Đề tài Bước đầu đánh giá tổng giá trị kinh tế của rừng Dẻ xã Hoàng Hoa Thám - Chí Linh - Hải Dương cho việc hoạch định chính sách duy trì rừng Dẻ này

n mÆt vµng. Ngoµi ra, cßn nhiÒu lo¹i quý hiÕm riªng cho ChÝ Linh : Gµ l«i tr¾ng, gµ so ngùc gô, s©m cÇm, b×m bÞp lín, chÌo bÎo x¸m, s¸o n©u, chim manh lín... XÐt vÒ gi¸ trÞ khu hÖ chim, ng­êi ta chia thµnh tõng nhãm sau: - Nhãm chim cung cÊp thùc phÈm : DiÖc x¸m, cß bî, cß tr¾ng, vÞt trêi,...nay sè l­îng kh«ng cßn nhiÒu nªn kh«ng thÓ khai th¸c ®­îc. - Nhãm chim cã thÓ lµm thuèc : B×m bÞp lín, qu¹ ®en, sÎ nhµ. - Nhãm chim lµm c¶nh : Kh­íu b¹c m¸, häc mi, s¸o n©u, kh­íu ®Çu tr¾ng, chÝch choÌ, s¸o má ngµ, ®a ®a, gµ tiÒn mÆt vµng, gµ l«i tr¾ng, vÑt ngùc ®á, b«ng chanh xanh, b«ng chanh ®á, chµo mµo, b¸ch thanh, ch×a v«i vµng,... - Nhãm chim gãp phÇn tiªu diÖt s©u bä, chuét cã lîi cho n«ng nghiÖp vµ c©y trång cã c¸c loµi : ¦ng NhËt b¶n, diÒu h©u, diÒu hoa,có vä ngùc tr¾ng, có lîn...Ngoµi ra cã c¸c loµi tiªu diÖt c«n trïng s©u bä cho c©y trång vµ c©y rõng nh­ : s¸o sËu, nh¹n bông tr¾ng, chim manh V©n Nam, chim manh lín, ch×a v«i nói, chiÒn chiÖn, chÝch chße ®u«i dµi, chÌo bÎo... 2.2.4. C¸c loµi l­ìng c­ vµ bß s¸t ë ChÝ Linh a) Thµnh phÇn loµi l­ìng c­ vµ bß s¸t Theo ®¸nh gi¸ cña ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt : Khu vùc hÖ sinh th¸i rõng nói cã nhiÒu loµi nhÊt v× trong khu vùc cã nhiÒu tiÓu sinh c¶nh hay ®a d¹ng c¸c kiÓu hÖ sinh th¸i nhá. Gåm 13 hä bß s¸t, 5 hä l­ìng c­ ph©n bè gi¶m dÇn tõ khu vùc hÖ sinh th¸i rõng nói ®Õn ®åi nói vµ ®ång b»ng. + C¸c hä bß s¸t : t¾c kÌ,nh«ng, th»n l»n bãng,ba ba, rïa, tr¨n, th»n l»n giun, th»n l»n chÝnh thøc, kú ®µ, r¾n mèng, r¾n n­íc, r¾n lôc, r¾n hæ. + C¸c hä l­ìng c­ : Cãc, cãc bïn, Õch nh¸i, Õch c©y, nh¸i bÇu. Nh­ng hiÖn nay Õch nh¸i, r¾n, ba ba hÇu nh­ kh«ng cßn trªn c¸c ®ång ruéng, ao hå mµ ®ang trë thµnh ®èi t­îng nu«i cã gi¸ trÞ kinh tÕ chøng tá nguån lîi nµy trong tù nhiªn kh«ng cã kh¶ n¨ng khai th¸c. b) Gi¸ trÞ khu hÖ bß s¸t vµ l­ìng c­. Nhãm quý hiÕm trªn ph¹m vi toµn quèc ®· ®­îc ghi trong s¸ch ®á ViÖt Nam gåm 8 loµi : T¾c kÌ, Kú ®µ hoa, Tr¨n ®Êt, R¾n r¸o r¨ng chã, r¾n R¸o, r¾n C¹p nong, r¾n Hæ mang, r¾n Chóa. Ngoµi ra cßn nhiÒu loµi quý hiÕm cña vïng ChÝ Linh nh­ : Nh«ng xanh, nh«ng ®u«i, rång ®Êt, th»n l»n, bay ®èm, r¾n säc ®u«i, r¾n säc d­a vµ c¸c loµi rïa, ba ba. C¸c loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín nh­ : rïa, ba ba, t¾c kÌ, r¾n, Õch ®ång ®­îc sö dông lµm thùc phÈm ®Æc s¶n hoÆc bu«n b¸n. III. Nguyªn nh©n vµ diÔn biÕn khai th¸c rõng DÎ. Tr­íc nh÷ng n¨m 70 phÇn lín diÖn tÝch ®åi nói ChÝ Linh lµ rõng tù nhiªn nèi liÒn víi rõng §«ng TriÒu ( Qu¶ng Ninh ) vµ Lôc Nam ( Hµ B¾c). Do nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng, c«ng nghiÖp Trung ­¬ng, n¨m 1967 l©m tr­êng ChÝ Linh ®· thµnh lËp vµ ng­êi ta tiÕn hµnh khai th¸c h¬n 14.000 ha rõng ë ChÝ Linh . Tr¶i qua nhiÒu n¨m, nh÷ng loµi gç quý nh­ : ®inh, lim, sÕn, t¸u dÇn bÞ khai th¸c do t¸c ®éng cña con ng­êi. D©n chÆt h¹ c©y to nh­ : re, géi, gô ®Ó lµm nhµ; lim,t¸u mËt, sÕn, ®inh, nghiÕn ®Ó x©y dùng vµ lµm ®å gia dông. Ngoµi ra cßn ®èn c©y lµm cñi tõ nhiÒu ®êi nay. D©n sè t¨ng lªn, rõng bÞ ph¸ dÇn, thay vµo ®ã lµ c¸c n­¬ng ng«, khoai, s¾n, v­ên c©y ¨n qu¶, chÌ vµ c¸c rau mÇu kh¸c phôc vô cho cuéc sèng hµng ngµy L©m tr­êng khai th¸c, nh©n d©n ®Þa ph­¬ng khai th¸c, ®Õn n¨m 1984 rõng ChÝ Linh trë nªn nghÌo kiÖt kh«ng cßn kh¶ n¨ng khai th¸c tµi nguyªn gç vµ c¸c l©m s¶n kh¸c, trong khi rõng trång ch­a ®¸ng lµ bao. Sau chiÕn tranh, ViÖt Nam b­íc vµo x©y dùng CNXH, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Do ®ã hµng lo¹t c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp l©m tr­êng ®­îc thµnh lËp víi môc tiªu ®Èy m¹nh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ , ®­a ®êi sèng nh©n d©n lªn cao. §Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, c¸c l©m tr­êng cã nhiÖm vô khai th¸c vµ cung cÊp gç. Hµng lo¹t c¸c khu rõng tù nhiªn, kÓ c¶ rõng phßng hé bÞ khai th¸c do ch­a nhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò m«i sinh- m«i tr­êng- x· héi. §Õn ®Çu thËp kû 90 ng­êi ta míi nhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò m«i tr­êng vµ ®­a ra chÝnh s¸ch ®ãng cöa rõng. Ho¹t ®éng khai th¸c rõng gi¶m, nh­ng ®Ó phôc håi l¹i hiÖn tr¹ng rõng tù nhiªn ban ®Çu ®ßi hái rÊt nhiÒu c«ng søc vµ tiÒn cña. §êi sèng nh©n d©n vïng rõng nói khã kh¨n vµ thiÕu thèn, sù nghÌo ®ãi buéc hä tiÕp tôc chÆt ph¸ rõng vµ s¨n b¾t thó mÆc dï cã thÓ nhËn thøc ®­îc hËu qu¶ x¶y ra. Hä kh«ng quan t©m dÕn hËu qu¶ cña nh÷ng ho¹t ®éng mµ hä ®ang lµm v× b¶n th©n cuéc sèng cña hä ch­a ®­îc ®¶m b¶o. Kh«ng cã ph­¬ng ¸n nµo thay thÕ, nÕu trång c©y ¨n qu¶ Ýt nhÊt 1 n¨m hä ph¶i chÞu ®ãi 5 th¸ng, cßn trång lóa vµ hoa mµu th× ®Êt kh«ng phï hîp, n¨ng suÊt lóa rÊt thÊp: 5 tÊn/ha. ViÖc chÆt ph¸ rõng tr­íc m¾t ®· ®em l¹i lîi nhuËn rÊt cao. Rõng lµ cña thiªn nhiªn, cña chung vµ kh«ng cña riªng ai, rõng còng kh«ng ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ nªn viÖc chÆt ph¸ rõng lµ mét viÖc lµm tÊt yÕu vµ qu¸ ®¬n gi¶n so víi nh÷ng ph­¬ng thøc kiÕm sèng kh¸c. Víi tèc ®é ph¸ rõng nh­ trªn chØ sau vµi chôc n¨m rõng ChÝ Linh nãi riªng vµ rõng ViÖt Nam nãi chung ®· suy gi¶m nhanh chãng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Tr÷ l­îng gç trung b×nh cña c¸c n¨m nh­ sau: - N¨m 1978 :134,62 m3/ha. - N¨m 1985 : 56,56 m3/ha. - N¨m 1990 : 103,39 m3/ha. Do nguån lîi tõ gç qu¸ lín, ng­êi ta t¨ng tèc ®é chÆt ph¸ rõng mét c¸ch bõa b·i, kh«ng theo kÕ ho¹ch, kÕt qu¶ lµ nh÷ng c©y gç to kh«ng cßn, khã cã thÓ t×m thÊy c©y gç cã ®­êng kÝnh lín h¬n 30 cm. Khi gç to kh«ng cßn n÷a th× tiÕp tôc chÆt ph¸ gç nhá kh«ng ®Ó chóng tiÕp tôc ph¸t triÓn. Tèc ®é chÆt ph¸ lín ®Õn møc tèc ®é t¸i sinh cña rõng kh«ng thÓ bï ®¾p l¹i nh÷ng g× ®· mÊt. Sù du canh du c­ cña ng­êi d©n còng lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m diÖn tÝch rõng. C¸c d©n téc miÒn nói ®Ó tån t¹i, tõ l©u ®· dùa vµo rõng nói ®Ó thu h¸i hoa, cñ, qu¶, l¸ ®Ó lµm thøc ¨n vµ ch÷a bÖnh. Do ®ã hä ®· ph¸ rõng lµm n­¬ng rÉy. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, ®« thÞ ho¸, më réng ®­êng giao th«ng ngµy cµng diÔn ra m¹nh mÏ vµ kÐo theo ®ã lµ sù ®ßi hái nh÷ng diÖn tÝch míi lÊn vµo ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®Êt cã rõng. Ph¸ rõng trång c©y ¨n qu¶ : Do nguån lîi tõ c¸c c©y ¨n qu¶ nh­ : v¶i, nh·n, na, chuèi,… vµ mét sè hoa mµu kh¸c lín nªn ng­êi d©n ë ®©y ®· ph¸ rõng ®Ó trång c¸c lo¹i c©y nµy. Ngoµi c¸c nguyªn nh©n trªn, viÖc khai th¸c tµi nguyªn kho¸ng s¶n nh­ than ë V¨n §øc - ChÝ Linh còng lµm cho diÖn tÝch rõng bÞ mÊt dÇn, ®Æc biÖt tr÷ l­îng rõng vµ líp th¶m thùc vËt bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ. B¶ng 8 :DiÖn tÝch rõng tù nhiªn vµ rõng GiÎ ë x· Hoµng Hoa Th¸m - ChÝ Linh STT Th«n DiÖn tÝch rõng tù nhiªn (ha) DiÖn tÝch rõng GiÎ (ha) Tr÷ l­îng gç (m3) 1 §ång Ch©u 622,3 120 44.940 2 Thanh Mai 29,2 9 2.713 3 Ao Trêi - Hè §×nh 112,7 70 4.508 4 Hè Gi¶i 355,5 300 29.390 5 §¸ B¹c D­íi 138,6 71 12.889 6 §¸ B¹c Trªn 233,9 130 11.359 Tæng 1.492,2 700 105.799 ( Nguån : BiÓu thiÕt kÕ m« t¶ tr¹ng th¸i b¶o vÖ rõng tù nhiªn - Ch­¬ng tr×nh 661- n¨m 2003 cña tr¹m QLTR B¾c ChÝ Linh) Ch­¬ng III §¸nh gi¸ gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng DÎ I. §¸nh gi¸ gi¸ trÞ kinh tÕ. 1.1.§¸nh gi¸ gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp Gi¸ trÞ cña nguån lîi h¹t DÎ. Thùc tÕ rõng DÎ hiÖn t¹i cã 3 cÊp tuæi : · Tuæi non : Ch­a cã qu¶, hoÆc míi cã qu¶ n¨m ®Çu ( tËp trung ë th«n Vµng LiÖng – B¾c An cã 7 hé diÖn tÝch 8,6 ha). · Tuæi thµnh thôc ph¸t triÓn : §· cã qu¶ 3-4 n¨m trë lªn. ·Tuæi qu¸ thµnh thôc (giµ) : C©y chåi trªn nh÷ng gèc to, nhiÒu s©u bÖnh. Tïy cÊp tuæi mµ c©y cã n¨ng suÊt kh¸c nhau. Tuæi non trªn diÖn tÝch míi cã qu¶ ®¹t n¨ng suÊt tõ 62Kg/ ha ®Õn 250Kg/ha, c¸ biÖt ®¹t 244Kg/ha. Tuæi thµnh thôc vµ qu¸ thµnh thôc n¨ng suÊt cã thÓ ®¹t trªn 600Kg/ha. ë x· Hoµng Hoa Th¸m kh«ng cã rõng non nªn n¨ng suÊt thùc tÕ cña h¹t DÎ lµ rÊt cao. Theo kÕt qu¶ thu h¸i h¹t DÎ cña x· do trung t©m M«i tr­êng vµ l©m sinh nhiÖt ®íi ( TROSERC) tæ chøc ®iÒu tra th× n¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 643,02 kg/ ha . Nãi chung n¨m 2003 ®­îc mïa nh­ng kh«ng ph¶i trªn tÊt c¶ c¸c diÖn tÝch, do c¸c yÕu tè : thêi ®iÓm ra hoa, h­íng ph¬i cña dèc, s©u bÖnh, t¸c ®éng kü thuËt vµ cã thÓ lµ loµi (spp). X· ®· tæ chøc líp tËp huÊn cho c¶ 2 ®èi t­îng: C¸n bé kü thuËt ®Þa ph­¬ng ®Ó tæ chøc dù b¸o s¶n l­îng vµ h­íng dÉn c¸c hé thu h¸i. H­íng dÉn c¸c hé thu nhÆt b»ng 2 ph­¬ng ph¸p : NhÆt tay vµ rung c©y. Nh­ng ph­¬ng ph¸p sau kh«ng thùc hiÖn ®­îc v× ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó trang bÞ. Bªn c¹nh ®ã ®iÒu kiÖn vÒ thêi tiÕt, sè l­îng nh©n c«ng vµ mét sè h¹n chÕ kh¸c cho nªn n¨ng suÊt nhÆt h¹t DÎ thÊp h¬n so víi n¨ng suÊt thùc tÕ cña c©y DÎ. Do vËy tØ lÖ thu nhÆt chØ ®¹t ®­îc 61%. Gi¸ h¹t DÎ trung b×nh cña n¨m 2003 lµ 5500®ång/ kg. Do ®ã ta cã b¶ng tÝnh s¶n l­îng h¹t DÎ vµ tæng tiÒn thu ®­îc n¨m 2003. B¶ng 9 : TÝnh s¶n l­îng h¹t DÎ vµ tæng tiÒn thu ®­îc Th«n DiÖn tÝch (ha) S¶n l­îng h¹t DÎ (kg) S¶n l­îng h¹t DÎ nhÆt ®­îc (kg) TiÒn h¹t DÎ thu ®­îc (triÖu ®ång) §. Ch©u 120 7.7162,4 47.069,064 258,879 T.Mai 9 5.787,18 3.530,1798 19,416 A.T-H.§ 70 45.011,4 27.456,954 151,013 H.Gi¶i 300 192.906 117.672,66 647,200 §.B.D 71 45.654,42 27.849,1962 153,171 §.B.T 130 83.592,6 50.991,486 280,453 Tæng 700 450.114 274.569,54 1.510,132 (Nguån sè liÖu tõ kÕt qu¶ thu h¸i h¹t DÎ cña x· Hoµng Hoa Th¸m do dù ¸n " X©y dùng m« h×nh bÒn v÷ng rõng DÎ t¸i sinh ChÝ Linh- H¶i D­¬ng" b¸o c¸o ) S¶n l­îng h¹t DÎ = DiÖn tÝch *643,02 (kg) S¶n l­îng h¹t DÎ nhÆt ®­îc = S¶n l­îng h¹t DÎ 61%(kg) TiÒn h¹t DÎ thu ®­îc = S¶n l­îng h¹t DÎ nhÆt ®­îc 0,0055 (tr.®) Chó thÝch : §.Ch©u = §ång Ch©u T.Mai = Thanh Mai H.Gi¶i = Hè Gi¶i A.T – H.§= Ao Trêi – Hè §×nh §.B.T = §¸ B¹c Trªn §.B.D = §¸ B¹c D­íi Nh­ vËy nÕu chóng ta duy tr× rõng DÎ th× 1 n¨m chóng ta sÏ thu ®­îc 1510,132 ( tr.®) tõ nguån lîi h¹t DÎ. §©y lµ nguån thu trùc tiÕp, chñ yÕu cña ng­êi d©n. Nh­ng n¨ng suÊt thu nhÆt h¹t DÎ ch­a cao lµm gi¶m doanh thu vÒ DÎ rÊt nhiÒu. V× vËy ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt thu nhÆt h¹t DÎ nh­ thu nhÆt b»ng biÖn ph¸p r¶i v¶i b¹t d­íi gèc ®Ó rung c©y. 1.1.2. Gi¸ trÞ cña nguån lîi cñi gç Khi duy tr× rõng DÎ, hµng n¨m ng­êi d©n sÏ thu ®­îc mét nguån lîi cñi gç tõ viÖc tØa th­a. HiÖn nay, trung t©m M«i tr­êng vµ l©m sinh nhiÖt ®íi ®ang triÓn khai dù ¸n " X©y dùng m« h×nh sö dông bÒn v÷ng rõng DÎ t¸i sinh ChÝ Linh- H¶i D­¬ng" t¹i x· Hoµng Hoa Th¸m. Mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng nhÊt cña dù ¸n lµ n©ng cao n¨ng suÊt thu nhÆt h¹t DÎ. BiÖn ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt trªn lµ tØa th­a. HiÖn t¹i mËt ®é rõng DÎ t¹i x· Hoµng Hoa Th¸m lµ 1000c©y/ha (rõng ®· vµ ®ang lÊy qu¶) ®Õn 3000 c©y/ha( rõng cßn non, ch­a hoÆc b¾t ®Çu thu h¸i qu¶). §Ó ®¶m b¶o c©y cã nhiÒu qu¶ vµ vÉn gi÷ ®­îc tèt chøc n¨ng phßng hé sinh th¸i cña vïng, nguyªn t¾c tØa th­a lµ kho¶ng c¸ch c¸c c©y ®¶m b¶o kÐp t¸n víi nhau, trªn c¬ së ®ã c¸c nhµ khoa häc ®· x¸c ®Þnh mËt ®é cuèi cïng æn ®Þnh lµ 500 -600 c©y/ ha. ViÖc tØa th­a nh»m vµo c¸c ®èi t­îng c©y: cong queo, s©u bÖnh, c©y Ýt qu¶, c©y mäc trªn c¸c gèc c©y giµ...TØa th­a lµ mét qu¸ tr×nh mét vµi n¨m ®èi víi rõng ®· lÊy qu¶, 3 ®Õn 5 n¨m víi rõng non ch­a hoÆc b¾t ®Çu cã qu¶. L­îng gç lÊy ra chñ yÕu lµ cñi v× vËy c©y cã ®­êng kÝnh nhá tõ 5cm ®Õn 15-20 cm vµ 1ha cã thÓ lÊy ra ®­îc 20 - 30 Ste 1 n¨m . S¶n phÈm tØa th­a lµ nguån lîi cho c¸c hé tham gia dù ¸n, nh»m khuyÕn khÝch hä triÓn khai tèt c«ng viÖc ®Ó ®¹t môc tiªu cña dù ¸n. Nh­ vËy l­îng cñi trung b×nh cã thÓ lÊy ra tõ viÖc tØa th­a trªn 1ha lµ: ( 20+ 30) :2=25 (Ste). Mµ 1 Ste = 0,75m3, vËy 1 ha cã thÓ lÊy ra ®­îc 25* 0,75 =18,75 (m3) cñi. §Ó cho ®¬n gi¶n khi tÝnh to¸n ta coi 1 ha DÎ cã thÓ lÊy ra 19 (m3) cñi 1 n¨m. 1 m3 cñi cã khèi l­îng kho¶ng 750kg. VËy 1 ha DÎ 1 n¨m cã thÓ thu ®­îc 19 *750 =14250 (kg) =14,25 (tÊn) cñi. Ng­êi d©n th­êng kh«ng b¸n cñi DÎ mµ hä ®Ó ®un. Do ®ã hä kh«ng ph¶i mua cñi ®un nªn sÏ tiÕt kiÖm ®­îc kho¶n tiÒn mua cñi. V× vËy viÖc ­íc l­îng gi¸ trÞ b»ng tiÒn cña cñi DÎ kh«ng thÓ dùa vµo gi¸ cñi DÎ trªn thÞ tr­êng mµ sÏ dùa vµo gi¸ cña c¸c lo¹i cñi kh¸c b¸n trªn thÞ tr­êng. NÕu kh«ng cã cñi DÎ ng­êi d©n sÏ ph¶i mua cñi víi gi¸ 900®ång/kg => 1 tÊn cñi gi¸ 900 * 1000 =900000(®ång) =0,9( triÖu ®ång) B¶ng 10: TÝnh l­îng cñi lÊy ra vµ tiÒn cñi thu ®­îc tõ viÖc tØa th­a STT Th«n DiÖn tÝch (ha) L­îng cñi lÊy ra ( tÊn) TiÒn cñi (tr.®) 1 §. Ch©u 120 1.710 1.539 2 T.Mai 9 128,25 115,425 3 A.T-H.§ 70 997,5 897,75 4 H.Gi¶i 300 4.275 3.847,5 5 §.B.D 71 1.011,75 910,575 6 §.B.T 130 1.852,5 1.667,25 Tæng 700 9.975 8.977,5 L­îng cñi lÊy ra = DiÖn tÝch * 14,25 (tÊn) TiÒn cñi = L­îng cñi lÊy ra * 0,9 (tr.®) Nh­ vËy 1 n¨m ng­êi d©n x· Hoµng Hoa Th¸m sÏ gi¶m mét kho¶n tiÒn lµ 8977,5 (tr.®) ®Ó mua cñi do cã cñi DÎ. Riªng th«n Hè Gi¶i ®· gi¶m ®­îc mét kho¶n chi phÝ vÒ cñi lµ 3847,5 (tr.®). TØa th­a lµ biÖn ph¸p kü thuËt quan träng nhÊt ®Ó ®¶m b¶o DÎ cã nhiÒu qu¶ vµ h¹t mÈy. Nh­ng thêi ®iÓm triÓn khai tØa th­a bÞ nhiÒu c¶n trë : c©y ®· ra nhiÒu hoa vµ qu¶ non ®· h×nh thµnh nªn c¸c hé nuèi tiÕc viÖc chÆt tØa, bªn c¹nh ®ã c«ng tØa th­a tèn nhiÒu trong khi thêi vô cßn bËn rén. Nh­ng ban ®iÒu hµnh ®· chØ ®¹o kiªn quyÕt “ hé nµo tØa th­a ch­a ®óng kü thuËt th× kh«ng ®­îc hç trî mét phÇn tiÒn c«ng tõ nguån vèn cña tØnh”. C¸c chuyªn gia phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¸n bé kü thuËt cña L©m tr­êng chØ ®¹o, theo dâi vµ nghiÖm thu ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ chÆt tØa cña tõng hé ®Ó lµm thñ tôc cho L©m tr­êng thanh to¸n. ViÖc ®ã ®· kÝch thÝch c¸c hé lµm tèt, mét sè hé chÇn chõ ®Þnh kh«ng chÆt tØa ®· trë lªn tÝch cùc thùc hiÖn. Tuy nhiªn viÖc chÆt tØa th­a còng ch­a ®¹t yªu cÇu cao nh­ng c¸c hé ®· nhËn thÊy vÊn ®Ò vµ ®ang kh¾c phôc trong ®ît chÆt tØa tiÕp theo. 1.1.3 Gi¸ trÞ nguån lîi mËt ong. ViÖc nu«i ong ®Ó tËn dông hoa DÎ mïa ®«ng ®· ®­îc chuÈn bÞ tõ th¸ng 10/2001 . Chuyªn gia tiÕn hµnh kh¶o s¸t t×nh h×nh nu«i ong ®Ó h­íng dÉn kü thuËt cho c¸c hé. Ban ®iÒu hµnh ®· x©y dùng c¬ chÕ vèn vay víi l·i suÊt ®Æt ra còng rÊt thÊp ( 0,4 % ), c¬ chÕ còng nãi râ viÖc sö dông nguån l·i suÊt. Ban tæ chøc triÓn khai vèn vay ®· ®­îc thµnh lËp ë x· Hoµng Hoa Th¸m. Qu¸ tr×nh triÓn khai c¸c b­íc c«ng viÖc trªn rÊt c«ng phu vµ mÊt nhiÒu thêi gian nªn c¸c hé c©n nh¾c kü cã nªn vay hay kh«ng? Do vËy n¨m 2003 x· Hoµng Hoa Th¸m míi chØ cã 150 ®â ong ®­îc nu«i t¹i c¸c hé. Mçi ®â ong trung b×nh 1 n¨m cho 20 kg mËt , gi¸ mçi kg mËt lµ 14.000 ®. VËy mçi n¨m x· Hoµng Hoa Th¸m thu ®­îc tiÒn tõ mËt ong lµ: 20*14.000 *150 =42.000.000 (®) = 42 (tr.®) 1.1.4.Gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp kh¸c Ngoµi c¸c gi¸ trÞ trùc tiÕp : gç cñi, mËt ong, h¹t DÎ tÝnh ®­îc ë trªn th× rõng DÎ cßn cã c¸c gi¸ trÞ trùc tiÕp kh¸c nh­ : c©y thuèc dïng ®Ó ch÷a bÖnh vµ mét sè c©y cã qu¶ ¨n ®­îc nh­ : sim, mua,…C¸c c©y thuèc nµy bao gåm nh÷ng c©y thuèc bæ , c©y ch÷a viªm nhiÔm. Do cã nh÷ng c©y thuèc nµy mµ ng­êi d©n ®· kh«ng ph¶i mÊt tiÒn mua thuèc ®Ó ch÷a mét sè bÖnh. Bªn c¹nh ®ã ng­êi d©n cßn thu ®­îc c¸c gi¸ trÞ trùc tiÕp tõ nguån ®éng vËt nh­ : chim, t¾c kÌ, r¾n, cãc, chuét,… B¶ng 11: Gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp cña rõng DÎ §¬n vÞ : triÖu ®ång Th«n H¹t DÎ Cñi gç MËt ong Gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp §. Ch©u 258,879 1.539 A1 1.797,879 +A1 T.Mai 19,416 115,425 A2 134,841 + A2 A.T-H.§ 151,013 897,75 A3 1.048,763 + A3 H.Gi¶i 647,200 3.847,5 A4 4.494,7 +A4 §.B.D 153,171 910,575 A5 1.063,746 + A5 §.B.T 280,453 1.667,25 A6 1.947,703 +A6 Tæng 1.510,132 8.977,5 42 10.529,632 H×nh 2 : §å thÞ mèi quan hÖ gi÷a c¸c gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp 1.2 §¸nh gi¸ gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp C¸c hÖ sinh th¸i cña qu¶ ®Êt trong ®ã cã loµi ng­êi vµ hÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi lµ l¸ phæi xanh cña thÕ giíi. C¸c c¸nh rõng nhiÖt ®íi ®· gãp phÇn quan träng duy tr× c¸c qu¸ tr×nh sinh th¸i c¬ b¶n nh­ : quang hîp cña thùc vËt, ®iÒu hßa nguån n­íc, ®iÒu hoµ khÝ hËu, b¶o vÖ lµm t¨ng ®é ph× nhiªu cña ®Êt, h¹n chÕ xãi mßn ®Êt, gi¶m l­îng bôi trong kh«ng khÝ . Rõng lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó t¹o ra vµ gi÷ v÷ng c©n b»ng sinh th¸i, t¹o m«i tr­êng sèng æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cho con ng­êi. Ph¸ rõng buéc con ng­êi ph¶i t×m c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc lò lut, h¹n h¸n, « nhiÔm m«i tr­êng, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nghØ m¸t…Nh÷ng c«ng viÖc nµy kh«ng nh÷ng ph¶i tr¶ mét kho¶n tiÒn lín, ph¶i nép thuÕ mµ hËu qu¶ ®em l¹i thËt nÆng nÒ. 1.2.1. Gi¸ trÞ cña kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ khÝ hËu. ¶nh h­ëng cña rõng ®Õn khÝ hËu tr­íc hÕt thÓ hiÖn ë vai trß æn ®Þnh thµnh phÇn kh«ng khÝ. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng sèng, rõng lÊykkkkkkkkkkjjkk CO2 cña khÝ quyÓn ®Ó tæng hîp nªn c¸c hîp chÊt h÷u c¬ ®ång thêi còng gi¶i phãng O2 vµo khÝ quyÓn. Khi t¹o ra mét tÊn gç kh«, c©y rõng ®· gi¶i phãng ra tõ 1,39 ®Õn 1,42 tÊn O2, tuú tõng loµi. Rõng nh­ mét " nhµ m¸y " khæng lå chÕ t¹o" «xy tõ CO2. Nhê ®ã rõng cã vai trß ®Æc biÖt trong æn ®Þnh thµnh phÇn kh«ng khÝ cña khÝ quyÓn. Trong rõng hay quÇn thÓ thùc vËt nãi chung thµnh phÇn kh«ng khÝ cã nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh so víi ngoµi n¬i trèng. Mét mÆt, rõng víi tÇng t¸n rËm r¹p ng¨n c¶n sù trao ®æi cña kh«ng khÝ ë trong rõng víi trªn t¸n rõng. MÆt kh¸c, trong ho¹t ®éng sèng, rõng ®ång ho¸, hÊp thô mét sè chÊt khÝ nµy vµ ®­a vµo khÝ quyÓn mét sè chÊt khÝ kh¸c. Trªn t¸n rõng, nh÷ng giê ban ngµy, khi trêi lÆng giã, hµm l­îng CO2 th­êng xuyªn cao, gi¸ trÞ cao nhÊt lµ 0,07%. Ngoµi ra, thùc vËt rõng cßn lµm giÇu khÝ quyÓn b»ng c¸c chÊt phi t«n xÝt, c¸c chÊt th¬m. Ph¸ rõng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y dÉn ®Õn thay ®æi c¸c chÊt khÝ cña khÝ quyÓn, mµ chñ yÕu lµ t¨ng nång ®é CO2 ( hiÖn nay nång ®é CO2 lµ 0,03%). Khi hµm l­îng CO2 t¨ng lªn, hiÖu øng nhµ kÝnh cña khÝ quyÓn t¨ng lªn. KÕt qu¶ lµ lµm cho tr¸i ®Êt nãng h¬n. NÕu tiÕp tôc ph¸ rõng, hµm l­îng CO2 tiÕp tôc t¨ng vµ nhiÖt ®é khÝ quyÓn diÔn biÕn phøc t¹p lµ nguyªn nh©n cña sù d©ng cao mùc n­íc biÓn, sù gia t¨ng cña b·o, lò lôt, h¹n h¸n, ch¸y rõng, ph¸t triÓn nh÷ng dÞch bÖnh v.v...Trong thùc tÕ con ng­êi vÉn ch­a l­êng hÕt ®­îc nh÷ng g× sÏ x¶y ra khi nhiÖt ®é tr¸i ®Êt ®ang kh«ng ngõng t¨ng lªn. Rõng cßn tham gia duy tr× tÇng «z«n, b¶o vÖ tr¸i ®Êt khái c¸c tia bøc x¹. Rõng còng cã kh¶ n¨ng lµm gi¶m nång ®é c¸c chÊt khÝ ®éc H2S, NO2, CH4, CO...Rõng cã vai trß nh­ mét nh©n tè ®iÒu hßa khÝ hËu, duy tr× vµ phôc håi nh÷ng ®iÒu kiÖn khÝ t­îng thuû v¨n thuËn lîi cho sù tån t¹i cña sinh vËt. a) Gi¸ trÞ b»ng tiÒn cña « xi khi duy tr× rõng DÎ. Mét ha rõng trong mét ngµy ®­a vµo khÝ quyÓn 180 ®Õn 200 kg «xy. Trung b×nh 1 ngµy 1ha rõng ®­a vµo khÝ quyÓn (180 +200) :2 = 190 kg «xi. VËy 1n¨m 1 ha rõng ®­a vµo khÝ quyÓn 190 * 365 =69.350 (kg) O2. ë ®©y ®Ó cho ®¬n gi¶n ho¸ chóng ta chØ xÐt ®Õn gi¸ trÞ «xy 1 n¨m cßn trªn thùc tÕ th× viÖc nh¶ O2 cña c©y rõng sÏ diÔn ra liªn tôc vµ cø mét n¨m 1ha rõng sÏ nh¶ ra 69.350 kg O2. Nh­ vËy trªn thùc tÕ nÕu chóng ta duy tr× rõng DÎ, chóng ta sÏ ®­îc lîi tõ qu¸ tr×nh nh¶ O2 cña rõng trong nhiÒu n¨m chø kh«ng chØ trong 1 n¨m. §iÒu tra thùc tÕ chóng x¸c ®Þnh ®­îc mét b×nh « xy 150 (atf) chøa 6 kg «xy gi¸ 30.000®ång ( Nguån: C«ng ty khÝ c«ng nghiÖp Hµ T©y - km15- Liªn Ninh - Thanh tr× - Hµ Néi ). Nh­ vËy gi¸ 1 kg «xy ®iÒu chÕ lµ 5000®ång. Trªn thùc tÕ th× chÊt l­îng «xy c©y rõng nh¶ cã thÓ kh«ng tèt b»ng «xy ®iÒu chÕ nh­ng nã lµ yÕu tè liªn quan ®Õn sù sinh tån cña con ng­êi vµ ®éng vËt trªn tr¸i ®Êt. Con ng­êi kh«ng thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÕu thiÕu O2. Do ®ã chóng t«i coi gi¸ cña «xy do c©y rõng nh¶ ra b»ng gi¸ «xy ®iÒu chÕ. Nh­ vËy lîi Ých cña qu¸ tr×nh nh¶ O2 hµng n¨m cña rõng DÎ b»ng gi¸ trÞ cña khèi l­îng «xy ®ã tÝnh theo gi¸ «xy ®iÒu chÕ . Nh­ vËy 1 tÊn «xy gi¸ 5.000 * 1.000 = 5.000.000 ( ®)= 5 ( triÖu) B¶ng 12 : TÝnh khèi l­îng «xy vµ gi¸ trÞ «xy thu ®­îc STT Th«n DiÖn tÝch rõng (ha) Khèi l­îng «xy ( tÊn) Gi¸ trÞ O2 ( tr.®) 1 §. Ch©u 120 8.322 41.610 2 T.Mai 9 624,15 3.120,75 3 A.T-H.§ 70 4.854,5 24.272,5 4 H.Gi¶i 300 20.805 104.025 5 §.B.D 71 4.923,85 24.619,25 6 §.B.T 130 9.015,5 45.077,5 Tæng 700 48.545 242725 Khèi l­îng O2 = DiÖn tÝch rõng * 69,35 (tÊn) Gi¸ trÞ O2= Khèi l­îng O2 * 5 (tr.®) b) Gi¸ trÞ b»ng tiÒn cña viÖc hÊp thô CO2 khi duy tr× rõng DÎ. Mét ha rõng trong mét ngµy hÊp thô ®­îc 220- 280 kg CO2. Trung b×nh mét ngµy 1 ha rõng sÏ hÊp thô ®­îc ( 220+ 280) :2 = 250 (kg) CO2. VËy 1 n¨m 1 ha rõng sÏ hÊp thô ®­îc 91.250 (kg) CO2, cßn nÕu ph¸ rõng th× chóng ta sÏ ph¶i bá tiÒn ®Ó xö lý CO2. Nh­ vËy gi¸ trÞ cña kh¶ n¨ng hÊp thô CO2 cña rõng chÝnh lµ chi phÝ ph¶i bá ra ®Ó xö lý CO2 nÕu ph¸ rõng. Qua ®iÒu tra thùc tÕ chóng t«i x¸c ®Þnh ®­îc : ®Ó xö lÝ 1 tÊn CO2 mÊt kho¶ng 1 triÖu ®ång. B¶ng 13 : TÝnh khèi l­îng CO2 vµ tiÒn xö lý CO2 nÕu ph¸ rõng STT Th«n DiÖn tÝch rõng ( ha) Khèi l­îng CO2 (tÊn) TiÒn xö lý CO2 (tr.®) 1 §. Ch©u 120 10.950 10.950 2 T.Mai 9 821,25 821,25 3 A.T-H.§ 70 6.387,5 6.387,5 4 H.Gi¶i 300 27.375 27.375 5 §.B.D 71 6.478,75 6.478,75 6 §.B.T 130 11.862,5 11.862,5 Tæng 700 63.875 63.875 Khèi l­îng CO2 = DiÖn tÝch rõng * 91,25 (tÊn) TiÒn xö lý CO2= Khèi l­îng CO2*1 (tr.®) Theo tÝnh to¸n ë trªn ta thÊy diÖn tÝch rõng cµng lín th× khèi l­îng O2 ®­a vµo khÝ quyÓn vµ khèi l­îng CO2 ®­îc hÊp thô cµng lín tøc lµ lîi Ých tõ kh¶ n¨ng ®iÒu hßa khÝ hËu cµng lín. Nh­ vËy quÇn x· thùc vËt cã vai trß cùc kú quan träng trong ®iÒu hoµ khÝ hËu. Trong khu«n khæ ®Þa ph­¬ng, thùc vËt ®· t¹o ta bãng m¸t, th¶i vµ khuyÕch t¸n h¬i n­íc nªn ®· cã t¸c dông lµm gi¶m nhiÖt ®é kh«ng khÝ khi nãng nùc vµ lµm h¹n chÕ sù mÊt nhiÖt trong nhµ trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu l¹nh gi¸. Trong khu«n khæ mét vïng, thùc vËt cã t¸c dông ®iÒu hßa vßng quay h¬i n­íc, nÕu th¶m thùc vËt mÊt sÏ lµm rèi lo¹n chu tr×nh tuÇn hoµn n­íc nªn g©y ra h¹n h¸n hoÆc lò lôt. Trong khu«n khæ toµn cÇu, sù ph¸t triÓn cña th¶m thùc vËt kh«ng chØ g¾n liÒn víi chu tr×nh tuÇn hoµn n­íc mµ c¶ chu tr×nh tuÇn hoµn khÝ CO2, N2. 1.2.2. Gi¸ trÞ cña kh¶ n¨ng hÊp thô bôi. T¸n rõng nh­ mét “m¸y läc xanh” cã kh¶ n¨ng hÊp thô tro, bôi, c¶n trë sù lan truyÒn cña chóng trong kh«ng gian. 1 ha rõng cã thÓ gi÷ ®­îc 50 ®Õn 70 tÊn bôi trong n¨m, gi¶m 30 –40 %l­îng bôi trong khÝ quyÓn (Nguån : KhÝ t­îng thuû v¨n rõng- Tr­êng §H L©m nghiÖp). NhiÒu thùc vËt cã kh¶ n¨ng ®ång ho¸ c¸c chÊt trong khÝ quyÓn, ch¼ng h¹n c¸c chÊt th¬m, hîp chÊt c¸cbon, ete, tinh dÇu, phenon v.v… ë ®©y t«i tÝnh gi¸ trÞ cña kh¶ n¨ng hÊp thô bôi cña rõng th«ng qua viÖc ®Çu t­ thiÕt bÞ xö lÝ bôi . C«ng ty M«i tr­êng ®« thÞ Hµ Néi ®· ®Çu t­ xö lÝ bôi cho thµnh phè Hµ Néi trong giai ®o¹n 2002-2007( 6 n¨m) víi tæng chi phÝ kho¶ng 50.000 (tr.®) . Chi phÝ nµy bao gåm ®Çu t­ mua s¾m thiÕt bÞ chèng bôi, x©y dùng tr¹m cÊp n­íc, tr¶ l­¬ng cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn. Nh­ vËy chi phÝ trung b×nh mét n¨m lµ: 50.000 :6 =8.333 (tr.®). Mét n¨m c«ng ty M«i tr­êng xö lý ®­îc 13.000(tÊn) bôi. Nh­ vËy ®Ó xö lÝ mét tÊn bôi th× chi phÝ lµ: 8.333 : 13.000 =0,641 (tr.®). B¶ng 14 : Khèi l­îng bôi hÊp thô vµ tiÒn xö lÝ bôi Th«n DiÖn tÝch (ha) Khèi l­îng bôi hÊp thô (tÊn) TiÒn xö lÝ bôi (tr.®) §. Ch©u 120 7.200 4.615,2 T.Mai 9 540 346,14 A.T-H.§ 70 4.200 2.692,2 H.Gi¶i 300 18.000 11.538 §.B.D 71 4.260 2.730,66 §.B.T 130 7.800 4.999,8 Tæng 700 42.000 26.922 Khèi l­îng bÞ hÊp thô = DiÖn tÝch * 60 (tÊn) TiÒn xö lÝ bôi = Khèi l­îng bôi hÊp thô * 0,641 (tr.®) Nh­ vËy duy tr× rõng DÎ th× 1 n¨m sÏ hÊp thô ®­îc 42.000 (tÊn) bôi t­¬ng ®­¬ng víi tiÕt kiÖm ®­îc 26.922(tr.®) ®Ó xö lÝ bôi. 1.2.3. Gi¸ trÞ cña kh¶ n¨ng chèng xãi mßn Nh­ chóng ta ®· biÕt rõng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc b¶o vÖ rõng ®Çu nguån, b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i vïng ®Öm, phßng chèng lò lôt vµ h¹n h¸n còng nh­ viÖc duy tr× chÊt l­îng n­íc. T¸n rõng vµ líp l¸ kh« trªn bÒ mÆt ®Êt ®· ng¨n c¶n søc r¬i cña c¸c giät n­íc m­a lµm gi¶m t¸c ®éng cña m­a lò trªn mÆt ®Êt. HÖ rÔ c©y kh«ng chØ cã t¸c ®éng gi÷ n­íc, lµm chËm tèc ®é ch¶y cña n­íc trong ®Êt. Do ®ã mÊt rõng, mÊt th¶m thùc vËt sÏ lµm t¨ng tèc ®é xãi mßn ®Êt vµ ®Êt trë nªn kÐm mµu mì. Hµng n¨m tõ 0,9- 2,1 cm tÇng ®Êt mÆt trªn ®Êt trèng ®åi träc n­íc ta bÞ xãi mßn øng víi kho¶ng 1 tÊn mïn/ ha vµ t­¬ng ®­¬ng víi mÊt 50 kg ®am, 50 kg l©n vµ 500 kg kali trªn1 ha ( Nguån: Kinh tÕ hé gia ®×nh sö dông ®Êt dèc bÒn v÷ng, ch­¬ng tr×nh 327 héi khoa häc kinh tÕ l©m nghiÖp ViÖt Nam cña PGS .PTS NguyÔn Xu©n Kho¸t ) Theo gi¸ ®iÒu tra hiÖn nay ta cã : 300 ngh×n/ 1 t¹ ®¹m, 100 ngh×n/ 1 t¹ l©n, 250 ngh×n/ 1 t¹ kali . Nh­ vËy 1 ha rõng duy tr× th× 1ha n¨m sÏ gi¶m ®­îc mét kho¶n chi phÝ c¶i t¹o ®Êt lµ: 0.05 *300 +0,05 *100 + 0,5 *250 =145 (ngh×n). B¶ng 15 : TiÒn chèng xãi mßn ®Êt STT Th«n DiÖn tÝch rõng DÎ (ha) TiÒn chèng xãi mßn ®Êt ( tr.®) 1 §. Ch©u 120 17,4 2 T.Mai 9 1,305 3 A.T-H.§ 70 10,15 4 H.Gi¶i 300 43,5 5 §.B.D 71 10,295 6 §.B.T 130 18,85 Tæng 700 101,5 TiÒn chèng xãi mßn = DiÖn tÝch rõng DÎ *0,145 (triÖu ®ång) DiÖn tÝch rõng cµng lín th× lîi Ých do chèng xãi mßn cµng lín. NÕu chÆt rõng th× ®Êt bÞ xãi mßn, tho¸i ho¸ sÏ g©y ra nhiÒu hËu qu¶ cho n«ng, l©m, ng­ nghiÖp nh­: gi¶m n¨ng suÊt mïa mµng, c©y ¨n qu¶ vµ lµm chÕt c¸c loµi gia cÇm, gia sóc khi cã lò lôt, xãi mßn. B¶ng 16: Gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp §¬n vÞ : triÖu ®ång Th«n O2 CO2 Chèng xãi mßn Gi÷ bôi Gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp §.Ch©u 41.610 10.950 17,4 4.615,2 57.192,6 T.Mai 3.120,75 821,25 1,305 346,14 4.289,445 A.T-H§ 24.272,5 6.387,5 10,15 2.692,2 33.362,35 H.Gi¶i 104.025 27.375 43,5 11.538 142.981,5 §.B.D 24.619,25 6.478,75 10,295 2.730,66 33.838,955 §.B.T 45.077,5 11.862,5 18,85 4.999,8 61.958,65 Tæng 242.725 63.875 101,5 26.922 333.623,5 H×nh 3 : §å th× mèi quan hÖ g÷a c¸c gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp 1.2.4.Gi¸ trÞ gi¸n tiÕp kh¸c Do thêi gian h¹n chÕ nªn cßn nhiÒu gi¸ trÞ gi¸n tiÕp kh¸c t«i ch­a l­îng ho¸ ®­îc mµ chØ ®­a ra vµ ph©n tÝch.Bao gåm : · Ph©n huû chÊt th¶i : C¸c quÇn x· sinh häc cã kh¶ n¨ng ph©n hñy c¸c chÊt « nhiÔm nh­ c¸c kim lo¹i nÆng, thuèc trõ s©u vµ c¸c chÊt th¶i sinh ho¹t kh¸c. C¸c loµi nÊm vµ vi khuÈn lµ nh©n tè quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh ph©n hñy nµy. Khi hÖ sinh th¸i bÞ tæn th­¬ng th× ho¹t ®éng ph©n gi¶i nµy bÞ ®×nh trÖ vµ ®Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c qu¸ tr×nh ph©n gi¶i con ng­êi ph¶i nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p tuy nhiªn chi phÝ cho ho¹t ®éng nµy rÊt tèn kÐm. · TÝch tr÷ vµ cung cÊp n­íc : Trong quan ®iÓm trung, gi¸ trÞ gi÷ n­íc cña rõng cã nghÜa lµ gi÷ vµ tÝch luü n­íc ë bÊt kú d¹ng nµo, bao gåm: lµm t¨ng tr÷ l­îng cña nã trong ®Êt, gi¶m tho¸t h¬i n­íc mÆt ®Êt, t¨ng mùc n­íc ngÇm vµ qua ®ã lµm t¨ng l­îng n­íc s«ng suèi, æn ®Þnh dßng ch¶y, suèi còng nh­ lµm s¹ch n­íc, c¶i thiÖn chÊt l­îng cña nã. Kh¶ n¨ng gi÷ n­íc cña rõng ®­îc quyÕt ®Þnh bëi kh¶ n¨ng gi¶m dßng ch¶y mÆt , t¨ng l­îng n­íc ngÇm. L­îng n­íc gi÷ l¹i trªn t¸n rõng phô thuéc vµo kiÓu rõng, tuæi rõng, tæ thµnh loµi, ®é che phñ, ®iÒu kiÖn khÝ t­îng, lo¹i m­a, c­êng ®é m­a, …TÝnh trung b×nh cho c¸c kiÓu rõng ë c¸c ®iÒu kiÖn khÝ hËu kh¸c nhau l­îng n­íc bÞ gi÷ l¹i trªn t¸n chiÕm 30 – 35% tæng l­îng gi¸ng thuû. ë rõng l¸ kim, tuú thuéc vµo ®é dµy, t¸n rõng gi÷ ®­îc chõng 25 – 40 % tæng l­îng gi¸ng thuû, c¸ biÖt cã thÓ tíi 50%. Rõng DÎ lµ rõng l¸ réng nªn t¸n rõng chØ gi÷ ®­îc tõ 8 –12% tæng l­îng gi¸ng thuû. Rõng DÎ phßng hé quanh hå n­íc Hè §×nh víi diÖn tÝch 30 ha DÎ t¸i sinh cung cÊp n­íc cho hå Hè §×nh t­íi 200 mÉu lóa x· Hoµng Hoa Th¸m. · Rõng lµm gi¶m tèc ®é vµ chÖch h­íng ®i cña giã : Tr­íc hÕt rõng nh­ mét vËt c¶n lµm gi¶m tèc ®é giã. Khi gÆp d¶i rõng giã bÞ mÊt mét phÇn ®éng n¨ng do ph¶i th¾ng lùc ma s¸t vµ lµm rung c©y . Nh÷ng xo¸y khÝ ®­îc h×nh thµnh do ma s¸t cña giã víi t¸n rõng cã tèc ®é di chuyÓn thÊp ®­îc x¸o trén vµo c¸c líp kh«ng khÝ bªn trªn vµ lµm gi¶m tèc ®é cña kh«ng khÝ bªn trªn t¸n rõng. · Gi¸ trÞ gi¸o dôc vµ khoa häc : C¸c s¸ch gi¸o khoa, ch­¬ng tr×nh tivi, phim ¶nh ®­îc x©y dùng chñ ®Ò thiªn nhiªn nh»m môc ®Ých gi¸o dôc vµ gi¶i trÝ. NhiÒu nhµ khoa häc, c¸c nhµ sinh thai häc vµ nh÷ng ng­êi yªu thÝch thiªn nhiªn ®· t×m hiÓu, nghiªn cøu thiªn nhiªn víi chi phÝ thÊp, kh«ng ®ßi hái dÞch vô cao cÊp nh­ng ®· mang l¹i nh÷ng lîi nhuËn to lín. Rõng DÎ cung cÊp nhiÒu c©y cã Ých cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, ngay b¶n th©n viÖc nghiªn cøu b¶o vÖ ®­îc hÖ sinh th¸i rõng DÎ t¸i sinh thuÇn lo¹i më ®Çu cho viÖc x©y dùng bÒn v÷ng rõng DÎ ®èi víi loµi Castanopsis boisu ®ang cã ë nhiÒu n¬i trªn l·nh thæ ViÖt Nam. Ngoµi gi¸ trÞ kinh tÕ thùc thô, hä cßn n©ng cao kiÕn thøc t¨ng c­êng tÝnh gi¸o dôc vµ vèn sèng cña con ng­êi. · Gi¸ trÞ vÒ c¶nh quan : §©y cßn ®­îc gäi lµ nh÷ng dÞch vô tù nhiªn vÒ nghØ ng¬i vµ du lÞch sinh th¸i, vÒ sù th­ëng thøc vµ gi¶i trÝ cña con ng­êi. Sù tån t¹i cña loµi gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cña con ng­êi, vÝ dô th­ëng thøc tiÕng chim hãt, chiªm ng­ìng c¶nh ®Ñp cña nói rõng. H×nh ¶nh c¸c loµi cá c©y, c¸c b«ng hoa ®Ñp, c¸c giai ®iÖu cña tiÕng chim ®· lµm sinh ®éng vµ gîi c¶m h¬n c¸c lêi ca tiÕng h¸t. 1.3. §¸nh gi¸ gi¸ trÞ kh«ng sö dông ViÖc duy tr× rõng DÎ kh«ng chØ ®em l¹i gi¸ trÞ sö dông tr­íc m¾t mµ cßn ®em l¹i nh÷ng gi¸ trÞ trong t­¬ng lai. Nh÷ng gi¸ trÞ nµy kh«ng cã gi¸ trÞ sö dông ë hiÖn t¹i nh­ng nã cã gi¸ trÞ tiÒm n¨ng sö dông hoÆc kh«ng sö dông trong t­¬ng lai. Loµi hiÖn ®ang ®­îc coi lµ v« Ých cã thÓ trë thµnh loµi h÷u Ých hoÆc cã mét gi¸ trÞ lín nµo ®ã trong t­¬ng lai tøc lµ rõng DÎ cã thÓ cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi loµi ng­êi vµo mét lóc nµo ®ã trong t­¬ng lai. Qui m« t×m kiÕm nh÷ng s¶n phÈm míi trong tù nhiªn lµ rÊt ®a d¹ng. C¸c nhµ ®éng vËt häc ®ang t×m kiÕm nh÷ng loµi ®éng vËt lµ c¸c t¸c nh©n phßng trõ sinh häc. C¸c nhµ vi sinh vËt ®ang t×m kiÕm c¸c loµi vi sinh vËt ®Ó trî gióp cho qu¸ tr×nh n©ng cao n¨ng suÊt. C¸c c¬ quan y tÕ vµ c¸c c«ng ty d­îc phÈm ®ang cã nh÷ng nç lùc lín ®Ó t×m kiÕm c¸c loµi cã thÓ cung cÊp nh÷ng hîp chÊt phßng, ch÷a bÖnh cho con ng­êi, vÝ dô nh­ viÖc ph¸t hiÖn c©y thuû tïng ë vïng Th¸i B×nh D­¬ng vµ vïng cæ B¾c Mü trong ch÷a bÖnh ung th­ lµ mét gi¸ trÞ míi cho gi¸ trÞ tiÒm n¨ng cña ®a d¹ng sinh häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nguån gen tiÒm n¨ng cã trong c¸c loµi hoang d¹i lµ mét h­íng nghiªn cøu quan träng ®èi víi viÖc t¨ng n¨ng suÊt vµ kh¶ n¨ng chèng chÞu cña c¸c loµi vËt nu«i, c©y trång trong t­¬ng lai. Râ rµng chóng ta hiÖn ch­a biÕt hÕt ®­îc gi¸ trÞ cña c¸c loµi, ®iÒu Èn chøa trong loµi lµ nh÷ng tiÒm n¨ng trong t­¬ng lai, ®ã cã thÓ lµ : d­îc liÖu, gen ®éng thùc vËt trong t­¬ng lai. NhiÒu ng­êi trªn thÕ giíi t«n träng cuéc sèng hoang d· vµ t×m c¸ch b¶o vÖ nh÷ng ®éng thùc vËt rõng. C«ng viÖc nµy g¾n liÒn víi nhu cÇu mét ngµy nµo ®ã ®­îc tham quan n¬i sèng vµ nh×n thÊy nã trong thiªn nhiªn b»ng chÝnh m¾t m×nh. Nh­ vËy viÖc duy tr× rõng DÎ cã gi¸ trÞ b¶o tån §DSH, b¶o tån thiªn nhiªn vµ cã gi¸ trÞ vÒ c¶nh quan m«i tr­êng cho thÕ hÖ t­¬ng lai. Do vËy ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c gi¸ trÞ nµy ta dùa vµo vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc, vµ ®Þa ph­¬ng cho c«ng viÖc duy tr× rõng DÎ nµy. Dù ¸n “x©y dùng m« h×nh bÒn v÷ng rõng DÎ t¸i sinh ChÝ Linh” ®­îc thùc hiÖn trªn diÖn tÝch lµ 150 ha (Hoµng Hoa Th¸m : 49ha, B¾c An : 101 ha) trong 3 n¨m (6/2001 – 10/2004) víi tæng kinh phÝ ®­îc phª duyÖt lµ 522,2( tr.®) Ta gi¶ sö r»ng diÖn tÝch cµng lín th× kinh phÝ cho viÖc duy tr× cµng lín . Khi ®ã kinh phÝ phª duyÖt cho dù ¸n nµy ë x· Hoµng Hoa Th¸m sÏ lµ: (522,2 :150) *49 = 170,59 (tr.®) . VËy kinh phÝ phª duyÖt trung b×nh 1 n¨m cña x· Hoµng Hoa Th¸m lµ: 170,59 : 3= 58,86 (tr.®). Bªn c¹nh ®ã cßn cã sù hç trî ®ãng gãp cña nh©n d©n, L©m tr­êng ChÝ Linh vµ UBND huyÖn , tØnh, x· cho c«ng t¸c duy tr× rõng DÎ víi kinh phÝ ®ãng gãp n¨m 2003 lµ : 109,7(tr.®). VËy tæng ®Çu t­ ®Ó duy tr× rõng DÎ n¨m 2003 lµ: 58,86 +109,7=168,56 (tr.®) hay gi¸ trÞ kh«ng sö dông lµ 168,58 (tr.®) B¶ng 17 : Tæng gi¸ trÞ kinh tÕ §¬n vÞ : TriÖu ®ång Th«n G.trÞ sö dông trùc tiÕp G.trÞ sö dông gi¸n tiÕp G.trÞ kh«ng sö dông TEV n¨m 2003 §. Ch©u 1.797,879 +A1 57.192,6 B1 58990.479 +C1 T.Mai 134,841 + A2 4.289,445 B2 4424.286 + C2 A.T-H.§ 1.048,763 + A3 33.362,35 B3 34411.113 + C3 H.Gi¶i 4.494,7 +A4 142.981,5 B4 147476.2 + C4 §.B.D 1.063,746 + A5 33.838,955 B5 34902.701 + C5 §.B.T 1.947,703 +A6 61.958,65 B6 63906.353 + C6 Tæng 10.529,632 333.623,5 168,58 344279,712 Víi A1+B1= C1 , A2+B2= C2 ,……., A6+B6= C6 H×nh 4: §å thÞ mèi quan hÖ gi÷a c¸c gi¸ trÞ II. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña viÖc duy tr× rõng DÎ – x· Hoµng Hoa Th¸m – ChÝ Linh- H¶i D­¬ng. 2.1. Lîi Ých Tæng lîi Ých = Gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp + Gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp + A Trong ®ã A lµ lîi Ých trong t­¬ng lai mµ ng­êi d©n hi väng thu ®­îc. V× hi väng thu ®­îc mét lîi Ých A trong t­¬ng lai nªn hµng n¨m ng­êi d©n vµ c¸c c¬ quan, ban ngµnh cã liªn quan ®· chÊp nhËn bá ra mét kho¶n chi phÝ lµ 168,56 (tr.®)( tÝnh ë trªn) ®Ó duy tr× rõng DÎ. Nh­ chóng ta ®· biÕt, khi mét tæ chøc hay c¸ nh©n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµo th× hä nghÜ r»ng ho¹t ®éng ®Çu t­ ®ã lµ hiÖu qu¶ tøc lµ sÏ thu ®­îc lîi nhuËn trong t­¬ng lai. Vµ hiÓn nhiªn hä chÊp nhËn bá ra hµng n¨m 168,56 (tr.®) lµ do hä nghÜ r»ng trong t­¬ng lai hä sÏ thu ®­îc lîi Ých A lín h¬n kho¶n chi phÝ nµy. V× vËy ta cã A >168,56 2.2. Chi phÝ 2.2.1. Chi phÝ ch¨m sãc rõng DÎ C¸c hé gia ®×nh ë ®©y hÇu nh­ kh«ng thuª ng­êi thu h¸i h¹t DÎ còng nh­ ch¨m sãc: bãn ph©n, tØa th­a mµ chñ yÕu tù huy ®éng nguån lao ®éng trong gia ®×nh. §èi víi c¸c hé ph¶i thuª lao ®éng, hä mÊt trung b×nh 15000®ång/c«ng, cßn ®èi víi hé tù huy ®éng lao ®éng trong gia ®×nh hä gi¶m ®­îc kho¶n chi phÝ ®ã nh­ng mÊt c¬ héi lµm viÖc kh¸c. V× vËy ta coi tiÒn thuª lao ®éng chung cho c¶ viÖc thu h¸i h¹t DÎ, tØa th­a vµ bãn ph©n lµ 15000®ång/c«ng = 0,015 (tr.®/c«ng) a) Chi phÝ ph©n bãn Mét ha GiÎ 1 n¨m cÇn 2 t¹ ph©n vi sinh ®Ó ch¨m sãc (Nguån: tr¹m qu¶n lÝ rõng B¾c ChÝ Linh) Gi¸ ph©n vi sinh lµ 2200 ®ång/kg => 1 t¹ ph©n vi sinh gi¸ 220000 ®ång B¶ng 18: Khèi l­îng ph©n vi sinh vµ tiÒn mua ph©n vi sinh. STT Th«n DiÖn tÝch (ha) Khèi l­îng ph©n bãn (t¹) TiÒn ph©n bãn (tr.®) 1 §. Ch©u 120 240 52,8 2 T.Mai 9 18 3,96 3 A.T-H.§ 70 140 30,8 4 H.Gi¶i 300 600 132 5 §.B.D 71 142 31,24 6 §.B.T 130 260 57,2 Tæng 700 1.400 308 Khèi l­îng ph©n b¸n = DiÖn tÝch * 2 (t¹) TiÒn ph©n bãn = Khèi l­îng ph©n bãn * 0,22 (triÖu ®ång) §Ó n¨ng suÊt cao hµng n¨m ng­êi d©n ph¶i bãn ph©n vi sinh vµ ph¶i lµm sao ®Ó ph©n bãn hÕt cho DÎ, bãn ®óng kü thuËt. DiÖn tÝch rõng DÎ lín th× chi phÝ bãn ph©n còng lín. b) Chi phÝ thuª ng­êi bãn ph©n, gieo c©y phï trî. Theo b¸o c¸o s¬ kÕt vÒ dù ¸n " X©y dùng m« h×nh bÒn v÷ng rõng GiÎ t¸i sinh ChÝ Linh - H¶i D­¬ng" th× 49 ha GiÎ 1 n¨m cÇn 2000 c«ng cho viÖc bãn ph©n vµ gieo c©y phï trî => Trung b×nh 1ha 1n¨m cÇn 2000 : 49 = 40 (c«ng) B¶ng 19 : Sè c«ng bãn ph©n vµ tiÒn thuª ng­êi bãn ph©n STT Th«n DiÖn tÝch (ha) Sè c«ng bãn ph©n (c« ng) TiÒn thuª bãn ph©n (tr.®) 1 §. Ch©u 120 4.800 72 2 T.Mai 9 360 5,4 3 A.T-H.§ 70 2.800 42 4 H.Gi¶i 300 12.000 180 5 §.B.D 71 2.840 42,6 6 §.B.T 130 5.200 78 Tæng 700 28.000 420 Sè c«ng bãn ph©n = DiÖn tÝch * 40 (c«ng) TiÒn thuª ng­êi bãn ph©n = Sè c«ng bãn ph©n * 0,015 (tr..d) c) Chi phÝ thu h¸i h¹t DÎ vµ tØa th­a ViÖc duy tr× rõng DÎ ®· thu hót nguån lao ®éng ®¸ng kÓ, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu løa tuæi nhÊt lµ vµo thêi vô thu h¸i. Mét ha 1 n¨m trung b×nh cÇn 55 c«ng thu h¸i h¹t DÎ (Nguån: B¸o c¸o s¬ kÕt dù ¸n “X©y dùng m« h×nh bÒn v÷ng rõng DÎ t¸i sinh ChÝ Linh – H¶i D­¬ng). Vµ mçi n¨m ng­êi d©n x· Hoµng Hoa Th¸m ph¶i c¾t tØa mét lÇn. Mçi lÇn tØa nh­ vËy, 1ha cÇn 5 ng­êi lµm trong 3 ngµy. Nh­ vËy 1 n¨m 1 ha cÇn 55 +5 *3 =70 (c«ng) ®Ó thu h¸i h¹t vµ tØa th­a B¶ng 20 : Sè c«ng vµ tiÒn thu h¸i, tØa th­a Th«n DiÖn tÝch (ha) Sè c«ng thu h¸i , tØa th­a (c«ng) TiÒn thu h¸i , tØa th­a (tr.®) §. Ch©u 120 8.400 126 T.Mai 9 630 9,45 A.T-H.§ 70 4.900 73,5 H.Gi¶i 300 21.000 315 §.B.D 71 4.970 74,55 §.B.T 130 9.100 136,5 Tæng 700 49.000 735 Sè c«ng thu h¸i, tØa th­a = DiÖn tÝch *70 (c«ng) TiÒn thu h¸i, tØa th­a = Sè c«ng thu h¸i, tØa th­a *0,015 (tr.®) B¶ng 21: Chi phÝ ch¨m sãc §¬n vÞ : triÖu ®ång Th«n DiÖn tÝch (ha) TiÒn ph©n bãn TiÒn thuª bãn ph©n TiÒn thu h¸i, tØa th­a Chi phÝ ch¨m sãc §. Ch©u 120 52,8 72 126 250,8 T.Mai 9 3,96 5,4 9,45 18,81 A.T-H.§ 70 30,8 42 73,5 146,3 H.Gi¶i 300 132 180 315 627 §.B.D 71 31,24 42,6 74,55 148,39 §.B.T 130 57,2 78 136,5 271,7 Tæng 700 308 420 735 1.463 2.2.2. ChÝ phÝ c¬ héi . Khi duy tr× rõng DÎ th× ng­êi d©n sÏ mÊt c¬ héi trång v¶i vµ doanh thu tõ gç. Do ®ã gi¶m doanh thu vÒ v¶i vµ gç lµ chi phÝ c¬ héi khi duy tr× rõng DÎ. §Ó thuËn tiÖn cho tÝnh to¸n, t«i gi¶ sö : - Rõng DÎ thuÇn lo¹i - 80 % tr÷ l­îng gç khai th¸c ®em b¸n cßn 20 % lµm cñi - Sau 5 n¨m v¶i cã thÓ cho ta thu ho¹ch trong vßng 15 n¨m nh­ng nh÷ng n¨m sau c©y bÞ cçi nªn cho n¨ng suÊt thÊp . V× vËy ë ®©y ta coi v¶i cho doanh thu trong 10 n¨m a) Gi¶m doanh thu tõ v¶i. DiÖn tÝch rõng DÎ x· Hoµng Hoa Th¸m nÕu ph¸ ®i chñ yÕu ®­îc trång thay b»ng c¸c c©y kh¸c nh­ v¶i, nh·n, na,døa, ®ç, l¹c…Nh­ng chñ yÕu trång v¶i thiÒu. Do trªn cao ®Êt rõng kh« c»n vµ mét sè h¹n chÕ trong ®iÒu kiÖn ch¨m sãc nªn nÕu ph¸ rõng th× còng kh«ng thÓ trång thÕ hÕt b»ng v¶i. ë ®©y ta coi trong tr­êng hîp rõng bÞ ph¸ hÕt vµ trång thÕ b»ng v¶i th× diÖn tÝch trång v¶i chØ chiÕm kho¶ng 10%. Mçi n¨m ng­êi d©n x· Hoµng Hoa Th¸m trång v¶i sÏ ph¶i ch¨m sãc 3 lÇn vµ tæng l­îng ph©n 1 n¨m 1 ha v¶i cÇn lµ : 1 t¹ ®¹m, 4 t¹ l©n, 2 t¹ kali. Theo gi¸ l©n, ®¹m, kali ®iÒu tra ®· ghi ë trªn th× 1 n¨m 1ha v¶i cÇn : 300 + 2 * 250 + 4 *100 = 1.200 (ngµn)= 1,2 (triÖu) tiÒn ph©n bãn Mét n¨m ng­êi d©n ë x· Hoµng Hoa Th¸m th­êng phun thuèc s©u cho v¶i 4 lÇn. Mçi lÇn 1 ha v¶i mÊt 60 - 70 (ngµn) tiÒn thuèc trõ s©u ( Nguån : §iÒu tra thùc tÕ t¹i x· Hoµng Hoa Th¸m). VËy 1 n¨m 1ha v¶i mÊt 240 - 280 ( ngµn) tiÒn thuèc trõ s©u. Trung b×nh 1 n¨m 1ha v¶i mÊt (240 + 280) :2 = 260 ( ngµn) tiÒn thuèc trõ s©u. Ngoµi ra ng­êi d©n trång v¶i cßn ph¶i thuª ng­êi lµm cá hµng n¨m. Mçi n¨m ph¶i lµm cá 3 lÇn, mçi lÇn 1 ha v¶i mÊt 400- 500 ( ngµn) thuª ng­êi lµm cá. VËy 1 n¨m 1ha v¶i ph¶i mÊt 1.200- 1.500 ( ngµn ) tiÒn lµm cá. Trung b×nh 1 n¨m 1ha mÊt (1200 +1500) :2 = 1350 (ngµn) tiÒn lµm cá. Nh­ vËy nÕu trång v¶i 1 n¨m 1ha v¶i cÇn mÊt mét kho¶n chi phÝ ch¨m sãc lµ : 1200 + 260 + 1350 = 2.810 (ngµn) =2,81 (tr.®) §Ó cho n¨ng suÊt cao, kh«ng chØ cã gièng c©y tèt, ch¨m sãc tèt mµ cßn ph¶i cã 1 mËt ®é trång hîp lÝ sao cho kh«ng th­a qu¸ mµ còng kh«ng dµy qu¸. Ng­êi d©n ë ®©y trång 1ha trung b×nh 150 hèc v¶i vµ sau 2 - 3 n¨m b¾t ®Çu cho qu¶. Sau 5 n¨m mçi c©y cã thÓ cho 40 kg qu¶/n¨m. ë ®©y ta coi v¶i ®· ®­îc thu ho¹ch sau 5 n¨m. VËy 1 n¨m 1ha v¶i thu ®­îc : 150 *40 = 6000 Kg v¶i. Theo ®iÒu tra thùc tÕ cña t«i, ng­êi d©n ë ®©y b¸n trung b×nh 3000®/kg v¶i => 1n¨m 1ha v¶i b¸n ®­îc : 6000 * 3 = 18.000 (ngµn) = 18 (tr. ®) VËy 1 n¨m 1 ha v¶i cho doanh thu thuÇn lµ 18 – 2,81 = 15,19 (tr.®) B¶ng 22 : DiÖn tÝch v¶i vµ doanh thu v¶i Th«n DiÖn tÝch DÎ (ha) DiÖn tÝch v¶i (ha) Doanh thu v¶i (tr.®) §. Ch©u 120 12 182,28 T.Mai 9 0,9 13,671 A.T-H.§ 70 7 106,33 H.Gi¶i 300 30 455,7 §.B.D 71 7,1 107,849 §.B.T 130 13 197,47 Tæng 700 70 1.063,3 DiÖn tÝch v¶i = DiÖn tÝch DÎ *10 % (ha) Doanh thu v¶i = DiÖn tÝch v¶i *15,19 (tr.®). b) Gi¶m doanh thu gç V× v¶i cho thu hoach trong 10 n¨m v× vËy ta coi tæng l­îng gç cña rõng DÎ còng ®­îc khai th¸c trong 10 n¨m. B¶ng 23: Tr÷ l­îng gç trung b×nh, tæng l­îng gç, l­îng gç khai th¸c 1 n¨m Th«n DiÖn tÝch DÎ (ha) Tr÷ l­îng gç trung b×nh (m3/ha) Tæng l­îng gç (m3) L­îng gç khai th¸c 1 n¨m (m3) §. Ch©u 120 72,2 8.664 866,4 T.Mai 9 92,2 836,1 83,61 A.T-H.§ 70 40 2.800 280 H.Gi¶i 300 82,67 24.801 2.480,1 §.B.D 71 92,99 6.602,29 660,229 §.B.T 130 48,56 6.312,8 631,28 Tæng 700 50.016,19 5.001,619 Tr÷ l­îng gç trung b×nh = Tr÷ l­îng gç : DiÖn tÝch rõng tù nhiªn (m3/ha) Tæng l­îng gç =Tr÷ l­îng gç trung b×nh *DiÖn tÝch rõng DÎ (m3) L­îng gç khai th¸c 1 n¨m = Tæng l­îng gç :10 (m3) Nh­ ta ®· gi¶ sö ë trªn th× ®©y lµ DÎ thuÇn lo¹i nªn chñ yÕu lµ gç DÎ. Qua ®iÒu tra t«i x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ cña 1m3 gç DÎ tõ 2 –3 (tr.®). Trung b×nh 1 m3 gç DÎ gi¸ : (2 + 3) : 2 =2,5 (tr.®) B¶ng 24 : L­îng gç b¸n vµ doanh thu b¸n gç 1 n¨m Th«n L­îng gç b¸n (m3) Doanh thu gç (tr.®) §. Ch©u 693,12 1.732,8 T.Mai 66,888 167,22 A.T-H.§ 224 560 H.Gi¶i 1.984,08 4.960,2 §.B.D 528,1832 1.320,458 §.B.T 505,024 1.262,56 Tæng 4.001,2952 1.003,238 L­îng gç b¸n = L­îng gç khai th¸c 1 n¨m *80 %(m3) Doanh thu gç = L­îng gç b¸n * 2,5 (tr.®) Ph¸ rõng cµng nhiÒu th× doanh thu gç cµng lín. Ng­îc l¹i, nÕu duy tr× rõng DÎ th× chóng ta sÏ mÊt kho¶n doanh thu nµy vµ kho¶n doanh thu nµy lµ tÝnh vµo chi phÝ duy tr× rõng DÎ. Nh­ ®· coi ë trªn 1m3 cñi cã khèi l­îng 750 Kg vµ 1 tÊn cñi gi¸ 0,9 triÖu ®ång . B¶ng 25 : L­îng cñi vµ tiÒn cñi thu ®­îc 1 n¨m Th«n L­îng cñi (m3) Khèi l­îng cñi (tÊn) TiÒn cñi (tr.®) §. Ch©u 173,28 129,96 116,964 T.Mai 16,722 12,5415 11,2873 A.T-H.§ 560 42 37,8 H.Gi¶i 496,02 372,015 334,8135 §.B.D 132,0458 99,0344 89,131 §.B.T 126,256 94,692 85,2228 Tæng 1.000,3238 750,2429 675,219 L­îng cñi = Ll­îng gç khai th¸c 1 n¨m *20 % (m3) Khèi l­îng cñi = L­îng cñi * 0,75 (tÊn) TiÒn cñi = Khèi l­îng cñi * 0,9 (tr.®) B¶ng 26 : ChÝ phÝ c¬ héi §¬n vÞ : triÒu ®ång Th«n Doanh thu v¶i Doanh thu gç Doanh thu cñi Chi phÝ c¬ héi §. Ch©u 182.28 1.732,8 116,964 2.032,044 T.Mai 13.671 167,22 11,2873 192,1783 A.T-H.§ 106.33 560 37,8 704,13 H.Gi¶i 455.7 4.960,2 334,8135 5.750,7135 §.B.D 107.849 1.320,458 89,131 1.517,438 §.B.T 197.47 1.262,56 85,2228 1.545,2528 Tæng 1.063,3 10.003,238 675,219 11.741,757 Chi phÝ c¬ héi = Doanh thu v¶i + Doanh thu gç + Doanh thu cñi 2.2.3. Chi phÝ duy tr× hµng n¨m : 168,58 (tr.®) B¶ng 27 : Ph©n tÝch chi phÝ – lîi Ých Tæng Lîi Ých Gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp : 10.529,632 Gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp :333.623,5 Lîi Ých trong t­¬ng lai : A 344.153,132 +A Chi phÝ Chi phÝ ch¨m sãc : 1.463 Chi phÝ c¬ héi : 11.741,757 Chi phÝ duy tr× hµng n¨m: 168,58 13.373,337 L·i rßng 330779,795 +A Nh­ vËy ta thÊy l·i rßng rÊt lín . VËy t¹i sao ng­êi d©n l¹i vÉn cã hµnh ®éng ph¸ rõng ? §ã lµ do hä chØ ®øng trªn lîi Ých c¸ nh©n mµ ch­a tÝnh ®Õn c¸c lîi Ých m«i tr­êng nh­ : Kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ khÝ hËu, chån xãi mßn vµ hÊp thô bôi cña rõng. III. Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ 3.1. Gi¶i ph¸p Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chÝnh quyÒn tØnh vµ ®Þa ph­¬ng ®· cã mét sè gi¶i ph¸p ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng rõng DÎ nh­ sau : - Cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó céng ®ång ®Þa ph­¬ng vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®oµn thÓ cña ®Þa ph­¬ng cã mét b­íc nhËn thøc c¬ b¶n vÒ sù cÇn thiÕt cña b¶o vÖ rõng DÎ víi cuéc sèng cña hä nh­ : + Tæ chøc cuéc thi t×m hiÓu vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng, vÒ rõng DÎ nh»m n©ng cao nhËn thøc vÒ m«i tr­êng cho céng ®ång ®Þa ph­¬ng. + Tæ chøc thµnh c«ng c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn : x©y dùng biÓn b¸o, logo, phim ¶nh truyÒn h×nh vÒ rõng DÎ, . ThËm chÝ bµi h¸t vÒ “ em yªu rõng DÎ quª em” còng ®­îc qu¶ng b¸ réng r·i. + Tæ chøc th¸ng hµnh ®éng “ ngµy l©m nghiÖp ViÖt Nam” víi nhiÒu h×nh thøc ho¹t ®éng phong phó cho hÇu hÕt c¸c ®èi t­îng trong céng ®ång tham gia. - Cã c¸c gi¶i ph¸p b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc vµ sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn rõng DÎ. - Kho¸n rõng cho tõng hé gia ®×nh qu¶n lÝ. - Uû Ban nh©n d©n tØnh ®· ra chØ thÞ 21/CT –UBND vÒ viÖc ng¨n chÆn x©m lÊn rõng tù nhiªn vµ rõng trång. - H­íng dÉn ng­êi d©n thùc hiÖn biÖn ph¸p canh t¸c sinh th¸i vµ sö dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt cña rõng DÎ. 3.2. KiÕn nghÞ - Do lîi Ých tõ tµi nguyªn rõng lín nªn viÖc khai th¸c lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. V× vËy cÇn gi¶i quyÕt mét c¸ch hµi hoµ m©u thuÉn gi÷a hiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ c¸ nh©n. -TiÕp tôc n©ng cao nhËn thøc, hiÓu biÕt vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan ban ngµnh cã liªn quan, c¸c tæ chøc quÇn chóng vµ céng ®ång ®Þa ph­¬ng vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng, tËp trung vµo vÊn ®Ò b¶o vÖ §DSH vµ sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn rõng DÎ . - Cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt cho ng­êi d©n, t¨ng c­êng h­íng dÉn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt cho ng­êi d©n ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt thùc tÕ cña c©y DÎ vµ n¨ng suÊt thu nhÆt h¹t DÎ ( thu nhËp cña ng­êi d©n t¨ng) bëi v× ng­êi d©n n¬i ®©y cßn khã kh¨n cho nªn chØ cã cuéc sèng hµng ngµy ®­îc ®¶m b¶o th× hä míi kh«ng tÝnh ®Õn chuyÖn ph¸ rõng. - Ph¶i coi c«ng t¸c b¶o vÖ rõng lµ nhiÖm vô cña toµn d©n - Ph¶i cã h×nh thøc xö ph¹t nghiªm kh¾c ®èi víi c¸c hµnh vi khai th¸c rõng tr¸i phÐp. KÕt LuËn NhËn thøc ®­îc nh÷ng vai trß cña rõng, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã nhiÒu chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cho vÊn ®Ò m«i tr­êng nh»m ®¸p øng cho nhu cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n­íc trong t­¬ng lai. Nh­ng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao ®Ó cho ng­êi d©n vµ c¸c cÊp qu¶n lÝ ®Þa ph­¬ng còng nhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy. Do ®ã c¸c nhµ kinh tÕ m«i tr­êng ph¶i quan t©m nghiªn cøu t×m ra gi¶i ph¸p gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. ViÖt Nam hiÖn nay ®ang chuyÓn ®æi nhanh sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ chóng ta ch­a biÕt hÕt ®­îc kinh tÕ thÞ tr­êng sÏ t¸c ®éng ®Õn §DSH nh­ thÕ nµo. Nh­ng nh÷ng c¶i tæ vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc vµ ph¸p luËt më ra kh¶ n¨ng cho viÖc ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng thÝch hîp . C«ng t¸c b¶o tån §DSH h÷u hiÖu ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng tæ chøc Nhµ n­íc vµ phi chÝnh phñ cã t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng. Nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®­îc b¶o tån sÏ lµ c¬ së cho viÖc tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ng­êi d©n ®· kh«ng ngÇn ng¹i khai th¸c qu¸ møc c¸c tµi nguyªn rõng do nguån lîi cña c¸c tµi nguyªn nµy rÊt lín vµ hä ch­a thÊy ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp cña rõng . §iÒu ®ã ®· ®e do¹ trùc tiÕp ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i. §Ò tµi nµy t«i ®· l­îng ho¸ tæng gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng DÎ x· Hoµng Hoa Th¸m- ChÝ Linh - H¶i D­¬ng nh»m ®¸nh gi¸ c¶ gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp vµ gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp cña rõng DÎ tõ ®ã cã thÓ thÊy ®­îc gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp cña rõng DÎ nãi riªng vµ rõng nãi chung lµ rÊt lín. Do ®ã ph¶i n©ng cao nhËn thøc cho ng­êi d©n vÒ lîi Ých m«i tr­êng cña rõng . Tõ ®ã hä sÏ cã c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ rõng vµ khai th¸c mét c¸ch hîp lÝ. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I : C¬ së nhËn thøc ®èi víi tæng gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng DÎ – x· Hoµng Hoa Th¸m – ChÝ Linh – H¶i D­¬ng 4 I. C¬ së nhËn thøc, ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng DÎ – x· Hoµng Hoa Th¸m – ChÝ Linh – H¶i D­¬ng 4 1.1C¬ së sinh th¸i häc trong ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng DÎ 4 1.2.C¬ së kinh tÕ häc ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ kinh tÕ rõng DÎ 5 II. TiÕp cËn nh÷ng ®¸nh gi¸ kinh tÕ ®èi víi rõng DÎ 6 2.1. Tæng gi¸ trÞ kinh tÕ (TEV) 6 2.1.1. Gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp 8 2.1.2. Gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp. 9 2.1.3. Gi¸ trÞ kh«ng sö dông. 9 2.2. Ph©n tÝch chi phÝ - lîi Ých 10 III. Gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng DÎ – x· Hoµng Hoa Th¸m – ChÝ Linh – H¶i D­¬ng. 12 IV. Sù cÇn thiÕt cña viÖc l­îng ho¸ tæng gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng DÎ 13 4.1. Kh¸i qu¸t vÒ ®a d¹ng sinh häc 13 4.2 Suy gi¶m ®a d¹ng sinh häc vµ nguyªn nh©n 14 4.3. HËu qu¶ cña suy gi¶m ®a d¹ng sinh häc 20 V. C¸c ph­¬ng ph¸p l­îng ho¸ 21 5.1. Ph­¬ng ph¸p ®¸p øng liÒu l­îng 21 5.2. Ph­¬ng ph¸p chi phÝ thay thÕ 22 5.3. Ph­¬ng ph¸p chi phÝ c¬ héi 22 5.4. Ph­¬ng ph¸p chi phÝ du lÞch (TCM) 22 5.5. Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ h­ëng thô (HPM) 23 5.6. Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ngÉu nhiªn (CVM) 23 Ch­¬ng II : HiÖn Tr¹ng rõng ChÝ Linh – H¶i D­¬ng 25 I. Giíi thiÖu chung vÒ huyÖn ChÝ Linh – H¶i D­¬ng 25 1.1. VÞ trÝ ®Þa lÝ 25 1.2. §iÒu kiÖn tù nhiªn 25 1.2.1. §Þa h×nh 25 1.2.2. §Êt ®ai thæ nh­ìng 25 1.2.3. KhÝ hËu 26 1.2.4. Thuû v¨n 26 II. §DSH cña rõng ChÝ Linh – H¶i D­¬ng 26 2.1. HÖ thùc vËt ChÝ Linh 26 2.1.1. Ph©n loµi thùc vËt 26 2.1.2. Gi¸ trÞ tµi nguyªn thùc vËt ChÝ Linh 27 2.1.3. ChÊt l­îng rõng vµ gi¸ trÞ tµi nguyªn rõng 34 2.2. HÖ ®éng vËt ChÝ Linh 35 2.2.1. Thµnh phÇn c¸c loµi cña c¸c nhãm ®éng vËt 35 2.2.2. C¸c loµi thó rõng 37 2.2.3. C¸c loµi chim 39 2.2.4. C¸c loµi l­ìng c­ vµ bß s¸t 41 III. Nguyªn nh©n vµ diÔn biÕn khai th¸c rõng DÎ 41 Ch­¬ng III : B­íc ®Çu ®¸nh gi¸ tæng gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng DÎ 45 I. §¸nh gi¸ gi¸ trÞ kinh tÕ 45 1.1.§¸nh gi¸ gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp 45 1.1.1. Gi¸ trÞ cña nguån lîi h¹t DÎ 45 1.1.2Gi¸ trÞ cña nguån lîi cñi gç 46 1.1.3. Gi¸ trÞ cña nguån lîi mËt ong 48 1.1.4. Gi¸ trÞ sö dông trùc tiÕp kh¸c 49 1.2. §¸nh gi¸ gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp 50 1.2.1. Gi¸ trÞ cña kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ khÝ hËu 50 1.2.2. Gi¸ trÞ cña kh¶ n¨ng hÊp thô bôi 53 1.2.3. Gi¸ trÞ cña kh¶ n¨ng chèng xãi mßn 54 1.2.4.Gi¸ trÞ sö dông gi¸n tiÕp kh¸c 56 1.3. §¸nh gi¸ gi¸ trÞ kh«ng sö dông 58 II. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña viÖc duy tr× rõng DÎ – x· Hoµng Hoa Th¸m – ChÝ Linh – H¶i D­¬ng. 60 2.1. Lîi Ých 60 2.2. Chi phÝ 61 2.2.1. Chi phÝ ch¨m sãc rõng DÎ 61 2.2.2. Chi phÝ c¬ héi 63 2.2.3. Chi phÝ duy tr× 68 III. Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ 69 3.1. Gi¶i ph¸p 69 3.2. KiÕn nghÞ 69 KÕt luËn 71 Tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tham kh¶o 1. NhËp m«n ph©n tÝch chi phÝ - lîi Ých - TrÇn Vâ Hïng S¬n 2. Bµi gi¶ng ph©n tÝch chi phÝ - lîi Ých - PGS.TS NguyÔn ThÕ Chinh. 3. Bµi gi¶ng kinh tÕ m«i tr­êng ( Dïng cho chuyªn ngµnh )- Bé m«n Kinh tÕ vµ Qu¶n lý m«i tr­êng - Tr­êng §HKTQD. 4. Gi¸o tr×nh qu¶n lÝ m«i tr­êng - GS.TS. §Æng Nh­ Toµn. 5. Kinh tÕ m«i tr­êng - T¸c gi¶ R.Kerry Turner, David Pearce vµ Ian Bateman. 6. KÕ ho¹ch hµnh ®éng §DSH cña ViÖt Nam 7.KhÝ t­îng thuû v¨n rõng ( gi¸o tr×nh §H L©m nghiÖp)- V­¬ng V¨n Quúnh vµ TrÇn TuyÕt H»ng. 8. M«i tr­êng trªn ®Þa bµn rõng – V­¬ng V¨n Quúnh - §ai häc L©m nghiÖp 9.B¶o tån §a d¹ng sinh häc - NguyÔn Hoµng NghÜa.ViÖn Khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam . 10. §Þnh h­íng chiÕn l­îc b¶o tån nguån gen c©y rõng ë ViÖt Nam - NguyÔn Hoµng NghÜa. Th«ng tin KHKT L, ViÖn KHLN ViÖt Nam, sè 1- 1994, 6- 9. 11.B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ò tµi ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng §a d¹ng sinh häc vµ tµi nguyªn sinh vËt khu vùc ChÝ Linh- H¶i D­¬ng (1998)- §Æng Huy Huúnh vµ TrÇn Ngäc Ninh. 12. Ph­¬ng h­íng sö dông b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn m«i tr­êng vïng ChÝ Linh- H¶i D­¬ng (1993). GS.TS §Æng Huy Huúnh -ViÖn sinh th¸i tµi nguyªn sinh vËt . 13. B¸o c¸o s¬ kÕt dù ¸n “X©y dùng m« h×nh bÒn v÷ng rõng GiÎ t¸i sinh ChÝ Linh - H¶i D­¬ng”- Ch­¬ng tr×nh tµi trî c¸c dù ¸n nhá t¹i ViÖt nam (UNDP -GEF/SGP) do Trung t©m M«i tr­êng vµ L©m sinh nhiÖt ®íi tæ chøc ®iÒu hµnh. 14. Kinh tÕ hé gia ®×nh ë miÒn nói sö dông ®Êt dèc bÒn v÷ng - PGS.PTS NguyÔn Xu©n Kho¸t. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp Hµ Néi 1994. 15. BiÓu thiÕt kÕ m« t¶ tr¹ng th¸i b¶o vÖ rõng tù nhiªn- Ch­¬ng tr×nh 661- n¨m 2003 cña tr¹m QLTR B¾c ChÝ Linh. 16. Economic values of Biodiversity – Charles Perrings 17. B¶o tån nguån gien l©m nghiÖp – NguyÔn Hoµng NghÜa. Di truyÒn häc vµ øng dông, sè 2-1989 Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®Ò tµi nµy lµ do b¶n th©n nghiªn cøu vµ thùc hiÖn. NÕu sai ph¹m t«i xin chÞu mäi kû luËt cña nhµ tr­êng. Sinh viªn NguyÔn ThÞ Ngäc ¸nh