Đề tài 1 số vấn đề xung quanh chế độ tài chính kế toán ngoại tệ, hạch toán ngoại tệ, biện pháp xử lý chênh lệch ngoại tệ trong các Doanh nghiệp
LỜI NÓI ĐẦU Tỷ giá, thị trường ngoại tệ xưa nay vốn dĩ là điều bí ẩn, đầy bất trắc. sự vận động của chúng thường vượt ra ngoài dự đoán và khả năng chế ngự của nhà nước nói chung và từng doanh nghiệp nói riêng. Chỉ trong một thời gian ngắn chúng ta đã chứng kiến hai sự kiện làm rung chuyển thế giới. Đó là sự khủng hoảng của đồng Pêsô (Mêhico) vào tháng 12-1994 và sự mất giá kỉ lục trong năm 1995, rồi lại lên giá đột biến của đồng USD vào năm 1996. Đặc biệt cuộc khủng hoảng tiền tệ năm 1997 đã để lại một dấu ấn nặng nề với những hậu quả mà thậm chí cho đến nay chúng ta vẫn chưa lường hết được. Tuy nhiên những ảnh hưởng như vậy càng chứng tỏ được quy mô tầm cỡ, tính đa dạng phong phú của thị trường tài chính. Quả thật, hơn 20 năm qua các thị trường tài chính đã thay đổi với một tốc độ chưa từng có. Xét riêng về khía cạnh ngoại tệ, nếu doanh số buôn bán của thế giới năm 1982 mới chỉ ở mức 10-20 tỉ $/ngày thì con số này hiện nay đã vượt lên đến hàng nghìn tỉ $/ngày. Là một nước đang đi những bước đi đầu tiên trên cả phương diện lí luận và thực tiễn, hơn bao giờ hết việc nghiên cứu các vấn đề xung quanh về ngoại tệ là một điều cấp bách đối với chúng ta. Tuy nhiên các vấn đề liên quan đến ngoại tệ thật vô cùng phong phú. Dưới mỗi một góc độ nghiên cứu khác nhau, các vấn đề đó mang sắc thái khác nhau. Với tư cách là sinh viên khoa kế toán, em xin phép chỉ đi sâu vào lĩnh vực kế toán đối với vấn đề này. cụ thể em sẽ tập trung vào chế độ kế toán ngoại tệ, xử lí chênh lệch tỉ giá, phương pháp hoạch toán ngoại tệ. Đây chính là những vấn đề then chốt của đề tài mà em chọn nghiên cứu : “Một số vấn đề xung quanh chế độ tài chính kế toán ngoại tệ, hạch toán ngoại tệ, biện pháp xử lí chênh lệch ngoại tệ trong các doanh nghiệp hiện nay “. Là sinh viên với vốn kinh nghiệm còn quá ít, nên em không thể tránh khỏi thiếu sót. Do đó, trong quá trình xem xét bài viết, mong các thầy cô bỏ qua và cho em một vài nhận xét góp ý của thầy cô về bài viết của em. Em rất cảm ơn thầy giáo, Tiến sĩ Nguyễn Năng Phúc, người phụ trách hướng dẫn em làm đề án. trong quá trình làm, thầy đã nhiệt tình giúp đỡ , chỉnh lí, uốn nắn những sai lệch trong suy nghĩ giúp cho bài viết của em được hoàn thiện hơn. Em chân thành cảm ơn thầy Phúc cùng toàn thể các thầy cô đã giúp đỡ và sẽ cho ý kiến về bài viết của em. Trên đây là phần gới thiệu chung về đề tài nghiên cứu. Để hiểu rõ hơn chúng ta sẽ xem xét ở phần hai. II. Nội dung A. Cơ sở lí luận Cùng với sự chuyển đổi mạnh mẽ của nền kinh tế là sự chuyển đổi về yêu cầu quản lí hoạt động sản xuất kinh doanh trong các đơn vị kinh tế.Trong điều kiện đó,hệ thống kế toán doanh nghiệp ban hành theo quyết định 1141 TC/QĐ/CĐKT ngày 1/1/1995 áp dụng thống nhất trong cả nước, là một văn bản pháp quy làm cơ sở cho các đơn vị tổ chức công tác kế toán ở đơn vị mình. 1. Một số quy định cần nắm : Theo thông tư số 101/2000/TT/BTC ngày 17/10/2000; sửa đổi bổ sung thông tư số 44/TC-TCDN ngày 8/7/1997 của Bộ tài chính hướng dẫn xử lí các khoản chênh lệch tỷ giá trong các doanh nghiệp, một số quy định chung bao gồm: 1.1 Theo thông tư này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau: - Ngoại tệ là loại tiền khác với tiền Đồng Việt Nam. - Nghiệp vụ ngoại tệ là chỉ các nghiệp vụ thu chi bằng ngoại tệ trong kết toán vãng lai và để tính giá. - Tỷ giá hối đoái là tỷ giá trao đổi giữa 2 loại tiền (sau đây gọi tắt là tỷ giá). - Chênh lệch tỷ giá hối đoái (sau đây gọi tắt là chênh lệch tỷ giá) là chênh lệch giữa tỷ giá ghi sổ kế toán với tỷ giá quy đổi tại thời điểm điều chỉnh của cùng một loại ngoại tệ. 1.2. Các doanh nghiệp, tổ chức thuộc đối tượng điều chỉnh của thông tư này có các nghiệp vụ ngoại tệ thực hiện hạch toán các khoản chênh lệch tỷ giá theo quyết định của chế độ kế toán hiện hành. 1.3. Những ngoại tệ mà ngân hàng Nhà nước Việt Nam không công bố tỷ giá quy đổi ra đồng Việt Nam thì thống nhất quy đổi thông qua đồng Đô la Mỹ 2. Nguyên tắc hạch toán ngoại tệ. Khi Nhà nước thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế thì các nghiệp vụ xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp ngày càng đa dạng, phong phú. Vì vậy, các nghiệp vụ kinh tế tài chính liên quan đến ngoại tệ, vật tư, chi phí và các nghiệp vụ thanh toán bằng ngoại tệ của các doanh nghiệp ngày càng nhiều. Để phản ánh đúng giá vốn của vật tư, hàng hoá, chi phí, doanh thu, thu nhập và kết quả sản xuât kinh doanh của các doanh nghiệp, kế toán ngoại tệ ở các doanh nghiệp phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây: -Đối với các doanh nghiệp áp dụng chế độ kế toán Việt Nam thì phải quy đổi ngoại tệ thành tiền Việt Nam (VNĐ) để hạch toán quá trình luân chuyển vốn. Nguyên tắc này đòi hỏi khi có các nghiệp vụ kinh tế tài chính liên quan đến ngoại tệ thì kế toán phải quy đổi ngoại tệ thành tiền VNĐ theo tỷ giá hợp lí để ghi sổ kế toán. -Các doanh nghiệp phải mở sổ chi tiết để theo dõi các loại vốn bằng tiền, các khoản phải thu, phải trả bằng ngoại tệ theo đơn vị nguyên tệ nhằm cung cấp đầy đủ thông tin cho công tác quản lí ngoại tệ và điều chỉnh tỉ giá ngoại tệ kịp thời, chính xác. 3. Để hạch toán chi tiết vốn bằng tiền bằng ngoại tệ theo đơn vị nguyên tệ, kế toán phải sử dụng hệ thống chứng từ, sách,tài khoản sau : a.Tài khoản sử dụng. *TK 413 – chênh lệch tỷ giá. Bên Nợ: - Chênh lệch tỷ giá phát sinh giảm của vốn bằng tiền, vật tư, hàng hoá có gốc ngoại tệ và nợ phải thu. - Chênh lệch tỷ giá phát sinh tăng của các nợ phải trả. - Kết chuyển lãi chênh lệch tỷ giá. Bên Có: - Chênh lệch tỷ giá phát sinh tăng của vốn bằng tiền, vật tư, hàng hoá có gốc ngoại tệ và nợ phải thu. - Chênh lệch tỷ giá phát sinh giảm của các nợ phải trả. - Kết chuyển lỗ chênh lệch tỷ giá. TK 413 có thể có số dư bên Nợ hoặc bên Có. Số dư bên Nợ : Chênh lệch tỷ giá cần được xử lý. Số dư bên Nợ : Chênh lệch tỷ giá còn lại. *TK 007 - Nguyên tệ các loại. TK 007 phản ánh vốn bằng tiền bằng ngoại tệ theo đơn vị nguyên tệ và được mở chi tiết theo từng loại ngoại tệ (USD,DEM .) và nơi quản lý ngoại tệ( tại quỹ hoặc gửi ngân hàng). *TK 1112-Ngoại tệ tại quỹ. TK 1122-Ngoại tệ gửi ngân hàng. Bên Nợ: Số ngoại tệ tăng. Bên Có : Số ngoại tệ giảm. Số dư bên Nợ : Số ngoại tệ hiện có tại quỹ hoặc gửi ngân hàng. b. Chứng từ, sổ sách sử dụng. Cũng giống như cấc loại nghiệp vụ liên quan đến vốn bằng tiền khác (tiền mặt, ngân phiếu,vàng,bạc .) các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến ngoại tệ cũng được minh chứng qua hệ thống chứng từ, sổ sách kế toán. Tại quỹ của doanh nghiệp. Theo chế độ kế toán hiện hành, các đơn vị được phép giữ lại một số tiền mặt trong hạn mức quy định để chi tiêu cho những nhu câù thường xuyên. Mọi khoản thu chi ngoại tệ đều phải có phiếu thu,phiếu chi với đầy đủ chữ ký của người giao, người nhận (giám đốc hoặc người được uỷ quyền, kế toán trưởng).phiếu thu, phiếu chi được lập theo mẵu 01,02 TT_Chế độ chứng từ kế toán.Chú ý phải ghi rõ loại,số lượng, ngoại tệ, tỷ giá quy đổi ngoại tệ.Sau khi đã thu,chi tiền thủ quỹ đóng dấu “Đã thu tiền”, “Đã chi tiền” vào chứng từ.Cuối ngày căn cứ vào những chứng từ thu,chi để ghi vào sổ quỹ và lập báo cáo quỹ kèm theo các chứng từ thu, chi để ghi sổ kế toán. thủ quỹ là người chịu trách nnhiệm quản lý và nhập xuất quỹ ngoại tệ tại quỹ.Hàng ngày, thủ quỹ phải kiểm kê số tiền quỹ thực tế, đối chiếu với số liệu sổ quỹ,sổ kế toán. Nếu có chênh lệch thủ quỹ và kế toán phải tự kiểm tra để xác định nguyên nhân và kiến nghị biện pháp xử lý. Kế toán ngoại tệ sau khi nhận được báo cáo quỹ (kèm theo chứng từ gốc) do thủ quỹ chuyển đến phải kiểm tra chứng từ và cách ghi chép trên báo cáo quỹ rồi tiến hành định khoản, sau đó mới ghi vào sổ kế toán về ngoại tệ và tính ra số tồn quỹ. Một số sổ, bảng biểu được sử dụng để theo dõi ngoại tệ: -Bảng kê ngoại tệ. -Sổ quỹ kiêm báo cáo quỹ. -Bảng kiểm kê quỹ (dùng cho ngoại tệ). -Sổ chi tiết tài khoản 1112. -Sổ cái tài khoản 1112. Ngoại tệ gửi ngân hàng: Chứng từ sử dụng để hạch toán các khoản tiền gửi là giấy báo Có, giấy báo Nợ hoặc bảng sao kê của ngân hàng kèm theo các chứng từ gốc(uỷ nhiệm thu,chi; séc chuyển khoản, séc bảo chi .).Hằng ngày nhận được chứng từ do ngân hàng gửi đến, kế toán kiểm tra đối chiếu với chứng từ gốc. Nếu có chênh lệch phải thông báo kịp thời để xử lý. Sau đó tiến hành định khoản, ghi sổ theo dõi ngoại tệ ở ngân hàng. Việc hạch toán ngoại tệ cần phảI được chi tiết cho từng loại ngoại tệ và từng nơi quản lý.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài 1 số vấn đề xung quanh chế độ tài chính kế toán ngoại tệ, hạch toán ngoại tệ, biện pháp xử lý chênh lệch ngoại tệ trong các Doanh nghiệp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
i ®Çu
Tû gi¸, thÞ trêng ngo¹i tÖ xa nay vèn dÜ lµ ®iÒu bÝ Èn, ®Çy bÊt tr¾c. sù vËn ®éng cña chóng thêng vît ra ngoµi dù ®o¸n vµ kh¶ n¨ng chÕ ngù cña nhµ níc nãi chung vµ tõng doanh nghiÖp nãi riªng. ChØ trong mét thêi gian ng¾n chóng ta ®· chøng kiÕn hai sù kiÖn lµm rung chuyÓn thÕ giíi. §ã lµ sù khñng ho¶ng cña ®ång Pªs« (Mªhico) vµo th¸ng 12-1994 vµ sù mÊt gi¸ kØ lôc trong n¨m 1995, råi l¹i lªn gi¸ ®ét biÕn cña ®ång USD vµo n¨m 1996. §Æc biÖt cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ n¨m 1997 ®· ®Ó l¹i mét dÊu Ên nÆng nÒ víi nh÷ng hËu qu¶ mµ thËm chÝ cho ®Õn nay chóng ta vÉn cha lêng hÕt ®îc. Tuy nhiªn nh÷ng ¶nh hëng nh vËy cµng chøng tá ®îc quy m« tÇm cì, tÝnh ®a d¹ng phong phó cña thÞ trêng tµi chÝnh.
Qu¶ thËt, h¬n 20 n¨m qua c¸c thÞ trêng tµi chÝnh ®· thay ®æi víi mét tèc ®é cha tõng cã. XÐt riªng vÒ khÝa c¹nh ngo¹i tÖ, nÕu doanh sè bu«n b¸n cña thÕ giíi n¨m 1982 míi chØ ë møc 10-20 tØ $/ngµy th× con sè nµy hiÖn nay ®· vît lªn ®Õn hµng ngh×n tØ $/ngµy.
Lµ mét níc ®ang ®i nh÷ng bíc ®i ®Çu tiªn trªn c¶ ph¬ng diÖn lÝ luËn vµ thùc tiÔn, h¬n bao giê hÕt viÖc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò xung quanh vÒ ngo¹i tÖ lµ mét ®iÒu cÊp b¸ch ®èi víi chóng ta.
Tuy nhiªn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ thËt v« cïng phong phó. Díi mçi mét gãc ®é nghiªn cøu kh¸c nhau, c¸c vÊn ®Ò ®ã mang s¾c th¸i kh¸c nhau. Víi t c¸ch lµ sinh viªn khoa kÕ to¸n, em xin phÐp chØ ®i s©u vµo lÜnh vùc kÕ to¸n ®èi víi vÊn ®Ò nµy. cô thÓ em sÏ tËp trung vµo chÕ ®é kÕ to¸n ngo¹i tÖ, xö lÝ chªnh lÖch tØ gi¸, ph¬ng ph¸p ho¹ch to¸n ngo¹i tÖ. §©y chÝnh lµ nh÷ng vÊn ®Ò then chèt cña ®Ò tµi mµ em chän nghiªn cøu : “Mét sè vÊn ®Ò xung quanh chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n ngo¹i tÖ, h¹ch to¸n ngo¹i tÖ, biÖn ph¸p xö lÝ chªnh lÖch ngo¹i tÖ trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay “.
Lµ sinh viªn víi vèn kinh nghiÖm cßn qu¸ Ýt, nªn em kh«ng thÓ tr¸nh khái thiÕu sãt. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh xem xÐt bµi viÕt, mong c¸c thÇy c« bá qua vµ cho em mét vµi nhËn xÐt gãp ý cña thÇy c« vÒ bµi viÕt cña em.
Em rÊt c¶m ¬n thÇy gi¸o, TiÕn sÜ NguyÔn N¨ng Phóc, ngêi phô tr¸ch híng dÉn em lµm ®Ò ¸n. trong qu¸ tr×nh lµm, thÇy ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì , chØnh lÝ, uèn n¾n nh÷ng sai lÖch trong suy nghÜ gióp cho bµi viÕt cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Em ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Phóc cïng toµn thÓ c¸c thÇy c« ®· gióp ®ì vµ sÏ cho ý kiÕn vÒ bµi viÕt cña em.
Trªn ®©y lµ phÇn gíi thiÖu chung vÒ ®Ò tµi nghiªn cøu. §Ó hiÓu râ h¬n chóng ta sÏ xem xÐt ë phÇn hai.
II. Néi dung
A. C¬ së lÝ luËn
Cïng víi sù chuyÓn ®æi m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ lµ sù chuyÓn ®æi vÒ yªu cÇu qu¶n lÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ.Trong ®iÒu kiÖn ®ã,hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp ban hµnh theo quyÕt ®Þnh 1141 TC/Q§/C§KT ngµy 1/1/1995 ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ níc, lµ mét v¨n b¶n ph¸p quy lµm c¬ së cho c¸c ®¬n vÞ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ë ®¬n vÞ m×nh.
Mét sè quy ®Þnh cÇn n¾m :
Theo th«ng t sè 101/2000/TT/BTC ngµy 17/10/2000; söa ®æi bæ sung th«ng t sè 44/TC-TCDN ngµy 8/7/1997 cña Bé tµi chÝnh híng dÉn xö lÝ c¸c kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ trong c¸c doanh nghiÖp, mét sè quy ®Þnh chung bao gåm:
1.1 Theo th«ng t nµy, c¸c tõ ng÷ díi ®©y ®îc hiÓu nh sau:
- Ngo¹i tÖ lµ lo¹i tiÒn kh¸c víi tiÒn §ång ViÖt Nam.
- NghiÖp vô ngo¹i tÖ lµ chØ c¸c nghiÖp vô thu chi b»ng ngo¹i tÖ trong kÕt to¸n v·ng lai vµ ®Ó tÝnh gi¸.
- Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ tû gi¸ trao ®æi gi÷a 2 lo¹i tiÒn (sau ®©y gäi t¾t lµ tû gi¸).
Chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i (sau ®©y gäi t¾t lµ chªnh lÖch tû gi¸) lµ chªnh lÖch gi÷a tû gi¸ ghi sæ kÕ to¸n víi tû gi¸ quy ®æi t¹i thêi ®iÓm ®iÒu chØnh cña cïng mét lo¹i ngo¹i tÖ.
C¸c doanh nghiÖp, tæ chøc thuéc ®èi tîng ®iÒu chØnh cña th«ng t nµy cã c¸c nghiÖp vô ngo¹i tÖ thùc hiÖn h¹ch to¸n c¸c kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ theo quyÕt ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.
Nh÷ng ngo¹i tÖ mµ ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam kh«ng c«ng bè tû gi¸ quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam th× thèng nhÊt quy ®æi th«ng qua ®ång §« la Mü
Nguyªn t¾c h¹ch to¸n ngo¹i tÖ.
Khi Nhµ níc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ th× c¸c nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó. V× vËy, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ, vËt t, chi phÝ vµ c¸c nghiÖp vô thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng nhiÒu. §Ó ph¶n ¸nh ®óng gi¸ vèn cña vËt t, hµng ho¸, chi phÝ, doanh thu, thu nhËp vµ kÕt qu¶ s¶n xu©t kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, kÕ to¸n ngo¹i tÖ ë c¸c doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau ®©y:
-§èi víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam th× ph¶i quy ®æi ngo¹i tÖ thµnh tiÒn ViÖt Nam (VN§) ®Ó h¹ch to¸n qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái khi cã c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ th× kÕ to¸n ph¶i quy ®æi ngo¹i tÖ thµnh tiÒn VN§ theo tû gi¸ hîp lÝ ®Ó ghi sæ kÕ to¸n.
-C¸c doanh nghiÖp ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó theo dâi c¸c lo¹i vèn b»ng tiÒn, c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ theo ®¬n vÞ nguyªn tÖ nh»m cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n lÝ ngo¹i tÖ vµ ®iÒu chØnh tØ gi¸ ngo¹i tÖ kÞp thêi, chÝnh x¸c.
3. §Ó h¹ch to¸n chi tiÕt vèn b»ng tiÒn b»ng ngo¹i tÖ theo ®¬n vÞ nguyªn tÖ, kÕ to¸n ph¶i sö dông hÖ thèng chøng tõ, s¸ch,tµi kho¶n sau :
a.Tµi kho¶n sö dông.
*TK 413 – chªnh lÖch tû gi¸.
Bªn Nî: - Chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh gi¶m cña vèn b»ng tiÒn, vËt t, hµng ho¸ cã gèc ngo¹i tÖ vµ nî ph¶i thu.
- Chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh t¨ng cña c¸c nî ph¶i tr¶.
- KÕt chuyÓn l·i chªnh lÖch tû gi¸.
Bªn Cã: - Chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh t¨ng cña vèn b»ng tiÒn, vËt t, hµng ho¸ cã gèc ngo¹i tÖ vµ nî ph¶i thu.
- Chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh gi¶m cña c¸c nî ph¶i tr¶.
- KÕt chuyÓn lç chªnh lÖch tû gi¸.
TK 413 cã thÓ cã sè d bªn Nî hoÆc bªn Cã.
Sè d bªn Nî : Chªnh lÖch tû gi¸ cÇn ®îc xö lý.
Sè d bªn Nî : Chªnh lÖch tû gi¸ cßn l¹i.
*TK 007 - Nguyªn tÖ c¸c lo¹i.
TK 007 ph¶n ¸nh vèn b»ng tiÒn b»ng ngo¹i tÖ theo ®¬n vÞ nguyªn tÖ vµ ®îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i ngo¹i tÖ (USD,DEM...) vµ n¬i qu¶n lý ngo¹i tÖ( t¹i quü hoÆc göi ng©n hµng).
*TK 1112-Ngo¹i tÖ t¹i quü.
TK 1122-Ngo¹i tÖ göi ng©n hµng.
Bªn Nî: Sè ngo¹i tÖ t¨ng.
Bªn Cã : Sè ngo¹i tÖ gi¶m.
Sè d bªn Nî : Sè ngo¹i tÖ hiÖn cã t¹i quü hoÆc göi ng©n hµng.
b. Chøng tõ, sæ s¸ch sö dông.
Còng gièng nh cÊc lo¹i nghiÖp vô liªn quan ®Õn vèn b»ng tiÒn kh¸c (tiÒn mÆt, ng©n phiÕu,vµng,b¹c...) c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ còng ®îc minh chøng qua hÖ thèng chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n.
T¹i quü cña doanh nghiÖp.
Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, c¸c ®¬n vÞ ®îc phÐp gi÷ l¹i mét sè tiÒn mÆt trong h¹n møc quy ®Þnh ®Ó chi tiªu cho nh÷ng nhu c©ï thêng xuyªn. Mäi kho¶n thu chi ngo¹i tÖ ®Òu ph¶i cã phiÕu thu,phiÕu chi víi ®Çy ®ñ ch÷ ký cña ngêi giao, ngêi nhËn (gi¸m ®èc hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn, kÕ to¸n trëng).phiÕu thu, phiÕu chi ®îc lËp theo m½u 01,02 TT_ChÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n.Chó ý ph¶i ghi râ lo¹i,sè lîng, ngo¹i tÖ, tû gi¸ quy ®æi ngo¹i tÖ.Sau khi ®· thu,chi tiÒn thñ quü ®ãng dÊu “§· thu tiÒn”, “§· chi tiÒn” vµo chøng tõ.Cuèi ngµy c¨n cø vµo nh÷ng chøng tõ thu,chi ®Ó ghi vµo sæ quü vµ lËp b¸o c¸o quü kÌm theo c¸c chøng tõ thu, chi ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. thñ quü lµ ngêi chÞu tr¸ch nnhiÖm qu¶n lý vµ nhËp xuÊt quü ngo¹i tÖ t¹i quü.Hµng ngµy, thñ quü ph¶i kiÓm kª sè tiÒn quü thùc tÕ, ®èi chiÕu víi sè liÖu sæ quü,sæ kÕ to¸n. NÕu cã chªnh lÖch thñ quü vµ kÕ to¸n ph¶i tù kiÓm tra ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ kiÕn nghÞ biÖn ph¸p xö lý.
KÕ to¸n ngo¹i tÖ sau khi nhËn ®îc b¸o c¸o quü (kÌm theo chøng tõ gèc) do thñ quü chuyÓn ®Õn ph¶i kiÓm tra chøng tõ vµ c¸ch ghi chÐp trªn b¸o c¸o quü råi tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n, sau ®ã míi ghi vµo sæ kÕ to¸n vÒ ngo¹i tÖ vµ tÝnh ra sè tån quü.
Mét sè sæ, b¶ng biÓu ®îc sö dông ®Ó theo dâi ngo¹i tÖ:
-B¶ng kª ngo¹i tÖ.
-Sæ quü kiªm b¸o c¸o quü.
-B¶ng kiÓm kª quü (dïng cho ngo¹i tÖ).
-Sæ chi tiÕt tµi kho¶n 1112.
-Sæ c¸i tµi kho¶n 1112.
Ngo¹i tÖ göi ng©n hµng:
Chøng tõ sö dông ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n tiÒn göi lµ giÊy b¸o Cã, giÊy b¸o Nî hoÆc b¶ng sao kª cña ng©n hµng kÌm theo c¸c chøng tõ gèc(uû nhiÖm thu,chi; sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi...).H»ng ngµy nhËn ®îc chøng tõ do ng©n hµng göi ®Õn, kÕ to¸n kiÓm tra ®èi chiÕu víi chøng tõ gèc. NÕu cã chªnh lÖch ph¶i th«ng b¸o kÞp thêi ®Ó xö lý. Sau ®ã tiÕn hµnh ®Þnh kho¶n, ghi sæ theo dâi ngo¹i tÖ ë ng©n hµng. ViÖc h¹ch to¸n ngo¹i tÖ cÇn ph¶I ®îc chi tiÕt cho tõng lo¹i ngo¹i tÖ vµ tõng n¬i qu¶n lý.
Mét sè mÉu sæ vÝ dô
Sæ quü tiÒn mÆt (kiªm b¸o c¸o quü)
Ngµy.. th¸ng ..n¨m…
Chøng tõ
DiÔn gi¶i
-
Sè hiÖu TK§¦
Sè tiÒn
Thu
Chi
Thu
Chi
Ph¸t sinh trong ngµy. d ®Çu kú
d cuèi kú
Céng ph¸t sinh
Sè d ®Çu kú
Sè d cuèi kú
d cuèi kú
KÌm theo … chøng tõ thu.
… chøng tõ chi.
B¶ng kiÓm kª quü
(Dïng cho ngo¹i tÖ, vµng b¹c, ®¸ quý) Sè …
Vµo .. giê .. ngµy .. th¸ng .. n¨m
STT
DiÔn gi¶i
§¬n vÞ tÝnh
Sè lîng
Gi¸ trÞ
§æi ra tiÒn ViÖt Nam
Tû gi¸
Sè tiÒn VN§
A
B
C
1
2
3
4
I
Sè d theo sæ quü
II
Sè kiÓm kª thùc tÕ
Lo¹i I
Lo¹i II
III
Sè chªnh lÖch
Lý do : - Thõa.
- ThiÕu.
KÕt luËn sau khi kiÓm kª quü
KÕ to¸n trëng Thñ quü Ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm kª quü
Ký – Hä tªn Ký – Hä tªn Ký – Hä tªn
4.Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n ngo¹i tÖ.
§iÒu quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n ngo¹i tÖ lµ viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ ngo¹i tÖ ®Ó quy ®æi ngo¹i tÖ thµnh VN§ khi ghi sæ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ.
Tû gi¸ ngo¹i tÖ lµ sù so s¸nh mèi t¬ng quan gi¸ trÞ gi÷a ®ång tiÒn ngo¹i tÖ víi ®ång tiÒn níc ta, tøc lµ gi¸ c¶ cña ®¬n vÞ tiÒn níc ngoµi trªn thÞ trêng tiÒn tÖ ViÖt Nam. Tû gi¸ ngo¹i tÖ ®îc h×nh thµnh kh¸ch quan vµ phô thuéc vµo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng tiÒn tÖ. Do vËy, tû gi¸ ngo¹i tÖ sÏ thêng xuyªn biÕn ®éng. Khi tû gi¸ ngo¹i tÖ biÕn ®éng sÏ kÐo theo sù biÕn ®éng vÒ gi¸ trÞ cña ngo¹i tÖ hiÖn cã ë doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ. Do ®ã, viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ ngo¹i tÖ lµ c«ng viÖc rÊt phøc t¹p.
4.1 Tû gi¸ dïng ®Ó quy ®æi ngo¹i tÖ ra VN§.
§Ó cã sù thèng nhÊt trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n ngo¹i tÖ, Bé tµi chÝnh ®· híng dÉn tû gi¸ quy ®æi ngo¹i tÖ ra VN§ sö dông trong h¹ch to¸n kÕ to¸n ë doanh nghiÖp nh sau:
C¸c doanh nghiÖp cã c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ ®îc quy ®æi ra VN§ theo tû gi¸ mua vµo, b¸n ra thùc tÕ b×nh qu©n trªn thÞ trêng ngo¹i tÖ liªn Ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm cã nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh hoÆc tû gi¸ mua vµo, b¸n ra thùc tÕ cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Trêng hîp nghiÖp vô kinh tÕ b»ng ngo¹i tÖ ph¸t sinh vµo thêi ®iÓm thÞ trêng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng kh«ng ho¹t ®éng, doanh nghiÖp ®îc sö dông tû gi¸ b×nh qu©n cña thÞ trßng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ngµy h«m tríc
4.1.1Tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng ®îc dïng ®Ó quy ®æi tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ (trõ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ mua b¸n ngo¹i tÖ) ra “§ång” ViÖt Nam ®Ó ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh. Bao gåm c¸c trêng hîp sau:
Mua vËt t, hµng ho¸,tµi s¶n cè ®Þnh b»ng ngo¹i tÖ.
NhËn vµ tr¶ vèn gãp liªn doanh, nhËn tiÒn viÖn trî b»ng ngo¹i tÖ.
C¸c kho¶n ®Çu t b»ng ngo¹i tÖ nh: gãp vèn liªn doanh, ®Çu t chøng kho¸n... b»ng ngo¹i tÖ.
C¸c nghiÖp vô thu chi vèn b»ng tiÒn ngo¹i tÖ.
C¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶.. b»ng ngo¹i tÖ.
®¸nh gi¸ l¹i sè d ngo¹i tÖ cuèi k× cña c¸c tµi kho¶n vèn b»ng tiÒn, c«ng nî, ph¶i thu, ph¶i tr¶.
4.1.2 C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ ®îc quy ®æi ra VN§ theo tû gi¸ mua b¸n thùc tÕ trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
-Mua ngo¹i tÖ b»ng tiÒn ViÖt Nam: §îc quy ®æi ngo¹i tÖ ra ”§ång” ViÖt Nam theo tû gi¸ thùc tÕ mua, ph¶i tr¶ b»ng “§ång” ViÖt Nam.
-B¸n Ngo¹i tÖ thu b»ng tiÒn ViÖt Nam: §îc quy ®æi ra “§ång” ViÖt Nam theo tû gi¸ thùc tÕ b¸n, thu b»ng “§ång” ViÖt Nam. Sè chªnh lÖch gi÷a tû gi¸ b¸n nªu trªn víi tû gi¸ b×nh qu©n ngo¹i tÖ ®ang ho¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n ®îc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n TK 711-thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh hoÆc tµi kho¶n TK 811- chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh.
Qu¸n triÖt t tëng cña th«ng t sè 77/1998/TT-BTC ngµy 06/06/1998 ë trªn híng dÉn cña bé tµi chÝnh, t¹i c¸c doanh nghiÖp tuú thuéc vµo sè lîng nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ nhiÒu hay Ýt mµ kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông 1 trong 2 ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n tû gi¸ ngo¹i tÖ sau ®©y:
4.2 Ph¬ng ph¸p sö dông ®ång thêi hai lo¹i tû gi¸.
4.2.1Nguyªn t¾c.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ nh»m ®¬n gi¶n ho¸ c«ng viÖc h¹ch to¸n ngo¹i tÖ. Hai lo¹i tû gi¸ ®îc sö dông lµ tû gi¸ thùc tÕ vµ tû gi¸ h¹ch to¸n.
- Tû gi¸ thùc tÕ cña ngo¹i tÖ lµ tû gi¸ ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së cã tÝnh kh¸ch quan vµ ®îc chÕ ®é tµi chÝnh thõa nhËn. §ã lµ tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc c«ng bè. Tû gi¸ thùc tÕ lµ c¬ së ph¸p lÝ ®Ó ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ nghÜa vô nép ng©n s¸ch cña doanh nghiÖp khi cã c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ.
- Tû gi¸ h¹ch to¸n lµ tû gi¸ cè ®Þnh trong mét k× h¹ch to¸n (th¸ng, quý, 6 th¸ng hoÆc 1 n¨m). Tû gi¸ h¹ch to¸n mang tÝnh chñ quan vµ thêng ®îc tÝnh b»ng tû gi¸ thùc tÕ ®Çu k× h¹ch to¸n.
Khi ¸p dông hai lo¹i tû gi¸ ®Ó h¹ch to¸n ngo¹i tÖ th× tû gi¸ thùc tÕ ®îc sö dông ®Ó quy ®æi ngoaÞ tÖ thµnh VN§ trong c¸c trêng hîp sau:
- Ghi nhËn doanh thu b¸n hµng vµ thu nhËp cña c¸c ho¹t ®«ng kh¸c b»ng ngo¹i tÖ (thanh lÝ, nhîng b¸n, cho thuª TSC§, nhîng b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n..). Trong trêng hîp nµy, tû gi¸ thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh theo tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do ng©n hµng Nhµ níc c«ng bè ë thêi ®iÓm ghi doanh thu hoÆc thu nhËp.
- Ghi nhËn c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ: tû gi¸ thùc tÕ lµ tû gi¸ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ghi nhËn chi phÝ.
- TÝnh gi¸ tµi s¶n (TSC§, NVL, CCDC, hµng ho¸..) ®îc mua s¾m b»ng ngo¹i tÖ : tû gi¸ thùc tÕ lµ tû gi¸ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ghi nhËn mua s¾m tµi s¶n.
Tû gi¸ h¹ch to¸n ®îc sö dông ®Ó quy ®æi ngo¹i tÖ thµnh VN§ trong c¸c trêng hîp sau:
- Thu chi tiÒn mÆt t¹i quü b»ng ngo¹i tÖ.
- Thu chi tiÒn göi ng©n hµng b»ng ngo¹i tÖ.
- Vay vµ tr¶ nî tiÒn vay b»ng ngo¹i tÖ.
- NhËn nî vµ tr¶ nî b»ng ngo¹i tÖ.
- Cho nî vµ thu nî b»ng ngo¹i tÖ.
4.2.2 §Þnh kho¶n.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n ngo¹i tÖ khi sö dông hai lo¹i tû gi¸ ®îc thÓ hiÖn qua mét sè nghiÖp vô chñ yÕu sau ®©y:
Mua ngo¹i tÖ b»ng tiÒn ViÖt Nam.
. Ghi ®¬n Nî TK 007 lîng ngo¹i tÖ mua ®îc
. Dùa vµo gi¸ mua thùc tÖ vµ tû gi¸ h¹ch to¸n kÕ to¸n ghi sæ:
Nî TK 1112,1122:Tû gi¸ h¹ch to¸n.
Cã TK 1111,1121:tû gi¸ thùc tÕ.
Nî(Cã) TK 413 Chªnh lÖch tû gi¸.
-B¸n ngo¹i tÖ thu b»ng tiÒn ViÖt Nam:
. Ghi ®¬n Cã TK 007 Lîng ngo¹i tÖ thu ®îc
. Nî TK 1111,1121 Tû gi¸ thùc tÕ
Nî TK 811Chªnh lÖch khi tû gi¸ h¹ch to¸n >tû gi¸ thùc tÕ
Cã TK 1112,1122 Tû gi¸ h¹ch to¸n
Cã TK 711 Chªnh lÖch khi tû gi¸ h¹ch to¸n <tû gi¸ thùc tÕ
- B¸n hµng thu tiÒn b»ng ngo¹i tÖ
. Ghi ®¬n Nî TK 007 Lîng ngo¹i tÖ thu ®îc
. Nî TK 1112,1122 Tû gi¸ h¹ch to¸n
Cã TK 511 Tû gi¸ thc tÕ
Cã TK 3) TK 413 Chªnh lÖch tû gi¸
-B¸n chÞu cho kh¸ch hµng ghi gi¸ b»ng ngo¹i tÖ
Nî TK 331 VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
Nî(Cã 131 tû gi¸ h¹ch to¸n
Cã TK 511 tû gi¸ thùc tÕ
Cã TK 3331 tû gi¸ thc tÕ
Nî (Cã) TK413 chªnh lÖch tû gi¸
-T¹i thêi ®iÓm kh¸ch hµng tr¶ nî
. Ghi ®¬n Nî TK 007 Lîng ngo¹i tÖ kh¸ch hµng tr¶
. Nî TK 1112,1122 tû gi¸ h¹ch to¸n
Cã TK 131 tû gi¸ h¹ch to¸n
-Mua vËt t, hµng ho¸, dÞch vô tr¶ tiÒn ngay b»ng ngo¹i tÖ
. Ghi ®¬n Cã TK 007 Lîng ngo¹i tÖ xuÊt ra
.Nî TK 152,153,156,211,213,627,641,642...tû gi¸ thùc tÕ
Nî TK 133 tû gi¸ thùc tÕ
Cã TK1112,1122 tû gi¸ h¹ch to¸n
Nî(Cã) TK 413 chªnh lÖch tû gi¸
-Mua chÞu vËt t,hµng ho¸ nhËn nî víi nhµ cung cÊp b»ng ngo¹i tÖ
. T¹i thêi ®iÓm ghi nhËn nî
Nî TK 152,153,156,627,642,641.. tû gi¸ thùc tÕ
Nî TK 133 tû gi¸ thùc tÕ
Cã TK 331 tû gi¸ h¹ch to¸n
Nî(Cã) TK 413 chªnh lÖch tû gi¸
. T¹i thêi ®iÓm tr¶ nî ngêi b¸n
Nî TK 331 tû gi¸ h¹ch to¸n
Cã TK 1112,1122 tû gi¸ h¹ch to¸n
Ghi ®¬n Cã TK 007 Lîng ngo¹i tÖ giao cho ngêi b¸n
-Vay tiÒn b»ng ngo¹i tÖ
. Ghi ®¬n Nî TK 007 lîng ngo¹i tÖ vay ®îc.
. Nî TK 1112,1122 tû gi¸ h¹ch to¸n.
Cã TK 311 tû gi¸ h¹ch to¸n.
Cã TK 341 tû gi¸ h¹ch to¸n.
-Vay tiÒn b»ng ngo¹i tÖ nhng thanh to¸n lu«n cho nhµ cung cÊp.
. Nî TK 331 tû gi¸ h¹ch to¸n.
Cã TK 311 tû gi¸ h¹ch to¸n.
Cã TK 341 tû gi¸ h¹ch to¸n.
-Vay ngo¹i tÖ thanh to¸n ngay tiÒn mua vËt t, hµng ho¸, dÞch vô
. Nî TK152, 153,156,627,641,642.. tû gi¸ thùc tÕ.
Nî TK 133 tû gi¸ thùc tÕ.
Cã TK 311,341 tû gi¸ h¹ch to¸n.
Nî (Cã) TK 413 chªnh lÖch tû gi¸.
-Chi ngo¹i tÖ thanh to¸n c¸c kho¶n tiÒn vay b»ng ngo¹i tÖ
. Nî TK 311 tû gi¸ h¹ch to¸n
Cã TK 1112,1122 tû gi¸ h¹ch to¸n
. Ghi ®¬n Cã TK 007 lîng ngo¹i tÖ xuÊt ra
Cuèi k× h¹ch to¸n, tríc khi x¸c ®Þnh thu nhËp thùc tÕ, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tû gi¸ h¹ch to¸n thµnh tû gi¸ thùc tÕ cuèi k×.
Trêng hîp tû gi¸ thùc tÕ cuèi k× t¨ng so víi tû gi¸ h¹ch to¸n.
. §èi víi vèn b»ng tiÒn vµ c¸c kho¶n ph¶i thu b»ng ngo¹i tÖ, phÇn chªnh lÖch ®îc ghi.
Nî TK 1112,1122,131..
Cã TK 413
. §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ th× phÇn chªnh lÖch do tû gi¸ t¨ng ®îc ghi.
Nî TK 413
Cã TK 311,331,341.
-Trêng hîp tû gi¸ thùc tÕ cuèi k× gi¶m so víi tû gi¸ h¹ch to¸n trong k×
. §èi víi vèn b»ng tiÒn vµ c¸c kho¶n ph¶i thu b»ng ngo¹i tÖ th× phÇn chªnh lÖch do tû gi¸ gi¶m ®îc ghi
Nî TK 413
Cã TK 1112,1122,131..
. §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ th× phÇn chªnh lÖch do tû gi¸ gi¶m ®îc ghi
Nî TK 331,311,341
Cã TK 413
S¬ ®å h¹ch to¸n ngo¹i tÖ theo ph¬ng ph¸p tû gi¸ thùc tÕ
TK 1112,1122
TK1111,1121 TK 152,156,211,627…
mua ngo¹i tÖ
TGTT TK 413 TGHT TGHT TGTT mua vËt t,hµng ho¸,TSC§
Chªnh lÖch Chªnh lÖch TK 133
TK511,512 TGHT TK 413 TGTT
TGTT Chªnh lÖch Chªnh lÖch
TK 3331 Thu tiÒn b¸n hµng TGHT TK 33 1
TGTT Tr¶ nî ngêi b¸n
TGHT TGHT
TK131
Kh¸ch hµng tr¶ nî TK1111,1121
TGHT TGHT TGHT B¸n ngo¹i tÖ TGTT
TK 711,721
Thu nhËp ho¹t ®éng bÊt thêng TK811 TK 711
TGTT TGHT
TK 413 Chªnh lÖch Chªnh lÖch
Chªnh lÖch Chªnh lÖch TK 413
§iÒu chØnh chªnh lÖch §IÒu chØnh chªnh lÖch
cuèi kú cuèi kú
4.3. Ph¬ng ph¸p sö dông tû gi¸ thùc tÕ.
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ th× chØ nªn sö dung tû gi¸ thùc tÕ ®Ó h¹ch to¸n ngo¹i tÖ.
4.3.1 Khi ¸p dông tû gi¸ thùc tÕ ®Ó h¹ch to¸n ngo¹i tÖ th× doanh thu,chi phÝ b»ng ngo¹i tÖ vµ gi¸ trÞ tµi s¶n ®îc mua s¾m b»ng ngo¹i tÖ ®îc quy ®æi thµnh VN§ gièng nh ë ph¬ng ph¸p trªn. Riªng tû gi¸ thùc tÕ cña c¸c lo¹i vèn b»ng tiÒn, c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
§èi víi ngo¹i tÖ mua b»ng tiÒn ViÖt Nam th× tû gi¸ thùc tÕ lóc nhËp quü lµ gi¸ mua thùc tÕ.
§èi víi ngo¹i tÖ thu ®îc do b¸n hµng th× tû gi¸ thùc tÕ nhËp vµo lµ tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm b¸n hµng vµ thu tiÒn.
§èi víi ngo¹i tÖ thu ®îc do kh¸ch hµng tr¶ nî th× tû gi¸ thùc tÕ nhËp vµo lµ tû gi¸ thùc tÕ lóc kh¸ch hµng nhËn ®îc.
§èi víi ngo¹i tÖ thu ®îc do vay ng¾n h¹n hoÆc vay dµi h¹n th× tûgi¸thùc tÕ lµ tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm nhËn tiÒn vay.
§èi víi kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ th× tû gi¸ thùc tÕ lµ tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ghi nhËn nî.
§èi víi ngo¹i tÖ t¹i quü, göi ng©n hµng khi xuÊt ra th× tû gi¸ thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tû gi¸ thùc tÕ cña ngo¹i tÖ nhËp vµo theo mét trong c¸c ph¬ng ph¸p: LIFO, FIFO, tû gi¸ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp, tû gi¸ b×nh qu©n c¶ k×.. .(gièng nh tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho).
4.3.2 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n ngo¹i tÖ trong trêng hîp chØ sö dông tû gi¸ thùc tÕ ®îc thÓ hiÖn qua mét sè nghiÖp vô chñ yÕu sau:
Mua ngo¹i tÖ b»ng tiÒn ViÖt Nam.
. Ghi ®¬n Nî TK 007 lîng ngo¹i tÖ nhËp vµo.
. Nî TK 1112, 1122 tû gi¸ thùc tÕ mua vµo.
Cã TK 1111,1121,311 tû gi¸ thùc tÕ mua vµo.
B¸n ngo¹i tÖ thu b»ng tiÒn ViÖt Nam
. Ghi ®¬n Cã TK 007 lîng ngo¹i tÖ ®em b¸n.
. Nî TK 1111,1121 gi¸ b¸n thùc tÕ.
Nî TK 811 chªnh lÖch khi tû gi¸ thùc tÕ < tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü.
Cã TK 1112,1122 tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü
Cã TK 711 chªnh lÖch khi tû gi¸ thùc tÕ b¸n ra > tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü.
B¸n hµng thu tiÒn b»ng ngo¹i tÖ.
. Ghi ®¬n Nî TK 007 lîng ngo¹i tÖ thu ®îc.
. Nî TK 1112,1122 tû gi¸ hiÖn hµnh
Cã TK 511 tû gi¸ hiÖn hµnh
Cã TK 3331 tû gi¸ hiÖn hµnh
B¸n chÞu cho kh¸ch hµng ghi gi¸ b»ng ngo¹i tÖ
. T¹i thêi ®iÓm cho kh¸ch hµng nhËn nî.
Nî TK 131 tû gi¸ hiÖn hµnh
Cã TK 511 tû gi¸ hiÖn hµnh
Cã TK 3331 tû gi¸ hiÖn hµnh
. T¹i thêi ®iÓm kh¸ch hµng tr¶ nî
Ghi ®¬n Nî TK 007 lîng ngo¹i tÖ kh¸ch hµng tr¶ nî
Nî TK 1112,1122 tû gi¸ lóc kh¸ch hµng nhËn nî
Cã TK 131 tû gi¸ lóc kh¸ch hµng nhËn nî
Trêng hîp mua vËt t, hµng ho¸, dÞch vô tr¶ tiÒn ngay b»ng ngo¹i tÖ.
. Ghi ®¬n Cã TK 007 lîng ngo¹i tÖ tr¶ nî
. Nî TK 152,153,156,211,213,627,641,642 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Nî TK 133 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Cã TK 1112,1122 tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü
Nî (Cã) TK 413 chªnh lÖch tû gi¸
Mua chÞu vËt t, hµng ho¸, dÞch vô nhËn nî b»ng ngo¹i tÖ
. T¹i thêi ®iÓm ghi nhËn nî
Nî TK 152,153,156,627,641,642 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Nî Tk 133 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Cã TK 331 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
. T¹i thêi ®iÓm tr¶ cho ngêi b¸n
Nî TK 331 tû gi¸ thùc tÕ lóc ghi nhËn nî
Cã TK 1112,1122 tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü
Nî (Cã) TK 413 chªnh lÖch tû gi¸
Ghi ®¬n Cã TK 007 lîng ngo¹i tÖ tr¶ nî
Vay tiÒn b»ng ngo¹i tÖ
. Ghi ®¬n Nî TK 007 lîng ngo¹i tÖ vay ®îc
. Nî TK 1112,1122 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Cã TK 311 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Cã TK 341 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Vay tiÒn b»ng ngo¹i tÖ thanh to¸n lu«n cho nhµ cung cÊp b»ng chuyÓn kho¶n.
Nî TK 331 tû gi¸ thùc tÕ lóc ghi nhËn nî
Cã TK 311 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Cã TK 341 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Nî ( Cã) TK 413 chªnh lÖch tû gi¸.
Vay tiÒn b»ng ngo¹i tÖ mua vËt t, hµng ho¸, dÞch vô.
Nî TK 152,153,156,627,641,642 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Nî TK 133 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Cã TK 311 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Cã TK 341 tû gi¸ thùc tÕ hiÖn hµnh
Ghi ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n tiÒn vay b»ng ngo¹i tÖ
. Ghi ®¬n Cã TK 007 lîng ngo¹i tÖ xuÊt quü
. Nî TK 311,315,341 tû gi¸ thùc tÕ lóc nhËn tiÒn vay
Cã TK 1112,1122 tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü
Nî (Cã) TK 413 chªnh lÖch tû gi¸
Cuèi k× h¹ch to¸n, tríc khi x¸c ®Þnh thu nhËp thùc tÕ, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü trong k× thµnh tû gi¸ thùc tÕ cuèi k×
Trêng hîp tû gi¸ thùc tÕ cuèi k× t¨ng so víi tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü trong k×
. §èi víi vèn b»ng tiÒn vµ c¸c kho¶n ph¶i thu b»ng ngo¹i tÖ th× phÇn chªnh lÖch do tû gi¸ t¨ng ®îc ghi
Nî TK 1112,1122,131
Cã TK 413
. §èi víi kho¶n nî ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ th× phÇn chªnh lÖch do tû gi¸ t¨ng ®îc ghi
Nî TK 413
Cã TK 311, 331, 341
Trêng hîp tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü trong k× lín h¬n tû gi¸ thùc tÕ cuèi k×.
. §èi víi vèn b»ng tiÒn vµ c¸c kho¶n ph¶i thu b»ng ngo¹i tÖ th× phÇn chªnh lÖch do tû gi¸ gi¶m ®îc ghi
Nî TK 413
Cã TK 1112,1122,131..
. §èi víi kho¶n nî ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ th× phÇn chªnh lÖch do tû gi¸ gi¶m ®îc ghi
Nî TK 311,331,341
Cã TK 413
5 .Xö lý chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ
C¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ cña doanh nghiÖp ®îc diÔn ra th«ng qua 2 c¸ch:
-C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu
-Doanh nghiÖp cã c¸c c¬ s¬ kinh doanh ë níc ngoµi vµ ho¹t ®éng cña c¬ së nµy g¾n víi ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chÝnh ë trong níc.
Theo quy ®Þnh cña ®a sè quèc gia, b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i lËp b»ng ®ång tiÒn cña quèc gia mµ n¬i c«ng ty ®ang ®Æt trô së. Do vËy c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ ®Òu ph¶i sö dông tû gi¸ hèi ®o¸i ®Ó quy ®æi vµ ph¶i sö dông tû gi¸ ®Ó h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô ®ã.
ë trªn chónh ta ®· nghiªn cøu lo¹i tû gi¸ ®Ó quy ®æi vµ cã 2 ph¬ng ph¸p ®Ó h¹ch to¸n nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ. §ång thêi chóng ta còng thÊy ®îc mét kho¶n chªnh lÖch vÒ mÆt gi¸ trÞ cña tµi kho¶n do cã sù kh¸c biÖt tû gi¸ theo thêi gian.VÝ dô nh ®èi víi c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn c«ng nî.Ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô nµy sÏ kh¸c víi ngµy thanh to¸n vµ do ®ã sÏ cã 2 tû gi¸ quy ®æi kh¸c nhau cho cïng mét c«ng nî.Ngoµi ra sù chªnh lÖch vÒ mÆt gi¸ trÞ tµi s¶n cã nguån gèc ngo¹i tª cßn do sù kh¸c biÖt tû gi¸ theo kh«ng gian.§ã lµ viÖc sö dông 2 tû gi¸.Mét tû gi¸ lµ tû gi¸ thùc b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô kinh tÕ; mét tû gi¸ lµ tû gi¸ h¹ch to¸n do doanh nghiÖp tù ®Æt ra theo ý chñ quan. Nh vËy tû gi¸ thùc tÕ lu«n lu«n thay ®æi, tû gi¸ h¹ch to¸n th× cè ®Þnh vµ do ®ã còng cã sù chªnh lÖch gi¸ trÞ
VËy vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh thÕ nµo?
ë níc ta, Bé tµi chÝnh ®· ban hµnh th«ng t sè 44-TC/TCDN ngµy 8/7/1997 híng dÉn xö lÝ c¸c kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ trong doanh nghiÖp Nhµ níc vµ sau nµy cã th«ng t sè 101/2000/TT-BTC ngµy 17/10/2000 söa ®æi bæ sung th«ng t sè 44-TC/TCDN ë trªn. Néi dung cña c¸c th«ng t vÒ viÖc xö lÝ c¸c kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ nh sau.
5.1 Xö lÝ chªnh lÖch tû gi¸ cña nghiÖp vô ngo¹i tÖ trong k×.
Chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh trong k× ®îc bï trõ gi÷a sè t¨ng vµ sè gi¶m( trõ trêng hîp b¸n ngo¹i tÖ), cuèi n¨m ®îc xö lÝ nh sau:
Thêi k× chuÈn bÞ ®Çu t x©y dùng, doanh nghiÖp cha ®i vµo ho¹t ®éng hoÆc c«ng tr×nh cha hoµn thµnh bµn giao th× chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh luü kÕ ®Õn thêi ®iÓm c«ng tr×nh bµn giao th×:
. Trêng hîp chªnh lÖch tû gi¸ t¨ng (D Cã TK 413) ®ùoc ph©n bæ ®Òu vµo thu nhËp tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, thêi gian ph©n bæ kh«ng díi 5 n¨m kÓ tõ khi c«ng tr×nh ®a vµo ho¹t ®éng.
. Trêng hîp chªnh lÖch tû gi¸ gi¶m (D Nî TK 413) ®ùoc ph©n bæ ®Òu vµo chi phÝ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, thêi gian ph©n bæ kh«ng díi 5 n¨m kÓ tõ khi c«ng tr×nh ®a vµo ho¹t ®éng.
Thêi k× doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh:
. Trêng hîp chªnh lÖch tû gi¸ t¨ng tÝnh vµo thu nhËp tµi chÝnh trong k×.
. Trêng hîp chªnh lÖch tû gi¸ gi¶m tÝnh vµo chi phÝ tµi chÝnh trong k×.
Thêi k× gi¶i thÓ, thanh lÝ doanh nghiÖp:
. Trêng hîp chªnh lÖch tû gi¸ t¨ng tÝnh vµo thu nhËp thanh lÝ doanh nghiÖp.
. Trêng hîp chªnh lÖch tû gi¸ gi¶m tÝnh vµo chi phÝ thanh lÝ doanh nghiÖp.
Chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh trong k× do viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ ®îc h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo chi phÝ hoÆc thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh.
5.2 Xö lÝ chªnh lÖch tû gi¸ do ®¸nh gi¸ l¹i sè d ngo¹i tÖ cuèi k×.
Cuèi k× kÕ to¸n, doanh nghiÖp ph¶i quy ®æi sè d tiÒn mÆt, tiÒn göi, tiÒn ®ang chuyÓn, c¸c kho¶n nî ph¶i thu, nî ph¶i tr¶ cã gèc ngo¹i tÖ ra §ång ViÖt Nam theo tû gi¸ quy ®Þnh. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a tû gi¸ sau khi quy ®æi víi tû gi¸ ®ang hoach to¸n trªn sæ kÕ to¸n ®îc xö lÝ nh sau:
§èi víi chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh do viÖc ®¸nh gi¸ l¹i sè d cuèi n¨m lµ: tiÒn mÆt, tiÒn göi, tiÒn ®ang chuyÓn, c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n ( 1 n¨m trë xuèng) cã gèc ngo¹i tÖ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh th× kh«ng h¹ch to¸n vµo chi phÝ hoÆc thu nhËp mµ ®Ó sè d trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, ®Çu n¨m sau ghi bót to¸n ngîc l¹i ®Ó xo¸ sè d.
§èi víi chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh do viÖc ®¸nh gi¸ l¹i sè d cuèi n¨m cña c¸c kho¶n nî dµi h¹n(trªn 1 n¨m) cã gèc ngo¹i tÖ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh th× ®îc xö lý nh sau:
+§èi víi kho¶n nî ph¶i thu dµi h¹n:
. Trêng hîp tû gi¸ quy ®æi sè d cuèi kú cao h¬n tû gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n th× chªnh lÖch tû gi¸ xö lý nh ®èi vèi kho¶n tiÒn mÆt, tiÒn göi, nî ng¾n h¹n. NghÜa lµ phÇn chªnh lÖch kh«ng h¹ch to¸n vµo thu nh©p hoÆc chi phÝ tµi chÝnh mµ ®Ó sè d trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, ®Çu n¨m sau ghi bót to¸n ngîc l¹i ®Ó xo¸ sè d.
. Trêng hîp tû gi¸ quy ®æi sè d cuèi kú thÊp h¬n tû gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n th× chªnh lÖch tû gi¸ h¹ch to¸n vµo chi phÝ tµi chÝnh trong n¨m.
+§èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ dµi h¹n:
. Trêng hîp tû gi¸ quy ®æi sè d cuèi kú cao h¬n tû gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n th× chªnh lÖch tû gi¸ h¹ch to¸n vµo chi phÝ tµi chÝnh trong n¨m.
. Trêng hîp tû gi¸ quy ®æi sè d cuèi kú thÊp h¬n tû gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n th× chªnh lÖch tû gi¸ kh«ng h¹ch to¸n vµo chi phÝ hay thu nhËp tµi chÝnh cña doanh nghiÖp trong n¨m mµ ®Ó sè d trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, ®Çu n¨m sau ghi bót to¸n ngîc l¹i ®Ó xo¸ sè d.
Khi thanh lý tõng kho¶n ph¶i thu ph¶i tr¶ dµi h¹n, nÕu tû gi¸ thanh to¸n thùc tÕ ph¸t sinh cao h¬n hoÆc thÊp h¬n tû gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ s¸ch th× phÇn chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh ®îc treo trªn TK 413 trªn b¸o c¸o tµi chÝnh , ®Çu n¨m sau ghi bót to¸n ngîc l¹i ®Ó xo¸ sè d TK 413.
Trªn ®©y lµ toµn bé c¬ së lý luËn nÒn t¶ng vÒ nguyªn t¾c, chÕ ®é,ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n ngo¹i tÖ vµ chªnh lÖch ngo¹i tÖ vµ biÖn ph¸p xö lý chªnh lÖch ®ã. C¸c néi dung trªn ®· t¹o ra hµnh lang ph¸p lý, m«i trêng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇnkinh tÕ trong viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n vÒ ngo¹i tÖ. ViÖc thùc hiÖn thèng nhÊt, tiÕp cËn c¸c th«ng lÖ, chuÈn mùc kÕ to¸n ®ang gãp phÇn ®ãn tríc vµ thóc ®Èy c«ng t¸c qu¶n lý ë c¸c doanh nghiÖp thÝch hîp h¬n víi nÒn kinh tÕ ®· vµ ®ang tiÕp tôc chuyÓn ®æi ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc.
Tuy nhiªn ë mét sè mÆt ho¹t ®éng hoÆc lµ thùc tiÔn cha x¶y ra hoÆc chØ ë møc ®é manh nha, s¬ khëi hoÆc møc ®é quan t©m qu¶n lý ®ang cßn h¹n chÕ ë mét sè khÝa c¹nh. Bëi vËy cßn cã mét sè vÊn ®Ò ®· ®îc quy ®Þnh trong hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp ban hµnh vÉn cÇn ®îc tiÕp tôc nghiªn cøu, bæ sung, hoµn thiÖn cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. X· héi ngµy mét ph¸t triÓn, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ còng ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó, nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh nhiÒu lªn. Nh÷ng thay ®æi ®ã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i mçi doanh nghiªp. do vËy, ngoµi viÖc ban hµnh thèng nhÊt c¸c quy ®Þnh vµ th«ng t híng dÉn, Bé tµi chÝnh vµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc cã liªn quan cÇn ph¶i cã nh÷ng chØnh lÝ kÞp thêi phï hîp víi t×nh h×nh míi vµ ban hµnh réng r·i c¸c th«ng tin ®ã ®Ó mäi doanh nghiÖp cïng biÕt, tõ ®ã t¹o sù c«ng b»ng, b×nh ®¼ng trong kinh doanh.
Qua viÖc nghiªn cøu trªn, em xin cã mét sè ý kiÕn luËn bµn vÒ vÊn ®Ò liªn quan ®Õn lÜnh vùc ngo¹i tÖ.
B. Mét sè ý kiÕn ®¸nh gi¸ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ.
Tríc sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ, trong nhiÒu n¨m qua, Bé tµi chÝnh ®· cã nhiÒu v¨n b¶n híng dÉn vÒ tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n ngo¹i tÖ. Cô thÓ ®ã lµ:
QuyÕt ®Þnh sè 1141-TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 cña Bé trëng Bé tµi chÝnh ban hµnh chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp.
Th«ng t sè 44 TC/TCDN ngµy 8/7/1997 híng dÉn xö lÝ chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc.
Th«ng t sè 77/1998/TT/BTC ngµy 6/6/1998 híng dÉn tû gi¸ quy ®æi ngo¹i tÖ ra ®ång ViÖt Nam sö dông trong h¹ch to¸n kÕ to¸n ë doanh nghiÖp.
Th«ng t sè 101/2000/TT/BTC ngµy 17/10/2000 söa ®æi , bæ sung th«ng t 44 TC/TCDN ngµy 8/7/1997 cña Bé tµi chÝnh híng dÉn xö lÝ chªnh lÖch tû gi¸ trong c¸c doanh nghiÖp.
Sù ra ®êi lÇn lît cña c¸c v¨n b¶n trªn ®· ph¸t huy ®îc t¸c dông cña nã trong c«ng t¸c kÕ to¸n ë c¸c doanh nghiÖp cã c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ. Tõ ®ã thÓ hiÖn tÝnh kÞp thêi phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ míi cña c¸c v¨n b¶n trªn. Song ®i vµo qu¸ tr×nh vËn dông, cã mét sè ®iÓm cÇn xem xÐt. Sau ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò víng m¾c ®ã.
Tû gi¸ dïng ®Ó quy ®æi.
Theo c¸c th«ng t trªn, c¸c doanh nghiÖp cã c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ ®îc quy ®æi ra “§ång” ViÖt Nam theo tû gi¸ mua vµo b¸n ra thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô kinh tÕ hoÆc tû gi¸ mua vµo b¸n ra thùc tÕ cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
Trªn thùc tÕ viÖc thùc hiªn quy ®Þnh nµy gÆp mét sè khã kh¨n sau ®©y:
Cã ®îc th«ng tin vÒ tû gi¸ mua vµo b¸n ra thùc tÕ b×nh qu©n trªn thÞ trêng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô kinh tÕ lµ hÕt søc khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp nhá. Bëi lÏ, doanh nghiÖp nhá thêng cã mèi quan hÖ víi ng©n hµng kh«ng chÆt chÏ l¾m nªn viÖc n¾m b¾t th«ng tin kh«ng thÓ ngay tøc th×, kh«ng thÓ liªn tôc ®Ó cho kÕ to¸n doanh nghiÖp vµo sæ.
NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ x¶y ra thêng xuyªn, liªn tôc hµng ngµy, hµng giê. ViÖc thay ®æi tû gi¸ quy ®æi ®Ó h¹ch to¸n hµng ngµy còng t¹o nªn khã kh¨n cho doanh nghiÖp.
Tû gi¸ ngo¹i tÖ (USD) trong nh÷ng n¨m qua biÕn ®éng lín. Tµi s¶n gãp vèn liªn doanh ®îc quy ®æi theo ®æi theo tû gi¸ t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh. C¸c n¨m sau khi quy ®æi ngîc l¹i tõ “§ång” ViÖt Nam thµnh nguyªn tÖ ®Ó lËp b¸o c¸o tµi chÝnh göi vÒ c«ng ty mÑ ë níc ngoµi, nÕu quy ®æi theo tû gi¸ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ lµm cho vèn gãp liªn doanh gi¶m xuèng qua c¸c n¨m, g©y t©m lÝ lo l¾ng cho c¸c nhµ ®Çu t.
Trªn thùc tÕ cã nh÷ng doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn quy ®æi nh sau:
Dïng tû gi¸ b×nh qu©n th¸ng cña ng©n hµng mµ doanh nghiÖp ®ã giao dÞch ®Ó h¹ch to¸n ghi sæ cho tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong th¸ng. Tû gi¸ thùc tÕ ®ã cã thÓ lµ tû gia thùc tÕ b×nh qu©n cña th¸ng tríc hoÆc lµ tû gi¸ ngµy cuèi cïng cña th¸ng tríc.
HÇu hÕt c¸c c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ níc nh thuÕ, tµi chÝnh, thanh tra, kiÓm to¸n ®Òu chÊp nhËn theo c¸c sè liÖu b¸o c¸o ®ã. §iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp quan t©m nhÊt lµ c¸c b¸o c¸o ®· ®îc c¬ quan thuÕ ®ång ý. VËy ®èi chiÕu víi quy ®Þnh trªn, viÖc quy ®æi nµy cã ®óng kh«ng ?
Cã thÓ c©u tr¶ lêi lµ sai nhng l¹i kh«ng lµm kh¸c ®îc vµ l¹i ®îc c¸c c¬ quan qu¶n lÝ ë ViÖt Nam chÊp nhËn.
VËy nªn ch¨ng tû gi¸ quy ®æi trong viÖc h¹ch to¸n ghi sæ hµng ngµy cÇn cã quy ®Þnh th«ng tho¸ng h¬n, phï hîp víi thùc tÕ h¬n? Tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc c«ng bè chØ b¾t buéc vµo thêi ®iÓm cuèi niªn ®é kÕ to¸n ®Ó ®¶m b¶o thèng nhÊt khi b¸o c¸o vµ tæng hîp toµn quèc. Khi ®ã Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam cÇn ph¶i th«ng b¸o réng r·i trªn mäi ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
§èi víi viÖc chuyÓn ®æi ngîc l¹i tõ ViÖt Nam ®ång sang ®ång nguyªn tÖ khi lËp b¸o c¸o cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi còng cÇn cã quy ®Þnh hîp lÝ h¬n víi viÖc b¶o toµn vèn gãp, h¹n chÕ rñi ro hèi ®o¸i.
Bªn c¹nh ®ã, cßn cã mét quan ®iÓm kh¸c vÒ tû gi¸ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp ®îc dïng ®Ó quy ®æi vµ ghi sæ. Theo ®ã, tû gi¸ thùc tÕ ®Ó ghi sæ kÕ to¸n ph¶i lµ tû gi¸ ®îc chÊp nhËn vµ g¾n víi quan hÖ cña doanh nghiÖp trong lo¹i nghiÖp vô ®ã. VÝ dô: nªu doanh nghiÖp nhËn vèn ®Çu t cña níc ngoµi díi sù b¶o trî cña Nhµ níc th× tû gi¸ thùc tÕ ph¶i lµ tû gi¸ chÝnh thøc (cßn gäi lµ tû gi¸ chñ ®¹o) do Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô kinh tÕ nhng nÕu lµ trong quan hÖ mua b¸n , thanh lÝ c«ng nî.. gi÷a c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ trong nªn kinh tÕ th× tû gi¸ ®îc coi lµ tû gi¸ thùc tÕ ®Ó doanh nghiÖp ghi sæ kÕ to¸n ph¶i lµ tû gi¸ kinh doanh(mua vµo) do hÖ thèng ng©n hµng kinh doanh c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô kinh tÕ. Nh vËy theo quan ®iÓm nµy th× tû gi¸ ®îc doanh nghiÖp coi lµ tû gi¸ thùc tÕ ®Ó quy ®æi vµ ghi sæ g¾n liÒn víi ®Þa vÞ cña doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ liªn quan ®Õn kho¶n ngo¹i tÖ ph¸t sinh.
Nh vËy c¶ 2 quan ®iÓm trªn xem ra cã ý tr¸i nhau. theo quan ®iÓm thø nhÊt th× cÇn cã quy ®Þnh vÒ tû gi¸ th«ng tho¸ng h¬n cßn quan ®iÓm thø hai th× l¹i cÇn ph¶i chÆt chÏ h¬n( ph©n chia 2 lo¹i ng©n hµng: liªn ng©n hµng vµ ng©n hµng kinh doanh).
Nãi tãm l¹i viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ thùc tÕ theo em vÉn cÇn ph¶i dùa vµo tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam c«ng bè hµng ngµy trªn b¸o Nh©n D©n vµ viÖc th«ng b¸o nµy cÇn ph¶i phæ biÕn réng r·i trªn mäi th«ng tin ®¹i chóng ®Ó mäi ngêi quan t©m ®îc biÕt . Tû gi¸ ®îc th«ng b¸o ngµy h«m nµo sÏ ®îc dïng lµm tû gi¸ thùc tÕ cña doanh nghiÖp ngµy h«m ®ã. §èi víi doanh nghiÖp cã nhiÒu nghiÖp vô liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ th× cã thÓ dïng tû gi¸ b×nh qu©n th¸ng cña ng©n hµng mµ doanh nghiÖp ®ã giao dÞch ®Ó h¹ch to¸n ghi sæ cho tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong th¸ng.
Theo th«ng t sè 44-TC/TCDN ngµy 8/7/1997 híng dÉn xö lÝ c¸c kho¶n chªnh lÖnh tû gi¸ trong doanh nghiÖp Nhµ níc cã quy ®Þnh:
chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh trong kú ®îc bï trõ gi÷a sè t¨ng vµ sè gi¶m cuèi n¨m ®îc xö lÝ nh sau :
Thêi kú chuÈn bÞ ®Çu t x©y dùng, doanh nghiÖp cha ®i vµo ho¹t ®éng hoÆc c«ng tr×nh cha hoµn thµnh bµn giao th× chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh luü kÕ ®Õn thêi ®iÓm c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao th×:
-Trêng hîp chªnh lÖch tû gi¸ t¨ng (d Cã TK 413) ®îc ph©n bæ ®Òu vµo thu nhËp tµi chÝnh cña doanh nghiÖp . Thêi gian ph©n bæ kh«ng díi 5 n¨m kÓ tõ khi c«ng tr×nh ®i vµo ho¹t ®éng .
-Trêng hîp chªnh lÖch tû gi¸ gi¶m(du Nî TK 413) ®îc ph©n bæ ®Òu vµo chi phÝ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp . Thêi gian ph©n bæ kh«ng díi 5 n¨m kÓ tõ khi c«ng tr×nh ®i vµo ho¹t ®éng .
Theo néi dung nµy th× c¸c chªnh lÖch tû gi¸ trong x©y dùng c«ng tr×nh ®îc tËp hîp tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi bµn giao c«ng tr×nh ®îc tiÕn hµnh xö lý chªnh lÖch. VËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cha ®Õn thêi ®iÓm bµn giao c«ng tr×nh mµ ®· kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n th× lóc ®ã phÇn chªnh lÖch trªn sÏ ®îc xö lý nh thÕ nµo?
ë ®©y cã mét m©u thuÉn. Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, kÕ to¸n ph¶i bï trõ c¸c kho¶n ph¸t sinh t¨ng gi¶m trong kú trªn TK 413 ®Ó ®a vµo thu nhËp hoÆc chi phÝ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. T¬ng tù lóc bµn giao c«ng tr×nh, kÕ to¸n còng ph¶i x¸c ®Þnh chªnh lÖch bï trõ gi÷a sè t¨ng, sè gi¶m trªn TK 413 cña phÇn x©y dng c«ng tr×nh tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn lóc hoµn thµnh bµn giao c«ng tr×nh. Nh vËy vµo cuèi niªn ®é vµ lóc bµn giao c«ng tr×nh ®Òu ph¶i thùc hiÖn c«ng viÖc xö lý chªnh lÖch ®ã. Tuy nhiªn thêi ®iÓm cuèi niªn ®é vµ thêi ®iÓm bµn giao c«ng tr×nh kh«ng ph¶i bao giê còng trïng nhau hay thêi gian x©y dùng c«ng tr×nh kh«ng ph¶i bao giê còng n»m trän trong mét niªn ®é kÕ to¸n. Ta cã thÓ lÊy vÝ dô:
gi¶ sö mét c«ng tr×nh x©y dùng dù kiÕn thùc hiÖn trong 4 th¸ng vµ b¾t ®Çu thùc hiÖn tõ ®Çu th¸ng 11. VËy ®Õn tËn cuèi th¸ng 2 n¨m sau c«ng tr×nh míi ®îc bµn giao.
VËy th× phÇn chªnh lÖch tû gi¸ cña x©y dùng c«ng tr×nh kÓ tõ thêi gian b¾t ®Çu tiÕn hµnh x©y dùng cho ®Õn lóc kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n (31/12) sÏ ®îc xö lÝ nh thÕ nµo?
NÕu vÉn xö lÝ nh b×nh thêng t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n th× sÏ tr¸i ngîc víi th«ng t sè 44-TC/TCDN ngµy 8/7/1997. NÕu vÉn ®Ó nguyªn trªn TK 413 kh«ng xö lÝ th× sÏ lµm gi¶m ®i mét kho¶n thu nhËp hoÆc chi phÝ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ do ®ã viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sÏ kh«ng chÝnh x¸c. HiÖn nay cha thÊy th«ng t nµo, v¨n b¶n nµo ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. Em thiÕt nghÜ cÇn cã biÖn ph¸p xö lÝ sím thèng nhÊt trong hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp tr¸nh t×nh tr¹ng xö lÝ tuú tiªn t¹i mçi doanh nghiÖp mét c¸ch kh¸c nhau g©y nªn mÊt chÝnh x¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp.
Ngoµi ra, còng trong néi dung ®ã cña th«ng t chØ ®a ra mét c¸ch xö lÝ duy nhÊt nh vËy lµ cha phï hîp. Thùc tÕ nhiÒu doanh nghiÖp ®Çu t, x©y dùng, mua s¾m tõ nguån mua tr¶ chËm hoÆc vay ngo¹i tÖ qu¸ lín, mét sù sôt gi¸ m¹nh cña ®ång tiÒn mµ kh«ng cã mét ho¹t ®éng thùc tiÔn nµo ®Ó dù phßng, chèng ®ì ®îc rñi ro hèi ®o¸i x¶y ra. Trong trêng hîp nµy chªnh lÖch tû gi¸ gi¶m cÇn ®îc nèn ho¸ vµo gi¸ trÞ tµi s¶n gi¶m (ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§) ®Ó thu håi dÇn qua con ®êng khÊu hao. §IÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ (IAS - sè 21, ®o¹n 21 ).
V× vËy trong chÕ ®é cÇn quy ®Þnh thªm trêng hîp nµy ®Ó th¸o gì khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp vµ còng ®Ó kh«ng ph¸t sinh nhiÒu trêng hîp ph¶i xin c«ng v¨n chÊp thuËn cña Bé tµi chÝnh.
Khi h¹ch to¸n nghiÖp vô b¸n ngo¹i tÖ thu tiÒn VN§, theo chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh, nghiÖp vô nµy ®îc ®Þnh kho¶n:
Nî TK 1111,1121: tû gi¸ mua b¸n thùc tÕ.
Nî TK 811: tû gi¸ thùc tÕ <tû gi¸ h¹ch to¸n (tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü).
Cã TK 1112,1122 tû gi¸ h¹ch to¸n ( tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü)
Cã TK 711 tû gi¸ thùc tÕ >tû gi¸ h¹ch to¸n (tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü).
Nh chóng ta ®· nghiªn cøu ë trªn chªnh lÖch tû gi¸ do bï trõ t¨ng vµ gi¶m trong k× h¹ch to¸n, cuèi k× còng ®îc ®a vÒ TK 711 hoÆc TK 811. Nh vËy liÖu cã cÇn thiÕt trong nghiÖp vô b¸n ngo¹i tÖ kho¶n chªnh lÖch ®îc ®a lu«n vµo TK 711 hoÆc TK 811?
NgiÖp vô b¸n ngo¹i tÖ thu tiÒn VN§ lµ nghiÖp vô ph¶n ¸nh ho¹t ®éng tµi chÝnh qua ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh ngay l·i vµ thu ngay b»ng tiÒn hoÆc ph¶n ¸nh lç ngay tõ ho¹t ®éng ®ã. §Þnh kho¶n trªn lµ hoµn toµn hîp lÝ. Tuy nhiªn tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ, phÇn chªnh lÖch ®Òu ®a vµo TK 413. Vµ cuèi k× sè d trªn TK 413 khi x¸c ®Þnh chªnh lÖch bï trõ t¨ng gi¶m còng kÕt chuyÓn vÒ TK 711 hoÆc TK 811. Do vËy cuèi cïng tÊt c¶ c¸c kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ ®Òu ®îc kÕt chuyÓn vÒ TK 711 hoÆc TK 811.
Theo em viÖc h¹ch to¸n chªnh lÖch tû gi¸ trong nghiÖp vô b¸n ngo¹i tÖ kh«ng cÇn thiÕt ph¶i cã sù kh¸c biÖt so víi c¸c nghiÖp vô kh¸c liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ cã chªnh lÖch tû gi¸. NghiÖp vô trªn cã thÓ ®Þnh kho¶n l¹i nh sau:
Nî TK 1111,1121: tû gi¸ b¸n thùc tÕ mua b¸n.
Cã TK 1112,1122: tû gi¸ h¹ch to¸n (tû gi¸ thùc tÕ xuÊt quü)
Nî (Cã) TK 413 chªnh lÖch tû gi¸.
ViÖc ®Þnh kho¶n nµy sÏ t¬ng tù víi viÖc ®Þnh kho¶n c¸c nghiÖp vô kh¸c, do ®ã sÏ kh«ng bÞ nhÇm lÉn.
4. ViÖc ®¸nh gi¸ l¹i sè d cuèi k× vµ xö lÝ chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ l¹i sè d ngo¹i tÖ cuèi k×.
Theo quy ®Þnh t¹i c¸c th«ng t ®· kÓ ë trªn th× cuèi k× kÕ to¸n doanh nghiÖp ph¶i quy ®æi sè d tiÒn mÆt, tiÒn göi, tiÒn ®ang chuyÓn, c¸c kho¶n nî ph¶i thu, ph¶i tr¶ cã gèc ngo¹i tÖ ra VN§ theo tû gi¸ mua b¸n thùc tÕ b×nh qu©n liªn ng©n hµng, chÝnh thøc do Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam c«ng bè. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a tû gi¸ sau khi quy ®æi víi tû gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n ®îc xö lÝ nh sau:
“ §èi víi chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh do viÖc ®¸nh gi¸ l¹i sè d cuèi n¨m lµ: tiÒn mÆt, tiÒn göi, tiÒn ®ang chuyÓn, c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n (1 n¨m trë xuèng) cã gèc ngo¹i tÖ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh th× kh«ng h¹ch to¸n vµo thu nhËp hay chi phÝ mµ ®Ó sè d trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. §Çu n¨m sau ghi bót to¸n ngîc l¹i ®Ó xo¸ sè d”.
Trªn thÕ giíi nÕu ¸p dông theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ sè 21, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh sÏ ®îc ghi chÐp vµo sæ s¸ch c¨n cø theo tû gi¸ hèi ®o¸i ë ngµy giao dÞch. §Õn ngµy thanh to¸n, khi ph¸t sinh chªnh lÖch tû gi¸ sÏ ghi vµo thu nhËp hoÆc chi phÝ ph¸t sinh trong k×. Ngoµi ra vµo ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ bao gåm tiÒn tÖ, c«ng nî ph¶i thu hay ph¶i tr¶ ®îc ®Þnh danh b»ng ngo¹i tÖ ®Òu ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ l¹i theo tû gi¸ vµo cuèi thêi kho¸. Lóc nµy chªnh lÖch tû gi¸ do ®¸nh gi¸ l¹i c¸c tµi s¶n tiÒn còng sÏ ®îc h¹ch to¸n vµo lç, l·i trong k× cã lªn quan.
§èi chiÕu vÊn ®Ò ta thÊy c¸ch gi¶i quyÕt trong th«ng t 44 tá ra thËn träng h¬n chuÈn mùc 21. §ã lµ : nÕu chªnh lÖch tû gi¸ ®a ®Õn mét kho¶n l·i kÓ c¶ c«ng nî ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ®Òu ®îc kÕt chuyÓn vµo thu nhËp mµ ph¶i treo sè d trªn b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ®Çu n¨m sau sÏ lµm bót to¸n ®¶o ngîc l¹i ®Ó huû bá.
Tuy nhiªn quy ®Þnh t¹i th«ng t 44 khi ¸p dông trong thùc tiÔn cßn nhiÒu bÊt cËp:
ViÖc ®¸nh gi¸ l¹i sè d tiÒn mÆt, tiÒn göi, tiÒn ®ang chuyÓn, c¸c kho¶n nî ph¶i thu, ph¶i tr¶ ®îc thùc hiÖn vµo cuèi k×, mµ k× kÕ to¸n theo quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam lµ quý. HiÖn nay, nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi thùc hiÖn viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh theo th¸ng. Nhng quy ®Þnh xö lÝ ®îc phÐp ®Ó sè d chØ nªu lµ phÇn chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh do viÖc ®¸nh gi¸ l¹i sè d cuèi n¨m. VËy phÇn chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh do ®¸nh gi¸ l¹i sè d cuèi k×(th¸ng hoÆc quý) ®Õn cuèi n¨m ®îc phÐp ®Ó sè d hay ph¶i h¹ch to¸n vµo chi phÝ hoÆc thu nhËp trong khi tiÒn vµ c«ng nî cã gèc ngo¹i tÖ vÉn cßn d ®Õn thêi ®iÓm cuèi n¨m?
T¹i th«ng t 74 TC/TCT ngµy 20/10/1997 vµ th«ng t 89/1999/TT-BTC ngµy 16/7/1999 cña Bé tµi chÝnh híng dÉn viÖc thùc hiÖn quy ®Þnh vÒ thuÕ ®èi víi c¸c h×nh thøc ®Çu t theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam cã nªu “riªng chªnh lÖch tû gi¸ do ®¸nh gi¸ l¹i sè d tiÒn mÆt, tiÒn göi, tiÒn ®ang chuyÓn, kho¶n nî ph¶i thu, ph¶i tr¶ cã gèc ngo¹i tÖ kh¸c víi ®ång tiÒn ®îc phÐp sö dông h¹ch to¸n th× kh«ng ®a vµo thu nhËp kh¸c”. nh vËy ë quy ®Þnh ngµy còng kh«ng chØ râ chªnh lÖch tû gi¸ do ®¸nh gi¸ l¹i trong tÊt c¶ c¸c troõng hîp hay chØ lµ ®¸nh gi¸ l¹i vµo cuèi n¨m. Do vËy trong chÕ ®é cÇn híng dÉn cô thÓ, chi tiÕt h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy.
Khi lç do chªnh lÖch tû gi¸, th«ng t sè 44 quy ®Þnh lµ ®èi víi c¸c kho¶n vèn b»ng tiÒn vµ c«ng nî ng¾n h¹n sè d sÏ treo trªn b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ®Çu n¨m sau lµm bót ®¶o ngîc ®Ó huû bá. C¸ch xö lÝ nh thÕ lµ cha hîp lÝ.
Ta thÊy r»ng kh«ng thÓ ®ång nhÊt gi÷a vèn b»ng tiÒn vµ c«ng nî ng¾n h¹n ®Ó ®a ra c¸ch gi¶i quyÕt chung nh trªn. vèn b»ng tiÒn vµ c«ng nî tuy ®Òu lµ tµi s¶n lu ®éng nhng chóng kh¸c nhau ®¸ng kÓ vÒ mÆt b¶n chÊt. Vèn b»ng tiÒn lµ lo¹i tµi s¶n mang tÝnh lu ®éng rÊt cao, cã thÓ sö dông ngay mµ kh«ng ®ßi hái bÊt k× ®iÒu kiÖn nµo vµ viÖc chuyÓn ho¸ nã sang h×nh thøc kh¸c ®îc diÔn ra rÊt thêng xuyªn trong thêi gian ng¾n. ChÝnh v× vËy theo th«ng lÖ kÕ to¸n cña nhiÒu quèc gia, kho¶n lç vÒ chªnh lÖch tû gi¸ do ®¸nh gi¸ l¹i yÕu tè nµy vµo cuèi thêi kho¸ ®Òu ®îc ghi nhËn ngay vµo chi phÝ cña niªn ®é vµ kh«ng tiÕn hµnh lËp dù phßng khi gi¶m gi¸ nh ®èi víi c«ng nî. Do ®ã c¸ch gi¶i quyÕt theo th«ng t 44 lµ ®¸nh gi¸ l¹i kho¶n môc nµy råi treo lªn b¶ng c©n ®èi, sau ®ã l¹i ghi ®¶o ngùîc theo tû gi¸ lóc ban ®Çu kh«ng phï hîp víi b¶n chÊt cña vèn b»ng tiÒn.
Cßn c«ng nî ng¾n h¹n, kho¶n lç chªnh lÖch tû gi¸ do ®¸nh gi¸ l¹i c«ng nî ng¾n h¹n cã gèc ngo¹i tÖ, nÕu cuèi k× mµ kh«ng ®a vµo chi phÝ cña thêi kho¸ sÏ ®a ®Õn mét kho¶n l·i gi¶ t¹o do kh«ng h¹ch to¸n kho¶n lç trªn. Tõ ®ã sÏ lµm sai lÖch kÕt qu¶ kinh doanh vµ còng kh«ng thËn träng. NÕu ®· v× lÝ do thËn träng kh«ng ghi nhËn vµo kÕt qu¶ kinh doanh khi cã l·i th× ngîc l¹i khi chªnh lÖch tû gi¸ dÉn ®Õn lç cÇn ph¶i ®îc ghi nhËn vµo b¸o c¸o tµi chÝnh theo mét c¸ch thøc nhÊt ®Þnh nµo ®ã.
Tãm l¹i ®Ò võa phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ ®¶m b¶o nguyªn t¾c thËn träng trong kÕ to¸n th× c¸c kho¶n tiÒn, c«ng nî ng¾n h¹n cã gèc ngo¹i tÖ khi cßn sè d ®îc lËp trªn b¶ng C§KT th× mäi chªnh lÖch t¨ng do ®¸nh gi¸ l¹i tû gi¸ vµo thêi ®iÓm cuèi k×, cuèi n¨m ®Òu ®îc ®Ó sè d trªn b¸o c¸o tµi chÝnh (sè d bªn cã TK 413_chªnh lÖch tû gi¸) mµ kh«ng ghi vµo thu nhËp trong k×. Cßn mäi chªnh lÖch tû gi¸ gi¶m kh«ng ph©n biÖt chªnh lÖch tû gi¸ cña viÖc ®¸nh gi¸ l¹i kho¶n nî ng¾n h¹n hay dµi h¹n ®Òu h¹ch to¸n vµo chi phÝ.
Quy ®Þnh ®Çu n¨m sau, ghi bót to¸n ngîc l¹i ®Ó xo¸ sè d. Quy ®Þnh nµy cha phï hîp ë chç: sang ®Çu n¨m sau nÕu doanh nghiÖp kh«ng sö dông tû gi¸ tríc khi ®¸nh gi¸ l¹i t¹i ngµy 31/12 hoÆc mét tû gi¸ míi s¸t víi tû gi¸ thùc tÕ cña n¨m sau th× sÏ kh«ng thÓ cã bót to¸n ngîc l¹i ®Ó xo¸ sè d.
NÕu kh«ng xo¸ sè d th× phÇn chªnh lÖch tû gi¸ do ®¸nh gi¸ l¹i t¹i thêi ®iÓm 31/12 n¨m tríc sang n¨m nay xö lÝ nh thÕ nµo? VÒ ®iÒu nµy cha cã híng dÉn nªn mçi doanh nghiÖp xö lÝ theo mét c¸ch riªng, g©y bÊt cËp trong hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia còng nh ho¹t ®éng thanh tra, kiÓm to¸n nh»m lµnh m¹nh ho¸, ®óng luËt trong h¹ch to¸n kÕ to¸n doanh nghiÖp.
Trªn ®©y lµ mét sè ý kiÕn cña c¸ nh©n em vµ viÖc tham kh¶o ý kiÕn cña mét sè nhµ nghiªn cøu kh¸c ®èi víi c¸c vÊn ®Ò xung quanh lÜnh vùc ngo¹i tÖ. Hy väng r»ng nh÷ng ý kiÕn nhá bÐ nµy sÏ gãp phÇn ®a c¸c v¨n b¶n chÕ ®é cña Nhµ níc ®i vµo thùc tiÔn, ph¸t huy hiÖu qu¶ cao h¬n n÷a.
III. KÕt luËn.
Tr¶i qua qu·ng thêi gian ®Çy gian nan, khã kh¨n trong chiÕn tranh, hiÖn nay, trong thêi b×nh, ViÖt Nam ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ trêng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ níc tõng bíc hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. TiÒn tÖ giê ®©y ®· thÓ hiÖn ®Çy ®ñ b¶n chÊt lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt. Ngêi ta cã thÓ b¸n tiÒn nµy mua tiÒn kia víi môc ®Ých kiÕm lêi. Ngêi b¸n ngo¹i tÖ muèn cã néi tÖ ®Ó kinh doanh hoÆc tr¸nh rñi ro gi¶m gi¸ ngo¹i tÖ trong t¬ng lai. Ngêi mua ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ hoÆc mong ®îi cã lîi vÒ tû gi¸ trong t¬ng lai khi ngoaÞ tÖ mua lªn gi¸ so víi tiÒn ®· mua.
Víi môc ®Ých tríc m¾t lµ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, Nhµ níc ta ®· kh«ng ngõng thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa t¨ng cêng thu hót ®Çu t, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu víi ph¬ng ch©m ViÖt Nam lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. ChÝnh v× vËy c¸c nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ-tµi chÝnh liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ, vËt t, chi phÝ vµ nghiÖp vô thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ cµng phæ biÕn réng r·i. Nh»m gióp ®ì cho c¸c doanh nghiÖp trong c«ng t¸c kÕ to¸n ë ®¬n vÞ m×nh, rÊt nhiÒu quyÕt ®Þnh th«ng t, chØ thÞ ®· ®îc ban hµnh híng dÉn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ vµ kÕt qu¶ cho thÊy nã ®· ph¸t huy ®îc vai trß to lín cña m×nh.
H¹ch to¸n ngo¹i tÖ lµ vÊn ®Ò míi trong c«ng t¸c kÕ to¸n. C¸c ngiÖp vô liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ chØ diÔn ra theo hai c¸ch: c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hoÆc doanh nghiÖp cã c¸c c¬ së kinh doanh ë níc ngoµi vµ ho¹t ®éng cña nh÷ng c¬ së nµy g¾n liÒn víi ho¹t ®éng cña c«ng ty chÝnh á trong níc. Nh vËy chØ khi cã sù giao lu bu«n b¸n vît ra ph¹m vi quèc gia hoÆc liªn quan ®Õn quèc gia kh¸c th× míi xuÊt hiÖn c¸c nghiÖp vô vÒ ngo¹i tÖ. Tõ ®ã kÕ to¸n ngo¹i tÖ míi ra ®êi. Song trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn nh ngµy nay, kÕ to¸n ngo¹i tÖ ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong hÖ thèng kÕ to¸n. Bªn c¹nh n¾m v÷ng chÕ ®é kÕ to¸n cña Nhµ níc ban hµnh c¸c ngo¹i tÖ cÇn ph¶i lu«n cËp nhËt sù dao ®éng lªn xuèng vµ xu thÕ biÕn ®æi cña tû gi¸ ngo¹i tÖ.
Qua qu¸ tr×nh ph©n tÝch vµ nghiªn cøu ë trªn, chóng ta ®· phÇn nµo hiÓu ®îc chÕ ®é kÕ to¸n ngo¹i tÖ, h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô ngo¹i tÖ, chªnh lÖch tû gi¸ vµ xö lÝ chªnh lÖch tû gi¸. §ång thêi chóng ta còng ®· m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn gãp phÇn n©ng cao vai trß cña chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam.
Theo thêi gian, chÕ ®é kÕ to¸n sÏ ngµy cµng ®îc bæ sung, chØnh lÝ phï hîp h¬n, gÇn gòi h¬n víi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lÝ kinh doanh. Hi väng chÕ ®é, chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam ngµy mét hoµn thiÖn t¹o c¬ së lÝ luËn v÷ng ch¾c cho c¸c nhµ kÕ to¸n thùc hiÖn tèt c«ng viÖc cña m×nh, hoµ nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
1 số vấn đề xung quanh chế độ tài chính kế toán ngoại tệ, hạch toán ngoại tệ, biện pháp xử lý chênh lệch ngoại tệ trong các Doanh nghiệp.DOC
