Hobday (1983) ñöa ra yù töôûng: veà maët nghieâng cuûa ñöôøng log SP chuû yeáu ôû moâi tröôøng phuï cuûa loøng soâng daïng uoán khuùc. Chuùng ñöôïc thaáy ôû hình 24, 25 moâ taû ñöôïc toaøn boä ñaëc ñieåm vaø söï phaûn öùng laïi cuûa ñöôøng log. Hình 30: Moâ hình laéng ñoïng phoå bieán, ñaïi dieän laø taàng thaúng ñöùng vaø maët nghieâng cuûa ñöôøng log SP vôùi söï taêng tröôûng theo chieàu ngang (A) vaø ñoaïn soâng laáp loøng daïng ñoái xöùng (B) cuûa moät heä thoáng loøng soâng (Galloway vaø Hobday,1983) Hình 31: Moâ hình laéng ñoïng phoå bieán, ñaïi dieän laø taàng thaúng ñöùng, maët nghieâng cuûa ñöôøng log SP trong doi löôõi lieàm tröôït nheï. Phaàn ñaàu cuûa doi löôõi lieàm coù naép ñaäy laø traàm tích tröôït trong loøng soâng (A). Traàm tích cuûa haï löu, loøng soâng vaø phaàn cuoái cuûa doi löôõi lieàm coù naép ñaäy laø traàm tích cuûa doi tröôït (Galloway vaø Hobday, 1983) 1. Ñöôøng ñieän – töôùng ñaù Ñoä phoùng xaï töø trung bình ñeán cao, phuï thuoäc chuû yeáu vaøo ñoä tröôûng thaønh hoaù hoïc. Tæ leä phaàn traêm cuûa kali thöôøng thaáp hôn 1% neáu lieân quan tôùi ñaù tröôûng thaønh, giöõa 1 - 2% neáu chöa tröôûng thaønh (vôùi fenspat, mica). Tæ soá Th / K cao hôn 10 . Uranium thöôøng raát thaáp (ñieàu kieän bò oxi hoaù), ngoaïi tröø traàm tích cuûa ñoàng baèng ngaäp luõ giaøu vaät chaát höõu cô. Bieåu ñoà caét ¹b - ¯n ñaïi dieän cho ñieåm rôi trong giôùi haïn cuûa ñaù caùt keát vaø ñaù phieán seùt. Moät vaøi ñieåm coù theå thaáy ñöôïc söï coù maët cuûa cacbon (lôùp traàm tích voâi). Nhöõng ñieåm coù maät ñoä cao vaø Pe coù theå töông öùng vôùi söï xuaát hieän cuûa laterit vaø limonit. Fe (saét) thöôøng khoâng vöôït quaù 3, neáu ñoù laø khoaùng vaät naëng lomonit, pyrit thì lôùn hôn 3. Tæ leä caùt ñaù phieán seùt thöôøng thaáp hôn 1. Lôùp than ñöôïc nhaän daïng toát do chuùng chòu aûnh höôûng cuûa log toát. Hai ví duï veà loøng soâng daïng uoán khuùc ñöôïc thaáy ôû hình 32 vaø 33. Hình 32: Söï uoán khuùc cuûa loøng soâng ñöôïc minh hoïa bôûi keát quaû moâ phoûng cuûa SARABAND Hình 33: Ba söï uoán khuùc cuûa loøng soâng, chuùng coù theå thaáy töø söï moâ phoûng cuûa SA- RABAND 2.Hình daïng cuûa ñöôøng DIP Haàu heát thôøi gian, keát quaû GEODIP vaø LOGDIP nhaän ra vaø khoâng coù goùc caém hoaëc goùc caém phaân taùn (caáu truùc xieân cheùo cuûa hoõm soùng) (hình 34 vaø35). Kieåu cuoái cuøng naøy cuûa moâ hình ñoû töông öùng vôùi loøng soâng laáp loøng, hình daïng ñoù vuoâng goùc vôùi truïc cuûa loøng soâng vaø ñònh daïng höôùng cuûa lôùp caùt daøy nhaát. Hình 34: Moâ hình GEODIP trong cuøng thôøi gian moâ taû ôû hình 32 vaø noù cuõng laø thoâng tin veà töôùng ñaù Hình 35: Söï moâ phoûng ñöôøng GEODIP ôû khuùc uoán phía treân cuûa loøng soâng ôû hình 33 vaø noù giaûi thích veà töôùng ñaù. 3. Ranh giôùi Thoâng thöôøng coù theå quan saùt ñöôïc söï tieáp xuùc chaët cheõ taïi ñaùy cuûa lôùp caùt (hình 32, 33), ñöôïc thaáy toát hôn treân thieát bò phaûn öùng laïi nhoû (microlog) hoaëc treân maët cong cuûa dipmeter (hình 34 vaø 35). Söï xoùi moøn coù theå thaáy ñöôïc ñoä daøy khaùc bieät cuûa ñôn vò naèm phía treân moãi vuøng ñeäm, söï phaùt trieån thaáy ñöôïc ñoä tieáp xuùc vôùi phaàn treân ñænh. 4. Ñöôøng ñieän – taàng Moät “hình daïng chuoâng “ phoå bieán thöôøng coù meùp raêng cöa, ôû moãi taàng traàm tích rieâng bieät ñöôïc theo doõi (hình 32 vaø 33), söï phaûn xaï thöôøng ôû taàng mòn phía treân. Söï noái tieáp cuûa “ hình daïng chuoâng “ thöôøng coù ñoä daøy thay ñoåi. 5. Ñoä daøy Moät taàng coù phaïm vi töø vaøi dm – vaøi m, lôùp ñaù phieán cuõng coù ñoä daøy thay ñoåi. 6 . Söï keát hôïp vôùi caùc moâi tröôøng khaùc Trong vaøi tröôøng hôïp, traàm tích cuûa soâng coù xaùo troän vôùi traàm tích daøy ñaëc, ñöôïc taïo thaønh do khoái löôïng lôùn cuûa taàng Bouma khoâng hoaøn toaøn. Hình daïng truï töông öùng vôùi doi tröôït coù theå bò xaùo troän nhö loøng soâng daïng beän nhau. KEÁT LUAÄN 1. Heä thoáng moâi tröôøng soâng Caùc soâng coù theå ñöôïc phaân laøm ba daïng döïa treân ñaëc ñieåm hình theå doøng chaûy: -Soâng chaûy thaúng ñöùng: thöôøng chaûy doïc theo hay beân treân ñöùt gaõy, hoaëc treân nhöõng ñòa hình doác. - Soâng chaûy uoán khuùc: thöôøng laø caùc soâng ôû giai ñoaïn tröôûng thaønh vaø xaûy ra caùc hoaït ñoäng chuyeån doøng. - Soâng chaûy beän nhau: thöôøng gaëp nôi gaàn cöûa soâng cuûa vuøng coù ñòa hình baèng phaúng. 2. Söï lieân quan giöõa caùc daïng heä thoáng soâng vôùi ñöôøng cong ñòa vaät lyù gieáng khoan a. Heä thoáng moâi tröôøng soâng beän nhau - Töø ñöôøng SP vaø EATT treân truïc Z ta thaáy ñöôïc ñieåm caùt vaø ñieåm seùt töông öùng. Vaø töø ñoù xaùc ñònh ñöôïc haøm löôïng Kali, Thori taêng hay giaûm. - Töø ñöôøng GEODIP ta xaùc ñònh ñöôïc tyû leä caùt / seùt cao, ñaëc ñieåm maät ñoä haøm löôïng Hiñro, giaù trò EATT, tpl vaø GR cao. - Xaùc ñònh ñöôïc ranh giôùi döïa vaøo ñöôøng Dipmeter. - Qua ñöôøng ñieän coù theå thaáy ñöôïc taàng mòn phía treân cuûa lôùp caùt. - Theå caùt tieàm naêng taïo ra ñaù væa toát coù ñoä loã roãng treân 30% vaø ñoä thaám vaøi ngaøn mD. - ÔÛ nhieàu moâi tröôøng ñaù phieán seùt coù theå taïo ra baãy ñòa taàng, nôi ñoù coù theå chöùa daàu, khí vaø than. b. Heä thoáng moâi tröôøng soâng uoán khuùc - Töø ñöôøng ñieän ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc tyû soá Th / K, Uranium thaáp, vaøi nôi coù söï xuaát hieän cuûa cacbon (naèm trong lôùp traàm tích voâi). - Nhöõng ñieåm coù maät ñoä ñöôøng ñieän cao coù theå thaáy söï xuaát hieän cuûa laterit, limonit, khoaùng vaät naëng lomonit vaø pyrit. - Ngoaøi ra coøn thaáy söï xuaát hieän cuûa lôùp than. Töø ñöôøng GEODIP vaø LOGDIP coù theå thaáy ñöôïc ñoù laø loøng soâng laáp loøng vaø söï xuaát hieän cuûa lôùp caùt daøy. * Toùm laïi töø vieäc phaân tích ñöôøng cong ñòa vaät lyù gieáng khoan ta coù theå xaùc ñònh: - Nhaän daïng ñöôïc nhieàu ñaëc ñieåm khaùc nhau cuûa caùc heä thoáng soâng. - Thaáy ñöôïc söï taïo thaønh cuûa caùc vaät lieäu traàm tích, caáu taïo, ranh giôùi, caùc taàng (chu kyø), caùc daïng hình hoïc, moâ hình cuûa doøng chaûy, ñaëc ñieåm cuûa væa chöùa. Ñeå coù ñöôïc caùc nhaän dieän treân ta döïa vaøo caùc ñöôøng log SP, ñöôøng Neutron, ñöôøng Gamma Ray (Gamma maät ñoä, Gamma töï nhieân toång, Gamma thaønh phaàn). Vaø quan troïng hôn caû laø töø caùc phaân tích treân ñeå ñöôïc keát quaû cuoái cuøng laø tìm ñöôïc nguoàn taøi nguyeân laéng ñoïng ôû soâng: than, khí, daàu moû, khoaùng vaät… TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. H. - E. REINECK. I. B. SIGH. Depositional Sedimentary Environments. With Reference to Terrigenous Clastics. Springer – Verlag – Berlin Heidelberg New York 1973. 2. NGUYEÃN QUOÁC QUAÂN. Baøi giaûng veà giaûi ñoaùn ñòa chaát caùc taøi lieäu ñòa vaät lyù gieáng khoan. 3. O. SERRA; TEXT REVIEWED BY M. BETT, J. R. DEPARTMENT, R. L. LANGLEY AND B. F. MAIR. Sedimentery Environment from Wireline Log. 4. PAUL CREVELLO, 2 – 11 December, 2002. Petrex Asia Reservoir Stratigraphy Consultants. Unocal Sandstone Depositional Systems. Petroleum Geoscience International, LLC, Asia & U.S.A. 5. SCHLUMBERGER, 1972. Log Interpretation – Volume I – Principles. Schlumberger Limited: Park Avenue 227. New York, N. Y. 10017