Đề tài Các nhân tố ảnh hởng tới động lực và tạo động lực cho người lao động

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 1 Lêi më ®Çu Tõ c¬ chÕ tËp trung–bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ sù ®æi míi s¸ng suèt cña ®¶ng ta. Thùc tÕ gÇn 20 n¨m cho thÊy nÒn kinh tÕ ®· cã nh÷ng b­íc khëi s¾c ®¸ng ghi nhËn. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang ®øng lªn kh¼ng ®Þnh m×nh trong c¬ chÕ míi, chñ ®éng vµ s¸ng t¹o h¬n trong nh÷ng b­íc ph¸t triÓn cña m×nh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi sù c¹nh tranh kh¾c nghiÖt, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc mét c¸ch bÒn v÷ng cÇn quan t©m tíi tÊt c¶ c¸c kh©u tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm. §Ó lµm tèt nh÷ng c«ng viÖc nµy ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ng­êi lao ®éng giái vµ h¨ng say lµm viÖc v× doanh nghiÖp cña m×nh. VËy lµm thÕ nµo ®Ó t¹o ®­îc ®éng lùc ®«Ý víi ng­êi lao ®éng? C©u hái nµy lu«n ®­îc ®Æt ra ®èi víi bÊt kú nhµ qu¶n lý nµo muèn giµnh th¾ng lîi trªn th­¬ng tr­êng. Trong ph¹m vi néi dung ®Ò ¸n nµy em muèn ®­a ta mét sè häc thuyÕt, quan ®iÓm cïng nh÷ng thùc tiÔn ®· cã ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò nµy. Do ch­a cã ®iÒu kiÖn quan s¸t thùc tiÔn ë c¸c doanh nghiÖp nªn nh÷ng vÊn ®Ò em nªu chØ mang tÝnh lý thuyÕt nh­ng nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®· ®­îc c¸c nhµ khoa häc hµnh vi ®óc kÕt tõ thùc tiÔn. KÕt cÊu ®Ò ¸n ®­îc tr×nh bÇy theo bè côc sau: - Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn chung vÒ viÖc t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. - Ch­¬ng 2: C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn t¹o ®éng lùc ®èi víi ng­êi lao ®éng. - Ch­¬ng 3: Tæ chøc tèt c¸c yÕu tè t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 2 Ch­¬ng 1: cë lý luËn chung vÒ viÖc t¹o ®éng lùc ®èi víi ng­êi lao ®éng. I. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n. 1.§éng lùc lµ g×? Ho¹t ®éng cña con ng­êi lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých. V× vËy c¸c nhµ qu¶n lý lu«n t×m c¸ch ®Ó tr¶ lêi c©u hái lµ t¹i sao ng­êi lao ®éng l¹i lµm viÖc. §Ó tr¶ lêi ®­îc cho c©u hái nµy c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i t×m hiÓu vÒ ®éng lùc cña ng­êi lao ®éng vµ t×m c¸ch t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. VËy ®éng lùc lµ g×? §éng lùc lµ sù khao kh¸t vµ tù nguyÖn cña con ng­êi ®Ó n©ng cao mäi nç lùc cña m×nh nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu hay kÕt qu¶ cô thÓ nµo ®ã. Nh­ vËy ®éng lùc xuÊt ph¸t tõ b¶n th©n cña mçi con ng­êi. Khi con ng­êi ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng môc tiªu mong muèn kh¸c nhau. ChÝnh v× nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy nªn ®éng lùc cña mçi con ng­êi lµ kh¸c nhau v× vËy nhµ qu¶n lý cÇn cã nh÷ng c¸ch t¸c ®éng kh¸c nhau ®Õn mçi ng­êi lao ®éng. 2.T¹o ®éng lùc lµ g×? §©y lµ vÊn ®Ò thuéc lÜnh vùc qu¶n trÞ cña mçi doanh nghiÖp. C¸c nhµ qu¶n trÞ trong tæ chøc muèn x©y dùng c«ng ty, xÝ nghiÖp m×nh v÷ng m¹nh th× ph¶i dïng mäi biÖn ph¸p kÝch thÝch ng­êi lao ®éng h¨ng say lµm viÖc, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. §©y lµ vÊn ®Ò vÒ t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. VËy t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng ®­îc hiÓu lµ tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p cña nhµ qu¶n trÞ ¸p dông vµo ng­êi lao ®éng nh»m t¹o ra ®éng c¬ cho ng­êi lao ®éng vÝ dô nh­: thiÕt lËp nªn nh÷ng môc tiªu thiÕt thùc võa phï hîp víi môc tiªu cña ng­êi lao ®éng võa tho¶ m·n ®­îc môc ®Ých cña doanh nghiÖp, sö dông c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn… VËy vÊn ®Ò quan träng cña ®éng lùc ®ã lµ môc tiªu. Nh­ng ®Ó ®Ò ra ®­îc nh÷ng môc tiªu phï hîp víi nhu cÇu, nguyÖn väng cña ng­êi lao ®éng, t¹o cho ng­êi lao ®éng sù h¨ng say, nç lùc trong qu¸ tr×nh lµm viÖc th× nhµ qu¶n lý ph¶i biÕt ®­îc môc ®Ých h­íng tíi cña ng­êi lao ®éng sÏ lµ g×. ViÖc dù Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 3 ®o¸n vµ kiÓm so¸t hµnh ®éng cña ng­êi lao ®éng hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc th«ng qua viÖc nhËn biÕt ®éng c¬ vµ nhu cÇu cña hä. Nhµ qu¶n trÞ muèn nh©n viªn trong doanh nghiÖp cña m×nh nç lùc hÕt søc v× doanh nghiÖp th× hä ph¶i sö dông tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®èi víi ng­êi lao ®éng ®ång thêi t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng hoµn thµnh c«ng viÖc cña hä mét c¸ch tèt nhÊt. KhuyÕn khÝch b»ng vËt chÊt lÉn tinh thÇn, t¹o ra bÇu kh«ng khÝ thi ®ua trong nh©n viªn cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. C¸c nhµ qu¶n trÞ ®· tõng nãi “Sù thµnh b¹i cña c«ng ty th­êng phô thuéc vµo viÖc sö dông hîp lý nh©n viªn trong doanh nghiÖp nh­ thÕ nµo”. II. Mét sè häc thuyÕt vÒ t¹o ®éng lùc. 1. ThuyÕt c¸c cÊp bËc nhu cÇu cña Maslow. Th«ng th­êng hµnh vi cña con ng­êi t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã ®­îc quyÕt ®Þnh bëi nhu cÇu m¹nh nhÊt cña hä. Theo Maslow nhu cÇu cña con ng­êi ®­îc s¾p xÕp theo thø tù gåm 5 cÊp bËc kh¸c nhau. Khi nh÷ng nhu cÇu cÊp thÊp ®· ®­îc tho¶ m·n th× sÏ n¶y sinh ra c¸c nhu cÇu míi cao h¬n. HÖ thèng thang bËc nhu cÇu cña Maslow: Tù kh¼ng ®Þnh m×nh Nhu cÇu t«n träng Nhu cÇu x· héi Nhu cÇu an toµn Nhu cÇu sinh lý Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 4 1.1 Nhu cÇu sinh lý. §©y lµ nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n nhÊt cña con ng­êi nh­: ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i. Nhu cÇu nµy th­êng ®­îc g¾n chÆt víi ®ång tiÒn, nh­ng tiÒn kh«ng ph¶i lµ nhu cÇu cña hä mµ nã chØ lµ ph­¬ng tiÖn cÇn cã ®Ó hä tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu. §ång tiÒn cã thÓ lµm cho con ng­êi tho¶ m·n ®­îc nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau, v× vËy c¸c nhµ qu¶n lý lu«n nhËn biÕt ®­îc r»ng ®¹i ®a sè nh÷ng ng­êi cÇn viÖc lµm ®Òu nhËn thÊy “tiÒn” lµ thø quyÕt ®Þnh. Hä lu«n quan t©m tíi hä sÏ nhËn ®­îc c¸i g× khi hä lµm viÖc ®ã. 1.2 Nhu cÇu an toµn. Mét sè nhµ nghiªn cøu nhu cÇu nµy cña Maslow vµ cho r»ng nhu cÇu an toµn kh«ng ®ãng vai trß nhiÒu trong viÖc t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng nh­ng thùc tÕ l¹i hoµn toµn ng­îc l¹i. Khi ng­êi lao ®éng vµo lµm viÖc trong doanh nghiÖp hä sÏ quan t©m rÊt nhiÒu ®Õn c«ng viÖc cña hä thùc chÊt lµ lµm g×, ®iÒu kiÖn lµm viÖc ra sao, c«ng viÖc cã th­êng xuyªn x¶y ra tai n¹n hay kh«ng. Sù an toµn kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tai n¹n lao ®éng mµ nã cßn lµ sù b¶o ®¶m trong c«ng viÖc, c¸c vÊn ®Ò vÒ b¶o hiÓm x· héi, trî cÊp, h­u trÝ 1.3 Nhu cÇu x· héi. Khi nh÷ng nhu cÇu vÒ sinh lý vµ an toµn ®· ®­îc tho¶ m·n ë mét møc ®é nµo ®ã th× con ng­êi n¶y sinh ra nh÷ng nhu cÇu cao h¬n, lóc nµy nhu cÇu x· héi sÏ chiÕm ­u thÕ. Ng­êi lao ®éng khi sèng trong mét tËp thÓ hä muèn hoµ m×nh vµ chung sèng hoµ b×nh vµ h÷u nghÞ v¬Ý c¸c thµnh viªn kh¸c trong tËp thÓ, hä lu«n cã mong muèn coi tËp thÓ n¬i m×nh lµm viÖc lµ m¸i Êm gia ®×nh thø hai. ChÝnh v× nhu cÇu nµy ph¸t sinh m¹nh mÏ vµ cÇn thiÕt cho ng­êi lao ®éng nªn trong mçi tæ chøc th­êng h×nh thµnh nªn c¸c nhãm phi chÝnh thøc th©n nhau. C¸c nhãm nµy t¸c ®éng rÊt nhiÒu ®Õn ng­êi lao ®éng, nã cã thÓ lµ nh©n tè tÝch cùc t¸c ®éng ®Õn ng­êi lao ®éng lµm hä t¨ng n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ lao ®éng nh­ng nã còng cã thÓ lµ nh©n tè lµm cho ng­êi lao ®éng ch¸n n¶n kh«ng muèn lµm viÖc. VËy c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i biÕt ®­îc c¸c nhãm phi chÝnh thøc nµy ®Ó t×m ra ph­¬ng thøc t¸c ®éng ®Õn ng­êi lao ®éng hiÖu qu¶ nhÊt. 1.4 Nhu cÇu ®­îc t«n träng. Nhu cÇu nµy th­êng xuÊt hiÖn khi con ng­êi ®· ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh, nã th­êng g¾n víi c¸c ®éng c¬ liªn quan ®Õn uy tÝn vµ quyÒn lùc. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 5 - Uy tÝn lµ mét c¸i g× ®ã v« h×nh do x· héi dµnh cho mét c¸ nh©n nµo ®ã. Uy tÝn d­êng nh­ cã ¶nh h­ëng tíi møc ®é thuËn tiÖn vµ tho¶i m¸i mµ ng­êi ta cã thÓ hy väng trong cuéc sèng. - QuyÒn lùc lµ c¸i lµm cho mét ng­êi cã thÓ ®em l¹i sù b»ng lßng hoÆc tíi c¸c ¶nh h­ëng kh¸c. 1.5 Nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Theo Maslow th× ®©y lµ nhu cÇu rÊt khã cã thÓ nhËn biÕt vµ x¸c minh, vµ con ng­êi tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu nµy theo nhiÒu c¸ch rÊt kh¸c nhau. Trong doanh nghiÖp nhu cÇu nµy ®­îc thÓ hiÖn chÝnh lµ viÖc ng­êi lao ®éng muèn lµm viÖc theo chuyªn m«n, nghiÖp vô, së tr­êng cña m×nh vµ ë møc cao h¬n ®Êy chÝnh lµ mong muèn ®­îc lµm mäi viÖc theo ý thÝch cña b¶n th©n m×nh. Lóc nµy nhu cÇu lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng chØ víi môc ®Ých lµ hä sÏ ®­îc thÓ hiÖn m×nh, ¸p dông nh÷ng g× mµ hä ®· biÕt, ®· tr¶i qua vµo c«ng viÖc hay nãi ®óng h¬n lµ ng­êi ta sÏ cho nh÷ng ng­êi kh¸c biÕt “tÇm cao” cña m×nh qua c«ng viÖc. Trong hÖ thèng nhu cÇu nµy Maslow ®· s¾p xÕp theo thø tù tõ thÊp ®Õn cao vÒ tÇm quan träng nh­ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi cô thÓ th× thø tù nµy cã thÓ sÏ bÞ ®¶o lén ®i vµ nh­ng nhu cÇu nµo ®· ®­îc tho¶ m·n th× nã sÏ kh«ng cßn t¸c dông t¹o ®éng lùc n÷a. 2 ThuyÕt kú väng cña Victor-Vroom. Häc thuyÕt nµy ®­îc V.Vroom x©y dùng dùa trªn mét sè yÕu tè t¹o ®éng lùc trong lao ®éng nh­: tÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc, mèi liªn hÖ gi÷a kÕt qu¶ vµ phÇn th­ëng, mèi liªn hÖ gi÷a sù nç lùc quyÕt t©m víi kÕt qu¶ lao ®éng cña hä V.Vroom ®· ®Æt mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng trong mét t­¬ng quan so s¸nh víi nhau, v× vËy ®Ó vËn dông lý thuyÕt nµy vµo trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ®ßi hái nhµ qu¶n trÞ ph¶i cã tr×nh ®é nhÊt ®Þnh. Khi con ng­êi nç lùc lµm viÖc hä sÏ mong ®îi mét kÕt qu¶ tèt ®Ñp cïng víi mét phÇn th­ëng xøng ®¸ng. NÕu phÇn th­ëng phï hîp víi nguyÖn väng cña hä th× nã sÏ cã t¸c ®éng t¹o ra ®éng lùc lín h¬n trong qu¸ tr×nh lµm viÖc tiÕp theo. Kú väng cña ng­êi lao ®éng cã t¸c dông t¹o ®éng lùc rÊt lín cho ng­êi lao ®éng, nh­ng ®Ó t¹o ®­îc kú väng cho ng­êi lao ®éng th× ph¶i cã ph­¬ng Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 6 tiÖn vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn nã. Nh÷ng ph­¬ng tiÖn nµy chÝnh lµ c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ qu¶n lý, ®iÒu kiÖn lµm viÖc… mµ doanh nghiÖp ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng. §Æc biÖt doanh nghiÖp khi thiÕt kÕ c«ng viÖc cho ng­êi lao ®éng ph¶i thiÕt kÕ ®ñ cao ®Ó hä ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng cña m×nh nh­ng còng ph¶i ®ñ thÊp ®Ó hä nh×n thÊy kÕt qu¶ mµ hä cã thÓ ®¹t ®­îc. 3 Häc thuyÕt vÒ sù c«ng b»ng cña Stacy Adams. C«ng b»ng lµ yÕu tè quan t©m ®Æc biÖt cña ng­êi lao ®éng, hä lu«n so s¸nh nh÷ng g× hä ®· ®ãng gãp cho doanh nghiÖp víi nh÷ng g× mµ hä nhËn ®­îc tõ doanh nghiÖp, ®ång thêi hä cßn so s¸nh nh÷ng g× mµ hä nhËn ®­îc víi nh÷ng g× mµ ng­êi kh¸c nhËn ®­îc. ViÖc so s¸nh nµy cã thÓ lµ gi÷a c¸c c¸ nh©n kh¸c nhau trong cïng mét ®¬n vÞ, tæ chøc hoÆc gi÷a c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau, nh­ng quan träng h¬n c¶ vÉn lµ sù so s¸nh trong cïng mét ®¬n vÞ v× trong cïng mét ®¬n vÞ th× mäi ng­êi sÏ biÕt vÒ nhau râ h¬n vµ nã lµ yÕu tè ®Ó mäi ng­êi so s¸nh vµ thi ®ua lµm viÖc. Tuy nhiªn ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo th× t¹o c«ng b»ng trong vµ ngoµi doanh nghiÖp ®Òu lµ vÊn ®Ò khã kh¨n vµ phøc t¹p. Khi t¹o c«ng b»ng trong néi bé doanh nghiÖp sÏ thóc ®Èy ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n nh»m lµm t¨ng n¨ng suÊt, cßn khi t¹o ®­îc c«ng b»ng ngoµi doanh nghiÖp th× sÏ gióp cho ng­êi lao ®éng g¾n bã víi doanh nghiÖp h¬n. Nh­ng sù c«ng b»ng mµ nhµ qu¶n trÞ t¹o ra cho ng­êi lao ®éng cã ®­îc ng­êi lao ®éng c¶m nhËn ®­îc hay kh«ng l¹i lµ c¸c vÊn ®Ò thuéc vÒ viÖc t¹o lËp c¸c chÝnh s¸ch cña ng­êi lao ®éng. Do viÖc c¶m nhËn sù c«ng b»ng thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña ng­êi lao ®éng cho nªn khi thiÕt lËp nªn c¸c chÝnh s¸ch nhµ qu¶n trÞ cÇn quan t©m, tham kh¶o ý kiÕn cña ng­êi lao ®éng ®Ó c¸c chÝnh s¸ch sÏ gÇn gòi h¬n ®èi víi ng­êi lao ®éng. III. Vai trß cña t¹o ®éng lùc. Qua nghiªn cøu mét sè häc thuyÕt, quan ®iÓm qu¶n trÞ trªn ta thÊy ®­îc ®éng lùc cã vai trß quan träng trong viÖc quyÕt ®Þnh hµnh vi ng­êi lao ®éng. - Ng­êi lao ®éng sÏ cã nh÷ng hµnh vi tÝch cùc trong viÖc hoµn thiÖn m×nh th«ng qua c«ng viÖc. - §éng lùc thóc ®Èy hµnh vi ë hai gãc ®é tr¸i ng­îc nhau ®ã lµ tÝch cùc vµ tiªu cùc. Ng­êi lao ®éng cã ®éng lùc tÝch cùc th× sÏ t¹o ra ®­îc mét t©m lý lµm viÖc tèt, lµnh m¹nh ®ång thêi còng gãp phÇn lµm cho doanh nghiÖp ngµy cµng v÷ng m¹nh h¬n. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 7 T¹o ®éng lùc lu«n lµ vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi mçi nhµ qu¶n lý. ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng cã phï hîp hay kh«ng? Bè trÝ c«ng viÖc cã hîp lý hay kh«ng? C«ng viÖc cã lµm tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng hay kh«ng?… TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè nµy quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc h¨ng h¸i lµm viÖc hay tr× trÖ bÊt m·n dÉn ®Õn tõ bá doanh nghiÖp mµ ®i cña ng­êi lao ®éng. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 8 Ch­¬ng 2: c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn t¹o ®éng lùc ®èi víi ng­êi lao ®éng. I YÕu tè thuéc vÒ c¸ nh©n ng­êi lao ®éng. 1. Nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng. Con ng­êi ë mét kho¶ng kh«ng gian nhÊt ®Þnh lu«n cã nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau, trong nh÷ng nhu cÇu ®ã nhu cÇu nµo ®· chÝn muåi sÏ lµ ®éng c¬ m¹nh nhÊt quyÕt ®Þnh hµnh vi cña hä vµ khi nhu cÇu ®ã ®· ®­îc tháa m·n th× nã sÏ kh«ng cßn lµ ®éng c¬ thóc ®Èy con ng­êi lµm viÖc n÷a mµ lóc nµy nhu cÇu míi xuÊt hiÖn sÏ ®ãng vai trß nµy. VÝ dô mét c«ng nh©n b×nh th­êng cã ­íc muèn trë thµnh mét ®èc c«ng vµ anh ta sÏ cè g¾ng lµm viÖc hÕt søc ®Ó trë thµnh mét ®èc c«ng nh­ng khi anh ta ®· trë thµnh ®èc c«ng råi th× nhu cÇu nµy sÏ kh«ng cã t¸c dông thóc ®Èy anh ta lµm viÖc n÷a mµ nhu cÇu thóc ®Èy anh ta lµm viÖc m¹nh h¬n sÏ lµ mong muèn ®­îc trë thµnh tæ tr­ëng cña anh ta. Nh­ vËy con ng­êi ë nh÷ng vÞ trÝ x· héi kh¸c nhau, nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c nhau th× hä sÏ n¶y sinh ra c¸c nhu cÇu kh¸c nhau. Theo quan ®iÓm cña qu¶n trÞ Marketing th× c¸c nhµ qu¶n trÞ lu«n t×m c¸c biÖn ph¸p qu¶n trÞ thÝch hîp ®Ó gîi më nh÷ng nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng, khuyÕn khÝch hä nç lùc lµm viÖc t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm tho¶ m·n kh¸ch hµng. §ã chÝnh lµ bÝ quyÕt cña sù thµnh c«ng. 2. Gi¸ trÞ c¸ nh©n. Gi¸ trÞ c¸ nh©n ë ®©y cã thÓ hiÓu lµ tr×nh ®é, h×nh ¶nh cña ng­êi ®ã trong tæ chøc hay x· héi. Tuú theo quan ®iÓm gi¸ trÞ kh¸c nhau cña mçi c¸ nh©n mµ hä sÏ cã nh÷ng hµnh vi kh¸c nhau, khi ng­êi lao ®éng ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau trong tæ chøc th× thang bËc gi¸ trÞ c¸ nh©n cña hä còng thay ®æi dï nhiÒu hay Ýt. VÝ dô khi ta xem xÐt nh÷ng ng­êi nhiÒu ý chÝ, giµu tham väng vµ cã lßng tù träng cao th× viÖc x©y dùng cho m×nh mét h×nh ¶nh ®Ñp lµ rÊt quan träng bëi v× hä lu«n muèn kh¼ng ®Þnh m×nh qua c«ng viÖc. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 9 3. §Æc ®iÓm tÝnh c¸ch. TÝnh c¸ch con ng­êi lµ sù kÕt hîp c¸c thuéc tÝnh t©m lý c¬ b¶n vµ bÒn v÷ng cña con ng­êi. Nã ®­îc biÓu thÞ thµnh th¸i ®é, hµnh vi cña con ng­êi ®èi víi b¶n th©n, gia ®×nh, b¹n bÌ, ®ång nghiÖp vµ ®èi víi c¶ x· héi nãi chung. Nh­ vËy tÝnh c¸ch kh«ng ph¶i lµ do di truyÒn mµ nã chÝnh lµ hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña sù gi¸o dôc, rÌn luyÖn cña b¶n th©n vµ sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña m«i tr­êng mµ ng­êi ®ã ®­îc sèng vµ lµm viÖc trong ®ã. C¸c nhµ qu¶n trÞ khi biÕt ®­îc tÝnh c¸ch cña mçi ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp m×nh th× nã sÏ lµ c¬ së ®Ó hä t×m ra c¸ch ®èi xö vµ sö dông tèt h¬n. TÝnh c¸ch gåm hai ®Æc ®iÓm c¬ b¶n lµ ®¹o ®øc vµ ý chÝ: - VÒ ®¹o ®øc: §ã chÝnh lµ tÝnh ®ång lo¹i, lßng vÞ tha hay tÝnh Ých kû, tÝnh trung thùc hay dèi tr¸, cÈn thËn hay cÈu th¶, ch¨m chØ hay l­êi biÕng… - VÒ ý chÝ: §ã lµ tÝnh c­¬ng quyÕt hay nhu nh­îc, d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm hay ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm, cã tÝnh ®éc lËp hay phô thuéc… TÝnh c¸ch con ng­êi còng lµ yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn hµnh vi hay øng xö cña ng­êi nµo ®ã. VÝ dô khi gÆp khã kh¨n hay trë ng¹i trong c«ng viÖc th× ng­êi cã tÝnh ®éc lËp vµ d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm sÏ xem ®ã lµ mét ®éng lùc ®Ó quyÕt t©m lµm viÖc tèt h¬n cßn nÕu lµ ng­êi kh«ng d¸m ®èi diÖn víi tr¸ch nhiÖm, sèng phô thuéc vµo ng­êi kh¸c th× hä sÏ run sî tr­íc sù khã kh¨n nµy vµ hä cã thÓ sÏ bá dë chõng c«ng viÖc hoÆc ®i t×m mét ng­êi d¸m ®øng ra chÞu tr¸ch nhiÖm hé hä. 4. Kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña mçi ng­êi. Kh¶ n¨ng hay cßn gäi lµ n¨ng khiÕu lµ nh÷ng thuéc tÝnh c¸ nh©n gióp con ng­êi cã thÓ lÜnh héi mét c«ng viÖc, mét kü n¨ng hay mét lo¹i kiÕn thøc nµo ®ã ®­îc dÔ dµng vµ khi hä ®­îc ho¹t ®éng ë lÜnh vùc ®ã th× kh¶ n¨ng cña hä sÏ ®­îc ph¸t huy tèi ®a, kÕt qu¶ thu ®­îc sÏ cao h¬n nh÷ng ng­êi kh¸c. N¨ng lùc võa lµ yÕu tè di truyÒn võa lµ kÕt qu¶ cña sù rÌn luyÖn. N¨ng lùc lµ c¬ së ®Ó t¹o ra kh¶ n¨ng cña con ng­êi. N¨ng lùc ®­îc thùc hiÖn vµ tr­ëng thµnh chñ yÕu trong thùc tÕ. Trong c¸c lo¹i n¨ng lùc cña con ng­êi th× quan träng nhÊt lµ n¨ng lùc tæ chøc vµ n¨ng lùc chuyªn m«n. Ng­êi lao ®éng cã thÓ cã mét tr×nh ®é chuyªn m«n rÊt tèt nh­ng nÕu hä chØ ®­îc s¾p xÕp ®Ó lµm nh÷ng c«ng viÖc ngang b»ng víi tr×nh ®é hiÖn cã th× n¨ng lùc cña hä còng ch­a ®­îc ph¸t huy hÕt søc v× ng­êi lao ®éng lµ con ng­êi mµ con ng­êi th× Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 10 hä lu«n muèn t×m tßi, häc hái ®Ó n©ng cao tÇm hiÓu biÕt cña m×nh lªn. V× vËy trong thùc tÕ qu¸ tr×nh lao ®éng nhµ qu¶n trÞ lu«n ph¶i thiÕt kÕ c«ng viÖc, bè trÝ nh©n lùc sao cho ng­êi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc chuyªn m«n cña m×nh. §ång thêi trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nÕu cã thÓ ®­îc th× nhµ qu¶n trÞ nªn thiÕt lËp nªn mét kh«ng gian cho ng­êi lao ®éng ®Ó hä tù tæ chøc n¬i lµm viÖc sao cho hîp lý víi hä nhÊt. §¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc nh©n viªn lµ c¬ së ®Ó nhµ qu¶n lý sö dông tèt nhÊt nh©n viªn trong doanh nghiÖp. Mét ng­êi lao ®éng sÏ tho¶i m¸i h¬n khi hä ®­îc giao nh÷ng c«ng viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc cña hä v× hä biÕt ®­îc ch¾c ch¾n r»ng hä sÏ hoµn thµnh ®­îc c«ng viÖc ®ã ë møc tèt nhÊt. Ng­îc l¹i khi ph¶i ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc ngoµi kh¶ n¨ng hoÆc nh÷ng c«ng viÖc mµ hä biÕt ch¾c r»ng nÕu hä cè g¾ng còng kh«ng thùc hiÖn c«ng viÖc Êy ®­îc tèt th× sÏ rÊt dÔ g©y nªn t©m lý bÊt m·n cña ng­êi lao ®éng víi tæ chøc, doanh nghiÖp. II. C¸c yÕu tè bªn ngoµi. 1. YÕu tè thuéc vÒ c«ng viÖc. 1.1 TÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc. Ng­êi lao ®éng sÏ c¶m thÊy thÕ nµo khi nhËn ®­îc mét c«ng viÖc kh«ng nh­ mong muèn cña hä, ng­îc l¹i hä sÏ c¶m thÊy nh­ thÕ nµo khi nhËn ®­îc mét c«ng viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng, së tr­êng cña hä… nh÷ng vÊn ®Ò nµy sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng v× vËy nhµ qu¶n trÞ cÇn quan t©m ®Õn nhu cÇu, kh¶ n¨ng cña ng­êi lao ®éng ®Ó võa t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng ph¸t huy kh¶ n¨ng cña hä võa t¹o ra ®­îc sù tho¶ m·n ®èi víi ng­êi lao ®éng. TÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc t¹o nªn sù tho¶ m·n ®èi víi c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. Sù tho¶ m·n sÏ ®­îc thÓ hiÖn ë th¸i ®é cña ng­êi ®ã trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. TÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc lµ mét kh¸i niÖm kh¸ réng, ®èi víi ng­êi lao ®éng nã kh«ng chØ lµ mét c«ng viÖc nh­ mong muèn mµ nã cßn lµ sù kiÓm so¸t ®èi víi c«ng viÖc, sù ñng hé cña l·nh ®¹o trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nh÷ng phÇn th­ëng, trî cÊp ®èi víi c«ng viÖc… TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nµy cã t¸c dông t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. Khi ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc c«ng viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng, së tr­êng cña hä th× hä sÏ ph¸t huy n¨ng lùc lµm viÖc cña hä mét c¸ch tèi ®a dï nh÷ng ®iÒu kiÖn dï b×nh th­êng nhÊt. Nhµ qu¶n trÞ cÇn dùa vµo nh÷ng ®Æc Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 11 ®iÓm t©m lý c¸ nh©n, tÝnh c¸ch cña ng­êi lao ®éng ®Ó s¾p xÕp c«ng viÖc cho phï hîp víi hä. Nh÷ng c«ng viÖc cã tÝnh th¸ch thøc sÏ lµ ®éng c¬ tèt cho ng­êi lao ®éng. Ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp sÏ c¶m thÊy tho¶ m·n, tho¶i m¸i h¬n khi chÝnh s¸ch doanh nghiÖp nh­ l­¬ng, th­ëng, trî cÊp, phóc lîi phï hîp víi nhu cÇu cña hä. VÝ dô khi xem xÐt hÖ thèng ph©n phèi thu nhËp ta ph¶i chó ý ®Õn nhu cÇu c«ng viÖc, cÊp ®é kü n¨ng cña c¸ nh©n vµ nh÷ng tiªu chuÈn ph©n phèi trong céng ®ång, tõ ®ã sÏ t¹o ra ®­îc sù c«ng b»ng trong c«ng viÖc vµ trong doanh nghiÖp. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i nhu cÇu vËt chÊt tån t¹i ë tÊt c¶ mäi ng­êi lao ®éng, cã ng­êi thÝch tiÒn nh­ng cã ng­êi l¹i kh«ng ph¶i lµ nh­ vËy cã thÓ nhu cÇu cña hä sÏ lµ sù tù do trong c«ng viÖc, muèn ®­îc ®i nhiÒu…v× vËy nhµ qu¶n lý ph¶i dùa vµo ®Æc ®iÓm cña mçi c¸ nh©n ®Ó thiÕt kÕ lªn mét c«ng viÖc phï hîp nhÊt. 1.2 Kh¶ n¨ng th¨ng tiÕn. Th¨ng tiÕn lµ qu¸ tr×nh mét ng­êi lao ®éng ®­îc chuyÓn lªn mét vÞ trÝ cao h¬n trong doanh nghiÖp, viÖc nµy th­êng ®­îc ®i kÌm víi viÖc lîi Ých vËt chÊt cña ng­êi lao ®éng sÏ ®­îc t¨ng lªn ®ång thêi c¸i t«i cña hä còng ®­îc th¨ng hoa. Nh­ vËy th¨ng tiÕn còng lµ mét nhu cÇu thiÕt thùc cña ng­êi lao ®éng v× sù th¨ng tiÕn t¹o c¬ héi cho sù ph¸t triÓn c¸ nh©n, t¨ng ®Þa vÞ, uy tÝn còng nh­ quyÒn lùc cña ng­êi lao ®éng. ChÝnh s¸ch vÒ sù th¨ng tiÕn cã ý nghÜa trong viÖc hoµn thiÖn c¸ nh©n ng­êi lao ®éng ®ång thêi ®èi víi doanh nghiÖp nã lµ c¬ së ®Ó gi÷ g×n vµ ph¸t huy lao ®éng giái vµ thu hót lao ®éng kh¸c ®Õn víi doanh nghiÖp. Trªn thÕ giíi hiÖn nay ®· cã rÊt nhiÒu nhµ khoa häc hµnh vi quan t©m ®Õn vÊn ®Ò më réng c«ng viÖc hay ®a d¹ng ho¸ c«ng viÖc. Lµm phong phó c«ng viÖc nghÜa lµ ®· dÇn dÇn n©ng cao tr¸ch nhiÖm, ph¹m vi vµ yªu cÇu c«ng viÖc. Môc ®Ých cña ch­¬ng tr×nh nµy lµ lµm cho nh©n viªn ®a n¨ng, ®a dông h¬n ®Ó khi cÇn thiÕt hä cã thÓ lµm nh÷ng c«ng viÖc kh¸c nhau. Ngoµi ra ch­¬ng tr×nh nµy còng më réng c¬ héi cho nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng g×n gi÷ chøc qu¶n trÞ sau nµy bëi v× th¨ng tiÕn nhiÒu khi còng ®­îc xem xÐt nh­ mét qu¸ tr×nh thö viÖc, nÕu ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc ®¸p øng c«ng viÖc nhanh Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 12 nhÊt, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc hä kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña c«ng viÖc th× hä sÏ bÞ chuyÓn xuèng c«ng viÖc kh¸c. 1.3 Quan hÖ trong c«ng viÖc. §©y chÝnh lµ nhu cÇu x· héi cña ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. M«i tr­êng lµm viÖc trong doanh nghiÖp lu«n ®­îc c¸c c¸ nh©n trong doanh nghiÖp quan t©m vµ ®Ó ý v× m«i tr­êng lµm viÖc lµ yÕu tè chñ yªu liªn quan ®Õn sù thuËn tiÖn c¸ nh©n vµ nã còng lµ nh©n tè gióp ng­êi lao ®éng hoµn thiÖn tèt nhiÖm vô cña hä. M«i tr­êng lµm viÖc bao gåm c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt vµ nh÷ng ng­êi lao ®éng xung quanh m«i tr­êng ®ã. §iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt bao gåm nh÷ng yÕu tè nh­: ®iÒu kiÖn lµm viÖc, vÊn ®Ò vÒ tæ chøc n¬i lµm viÖc, m¸y mãc trang thiÕt bÞ kü thuËt trong doanh nghiÖp… vµ nh÷ng ng­êi lao ®éng xung quanh chÝnh lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng trong vµ ngoµi doanh nghiÖp, mèi quan hÖ gi­a nh÷ng ng­êi nµy còng ¶nh h­ëng lín ®Õn sù thùc hiÖn c«ng viÖc cña c«ng nh©n. Trong con ng­êi th× tÝnh x· héi lµ rÊt cao v× vËy ng­êi lao ®éng trong tæ chøc lu«n muèn cã ®­îc m«i quan hÖ tèt víi mäi ng­êi trong cïng mét tæ chøc ®ã. Nhu cÇu quan hÖ th­êng bao gåm mét phÇn cña nhu cÇu tù träng mµ muèn tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu tù träng th× c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i t×m c¸ch tho¶ m·n nã tõ bªn ngoµi, vµ nhu cÇu tù träng chØ thÓ hiÖn râ nhÊt khi ng­êi lao ®éng tån t¹i trong mét tæ chøc v× vËy th«ng th­êng hä mong muèn ®­îc lµ thµnh viªn cña mét nhãm x· héi nµo ®ã, cã thÓ lµ chÝnh thøc hoÆc phi chÝnh thøc. VÝ dô ®èi víi nhiÒu ng­êi nh÷ng t­¬ng t¸c mang tÝnh c«ng viÖc gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc tho¶ m·n nhu cÇu b¹n bÌ vµ quan hÖ x· héi. 2. C¸c yÕu tè thuéc vÒ tæ chøc 2.1 ChÝnh s¸ch qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Qu¶n trÞ nh©n lùc võa lµ mét khoa häc võa lµ mét nghÖ thuËt. TÝnh khoa häc thÓ hiÖn ë viÖc c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt n¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm vèn cã cña con ng­êi ®Ó cã thÓ x©y dùng nªn c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý hîp lý dùa trªn c¬ së vËn dông c¸c quy luËt kh¸ch quan. Vµ nãi qu¶n trÞ nh©n lùc lµ mét nghÖ thuËt v× c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i biÕt lùa chän vµ kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý thÝch hîp v× mçi c¸ nh©n con ng­êi ®Òu cã sù kh¸c biÖt lÉn nhau vÒ nhu cÇu, th¸i ®é, nhËn thøc, ®Æc ®iÓm t©m sinh lý. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 13 Nh­ vËy chÝnh s¸ch qu¶n lý cña doanh nghiÖp ph¶i bao gåm nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau v× mét chÝnh s¸ch qu¶n lý cña doanh nghiÖp t¸c ®éng rÊt nhiÒu ®Õn th¸i ®é, hµnh vi cña ng­êi lao ®éng. ¥ mét khÝa c¹nh nµo ®ã ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp chÞu ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu bëi chÝnh s¸ch qu¶n lý, c¸ch c­ sö cña l·nh ®¹o trong doanh nghiÖp. VÝ dô: kh«ng cã chÝnh s¸ch lu©n chuyÓn c«ng viÖc th× sÏ rÊt dÔ g©y ®Õn sù nhµm ch¸n trong c«ng viÖc cho ng­êi lao ®éng, kh«ng cã chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn th× ng­êi lao ®éng sÏ kh«ng cã c¬ héi th¨ng tiÕn nh­ vËt sÏ mÊt ®i mét phÇn ®éng c¬ cña ng­êi lao ®éng, mét thµnh tÝch ®¹t ®­îc mµ kh«ng cã th­ëng hoÆc mét lêi khen ngîi th× sÏ lµm gi¶m sù nç lùc tiÕp theo cña ng­êi lao ®éng… RÊt nhiÒu vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra ®Ó cho thÊy sù ¶nh h­ëng cña chÝnh s¸ch ®Õn ng­êi lao ®éng. ViÖc qu¶n trÞ sÏ cã hiÖu qu¶ nhÊt khi c¸c nhµ qu¶n trÞ biÕt kÕt hîp ®óng ®¾n, nhuÇn nhuyÔn vµ linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n trÞ. §ã chÝnh lµ nghÖ thuËt trong qu¶n trÞ hay nãi râ h¬n nã chÝnh lµ tµi nghÖ cña chñ thÓ qu¶n trÞ nãi riªng vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o nãi chung. 2.2 HÖ thèng tr¶ c«ng trong doanh nghiÖp. VÊn ®Ò m×nh sÏ nhËn ®­îc g× khi thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc, nhiÖm vô cña m×nh ®­îc hÇu hªt mäi ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp quan t©m. V× vËy c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i thÊy r»ng viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô vµ sù tho¶ m·n cña ng­êi lao ®éng cã thÓ hoµn thiÖn b»ng viÖc x©y dùng mét chÕ ®é tr¶ l­¬ng tr¶ th­ëng hîp lý. L­¬ng bæng vµ ®·i ngé lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc kÝch thÝch con ng­êi lµm viÖc h¨ng h¸i nh­ng ng­îc l¹i nã còng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè g©y nªn sù tr× trÖ, bÊt m·n hoÆc cao h¬n ®ã lµ sù rêi bá c«ng ty mµ ®i cña ng­êi lao ®éng. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy phô thuéc vµo n¨ng lùc qu¶n lý vµ tr×nh ®é cña c¸c cÊp qu¶n trÞ. VËy lµm thÕ nµo ®Ó l­¬ng, th­ëng trë thµnh ®éng lùc ®èi víi ng­êi lao ®éng. Sau ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p dïng ®Ó kÝch thÝch. 2.2.1 Nguyªn t¾c kÝch thÝch b»ng tiÒn l­¬ng. - TiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cã nghÜa tiÒn l­¬ng ph¶i ®ñ ®Ó cho ng­êi lao ®éng nu«i sèng b¶n th©n anh ta vµ gia ®×nh anh ta ë møc tèi thiÓu. §©y lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt mµ chñ doanh nghiÖp ph¶i ®¶m Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 14 b¶o cho ng­êi lao ®éng, cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tèi thiÓu gióp ng­êi lao ®éng t¹o ra sù h¨ng h¸i cho chÝnh hä trong qu¸ tr×nh lao ®éng. - TiÒn l­¬ng ph¶i chiÕm tõ 70% ®Õn 80% trong tæng sè thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. TiÒn l­¬ng ph¶i g¾n chÆt víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng mµ ng­êi lao ®éng ®· cèng hiÕn, cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o ®­îc sù c«ng b»ng trong ph©n phèi s¶n phÈm x· héi tõ ®ã sinh ra lßng tin vµ sù cè g¾ng tõ ng­êi lao ®éng v× hä ®· thÊy ®­îc nh÷ng g× hä nhËn ®­îc phï hîp víi nh÷ng g× mµ hä ®· ®ãng gãp vµo cho doanh nghiÖp. - TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ theo sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng ®· hao phÝ. Cã nghÜa lµ c¸c nhµ qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp ph¶i thiÕt lËp nªn mét hÖ thèng ®Þnh møc lao ®éng cho tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc trong doanh nghiÖp vµ ph¶i giao c¸c chØ tiªu ®ã cho c¸c c¸ nh©n ng­êi lao ®éng. §©y lµ nguyªn t¾c g¾n tiÒn l­¬ng víi lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o ®­îc sù c«ng b»ng trong ph©n phèi. 2.2.2 Nguyªn t¾c kÝch thÝch b»ng th­ëng. - TiÒn th­ëng ph¶i chiÕm tõ 20% ®Õn 30% tæng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. Khi tiÒn th­ëng ®¶m b¶o ®­îc nguyªn t¾c nµy th× nã sÏ g¾n ng­êi lao ®éng víi n¨ng suÊt lao ®éng. Nh­ng nÕu tiÒn th­ëng qu¸ cao th× sÏ dÉn ®Õn viÖc ng­êi lao ®éng sÏ ch¹y theo tiÒn th­ëng dÉn ®Õn viÖc gi¶m sù kÝch thÝch cña tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp. - Sè l­îng tiÒn th­ëng ph¶i cã ý nghÜa víi cuéc sèng, tøc lµ nã ph¶i tho¶ m·n ®­îc mét mong muèn nµo ®ã cña ng­êi lao ®éng, mong muèn cµng lín th× tÝnh kÝch thÝch cña tiÒn th­ëng sÏ cµng m¹nh. - TiÒn th­ëng ph¶i c¨n cø cô thÓ liªn quan ®Õn sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng hoÆc viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. TiÒn l­¬ng vµ tiÒn th­ëng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè vËt chÊt ®èi víi ng­êi lao ®éng. VËn dông thµnh c«ng chÝnh s¸ch nµy lµ mét trong nh÷ng yÕu tè hµng ®Çu trong viÖc t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. 2.3 §iÒu kiÖn lµm viÖc. Qu¸ tr×nh lao ®éng bao giê còng ®­îc diÔn ra trong mét m«i tr­êng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. M«i tr­êng s¶n xuÊt kh¸c nhau cã c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau t¸c ®éng ®Õn ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña mçi ng­êi lao ®éng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng vµ mçi mét m«i tr­êng lµm viÖc, mét ®iÒu kiÖn lµm Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 15 viÖc ®Ò t¸c ®éng rÊt nhiÒu ®Õn ng­êi lao ®éng vµ nã t¸c ®éng ®Õn hä theo nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau. - §iÒu kiÖn t©m sinh lý lao ®éng: §ã lµ c¸c vÊn ®Ò vÒ søc tËp trung tinh thÇn, nhÞp ®é, tÝnh ®¬n ®iÖu cña c«ng viÖc. §iÒu kiÖn nµy t¸c ®éng ®Õn søc khoÎ vµ sù høng thó cña ng­êi lao ®éng. - §iÒu kiÖn thÈm mü: ViÖc bè trÝ vµ trang trÝ kh«ng gian lµm viÖc lµm ¶nh h­ëng tíi t©m lý tho¶i m¸i hay kh«ng tho¶i m¸i cña ng­êi lao ®éng. - §iÒu kiÖn t©m lý x· héi: §iÒu kiÖn nµy liªn quan ®Õn bÇu kh«ng khÝ cña nhãm hay c¶ doanh nghiÖp, kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn t¸c ®éng ®Õn viÖc ph¸t huy s¸ng kiªn, c¸c phong trµo thi ®ua trong doanh nghiÖp. T¸c phong l·nh ®¹o cña c¸c nhµ qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp còng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn ®iÒu kiÖn nµy. - §iÒu kiÖn vÒ chÒ ®é lµm viÖc, nghØ ng¬i. X©y dùng t«t chÕ ®é lµm viÖc vµ nghØ ng¬i hîp lý sÏ ®¶m b¶o cho viÖc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶m tai n¹n lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng lao ®éng. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 16 Ch­¬ng 3: tæ chøc tèt c¸c yÕu tè ®Ó t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. I. Hoµn thiÖn c«ng t¸c tuyÓn dông lao ®éng. TuyÓn dông lµ mét ho¹t ®éng then chèt trong ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n lùc, nã lµ mét ho¹t ®éng thu hót ng­êi lao ®éng ë nh÷ng nguån lao ®éng kh¸c nhau ®Õn ®¨ng ký nép ®¬n t×m viÖc lµm vµ nhê ®ã cã thÓ trë thµnh c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp. Mét sè nhµ khoa häc qu¶n trÞ cho r»ng tuyÓn dông bao gåm tuyÓn chän vµ sö dông lao ®éng nh­ng theo gi¸o tr×nh chung th× tuyÓn dông bao gåm hai ho¹t ®éng chÝnh lµ tuyÓn mé vµ tuyÓn chän. 1. TuyÓn mé. TuyÓn mé chØ lµ ho¹t ®éng thu hót ng­êi lao ®éng ®Õn víi doanh nghiÖp ®Ó ®¨ng ký nép ®¬n tr­íc khi xÐt duyÖt cho ng­êi lao ®éng ®­îc thi vµo doanh nghiÖp. TuyÓn mé chØ lµ b­íc ®Çu trong qu¸ tr×nh thu hót nh©n viªn vµo doanh nghiÖp. B­íc nµy ch­a ®ãng vai trß quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña tiÕn tr×nh tuyÓn dông. Cã rÊt nhiÒu nguån cung cÊp øng viªn cho doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tuyÓn mé nh­:nguån bªn ngoµi bao gåm: tuyÓn qua c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, tuyÓn ng­êi th«ng qua c¸c trung t©m dÞch vô; vµ c¸c nguån bªn trong lµ tuyÓn ng­êi ngay tõ bªn trong néi bé doanh nghiÖp… - Nguån bªn trong néi bé doanh nghiÖp: nguån nµy ®­îc ®¸nh gi¸ qua nh÷ng thµnh tÝch, kh¶ n¨ng cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Khi tuyÓn ë nh÷ng nguån nµy ta cã lîi thÕ lµ ®· ®¸nh gi¸ ®­îc lßng trung thµnh cña ng­êi lao ®éng ®èi víi doanh nghiÖp, th¸i ®é nghiªm tóc, trung thùc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. V× hä ®· tõng lµ nh©n viªn trong doanh nghiÖp nªn hä sÏ thuËn lîi h¬n, dÔ dµng h¬n trong viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc nhÊt lµ trong thêi gian ®Çu khi míi ë c­¬ng vÞ míi. - Nguån bªn ngoµi doanh nghiÖp: §©y lµ qu¸ tr×nh thu hót ng­êi lao ®éng vµo doanh nghiÖp tõ ë bªn ngoµi nh­ sinh viªn cña c¸c tr­êng ®¹i häc hay nh©n viªn cña c¸c c«ng ty kh¸c. Nh÷ng ng­êi lao ®éng ®­îc tuyÓn chän theo Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 17 ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ th«ng qua c¸c nguån nh­: trung t©m t×m viÖc lµm, qu¶ng c¸o, tõ c¸c tr­êng ®¹i häc hoÆc cã thÓ ë c¸c nguån kh¸c nh­ tõ sù giíi thiÖu cña c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng hoÆc do øng viªn tù ®éng ®Õn xin viÖc lµm. 2. TuyÓn chän Lµ qu¸ tr×nh lùa chän nh÷ng ng­êi phï hîp víi c«ng viÖc nhÊt trong nh÷ng ng­êi ®­îc lùa chän th«ng qua qua tr×nh tuyÓn mé. TuyÓn chän tèt sÏ lµ ®iÒu kiÖn trung t©m quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, nã gióp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra thuËn tiÖn h¬n, gi¶m thiÖt h¹i rñi ro vµ ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n lùc sÏ thuËn tiÖn h¬n. II. Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc. §¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc lµ sù ®¸nh gi¸ cã hÖ thèng vµ chÝnh thøc t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng trong quan hÖ so s¸nh gi÷a viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng ®èi víi c¸c tiªu thøc ®· ®­îc x©y dùng tõ tr­íc trong doanh nghiÖp vµ c¶ qu¸ tr×nh th¶o luËn vÒ sù ®¸nh gi¸ vÒ c«ng viÖc ®ã víi nh÷ng ng­êi liªn quan. §¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu ho¹t ®éng qu¶n trÞ kh¸c cña doanh nghiÖp nh­: - Doanh nghiÖp ph¶i x©y d­ng lªn mét b¶n m« t¶ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc thËt chÝnh x¸c, x©y dùng ®Þnh møc c«ng viÖc hîp lý nh­ng ®ång thêi b¶n m« t¶ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc nµy còng ph¶i ®¬n gi¶n ®Ó cho ng­êi lao ®éng hiÓu ®­îc chÝnh x¸c nhÊt lµ hä ph¶i lµm g× ®èi víi c«ng viÖc cña hä. C¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i ®µo t¹o c¸c c¸n bé ®¸nh gi¸ ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®­îc thùc hiÖn chÝnh x¸c nhÊt. - §¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. ViÖc tr¶ l­¬ng sÏ dùa trªn viÖc ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc v× vËy ®¸nh gi¸ ®óng l­îng lao ®éng ®· hao phÝ lµ vÊn ®Ò träng t©m t¹o nªn sù c«ng b»ng trong nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng vµ kÝch thÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc. - §¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc gióp ng­êi lao ®éng ®¸nh gi¸ b¶n th©n vµ tù hoµn thiÖn m×nh. - Th«ng qua ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc ®Ó nhËn biÕt ®­îc nhu cÇu ®µo t¹o vµ thùc hiÖn ®­îc c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nguån nh©n lùc trong tæ chøc. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 18 Hoµn thiÖn tèt c«ng t¸c ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc b»ng viÖc x©y dùng c¸c tiªu chuÈn, ®Þnh møc c«ng viÖc chÝnh x¸c ®óng khoa häc, c¸c th«ng tin dïng ®¸nh gi¸ ph¶i chÝnh x¸c. Th«ng qua ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cã sù trao ®æi gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng. Ng­êi lao ®éng chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c«ng viÖc cña m×nh, khi hä nhËn ®­îc mét c«ng viÖc ®­îc giao hä rÊt cÇn biÕt c«ng viÖc Êy sÏ lµm nh­ thÕ nµo víi nh÷ng tiªu chuÈn nµo th× ®­îc coi lµ ®· hoµn thµnh c«ng viÖc vµ víi møc ®é nµo th× ®­îc coi lµ hoµn thµnh xuÊt s¾c c«ng viÖc ®­îc giao. Nh÷ng ®iÒu nµy nhµ qu¶n trÞ ph¶i th«ng b¸o mét c¸ch râ rµng ®Õn ng­êi lao ®éng. §¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc ¸p dông ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. Trong c¸c c«ng ty hoÆc tËp ®oµn lao ®éng lín th× nã ®­îc coi lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh trao ®æi lao ®éng vµ ®­îc sö dông ®Ó quyÕt ®Þnh viÖc ng­êi lao ®éng cã ®­îc tiÕp tôc lµm viÖc n÷a hay lµ sÏ bÞ sa th¶i, hoÆc ng­êi lao ®éng sÏ ®­îc th¨ng tiÕn hay chuyÓn xuèng c«ng viÖc thÊp h¬n. III. Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. Kinh nghiÖm cña c¸c c«ng ty trªn thÕ giíi ®· cho thÊy r»ng c«ng ty nµo chó ý ®Õn viÖc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn nh©n viªn trong c«ng ty th× rÊt thµnh c«ng trong kinh doanh. - §µo t¹o bao gåm c¸c ho¹t ®éng nh»m môc ®Ých n©ng cao tay nghÒ hay kü n¨ng cña mét c¸ nh©n víi mét c«ng viÖc mµ hiÖn t¹i hä ®ang lµm. - Ph¸t triÓn bao gåm c¸c ho¹t ®éng nh»m chuÈn bÞ cho c«ng nh©n viªn c¸c kü n¨ng tr×nh ®é ®Ó hä ®ñ søc theo kÞp c¬ cÊu cña tæ chøc khi nã thay ®æi vµ ph¸t triÓn. Nh­ vËy thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn lµ mét yªu cÇu cña doanh nghiÖp khi muèn ®¸p øng c¸c xu thÕ chung cña sù ph¸t triÓn cña x· héi. HiÖn nay tèc ®é thay ®æi cña tÊt c¶ mäi vÊn ®ª diÔn ra chãng mÆt víi sù x©m nhËp cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, c«ng nghÖ th«ng tin… sù thay ®æi nµy ®· t¸c ®éng ®Õn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, cung c¸ch qu¶n lý cña c¸c cÊp l·nh ®¹o vµ c¶ suy nghÜ, quan ®iÓm cña mäi ng­êi trong doanh nghiÖp. C¸c h×nh thøc ®µo t¹o nh­ ®µo t¹o míi, ®µo t¹o l¹i, n©ng cao tay nghÒ nghiÖp vô cho ng­êi lao ®éng sÏ mét phÇn ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña c«ng viÖc vµ mét phÇn sÏ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu th¨ng tiÕn cña ng­êi lao ®éng. §µo t¹o nh©n lùc lµ vÊn ®Ò chung cña toµn x· héi vµ ®èi víi mét c«ng ty th× nã còng lµ mét yªu cÇu mang tÝnh chiÕn l­îc qu¶n lý. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 19 ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ “ c¸c nhu cÇu ®µo t¹o cña doanh nghiÖp lµ c¸c nhu cÇu nµo” “ Doanh nghiÖp muèn thùc hiÖn môc tiªu g× th«ng qua c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn”. Tuú theo tõng môc tiªu ®µo t¹o cô thÓ còng nh­ dùa vµo ®èi t­îng cÇn ®­îc ®µo t¹o hay ph¸t triÓn th× sÏ lùa chän ®­îc c¸c h×nh thøc ®µo t¹o thÝch hîp. - §èi víi c¸n bé qu¶n lý hay chuyªn viªn th× h×nh thøc ®µo t¹o phï hîp nhÊt lµ viÖc tæ chøc ra héi nghÞ, th¶o luËn, ®iÓn qu¶n trÞ, thùc tËp sinh… §©y lµ lóc ®Ó c¸n bé chuyªn viªn n©ng cao nghiÖp vô vµ trao ®æi chuyªn m«n. - §èi víi c«ng nh©n th× cã thÓ sö dông h×nh thøc ®µo t¹o t¹i chç, sö dông c¸c bµi thuyÕt tr×nh hoÆc cã thÓ lu©n phiªn n¬i lµm viÖc … IV. Hoµn thiÖn c«ng t¸c thï lao lao ®éng. C¸c vÊn ®Ò vÒ thï lao lao ®éng lµ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc lÜnh vùc cña c¸c chuyªn viªn nh©n sù. C¸c vÊn ®Ò vª thï lao lao ®éng liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c trong tæ chøc. - TiÒn l­¬ng lµ mét phÇn cña chi phÝ kinh doanh do vËy nã lu«n ®­îc tÝnh to¸n vµ qu¶n lý chÆt chÏ. Thùc chÊt cña tiÒn l­¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng vµ ®­îc tÝnh to¸n dùa trªn søc lao ®éng hao phÝ. VËy lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®­îc l­îng lao ®éng hao phÝ, vÊn ®Ò nµy l¹i liªn quan ®Õn ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc vµ c«ng viÖc so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ cña viÖc ®¸nh gi¸ víi ®Þnh møc lao ®éng ®· ®­îc x©y dùng trong doanh nghiÖp. - §èi víi ng­êi lao ®éng th× thï lao lao ®éng lµ thu nhËp tõ qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä. ë x· héi ngµy nay ®Æc biÖt lµ ë x· héi ViÖt Nam th× tiÒn l­¬ng ®ang lµ phÇn thu nhËp chÝnh cña ng­êi lao ®éng, do vËy nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn møc sèng cña ng­êi lao ®éng. PhÊn ®Êu n©ng cao thu nhËp lµ môc ®Ých chung cña mäi ng­êi lao ®éng, môc ®Ých nµy chÝnh lµ ®éng lùc ®Ó ng­êi lao ®éng ph¸t triÓn tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña m×nh. ViÖc tr¶ thï lao lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c cña nã nh­ sau: Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 20  TiÒn l­¬ng tr¶ ngang nhau cho nh÷ng lao ®éng nh­ nhau.  §¶m b¶o t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n.  §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l­¬ng gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm c¸c nghÒ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. TÊt c¶ c¸c nguyªn t¾c trªn nÕu ®­îc ®¶m b¶o th× míi t¹o nªn ®­îc sù c«ng b»ng vÒ tr¶ l­¬ng trong néi bé doanh nghiÖp còng nh­ c«ng b»ng so víi bªn ngoµi doanh nghiÖp. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 21 KÕt luËn. Con ng­êi lµ trung t©m cña mäi ho¹t ®éng x· héi , do vËy kh«ng lo¹i trõ bÊt cø mét tæ chøc nµo nÕu tæ chøc ®ã muèn ho¹t ®éng ®­îc tèt th× ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò con ng­êi. Mét doanh nghiÖp muèn ph¸t triÓn tèt th× ph¶i chó träng c«ng t¸c qu¶n trÞ nh©n lùc. Do ®Æc ®iÓm nhu cÇu, tÝnh c¸ch, t©m sinh lý cña mçi ng­êi lµ kh¸c nhau nªn trong c«ng t¸c qu¶n trÞ ®ßi hái c¶ tÝnh khoa häc vµ tÝnh nghÖ thuËt. T¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m cña c¸c nhµ qu¶n trÞ trong c«ng t¸c qu¶n trÞ nh©n lùc vµ sù thµnh c«ng cña nã quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng chung cña doanh nghiÖp. Trong thêi kú tr­íc do ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi quyÕt ®Þnh nªn viÖc t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng chØ tËp trung khuyÕn khÝch b»ng vËt chÊt nh­ng ngµy nay ®êi sèng x· héi ®· ngµy cµng ®­îc n©ng cao vµ c¶i thiÖn nªn vÊn ®Ò quan t©m cña con ng­êi kh«ng ph¶i chØ cã mçi nhu cÇu vËt chÊt mµ cßn cã c¶ nhu cÇu tinh thÇn. HiÖn t¹i c¸c yÕu tè tinh thÇn ®ãng vai trß hÕt søc to lín trong viÖc t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai yÕu tè nµy lµ ch×a kho¸ thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 22 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. 1. Qu¶n trÞ nguån nh©n lùc – TrÇn Kim Dung, 1998 2. Qu¶n trÞ nh©n sù – NguyÕn Høu Th©n, 1998. 3. Qu¶n trÞ nh©n lùc – Ph¹m §øc Thµnh 4. Qu¶n trÞ häc c¨n b¶n – JamesH. Dounelly. JR JamesL. Gibson, John M. IANCEVICH, 2001 5. Bµi gi¶ng m«n häc hµnh vi tæ chøc – bé m«n qu¶n trÞ nh©n lùc, m«n häc hµnh vi tæ chøc. 6. Kinh tÕ Sµi Gßn. Sè 48/2001. 7. Nghiªn cøu kinh tÕ. Sè 12/ 1999. 8. ThÞ tr­êng lao ®éng Sè 3,4/1999 Sè 2/2000 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 23 Môc lôc. Trang Lêi më ®Çu ...............................................................................................1 Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn chung vÒ t¹o ®éng lùc ®èi víi ng­êi lao ®éng................................................ 2 I. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n ........................................................................ 2 1. §éng lùc lµ g×? ................................................................................. 2 2. T¹o ®éng lùc lµ g×?........................................................................... 2 II. Mét sè häc thuyÕt vÒ t¹o ®éng lùc ................................................... 3 1. ThuyÕt cÊp bËc nhu cÇu cña Maslow................................................ 3 1.1 Nhu cÇu sinh lý........................................................................... 4 1.2 Nhu cÇu an toµn ......................................................................... 4 1.3 Nhu cÇu x· héi ........................................................................... 4 1.4 Nhu cÇu ®­îc t«n träng .............................................................. 4 1.5 Nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh m×nh....................................................... 5 2. ThuyÕt kú väng cña Victor. Vroom.................................................... 5 3. Häc thuyÕt vÒ sù c«ng b»ng cña Stacy Adam .................................... 6 Ch­¬ng 2: C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn t¹o ®éng lùc ®èi víi ng­êi lao ®éng......................................... 7 I. YÕu tè thuéc vÒ c¸ nh©n ng­êi lao ®éng........................................... 7 1. Nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng............................................................. 7 2. Gi¸ trÞ c¸ nh©n ................................................................................. 8 3. §Æc ®iÓm tÝnh c¸ch........................................................................... 9 4. Kh¶ n¨ng, n¨ng lùc c¸ nh©n ............................................................. 9 II. C¸c yÕu tè bªn ngoµi.......................................................................10 1. YÕu tè thuéc vÒ c«ng viÖc.................................................................10 1.1 TÝnh hÊp dÉn cña c«ng viÖc .......................................................10 1.2 Kh¶ n¨ng th¨ng tiÕn...................................................................11 1.3 Quan hÖ trong c«ng viÖc............................................................12 2. C¸c yÕu tè thuéc vÒ tæ chøc.............................................................12 2.1 ChÝnh s¸ch qu¶n lý cña doanh nghiÖp .......................................12 2.2 HÖ thèng tr¶ c«ng trong doanh nghiÖp.......................................13 2.2.1 Nguyªn t¾c kÝch thÝch b»ng tiÒn l­¬ng ..............................14 2.2.2 Nguyªn t¾c kÝch thÝch b»ng th­ëng...................................14 2.3 §iÒu kiÖn lµm viÖc .....................................................................14 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc Lª Kim Hoµng 24 Ch­¬ng 3: Tæ chøc tèt c¸c yÕu tè ®Ó t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng ...........................................16 I. Hoµn thiÖn c«ng t¸c tuyÓn dông lao ®éng.........................................16 1. TuyÓn mé.........................................................................................16 2. TuyÓn chän ......................................................................................17 II. Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc ..........................17 III. Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ......................................18 IV. Hoµn thiÖn c«ng t¸c thï lao lao ®éng ............................................19 KÕt luËn..........................................................................................21 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o................................................22 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only.