Đề tài Các phương hướng và giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu cà phê Việt nam tới năm 2005

ª n­íc kh¸c. VÊn ®Ò lín nhÊt ®èi víi ngµnh cµ phª ViÖt Nam lµ ph¶i cã mét c¬ quan cã quyÒn lùc tËp trung qu¶n lý toµn bé ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch thèng nhÊt, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng l«n xén trong tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®ång thêi n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. V× n­íc ta kh«ng cã mét nguån tµi chÝnh lín, hÖ thèng kho tµng hîp tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó b×nh æn sù biÕn ®éng gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng cµ phª quèc tÕ. sù phèi hîp thèng nhÊt ®ång bé mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ c¸ch duy nhÊt n©ng cao søc c¹nh tranh cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. ChØ cã thÕ míi ®¶m b¶o kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu víi nhµ s¶n xuÊt cµ phª. HiÖn nay do thiÕu hÖ thèng kho dù tr÷ thiÕu vèn ®Ó cã thÓ l­u kho cµ phª ta míi chØ tham gia vµo ICO mµ ch­a tham gia vµo ACPC nªn ta míi chØ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng mét c¸ch dÔ dµng mµ ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó theo dâi nh÷ng biÕn ®éng gi¸ c¶ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Ch­a cã sù hîp t¸c víi c¸c n­íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª thÕ giíi trong viÖc b×nh æn gi¸ cµ phª xuÊt khÈu. MÆc dï ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc ®øng ®Çu thÕ giíi trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. 2.5. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cßn ch­a ph¸t huy ®­îc t¸c dông. Nh÷ng yÕu tè lµm gi¶m tÝnh c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ ngµnh cµ phª lµ hÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ g©y ra sù tù ph¸t trong trong s¶n xuÊt vµ rèi lo¹n trong xuÊt khÈu. Mµ ®iÒu quan träng n÷a lµ chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ta qu¸ kÐm(tû lÖ xuÊt khÈu cµ phª lo¹i I chiÕm 10 -15%, tû lÖ cµ phª lo¹i II chiÕm gÇn 80% s¶n l­îng xuÊt khÈu ). Së dÜ cã yÕu kÐm trªn lµ do mét phÇn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cña chÝnh phñ vÉn ch­a hîp lý, ch­a ph¸t huy ®­îc t¹o dùng nh÷ng chÝnh s¸ch nh­ chÝnh s¸ch vÒ thuÕ, vÒ tiÒn ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng, chÝnh s¸ch ­u tiªn tÝn dông, hç trî ban ®Çu vÒ gièng vµ c¸c dÞch vô hç trî cho ng­êi s¶n xuÊt. C¸c chÝnh s¸ch Êy cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt. CÇn ph¶i n©ng cao chÊt l­îng cµ phª... HiÖn nay vÉn cßn tån t¹i phæ biÕn hiÖn t­îng n«ng d©n ­a thÝch m¬ réng diÖn tÝch cµ phª h¬n lµ ch¨m sãc tíi chÊt l­îng cµ phª dÉn ®Õn më réng diÖn tÝch trång cµ phª qóa møc mµ kh«ng ®Çu t­ vµo c¸c c¬ së h¹ tÇng ®Ó phôc vô chÕ biÕn cµ phª. H¬n n÷a chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch hiÖn nay vÉn cßn mang tÝnh chung chung, ch­a t¸ch riªng thµnh hÖ thèng chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt, chÕ biÕn cµ phª cã chÊt l­îng cao ®¸p øng thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng cña c¸c thÞ tr­êng trªn thÕ giíi. C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu th× ®óng nh­ng khi thùc hiÖn nã l¹i kh«ng ®¸p øng ®­îc chÝnh s¸ch ®Ò ra. Do vËy cÇn nhanh chãng chÊn chØnh l¹i n¨ng lùc ho¹t ®éng cña bé m¸y, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Ó n©ng dÇn ­u tiªn s¶n xuÊt. C¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn yÕu kÐm trªn lµ: - N¨ng suÊt vµ s¶n l­îng cµ phª phô thuéc vµo thêi tiªt, khÝ hËu, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kh«ng chØ víi ViÖt Nam mµ cßn c¶ víi c¸c n­íc kh¸c. NÕu gÆp ph¶i khÝ hËu h¹n h¸n, s­¬ng muèi hoÆc rÐt ®Ëm kÐo dµi sÏ lµm cho n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng cµ phª gi¶m xuèng nhanh chãng. Thêi tiÕt lµ nh©n tè thuéc lo¹i bÊt kh¶ kh¸ng víi kinh doanh cµ phª. Tuy nhiªn nÕu ta chñ ®éng ®Ò phßng th× cã thÓ gi¶m thiÓu c¸c t¸c h¹i cña nã. - Do gi¸ c¶ cµ phª trªn thÞ t­êng thÕ giíi biÕn ®éng m¹nh kh«ng l­êng tr­íc ®­îc lµm ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn kinh doanh cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cña ta. - Sù hç trî cña nhµ n­íc cßn thiÕu vµ yÕu ch­a ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ nh­ c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu, tÝn dông, vèn, vËt t­ kü thuËt. Ch­a t¹o ra ®éng lùc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cµ phª vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña ngµnh cµ phª xuÊt khÈu ngang tÇm víi mét sè ngµnh kinh tÕ mòi nhän. - C¬ chÕ chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc cßn thiÕu ®ång bé, thay ®æi nhanh chãng g©y khã kh¨n cho kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª. - C¸c nhµ kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam thiÕu kinh nghiÖm nghiªm träng. Ch­a ®ñ vèn ®Çu t­ vµo c¬ së vËt chÊt, ch­a quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn c«ng t¸c nghiªn cøu, Marketing thÞ tr­êng, s¶n phÈm tiªu thô dÉn ®Õn kh«ng n¾m b¾t ®­îc th«ng tin thÞ tr­êng vµ bÞ c¸c nhµ nhËp khÈu n­íc ngoµi Ðp gi¸ lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu. Ch­¬ng III C¸c ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 - 2005 I. C¸c c¨n cø chñ yÕu x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. Ngµnh cµ phª lµ mét ngµnh trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña giai ®o¹n ®Çu trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. V× vËy ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu lµ môc tiªu cña c¶ nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. XuÊt khÈu cµ phª ®em l¹i nguån ngo¹i tÖ to lín cho n­íc ta thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Ngoµi ra nã cßn cã vai trß to lín trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.... Vai trß cña ngµnh cµ phª lµ rÊt to lín nh­ng hiÖn nay ngµnh cµ phª ViÖt Nam cßn ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n, thiÕu vèn, c¸n bé s¶n xuÊt l¹c hËu, tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª kÐm hiÖu qu¶ trong khi thÞ tr­êng cµ phª biÕn ®éng khã l­êng ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ tÝnh c¹nh tranh cña ngµh cµ phª ViÖt Nam. VÊn ®Ò ®Æt ra víi ngµnh cµ phª ViÖt Nam lµ ph¶i t×m ra ®Þnh h­íng ®óng ®Ó ph¸t triÓn. Muèn vËy ta ph¶i nghiªn cøu, c¸c c¨n cø chñ yÕu ®· x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn ngµnh cµ phª gåm. TriÓn väng cung - cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §ång thêi ph¶i qu¸n triÖt ®­îc ®­êng lèi. Chñ tr­¬ng cña §¶ng theo ®óng ®Þnh h­íng. 1. C¨n cø vµo xu thÕ ph¸t triÓn thÞ tr­êng thÕ giíi. 1.1. TriÓn väng vÒ cung. Theo dù b¸o cña ICO vµ Ng©n hµng thÕ giíi (WB) th× tõ nay ®Õn n¨m 2010. Trung b×nh mçi n¨m l­îng cµ phª t¨ng kho¶ng 1,3%. Tuy nhiªn nhÞp ®é s¶n xuÊt cña tõng quèc gia biÕn ®éng rÊt lín. V× nhÞp ®é t¨ng cµ phª cña mçi quèc gia phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh­ khÝ hËu, ®Êt ®ai... vµ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ phª, hiÖu qu¶ cña viÖc nghiªn cøu khoa häc, më réng dÞch vô, c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña ngµnh cµ phª. S¶n l­îng cµ phª ®­îc dù tÝnh trong n¨m 2005 ®¹t lµ 6,870 triÖu tÊn so víi 5,43 triÖu tÊn nh÷ng n¨m 1993 - 1995. Khu vùc s¶n xuÊt cµ phª lín nhÊt lµ Ch©u Mü - La Tinh vµ vïng Caribe ®¹t s¶n l­îng lµ 4,084 triÖu tÊn vµo n¨m 2005. Ch©u ¸ sÏ lµ quèc gia cã tèc ®é t¨ng s¶n l­îng cµ phª lín nhÊt kho¶ng 2,63% giai ®o¹n 2000 - 2005. Trong ®ã ViÖt Nam t¨ng 7%/n¨m. In®«nªxia t¨ng 1%/n¨m vµ Ên §é 1,9%/n¨m ®Õn n¨m 2005 s¶n l­îng cµ phª Ch©u ¸ ®¹t kho¶ng 1,426 triÖu tÊn. Theo tæ chøc FAO s¶n l­îng cµ phª xuÊt khÈu toµn thÕ giíi ®¹t 5,7 triÖu tÊn trong ®ã Ch©u Mü - La Tinh vµ vïng Caribe xuÊt khÈu nhiÒu nhÊt chiÕm 66%, Ch©u Phi chiÕm 16%, Ch©u ¸ chiÕm 17%. 1.2. TriÓn väng vÒ cÇu. S¶n l­îng tiªu thô cµ phª cïng víi thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng kh¾p n¬i trªn thÕ giíi. Tuú theo tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña tõng quèc gia mµ cÇu tiªu thô cµ phª cña c¸c quèc gia kh¸c nhau. Mét sè quèc gia quen sö dông n­íc trµ lµ n­íc uèng quen thuéc nh­ NhËt b¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc... Còng dÇn dÇn chuyÓn sang uèng cµ phª phæ biÕn. V× vËy nhu cÇu tiªu thô cµ phª cña thÕ giíi sÏ kh«ng ngõng t¨ng lªn kho¶ng 1,3%/n¨m ®Õn 2%/n¨m vµ nhu cÇu xuÊt khÈu cµ phª sÏ ®¹t 5,515 triÖu tÊn n¨m 2005. Do ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng cµ phª lµ tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi vµ Ýt co gi·n vÒ cung cÇu v× vËy nhu cÇu tiªu thô cµ phª kh¸ æn ®Þnh. Nh­ng xu thÕ quan träng lµ nhu cÇu tiªu thô cµ phª Arabica t¨ng ë hÇu hÕt kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, nhu cÇu tiªu thô cµ phª Robusta gi¶m xuèng, thÓ hiÖn râ nhÊt ë Anh vµ T©y Ban Nha, Mü... 1.3. Xu h­íng biÕn ®éng cña gi¸ c¶: Gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi phô thuéc vµo cung vµ cÇu cµ phª trª thÞ tr­êng thÕ giíi. Theo xu h­íng ph©n tÝch th× cÇu cã xu h­íng æn ®Þnh, Ýt biÕn ®éng. Nhu cÇu tiªu thô cµ phª lu«n t¨ng kh«ng cã nh÷ng ®ét biÕn nµo trong khi c©y cµ phª phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu ®Êt ®ai, nªn biÕn ®éng rÊt phøc t¹p, do ®ã gi¸ cµ phª thÕ giíi biÕn ®éng rÊt phøc t¹p kh«ng thÓ l­êng tr­íc. Trong 7 n¨m gÇn ®©y gi¸ cµ phª thÕ giíi gi¶m mét c¸ch kû lôc vµ liªn tôc ®Æc biÖt lµ cµ phª Robusta. Tæ chøc xuÊt khÈu cµ phª thÕ giíi (ACCP) ®· cã nhiÒu nç lùc nh»m t¨ng gi¸ cµ phª lªn b»ng viÖc c¾t gi¶m 420 ngh×n tÊn cµ phª tung ra thÞ tr­êng nh­ng gi¸ cµ phª xuÊt khÈu vÉn ch­a cã xu h­íng phôc håi. Lý do lµ cung ®· v­ît cÇu cµ phª qu¶ nhiÒu. Vai trß cña c¸c chÝnh phñ trong viÖc kiÓm so¸t s¶n l­îng xuÊt khÈu cßn h¹n chÕ. Theo dù b¸o cña Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) ®Õn n¨m 2005 gi¸ cµ phª arabica lµ 2.540 USD/ tÊn, gi¸ cµ phª Robusta lµ 1.860 USD /tÊn. Nh­ vËy theo chØ tiªu trªn th× gi¸ cµ phª ®Õn n¨m 2005 cã thÓ kh¶ quan h¬n nhiÒu. 2. C¨n cø vµo kh¶ n¨ng cña ngµnh cµ phª hiÖn nay: Do ®iÒu kiÖn vÞ trÝ ®Þa lý vµ khÝ hËu ViÖt Nam rÊt phï hîp víi viÖc trång c©y cµ phª. NÕu tèt th× cµ phª ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ chÊt l­îng cao cã chÊt l­îng th¬m ngon so víi khu vùc vµ thÕ giíi. * T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong thêi gian qua rÊt kh¶ quan Giai ®o¹n 1986 - 1988 tèc ®é t¨ng tr­ëng vÒ s¶n l­îng ®¹t kho¶ng 13,36%. Nh÷ng n¨m võa qua s¶n l­îng xuÊt khÈu ®· t¨ng nh÷ng b­íc nh¶y vät. Tõ chç hµng n¨m xuÊt khÈu kh«ng qu¸ 100 ngh×n tÊn sang ®¹t 500 ngh×n tÊn víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Ët 500 triÖu USD. §Æc biÖt n¨m 1999 ta xuÊt khÈu ®­îc 382.000 tÊn ®¹t kim ng¹ch 594 triÖu USD (n¨m cao nhÊt). N¨m 2000 diÖn tÝch cµ phª cña ta kho¶ng 400.000 ha b»ng 108,2 so víi n¨m 1999,s¶n l­îng ®¹t 690.000tÊn t¨ng 26,23 so víi n¨m 1999. Riªng §¾c L¾c s¶n xuÊt víi diÖn tÝch xÊp xØ 200.000 ha cµ phª, khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu ®¹t 70% l­îng xuÊt khÈu c¶ n­íc. N¨m 2001 theo thèng kª míi nhÊt s¶n l­îng xuÊt khÈu lµ 910.000 tÊn ®¹t kim ng¹ch 387 triÖu USD. Nh­ vËy s¶n l­îng xuÊt khÈu t¨ng 124,3 % so víi n¨m 2000 vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch gi¶m 22,8%. Nh­ vËy con sè trªn ph¶n ¸nh gi¸ cµ phª thÕ giíi n¨m 2001 gi¶m xuèng nhanh chãng lµm gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam. Nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng gi¸ cµ phª gi¶m lµ cung cµ phª thÕ giíi v­ît qu¸ cÇu cµ phª thÕ giíi. Mét sè n­íc s¶n xuÊt cµ phª lín nhÊt thÕ giíi ®­îc mïa cµ phª. §Ó kh¾c phôc ®­îc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng thÕ giíi vµ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®ßi hái chóng ta ph¶i nhanh chãng t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p ®óng ®¾n. * Vai trß cña ngµnh cµ phª lµ v« cïng to lín nhÊt lµ trong giai ®o¹n ®Çu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ ngµnh xuÊt khÈu cµ phª ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ to lín cho ®Êt n­íc. Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®¹t kho¶ng gÇn 500 triÖu USD. Ngoµi ra ngµnh cµ phª cßn gióp cho ®Êt n­íc gi¶i quyÕt hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi kh¸c nh­: t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng chôc v¹n ng­êi lao ®éng víi thu nhËp cao, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh vÒ ®Þnh canh, ®Þnh c­, x©y dùng vïng kinh tÕ míi, xo¸ bá c©y thuèc phiÖn, phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc, b¶o vÖ m«i tr­êng sèng vµ gi÷ g×n an ninh quèc phßng. * Ngµnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. ®Õn th¸ng 10/2000 ViÖt Nam chÝnh thøc trë thµnh n­íc xuÊt khÈu cµ phª thø 2 thÕ giíi sau Braxin v­ît Colombia ®· ra nhËp vµ trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc cµ phª thÐ giíi (ICO) vµ nhiÒu lÇn ViÖt Nam ®­îc hiÖp héi c¸c nhµ s¶n xuÊt cµ phª thÕ giíi (ACPC) ®Ò nghÞ nhËp hiÖp héi 14 n­íc thµnh viªn nµy. §©y chÝnh lµ nh÷ng ®éng lùc quan träng ®Ó ta ph¸t triÓn ngµnh cµ phª mét c¸ch l©u dµi. 3. C¨n cø vµo c¸c quan ®iÓm vµ chñ tr­¬ng cña §¶ng. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña c¶ n­íc nªu ra sö dông ®Êt ®ai l©u dµi, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 lµ x©y dùng nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam t¨ng tr­ëng nhanh, bÒn v÷ng theo ®Þnh h­íng nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸i, thùc hiÖn ®a canh, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, kÕt hîp n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, ®¸p øng víi nhu cÇu ngµy cµng cao vµ xuÊt khÈu ®¹t hiÖu qu¶ cao, n©ng nhanh ®êi sèng nh©n d©n x©y dùng n«ng th«n míi. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2010 ®Êt n«ng nghiÖp dµnh cho c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m lµ 2.575.800 ha. Trong ®ã c¸c lo¹i c©y ph¸t triÓn theo thø tù ­u tiªn lµ: cµ phª, cao su, chÌ... T¹i §¹i héi VIII §¶ng ®· nªu ra "më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, v× xuÊt khÈu lµ h­íng ­u tiªn hµng ®Çu, träng ®iÓm cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o thªm mÆt b»ng xuÊt khÈu chñ lùc, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng... Theo c¸c v¨n kiÖn trªn ta thÊy §¶ng ®· rÊt coi träng xuÊt khÈu coi ®ã lµ nhiÖm vô hµng ®Çu cña kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu mét sè ngµnh chñ lùc, v× vËy nghÜ ngay ®Õn lîi Ých to lín cã triÓn väng ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª. Riªng vÒ ngµnh cµ phª, §¹i héi viÕt: "Cho d©n vay vèn ®Ó ph¸t triÓn m¹nh cµ phª, m¬ réng c«ng suÊt d©y chuyÒn cµ phª ho¸ tõ 100tÊn/ n¨m hiÑn nay lªn 1000 tÊn/ n¨m ®ång thêi §¶ng chó träng lång ghÐp c¸c ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµo c¸c ch­¬ng tr×nh kh¸c nhÊt lµ 2 ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ nßng cèt". Nh­ vËy ta cã thÓ tæng kÕt quan ®iÓm cña §¶ng nh­ sau: * Quan ®iÓm vÒ s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam s¶n xuÊt ra chñ yÕu lµ ®Ó xuÊt khÈu 90%, 10% tiªu dïng trong n­íc, v× vËy ngµnh cµ phª cÇn ph¶i ®­îc lËp qui ho¹ch vµ lËp chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi, ph¸t triÓn cµ phª vµo xuÊt khÈu th× ph¶i n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ uy tÝn cña s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam ®ång thêi ph¶i ®Èy m¹nh viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô. Ph¶i tËn dông vµ ph¸t triÓn tèi ®a tÝnh n¨ng ®éng cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ cïng ®ãng gãp vèn vµ søc lao ®éng vµo ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. Bªn c¹nh ®ã lµ c©y cµ phª cÇn ph¶i ®­îc tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu mét c¸ch cã hÖ thèng, thèng nhÊt trong quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ cã sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc. * Quan ®iÓm vÓ hiÖu qu¶ kinh tÕ Chi phÝ c¬ héi cña viÖc sö dông ®Êt trång cµ phª so víi viÖc trång c¸c c©y n«ng s¶n kh¸c nh­ g¹o, cao su, l¹c... th× nhá h¬n, ®iÒu nµy ®ång nghÜa víi cïng mét diÖn tÝch ®Êt nhÊt ®Þnh nÕu trång cµ phª sÏ thu ®­îc lîi nhuËn cao h¬n so víi c¸c c©y n«ng s¶n kh¸c v× gi¸ trÞ kinh tÕ cña c©y cµ phª cao h¬n nªn cã thª nãi c©y cµ phª cã lîi thÕ so s¸nh cao h¬n so víi c¸c hµng ho¸ n«ng nghiÖp kh¸c. Qu©n ®iÓm lîi Ých kinh tÕ chØ ra r»ng ta cÇn ph¶i ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª sÏ cho hiÖu qu¶ cao h¬n khi sö dông nguån lùc ®Êt ®ai ®Ó th©m canh c¸c c©y n«ng s¶n kh¸c. C©y cµ phª cÇn ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn nh­ng ph¶i coi träng bè trÝ s¶n xuÊt cµ phª hîp lý ®Ó b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i vµ ph¶i ®Æt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn tæng hîp c¸c c©y trång theo quy ho¹ch ph¸t triÓn hîp lý. *Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ x· héi. C©y cµ phª ®­îc trång chñ yÕu ë vïng T©y Nguyªn, c¸c vïng MiÒn nói vµ Trung du phÝa B¾c. C¸c vïng nµy tËp trung phÇn lín lµ c¸c d©n c­ cßn nghÌo nµn l¹c hËu, c¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm. ViÖc ph¸t triÓn c©y cµ phª lµ c©y ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, sÏ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng vµ cã thu nhËp cao, ®ång thêi thóc ®Èy kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ cña c¸c vïng ®ã ph¸t triÓn theo. XÐt vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cã thÓ chÊp nhËn ­u tiªn thÞ phÇn (kÓ c¶ vÒ vèn) cho vung MiÒn Nói phÝa B¾c vµ khu vùc T©y nguyªn ®Ó ph¸t triÓn c©y cµ phª nh»m xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gãp phÇn chÊm døt n¹n ph¸ rõng vµ du canh du c­. * Quan ®iÓm vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i ViÖc t¨ng c­êng trång cay cµ phª sÏ t¹o ra th¶m thùc vËt bao phñ lªn c¸c vïng ®Êt trèng ®åi träc. NhÊt lµ víi n­íc ta hiÖn nay møc ®é che phñ b»ng c©y rõng vµ c©y l©u n¨m rÊt thÊp t¹i hÇu hÕt c¸c vïng tû lÖ che phñ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Tuy nhiªn c¸c phÇn cã tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ trong viÑc tr«ng c©y cµ phª, ph¶i ph¸t triÓn c©y cµ phª trong qui ho¹ch vµ kÕ ho¹ch tæng thÓ , tr¸nh viÖc ph¸t triÓn tù ph¸t bõa b·i dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chÆt ph¸ rõng ®Ó trång c©y cµ phª. * Quan ®iÓm thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ. §Æc diÓm cña s¶n xuÊt cµ phª lµ vèn lín, thêi gian thu håi l©u. Nguån vèn trong n­íc cña ta cßn qóa Ýt ái ®ã lµ lý do v× sao søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña ta trong thêi gian qua cßn kÐm. Qu¸n triÖt quan ®iÓm huy ®éng vèn "vèn trong n­íc lµ quyÕt ®Þnh, vèn n­íc ngoµi lµ quan träng" ta cÇn ph¶i huy ®éng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh cµ phª phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc b»ng c¸ch: - Vay vèn n­íc ngoµi d­íi nhiÒu h×nh thøc l·i suÊt thÊp, ­u ®·i g¾n víi c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ,x· héi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. - Më réng h¬n n÷a c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt. - Thu hót vèn ®Çu t­ vµo chÕ biÕn. Hiªn t¹i chóng ta vÉn chñ yÕu xuÊt khÈu cµ phª ë d¹ng th« do vËy chÊt l­îng thÊp. V× vËy ®Çu t­ vµo chÕ biÕn ®ãng vai trß hÕt søc quan träng nh»m n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vµ ®Èy gi¸ lªn ngang b»ng c¸c n­íc kh¸c. Më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ tiÕp cËn thÞ tr­êng tiªu thô, t×m thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh, xuÊt khÈu trùc tiÕp, kh«ng qua m«i giíi trung gian, tËp trung xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng lín, nh÷ng b¹n hµng æn ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã cÇn chó träng viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiªu thô míi. *Quan ®iÓm ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª g¾n víi ®Þnh canh, ®Þnh c­, ph©n bæ l¹i d©n c­ vµ lao ®éng, x©y dùng vïng kinh tÕ míi. Ph¸t triÓn c©y cµ phª g¾n liÒn víi qui tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña c¸c ®ång bµo d©n téc thiÓu sè gãp phÇn t¹o ra cuéc sèng æn ®Þnh, l©u dµi. Thùc hiÖn ph©n bæ l¹i d©n c­ vµ lao ®éng ®­a d©n c­ lªn c¸c vïng Nói, T©y Nguyªn cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c©y cµ phª ®Ó ph¸t triÓn vïng kinh tÕ míi t¹o ra thu nhËp vµ gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m søc Ðp d©n sè ë vïng ®« thÞ. II. Ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh cµ phª ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 - 2005 1. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn. C¨n cø vµo c¸c xu h­íng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi vµ c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn ngµnh cµ phª cña §¶ng. trong thêi gian tíi ®Ó n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ tÝnh c¹nh tranh cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ngµnh cµ phª cÇn thùc hiÖn theo c¸c ph­¬ng h­íng sau: Mét lµ, ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó n©ng cao tû träng cµ phª ch¾c, bÒn s©u. HiÖn nay chÊt l­îng cµ phª thÊp h¬n so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi do c«ng nghÖ s¶n xuÊt cßn l¹c hËu, ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn thñ c«ng do ng­êi d©n lµm cßn phæ biÕn, c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng cµ phª cña ta thÊp nh­ ®é Èm, t¹p chÊt, h¹t ®en vì vµ kÝch th­íc h¹t. Lo¹i tèt nhÊt lµ R1, sau ®ã lµ R2A, R2B. Tõ n¨m 1993 trë vÒ tr­íc hÇu hÕt cµ phª cña ta thuéc lo¹i R2B sau n¨m 1995 lµ R2A chiÕm 45%, tíi vô 1997 - 1998 hÇu hÕt cµ phª cña ta thuéc lo¹i R1 vµ R2A lo¹i R2B cßn rÊt Ýt, nh÷ng n¨m gÇn ®©y lo¹i cµ phª R1 ®· t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Gi¸ cña lo¹i cµ phª R2A cao h¬n R2B tõ 25 - 30 USD/tÊn, gi¸ R1 cao h¬n R2B Ýt nhÊt lµ 100 USD/ tÊn. Hai lµ viÖc ph¸t triÓn ngµnh cµ phª phg¶i tiÕn hµnh theo quy ®Þnh chÆt chÏ ®¶m b¶o c©n ®èi n­íc - v­ên vµ theo l­îng t¨ng chñng lo¹i cµ phª arabica gi¶m tû lÖ chñng lo¹i Robusta. Thñ T­íng chÝnh phñ ®· cã quyÕt ®Þnh sè 172/Q§- TTG ngµy 24/03/1997 cho phÐp ngµnh cµ phª ®­îc phÐp vay quü ph¸t triÓn Ph¸p (CFD) 42 triÖu ®Ó t¨ng diÖn tÝch trång cµ phª ®Õn n¨m 2005. C«ng t¸c thuû lîi ®Æc biÖt ®­îc ChÝnh phñ quan t©m vµ ®Ò cËp chi tiÕt trong ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn khu vùc t©y Nguyªn ®Õn n¨m 2010. Tuy nhiªn viÖc triÓn khai cßn h¬i chËm v× thiÕu vèn nghiªm träng. Gi¶m diÖn tÝch trång cµ phª Robusta ë T©y Nguyªn ®ång thêi t¨ng dÇn diÖn tÝch cµ phª arabica ë cacs tØnh cña vïng Trung du vµ vïng Nói phÝa B¾c. Tuy nhiªn viÖc trång cµ phª ph¶i ®­îc bè trÝ trong qui ho¹ch ph¸t triÓn hîp lý phï hîp víi ®iÒu kiÖn thæ nh­ìng cña tõng vïng, tr¸nh t×nh tr¹ng phong trµo tØnh nµo còng trång, huyÖn nµo còng trång, lµm gi¶m n¨ng suÊt th× yªu cÇu trî gi¸ nÕu kh«ng trî gi¸ th× chÆt bá g©y l·ng phÝ lín. ViÖc n©ng cao diÖn tÝch trång cµ phª lªn 500.000 ha tiÕn hµnh ®ång bé víi n©ng cao n¨ng suÊt vµ h¹ gi¸ thµnh. Do t×nh h×nh thÞ tr­êng thÕ giíi ®ang cã nhiÒu bÊt æn, gi¸ cµ phª gi¶m mét c¸ch kû lôc 7 n¨m gÇn ®©y do cung cµ phª lín h¬n cÇu cµ phª. Nh÷ng n¨m tíi chØ t¨ng c­êng trång cµ phª ë c¸c vïng ®Êt trèng ®åi träc, tr¸nh ph¸ rõng g©y « nhiÔm m«i tr­êng vµ kh«ng hiÖu qu¶. Ba lµ, ®æi míi tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ lµm c¶i thiÖn c«ng t¸c kiÓm tra chÊt l­îng ®Ó n©ng cao uy tÝn cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, võa gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Nhµ n­íc cÇn c«ng bè tiªu chuÈn cµ phª xuÊt khÈu ViÖt Nam phï hîp víi tiªu chuÈn thÕ giíi hoÆc Ýt nhÊt cïng ngang víi c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng c¸c khu vùc. CÇn ph¶i quan t©m chÆt chÏ tõ kh©u thu h¸i, b¶o qu¶n, ph¬i, sµng, chÕ biÕn cµ phª. Nhµ n­íc cÇn cho nh©n d©n vay vèn ®Ó ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ chÕ biÕn, ph¬ sÊy. §ång thêi ph¶i x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®Ó phôc vô cho viÖc chÕ biÕn cµ phª xuÊt khÈu. Nghiªn cøu c¸c lo¹i gièng míi phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i vµ thæ nh­ìng cña tõng khu vùc, liªn kÕt víi c¸c héi nghiªn cøu chÕ ®é bãn ph©n, chèng s©u bÖnh, qui tr×nh thu ho¹ch vµ s¬ chÕ hîp lý vµ phæ biÕn s©u réng tíi nguån trång cµ phª. Bé n«ng nghiÖp vµ Bé khoa häc c«ng nghÖ cÇn ph¶i ban hµnh tiªu chuÈn cµ phª ViÖt Nam thay thÕ cho hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng cò kh«ng cßn phï hîp. §ång thêi ph¶i tiÕn hµnh "thö nÕm" vµo TCVN ®Ó ®¹t yªu cÇu kh¸ch hµng kÕt hîp víi tiªu chuÈn ngo¹i quan. Bèn lµ, n©ng cao h¬n n÷a vai trß cña hiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam. Vai trß cña hiÖp héi cµ phª ca cao kh«ng chØ lµ tËp hîp c¸c nhµ s¶n xuÊt, kinh doanh vµ cung øng dÞch vô kü thuËt trong ngµnh cµ phª ®Ó phèi hîp hµnh ®éng vµ n©ng cao søc c¹nh tranh mµ cßn c¶ phèi hîp x©y dùng qui ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh, phæ biÕn kü thuËt canh t¸c, thu ho¹ch, chÕ biÕn, b¶o qu¶n ®Õn ng­êi trång cµ phª, träng tµi xö lý c¸c m©u thuÉn ph¸t sinh trong néi bé ngµnh vµ hîp t¸c quèc tÕ. Trong thêi gian qua vai trß cña HiÖp héi cµ phª ca cao ViÖt Nam cßn mê nh¹t do (thiÕu ng­êi tµi chÝnh, thiÕu c¬ së vËt chÊt, thiÕu trî gióp cña nhµ n­íc...). HiÖn nay ®· cã nh÷ng ®æi míi quan träng trong tæ chøc vµ hµnh ®éng lµ: - Mäi doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª ph¶i lµ thµnh viªn cña hiÖp héi. - Cho phÐp hiÖp héi thu phÝ trªn ®Çu tÊn cµphª xuÊt khÈu ®Ó cã kinh phÝ thuª trô së, thuª tæng th­ ký vµ thuª bé m¸y ®iÒu hµnh nhÊt lµ nh©n sù cho c¸c ban quan träng nh­ ban kü thuËt vµ ban hîp t¸c quèc tÕ. - ChuyÓn giao quyÒn h¹n kh«ng h¼n lµ quyÒn qu¶n lý nhµ n­íc cho hiÖp héi, thÝ dô quyÒn ®iÒu hµnh quü ph¸t triÓn ngµnh , quyÒn thèng nhÊt gi¸ tèi thiÓu... N¨m lµ, cã chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ ®óng ®¾n tõ bªn ngoµi vµo lÜnh vùc chÕ biÕn cµ phª. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc sÏ ®¶m b¶o kh©u chÕ biÕn th«. Thêi gian tíi sÏ thu hót vèn ®Çu t­ bªn ngoµi vµo kh©u chÕ biÕn s©u nh­ kh©u rang xay vµ chÕ biÕn hoµ tan, ®Æc biÖt kh«ng cho phÐp c¸c chi nh¸nh C«ng ty n­íc ngoµi ®­îc kinh doanh cµ phª nhãm xuÊt khÈu. Môc tiªu lµ t×m mäi c¸ch ®Ó thu hót c«ng nghÖ chÕ biÕn tiªn tiÕn tõ n­íc ngoµi. C¨n cø vµo xu h­íng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi vµ nh÷ng thùc tr¹ng, triÓn väng ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam ta x©y dùng c¸c môc tiªu bao trïm ®Õn n¨m 2005 lµ th©m canh t¨ng n¨ng suÊt ®Çu t­ vµo kh©u chÕ biÕn, n©ng cao chÊt l­îng vµ uy tÝn cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu nh»m thu ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. tõ ®ã ta x©y dùng thµnh c¸c môc tiªu cô thÓ lµ: a/ VÒ mÆt s¶n xuÊt: Theo nghÞ quyÕt 09.2000/NQCP ngµy 11/06/2000 cña ChÝnh phñ th× ngµnh cµ phª ViÖt Nam sÏ trång ®­îc 500.000 ha trong ®ã 400.000 ha lµ cµ phª vµ 100.000 ha cµ phª arabica ®Õn n¨m 2005 vµ s¶n l­îng sÏ ®¹t tõ 700.00 - 800.000 tÊn cµ phª nh©n ®­a kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc lªn xÊp xØ 1 tû USD. b/ VÒ chØ tiªu: X©y dùng vµ n©ng cÊp mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn cµ phª c«ng suÊt 1000 tÊn/ n¨m ®Õn n¨m 2005. 10 - 12 % s¶n l­îng cµ phª cña ViÖt Nam ®­îc tinh chÕ tr­íc khi xuÊt khÈu. Cµ phª xuÊt khÈu lo¹i tèt, gi¸ cao chiÕm kho¶ng 60%. §Æc biÖt n©ng cÊp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ë c¸c tØnh MiÒn Nói hay Trung du B¾c Bé. B¶ng 13: C¸c nhµ m¸y sÏ ®­îc x©y dùng ë c¸c tØnh TØnh Sè nhµ m¸y TØnh Sè nhµ m¸y S¬n La Lai Ch©u Yªn B¸i Phó Thä Tuyªn Quang L¹ng S¬n 2 1 2 1 2 1 NghÖ An Thõa Thiªn HuÕ §¾c L¾c L©m §ång §ång Nai Hµ Néi 1 1 3 2 3 1 Nguån : tæng c«ng ty cµ phª ViÖt Nam c/VÒ xuÊt khÈu: T¨ng tû lÖ xuÊt khÈu cµ phª arabica, gi¶m tû lÖ xuÊt khÈu cµ phª Robusta phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 ®¹t tû lÖ: 3,5 - 4 Robusta 1 arabica. Tû träng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong c¬ cÊu cµ phª xuÊt khÈu thÕ giíi ®¹t kho¶ng 9,6%; s¶n l­îng ®¹t 800.000 tÊn (tèc ®ä t¨ng b×nh qu©n 3,9% n¨m), kim ng¹ch ®¹t 800 triÖu USD (tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 8,7%/ n¨m). ThÞ tr­êng xuÊt khÈu: tiÕp tôc cñng cè h¬n n÷a thÞ tr­êng truyÒn thèng, t¨ng c­êng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng lín vµ cã triÓn väng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü, Trung quèc, NhËt B¶n, §øc, EU... B¶ng 14: Dù b¸o xu h­íng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 - 2005 N¨m ChØ tiªu 2001 2002 2003 2004 2005 Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n S¶n l­îng(1000 tÊn) 680 713 741 770 800 3.9 Kim ng¹ch (triÖuUSD) 340 623 677 736 800 8.7 Nguån: Vô KÕ Ho¹ch Thèng Kª Bé Th­¬ng M¹i III. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 - 2005. 1. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cµ phª xuÊt khÈu: 1.1 Chän vµ lai t¹o gièng cµ phª chÊt l­îng tèt, n¨ng suÊt cao Thùc tÕ cho thÊy nh÷ng c«ng tr×nh chän vµ lai t¹o gièng míi cña mét sè n­íc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ®æi míi trång cµ phª ë mét sè n­íc. Nh÷ng n¨m qua ta ®· nhËp ®­îc mét sè gièng c©y cµ phª cho n¨ng suÊt cao vµ s¶n l­îng cao nh­: Banbon, Catlerra, Amerello, Caturra ... ®· ban ®Çu nh©n gièng ra mét sè n­íc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©ycho thÊy nh÷ng kÕt qu¶. §Æc biÖt lµ gièng Caturra cho n¨ng suÊt cao vµ chÞu ®ùng ®­îc ®iÒu kiÖn khÝ hËu kh¾c nghiÖt nh­ rÐt ®Ëm vµ h¹n h¸n. Cã ®­îc kÕt qu¶ nµy lµ do ta ®· hîp t¸c khoa häc kü thuËt víi CuBa. Nhê cã sù ®Çu t­ vµo ph¸t triÓn gièng míi thêi gian qua nªn ta ®· ®­a vµo s¶n xuÊt mét tËp ®oµn 29 chñng lo¹i cµ phª kh«ng cã bªnh cao. C«ng t¸c tuyÓn chän lai t¹o gièng míi rÊt phøc t¹p ®ßi hái nhiÒu qui tr×nh kiÓm tra ®¸nh gi¸ víi nhiÒu tiªu chuÈn kh¸c nhau, kh«ng nh÷ng ®ßi hái gièng míi ph¶i cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cao mµ cßn ®ßi hái tÝnh di truyÒn tèt. ViÖc chän vµ lai t¹o gièng cã vai trß cùc kú quan träng trong viÖc n©ng cao cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. Cã thÓ nãi c«ng viÖc nµy cã vÞ trÝ quan träng ®Çu tiªn cho viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª xuÊt khÈu. V× vËy cÇn ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ phèi hîp víi viÖn Eakmat, c¸c trung t©m nghiªn cøu cã liªn quan, võa nghiªn cøu tuyÓn chän võa x©y dùng quy tr×nh canh t¸c thÝch hîp cho tõng vïng. Mét mÆt s¶n xuÊt vµ cung cÊp gièng tèt vµ dÞch vô kü thuËt cho c¸c ®Þa ph­¬ng trong khu vùc. C«ng t¸c chän gièng vµ lai t¹o gièng ®ßi hái mÊt nhiÒu thêi gian, c«ng søc vµ tiÒn b¹c, cã khi hµng vµi chôc n¨m míi t×m ra gièng cµ phª cã chÊt l­îng, phÈm chÊt tèt, phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tõng vïng. NÕu kh«ng cã ph­¬ng h­íng ®óng ®¾n trong hîp t¸c nghiªn cøu vµ ®Çu t­ trang thiÕt bÞ ngay tõ ®Çu sÏ dÉn ®Õn tèn kÐm rÊt lín c«ng søc vµ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. ViÖc ®Çu t­ vµo chän gièng vµ lai t¹o gièng lµ nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu nÕu thµnh c«ng võa sÏ ®em l¹i triÓn väng lín trong viÖc trång cµ phª, n©ng cao chÊt l­îng vµ n¨ng suÊt cµ phª. 1.2 §Èy m¹nh th©m canh diÖn tÝch cµ phª hiÖn cã . Trong thêi gian võa qua chóng ta ch­a ch¨m lo ®óng møc vµo viÖc n©ng cao chÊt l­îng cµ phª, dÉn ®Õn chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña chóng ta kÐm, gi¸ thÊp, trong khi diÖn tÝch cµ phª cña ta t¨ng mét c¸ch å ¹t dÉn ®Õn cïng mét lóc chóng ta võa ph¶i më réng diÖn tÝch võa ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ th©m canh trong ®iÒu kiÖn vèn bÞ h¹n hÑp. V× thÕ tr×nh ®é th©m canh thÊp ¶nh h­ëng ®Õn c©n ®èi gi÷a nøoc v­ên vµ c©n ®èi gi÷a chñng lo¹i Robusta - arabica. So víi kh¶ n¨ng thùc tÕ th× møc t¨ng n¨ng suÊt cña ta ch­a cao vµ cßn kh«ng ®ång ®Òu. h¬n n÷a viÖc më réng diÖn tÝch cµ phª mang tÝnh chÊt phong trµo, tù ph¸t, diÖn tÝch trång cña ta ®· trång kÐm hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy ta ph¶i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ l¹i chÊt l­îng c©y cµ phª gi¶m diÖn tÝch kÐm hiÖu qu¶ ®Ó tËp trung ®Çu t­ th©m canh trªn phÇn diÖn tÝch cµ phª hiÖn cã ®Ó n©n cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. VÒ h­íng ®Çu t­ th©m canh cÇn tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò sau: - TËp trung gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò ®¸p øng nhu cÇu vÒ ph©n bãn cho th©m canh. Thêi gian võa qua cung cÊp ph©n bãn cho th©m canh cµ phª rÊt Ýt vµ cßn thiÕu nhiÒu, v× vËy cÇn ph¶i quy ho¹ch hîp lý c¸c nguån ph©n bãn ë c¸c tr¹m, nhµ m¸y, nu«i gia sóc, gia cÇm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph©n bãn cho viÖc trång cµ phª. NÕu c¸c c¬ së cung cÊp ph©n bãn kh«ng cung cÊp ®ñ sè l­îng cÇn thiÕt cho ngµnh cµ phª th× ph¶i nhËp khÈu ph©n, më réng hÖ thèng dÞch vô ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu ph©n bãn cho th©m canh c©y cµ phª. Sè l­îng vµ chÊt l­îng cña ph©n bãn ph¶i phï hîp víi quy tr×nh kü thuËt trång vµ ch¨m sãc c©y cµ phª, ph©n bãn h÷u c¬ víi 2 n¨m 1 lÇn khèi l­îng tõ 12 - 15 tÊn/ ha vµ hµng n¨m cuèi vô ph¶i bãn kho¶ng 200 kg ®¹m nguyªn chÊt, 100 kg kali vµ 200 kg l©n. - TËp trung mäi nguån lùc vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho th©m canh v× c©y cµ phª kh«ng yªu cÇu chi phÝ hµng n¨m lín. - TËp trung gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò vÒ n­íc t­íi cho cµ phª. VÊn ®Ò n­íc t­íi rÊt khã kh¨n cho 2 vïng T©y nguyªn vµ §«ng Nam Bé. thùc tÕ ®Çu t­ cña 2 vïng vµo hÖ th«ng t­íi tiªu lµ rÊt lín nh­ng hiÖu qu¶ vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tr«ng cµ phª, nguån n­íc m¹nh hiÖn nay rÊt thiÕu do n¹n ph¸ rõng, nguån n­íc ngÇm còng c¹n dÇn do qu¸ tr×nh giÕng khoan khai th¸c. MÆt kh¸c thiÕt bÞ m¸y t­íi èng dÉn, nguån n¨ng l­îng cho m¹ng l­íi t­íi cã nhiÒu khã kh¨n, ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng toÝ n¨ng suÊt cµ phª do ®ã cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: + Trång rõng lµ ph­¬ng ph¸p quan träng, l©u dµi + X©y dùng hÖ thèng thuû ®iÖn ®Ó tiÕp thu nguån ®iÖn l­íi quèc gia + Cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho viÖc t­íi n­íc - CÇn ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu phßng trõ s©u bÖnh cho cµ phª S©u bÖnh ph¸ h¹i lµm ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn n¨ng suÊt cµ phª. Khi më réng quy m« s¶n xuÊt - Hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì, khuyÕn khÝch cµ phª ngoµi quèc doanh, ®Èy m¹nh th©m canh s¶n xuÊt. V× hiÖn nay cµ phª ngoµi quèc doanh chiÕm ngoµi 30% diÖn tÝch cµ phª trong n­íc. 1.3. TiÕp tôc ph¸t triÓn cay cµ phª, æn ®Þnh cay cµ phª víi gi¶m sù chªnh lÖch vÒ chñng lo¹i cµ phª. Do ®Æc ®iÓm vÒ thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi hiÖn nay chñ yÕu tiªu thô cµ phª arabica (chiÕm 70%), nhu cÇu tiªu thô cµ phª nµy vÉn t¨ng, trong khi c¬ cÊu s¶n xuÊt cµ phª cña ta 90% cµ phª Robusta, 10% cµ phª arabica ®©y lµ sù bÊt hîp lý lín. gi¸ cµ phª arabica trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cao h¬n gi¸ cµ phª robusta trung b×nh kho¶ng 20 - 30% thËm chÝ cã lóc cao h¬n 42,5%. H¬n n÷a viÖc trång cµ phª arabica cã lîi h¬n cµ phª Robusta thÓ hiÖn ë ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n ®Ó s¶n xuÊt mét ha cµ phª. Cµ phª ®­îc trång chñ yÕu ë miÒn Nói phÝa B¾c, gi¸ ngµy c«ng lao ®éng thÊp. Cµ phª chØ cã thêi gian kiÕn thiªt c¬ b¶n ng¾n. 1.4. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch hç trî s¶n xuÊt. C©y cµ phª lµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, thêi gian thu håi vèn l©u vµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ hËu vµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c. V× vËy ®Ó t¹o ra nh÷ng ®éng lùc khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt t¨ng c­êng ®Çu t­ s¶n xuÊt nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch sau: * ChÝnh s¸ch hç trî vèn: Th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp nh»m vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: - §Çu t­ vµo viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng quan träng cã t¸c dông lín trªn c¸c vïng s¶n xuÊt cµ phª réng lín nhÊt ®Þnh cô thÓ lµ viÖc ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi phôc vô cho t­íi tiªu n­íc, hÖ thèng giao th«ng, c¸c c¬ së chÕ biÕn cã tr×nh ®é kh¸c, hÖ thèng kho tµng b¶o qu¶n s¶n phÈm, c¸c c¬ së dÞch vô söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ, dÞch vô mua b¸n vËt t­ s¶n phÈm. - Khi ®Çu t­ th× mét phÇn vèn ®Çu t­ do ng©n s¸ch cÊp, phÇn kh¸c nhµ n­íc cho vay hoÆc nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm ®Ó huy ®éng vèn trong d©n. - Mäi c«ng tr×nh c¬ b¶n ®· hoµn thµnh ph¶i giao cho c¸c c¬ quan nhÊt ®Þnh qu¶n lý, sö dông, c¸c c¬ quan nµy cã tr¸ch nhiÖm khai th¸c c¸c c«ng tr×nh qua dÞch vô s¶n xuÊt hoÆc thu lÖ phÝ sö dông c«ng tr×nh ®ã ®Ó hoµn thµnh vèn n©ng cÊp. - Nhµ n­íc ¸p dông chÝnh s¸ch cho vay dµi h¹n víi viÖc më réng diÖn tÝch cµ phª vµ cho vay ng¾n h¹n ®èi víi cµ phª th©m canh. Nhµ n­íc c¨n cø vµo thùc tr¹ng cña thÞ tr­êng cµ phª mµ cã chÝnh s¸ch hç trî n«ng d©n mét c¸ch kÞp thêi vµ hîp lý. * ChÝnh s¸ch thuÕ n«ng nghiÖp: chÝnh s¸ch thuÕ n«ng nghiÖp t¸c ®éng th«ng qua c¸c biÖn ph¸p sau: - Thu thuÕ theo h¹ng ®Êt vµ theo biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng víi môc ®Ých ®Ó x©y dùng gi¸ b¶o hiÓm cho s¶n xuÊt khi gi¸ cµ phª thÕ giíi xuèng thÊp. - Víi c¸c vïng ®Êt trèng, ®åi träc ph¶i ¸p dông thêi gian miÔn thuÕ dµi h¬n cô thÓ lµ kho¶ng 3 - 5 n¨m, tõ khi c©y cµ phª ®­îc ®­a vµo khai th¸c míi thu thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch trång trªn c¸c vïng ®Êt nµy. * ChÝnh s¸ch trî gi¸ s¶n xuÊt: §Æc diÓm rÊt quan träng trong s¶n xuÊt c«ng, n«ng nghiÖp dµi ngµy nãi chung vµ c©y cµ phª nãi riªng lµ nhu cÇu tiªu thô ®Òu ®Æn qua c¸c kú, cßn cung cµ phª chØ tËp trung vµo thu ho¹ch, v× vËy ®Õn kú thu ho¹ch cung cµ phª cã thÓ v­ît qu¸ cÇu nªn gi¶m gi¸ cµ phª lµ ¶nh h­ëng ®Õn lîi Ých cña ng­êi trång cµ phª. H¬n n÷a gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi biÕn ®éng m¹nh g©y ra hiÖn t­îng ng­êi thu gom vµ ng­êi xuÊt khÈu, Ðp gi¸ ®èi víi ng­êi trång cµ phª. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cho ng­êi trång cµ phª, nhµ n­íc quy ®Þnh møc gi¸ sµn ®¶m b¶o bï ®¾p chi phÝ s¶n xuÊt vµ cã l·i cho ng­êi trång cµ phª. Nhµ n­íc còng cÇn sö dông quü dù tr÷ ®Ó b×nh æn gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng. * ChÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi: T¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo nh÷ng lÜnh vùc chÕ biÕn cµ phª nh­ kh©u rang xay vµ chÕ biÕn cµ phª hoµ tan. §Æc biÖt kh«ng cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia s¶n xuÊt cµ phª nh©n. 2. C¸c gi¶i ph¸p nh»m ®Çy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam. 2.1. Gi¶i ph¸p vÒ chÕ biÕn, n©ng cao chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu. §Ó t¨ng søc c¹nh tranh vµ ®¶m b¶o uy tÝn cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thêi trang cÇn ph¶i tËp trung vµo ®æi míi c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt tèt c«ng t¸c thu ho¹ch, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt lµ th¸ch thøc lín cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam hiÖn nay. Kh©u ®Çu tiªn rÊt quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng cµ phª chÕ biÕn ®¶m b¶o nguån nguyªn liÖu tèt kh©u nµy ®­îc quyÕt ®Þnh bëi kh©u thu h¸i cµ phª cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c ®¶m b¶o c«ng t¸c thu ho¹ch tèt, lo¹i bá qu¶ h¸i qu¸ xanh, ®¶m b¶o cµ phª chÝn ®­îc thu ho¹ch ph¶i chiÕm 95%. NÕu ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng qu¶ trªn th× vÉn ¸p dông c«ng nghÖ chÕ biÕn ­ít hoÆc ¸p dông c¸n bé chÕ biÕn ph¬i x¸t kh« vÉn ®¹t yªu cÇu chÊt l­îng, xuÊt b¸n theo tiªu chuÈn thö nÕm, míi b¶o ®¶m l­îng vÞ vµ c¸c tiªu chÊt chÊt l­îng kh¸c. VÒ chÕ biÕn n©ng cao chÊt l­îng, cµ phª xuÊt khÈu ta cã c¸c gi¶i ph¸p nh­ sau: * TËp trung ®Çu t­ chÕ biÕn cµ phª nh»m xuÊt khÈu HiÖn nay chóng ta xuÊt khÈu cµ phª nh©n sèng lµ chñ yÕu, ®­îc thùc hiÖn qua hai c«ng ®o¹n. S¬ chÕ cµ phª nh©n vµ chÕ biÕn cµ phª nh©n xuÊt khÈu. - S¬ chÕ cµ phª nh©n: §©y lµ c«ng ®o¹n cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Trong c«ng ®o¹n nµy khi thu ho¹ch cµ phª ng­êi ta lÊy qu¶ c¶ phª t­¬i phèi kh« theo ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn kh« hoÆc theo ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn ­ít cµ phª t­¬i cho vµo m¸y xay x¸t thµnh nh©n cµ phª. §Ó thùc hiÖn tèt vµ cã hiÖu qu¶ c«ng ®o¹n s¬ chÕ cµ phª nh©n ta ph¶i: * §Çu t­ x©y dùng hÖ thèng s¶n phèi, ®óng kü thuËt vµ tiªu chuÈn vÒ cù ly kho¶ng c¸ch, kh«ng ®Ó c¸c qu¶ t­¬ng chång ®èng lªn nhau, nh»m h¹n chÕ tû lÖ h¹t ®en, h¹t bÞ nÊm mèc. H¹tr¸ch nhiÖm chÕ phèi s¹n ®Êt, trªn ®­êng giao th«ng ®Ó kh«ng bÞ lÉn c¸t, ®¸ vµ ®Êt. * §Çu t­ x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn theo ph­¬ng ph¸p ­ít ®¶m b¶o mµu s¾c, h­¬ng vÞ vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó b¸n theo tiªu chuÈn chÕ biÕn thö nÕm, n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu. + Nghiªn cøu, trang bÞ hoµn thiÖn c¸c thiÕt bÞ xay x¸t t­¬i, x¸t kh«, hÖ thèng sÊy nhËp ngo¹i hoÆc chÕ t¹o trong n­íc víi quy m« nhá vµ võa cho hé gia ®×nh hoÆc nhãm hé gia ®×nh. §ång thêi khuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n, hé gia ®×nh cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ nh÷ng c«ng nghÖ chÕ biÕn trªn ®Ó thùc hiÖn dÞch vô s¬ chÕ cho c¸c hé s¶n xuÊt. - ChÕ biÕn cµ phª nh©n xuÊt khÈu, ®©y lµ c«ng ®o¹n chÕ biÕn quan träng sau thu ho¹ch, ®­îc thùc hiÖn trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ c¸c ®¹i lý thu mua chÕ biÕn xuÊt khÈu. Víi c«ng ®o¹n nµy cÇn ®­îc ®©ï t­ d©y chuyÒn c«ng nghÖ t¸i chÕ, sµng ph©n lo¹i, sµng t¹p chÊt, hÖ thèng sÊy kh« ®æi míi ®é Èm, ®¸nh bãng vµ chia nhá h¹t ®em vÒ. KhuyÕn khÝch c¸c c¬ së chÕ biÕn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së nhµ kho b¶o qu¶n, ®æi míi c«ng nghÖ c¸c thiÕt bÞ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i ®¸nh bãng, sÊy kh« vµ t¸ch mÉu bµy laser ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam. §¶m b¶o trªn 80% l­îng cµ phª xuÊt khÈu ®¹t lo¹i cao nhÊt. * Quan t©m ®Çu t­ chiÒu s©u. CÇn ph¶i ®Çu t­ c«ng nghÖ ®Ó ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµ phª chÕ biÕn chiÒu s©u. Lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña cµ phª xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng, lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª. Ngoµi s¶n phÈm cµ phª nh©n sèng xuÊt khÈu cÇn ®Çu t­ chÕ biÕn s©u lµ c¸c s¶n phÈm cµ phª kh¸c nh­ cµ phª rang xay, cµ phª hoµ tan ®· cã s¶n phÈm c¬ së dïng nguyªn liÖu lµ cµ phª nh­: B¸nh, kÑo, s÷a vµ c¸c d¹ng cµ phª láng ®ãng hép... - Cµ phª rang xay, lµ s¶n phÈm tiªu thô chÝnh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, chñ yÕi do hé gia ®×nh vµ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn. Trong t­¬ng lai chóng ta sÏ ph¸t triÓn lo¹i cµ phª nµy trªn thÞ tr­êng thÕ giíi tr­íc hÕt lµ thÞ tr­êng Trung Quèc vµ Hoa Kú. - Cµ phª hoµ tan: ngµy cµng ®­îc tiªu dïng réng r·i trªn thÕ giíi còng nh­ ë ViÖt Nam, c¸c s¶n phÈm míi chÊt l­îng cao ®­îc chÕ biÕn trªn d©y truyÒn c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, ®­îc ng­êi tiªu dïng ­u chuéng do vËy ngoµi viÖc lµ ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao c«ng suÊt chÕ biÕn cµ phª hoµ tan. CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch n­íc ngoµi ®Çu t­ 100% vèn vµo lÜnh vùc nµy, hoÆc Nhµ n­íc ­u tiªn ®Çu t­ vèn x©y dùng c¬ së chÕ biÕn cµ phª hoµ tan. * Hoµn thiÖn hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ. Ngoµi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt c«ng t¸c vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn ta cã thÓ n©ng cao chÊt l­îng cµ phª b»ng biÖn ph¸p rµ so¸t, söa ®æi, bæ sung vµ sím hoÆc thiªn hÖ thèng tiªu chuÈn cµ phª ViÖt Nam phï hîp víi hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ. H¬n thÕ n÷a muèn cho ng­êi d©n thùc hiÖn ®óng víi hÖ thèng tiªu chuÈn th× ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý vµ tuyªn truyÒn phæ cËp réng r·i tiªu chuÈn chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam ®Õn tËn nguån s¶n xuÊt, ng­êi thu mua, t¹o cho mäi ng­êi cã ý thøc tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¶m b¶o uy tÝn cµ phª n­íc ta trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 2.2. Gi¶i ph¸p vÒ Marketing më réng thÞ tr­êng. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nhÊt lµ giai ®o¹n hiÖn nay th× nh©n tè thÞ tr­êng ®ãng vai trß cµng ®Æc biÖt quan träng h¬n. Nh©n tè thÞ tr­êng lµ nh©n tè c¬ b¶n cßn nan gi¶i ®èi víi ngµnh cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong thÕ giíi qua. Nh×n ra thÞ tr­êng thÕ giíi mét ®iÒu bÊt lîi cho ngµnh cµ phª nãi chung lµ nhu cÇu tiªu thô cµ phª t¨ng kh«ng nhiÒu, trong khi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng nhanh. C¸c n­íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª lín lu«n ®­îc mïa. Kh«ng nh÷ng thÕ ngµnh cµ phª ®ang cßn ph¶i c¹nh tranh víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®å uèng kh¸c. H¬n n÷a thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi cßn míi mÎ vµ phøc t¹o ®èi víi chóng ta. Tuy søc m¹nh c¹nh tranh cña cµ phª xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trë nªn lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay. Trong ®ã t¨ng c­êng Marketing më réng thÞ tr­êng lµ gi¶i ph¸p ­u tiªn hµng ®Çu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª cÇn tËp trung vµo mét sè néi dung chñ yÕu sai: - Nghiªn cøu vµ dù b¸o thÞ tr­êng. Dù b¸o thÞ tr­êng lµ c¨n cø ®Ó ta tiÕn hµnh ®iÒu chØnh s¶n xuÊt, cho ¬hï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng, ®Ó x©y dùng mét chiÕn l­îc kÕ ho¹ch, s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý cho ngµnh cµ phª nh»m thóc ®Èy mäi nç lùc cña tõng doanh nghiÖp tõng tæ chøc kinh doanh cµ phª xuÊt khÈu th× cÇn ph¶i n¾m b¾t thÞ tr­êng nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Çy ®ñ vµ dù b¸o chÝnh x¸c thÞ tr­êng tiªu thô. - Tæ chøc hÖ thèng thu mua tiªu thô s¶n phÈm: Thùc tÕ cho thÊy doanh nghiÖp nµo tæ chøc hÖ thèng thu mau tèt th× mua ®­îc khèi l­îng s¶n phÈm lín h¬n. §©y lµ ph­¬ng thøc chñ yÕu h¹n chÕ rui ro, ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ kinh doanh. C¸c ®¬n vÞ kinh doanh chÊt l­îng cÇn tæ chøc, cñng cè vµ qu¶n lý thu mau s¶n phÈm cña m×nh, mua trùc tiÕp tõ nguån s¶n xuÊt. HÖ thèng thu mua cña ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn lµm tèt h¬n n÷a c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng cña hÖ thèng thu mua cµ phª hiÖn nay, ®¶m b¶o tÝnh hîp lý, thuËn lîi, th«ng suèt vµ b×nh ®¼ng. - Tæ chøc tèt c«ng t¸c th«ng tin, giíi thiÖu s¶n phÈm, tiÕp cËn thÞ tr­êng s¶n xuÊt cµ phª chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu, cÇn ®©ï t­ tho¶ ®¸ng cho c«ng t¸c nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ph¶i n¾m ch¾c th«ng tin thÞ tr­êng, xö lý th«ng tin tèt vÒ gi¸ c¶ thÞ tr­êng thÕ giíi, tr¸nh t×nh tr¹ng nhiÒu lo¹i thÞ tr­êng, lòng ®o¹n thÞ tr­êng ®ång thêi t¨ng c­êng c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ khai th¸c thÞ tr­êng, x©y dùng chiÕn l­îc thÞ tr­êng l©u dµi vµ æn ®Þnh. - Ph¸t huy lîi thÕ ®Ó më réng thÞ tr­êng tiªu thô cµ phª: N­íc ta cã lîi thÕ so s¸nh trong viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª so víi c¸c lo¹i kh¸c trªn thÕ giíi. V× vËy t¨ng c­êng s¶n xuÊt cµ phª xuÊt khÈu cµ phª lµ h­íng ®i ®óng nh»m ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh trong hîp t¸c quèc tÕ. §èi víi n­íc ta cµ phª lµ c©y mang l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao nhÊt trong sè c¸c mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ta ®èi víi thÕ giíi cµ phª lµ mÆt hµng ®­îc ®Çu c¬ m¹nh nhÊt nªn kinh doanh cµ phª ®èi víi mét sè doanh nghiÖp kinh doanh cµ phª thÕ giíi mang nÆng tÝnh chiÕn thuËt. V× vËy gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi biÕn ®éng rÊt phøc t¹p. Tuy nhiªn ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc hµng ®Çu trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª nÕu chóng ta biÕt më réng thÞ tr­êng tiªu thô vµ ph¸t huy h¬n n÷a yÕu tè thÞ tr­êng th× gi¸ cµ phª ViÖt Nam cã thÓ nganh víi gi¸ cµ phª cña c¸c n­íc trong khu vùc. HiÖn nay thÞ tr­êng tiªu thô cña ta cßn phÇn lín lµ thÞ tr­êng trung gian. Chªnh lÖch gi÷a gi¸ cµ phª Arabica vµ c¸ phª Robusta ®· ®­îc thu hÑp. §iÒu nµy rÊt cã lîi cho cµ phª ViÖt Nam. 2.3. Gi¶i ph¸p vÒ hç trî xuÊt khÈu. ViÖc thiÕu vèn ®Çu t­ còng dÉn ®Õn nh÷ng thuËt hai cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu v× hä kh«ng thÓ thu mua cµ phª ®Ó dù tr÷ vµ chê c¬ héi gi¸ lªn th× xuÊt khÈu thiÕu vèn còng dÇn ®Õn thô ®éng víi biÕn ®éng cña thÞ tr­êng thÕ giíi. V× vËy cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu vèn ®ã lµ: - Nhµ n­íc cÇn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng, t¹o ®iÒu kiÖn cÊp tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn kho¸n tÝn lín ®Æc biÖt lµ thêi gian hoµn vèn ®ñ dµi ®Ó c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª cã thÓ thu mua cµ phª xuÊt khÈu kÞp thêi vµ ®ñ thêi gian tiªu thô ®­îc víi gi¸ cao. - Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc gi÷ l¹i sè tiÒn hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh, t¹o cho hä cã nguån vèn lín ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã ChÝnh phñ nªn bæ sung thªm vèn l­u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc kinh doanh cã hiÖu qu¶, cã l­îng tån kho lín. - Tõng b­íc cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc b»ng c¸ch b¸n mét phÇn së h÷u cho ngay nh÷ng c«ng nh©n th­¬ng tr­êng, c¸c C«ng ty thuéc VINACAFE. - §èi víi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, chóng ta sÏ t¨ng c­êng thu hót vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh cµ phª ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc chÕ biÕn s©u. nh­ng chØ khuyÕn khÝch c¸c dù ¸n ®Çu t­ d­íi h×nh thøc liªn doanh nghiÖp kh«ng cho phÐp. C¸c dù ¸n ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi: nh­ vËy sÏ qu¶n lý tèt h¬n ®ång thêi ng¨n chÆn n¹n "®Çu t­ chui" cña c¸c C«ng ty n­íc ngoµi. 2.4. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña bé m¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª. ViÖc qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña tô héi ph©n t¸n ngoµi hai tæ chøc qu¶n lý lín nhÊt lµ Vicacaphe vµ Vicofa cßn cã nhiÒu c¬ quan kh¸c n÷a ®ang chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng mÆt kh¸c nhau trong c«ng t¸c qu¶n lý cµ phª xuÊt khÈu. M« h×nh qu¶n lý kiÓu nµy kh¸c so víi m« h×nh qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cµ phª cña mét sè n­íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi. Hä th­êng tæ chøc mét c¬ quan chÞu th­¬ng m¹i qu¶n lý mäi ho¹t ®éng cña ngµnh. Thùc tÕ c¸c n­íc nµy ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh ®em l¹i hiÖu qu¶ cao vµ ph¸t huy ®­îc nh÷ng nç lùc trong nu«i hé. Chóng ta cÇn ph¶i ¸p dông cã chän läc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña nh÷ng n­íc nµy. Chóng ta ph¶i nhanh chãng thµnh lËp mét tæ chøc liªn kÕt ®­îc mäi ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt xuÊt khÈu l¹i (cã thÓ ph¸t triÓn b¾t ®Çy tõ Vinacaphe hoÆc Vicofa). Tæ chøc nµy sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam bao gåm: s¶n xuÊt, thÞ tr­êng, chÕ biÕn, xuÊt khÈu. Tæ chøc nµy sÏ x©y dùng vµ qu¶n lý mét hÖ thèng kho ®Ó trÝch trõ vµ b¶o qu¶n cµ phª. ViÖc x©y dùng hÖ thèng kho gióp chóng ta chñ ®éng ®èi phã víi mäi biÕn ®éng cña thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi (khi gi¸ gi¶m ta cã hÖ thèng kho ®Ó gi÷ hµng l¹i, khi gi¸ cao ta cã hµng ngay ®Ó xuÊt), ®ång thêi nã lµ mét ®iÒu kiÖn ®Ó t¹o ra nh÷ng ACPC. HÖ thèng kho nµy cßn dïng ®Ó c¸ nhµ kinh doanh xuÊt khÈu cµ phª b¶o qu¶n hµng hãa cña m×nh. cã nh­ thÕ míi cã thÓ thÝch nghi ®­îc víi biÕn ®éng cµ phª thÕ giíi. Kinh phÝ ban ®Çu cã thÓ do Nhµ n­íc cÊp, nh­ng sau ®ã chñ yÕu lÊy tõ nguån thu trªn mçi tÊn cµ phª xuÊt khÈu mµ nã cËp gi¶i ph¸p vµ kho¶n ®ãng gãp th­êng xuyªn cña c¸c héi viªn. Tuy ho¹t ®éng ®éc lËp nh­ng nã l¹i thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch d­íi sù gi¸m s¸t cña ChÝnh phñ, Bé n«ng nghiÖp, Bé th­¬ng m¹i... VÞ trÝ vai trß cña tæ chøc nµy cã thÓ vÝ nh­ vÞ trÝ vai trß cña Phßng c«ng nghiÖp vµ Phßng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®èi víi ho¹t ®éng c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i ë n­íc ta. Mét sè kiÕn nghÞ . 1. VÒ phÝa Nhµ n­íc: ViÖc nghiªn cøu t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam trong thêi gian võa qua em xin nªu mét sè kiÕn nghÞ sau. 1) Râ rµng c©y cµphª xøng ®¸ng lµ mÆt hµng chñ chñ lùc trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt nam. V× vËy t¨ng c­êng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª lµ h­íng ®i ®óng khai th¸c ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña ta, ®ång thêi gãp vai trß quan träng trong sù nghiÖp CNH, H§H hiÖn nay v× vËy Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tho¶ ®¸ng ®Ó ngµnh cµ phª ph¸t triÓn, ph¸t huy ®­îc vÞ trÝ vµ tÇm quan träng to lín cña nã trong giai ®o¹n hiÖn nay b»ng viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch, ®ßn bÈy (vÒ vèn ®Çu t­, tÝn dông, ®Êt ®ai….) nh»m t¹o ra m«i tr­êng th«ng tho¸ng dÔ chÞu thóc ®Èy ®Çu t­ ph¸t triÓn c©y cµ phª hiÖu qu¶ nhÊt. 2) Nhµ n­íc cã nh÷ng chÝnh s¸ch trî gi¸ tho¶ ®¸ng cho c¸c hé gia ®×nh cïng kú s¶n xuÊt cµ phª ®¶m b¶o lîi Ých c¸ nh©n cña hä. 3) Nhµ n­íc cßn ®øng ra tæ chøc tÝch tô vµ tËp chung vèn, cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trªn nÒn t¶ng lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Ó cã vèn dù trï cµ phª víi sè l­îng lín nh»m chñ ®éng ®èi phã víi nh÷ng biÕn ®éng gi¸ c¶ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi v× lîi Ých cña toµn ngµnh cµ phª ViÖt nam kÕt hîp víi c¸c doanh nghiÖp cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n kinh doanh cµ phª xuÊt khÈu. 4) Nhµ n­íc ®øng ra tæ chøc kiÖn toµn hÖ thèng c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®Ó thèng nhÊt, phèi hîp chÆt chÏ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, xuÊt khÈu cµ phª tõ ng­êi trång cµ phª, ng­êi thu gom, ng­êi chÕ biÕn, ng­êi xuÊt khÈu. N©ng cao hiÖu qu¶ vµ tÝnh c¹nh tranh cña ngµnh xuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam . 5) Nhµ n­íc ®øng ra tËp trung vµ tÝch tô vèn cho mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Çu ®µn cña ngµnh cµ phª ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn cµ phª nh»m n©ng cao chÊt l­îng cña cña cµ phª ViÖt nam tõ ®ã t¨ng tÝnh canh tranh cña cµ phª xuÊt khÈu . 6) Nhµ n­íc x©y dùng chÝnh s¸ch giao ®Êt trång ®åi träc cho c¸c hé gia ®×nh du canh du c­. 7) Nhµ n­íc ph¸t triÓn thêi c¬ chÕ ®Ó thu hót vèn ®Çu t­tõ n­íc ngoµi vµ lÜnh vùc chÕ biÕn sau cµ phª xuÊt khÈu ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu vµ t¨ng tÝnh c¹nh tranh. 2. VÒ phÝa ngµnh. - XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt nam. Thêi gian qua trªn c¬ së nh÷ng thµnh tùu vµ nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ cña ngµnh xuÊt khÈut cµphª. Em xin c« nh÷ng kiÕn nghÞ sau ®èi víi ngµnh. - Ngµnh cÇn ph¶i quan t©m h¬n n÷a ®Õn c«ng t¸c Marketing, xóc tiÕn thÞ tr­êng, t×m thÞ tr­êng míi gi¶m vµ t¨ng b­íc xo¸ sæ thÞ tr­êng xuÊt khÈu trung gian v× lîi Ých cña quèc gia vµ lîi Ých cña ngµnh vµ cñang­êi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª. - CÇn ph¶i chó ý ®Õn n©ng cao chÊt l­îng cµ phª ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh vµ uy tÝn cña Cµ phª ViÖt nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng viÖc t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ chÕ biÕn lu«n míi. - Quan t©m ®Æc biÖt ®Õn viÖc nghiªn cøu chän vµ t¹o gièng míi ®ång thêi nhËp khÈu nh÷ng gièng cµ phª míi hiÖu qu¶ cao, chÊt l­îng nhiÒu - Kh«ng ngõng nghiªn cøu ®Õn ®æi míi c«ng nghÖ häc hái c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ n­íc ngoµi trong s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cµ phª nh»m n©ng cao chÊt l­îng cµ phª. - T×m mäi c¸ch ®Ó gi¶m thiÓu gi¸ thµnh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña cµ phª xuÊt khÈu ViÖt nam. - Lu«n lu«n kiÖn toµn chØnh ®èn bé m¸y ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó t¹o ra sù phèi hîp ®ång bé ch¨th chÏ gi÷a c¸c kh©u tõ s¶n xuÊt ®Õn xuÊt khÈu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ tÝnh c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt nam . - Kh«ng ngõng ®æi míi, hoµn thiÖn hÖ thèng ®iÒu chuÈn chÊt l­îng ®Ó tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam ngang tÇm víi khu vùc vµ thÕ giíi. KÕt luËn Trªn ®©y lµ tÊt c¶ nh÷ng g× em nhËn thøc vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª ViÖt nam trong thêi gian qua. Nhê lµm chuyªn ®Ò nµy cña em ®· hiÓu ®­îc méy c¸ch s©u s¾c vµ b¶n chÊt h¬n vÒ ngµnh cµ phª ViÖt nam ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho em vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc trang bÞ cña m×nh vµo nh÷ng t×nh huèng cô thÓ lµ t×m ra gi¶i ph¸p ph¸t triÓn cho ngµnh Cµ phª ViÖt nam. Nh»m n©ng cao h¬n n÷a uy tÝn còng nh­ tÝnh c¹nh tranh cña ngµnh cµ phª ViÖt nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §©y lµ c¬ héi rÊt quan träng b­íc ®Çu ®Ó em cä s¸t nh÷ng kiÕn thøc víi thùc tiÕn sinh ®éng. Em xin kÕt thóc chuyªn ®Ò t¹i ®©y. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù nhiÖt t×nh h­íng dÉn vµ gióp ®ì cña thÇy gi¸o Ng« Th¾ng Lîi cïng c¸n bé h­íng dÉn Hoµng ThÞ L©m vµ c¸c c« chó trong Vô KÕ Ho¹ch Thèng Kª Bé Th­¬ng M¹i. Em rÊt mõng ®­îc lµm viÖc víi c¸c thÇy vµ c¸c c« chó ®· gióp cho em hiÓu ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò mang tÝnh x· héi qua ®ã em ®­îc rÌn luyÖn rÊt phong lµm viÖc. TÊt nhiªn trong kú thùc tËp võa qua em ®· m¾c rÊt nhiÒu thiÕu xãt vµ khuyÕt ®iÓm em xin thÇy vµ c¸c c« chó th«ng c¶m cho em. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Môc lôc Trang NhËn xÐt cña c¬ quan thùc tËp NhËn xÐt cña gi¸o viªn h­íng dÉn