Đề tài Báo cáo Quy trình kiểm toán bán hàng- Thu tiền trong kiểm toán tài chính cảu kiểm toán nội bộ

TOÁN & DVTCKTỂ KI M TRA T NG QUÁTỂ Ổ S l u trong H s ki m toán:ố ư ồ ơ ể VV2 S file l uố ư VV Khách hàng: Công ty CP Năm tài chính 2003Soát xét Th c hi nự ệ Kho nả m c : Ph iụ ả thu khách hàng Tên, ký Ngày Tên, ký Ngày Tháng Nợ Có Tham chi uế D đ u kỳư ầ Tháng 1 Tháng 2 Tháng 3 Tháng 4 Tháng 5 Tháng 6 Tháng 7 Tháng 8 Tháng 9 Tháng 10 Tháng 11 Tháng 12 C ng PSộ 20.213.628.173 1.203.415.631 2.364.124.378 1.150.326.847 5.821.318.965 4.815.264.123 7.895.263.124 6.720.285.364 3.800.264.579 7.512.362.214 6.483.215.120 5.126.354.123 7.623.985.417 60.516.179.885 1.513.258.246 3.752.159.654 1.564.326.587 4.654.328.257 3.657.326.584 6.358.641.204 6.852.321.269 3.268.741.135 7.368.258.741 6.325.124.761 7.236.324.125 8.235.365.421 63.373.593.134 Đã đ i chi u v i Báo cáo tàiố ế ớ chính năm 2002 đã đ c ki mượ ể toán n i b xác nh n là đúng.ộ ộ ậ Toàn b s phát sinh đã đ iộ ố ố chi u v i s cái, s chi ti tế ớ ổ ổ ế D cu i kỳư ố 17.356.214.924 Đã đ i chi u v i Báo cáo tàiố ế ớ chính s d cu i kỳ là kh pố ư ố ớ đúng, đã đ i chi u v i báo cáoố ế ớ ki m kê cu i kỳ t i th i đi mể ố ạ ờ ể ngày 31/12/2003. Nh v y toàn b s li u gi a các s chi ti t s cái và báo cáo tài chínhư ậ ộ ố ệ ữ ổ ế ổ c a công ty v các kho n ph i thu d ch v cung ng lao đ ng là kh p đúng.ủ ề ả ả ị ụ ứ ộ ớ 82 Ph i thu khách hàng năm nay c a công ty gi m so v i năm ngoái kho ngả ủ ả ớ ả 14,23% đ i chi u v i k t qu ki m toán doanh thu cho th y vi c gi m này làố ế ớ ế ả ể ấ ệ ả h p lý vì doanh thu cung ng lao đ ng c a công ty cũng gi m h n so v i nămợ ứ ộ ủ ả ơ ớ ngoái.  So sánh c tính kho n ph i thuướ ả ả Trên c s b ng tính l ng hàng tháng, KTV c tính s ph i thu c aơ ở ả ươ ướ ố ả ủ các công ty đ i tác b ng cách l y t ng s l ng c b n nhân v i t l tríchố ằ ấ ổ ố ươ ơ ả ớ ỷ ệ theo quy đ nh c a h p đ ng. Công vi c này đ c th c hi n t ng t đ i v iị ủ ợ ồ ệ ượ ự ệ ươ ự ố ớ ki m toán doanh thu.ể B ng s 22:ả ố c tính kho n ph i thuƯớ ả ả Th tr ngị ườ Ph i thu c tínhả ướ Ph i thu ghi sả ổ Chênh l chệ Malaysia 3.562.148.624 3.561.458.325 925.299 Đài loan 4.632.259.145 4.581.632.035 50.627.110 Đ o Sípả 530.265.147 530.265.147 0 … … … … T ngổ 17.401.564.258 17.356.214.924 45.349.334 Qua b ng so sánh trên KTV phát hi n chênh l ch gi a s sách và cácả ệ ệ ữ ổ c tính c a ki m toán viên là 45.349.334 chênh l ch này là tr ng y u doướ ủ ể ệ ọ ế vi c không ghi nh n kho n ph i thu phí d ch v th tr ng Đài Loanệ ậ ả ả ị ụ ở ị ườ 50.627.110. Ki m toán viên yêu c u đi u ch nh ghi tăng kho n ph i thu th tr ngể ầ ề ỉ ả ả ở ị ườ Đài loan là 50.627.110 cũng nh toàn b doanh thu trong kỳ là 45.349.334. Cácư ộ chênh l ch các th tr ng khác là nh và không tr ng y u nên không đi uệ ở ị ườ ỏ ọ ế ề ch nh.ỉ  Ki m tra chi ti tể ế Vi c ki m tra này xem xét B ng l ng c a nhân viên theo t ng công tyệ ể ả ươ ủ ừ đ i tác đã đ c l p chính xác v s li u hay ch a và m c trích phí d ch v đãố ượ ậ ề ố ệ ư ứ ị ụ trích đúng hay ch a.ư KTV cũng ti n hành ki m tra ch n m u nh ng khác v i Trung tâmế ể ọ ẫ ư ớ NC& D KHCN Sông Đà vi c ch n m u là l a ch n ng u nhiên m t s nhânƯ ệ ọ ẫ ự ọ ẫ ộ ố 83 viên t đó tính toán ra s l ng c b n, s phí d ch v , cũng nh ki m traừ ố ươ ơ ả ố ị ụ ư ể h p đ ng lao đ ng đã ký, m c l ng c b n v i b ng tính l ng.ợ ồ ộ ứ ươ ơ ả ớ ả ươ Ki m toán viên l p b ng ki m tra chi ti t các m u ch n b ng cách đ iể ậ ả ể ế ẫ ọ ằ ố chi u b ng tính l ng c a k toán v i b ng tính l ng do ki m toán viên tínhế ả ươ ủ ế ớ ả ươ ể toán v i n i dung: H tên lao đ ng, th tr ng lao đ ng, ngày ký k t h pớ ộ ọ ộ ị ườ ộ ế ợ đ ng, th i h n h p đ ng, m c l ng c b n, m c phí d ch v . T đó ki mồ ờ ạ ợ ồ ứ ươ ơ ả ứ ị ụ ừ ể toán viên so sánh phát hi n ra chênh l ch và tìm hi u nguyên nhân chênh l ch,ệ ệ ể ệ sau đó s x lý các chênh l ch.ẽ ử ệ Sau khi đã thu th p đ y đ b ng ch ng c n thi t ki m toán viênậ ầ ủ ằ ứ ầ ế ể chuy n sang giai đo n k t thúc ki m toán ể ạ ế ể 3.K t thúc ki m toánế ể Tr c khi ti n hành l p báo cáo ki m toán công ty ki m toán c n ti nướ ế ậ ể ể ầ ế hành m t s b c:ộ ố ướ - Soát xét gi y t làm vi c c a KTV nh m đánh giá tình hình kinh doanhấ ờ ệ ủ ằ c a khách hàng có đ c hi u đúng không? Qúa trình ki m toán có đ c th củ ượ ể ể ượ ự hi n đúng quy trình ki m toán không? gi y t làm vi c có đ c l u gi đ yệ ể ấ ờ ệ ượ ư ữ ầ đ không. Gi y t làm vi c c a KTV đ c tr ng đoàn ki m toán t p h p,ủ ấ ờ ệ ủ ượ ưở ể ậ ợ x p x p ki m tra tính đ y đ , thích h p yêu c u b sung nh ng b ng ch ngắ ế ể ầ ủ ợ ẩ ổ ữ ằ ứ c n thi t và đ a ra ý ki n đánh giá cho c chu trình, các bút toán đi u ch nhầ ế ư ế ả ề ỉ chênh l ch cu i cùng t đó tr ng đoàn ki m toán s đ a ra nh n xét chung.ệ ố ừ ưở ể ẽ ư ậ H s ki m toán cũng đ c tr ng đoàn ki m toán xem xét và đánh giá trongồ ơ ể ượ ưở ể quá trình này. - Xem xét các s ki n sau ngày k t thúc niên đ v n đ này đ c đ cự ệ ế ộ ấ ề ượ ặ bi t quan tâm trong chu trình bán hàng thu ti n vì có liên quan ch t ch t iệ ề ặ ẽ ớ tình hình thanh toán công n c a khách hàng. Đ i v i trung tâm NC& Dợ ủ ố ớ Ư KHCN Sông Đà và công ty C ph n Cung ng NLQT&TM Sông Đà sau ngàyổ ầ ứ báo cáo tài chính c a đ n v KTV không th y có s ki n quan tr ng nào x yủ ơ ị ấ ự ệ ọ ả ra, không th y d u hi u đ i v i khách hàng n nh ng không có kh năng thuấ ấ ệ ố ớ ợ ư ả h i n , tình hình thanh toán c a khách hàng đ c đánh giá t ng đ i t t.ồ ợ ủ ượ ươ ố ố 84 Các KTV t ng h p k t qu ki m toán n p cho tr ng đoàn ki m toánổ ợ ế ả ể ộ ưở ể đ lên b ng t ng h p các bút toán đi u ch nh thu c các ph n hành khác nhauể ả ổ ợ ề ỉ ộ ầ và yêu c u đ n v đi u ch nhầ ơ ị ề ỉ . Đ i v i Trung tâm NC& D KHCN Sông Đàố ớ Ư B ng s 23ả ố : Thông báo đi u ch nh s li u ề ỉ ố ệ T NG CÔNG TY SÔNG ĐÀỔ CÔNG TY KI M TOÁN &DVTCKTỂ THÔNG BÁO ĐI U CH NH S LI U Ề Ỉ Ố Ệ Kính g i :ử Trung tâm NC& UD KHCN Sông Đà Trong quá trình th c hi n ki m toán Báo cáo tài chính năm 2003 c a Trung tâmự ệ ể ủ chúng tôi đã phát hi n có m t s sai sót c n đi u ch nh l i trên Báo cáo tài chính c aệ ộ ố ầ ề ỉ ạ ủ Trung tâm nh sau: ư * Đ i v i kho n m c Doanh thu bán hàng ố ớ ả ụ STT N i dungộ S ti nố ề nh h ngẢ ưở BCĐ KT nh h ngẢ ưở KQKD I S li u trên báo cáo tài hínhố ệ 4.885.698.332 II S li u đi u ch nhố ệ ề ỉ (15.897.041) 1 H ch toán tăng doanh thu dạ ự án kh thi tin h cả ọ (27.272.727) Tăng doanh thu 2 Ghi thi u doanh thu bán hàngế cho T ng công ty Sông Đàổ 11.375. 686 Ghi gi mả doanh thu III S li u sau đi u ch nhố ệ ề ỉ 4.869.801.291 Nh v y sau khi ti n hành đi u ch nh thì T ng doanh thu trong kỳ c a trung tâmư ậ ế ề ỉ ổ ủ là 4.869.801.291 kho n doanh thu trên đã ph n ánh trung th c và h p lýả ả ự ợ • Đ i v i kho n m c ph i thu khách hàngố ớ ả ụ ả STT N i dungộ S ti nố ề nh h ngẢ ưở BCĐ KT nh h ngẢ ưở KQKD I S li u trên báo cáo tài chínhố ệ 378.201.068 II S li u đi u ch nhố ệ ề ỉ 17.486.745 1 H ch toán tăng kho n ph i thuạ ả ả d án kh thi tin h cự ả ọ (30.000.000) 2 Ghi thi u doanh thu bán hàngế cho T ng công ty Sông Đàổ 12.513.255 85 III S li u sau đi u ch nhố ệ ề ỉ 360.714.323 Nh v y sau khi ti n hành đi u ch nh thì Ph i thu khách hàng cu i kỳ c a trungư ậ ế ề ỉ ả ố ủ tâm là 360.714.323 kho n Ph i thu trên đã ph n ánh trung th c và h p lý.ả ả ả ự ợ Đ i v i công ty C ph n và Cung ng NLQT&TM Sông Đàố ớ ổ ầ ứ B ng s 24ả ố : Thông báo đi u ch nh s li uề ỉ ố ệ T NG CÔNG TY SÔNG ĐÀỔ CÔNG TY KI M TOÁN &DVTCKTỂ THÔNG BÁO ĐI U CH NH S LI U Ề Ỉ Ố Ệ Kính g i :ử Công ty C ph n và Cung ng NLQT&TM Sông Đàổ ầ ứ Trong quá trình th c hi n ki m toán Báo cáo tài chính năm 2003 c a Công tyự ệ ể ủ chúng tôi đã phát hi n có m t s sai sót c n đi u ch nh l i trên Báo cáo tài chính c aệ ộ ố ầ ề ỉ ạ ủ Công ty nh sau: ư * Đ i v i kho n m c doanh thu bán hàngố ớ ả ụ STT N i dungộ S ti nố ề nh h ngẢ ưở BCĐ KT nh h ngẢ ưở KQKD I S li u trên báo cáoố ệTài chính 7.372.853.219 II S li u đi u ch nhố ệ ề ỉ 50.627.110 1 Không h ch toán doanh thuạ phí d ch v th tr ng xu tị ụ ị ườ ấ kh u lao đ ng sang Đàiẩ ộ Loan 50.627.110 Ghi gi mả doanh thu III S li u sau đi u ch nhố ệ ề ỉ 7.426.480.329 Nh v y sau khi ti n hành đi u ch nh thì T ng doanh thu trong kỳ c a Công tyư ậ ế ề ỉ ổ ủ là 7.426.480.329. Kho n doanh thu trên đã ph n ánh trung th c và h p lý.ả ả ự ợ * Đ i v i kho n m c ph i thu khách hàngố ớ ả ụ ả STT N i dungộ S ti nố ề nh h ngẢ ưở BCĐ KT nh h ngẢ ưở KQKD I S li u trên báo cáo tài chínhố ệ 17.356.214.924 II S li u đi u ch nhố ệ ề ỉ 45.349.334 86 1 Không h ch toán kho n ph iạ ả ả thu phí d ch v th tr ng xu tị ụ ị ườ ấ kh u lao đ ng sang Đài Loanẩ ộ 50.627.110 III S li u sau đi u ch nhố ệ ề ỉ 17.401.564.258 Nh v y sau khi ti n hành đi u ch nh thì Ph i thu khách hàng cu i kỳ c a trungư ậ ế ề ỉ ả ố ủ tâm là 17.401.564.258. Kho n ph i thu trên đã ph n ánh trung th c và h p lý.ả ả ả ự ợ Sau khi Công ty ki m toán g i thông báo yêu c u đ n v đ c ki mể ử ầ ơ ị ượ ể toán đi u ch nh các s li u, các đ n v đ c ki m toán s g i l i cho Công tyề ỉ ố ệ ơ ị ượ ể ẽ ử ạ ki m toán m t b n gi i trình đ ng ý đi u ch nh nh ng kho n nào còn nh ngể ộ ả ả ồ ề ỉ ữ ả ữ kho n nào đ n v không đ ng ý đi u ch nh đ n v ph i gi i trình rõ lý do.ả ơ ị ồ ề ỉ ơ ị ả ả Sau khi đ n v đ c ki m toán có th ph n h i, Công ty ki m toán sơ ị ượ ể ư ả ồ ể ẽ ti n hành l p Báo cáo ki m toán g i cho T ng giám đ c và H i đ ng qu n trế ậ ể ử ổ ố ộ ồ ả ị phê duy t, sau đó phát hành Báo cáo ki m toán và g i cho nh ng n i nh nệ ể ử ữ ơ ậ Báo cáo ki m toán theo quy đ nh.ể ị Sau đó Công ty ki m toán s theo dõi tình hình đi u ch nh c a đ n v vàể ẽ ề ỉ ủ ơ ị xem xét Báo cáo tài chính sau khi đi u ch nh. Ngoài ra Công ty ki m toán cònề ỉ ể g i th qu n lý cho đ n v đ c ki m toán trong đó nêu ra nh ng ki n nghử ư ả ơ ị ượ ể ữ ế ị nh m kh c ph c các sai sót và hoàn thi n h th ng k toán c a doanh nghi pằ ắ ụ ệ ệ ố ế ủ ệ cũng nh giúp ban lãnh đ o có nh ng quy t đ nh đúng đ n h n.ư ạ ữ ế ị ắ ơ 87 PH N IIIẦ PH NG H NG VÀ GI I PHÁP HOÀN THI N QUY TRÌNH ƯƠ ƯỚ Ả Ệ KI M TOÁN BÁN HÀNG- THU TI N C A KI M TOÁN Ể Ề Ủ Ể N I B T I T NG CÔNG TY SÔNG ĐÀỘ Ộ Ạ Ổ 1. Đánh giá công tác ki m toán n i b nói chung và ki m toán quy trìnhể ộ ộ ể bán hàng- thu ti n nói riêng t i T ng công ty Sông Đàề ạ ổ 1.1.T ch c và ho t đ ng ki m toán n i bổ ứ ạ ộ ể ộ ộ Cùng v i s đ i m i và phát tri n c a n n kinh t đ t n c, hàng lo tớ ự ổ ớ ể ủ ề ế ấ ướ ạ các T ng công ty Nhà n c đ c thành l p và ngày càng ho t đ ng r ngổ ướ ượ ậ ạ ộ ộ kh p trên các lĩnh v c. Xu t phát t nhu c u b o đ m s chính xác c a cácắ ự ấ ừ ầ ả ả ự ủ h s , s li u, s tuân th các quy t c, ki m soát gian l n và sai sót, ph c vồ ơ ố ệ ự ủ ắ ể ậ ụ ụ nhu c u qu n tr n i b doanh nghi p đ ng th i giúp các nhà qu n lý đ n vầ ả ị ộ ộ ệ ồ ờ ả ơ ị ra nh ng quy t đ nh chính xác, ki m toán n i b đã s m hình thành và ngàyữ ế ị ể ộ ộ ớ càng phát tri n kh ng đ nh v trí và vai trò tích c c c a mình trong đ i s ngể ẳ ị ị ự ủ ờ ố kinh t nói chung và đ i v i các doanh nghi p nói riêng. V i s phát tri nế ố ớ ệ ớ ự ể m nh m c a ngành KTNB trên th gi i, KTNB Vi t Nam cũng đang d nạ ẽ ủ ế ớ ở ệ ầ tr thành m t ho t đ ng quen thu c và đóng vai trò nh t đ nh trong các côngở ộ ạ ộ ộ ấ ị ty, T ng công ty l n và là m t yêu c u thi t y u mà B tài chính đ t ra v iổ ớ ộ ầ ế ế ộ ặ ớ các doanh nghi p.ệ - Sau quy t đ nh ế ị 832/TC/QĐ/CĐKT ngày 28 tháng 10 năm 1997 cùng v i s ra đ i c a hàng lo t ki m toán n i b t i các T ng công ty, T ngớ ự ờ ủ ạ ể ộ ộ ạ ổ ổ công ty Sông Đà cũng thành l p phòng ki m toán n i b . Đây là yêu c uậ ể ộ ộ ầ khách quan cho vi c đ m b o ch t l ng thông tin kinh t , tài chính c a b nệ ả ả ấ ượ ế ủ ả thân T ng công ty. Sau 7 năm ho t đ ng ki m toán n i b T ng công tyổ ạ ộ ể ộ ộ ổ Sông Đà đã kh ng đ nh đ c mình là m t nhân t không th thi u trong sẳ ị ượ ộ ố ể ế ự phát tri n chung c a T ng công ty.ể ủ ổ Sau quy t đ nh s 21, phòng ki m toán n i b T ng công ty Sông Đà đãế ị ố ể ộ ộ ổ tách riêng thành Công ty ki m toán và t v n d ch v k toán v i ch c năngể ư ấ ị ụ ế ớ ứ và nhi m v c a mình đã th c hi n t t nhi m v do T ng công ty giao. ệ ụ ủ ự ệ ố ệ ụ ổ 88 Hàng năm ti n hành ki m toán quy t toán các d án đ u t c a các đ nế ể ế ự ầ ư ủ ơ v thành viên, các ban qu n lý, ban đi u hành c a T ng công ty. Trong quáị ả ề ủ ổ trình ho t đ ng ki m toán n i b T ng công ty Sông Đà đã góp ph n quanạ ộ ể ộ ộ ổ ầ tr ng trong vi c giúp Ban giám đ c, H i đ ng qu n tr n m b t rõ tình hìnhọ ệ ố ộ ồ ả ị ắ ắ ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a đ n v , tham gia t v n, tham m u, góp ýạ ộ ả ấ ủ ơ ị ư ấ ư cho B Tài chính và các c quan qu n lý Nhà n c v các v n đ có liên quanộ ơ ả ướ ề ấ ề đ n nghi p v k toán, ki m toán, đ c bi t là v ki m toán n i b ; góp ý choế ệ ụ ế ể ặ ệ ề ể ộ ộ T ng giám đ c và các Ban ngành liên quan trong vi c ban hành các ch đ ,ổ ố ệ ế ộ quy đ nh v qu n lý và đi u hành các ho t đ ng kinh doanh trong n i bị ề ả ề ạ ộ ộ ộ T ng công ty. ổ M c dù trong quá trình t ch c và ho t đ ng, công ty còn g p nhi uặ ổ ứ ạ ộ ặ ề khó khăn song v i s giúp đ c a Ban lãnh đ o T ng công ty nên công ty v nớ ự ỡ ủ ạ ổ ẫ th c hi n t t các ch c năng và nhi m v đ c giaoự ệ ố ứ ệ ụ ượ - Bên c nh nh ng k t qu trên, th c tr ng mô hình t ch c và ho tạ ữ ế ả ự ạ ổ ứ ạ đ ng c a công ty v n còn t n t i nh ng m t c n ti p t c đ c hoàn thi nộ ủ ẫ ồ ạ ữ ặ ầ ế ụ ượ ệ Ch t l ng nghi p v và ch t l ng d ch v c a công ty ch a đ t hi uấ ượ ệ ụ ấ ượ ị ụ ủ ư ạ ệ qu cao. Kh năng đào t o còn h n ch , ch y u đào t o qua th c t , nhânả ả ạ ạ ế ủ ế ạ ự ế viên ki m toán ch y u l y t các phòng k toán c a các đ n v tr c thu cể ủ ế ấ ừ ế ủ ơ ị ự ộ T ng công ty. Ch a ai có ch ng ch KTV. Trình đ t ch c kinh doanh d ch vổ ư ứ ỉ ộ ổ ứ ị ụ k toán- ki m toán t v n tài chính c a công ty còn nhi u h n ch . T ngế ể ư ấ ủ ề ạ ế ổ công ty ch a có h ng d n c th v mô hình t ch c b máy ki m toán n iư ướ ẫ ụ ể ề ổ ứ ộ ể ộ b . V i kh năng c a cán b , KTV hi n nay thì ch th c hi n ki m toán cóộ ớ ả ủ ộ ệ ỉ ự ệ ể quy mô nh và hi u qu ki m toán ch a cao. Lo i hình ho t đ ng ki m toánỏ ệ ả ể ư ạ ạ ộ ể báo cáo tài chính là ch y u, các lĩnh v c ki m toán ho t đ ng và ki m toánủ ế ự ể ạ ộ ể tuân th th c hi n còn ít. Nghi p v ki m toán ch a cao, kh năng r i roủ ự ệ ệ ụ ể ư ả ủ trong các Báo cáo ki m toán v n còn nhi u. ể ẫ ề 1.2. Quy trình ki m toán bán hàng- thu ti nể ề Qua th c ti n ki m toán Báo cáo tài chính t i hai công ty cho th y th cự ễ ể ạ ấ ự t quy trình ki m toán bán hàng- thu ti n trong quy trình ki m toán Báo cáoế ể ề ể tài chính t i Công ty ki m toán và T v n d ch v tài chính k toán- T ngạ ể ư ấ ị ụ ế ổ 89 công ty Sông Đà là t ng đ i phù h p và hi u qu đ i v i ho t đ ng chungươ ố ợ ệ ả ố ớ ạ ộ c a các công ty thành viên trong T ng công ty. Bên c nh đó cũng còn nhi uủ ổ ạ ề v n đ v ng m c và b t c p. Nhìn chung quy trình ki m toán bán hàng- thuấ ề ướ ắ ấ ậ ể ti n t i Công ty ki m toán và t v n d ch v tài chính k toán còn t ng đ iề ạ ể ư ấ ị ụ ế ươ ố đ n gi n và ch a th c s có m t mô hình hoàn thi n.ơ ả ư ự ự ộ ệ Giai đo n l p k ho ch ki m toán ạ ậ ế ạ ể Giai đo n này đ c ti n hành t ng nhanh chóng và chi ti t. Vi c phânạ ượ ế ươ ế ệ công l a ch n nhân l c r t h p lý, t t c các KTV đ c th ng xuyên thayự ọ ự ấ ợ ấ ả ượ ườ nhau thi t l p ch ng trình ki m toán c th đ i v i t ng đ n v thành viên.ế ậ ươ ể ụ ể ố ớ ừ ơ ị Đi u này giúp cho t t c các KTV đ u có th tăng trình đ chuyên môn nghi pề ấ ả ề ể ộ ệ v c a mình.ụ ủ Kế ho ch ki m toán đ c g i cho đ n v khá chi ti t v m t th i gian,ạ ể ượ ử ơ ị ế ề ặ ờ t o đi u ki n thu n l i cho các đ n v s có s chu n b tr c đ công vi cạ ề ệ ậ ợ ơ ị ẽ ự ẩ ị ướ ể ệ ki m toán không làm nh h ng đ n nhi u ho t đ ng c a đ n v . Tuy nhiênể ả ưở ế ề ạ ộ ủ ơ ị k ho ch này c n xác đ nh thêm các b c công vi c, quy đ nh v trách nhi mế ạ ầ ị ướ ệ ị ề ệ c a KTV trong khi ti n hành ki m toán t ng kho n m c c a mình trong đủ ế ể ừ ả ụ ủ ề c ng do chính KTV th c hi n. ươ ự ệ Do Công ty ch y u ti n hành ki m toán các đ n v thành viên trongủ ế ế ể ơ ị T ng công ty mà công vi c này đ c th c hi n th ng niên do đó vi c thuổ ệ ượ ự ệ ườ ệ th p thông tin c s c a đ n v đ c ki m toán cũng g p nhi u thu n l i.ậ ơ ở ủ ơ ị ượ ể ặ ề ậ ợ Vi c thu th p thông tin c s v đ n v th ng l y t các file ki m toán nămệ ậ ơ ở ề ơ ị ườ ấ ừ ể tr c và KTV ch xem xét đ n nh ng thay đ i, chính sách ch đ m i màướ ỉ ế ữ ổ ế ộ ớ thôi, do v y ti t ki m đ c th i gian, vi c l p k ho ch di n ra nhanhậ ế ệ ượ ờ ệ ậ ế ạ ễ chóng. Trong giai này, nhóm KTV đã ti p c n v i cu c ki m toán qua các ch ngế ậ ớ ộ ể ươ trình ki m toán kho n m c c th và phân chia nhi m v , th i gian. K ho chể ả ụ ụ ể ệ ụ ờ ế ạ ki m toán có s th ng nh t gi a các KTV ph n hành ch u trách nhi m đ mể ự ố ấ ữ ầ ị ệ ả nh n m t ph n hành nh t đ nh, và đ c duy t cu i cùng thông qua tr ng đoànậ ộ ầ ấ ị ượ ệ ố ưở ki m toán. ể Tuy nhiên trong giai đo n này T ng công ty Sông Đà vi c đánh giá hạ ở ổ ệ ệ th ng ki m soát n i b đã đ c ti n hành thông qua vi c soát xét các tài li uố ể ộ ộ ượ ế ệ ệ 90 nh ng vi c miêu t h th ng ki m soát còn ch a khoa h c, s đánh giá doư ệ ả ệ ố ể ư ọ ự v y ít nhi u mang tính ch quan. Vi c đánh giá tr ng y u và r i ro ki m toánậ ề ủ ệ ọ ế ủ ể ch a th c s đ c th c hi n m t cách hoàn ch nh do các KTV n i b ch a cóư ự ự ượ ự ệ ộ ỉ ộ ộ ư đ kh năng cũng nh ch a có đ ph ng ti n, thi t b đ đánh giá m t cáchủ ả ư ư ủ ươ ệ ế ị ể ộ chính xác và ch t l ng ch a cao. H u h t vi c ti n hành đánh giá tr ng y uấ ượ ư ầ ế ệ ế ọ ế c a các kho n m c ph n hành ki m toán đ u đ c th c hi n khi ti n hànhủ ả ụ ầ ể ề ượ ự ệ ế ki m toán và do nh n đ nh c a KTV..ể ậ ị ủ Giai đo n th c hi n ki m toán ạ ự ệ ể Quy trình ki m toán bán hàng T ng công ty Sông Đà v c b n KTVể ở ổ ề ơ ả cũng đã th c hi n các b c công vi c t ng t nh trong lý lu n v quyự ệ ướ ệ ươ ự ư ậ ề trình ki m toán bán hàng- thu ti n. ể ề Trong giai đo n này KTV n i b đã phát hi n đ c nhi u gian l n vàạ ộ ộ ệ ượ ề ậ sai sót, t đó đ a ra ý ki n h u hi u góp ph n nâng cao hi u qu qu n lý tàiừ ư ế ữ ệ ầ ệ ả ả chính, k toán nâng cao hi u qu c a ki m soát n i b c a đ n v . H u h tế ệ ả ủ ể ộ ộ ủ ơ ị ầ ế các kho n m c đ u đ c ki m tra chi ti t nên h n ch đ c sai sót. Tuyả ụ ề ượ ể ế ạ ế ượ nhiên đ n v cũng ch a s d ng nhi u th t c phân tích nên ch t l ng ch aơ ị ư ử ụ ề ủ ụ ấ ượ ư cao. Trên c s l p k ho ch đ y đ v th i gian và ph m vi ti n hànhơ ở ậ ế ạ ầ ủ ề ờ ạ ế ki m toán và d a trên các ch ng trình ki m toán đ c xây d ng thì vi cể ự ươ ể ượ ự ệ th c hi n ki m toán đ c d a trên c s đánh giá c a KTV v các tài kho nự ệ ể ượ ự ơ ở ủ ề ả đ c ki m toán. Khi ti n hành ki m toán Báo cáo tài chính vi c ki m tra cácượ ể ế ể ệ ể tài kho n v hình th c là riêng bi t nh ng KTV luôn xem xét các tài kho nả ề ứ ệ ư ả trong m i quan h n i t i có nh h ng đ n ki m toán. V a nghiên c u t ngố ệ ộ ạ ả ưở ế ể ừ ứ ổ quan, v a đi sâu vào chi ti t v i t ng h p, k t h p v i phân tích. B n ch từ ế ớ ổ ợ ế ợ ớ ả ấ c a chu trình bán hàng- thu ti n th hi n m i quan h ph c t p bên trongủ ề ể ệ ố ệ ứ ạ cùng nghi p v kinh t phát sinh. Do đó vi c ki m tra các kho n m c đ cệ ụ ế ệ ể ả ụ ượ KTV k t h p ch t ch v i nhau nh tài kho n Doanh thu, tài kho n Ph i thuế ợ ặ ẽ ớ ư ả ả ả khách hàng đ ng th i xem xét các m i quan h kinh t gi a các công ty v iồ ờ ố ệ ế ữ ớ khách hàng c a h . ủ ọ Trong giai đo n này, KTV đã ti n hành :ạ ế - Ki m tra t ng quát các tài kho nể ổ ả : 91 Soát xét toàn b 12 tháng trong năm v các s li u t ng quát nh m tìmộ ề ố ệ ổ ằ ra nh ng bi n đ ng l n c a nh ng tháng trong năm làm c s cho vi c ki mữ ế ộ ớ ủ ữ ơ ở ệ ể tra chi ti t. Tuy nhiên KTV ít s d ng các th t c phân tích nh phân tích sế ử ụ ủ ụ ư ự bi n đ ng c a các ch tiêu nh : giá v n, t l lãi g p/ doanh thu, t l giá v nế ộ ủ ỉ ư ố ỷ ệ ộ ỷ ệ ố trên doanh thu… Đ i v i kho n m c ph i thu khách hàng đã ti n hành so sánhố ớ ả ụ ả ế t l ph i thu khách hàng/ doanh thu thu n đ xem xét s t ng quan v bi nỷ ệ ả ầ ể ự ươ ề ế đ ng c a hai kho n m c này. Tuy nhiên cũng ch a ti n hành m t s th t cộ ủ ả ụ ư ế ộ ố ủ ụ phân tích v i ch t l ng cao h n. Vi c phân tích s sài các kho n m c này cóớ ấ ượ ơ ệ ơ ả ụ th d n đ n các b c ki m toán ti p theo không th c s chính xác. Đ c bi tể ẫ ế ướ ể ế ự ự ặ ệ là đ i v i kho n m c ph i thu khách hàng, vi c ti n hành phân tích đ n gi nố ớ ả ụ ả ệ ế ơ ả không giúp cho KTV nh n bi t đ c kho n thu nào là tr ng đi m và kháchậ ế ượ ả ọ ể hàng nào là ch y u.ủ ế - Ki m tra chi ti t các nghi p v bán hàng và thu ti nể ế ệ ụ ề : Trong công vi c này các KTV đã ti n hành ch n m u các nghi p vệ ế ọ ẫ ệ ụ phát sinh và v i m i m u đ c ch n s ti n hành đ i chi u các s li u đớ ỗ ẫ ượ ọ ẽ ế ố ế ố ệ ể phát hi n ra gian l n và sai sót. M t u đi m l n nh t trong công vi c này ệ ậ ộ ư ể ớ ấ ệ ở Công ty ki m toán đó là m i m t công vi c đ c ti n hành qua hai l n: m tể ỗ ộ ệ ượ ế ầ ộ KTV ti n hành ki m tra chi ti t và ghi chép trên các gi y t làm vi c; sau đóế ể ế ấ ờ ệ gi y t làm vi c đó s đ c m t KTV có trình đ nghi p v cao h n ti nấ ờ ệ ẽ ượ ộ ộ ệ ụ ơ ế hành soát xét, n u có thi u sót KTV s ti n hành đi u ch nh l i. Đi u này sế ế ẽ ế ề ỉ ạ ề ẽ h n ch đ c m t cách t i đa các r i ro ki m toán.ạ ế ượ ộ ố ủ ể + Công vi c ch n m u Công ty: ệ ọ ẫ ở Trong quá trình ti n hành ki m tra chi ti t vi c xác đ nh s m u ki mế ể ế ệ ị ố ẫ ể tra còn mang tính nh n đ nh ch quan, d a vào kh năng xét đoán cũng nhậ ị ủ ự ả ư kinh nghi m c a KTV. Vi c xác đ nh s m u ch n ch y u theo quy lu t sệ ủ ệ ị ố ẫ ọ ủ ế ậ ố l n và th c hi n ki m toán đ i v i nh ng m u có kh năng gian l n và sai sótớ ự ệ ể ố ớ ữ ẫ ả ậ nhi u h n, công ty ch a th c s có m t ch ng trình tính toán c th . Đi uề ơ ư ự ự ộ ươ ụ ể ề này có th d n đ n nh ng sai sót nh th ng ít đ c phát hi n và n u nhể ẫ ế ữ ỏ ườ ượ ệ ế ư v y cũng có kh năng nh h ng đ n Báo cáo tài chính. ậ ả ả ưở ế + Vi c g i th xác nh n:ệ ử ư ậ 92 Theo quy đ nh c a T ng công ty Sông Đà cho các đ n v thành viên,ị ủ ổ ơ ị hàng quý ho c 6 tháng các đ n v này ph i ti n hành đ i chi u công n v iặ ơ ị ả ế ố ế ợ ớ khách hàng. KTV l y đó làm b ng ch ng cho vi c đánh giá tính có th c c aấ ằ ứ ệ ự ủ kho n ph i thu nên vi c g i th xác nh n không đ c KTV s d ng nhả ả ệ ử ư ậ ượ ử ụ ư m t công c h u hi u.ộ ụ ữ ệ Giai đo n k t thúc ki m toán ạ ế ể Giai đo n này đ c KTV th c hi n t ng đ i t t. Quy trình ki m toánạ ượ ự ệ ươ ố ố ể bán hàng-thu ti n ch là m t ph n trong ki m toán Báo cáo tài chính, nên thôngề ỉ ộ ầ ể th ng KTV s chú ý đ n vi c t ng h p k t qu ki m toán cho t ng kho nườ ẽ ế ệ ổ ợ ế ả ể ừ ả m c “doanh thu” và “ph i thu khách hàng”, đ a ra các bút toán đi u ch nhụ ả ư ề ỉ chính xác và đánh giá chung v các kho n m c này có đ c trình bày m t cáchề ả ụ ượ ộ trung th c h p lý hay không.ự ợ Ngoài ra KTV n i b còn đ a ra nh ng ki n ngh chi ti t cho vi c qu nộ ộ ư ữ ế ị ế ệ ả lý các kho n m c doanh thu bán hàng, ph i thu khách hàng cũng nh vi cả ụ ả ư ệ th c hi n ch đ , quy ch qu n lý c a T ng công ty trên các th qu n lý.ự ệ ế ộ ế ả ủ ổ ư ả KTV g i biên b n ki m toán cho các đ i t ng ki m toán đ h kýử ả ể ố ượ ể ể ọ xác nh n. Th c tr ng này có th gây b t c p cho vi c g i báo cáo ki m toánậ ự ạ ể ấ ậ ệ ử ể cho ban lãnh đ o T ng công ty trong tr ng h p các đ i t ng này trì hoãn.ạ ổ ườ ợ ố ượ Bên c nh đó báo cáo ki m toán và biên b n ki m toán còn ch a có s phânạ ể ả ể ư ự bi t r ch ròi v hình th c và n i dung. Nh v y báo cáo ki m toán ch a đ mệ ạ ề ứ ộ ư ậ ể ư ả b o tính súc tích.ả Vi c ghi chép trên gi y t làm vi c c a KTV: nhìn chung ch a khoa h cệ ấ ờ ệ ủ ư ọ trong vi c đ i chi u, so sánh s kh p đúng s li u. Vi c t p h p và qu n lýệ ố ế ự ớ ố ệ ệ ậ ợ ả h s đã đ c th c hi n đ y đ và c n th n.ồ ơ ượ ự ệ ầ ủ ẩ ậ Nhìn chung quy trình ki m toán bán hàng và thu ti n t i Công ty ki mể ề ạ ể toán và t v n d ch v tài chính k toán đ c th c hi n khá t t phù h p v iư ấ ị ụ ế ượ ự ệ ố ợ ớ tính ch t quan tr ng c a hai kho n m c này trên Báo cáo tài chính. Quy trìnhấ ọ ủ ả ụ ki m toán đ c th c hi n l n l t và phù h p v i các chu n m c k toán vàể ượ ự ệ ầ ượ ợ ớ ẩ ự ế ki m toán qu c t và c a Vi t Nam và đúng v i qui ch ki m toán n i b doể ố ế ủ ệ ớ ế ể ộ ộ b tài chính ban hành. Vi c t p h p các gi y t làm vi c trong h s ki mộ ệ ậ ợ ấ ờ ệ ồ ơ ể 93 toán t ng đ i là đ y đ . Tuy nhiên cũng còn có m t s h n ch nh khi ti nươ ố ầ ủ ộ ố ạ ế ư ế hành ki m tra chi ti t, vi c ghi chép c a KTV ch trên m t b ng ki m tra chiể ế ệ ủ ỉ ộ ả ể ti t trong đó không th c s nêu rõ nh ng nghi p v sai sót gian l n do nguyênế ự ự ữ ệ ụ ậ nhân nào và nghi p v nào ch a xác minh rõ nguyên nhân.ệ ụ ư 2. S c n thi t ph i hoàn thi n. ự ầ ế ả ệ 2.1.Ki m toán n i b t i T ng công ty Sông Đà.ể ộ ộ ạ ổ Ngày nay trên th gi i s phát tri n t ng ngày c a ngành ki m toánế ớ ự ể ừ ủ ể nói chung và KTNB nói riêng th hi n s thay đ i v b n ch t và ph mể ệ ở ự ổ ề ả ấ ạ vi ho t đ ng ki m toán. S ra đ i c a KTNB trong các t ch c lúc ban đ uạ ộ ể ự ờ ủ ổ ứ ầ xu t phát t nhu c u đ m b o s chính xác c a các h s , s li u, s tuânấ ừ ầ ả ả ự ủ ồ ơ ố ệ ự th các quy t c, ki m soát gian l n, sai sót. Qua th i gian, KTNB đã trủ ắ ể ậ ờ ở thành m t công vi c có ph m vi ngày càng r ng l n đ i v i các t ch cộ ệ ạ ộ ớ ố ớ ổ ứ thu c t t c các lĩnh v c. KTNB do đó cũng g t hái đ c r t nhi u thànhộ ấ ả ự ặ ượ ấ ề t u trong nghiên c u cũng nh trong ph ng pháp ti p c n.ự ứ ư ươ ế ậ KTNB đ c nhìn nh n nh m t nhi m v không th thi u trong m iượ ậ ư ộ ệ ụ ể ế ọ lĩnh v c c a t ch c. S m r ng v lo i hình ho t đ ng c a KTNB đãự ủ ổ ứ ự ở ộ ề ạ ạ ộ ủ đ c các đ n v th a nh n. Đi u đó th hi n v trí cao h n trong t ch c,ượ ơ ị ừ ậ ề ể ệ ở ị ơ ổ ứ ngân sách ho t đ ng l n h n đ ph c v cho nhi u lo i hình ho t đ ngạ ộ ớ ơ ể ụ ụ ề ạ ạ ộ khác nhau. Trong h u h t các công ty, chuyên viên ki m toán và các nhânầ ế ể viên khác đ c nhìn nh n nh nh ng c ng s quan tr ng trong ho t đ ngượ ậ ư ữ ộ ự ọ ạ ộ chung c a công ty. T t c th a nh n trên ch ng t công vi c c a KTNBủ ấ ả ừ ậ ứ ỏ ệ ủ đang ngày càng m r ng và tr nên đ c l p h n.ở ộ ở ộ ậ ơ Đ ng tr c tình hình trên, Ki m toán n i b T ng công ty Sông Đàứ ướ ể ộ ộ ổ cũng ph i có nh ng thay đ i chi n l c đ có th đáp ng đ c nhu c uả ữ ổ ế ượ ể ể ứ ượ ầ s d ng thông tin c a Ban lãnh đ o T ng công ty, phù h p v i xu th phátử ụ ủ ạ ổ ợ ớ ế tri n c a th gi i. Theo đó ki m toán n i b T ng công ty Sông Đà đã cóể ủ ế ớ ể ộ ộ ổ nh ng h ng phát tri n r ng h n mà đi n hình là vi c tách Phòng ki mữ ướ ể ộ ơ ể ệ ể toán n i b thành m t Công ty ho t đ ng đ c l p tr c thu c T ng công ty,ộ ộ ộ ạ ộ ộ ậ ự ộ ổ m r ng lĩnh v c ho t đ ng và ti n t i ho t đ ng mang tính ch t đ c l pở ộ ự ạ ộ ế ớ ạ ộ ấ ộ ậ h n. Đ ng th i công ty cũng ngày càng nâng cao ch t l ng c a các cu cơ ồ ờ ấ ượ ủ ộ 94 ki m toán và t v n d ch v tài chính k toán. Không ng ng đào t o nângể ư ấ ị ụ ế ừ ạ cao nghi p v c a KTV, tuy n thêm các KTV có trình đ chuyên môn cao.ệ ụ ủ ể ộ 2.2. Quy trình ki m toán bán hàng-thu ti n ể ề Chu trình bán hàng- thu ti n có ý nghĩa r t quan tr ng đ i v i b t kỳề ấ ọ ố ớ ấ m t doanh nghi p s n xu t nào. K t qu c a chu trình này là m t ch tiêuộ ệ ả ấ ế ả ủ ộ ỉ bi u hi n cho s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p và luôn là đ i t ngể ệ ự ồ ạ ể ủ ệ ố ượ quan tâm c a nhi u ng i. D i giác đ c a các KTV chu trình này còn là đ iủ ề ườ ướ ộ ủ ố t ng c a quy trình ki m toán Báo cáo tài chính. Chu trình này cung c p cácượ ủ ể ấ kho n m c quan tr ng th hi n trong B ng cân đ i k toán hay Báo cáo k tả ụ ọ ể ệ ả ố ế ế qu ho t đ ng kinh doanh. Do đó vi c ki m toán Báo cáo tài chính nói chungả ạ ộ ệ ể và ki m toán chu trình bán hàng-thu ti n nói riêng ph i đ c th c hi n cóể ề ả ượ ự ệ hi u qu , không ch là vi c phát hi n ra sai sót, nh ng y u kém c a đ n v màệ ả ỉ ệ ệ ữ ế ủ ơ ị qua đó vi c tìm ra nh ng t n t i này đ giúp cho các nhà qu n lý có th đ aệ ữ ồ ạ ể ả ể ư ra nh ng quy t đ nh đúng đ n. V i m i m t cu c ki m toán cho dù trình đữ ế ị ắ ớ ỗ ộ ộ ể ộ chuyên môn và kh năng phán đoán ngh nghi p c a KTV cao nh ng v nả ề ệ ủ ư ẫ không th không t n t i nh ng khi m khuy t. Vì v y mà hoàn thi n quy trìnhể ồ ạ ữ ế ế ậ ệ ki m toán bán hàng -thu ti n là m t v n đ luôn đ c quan tâm.ể ề ộ ấ ề ượ 3 Gi i pháp và ph ng h ng hoàn thi nả ươ ướ ệ 3.1.Ki n nghế ị Qua nghiên c u, tìm hi u t lý lu n đ n th c ti n ho t đ ng ki m toánứ ể ừ ậ ế ự ễ ạ ộ ể chu trình bán hàng-thu ti n t i Công ty ki m toán và t v n tài chính k toán -ề ạ ể ư ấ ế T ng công ty Sông Đà v i nh ng t n t i đã nêu ph n trên em xin đ a raổ ớ ữ ồ ạ ở ầ ư m t s ý ki n nh m góp ph n hoàn thi n chu trình này nh sau:ộ ố ế ằ ầ ệ ư V t ch c và ho t đ ng c a ki m toán n i b T ng công ty Sôngề ổ ứ ạ ộ ủ ể ộ ộ ổ Đà : Do m i chuy n thành m t công ty h ch toán đ c l p v i T ng côngớ ể ộ ạ ộ ậ ớ ổ ty nên c c u t ch c cũng nh đ i ngũ nhân viên c a Công ty c n ph iơ ấ ổ ứ ư ộ ủ ầ ả đ c ti p t c tăng c ng; h n th n a T ng công ty Sông Đà là m t T ngượ ế ụ ườ ơ ế ữ ổ ộ ổ công ty l n m nh v i r t nhi u đ n v thành viên ho t đ ng trên nhi u lĩnhớ ạ ớ ấ ề ơ ị ạ ộ ề v c kh p đ a bàn toàn qu c. V i đ i ngũ nhân viên công ty hi n nay cònự ắ ị ố ớ ộ ệ 95 r t m ng (kho ng h n 30 ng i) do đó ch a đáp ng đ c yêu c u ki mấ ỏ ả ơ ườ ư ứ ượ ầ ể toán v i m t kh i l ng r t l n nh v y. ớ ộ ố ượ ấ ớ ư ậ Đ có th hoàn thành t t công vi c c a mình công ty c n có đ i ngũể ể ố ệ ủ ầ ộ KTV có trình đ chuyên môn cao v tài chính k toán, c n b sung thêmộ ề ế ầ ổ nh ng ng i có kinh nghi m năng l c trong lĩnh v c k toán, ki m toán c aữ ườ ệ ự ự ế ể ủ T ng công ty vì h s hi u bi t v lĩnh v c kinh doanh c a T ng công tyổ ọ ẽ ể ế ề ự ủ ổ nhi u h n. Tuy n ch n đ i ngũ nhân viên tr , có s c kho và nhi t tình trongề ơ ể ọ ộ ẻ ứ ẻ ệ công tác đ c bi t là đ c đào t o chuyên môn nghi p v . KTV c a công tyặ ệ ượ ạ ệ ụ ủ c n ph i đ c ti p t c đào t o m t cách c b n và có h th ng v ki m toánầ ả ượ ế ụ ạ ộ ơ ả ệ ố ề ể nói chung và ki m toán n i b nói riêng. V lâu dài c n t ch c các khoá h cể ộ ộ ề ầ ổ ứ ọ b i d ng nghi p v th ng xuyên, t ch c các cu c ti p xúc trao đ i v iồ ưỡ ệ ụ ườ ổ ứ ộ ế ổ ớ các chuyên gia ki m toán thu c các lĩnh v c khác nhau nh m trau d i và nângể ộ ự ằ ồ cao trình đ c a KTV n i b .ộ ủ ộ ộ V công tác ki m toán c n m r ng thêm các lĩnh v c ho t đ ng ki mề ể ầ ở ộ ự ạ ộ ể toán n i b nh ki m toán tuân th và ki m toán ho t đ ng.ộ ộ ư ể ủ ể ạ ộ V quy trình bán hàng-thu ti n ề ề - V n đ đánh giá h th ng ki m soát n i b , và r i ro ki m soát:ấ ề ệ ố ể ộ ộ ủ ể Tài li u mô t v h th ng ki m soát nói chung và mô t h th ngệ ả ề ệ ố ể ả ệ ố ki m soát n i b t ng kho n m c hay b ph n riêng r s là nh ng b ngể ộ ộ ừ ả ụ ộ ậ ẽ ẽ ữ ằ ch ng ch ng minh m c đ hi u bi t c a KTV v h th ng ki m soát n i bứ ứ ứ ộ ể ế ủ ề ệ ố ể ộ ộ khách hàng. Đ th c hi n có hi u q a công vi c đánh giá h th ng ki m soát n iể ự ệ ệ ủ ệ ệ ố ể ộ b trong l p k ho ch ki m toán công ty nên có m t m u s n đ i v i m iộ ậ ế ạ ể ộ ẫ ẵ ố ớ ọ cu c ki m toán, KTV đ u có th áp d ng đ m b o thu th p đ c nh ngộ ể ề ể ụ ả ả ậ ượ ữ thông tin c s c n thi t m t cách hi u qu mà v n b o đ m h n ch r i roơ ở ầ ế ộ ệ ả ẫ ả ả ạ ế ủ có th x y ra. KTV có th th c hi n cách này thông qua vi c s d ng B ngể ả ể ự ệ ệ ử ụ ả câu h i đóng v h th ng ki m soát n i b v i n i dung c th , c đ nh đ iỏ ề ệ ố ể ộ ộ ớ ộ ụ ể ố ị ố v i m i tr ng h p v i câu tr l i "Có" ho c "Không". Trên c s đó KTVớ ọ ườ ợ ớ ả ờ ặ ơ ở s đ a ra nh n xét s b v h th ng ki m soát n i b c a khách hàng nóiẽ ư ậ ơ ộ ề ệ ố ể ộ ộ ủ chung ho c v i t ng chu trình. Qua đó KTV có th đánh giá đ c r i ro ki mặ ớ ừ ể ượ ủ ể soát đ i v i t ng kho n m c.ố ớ ừ ả ụ 96 B ng s 25ả ố : B ng câu h i đánh giá H th ng ki m soátả ỏ ệ ố ể n i b đ i v i kho n ph i thuộ ộ ố ớ ả ả Câu h iỏ Có Không Không áp d ngụ 1- Có theo dõi riêng bi t t ng kho nệ ừ ả ph i thu c a kháchả ủ hàng không? 2- Có đ i chi uố ế công n th ngợ ườ xuyên v i kháchớ hàng không? 3- Nh ng ng iữ ườ ch u trách nhi mị ệ theo dõi các kho nả ph i thu có đ cả ượ tham gia giao hàng hay không? 4- Khách hàng có d phòng cho cácự kho n ph i thu khóả ả đòi ch a?ư 5- Th ng xuyên ràườ soát các kho n côngả n ph i thu đ iợ ả ố chi u v i kháchế ớ hàng không? 6- Vi c h ch toánệ ạ các kho n ph i thuả ả có d a trên căn cự ứ ch ng t không?ứ ừ 7- H ch toán cácạ nghi p v kinh tệ ụ ế phát sinh có đúng kỳ không? 97 K t lu nế ậ : H th ng ki m soát n i b các kho n ph i thuệ ố ể ộ ộ ả ả Ghi chú: R i ro ki m soát đ i v i các kho n ph i thuủ ể ố ớ ả ả Khá Th pấ B ng s 26ả ố : Đánh giá h th ng ki m soát n i b đ i v iệ ố ể ộ ộ ố ớ doanh thu bán hàng Câu h iỏ Có Không Không áp d ngụ 98 1- Vi c ghi sệ ổ doanh thu có căn cứ các hoá đ n bánơ hàng (ho c cácặ ch ng t h p lứ ừ ợ ệ khác), các h p đ ngợ ồ mua hàng không? 2- Có ch ký c aữ ủ khách hàng trong hoá đ n giao hàngơ không? 3- Vi c s d ngệ ử ụ hóa đ n bán hàngơ có theo đúng quy đ nh hi n hànhị ệ (STT hoá đ n, NTơ hoá đ n) không?ơ 4- Các ch c năngứ giao hàng và vi tế hoá đ n có cáchơ bi t hay khôngệ 5- Các kho n chi tả ế kh u bán hàng,ấ gi m giá hàng bánả và giá tr hàng bánị b tr l i có đ cị ả ạ ượ phê chu n c aẩ ủ ng i ph tráchườ ụ không? 6- Khách hàng có theo dõi hàng g i điử bán hay không? 7- Có theo dõi riêng t ng kho n doanhừ ả thu không? 8- Vi c ph n ánhệ ả doanh thu có theo đúng kỳ k toánế không? 99 K t lu nế ậ : H th ng ki m soát n i b c a các kho n doanhệ ố ể ộ ộ ủ ả thu Ghi chú: R i ro ki m soát các kho n doanh thuủ ể ả Trung bình Trung bình - V n đ đánh giá tính tr ng y u:ấ ề ọ ế Tr ng y u là khái ni m quan tr ng c a ki m toán. Ph ng phápọ ế ệ ọ ủ ể ươ ti p c n ki m toán d a vào m c đ tr ng y u và r i ro là ph ng phápế ậ ể ự ứ ộ ọ ế ủ ươ khoa h c h p lý phù h p v i b n ch t và m c tiêu ki m toán. Tuy nhiên,ọ ợ ợ ớ ả ấ ụ ể t i Công ty ki m toán và d ch v tài chính k toán KTV th ng đánh giáạ ể ị ụ ế ườ m c đ tr ng y u đ nh tính h n là đ nh l ng, d a trên kinh nghi m vàứ ộ ọ ế ị ơ ị ượ ự ệ phán đoán ngh nghi p. Do v y v i nh ng KTV khác nhau, trong cùngề ệ ậ ớ ữ m t đi u ki n ki m toán có th đánh giá m c tr ng y u khác nhau do cácộ ề ệ ể ể ứ ọ ế th t c ki m toán đ c th c hi n cũng không nh nhau. ủ ụ ể ượ ự ệ ư Đ v n d ng vi c đánh giá tính tr ng y u có hi u qu h n Công tyể ậ ụ ệ ọ ế ệ ả ơ ki m toán c n xây d ng thành nh ng "ể ầ ự ữ Bi u ch đ o v tính tr ng y uể ỉ ạ ề ọ ế " nh mằ h ng d n c th cho nhân viên Công ty v n d ng đánh giá sai sót, chênhướ ẫ ụ ể ậ ụ l ch v i các b c ti n hành nh đã trình bày ph n lí lu n.ệ ớ ướ ế ư ở ầ ậ - Trong quá trình phân tích, đánh giá kho n ph i thu KTV c n l p b ngả ả ầ ậ ả phân tích công n theo t ng nhóm tu i, phân tích và đ i chi u v i s chiợ ừ ổ ố ế ớ ổ ti t và s cái:ế ổ B ng s 27ả ố : B ng phân tích công n theo nhóm tu iả ợ ổ Tên khách hàng Nợ hi nệ còn Nợ trong h nạ N quáợ h n 1 –30ạ ngày N quáợ h n ạ 31 – 60 ngày N quá ợ h n 61- 90ạ ngày N quáợ h n 91-120ạ Ngày N quá ợ h n trênạ 120 ngày … … .. … … … … … T ngổ c ngộ 100 - V n đ ch n m u ki m toán trong chu trình bán hàng thu ti n:ấ ề ọ ẫ ể ề Trong quá trình ki m toán v i m t s l ng nghi p v kinh t phát sinhể ớ ộ ố ượ ệ ụ ế l n KTV không có đ th i gian cũng nh chi phí đ ti n hành ki m tra toànớ ủ ờ ư ể ế ể b vì v y c n ph i s d ng k thu t ch n m u sao cho v n ph i đáp ng yêuộ ậ ầ ả ử ụ ỹ ậ ọ ẫ ẫ ả ứ c u v tính đ y đ và hi u l c c a b ng ch ng c n thu th p trong quá trìnhầ ề ầ ủ ệ ự ủ ằ ứ ầ ậ ki m toán. Đ i v i Công ty ki m toán và d ch v tài chính k toán vi c ch nể ố ớ ể ị ụ ế ệ ọ m u th ng áp d ng cách ch n m u theo quy lu t s l n. Ph ng pháp nàyẫ ườ ụ ọ ẫ ậ ố ớ ươ ti t ki m đ c th i gian, gi m chi phí nh ng cũng có h n ch vì sai sót đôiế ệ ượ ờ ả ư ạ ế khi v n ch a đ ng trong nhi u m u nh và t ng c ng sai sót đó s gây nhẫ ứ ự ề ẫ ỏ ổ ộ ẽ ả h ng đ n Báo cáo tài chính.ưở ế Do v y KTV nên tìm hi u và áp d ng thêm nhi u ph ng pháp ch nậ ể ụ ề ươ ọ m u khác áp d ng cho t ng đ i t ng ki m toán khác nhau:ẫ ụ ừ ố ượ ể + Ch n ng u nhiên:ọ ẫ T t c các y u t c a đ i t ng đ u có c may đ cấ ả ế ố ủ ố ượ ề ơ ượ ch n, ví d s d ng m t ch ng trình ch n m u ng u nhiên ho c b ng ng uọ ụ ử ụ ộ ươ ọ ẫ ẫ ặ ả ẫ nhiên. + L a ch n theo h th ngự ọ ệ ố : Ch n các y u t b ng cách áp d ng b cọ ế ố ằ ụ ướ nh y không đ i gi a các y u t ch n. Đ s d ng ph ng pháp h th ngả ổ ữ ế ố ọ ể ử ụ ươ ệ ố KTV ph i đ m b o r ng đ i t ng không có m t c c u khi n cho b cả ả ả ằ ố ượ ộ ơ ấ ế ướ nh y ch n m u ng v i m t đ c đi m riêng nào đó c a đ i t ng.ả ọ ẫ ứ ớ ộ ặ ể ủ ố ượ + L a ch n b t kỳự ọ ấ : KTV l a ch n m u không theo m t tr t t nào nh ngự ọ ẫ ộ ậ ự ư ph i tránh b t kỳ s thiên l ch ho c đ nh ki n ch quan nào.ả ấ ự ệ ặ ị ế ủ - V gi y t làm vi c c a KTV:ề ấ ờ ệ ủ Khi ti n hành ki m tra chi ti t các tài kho n KTV nên t ng h p các saiế ể ế ả ổ ợ sót khi phát hi n vào b ng kê chênh l ch v i nh ng sai sót đã đ c xác minhệ ả ệ ớ ữ ượ và b ng kê xác minh v i nh ng sai ph m ch a đ c xác minh. Đi u này sả ớ ữ ạ ư ượ ề ẽ giúp cho tr ng đoàn ki m toán d dàng t ng h p và đ i chi u k t qu ki mưở ể ễ ổ ợ ố ế ế ả ể toán. B ng s 28ả ố : B ng kê chênh l chả ệ 101 Ch ng tứ ừ Di n gi iễ ả Chênh l chệ M c đ sai ph mứ ộ ạ SH NT S sáchổ Th c tự ế Chênh l chệ B ng s 29ả ố : B ng kê xác minhả Ch ng tứ ừ Di n gi iễ ả S ti nố ề Đ iố t ng xácượ minh M c đ sai ph mứ ộ ạ SH NT Tr c ti pự ế Gián ti pế 3.2.Đi u ki n th c hi n ki n ngh :ề ệ ự ệ ế ị Đ có th hoàn thi n đ c công tác t ch c ki m toán n i b nóiể ể ệ ượ ổ ứ ể ộ ộ chung cũng nh quy trình ki m toán bán hàng-thu ti n nói riêng c n ph i cóư ể ề ầ ả s ph i h p t nhi u phía ự ố ợ ừ ề V phía Nhà n cề ướ : B Tài Chính là c quan th c hi n ch c năng qu nộ ơ ự ệ ứ ả lý Nhà n c đ iv i ho t đ ng ki m toán trong n n kinh t qu c dân và h nướ ố ớ ạ ộ ể ề ế ố ơ th n a còn là c quan tr c ti p qu n lý v n và ngu n phí c a Nhà n c t iế ữ ơ ự ế ả ố ồ ủ ướ ạ các doanh nghi p Nhà n c nên có vai trò r t quan tr ng đ i v i vi c phátệ ướ ấ ọ ố ớ ệ tri n và hoàn thi n ki m toán n i b .ể ệ ể ộ ộ Vì v y đ th c hi n các gi i pháp hoàn thi n Nhà n c c n quan tâmậ ể ự ệ ả ệ ướ ầ đ n nh ng v n đ sau:ế ữ ấ ề - Ban hành và h ng d n th c hi n các nguyên t c, chu n m c vàướ ẫ ự ệ ắ ẩ ự ph ng pháp chuyên môn nghi p v ki m toán đ i v i ki m toán n i b .ươ ệ ụ ể ố ớ ể ộ ộ 102 - Ban hành và ch đ o th c hi n ch ng trình và n i dung đào t o, b iỉ ạ ự ệ ươ ộ ạ ồ d ng nghi p v cho ki m toán n i b ; các quy ch thi tuy n và c p ch ngưỡ ệ ụ ể ộ ộ ế ể ấ ứ ch ki m toán n i b .ỉ ể ộ ộ - T ch c đăng ký và qu n lý th ng nh t danh sách KTV n i b .ổ ứ ả ố ấ ộ ộ - Yêu c u t t c các T ng công ty ph i t ch c h th ng ki m toán n iầ ấ ả ổ ả ổ ứ ệ ố ể ộ b do đây là yêu c u t t y u giúp cho các T ng công ty ho t đ ng có hi uộ ầ ấ ế ổ ạ ộ ệ qu h n.ả ơ - Ti n hành so n th o, ban hành và công b các Chu n m c k toán,ế ạ ả ố ẩ ự ế ki m toán ti p theo. Đây chính là c s đ v n d ng vào các ho t đ ng c aể ế ơ ở ể ậ ụ ạ ộ ủ ki m toán n i b . Trên c s đó nghiên c u, so n th o, ban hành và công bể ộ ộ ơ ở ứ ạ ả ố các chu n m c v ki m toán n i b làm căn c cho ki m toán n i b đ cẩ ự ề ể ộ ộ ứ ể ộ ộ ượ th c hi n và ho t đ ng đ m b o ch t l ng và hi u qu .ự ệ ạ ộ ả ả ấ ượ ệ ả - T ch c các bu i h i th o v ki m toán n i b t o đi u ki n cho cácổ ứ ổ ộ ả ề ể ộ ộ ạ ề ệ doanh nghi p ph n ánh, trao đ i kinh nghi m v th c tr ng t ch c và ho tệ ả ổ ệ ề ự ạ ổ ứ ạ đ ng ki m toán n i b trong doanh nghi p mình.ộ ể ộ ộ ệ - Bên c nh đó t i Vi t Nam H i K toán Vi t Nam có vai trò to l n trongạ ạ ệ ộ ế ệ ớ vi c phát tri n ki m toán nói chung và ki m toán n i b nói riêng, tham giaệ ể ể ể ộ ộ vào so n th o, ban hành các Chu n m c k toán ki m toán, quy trình đào t o,ạ ả ẩ ự ế ể ạ thi c p ch ng ch , do v y đ th c hi n t t công vi c trên H i K toán Vi tấ ứ ỉ ậ ể ự ệ ố ệ ộ ế ệ Nam ph i không ng ng ph i h p và nh n s h tr c a các t ch c qu c t .ả ừ ố ợ ậ ự ỗ ợ ủ ổ ứ ố ế T phía T ng công ty Sông Đàừ ổ : Ban lãnh đ o c n quan tâm h n n aạ ầ ơ ữ và có nh ng chính sách phù h p nh m t o đi u ki n t t cho Công ty ki mữ ợ ằ ạ ề ệ ố ể toán và t v n d ch v tài chính k toán có đi u ki n th c hi n t t ch cư ấ ị ụ ế ề ệ ự ệ ố ứ năng nhi m v c a mình..ệ ụ ủ Thi t l p và v n hành h th ng ki m soát n i b m t cách thích h pế ậ ậ ệ ố ể ộ ộ ộ ợ và có hi u qu , ban hành quy ch ki m toán n i b trong T ng công ty phùệ ả ế ể ộ ộ ổ h p v i quy ch c a Nhà n c nh : ch c năng, nhi m v , t ch c b máy,ợ ớ ế ủ ướ ư ứ ệ ụ ổ ứ ộ n i dung ho t đ ng…ộ ạ ộ Tuy n ch n và đào t o các KTV có ch t l ng cao đáp ng yêu c uể ọ ạ ấ ượ ứ ầ ki m toán c a T ng công ty. ể ủ ổ 103 104 K T LU NẾ Ậ Trong quá trình th c t p v a qua, em đã có d p ti p c n v i công vi cự ậ ừ ị ế ậ ớ ệ th c t t i Công ty ki m toán và t v n d ch v tài chính k toán - T ng côngự ế ạ ể ư ấ ị ụ ế ổ ty Sông Đà và tìm hi u, phân tích các b c th c hi n quy trình ki m toán bánể ướ ự ệ ể hàng và thu ti n.ề V i nh ng hi u bi t qua đ t th c t p, b n thân em đã có nh ng nh nớ ữ ể ế ợ ự ậ ả ữ ậ xét, đánh giá, rút ra bài h c kinh nghi m và m t s ki n ngh v i mong mu nọ ệ ộ ố ế ị ớ ố đóng góp ý ki n c a mình đ nâng cao ho t đ ng ki m toán n i b , và đ cế ủ ể ạ ộ ể ộ ộ ặ bi t là quy trình ki m toán bán hàng-thu ti n t i các đ n v h ch toán đ c l pệ ể ề ạ ơ ị ạ ộ ậ c a T ng công ty Sông Đà.ủ ổ Em xin chân thành c m n:ả ơ Cô giáo Nguy n H ng Thuý và các th y cô trong khoa K toán - Ki mễ ồ ầ ế ể toán c a tr ng Đ i h c Kinh t Qu c dân. Các cô chú và anh ch trong Côngủ ườ ạ ọ ế ố ị ty ki m toán và t v n d ch v k toán - T ng công ty Sông Đà đã t n tình chể ư ấ ị ụ ế ổ ậ ỉ b o và h ng d n em trong quá trình th c hi n lu n văn th c t p này.ả ướ ẫ ự ệ ậ ự ậ M c dù đã có nh ng n l c c a b n thân nh ng do v n ki n th cặ ữ ỗ ự ủ ả ư ố ế ứ còn h n ch cũng nh b c đ u đi vào th c t nên lu n văn không tránhạ ế ư ướ ầ ự ế ậ kh i nh ng sai sót. R t mong đ c s đóng góp c a th y cô và các b n đỏ ữ ấ ượ ự ủ ầ ạ ể lu n văn đ c hoàn thi n h n.ậ ượ ệ ơ 105 TÀI LI U THAM KH OỆ Ả 01 Ki m toán tài chính- Ch biên: GS-TS Nguy n Quang Quynhể ủ ễ 02 Chu n m c Ki m toán Vi t Nam I - B tài chính - Nhà xu t b n Tài chínhẩ ự ể ệ ộ ấ ả 03 Chu n m c Ki m toán Vi t Nam II- B tài chính - Nhà xu t b n Tài chínhẩ ự ể ệ ộ ấ ả 04 Chu n m c Ki m toán Vi t Nam III - B tài chính- Nhà xu t b n Tàiẩ ự ể ệ ộ ấ ả chính 05 Ki m toán n i b hi n đ i – Victor Z. Brink, Herbert Witt- NXB Tài chínhể ộ ộ ệ ạ 06 Ki m toán – V ng Đình Hu – Nhà xu t b n Tài chínhể ươ ệ ấ ả 07 Nh ng quy đ nh pháp lu t v Ki m toán – Nhà xu t b n Tài chínhữ ị ậ ề ể ấ ả 08 Ki m toán – Alvin A. Arens, Jame K.Loebbecke – NXB Thông kêể 09 Lý thuy t ki m toán – Nguy n Quang Quynh NXB Tài chínhế ể ễ 10 T p chí ki m toán 2002, 2003, 2004ạ ể 106 M C L CỤ Ụ L I M Đ UỜ Ở Ầ .....................................................................................................1 Ph nI: Lí lu n chung v ki m toán n i b và ki m toán chu trình bánầ ậ ề ể ộ ộ ể hàng- thu ti n trong ki m toán báo cáo tài chínhề ể ...........................................3 I. Khái quát chung v ki m toán n i bề ể ộ ộ...................................................................3 ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... 1. B n ch t c a ki m toán n i bả ấ ủ ể ộ ộ.................................................................................3 2. Ch c năng, nhi m v , quy n h n c a ki m toán n i bứ ệ ụ ề ạ ủ ể ộ ộ.........................................5 3. Lo i hình ho t đ ng c a ki m toán n i bạ ạ ộ ủ ể ộ ộ...............................................................5 II. Quy trình ki m toán bán hàng- thu ti n trong ki m toán báo cáo tài chính ể ề ể .....7 1. N i dung ki m toán bán hàng- thu ti nộ ể ề ..................................................................7 1.1. Ch c năng c a chu trình bán hàng- thu ti nứ ủ ề ........................................................7 1.2. Ki m soát n i b đ i v i chu trình bán hàng- thu ti nể ộ ộ ố ớ ề ........................................9 1.3. M c tiêu ki m toán bán hàng- thu ti nụ ể ề ...............................................................12 2. Quy trình ki m toán bán hàng- thu ti nể ề ................................................................13 2.1. L p k ho ch ki m toánậ ế ạ ể .....................................................................................13 2.2. Th c hi n ki m toánự ệ ể ...........................................................................................18 2.2.1.Ki m soát n i b và tr c nghi m đ t yêu c u đ i v i chu trình bán hàng- thu ti nể ộ ộ ắ ệ ạ ầ ố ớ ề 18 2.2.1.1.Đ i v i nghi p v bán hàng…………………………………………...18ố ớ ệ ụ 2.2.1.2.Đ i v i nghi p v thu ti n…………………………………………….21ố ớ ệ ụ ề 2.2.2.Phân tích và đánh giá t ng quátổ ..............................................................................22 2.2.3.Th nghi m c b n đ i v i chu trình bán hàng- thu ti nử ệ ơ ả ố ớ ề .......................................23 2.2.3.1.Đ i v i nghi p v bán hàng…………………………………………...23ố ớ ệ ụ 2.2.3.2.Đ i v i nghi p v thu ti n…………………………………………….25ố ớ ệ ụ ề 2.2.4.Ki m toán n ph i thu khách hàngể ợ ả ........................................................................26 2.3. K t thúc ki m toánế ể ..............................................................................................31 2.3.1.Chu n b l p báo cáo ki m toánẩ ị ậ ể ............................................................................31 2.3.2.L p báo cáo ki m toánậ ể ..........................................................................................34 Ph n II: Th c t ki m toán quy trình bán hàng- thu ti n trong ki m toánầ ự ế ể ề ể báo cáo tài chính c a ki m toán n i b các đ n v h ch toán đ c l p t iủ ể ộ ộ ơ ị ạ ộ ậ ạ T ng công ty Sông Đàổ .......................................................................................36 I. Đ c đi m c a T ng công ty Sông Đàặ ể ủ ổ ...................................................................36 1. Quá trình hình thành và phát tri nể ...............................................................................36 2. C c u t ch cơ ấ ổ ứ .............................................................................................................37 3. Ki m toán n i b t i T ng công ty Sông Đàể ộ ộ ạ ổ ............................................................38 3.1. Đ c đi m chungặ ể ..................................................................................................38 107 3.2. Quy trình ki m toánể .............................................................................................41 3.2.1. Đ c đi m c a các đ n v h ch toán đ c l p nh h ng đ n ki mặ ể ủ ơ ị ạ ộ ậ ả ưở ế ể toán………...41 3.2.2. L p k ho ch ki m toánậ ế ạ ể .................................................................................42 3.2.3. Th c hi n ki m toánự ệ ể .......................................................................................42 3.2.4. K t thúc ki m toánế ể ...........................................................................................42 II. Quy trình ki m toán bán hàng- thu ti n trong ki m toán báo cáo tài chính c aể ề ể ủ ki m toán n i b T ng công ty Sông Đà t i Công ty c ph n và cung ngể ộ ộ ổ ạ ổ ầ ứ NLQT&TM Sông Đà, Trung tâm NC& D KHCN Sông ĐàƯ ...................................43 1. L p k ho ch ki m toánậ ế ạ ể .............................................................................................43 2. Th c hi n quy trình ki m toán bán hàng- thu ti nự ệ ể ề ....................................................47 2.1. Đ i v i Trung tâm NC& D KHCN Sông Đàố ớ Ư .....................................................48 2.1.1. Ki m toán kho n m c Doanh thuể ả ụ ...................................................................48 2.1.2. Ki m toán kho n m c Ph i thu khách hàngể ả ụ ả ..................................................56 2.2. Đ i v i Công ty c ph n và cung ng NLQT&TM Sông Đàố ớ ổ ầ ứ .............................67 2.2.1. Đ i v i kho n m c Doanh thu bán hàng ố ớ ả ụ ......................................................67 2.2.2. Đ i v i kho n m c Ph i thu khách hàngố ớ ả ụ ả ......................................................72 3. K t thúc ki m toánế ể .......................................................................................................75 Ph n III: Ph ng h ng và gi i pháp hoàn thi n quy trình ki m toánầ ươ ướ ả ệ ể bán hàng- thu ti n c a ki m toán n i b t i T ng công ty Sông Đàề ủ ể ộ ộ ạ ổ ........79 1. Đánh giá công tác ki m toán n i b nói chung và ki m toán quy trình bánể ộ ộ ể hàng- thu ti n nói riêng t i T ng công ty Sông Đàề ạ ổ .................................................79 1.1. T ch c và ho t đ ng ki m toán n i bổ ứ ạ ộ ể ộ ộ............................................................79 1.2. Quy trình ki m toán bán hàng- thu ti nể ề ..............................................................80 2. S c n thi t ph i hoàn thi n ự ầ ế ả ệ ............................................................................84 2.1. Ki m toán n i b t i T ng công ty Sông Đàể ộ ộ ạ ổ ......................................................84 2.2. Quy trình ki m toán bán hàng- thu ti n ể ề .............................................................85 3. Gi i pháp và ph ng h ng hoàn thi nả ươ ướ ệ ...........................................................86 3.1. Ki n nghế ị.............................................................................................................86 3.2. Đi u ki n th c hi n ki n nghề ệ ự ệ ế ị...........................................................................90 K T LU N…………………………………………………………………….……93Ế Ậ 108