Đề tài Chiến lược đẩy nhanh xuất khẩu gạo trong những năm đầu thế kỷ 21
LỜI MỞ ĐẦU Trong nền kinh tế quốc dân kim ngạch xuất khẩu chiếm một tỷ trọng rất lớn. Xuất khẩu được coi là tiêu chí để đánh giá sức mạnh của một nền kinh tế. Ở Việt Nam, thời gian gần đây mặc dù chúng ta đã tăng cường được một số mặt hàng xuất khẩu và đã chiếm lĩnh được tỷ lệ tỷ phần nhất định trên thị trường thế giới. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực ở nước ta như: dầu khí, hàng dệt may, hàng thủ công mỹ nghệ đặc biệt là xuất khẩu gạo. Với truyền thống của nền văn minh lúa nước, Việt Nam đã và đang là nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Có thể nói hằng năm Việt Nam xuất khẩu một khối lượng gạo rất lớn ra thị trường thế giới, và nó góp phần đưa bản đồ xuất khẩu Việt Nam lên một tầm cao mới. Tuy nhiên so với một số nước khác như: Thái Lan, Ấn Độ, Trung Quốc và một số nước Bắc Mỹ thì trong xuất khẩu gạo của Việt Nam vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn trong vấn đề chiếm lĩnh thị trường cũng như khẳng định lại vị thế của mình. Là một ngành xuất khẩu mũi nhọn của cả nước chúng ta cần nhìn lại quá trình xuất khẩu gạo trong những năm qua để từ đó có được một chiến lược, biện pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu gạo của nước ta trong những năm tới. Và đó cũng là lý do mà em chọn đề tài "Chiến lược đẩy nhanh xuất khẩu gạo trong những năm đầu thế kỷ XXI". Kết cấu của đề án gồm ba chương không kể mở đầu và kết luận: Chương 1: Lý luân chung về chiến lược và vai trò của hoạt động xuất khẩu. Chương 2:Thực trạng hoạt động xuất khẩu gạo của việt nam trong những năm gần đây. Chương 3: Một số giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam. CHƯƠNG I LÝ LUÂN CHUNG VỀ CHIẾN LƯỢC VÀ VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẤU I.LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHIẾN LƯỢC 1. Khái niệm về chiến lược Chiến lược kinh doanh là một bản phác thảo tương lai bao gồm các mục tiêu mà doanh nghiệp phải đạt được cũng như các phương tiện cần thiết để thực hiện mục tiêu đó. Tuy nhiên có tác giả cho rằng: chiến lươc là tập hợp các quyết định và hành động quản trị quyết định thành công của doanh nghiệp . Theo quan điểm truyền thống, chiến lược phác thảo các mục tiêu giải pháp dài hạn; theo quan niệm hiện đại có cả chiến lược dài hạn và ngắn hạn. 2.Hoạch định chiến lược 2.1. khái niệm và bản chất 2.1.1. Khái niệm Hoạch định chiến lược là quá trình sử dụng các phương pháp, công cụ và kỹ thuật thích hợp nhằm xác định chiến lươc kinh doanh của doanh nghiệp và từng bộ phận doanh của doanh nghiệp trong thời kỳ chiến lược xác định. 2.1.2. Bản chất Bản chất của hoạch định chiến lược là xây dựng bản chiến lược cụ thể trong một thời kỳ nào đó. Về cơ bản giữa hoạnh định chiến lược và xây dựng kế hoạch không giống nhau. Điểm khác nhau cơ bản giữa chúng là ở phương pháp xây dựng. 2.2 Quy trình hoạch định chiến lược Quy trình hoạch định chiến lược gồm 8 bước: Bước 1- Phân tích và dự báo môI trường bên ngoài, trong đó cốt lõi là phân tích và dự báo về thị trường . Bước 2- Tổng hợp kết quả phân tích và dự báo môi trường bên ngoài. Bước 3- Phân tích, đánh giá và phán đoán đúng môi trường bên trong doanh nghiệp . Đó là đánh giá và phán đoán về hệ thống marketing, nghiên cứu và phát triển, tổ chức nhân sự, tình hình tài chính của doanh nghiệp Bước 4- Tổng hợp kết quả phân tích, đánh giá và dự báo môi trường bên trong doanh nghiệp . Bước 5- Nghiên cứu các quan điểm, mong muốn, ý kiến của lãnh đạo doanh nghiệp. Bước 6- Hình thành một (hay nhiều) phương án chiến lược. Bước 7- Quyết định chiến lược tối ưu cho thời kỳ chiến lược. Bước 8- Chương trình hoá phương án chiến lược đã lựa chọn với hai công việc trọng tâm: thứ nhất, cụ thể hoá các mục tiêu chiến lược thành các chương trịnh , phương án dự án; thứ 2, xác định các chính sách kinh doanh, các công việc quản trị nhằm thực hiện chiến lược. II. VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU 1.Đối với các doanh nghiệp Mọi doanh nghiệp đều hướng tới hoạt động xuất khẩu những sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp ra nước ngoài. Xuất khẩu được xem như là chiến lược kinh doanh quốc tế quan trọng, cơ bản của nhiều công ty kinh doanh quốc tế. Xuất khẩu còn tồn tại ngay cả khi doanh nghiệp đã thực hiện được các hình thức cao hơn trong kinh doanh. Có nhiều nguyên nhân khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện xuất khẩu như: Đảm bảo mục tiêu lợi nhuận của doanh nghiệp do nâng cao được khối lượng sản xuất dẫn đến giảm chi phí cho một đơn vị sản phẩm đồng thời giảm được rủi ro, tối thiểu hoá sự dao dộng của nhu cầu Nâng cao vị thế của doanh nghiệp tạo thế và lực cho doanh nghiệp Hoạt động xuất khẩu có vai trò điều tiết, hướng dẫn sản xuất kinh doanh thông qua yêu cầu về số lượng hàng xuất khẩu, chất lượng hàng xuất khẩu 2.Đối với nhà nước Với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam việc đẩy mạnh xuất khẩu sẽ góp phần giải quyết một số vấn đề sau: Thứ nhất: đẩy mạnh xuất khẩu là yếu tố quan trọng kích thích sự tăng trưởng kinh tế, mở rộng qui mô sản xuất của nhiều ngành nghề phục vụ cho xuất khẩu và nhiều ngành kinh tế khác. Thứ hai: Đẩy mạnh xuất khẩu sẽ góp phần giải quyết nạn thất nghiệp trong nước. Sự phát triển các ngành công nghiệp hướng xuất khẩu làm quy mô sản xuất đươc mở rộng nhiều ngành nghề mới phát triển từ đó sẽ thu hút thêm nhiều lao động. Thứ ba: Xuất khẩu là nguồn thu ngoại tệ chủ yếu của đất nước, góp phần quan trọng cải thiện cán cân thanh toán, tăng dự trữ ngoại tệ là nguồn vốn chủ yếu đáp ứng nhu cầu nhập khẩu để phục vụ cho sự phát triển của nền kinh tế. Thứ tư: Đẩy mạnh xuất khẩu sẽ tác động đến sự thay đổi cơ cấu kinh tế ngành nghề theo hướng sử dụng có hiệu quả lợi thế so sánh của đất nước. Thứ năm: Đẩy mạnh xuất khẩu có vai trò tăng cường sự hợp tác quốc tế giữa các nước, nâng cao vai trò của nước ta trên trường quốc tế. Như vậy xuất khẩu không chỉ đóng vai trò hỗ trợ phát triển mà nó còn là yếu tố bên trong của sự phát triển góp phần thực hiện các chiến lược kinh tế xã hội của Đảng và nhà nước ta. CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU GẠO CỦA VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY I.NHẬN ĐỊNH CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG XUẤT NHẬP KHẨU CỦA VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ MỚI 1.Nhận định chung Bước vào những năm đầu thế kỷ XXI, hoạt động xuất khẩu của nước ta thuận lợi hơn nhiều so với trước . Nhìn về “thế” thì ngày nay nước ta chẳng những không còn bao vây cô lập mà đã có quan hệ kinh tế – thương mại đa dạng với nhiều nước và tổ chức quốc tế cũng như khu vực. Đứng về “lực” thì nền kinh tế của nước ta đã khác xưa , nhiều ngành đã lớn mạnh cả về lượng lẫn chất, có khả năng gia tăng đáng kể hàng hoá và dịch vụ xuất khẩu với chất lượng có thể cạnh tranh trên thương trường thế giới.Trên phạm vi khu vực và toàn cầu, những thoả thuận về việc thuyên giảm hàng rào thuế quan, dỡ bỏ các biện pháp phi thuê quan tạo ra thị trường xuất khẩu rộng mở.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Chiến lược đẩy nhanh xuất khẩu gạo trong những năm đầu thế kỷ 21, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
cña nÒn kinh tÕ.
Thø t: §Èy m¹nh xuÊt khÈu sÏ t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh nghÒ theo híng sö dông cã hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc.
Thø n¨m: §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng cêng sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c níc, n©ng cao vai trß cña níc ta trªn trêng quèc tÕ.
Nh vËy xuÊt khÈu kh«ng chØ ®ãng vai trß hç trî ph¸t triÓn mµ nã cßn lµ yÕu tè bªn trong cña sù ph¸t triÓn gãp phÇn thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc kinh tÕ x· héi cña §¶ng vµ nhµ níc ta.
Ch¬ng 2
Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña viÖt nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
i.nhËn ®Þnh chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña viÖt nam trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû míi
1.NhËn ®Þnh chung
Bíc vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña níc ta thuËn lîi h¬n nhiÒu so víi tríc . Nh×n vÒ “thÕ” th× ngµy nay níc ta ch¼ng nh÷ng kh«ng cßn bao v©y c« lËp mµ ®· cã quan hÖ kinh tÕ – th¬ng m¹i ®a d¹ng víi nhiÒu níc vµ tæ chøc quèc tÕ còng nh khu vùc. §øng vÒ “lùc” th× nÒn kinh tÕ cña níc ta ®· kh¸c xa , nhiÒu ngµnh ®· lín m¹nh c¶ vÒ lîng lÉn chÊt, cã kh¶ n¨ng gia t¨ng ®¸ng kÓ hµng ho¸ vµ dÞch vô xuÊt khÈu víi chÊt lîng cã thÓ c¹nh tranh trªn th¬ng trêng thÕ giíi.Trªn ph¹m vi khu vùc vµ toµn cÇu, nh÷ng tho¶ thuËn vÒ viÖc thuyªn gi¶m hµng rµo thuÕ quan, dì bá c¸c biÖn ph¸p phi thuª quan t¹o ra thÞ trêng xuÊt khÈu réng më.
Môc tiªu hµng ®Çu mµ chÝnh phñ ®Ò ra lµ vµo n¨m 2010 GDP ph¶i t¨ng Ýt nhÊt gÊp ®«i so víi n¨m 2000 vµ vµo n¨m 2020 ViÖt Nam ph¶i trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô to lín nµy, xuÊt khÈu chiÕm mét vÞ trÝ cùc kú quan träng , tèc ®é t¨ng trëng cña nã chØ Ýt còng ph¶i gÊp ®«i tèc ®é t¨ng trëng cña GDP, ®ång thêi ph¶i gi¶m tíi møc thÊp nhÊt t×nh tr¹ng nhËp siªu , c©n b»ng c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ.
§iÒu nµy g¾n víi sù thay ®æi s©u s¾c trong nÒn kinh tÕ níc ta sau nh÷ng n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi.
Tõ mét nÒn kinh tÕ khan hiÕm , nay mét sè ngµnh ®· s¶n xuÊt d thõa so víi nhu cÇu trong níc . Do ®ã yªu cÇu thóc ®Èy m¹nh mÏ xuÊt khÈu ®îc xem nh mét chiÕn lîc toµn ngµnh.
§Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m tíi cã ba kh©u then chèt g¾n quyÖn víi nhau lµ ®æi míi c¬ cÊu mÆt hµng, më réng thÞ trêng vµ n©ng cao søc c¹nh tranh.
2.XuÊt khÈu bíc vµo thiªn miªn kû míi : §Ønh cao, vÞ thÕ, th¸ch thøc
2.1.§Ønh cao míi
N¨m 1999 , xuÊt khÈu cña c¶ níc ®¹t kim ng¹ch h¬n 11,5 tû ®«la, t¨ng 23,1% so víi n¨m 1998. N¨m 2000, tríc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng, ChÝnh phñ vµ Bé Th¬ng m¹i ®· chñ ®éng ®Ò ra nhiÒu gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®· gãp phÇn cïng víi nç lùc vît bËc cña nÒn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp, ®a kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n¨m ®¹t 14,2 tû ®«la, trong ®ã næi bËt lµ dÇu th« t¨ng 71,2% (3,582 tû ®«la), nhng xuÊt khÈu g¹o chØ ®¹t 3,5 triÖu tÊn víi kim ng¹ch ®¹t 672 triÖu ®«la, gi¶m 22,4% vÒ lîng vµ 34,4% vÒ kim ng¹ch. N¨m 2001, xuÊt khÈu g¹o ®¹t 624,71 triÖu ®«la .§Çu n¨m 2002, xuÊt khÈu g¹o ®¹t kho¶ng 19,41 triÖu ®«la (hai th¸ng ®Çu n¨m 2002) .
Nh vËy, nh×n chung t×nh h×nh xuÊt khÈu cña níc ta trong nhng n¨m ®Çu thÕ kû míi lµ t¬ng ®èi kh¶ quan, tuy cã mét sè ngµnh kh«ng ®¹t yªu cÇu, nhng bªn c¹nh ®ã còng cã mét sè ngµnh vît chØ tiªu.§iÒu nµy gióp cho xuÊt khÈu viÖt nam cã mét ®Ønh cao míi trªn trêng quèc tÕ.
2.2. VÞ thÕ míi
Víi møc kim ngh¹ch 14,3 tû ®«la ,xuÊt khÈu ViÖt Nam kh«ng chØ ®¸nh dÊu thªm mét mèc ®Ønh míi mµ cßn vît qua ngìng vÒ xuÊt khÈu cña mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn (b×nh qu©n 184 ®«la/ngêi/n¨m so víi chuÈn 170 ®«la/ngêi/n¨m), ®îc thÕ giíi c«ng nhËn lµ níc cã nÒn ngo¹i th¬ng t¬ng ®èi ph¸t triÓn. Trong kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®©y lµ mét thuËn lîi kh«ng nhá khi xÐt vÒ chÊt lîng hµng ho¸ ViÖt Nam ®Ó më réng thÞ trêng , ®¸nh dÊu nh÷ng nç lùc héi nhËp ®¸ng kÓ cña kinh tÕ ViÖt Nam vµo khu vùc vµ thÕ giíi , më ®êng cho viÖc tham gia Tæ chøc Th¬ng m¹i ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng (APEC) vµ gia nhËp Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) vµ thùc hiÖn nh÷ng hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng trªn nÒn t¶ng b×nh ®¼ng , cïng cã lîi.
ë ho¹t ®éng kinh tÕ trong níc , kim ngh¹ch xuÊt khÈu t¨ng cao ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn t¨ng trëng kinh tÕ trong níc vît chØ tiªu kÕ ho¹ch , ®¹t 6,8% so víi møc t¨ng 4,8% cña n¨m 1999 vµ 5,8% cña n¨m 1998 . Theo íc tÝnh , tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm trong níc (GDP) ®¹t 444.000 tû ®ång th× kim ngh¹ch xuÊt khÈu chiÕm ®Õn h¬n 46% (cha kÓ 2,2 tû ®«la kim ngh¹ch xuÊt khÈu dÞch vô – theo íc tÝnh cña Bé Th¬ng M¹i – mµ nÕu tÝnh c¶ sè ngo¹i tÖ nµy th× chiÕm ®Õn 53,8% GDP ) . Møc kim ngh¹ch t¨ng gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt phôc vô cho xuÊt khÈu , nhiÒu ngµnh , nhiÒu doanh nghiÖp t¨ng cêng ®Çu t ®æi míi thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt ... Vµ ë ph¬ng diÖn x· héi , ®©y lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt t¨ng cêng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng , gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp vµ qua ®ã kÝch cÇu tiªu dïng trong níc . Theo mét íc tÝnh s¬ bé , cø 1 ®«la kim ngh¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ n¨m qua ®· gi¶i quyÕt ®îc viÖc lµm cho 0,85 lao ®éng.
HiÖn nay , chóng ta cã quan hÖ th¬ng m¹i víi 150 quèc gia vµ khu vùc . Mét khi c«ng t¸c xuÊt khÈu ®îc ®Èy m¹nh ,hµng ho¸ ViÖt Nam cã mÆt ngµy cµng nhiÒu trªn c¸c thÞ trêng nµy hoÆc nh÷ng thÞ trêng míi kh¸c n÷a th× kh«ng chØ ®em l¹i nh÷ng nguån ngo¹i tÖ lín ph¸t triÓn ®Êt níc mµ cßn n©ng cao h¬n vÞ thÕ cña kinh tÕ ViÖt Nam trªn th¬ng trêng .
2.3. Th¸ch thøc míi
NÕu chØ nh×n vµo møc t¨ng trëng kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña 5 n¨m gÇn ®©y (1996 t¨ng 33,2% , 1997 t¨ng 26,6% , 1998 t¨ng 1,9% , 1999 t¨ng 23,1% , 2000 t¨ng 24% ) th× chØ tiªu t¨ng trëng 16% cña n¨m 2001 kh«ng ph¶i qu¸ cao , song xÐt trªn nhiÒu khÝa c¹nh kinh tÕ vµ th¬ng m¹i thêi gian qua th× ®©y l¹i lµ chØ tiªu kh«ng dÔ dµng vît qua mµ thËm chÝ cßn lµ th¸ch thøc kh«ng nhá víi ngµnh th¬ng m¹i ë ®Çu thÕ kû . Bëi víi møc t¨ng trëng 24% cña n¨m 2000 ®a kim ngh¹ch lªn14,3 tû ®«la lµ mét ®Ønh mèc míi , tõ ®Ønh mèc nµy vît lªn 16% ®ßi hái c¶ mét qóa tr×nh nç lùc kh«ng ngõng cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ngµnh th¬ng m¹i , tõng doanh nghiÖp nãi riªng .
VÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña nh÷ng n¨m gÇn ®©y, dï ®· cã chuyÓn biÕn tÝch cùc theo híng t¨ng dÇn tû träng hµng chÕ biÕn , song ®Õn nay xuÊt khÈu hµng th« vµ s¬ chÕ vÉn chiÕm chñ yÕu , tíi trªn 60% . ViÖc xuÊt khÈu hµng th« , s¬ chÕ (chñ yÕu ®Ó lµm nguyªn liÖu chÕ biÕn cho c¸c nÒn c«ng nghiÖp tiªn tiÕn) kh«ng nh÷ng kh«ng t¹o ra ®îc kh¶ n¨ng t¨ng vît bËc kim ngh¹ch , mµ ngay viÖc t¹o ®îc nh÷ng yÕu tè bÒn v÷ng trong t¨ng trëng còng rÊt khã do phô thuéc vµo ngµnh chÕ biÕn cña c¸c níc nhËp khÈu , cha kÓ x· héi sÏ kh«ng tËn dông ®îc c¬ héi gi¶i quyÕt vÊn n¹n thÊt nghiÖp trong ®iÒu kiÖn thiÕu viÖc lµm gay g¾t , ®ång thêi cßn ®Èy nhanh qóa tr×nh tËn kiÖt nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn . Tuy nhiªn , viÖc t¨ng nhanh tû träng hµng chÕ biÕn s©u trong xuÊt khÈu còng kh«ng ph¶i dÔ , ®ßi hái mét lîng vèn lín , mét chiÕn lîc chØnh chu hîp víi thùc tr¹ng kinh tÕ ®Êt níc ... cã nghÜa kh«ng thÓ lµm ngµy mét ngµy hai . B»ng chøng lµ trong suèt thËp niªn qua , møc chuyÓn biÕn nµy rÊt chËm.
Mét th¸ch thøc kh¸c cã vÎ nh kh«ng liªn quan ®Õn chØ tiªu kim ngh¹ch xuÊt khÈu , nhng l¹i ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn søc kÐo cña xuÊt khÈu víi nÒn kinh tÕ , ®ã lµ lµm sao n©ng cao tû träng gi¸ trÞ gia t¨ng trong kim ngh¹ch xuÊt khÈu ®Ó t¸i ®Çu t ph¸t triÓn .
§¹t ®îc ®Ønh cao míi , t¹o ®îc vÞ thÕ míi , nhng ngµnh xuÊt khÈu cña níc ta cÇn ph¶i vît qua nh÷ng th¸ch thøc trªn ®Ó v¬n lªn tÇm cao míi æn ®Þnh h¬n trong mét vÞ thÕ s¸nh vai víi c¸c cêng quèc n¨m ch©u . Song song víi ®iÒu ®ã , chóng ta cÇn sö dông tho¸ng h¬n c«ng t¸c ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu , c¸c c«ng cô tµi chÝnh vµ th«ng tin , kü thuËt giao dÞch ®iÖn tö .. ®Ó kh«ng chØ chuyÓn biÕn t¨ng vÒ lîng , mµ c¶ vÒ chÊt trong xuÊt khÈu , ®a nÒn ngo¹i th¬ng níc ta lªn mét tÇm cao t¬ng xøng h¬n .
ii.THùC TR¹NG CñA XUÊT KHÈU G¹O VIÖT NAM
1.Lîi thÕ so s¸nh trong xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam
1.1.Lîi thÕ so s¸nh trong s¶n xuÊt
Qua t×nh h×nh vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt , vÒ ®Êt ®ai , tû lÖ diÖn tÝch ®îc tíi tiªu , n¨ng suÊt , còng nh gi¸ vËt t c¸c yÕu tè ®Çu vµo th× chi phÝ cho s¶n xuÊt lóa ë ViÖt Nam thÊp h¬n Th¸i Lan . (Xem b¶ng : Mét sè gi¸ vËt t liªn quan trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt thãc gao ë ViÖt Nam vµ Thai Lan ) .
ChØ tiªu
ViÖt Nam
Th¸i Lan
1.X¨ng(lÝt)
0,35 USD
0,4 USD
2.DÇuD.O(lÝt)
0,26 USD
0,3 USD
3.§iÖn(kw/h)
0,064 USD
0,12 USD
Céng
0,674 USD
0,82 USD
¦íc tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt 1 kg thãc ViÖt Nam b×nh qu©n kho¶ng 1.250 ®Õn 1.600 VN§ , tríc 1996 t¬ng ®¬ng 90 – 114,7 ®«la/tÊn . HiÖn nay , tû gi¸ 14.070 t¬ng ®¬ng 88 – 113 ®«la/tÊn . Cßn ë Th¸i Lan , gi¸ thµnh s¶n xuÊt lóa t¬ng ®¬ng 165 – 175 ®«la/tÊn (tríc 1996) . HiÖn nay do trît gi¸ , 1®«la = 39,12 Bath th× t¬ng ®¬ng 105 – 110 ®«la/tÊn . Nh vËy , tríc khñng ho¶ng th× ta thÊp h¬n Th¸i Lan kho¶ng 32% , sau n¨m 1997 thÊp h¬n 17% .
XÐt trªn gãc ®é chi phÝ : chi phÝ cho yÕu tè ®Çu vµo cña ta thÊp h¬n mµ n¨ng suÊt lóa l¹i cao h¬n , v× thÕ gi¸ xuÊt khÈu tuy thÊp h¬n Th¸i Lan mµ vÉn cã l·i . §©y lµ lîi thÕ cã søc c¹nh tranh lín trªn thÞ trêng g¹o . Song tö s¶n xuÊt ra thãc ®Õn thµnh g¹o xuÊt khÈu lµ mét chÆng ®êng dµi kh«ng Ýt khã kh¨n , bÊt cËp nh c¸c vÊn ®Ò chÕ biÕn , m«i trêng kinh doanh vµ hµng lo¹t t¸c ®éng vÒ thÓ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi xuÊt nhËp khÈu.
1.2. Lîi thÕ so s¸nh vÒ chÊt lîng
XÐt vÒ mÆt chÊt lîng , g¹o Th¸i Lan cã chÊt lîng tèt h¬n vµ ®· cã uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi, phï hîp víi thÞ trêng cã thu nhËp cao nh NhËt B¶n, EU , TRung §«ng ...
Trong cïng thêi gian Th¸i Lan xuÊt khÈu g¹o cã phÈm cÊp cao thêng chiÕm tíi 60- 62% cßn ViÖt Nam chØ ë kho¶ng 40- 45% tæng lîng g¹o xuÊt khÈu . HiÖn nay , nÕu so víi g¹o cïng phÈm cÊp vµ vµo cïng thêi ®iÓm th× gi¸ g¹o ViÖt Nam vÉn thÊp h¬n gi¸ g¹o Th¸i Lan kho¶ng 7 – 10%.
Tuy nhiªn , nÕu chØ c¨n cø trªn sè liÖu vÒ phÈm cÊp tû lÖ (%) g¹o xuÊt khÈu th× cha thÓ cã nhËn ®Þnh chÝnh x¸c , v× yÕu tè thÞ trêng ®· ¶nh hëng rÊt lín ®Õn tû lÖ
nµy . VÝ dô , n¨m gÇn ®©y lîng g¹o xuÊt khÈu vµo thÞ trêng ch©u phi tû lÖ lín (62 – 67%) l¹i lµ thÞ trêng tiªu thô g¹o chñ yÕu qua c¸c ch¬ng tr×nh viÖn trî quèc tÕ nªn yªu cÇu g¹o phÈm cÊp thÊp .
Lîi thÕ so s¸nh vÒ chÊt lîng , mét mÆt gióp ViÖt Nam ®i ®îc vµo nhiÒu thÞ trêng , nhÊt lµ thÞ trêng Ýt kh¶ n¨ng thanh to¸n , mÆt kh¸c l¹i lµm gi¶m hiÖu qu¶ th¬ng m¹i , qua ®ã , gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt .
1.3. Lîi thÕ so s¸nh vËn chuyÓn
Chi phÝ c¶ng , chi phÝ bèc dì xÕp hµng vµ c¸c chi phÝ liªn quan t¹i c¶ng Sµi Gßn kho¶ng 40 ngµn ®«la/tµu c«ng suÊt 10 ngµn tÊn (chiÕm 1,6% gi¸ g¹o xuÊt khÈu ) . Trong khi chi phÝ nµy ë B¨ng Cèc chØ b»ng mét nöa . Ngoµi chi phÝ c¶ng , tèc ®é bèc dì rÊt chËm , so víi B¨ng Cèc ta chËm h¬n 6 lÇn (nghÜa lµ t¹i Sµi Gßn bèc ®îc 1 ngµn tÊn / ngµy th× ë B¨ng Cèc 6 ngµn tÊn / ngµy ) . ChËm trÔ do söa ch÷a vµ bèc xÕp thêng lµm tèn thªm 6 ngµn ®«la/ngµy . Nh÷ng h¹n chÕ nãi trªn lµm mÊt c¬ héi vÒ gi¸ vµ ®¬ng nhiªn ngêi trång lóa ph¶i chÞu díi h×nh thøc gi¸ FOB thÊp h¬n .
1.4. Lîi thÕ so s¸nh vÒ thÞ trêng tiªu thô
ThÞ trêng xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam hiÖn nay kho¶ng 80 níc , trong ®ã ch©u ¸ , ch©u Phi lµ thÞ trêng chÝnh , chiÕm 70 – 80 % lîng g¹o xuÊt khÈu hµng n¨m . Sè cßn l¹i lµ c¸c níc ch©u ¢u , B¾c Mü , Trung §«ng vµ hiÖn nay lµ Hµn Quèc , NhËt B¶n , Trung Quèc. ThÞ trêng g¹o cña ta còng lµ thÞ trêng g¹o cña Th¸i Lan , nªn diÔn ra sù c¹nh tranh gay g¾t vÒ chñng lo¹i , chÊt lîng vµ gi¸ ... Trªn th¬ng trêng Th¸i Lan cã nhiÒu b¹n hµng truyÒn thèng lín víi kho¶ng 15 thÞ trêng chÝnh , ®· tiªu thô cho Th¸i Lan trªn 80% lîng g¹o xuÊt khÈu . H¬n n÷a g¹o Th¸i Lan ®ång ®Òu , cã phÈm cÊp cao phï hîp víi thÞ trêng NhËt B¶n , EU ... G¹o ViÖt Nam trªn thùc tÕ míi th©m nhËp vµo thÞ trêng cha cã b¹n hµng lín vµ thÞ trêng truyÒn thèng, ChÊt lîng g¹o ViÖt Nam thÊp , ®é tr¾ng kh«ng ®Òu , lÉn thãc vµ nhiÒu t¹p chÊt , ®Æc biÖt lóa hÌ thu cã ®é Èm cao , mÉu m· bao b× ®ãng gãi kh«ng ®Ñp . §Ó kh¾c phôc nh÷ng vÊn ®Ò trªn chóng ta cßn nhiÒu viÖc ph¶i lµm tõ s¶n xuÊt ®Õn chÕ biÕn , b¶o qu¶n vµ tiÕp thÞ lu th«ng .
Qua ph©n tÝch lîi thÕ so s¸nh trong chi phÝ s¶n xuÊt , chÊt lîng , vËn chuyÓn vµ thÞ trêng tiªu thô thÊy r»ng : Chóng ta cÇn ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh trong chi phÝ s¶n xuÊt , tuy nhiªn nh÷ng lîi thÕ vÒ gi¸ th× cÇn thÊy râ c¶ mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña nã , ph¶i khai th¸c yÕu tè rÎ nhng còng ph¶i thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ phÈm cÊp gi÷a g¹o ViÖt Nam vµ g¹o Th¸i Lan. Nh÷ng bÊt lîi cña ta vÒ vËn chuyÓn , bèc dì , thÞ trêng so víi Th¸i Lan kh«ng thÓ ngµy mét ngµy hai kh¾c phôc ®îc , nhng sù nhËn thøc s©u s¾c vÒ nã gióp ta h¹n chÕ nh÷ng bÊt lîi nµy .
2.XuÊt khÈu g¹o trong n¨m 2000
2.1.Thêi c¬
KÕt thóc n¨m 1999 níc ta xuÊt khÈu 4,55 triÖu tÊn g¹o , thu vÒ 1,035 tû ®«la , vît kÕ ho¹ch 55 v¹n tÊn vµ ®· kû lôc vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ kÓ tõ n¨m 1989 ®Õn nay.
Trong bèi c¶nh thÞ trêng g¹o thÕ giíi n¨m 1999 cung vît cÇu kÐo theo gi¸ g¹o gi¶m m¹nh (tõ 290 ®«la/tÊn xuèng cßn 232 ®«la/tÊn) th× nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc nh trªn lµ mét thµnh c«ng ®¸ng ghi nhËn . Thµnh c«ng ®ã b¾t nguån tõ nh÷ng quyÕt s¸ch ®óng ®¾n vµ kÞp thêi cña ChÝnh phñ vÒ ®iÒu hµnh xuÊt khÈu g¹o .
Ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ cña n¨m 1999 , bíc vµo n¨m 2000 ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña níc ta tiÕp tôc ®i lªn trªn thÕ vµ lùc míi víi thêi c¬ míi . §Çu mèi xuÊt khÈu n¨m 2000 ®· ®îc më réng , trong ®ã bao gåm c¶ doanh nghiÖp t nh©n , doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¹o nªn sù c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau .
Cïng víi viÖc c¶i tiÕn ®iÒu hµnh xuÊt khÈu theo híng th«ng tho¸ng h¬n , tõ n¨m 2000 ChÝnh phñ rÊt quan t©m ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa g¹o theo híng t¨ng chÊt lîng vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¹o xuÊt khÈu.
VÒ s¶n xuÊt , ®· hoµn thµnh quy ho¹ch vïng lóa xuÊt khÈu ë hai vïng träng ®iÓm lóa lµ §BSCL vµ §BSH víi quy m« 1,3 triÖu ha (§BSCL 1 triÖu , §BSH 30 v¹n ha)
C«ng nghiÖp xay x¸t vµ ®¸nh bãng g¹o xuÊt khÈu tõ ®Çu n¨m 2000 còng cã bíc ph¸t triÓn míi c¶ vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ . Bªn c¹nh c¸c nhµ m¸y ®· cã, ®îc ®Çu t míi m¸y mãc vµ thiÕt bÞ t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh , TiÒn Giang , An Giang , tõ ®Çu n¨m 2000 l¹i cã thªm 2 nhµ m¸y chÕ biÕn g¹o xuÊt khÈu do ChÝnh phñ §an M¹ch tµi trî t¹i 2 tØnh chuyªn canh lóa lín lµ CÇn Th¬ vµ Sãc Tr¨ng ®i vµo ho¹t ®éng .
Bªn c¹nh nh÷ng nç lùc chñ quan tõ cña nhµ níc vµ nh©n d©n , c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan còng rÊt thuËn lîi cho xuÊt khÈu g¹o n¨m nay . Thêi tiÕt ma ®Òu ë c¸c tØnh Nam bé , lîng níc ë c¸c hå , ®Ëp thuû lîi kh¶ dåi dµo.
Do hËu qu¶ thiªn tai n¨m 1999 , n¨m 2000 s¶n lîng xuÊt khÈu g¹o cña Ên §é gi¶m m¹nh , trong khi ®ã , nhu cÇu nhËp khÈu g¹o cña c¸c níc Ch©u Phi , Trung §«ng vµ Mü Latinh tiÕp tôc t¨ng do h¹n h¸n vµ t×nh h×nh chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh . Tõ quan hÖ cung – cÇu ®ã , nªn thêi c¬ xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam lµ rÊt lín .
2.2.Th¸ch thøc
Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi vµ thêi c¬ , thÞ trêng lóa g¹o thÕ giíi n¨m 2000 còng chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè kh«ng thuËn ®æi víi níc ta . Tríc hÕt , nhu cÇu nhËp khÈu g¹o n¨m 2000 ë thÞ trêng Ch©u ¸ , nhÊt lµ c¸c níc nhËp khÈu lín nh Indonesia , Philippin , Bangladesh .N¨m 2000 Indonesia nhËp kho¶ng 1,8 – 2 triÖu tÊn g¹o , gi¶m 0,8 – 1,5 triÖu tÊn . Cßn philippin còng chØ nhËp kho¶ng 0,5 – 0,8 triÖu tÊn , gi¶m 0,4 – 0,7 triÖu tÊn , Bangladesh nhËp 1,1 – 1,2 triÖu tÊn , gi¶m 0,5 – 0,6 triÖu tÊn . Trong khi ®ã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu g¹o cña c¸c níc nh Th¸i Lan , Trung Quèc vµ Campuchia . MÆc dï , lîng g¹o xuÊt khÈu t¨ng thªm trong n¨m 2000 cña c¸c níc nµy kh«ng lín (vÝ dô Campuchia kho¶ng 144 ngh×n tÊn , Th¸i Lan kho¶ng 0,3 triÖu tÊn , Trung Quèc díi 0,5 triÖu tÊn), nhng ®iÒu ®¸ng quan t©m chÝnh lµ tÝnh c¹nh tranh cña h¹t g¹o cña c¸c níc nµy víi h¹t g¹o ViÖt Nam lµ rÊt lín , xÐt trªn c¶ ba mÆt : chÊt lîng , gi¸ c¶ vµ thñ tôc.
Thø hai : Gi¸ l¬ng thùc nãi chung , gi¸ g¹o nãi riªng trªn thÞ trêng thÕ giíi tiÕp tôc ®øng ë møc thÊp vµ gi¶m trong n¨m 2000 vµ trë thµnh mét th¸ch thøc lín ®èi víi xuÊt khÈu g¹o níc ta . Theo Bé Th¬ng M¹i , gi¸ g¹o xuÊt khÈu b×nh qu©n cña ViÖt Nam trong th¸ng 1-2000 chØ ®¹t 224,7 ®«la/tÊn , gi¸ th¸ng hai cßn thÊp h¬n : theo c¸c doanh nghiÖp cho biÕt g¹o 5% tÊm cßn 216-218 ®«la/tÊn , lo¹i 10% tÊm cßn 208-210 ®«la/tÊn vµ lo¹i 25% tÊm cßn 186-188 ®«la/tÊn thÊp h¬n gi¸ cña n¨m 1999 (th¸ng 12 n¨m 1999 gi¸ g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lo¹i 5% tÊm lµ 228 ®«la/tÊn , lo¹i 25% tÊm lµ 198 ®«la/tÊn ) . Tèc ®é gi¶m gi¸ trung b×nh th¸ng 2-2000 so víi th¸ng 12 n¨m 1999 lµ 4-6% .T×nh tr¹ng nµy kÐo dµi ®Õn hÕt n¨m 2000 . §iÒu nµy ch¾c ch¾n sÏ g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o còng nh Nhµ níc vµ n«ng d©n trång lóa ë níc ta .
Thø ba : ThiÕu vèn vµ thñ tôc thanh to¸n cña ng©n hµng cßn phiÒn phøc . §Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu g¹o , c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi rÊt cÇn vèn ®Ó mua lóa t¹m tr÷ víi sè lîng lín , tËp trung vµo thêi ®iÓm trong vô thu ho¹ch lóa , trong khi ®ã kh¶ n¨ng cung øng cña Ng©n hµng Th¬ng M¹i ( chñ yÕu lµ Ng©n hµng N«ng NghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ) cã h¹n , chÝnh s¸ch hç trî l·i suÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ ph¬ng thøc b¶o l·nh cña Ng©n hµng còng cßn nhiÒu ®iÓm cha hîp lý . Cuèi n¨m 1999 , nhiÒu doanh nghiÖp lÏ ra ®· cã ®îc nhiÒu hîp ®ång b¸n g¹o tr¶ chËm víi sè lîng lín v¶ cã thÓ gèi ®Çu sang n¨m 2000 , song do Ng©n hµng trong níc khã kh¨n trong viÖc tham gia thanh to¸n vµ thu nî nªn ®· kh«ng ký kÕt ®îc . Hai th¸ng ®Çu n¨m 2000 , g¹o ViÖt Nam chØ cßn chiÕm lÜnh nh÷ng thÞ trêng nhá , trong sè 84 ngh×n tÊn xuÊt trong th¸ng 1 lín nhÊt lµ hîp ®ång giao cho Ir¾c theo hiÖp ®Þnh cña chÝnh phñ , cßn l¹i lµ c¸c hîp ®ång lÎ tÎ do 30 doanh nghiÖp ký b¸n , trong ®ã cã nh÷ng hîp ®ång vµi tr¨m tÊn . Møc xuÊt cña th¸ng 2-2000 còng chØ kho¶ng 150 ngh×n tÊn . ¢u ®ã còng lµ bµi häc ®¾t gi¸ cho chóng ta trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt vèn vµ vai trß cu¶ Ng©n hµng trong viÖc xuÊt khÈu g¹o .
Thø t : G¹o nhËp khÈu qua biªn giíi T©y Nam vµ phÝa B¾c vÉn cßn nhiÒu vµ cã xu híng ngµy cµng t¨ng. Tõ ®ã lµm cho quan hÖ cung – cÇu g¹o trong níc diÔn ra phøc t¹p . Gi¸ sµn mua lóa cña Nhµ níc rÊt khã thùc hiÖn ¶nh hëng ®Õn nguån cung cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o.
3.XuÊt khÈu g¹o trong n¨m 2001
3.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ c©n ®èi l¬ng thùc
Trong kÕ ho¹ch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n¨m 2001 , sÏ cã kho¶ng 100.000 ha diÖn tÝch ®Êt trång lóa ë c¸c vïng ven biÓn ®Êt tròng sÏ ®îc chuyÓn sang nu«i tr«ng thuû s¶n ; diÖn tÝch ®Êt ven ®« thÞ vµ ®Êt cha chñ ®éng tíi tiªu chuyÓn sang trång c©y ¨n qu¶ vµ lo¹i c©y trång kh¸c cã gi¸ trÞ cao h¬n ; ®ång thêi cã kho¶ng 200 ha gieo trång sÏ kh«ng lµm lóa vô 3 . Nh vËy , tÝnh chung l¹i cña c¶ níc sÏ gi¶m kho¶ng 130.000 ha ®Êt trång lóa , tøc lµ tõ 7,53 triÖu ha gi¶m cßn 7,40 triÖu ha . Thay vµo ®ã , c¸c ®Þa ph¬ng sÏ t¨ng cêng c«ng t¸c chØ ®¹o th©m canh , ®a vµo sö dông c¸c gièng lóa cã n¨ng suÊt cao , chÊt lîng tèt ®Ó s¶n xuÊt ra g¹o cã søc c¹nh tranh cao.
3.2.T×nh h×nh thÞ trêng xuÊt khÈu g¹o n¨m 2001
Cã thÓ thÊy r»ng thÞ trêng g¹o thÕ giíi n¨m 2001 vÉn tiÕp tôc trong t×nh tr¹ng khã kh¨n , c¹nh tranh gay g¾t . Bé n«ng nghiÖp Mü dù tÝnh møc bu«n bÊn g¹o trªn thÞ trêng thÕ giíi ®¹t kho¶ng 24,6 triÖu tÊn , t¨ng 1,9 triÖu tÊn so víi n¨m 2000 ; theo ®ã , c¸c níc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o m¹nh nh Th¸i Lan , ViÖt Nam , Ên §é... còng sÏ gia t¨ng s¶n lîng vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu .
§¸ng chó ý lµ trong thêi gian ng¾n nhiÒu níc s¶n xuÊt lóa ë Ch©u ¸ bíc vµo thu ho¹ch víi h¸ hÑn nhiÒu kh¶ n¨ng ®îc mïa . ChÝnh v× vËy, mét sè níc ®· cã kÕ ho¹ch ngõng hoÆc gi¶m ®¨ng ký g¹o nhËp khÈu , ®ång thêi b¸n ra hµng triÖu tÊn lóa g¹o tån kho , dù tr÷ , nh Ind«nesia , Pakistan...
§èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o níc ta kh¶ n¨ng ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång thêi gian ®Çu lµ rÊt nhá bÐ . MÆc dï lîng g¹o theo hîp ®ång ®· ký n¨m tríc chuyÓn sang n¨m nay lµ kho¶ng 208.000 tÊn ; trong ®ã , Tæng c«ng ty l¬ng thùc miÒn B¾c lµ 120.000 tÊn (ir¨q 70.000 tÊn , Cu Ba 50.000 tÊn) , Tæng c«ng ty l¬ng thùc 88.000 tÊn . Song , theo sè liÖu cña HiÖp héi xuÊt khÈu l¬ng thùc th× tÝnh ®Õn quý I míi chØ xuÊt khÈu ®îc kho¶ng xÊp xØ 400.000 tÊn , tuy cã t¨ng h¬n vÒ mÆt lîng vµ gi¸ trÞ so víi cïng kú n¨m 2000 , nhng so víi kÕ ho¹ch c¶ n¨m th× míi ®¹t 10% . Do vËy mµ môc tiªu xuÊt khÈu g¹o trong nam 2001 ®¹t 4 triÖu tÊn kh«ng hoµn thµnh , víi 2 lÝ do chÝnh sau : Thø nhÊt , s¶n lîng l¬ng thùc vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long n¨m nay gi¶m sót kho¶ng 700.000 tÊn so víi n¨m tríc (trong ®ã g¹o chiÕm 400.000 tÊn) do chuyÓn c¬ cÊu c©y trång vµ do ch¨m bãn kh«ng tèt khi gi¸ g¹o xuÊt khÈu thÊp . Do ®ã nÕu mua gom ®ñ 4 triÖu tÊn ®Ó xuÊt khÈu th× sÏ ¶nh hëng ®Õn an ninh l¬ng thùc quèc gia . Thø hai , cho dï møc gi¸ lóa ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®ang ë møc cao (1.500 – 1.700 ®ång/kg) , nhng dù b¸o møc gi¸ nµy vÉn cßn t¨ng , cã thÓ lªn tíi 1.800 – 1.900 ®ång/kg . Víi møc gi¸ ®ã t¬ng øng víi gi¸ g¹o xuÊt khÈu lµ kho¶ng 200 ®«la/tÊn th× doanh nghiÖp míi cã l·i , ®iÒu nµy lµm cho c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng ham xuÊt khÈu ®Ó ®îc tiÕng vµ ®îc thëng.
III. §¸NH GI¸ VÒ XUÊT KHÈU G¹O TRONG 3 N¡M §ÇU THÕ Kû (2000 - 2002)
1.§¸nh gi¸ vÒ xuÊt khÈu g¹o
1.1.§¸nh gi¸ vÒ xuÊt khÈu g¹o n¨m 2000
N¨m 2000 , mÆc dï thêi tiÕt diÔn biÕn phøc t¹p , lò lôt x¶y ra ë nhiÒu n¬i trªn ph¹m vi c¶ níc , ®Æc biÖt t¹i nhiÒu vïng ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long , nhng nhê cã sù ch¨m lo vµ ®iÒu hµnh s¸t sao cña ChÝnh phñ , cÊc cÊp , c¸c ngµnh cïng víi sù nç lùc cña nh©n d©n c¸c ®Þa ph¬ng nªn nh×n chung s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nhanh chãng ®îc kh«i phôc vµ ®¹t kÕt qu¶ kh¸, ®êi sèng nh©n d©n sím ®i vµo æn ®Þnh .
Theo ®¸nh gi¸ bíc ®Çu cñ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n , tæng s¶n lîng lóa c¶ n¨m 2000 ®¹t 32,6 triÖu tÊn , t¨ng gÇn 1,2 triÖu tÊn so víi n¨m 1999 vµ lµ n¨m ®¹t s¶n lîng cao nhÊt tõ tríc ®Õn nay.
T¹i vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long , mÆc dï lò vÒ sím vµ kÐo dµi ®· lµm gi¶m diÖn tÝch gi¶m 110.00 ha , nhng s¶n lîng lóa hµng ho¸ dµnh cho xuÊt khÈu vÉn ®¹t kho¶ng 9 triÖu tÊn t¬ng ®¬ng víi kho¶ng 4,5 triÖu tÊn g¹o .
MÆc dï , nh×n chung vô mïa n¨m 2000 ®¹t ®îc s¶n lîng cao , nhng tû träng xuÊt khÈu g¹o n¨m nay gi¶m c¶ vÒ lîng vµ gi¸ trÞ .
§Æc trng c¬ b¶n cña thÞ trêng g¹o thÕ giíi trong n¨m 2000 lµ nhÞp ®é giao dÞch trÇm lÆng , khèi lîng mua b¸n gi¶m m¹nh - ®ã còng chÝnh lµ nguyªn nh©n quan träng cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ xuÊt khÈu g¹o trong n¨m cña níc ta . Theo sè liÖu b¸o c¸o cña hiÖp héi xuÊt khÈu l¬ng thùc cña hai tæng c«ng ty l¬ng thùc miÒn B¾c vµ miÒn Nam th× tæng lîng g¹o xuÊt khÈu trong trong n¨m 2000 c¶ níc ®¹t 3,398 triÖu tÊn , tæng kim ng¹ch ®¹t 638 triÖu ®«la , so víi n¨m 1999 th× gi¶m 1,17 triÖu tÊn , vµ kim ng¹ch gi¶m 360 triÖu ®«la.
Víi kÕt qu¶ xuÊt khÈu nh trªn , tÝnh to¸n cho thÊy gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n n¨m 2000 ®¹t 188 ®«la/tÊn , thÊp h¬n møc gi¸ b×nh qu©n n¨m 1999 lµ 31 ®«la/tÊn vµ n¨m 1998 lµ 87 ®«la/tÊn . Theo ý kiÕn cña c¸c nhµ ph©n tÝch thÞ trêng , cã t×nh h×nh trªn lµ do mÊy nguyªn nh©n sau ®©y : Tríc hÕt , trong mÊy n¨m gÇn ®©y lîng g¹o giao dÞch trªn thÞ trêng thÕ giíi gi¶m liªn tôc , tõ 27,26 triÖu tÊn n¨m 1998 , xuèng cßn 25 triÖu tÊn n¨m 1999 vµ kho¶ng 23 triÖu tÊn n¨m 2000 . Sù sôt gi¶m nh vËy ®· lµm cho thÞ trêng g¹o thÕ giíi ngÇy cµng khã kh¨n h¬n , gi¸ thÞ trêng gi¶m m¹nh vµ c¹nh tranh gay g¾t . Trong khi ®ã , t¹i mét sè níc tríc ®©y ph¶i nhËp khÈu g¹o víi mét lîng g¹o lín nh In®«nesia , Philippin , Bangladesh...th× trong mét vµi n¨m gÇn ®©y ®· ®Èy m¹nh s¶n xuÊt l¬ng thùc , s¶n lîng lóa g¹o t¨ng lªn ®¸ng kÓ, do dã mµ lîng g¹o nhËp khÈu còng gi¶m qua c¸c n¨m.
§i ®«i víi sù gi¶m sót vÒ lîng , gi¸ g¹o trªn thÞ trêng thÕ giíi còng gi¶m m¹nh , tÝnh ra gi¸ b×nh qu©n n¨m 2000 gi¶m kho¶ng 20% so víi n¨m 1999 vµ gi¶m 30% so víi n¨m 1998 . Tuy nhiªn , so s¸nh víi gi¸ xuÊt khÈu g¹o cña Th¸i Lan th× trong n¨m 2000 , gi¸ xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam cã tèc ®é gi¶m chËm h¬n : lo¹i g¹o 5% tÊm cña Th¸i Lan gi¶m 53,6 ®«la/tÊn, lo¹i 35% tÊm gi¶m 42,1 ®«la/tÊn ; t¬ng øng víi g¹o cïng lo¹i cña ViÖt Nam gi¶m 48 ®«la/tÊn vµ 39 ®«la/tÊn .
Ngoµi ra , còng ph¶i nh×n nhËn mét thøc tÕ lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam cßn nhiÒu h¹n chÕ , bëi nh×n chung chÊt lîng g¹o xuÊt khÈu cña ta cha cao , trong nh÷ng n¨m qua ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu nh÷ng lo¹i g¹o cã chÊt lîng thÊp mµ thêi gian gÇn ®©y l¹i ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi g¹o cïng lo¹i cña Trung Quèc , Pakistan . Trong khi ®ã kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp l¹i thÊp , Ýt kinh nghiÖm vµ thiÕu chñ ®éng trong c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ .
Cuèi cïng lµ trong c¬ chÕ ®iÒu hµnh , mÆc dï trong n¨m qua ®· cã nh÷ng c¶i tiÕn t¹o nªn sù th«ng tho¸ng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o , song trong ®iÒu hµnh cô thÓ vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ , nh thiÕu tÝnh chñ ®éng tÝch cùc cña c¸c doanh nghiÖp , viÖc qu¶n lý ®Çu mèi xuÊt khÈu g¹o...
1.2.§¸nh gi¸ vÒ xuÊt khÈu g¹o n¨m 2001
ThÞ trêng g¹o thÕ giíi n¨m 2001 cã rÊt nhiÒu biÕn ®éng , kh¸c víi sù trÇm l¾ng cña n¨m 2000 . LÇn ®Çu tiªn kÓ tõ nhiÒu n¨m nay , gi¸ g¹o cña ViÖt Nam cao h¬n gi¸ g¹o cña Th¸i Lan trªn thÞ trêng quèc tÕ .
gi¸ g¹o viÖt nam vµ th¸i lan n¨m 2001
(®«la/tÊn)
Níc\Th¸ng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
ViÖt Nam 5%
25%
169
157
167
144
151
131
145
127
158
137
153
137
159
138
175
157
173
150
175
160
192
170
197
185
Th¸i Lan
5%
25%
186
165
187
157
179
149
162
136
163
141
167
147
170
146
169
156
170
159
168
154
175
153
177
157
T×nh h×nh thÞ trêng g¹o thÕ giíi trong h¬n nöa ®Çu n¨m 2001 còng cha cã g× biÕn chuyÓn so v¬Ý n¨m 2000. Song b¾t ®Çu tõ th¸ng 8/2001 , gi¸ g¹o ViÖt Nam ®ét ngét t¨ng , sau khi lò lôt x¶y ra ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long , g©y khã kh¨n cho viÖc thu ho¹ch , ph¬i sÈy vµ vËn chuyÓn g¹o . C¸c nhµ xuÊt khÈu vÉn ph¶i gÊp rót hoµn thµnh nh÷ng hîp ®ång ®· ký nªn ph¶i mua g¹o víi mäi gi¸ ®Ó xuÊt sang Ir¨q , ch©u Phi , Philippin vµ Cuba . MÆc dï lò lôt kÐo dµi ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long , song kh«ng g©y thiÖt h¹i nhiÒu vÒ s¶n lîng lóa. MÆc dï vËy , viÖc thu gom gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n , nhÊt lµ kh©u vËn chuyÓn vµ n«ng d©n kh«ng muèn b¸n thãc ra v× kh«ng biÕt tiÕn triÓn lò lôt diÔn ra vµ s¶n lîng tãc vô tíi sÏ nh thÕ nµo . KÓ tõ gi÷a th¸ng 9/2001 , gi¸ g¹o tr¾ng xay x¸t cña ViÖt Nam ®É t¨ng kho¶ng 20 ®«la/tÊn . Cßn nÕu so víi th¸ng 7/2001 th× gi¸ g¹o lo¹i nµy t¨ng 40 ®«la/tÊn. C¸c lo¹i g¹o kh¸c còng t¨ng xÊp xÝ nh vËy . TÝnh ®Õn cuèi th¸ng 12/2001, gi¸ g¹o cña ViÖt Nam cao h¬n trªn 20 ®«la/tÊn so víi gi¸ g¹o Th¸i Lan , trong khi th«ng thêng gi¸ g¹o ViÖt Nam rÎ h¬n tõ 1-20 ®«la/tÊn . Do gi¸ g¹o ViÖt Nam qu¸ cao nh vËy , kh¸ch hµng ®· chuyÓn sang c¸c nguån g¹o kh¸c nh Th¸i Lan vµ Ên §é. Gi¸ g¹o ViÖt Nam lóc nµy cao nh v©y kh«ng ph¶i do kh¸ch hµng ®«ng , mµ lµ do khan hiÕm g¹o xuÊt khÈu . Do vËy c¸c nhµ xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam ®· ph¶i ngõng ký hîp ®çng xuÊt khÈu míi cho tíi th¸ng 2/2002.
N¨m 2001 , ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®îc 3,73 triÖu tÊn g¹o , trÞ gi¸ 624,71 triÖu ®«la , t¨ng 7,27% vÒ lîng , nhng l¹i gi¶m 6,39 % vÒ gi¸ trÞ so víi n¨m 2000 .
thÞ trêng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam n¨m 2001
(Tû träng tÝnh theo lîng xuÊt khÈu)
ThÞ trêng Tû träng (%)
Philipin 16,8
Ir¨q 11,9
In®«nesia 11,2
Malaixia 6,6
Xingapo 6,5
Nga 5,5
Xªnªgan 4,2
Nam phi 2,8
AicËp 2,6
Ba lan 2,6
Thuþ suü 1,6
Tan dania 1,5
H«ng K«ng 1,3
1.3.§¸nh gi¸ vÒ xuÊt khÈu g¹o trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2002
Hai th¸ng ®Çu n¨m 2002 ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®îc 92.453 tÊn g¹o , trÞ gi¸ 19,41 triÖu ®«la , gi¶m m¹nh so víi 422.739 tÊn trÞ gi¸ 70,63 triÖu ®«la cïng kú n¨m 2001. ChØ tÝnh riªng th¸ng 2 xuÊt ®îc 24.750 tÊn g¹o , trong ®ã kho¶ng 80% xuÊt sang In®«nªsia .
thÞ trêng xuÊt khÈu g¹o cña viÖt nam trong 2 th¸ng ®Çu n¨m 2002
(Tû träng tÝnh theo lîng xuÊt khÈu)
ThÞ trêng Tû träng (%)
In®«nªsia 30,0
Ir¨q 15,5
Nga 9,6
C¨mpuchia 6,2
Malaixia 5,6
Xingapo 2,1
Philippin 1,3
¤xtr©ylia 0,8
ThÞ trêng kh¸c 28,9
2.Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i
2.1.Khã kh¨n vÒ thÞ trêng
Sè liÖu tõ Trung t©m th«ng tin thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n cho biÕt , gi¸ g¹o xuÊt khÈu ®ang cã dÊu hiÖu phôc håi . Gi¸ g¹o t¨ng nhÑ kÐo theo gi¸ lóa g¹o nguyªn liÖu t¨ng theo . §Çu n¨m 2001 gi¸ lóa lo¹i tèt ®Ó chÕ biÕn g¹o xuÊt khÈu ë c¸c tØnh CÇn Th¬ , An Giang , §ång Th¸p ®· t¨ng lªn 1.350 – 1400 ®ång/kg ; cßn lo¹i phæ biÕn cã møc gi¸ 1.250 – 1.350 ®ång/kg . Gi¸ lóa nguyªn liÖu ë c¸c tØnh kh¸c trong vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long còng t¨ng thªm tõ 50 – 100 ®ång/kg . Tuy nhiªn , ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp lo l¾ng nhÊt hiÖn nay lµ ®Çu ra cho cña h¹t g¹o kh«ng nh÷ng kh«ng ®îc më réng mµ cßn cã nguy c¬ bÞ thu hÑp l¹i ®¸ng kÓ .
Theo mét b¸o c¸o cña Bé Th¬ng m¹i , trong sè 24 thÞ trêng thêng xuyªn nhËp khÈu mÆt hµng g¹o cña ViÖt Nam , th× ®Õn thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2001 ®· cã 8 thÞ trêng gi¶m khèi lîng nhËp khÈu so víi cïng kú n¨m ngo¸i : Ucraina gi¶m 20,35% , Hång K«ng gi¶m 84% , Anh gi¶m 92,6%... 4 thÞ trêng hoµn toµn bá trèng lµ ¸o , T©y Ban Nha , Niu-di-l©n vµ §øc . Mét sè thÞ trêng cã tû träng lín nhng tèc ®é t¨ng trëng thÊp h¬n nhiÒu so víi cïng kú n¨m ngo¸i .
Theo «ng Ph¹m V¨n §îc , Gi¸m ®èc C«ng ty XuÊt nhËp khÈu §ång Th¸p , c¸c doanh nghiÖp rÊt ®ång t×nh víi quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ cho ®¶o kho lóa g¹o , trong ®ã cã lîng g¹o ®· t¹m tr÷ , gióp doanh nghiÖp tù c©n ®èi nguån hµng , gi¸ c¶ víi c¸c ®èi t¸c . “ Tuy nhiªn , c¸c biÖn ph¸p nµy míi chØ gióp doanh nghiÖp æn ®Þnh nguån hµng . Cßn ®Ó më réng thÞ trêng xuÊt khÈu , biÖn ph¸p duy nhÊt ®îc ®¹i bé phËn doanh nghiÖp mong ®îi lµ ¸p dông m« h×nh b¸n tr¶ chËm . Nhng do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cã h¹n , nªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hÇu nh kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña mét sè b¹n hµng muèn mua g¹o tr¶ chËm “ - «ng §îc nãi .
Theo nhiÒu chuyªn gia th¬ng m¹i , Ch©u Phi lµ thÞ trêng nhiÒu tiÒm n¨ng cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam , víi tæng lîng g¹o nhËp khÈu mçi n¨m lªn tíi 5,3 triÖu tÊn . Riªng Senegal , Nigieria sÏ nhËp 730.000 tÊn g¹o trong n¨m 2001 . Nhng hÇu hÕt c¸c níc nµy l¹i chØ chÊp nhËn ph¬ng thøc tr¶ chËm . V× vËy , nÕu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng thùc hiÖn ®îc ph¬ng thøc tr¶ chËm th× kh¶ n¨ng ®Ó mÊt thÞ trêng nµy cho ®èi thñ kh¸c lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái .
Mét vÊn ®Ò n÷a mµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o còng rÊt quan t©m chÝnh lµ kh©u qu¶n lý chµo hµng xuÊt khÈu . HiÖn nay , do ChÝnh phñ cha cã biÖn ph¸p nµo ®Ó qu¶n lý gi¸ chµo hµng xuÊt khÈu cho tõng vô mïa ®èi víi mÆt hµng g¹o , nªn mÆc nhiªn c¸c doanh nghiÖp chµo ®ñ lo¹i gi¸ , t¹o nªn t×nh tr¹ng ph¸ gi¸ . Thùc tÕ cho thÊy, c¸c hîp ®ång cã khèi lîng nhá , gi¸ ký kÕt hîp ®ång rÊt thÊp , ®ã còng lµ mét víng m¾c cho xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam .
1.2.Khã kh¨n vÒ th«ng tin.
Sè liÖu do Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n c«ng bè vµo ®Çu th¸ng 5 cho thÊy t¹i ®ång b»ng s«ng Cöu Long vùa lóa lín nhÊt níc ®· thu ho¹ch sang vô ®«ng xu©n víi s¶n lîng lªn ®Õn 8,2 triÖu tÊn. So víi vô ®«ng xu©n n¨m tríc s¶n lîng n¨m nay t¨ng 300.000 tÊn dï diÖn tÝch canh t¸c gi¶m h¬n 20.000ha (®Ó nu«i t«m xuÊt khÈu). Tõ nhiÒu th¸ng qua, gi¸ lóa ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long æn ®Þnh ë møc 1.500 - 1.600®/1kg, n«ng d©n kh«ng cßn chÞu c¶nh ®îc mïa mÊt gi¸ nh nhiÒu n¨m tríc.
Trong khi gi¸ g¹o trªn thÕ giíi ®ang t¨ng 30,2% so víi cïng kú g¹o trong níc chØ t¨ng 10%, vËy mµ tiÕn ®é xuÊt khÈu g¹o cña níc ta l¹i gi¶m chØ b»ng 60% so víi cïng kú n¨m 2001.
CH¦¥NG 3
mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña viÖt nam
I.TriÓn väng cña thÞ trêng xuÊt khÈu viÖt nam
1.C¸c thÞ trêng chÝnh
1.1.ThÞ trêng ASEAN
Trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi thÞ trêng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ViÖt Nam , thÞ trêng c¸c níc asean vai trß quan träng vµ chiÕm tû lÖ lín trong khèi lîng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam . Tuy nhiªn , t×nh h×nh tõ n¨m 1996 ®Õn nay ®· thay ®æi , tû lÖ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng sang thÞ trêng nµy cã xu híng gi¶m . Trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 , thÞ trêng c¸c níc ASEAN còng sÏ bÞ h¹n chÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam . Bëi v× , c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c níc ASEAN cã c¬ cÊu t¬ng tù nhau. Do ®ã , c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam ®îc xuÊt sang nh÷ng níc nµy phÇn lín lµ díi d¹ng t¹m nhËp t¸i xuÊt , ®Æc biÖt lµ ®èi víi thÞ trêng singapo, nªn kh«ng phï hîp víi yªu cÇu n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi . Thªm n÷a , c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam thêng s¶n phÈm th« , Ýt qua chÕ biÕn nªn viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo HiÖp ®Þnh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung cña c¸c níc ASEAN kh«ng cã t¸c ®éng lín ®Õn khèi lîng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam .
Tuy nhiªn , thÞ trêng c¸c níc ASEAN vÉn lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 .
1.2.ThÞ trêng c¸c níc Ch©u ¸ kh¸c
Nh×n chung , triÓn väng mËu dÞch hµng n«ng s¶n cña thÞ trêng c¸c níc Ch©u ¸ kh¸c trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 lµ rÊt h¬n . Nhu cÇu nhËp khÈu cao vÒ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña nh÷ng níc Trung cËn §«ng lµ t¬ng ®èi lín. §èi víi ViÖt Nam , mÆc dï nh÷ng n¨m gÇn ®©y xuÊt khÈu n«ng s¶n sang khu vùc nµy ®· cã dÊu hiÖu tÝch cùc nh xuÊt khÈu chÌ sang i-r¾c , ký hîp ®ång xuÊt khÈu g¹o dµi h¹n sang I-Ran... nhng thÞ trêng vïng Trung cËn §«ng vÉn cha ®îc khai th¸c vµ ®îc xem nh lµ mét thÞ trêng tiÒm n¨ng cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam , nhÊt lµ xuÊt khÈu g¹o .
1.3.ThÞ trêng c¸c níc SNG vµ §«ng ©u
MÆc dï sù gi¶m sót vÒ mËu dÞch n«ng s¶n gi÷a khu vùc thÞ trêng nµy víi ViÖt Nam trong giai do¹n võa qua kh«ng chØ do sù bÊt æn cña t×nh h×nh kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi cña khu vùc nay , mµ cßn do khã kh¨n vÒ ph¬ng thøc thanh to¸n vµ xö lý nî cña ViÖt Nam , nhng ®©y vÉn sÏ lµ khu vùc thÞ trêng truyÒn thèng ®èi víi n«ng s¶n cña ViÖt Nam (kÓ c¶ n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn vµ th« s¬) , vµ ®îc xem lµ thÞ trêng dÔ tÝnh nhÊt ®èi víi c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam . HiÖn nay t×nh h×nh cña khu vùc nµy ®ang dÇn ®i vµo æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn , do ®ã kÐo theo sù phôc håi cña quan hÖ mËu dÞch trong vµ ngoµi khu vùc . §èi víi ViÖt Nam , trong giai ®o¹n tíi , do nh÷ng thuËn lîi s½n cã vµ ®©y lµ khu vùc thÞ trêng lín nªn cÇn ph¶i phôc håi nhanh quan hÖ mËu dÞch víi khu vùc nµy .
1.4.ThÞ trêng EU
MÆc dï ®©y lµ thÞ trêng rÊt khã tÝnh cho mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam , nhng ®©y lµ khu vùc thÞ trêng mµ ViÖt Nam cã thÓ thu ®îc hiÖu qu¶ rÊt cao , rÊt cÇn thiÕt cho sù nghiÖp ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ ViÖt Nam trong giai tõ nay ®Õn n¨m 2010 . Riªng ®èi víi mÆc hµng g¹o th× thÞ trêng nµy chØ ®ãng vai trß trung gian ®Ó ViÖt Nam xuÊt khÈu sang cÊc níc nghÌo ë ch©u Phi.
2.Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu
2.1.VÒ c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu
TiÕp tôc më réng h¬n n÷a quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp . Theo c¬ chÕ míi th× tÊt c¶ c¸c th¬ng nh©n ®· ®¨ng ký ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ trong giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh sÏ ®îc phÐp xuÊt khÈu, nhËp khÈu mäi lo¹i hµng ho¸ , trõ nh÷ng mÆt hµng mµ nhµ níc cÊm kinh doanh .
C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc xuÊt khÈu nh c¸c doanh nghiÖp cã 100% vèn trong níc (c¶ vÒ thñ tôc xuÊt khÈu vµ mÆt hµng kinh doanh). Tuy nhiªn, ho¹t ®éng xuÊt nh¹p khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vÉn phai thùc hiÖn theo quy ®inh cña luËt §Çu t níc ngoÇi, giÊy phÐp ®Çu t vµ c¸c thñ tôc liªn quan kh¸c .
§èi víi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu hoÆc nhËp khÈu ®îc thùc hiÖn tõ tríc ®Õn nay theo ®Çu mèi chØ nh»m môc ®Ých qu¶n lý trËt tù kinh doanh th× s¾p tíi sÏ b·i bá qui ®Þnh ®ã , võa ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp , võa phï hîp víi cam kÕt quèc tÕ mµ ta ®· vµ sÏ ký s¾p tíi .
X©y dùng lé tr×nh gi¶m thiÓu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh lîng trong tthêi kú 5 n¨m 2001 – 2005 , ¸p dông nh÷ng c«ng cô b¶o hé míi , phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ . §Þnh híng c¬ b¶n cña c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ trong têi kú 2001 – 2005 lµ gi¶m dÇn c¸c c«ng cô phi thuÕ quan .
2.2.VÒ c«ng t¸c thÞ trêng ngoµi níc sÏ tËp trung thùc hiÖn nh÷ng néi dung chñ yÕu sau :
2.2.1.T¹o khung ph¸p lý thuËn lîi cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng níc ngoµi :
Song song víi viÖc ký míi vµ rµ so¸t ®Ó ®µm ph¸n ký l¹i hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi c¸c níc theo yªu cÇu míi , ViÖt Nam sÏ tho¶ thuËn ®Ó thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh , kiÓm dÞch vµ tiªu chuÈn kü thuËt tiÕn tíi c«ng nhËn lÉn nhau vÒ kÕt qu¶ kiÓm tra vÖ sinh , kiÓm dÞch vµ chÊt lîng hµng ho¸ , níi láng hµng rµo phi thuÕ quan cña ViÖt Nam ; tranh thñ ký cam kÕt “G to G” víi c¸c níc mµ ë ®ã sù can thiÖp cña ChÝnh phñ cã vai trß quyÕt ®Þnh ®íi víi viÖc nhËp khÈu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ta nh g¹o , cao su...
2.2.2.T¨ng cêng c¸c biÖn ph¸p th©m nhËp thÞ trêng cho hµng xuÊt khÈu :
Tæ chøc tèt viÖc nghiªn cøu , kh¶o s¸t thÞ trêng ngoµi níc . N©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm cña Bé Th¬ng M¹i (c¸c Vô chÝnh s¸ch thÞ trêng ngoµi níc, c¸c c¬ quan th¬ng vô ViÖt Nam ë níc ngoµi , ViÖn Nghiªn Cøu th¬ng m¹i , Trung t©m Th«ng Tin th¬ng m¹i , Côc Xóc TiÕn th¬ng m¹i ) trong c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng,cung cÊp th«ng tin vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu cho c¸c doanh nghiÖp . Hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ra níc ngoµi kh¶o s¸t , t×m kiÕm thÞ trêng vµ b¹n hµng xuÊt khÈu .
KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ë níc ngoµi m¹ng líi ®¹i lý , ph©n phèi hµng , kho ngo¹i quan , trung t©m trng bµy s¶n phÈm ; ¸p dông c¸c ph¬ng thøc mua b¸n linh ho¹t nh göi b¸n , thanh to¸n chËm , ®æi hµng phï hîp víi tõng mÆt hµng , tõng thÞ trêng ; cö ®¹i diÖn t¹i thÞ trêng níc ngoµi hoÆc lËp c«ng ty ph¸p nh©n níc së t¹i ®Ó chuyªn nhËp khÈu hµng ViÖt Nam ; khuyÕn khÝch vµ hç trî céng ®ång ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi nhËp khÈu hµng ViÖt Nam .
Nhµ níc hç trî t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ doanh nghiÖp cè g¾ng ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i , x©y dùng mét vµi trung t©m th¬ng m¹i , qu¶ng c¸o tham gia triÓn l·m , héi chî ...®èi víi tõng mÆt hµng tõng thÞ trêng .
C¸c doanh nghiÖp cÇn kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vÒ mäi mÆt ; x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn cho tõng mÆt hµng xuÊt khÈu , trong ®ã cã chiÕn lîc vÒ thÞ trêng ; b¶o ®¶m ch÷ “tÝn” trong kinh doanh; kÕt hîp xuÊt khÈu víi nhËp khÈu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trªn thÞ trêng cô thÓ .
2.2.3.N©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ n¨ng lùc cña c¬ quan vµ tæ chøc lµm c«ng t¸c thÞ trêng níc ngoµi :
KiÖn toµn tæ chøc , n©ng cao vÒ n¨ng lùc c¸n bé vµ ®æi míi lÒ lèi lµm viÖc cña c¸c Vô chÝnh s¸ch thÞ trêng ngoµi níc cña Bé Th¬ng M¹i vµ g¾n ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ nµy víi c¸c doanh nghiÖp v× sù t¨ng trëng xuÊt khÈu .
G¾n c«ng t¸c cña ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu . Cã chÝnh s¸ch ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®Æt hµng cho ViÖn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ thÞ trêng vµ mÆt hµng xuÊt khÈu .
Cïng víi viÖc cñng cè c¸c c¬ quan th¬ng vô ViÖt Nam hiÖn cã ë níc ngoµi , më thªm mét sè c¬ quan ë ®Þa bµn míi...
N©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó Côc Xóc TiÕn Th¬ng M¹i ph¸t huy vai trß hç trî vµ h¬ng dÉn c¸c Doanh NghiÖp trong c¸c ho¹t ®éng Xóc TiÕn Th¬ng M¹i .
2.2.4. Hç trî c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng Xóc TiÕn Th¬ng M¹i:
Sím hoµn thµnh ®Ò ¸n vÒ chñ tr¬ng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i phôc vô chiÕn lîc xuÊt nhËp khÈu.
Hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ra níc ngoµi,kÕ c¶ viÖc th¸p tïng c¸c ®oµn cÊp cao cña §¶ng ,Nhµ níc, ®Ó th©m nhËp thÞ trêng ph¸t triÓn kinh doanh, xuÊt khÈu.
Phèi hîp vµ hç trî c¸c ngµnh, ®Þa ph¬ng vµ doanh nghiÖp x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn lîc markettinh cho tõng ngµnh hµng, mÆt hµng quan träng vµ tham gia c¸c héi chî triÓn l·m vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i kh¸c ë níc ngoµi.
Cã c¬ chÕ tiÕp xóc vµ tham vÊn ®Þnh k× gi÷a bé th¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu.
Bíc ®Çu x©y dùng c¬ së ph¸p lý cho th¬ng m¹i ®iÖn tö, tæ chøc ®µo t¹o nh©n lùc cho lÜnh vùc nµy.
KhuyÕn khÝch,t¹o ®iÒu kiÖn vµ t¨ng cêng quan hÖ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng, b¸o chÝ ®èi ngo¹i vµ c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i phôc vô môc tiªu t¨ng trëng xuÊt khÈu.
2.2.5.Tæ chøc tèt viÖc thu nhËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin th¬ng m¹i cho c¸c doanh nghiÖp:
Tæ chøc cung cÊp ®Þnh k× hµng n¨m, hµng quý c¸c Ên phÈm vÒ thÞ trêng hµng ho¸ thÕ giíi cho c¸c doanh nghiÖp.
X©y dùng kªnh th«ng tin th¬ng m¹i th«ng suèt tõ c¸c c¬ quan th¬ng vô ViÖt Nam ë níc ngoµi , Bé Th¬ng m¹i ®Õn c¸c Së Th¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp.
Ngoµi viÖc cung cÊp th«ng tin theo ph¬ng thøc hç trî cña nhµ níc cho c¸c doanh nghiÖp, cÇn thùc hiÖn th¬ng m¹i ho¸ th«ng tin vµ ¸p dông c¸c ph¬ng thøc linh ho¹t kh¸c nh»m ®¸p øng nhu cÇu cô thÓ, kÞp thêi cña c¸c doanh nghiÖp.
2.2.6.Sím x©y dùng vµ ban hµnh c¬ chÕ vÒ c«ng t¸c thÞ trêng ngoµi níc :
X¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan Nhµ níc cã liªn quan ë trung ¬ng còng nh ë ®Þa ph¬ng vµ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp ; qui chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm vµ doanh nghiÖp trong c«ng t¸c thÞ trêng ngoµi níc . §ång thêi , Nhµ níc cã chÝnh s¸ch cô thÓ b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®îc giao trong c«ng t¸c thÞ trêng níc ngoµi .
2.3.VÒ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ h¶i quan :
Bá viÖc kiÓm dÞch , xuÊt xø hµng ho¸ , nÕu ViÖt Nam kh«ng cã nghÜa vô thùc hiÖn theo c¸c tho¶ thuËn song ph¬ng , ®a ph¬ng mµ ViÖt Nam ký kÕt ; bá yªu cÇu vÒ chøng minh nguån gèc hµng ho¸ xuÊt khÈu hoÆc nguån gèc nguyªn liÖu s¶n xuÊt ra hµng ho¸ xuÊt khÈu , nÕu kh«ng liªn quan ®Õn viÖc hoµn thuÕ ; cho phÐp xuÊt khÈu hµng ho¸ qua nh÷ng n¬i kh«ng ph¶i lµ cöa khÈu quèc tÕ , quèc gia ; kh«ng thu thuÕ , kÓ c¶ t¹m tÝnh , ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu bÞ tr¶ l¹i ®Ó t¸i chÕ råi l¹i xuÊt khÈu .
TiÕp tôc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p míi mµ ngµnh h¶i quan ®· thùc hiÖn vµ ®em l¹i kÕt qu¶ tèt trong thêi gian qua .
2.4.VÒ sù hç trî cña ChÝnh phñ vµ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ , tÝn dông liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu:
SÏ ®Ò nghÞ ChÝnh phñ hç trî trong viÖc ®Çu t chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu , ®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt , h¹ tÇng vµ c«ng t¸c thÞ trêng níc ngoµi , c«ng tÊc Xóc tiÕn Th¬ng m¹i cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu..
§Èy m¹nh qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thuÕ bíc hai , trong ®ã cã viÖc hoµn chØnh thuÕ xuÊt nhËp khÈu , thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt . Cã chÝnh s¸ch u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu nh hç trî tÝn dông , rñi ro , c¸c khã kh¨n vÒ tµi chÝnh th«ng qua quÜ hç trî xuÊt khÈu hoÆc ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu .TiÕp tôc thù c hiÖn tèt chÝnh s¸ch thêng xuÊt khÈu ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp...
§Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh , ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng th¬ng m¹i ; t¨ng cêng kû luËt hµnh chÝnh vµ xö lý nghiªm ®èi víi c¸c c¬ quan , c«ng chøc kh«ng thøc hiÖn ®óng luËt ph¸p ,chÝnh s¸ch trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu .
II. gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu g¹o
1.Gi¶i ph¸p tõ phÝa nhµ níc
§Ó tËn dông thêi c¬ , vît qua th¸ch thøc , ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra , cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu sau ®©y :
Thø nhÊt : T¨ng cêng h¬n n÷a vai trß cña Nhµ níc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o , c¶ vÒ chÝnh s¸ch , vèn ®Çu t vµ më réng thÞ trêng .
Bªn c¹nh viÖc ph¸t huy tÝnh chñ ®éng vµ linh ho¹t cña c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi xuÊt khÈu g¹o trong xö lý ®Çu vµo vµ ®Çu ra cho s¶n phÈm . C¸c ngµnh cã liªn quan, nhÊt lµ ngµnh Tµi chÝnh , Th¬ng m¹i vµ Ng©n hµng... cÇn cã sù phèi hîp hµnh ®éng chÆt chÏ h¬n , ph¶i coi xuÊt khÈu g¹o lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ngµnh , c¸c cÊp .
Thø hai : TiÕp tôc më réng ph¬ng thøc t¹m tr÷ ®Ó “mua thêi ®iÓm , b¸n thêi gi¸” trong n¨m 2000 b»ng nguån vèn hç trî cña Nhµ níc vµ vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp . §Æc biÖt trong bèi c¶nh n¨m 2000 Nhµ níc cÇn hç trî l·i suÊt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi cã ®ñ ®iÒu kiÖn mua lóa t¹m tr÷ ngay tõ thêi ®iÓm thu ho¹ch ®Çu mïa vô.
Thø ba : ChÝnh phñ ph¶i khÊn tr¬ng ban hµnh QuyÕt ®Þnh vµ c¬ chÕ vÒ ®iÒu hµnh xuÊt khÈu g¹o mét c¸ch hîp lý .
Ngoµi nh÷ng gi¶i ph¸p trªn , ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng cña ngêi d©n còng nh ®¶m b¶o ®îc lîng g¹o xuÊt khÈu mµ môc tiªu ®· ®Ò ra , cÇn ph¶i thùc hiÖn khÈn tr¬ng , quyÕt liÖt vµ ®ång bé c¶ nh÷ng gi¶i ph¸p tríc m¾t vµ l©u dµi. Cô thÓ lµ :
Môc tiªu chñ yÕu hiÖn nay lµ ph¶i thu mua hÕt lóa g¹o hµng ho¸ cho n«ng d©n ; theo ®ã c¸c c¬ quan chøc n¨ng ph¶i tÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt , gi¸ thµnh ®Ó c«ng bè sím gi¸ sµn mua lóa theo nguyªn t¾c ®¶m b¶o bï ®¾p chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý vµ cã l·i Ýt nhÊt lµ 20% trë lªn so víi gi¸ thµnh .
VÒ thÞ trêng , c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao h¬n n÷a tÝnh chñ ®éng trong kinh doanh , tÝch cùc t×m kiÕm c¬ héi më réng thÞ trêng vµ b¹n hµng th«ng qua nhiÒu h×nh thøc linh ho¹t vµ hÊp dÉn . nhµ níc cho phÐp thùc hiÖn c¬ chÕ thëng xuÊt khÈu theo ®Çu tÊn , nhÊt lµ c¸c ®¬n vÞ t×m kiÕm ®¬c thÞ trêng míi . T¨ng cêng viÖc ®µm ph¸n víi c¸c níc nh»m më réng h×nh thøc tr¶ nî b»ng g¹o . Ngoµi ra , ®Ó hç trî cho c«ng t¸c nay , c¸c doanh nghiÖp cÇn cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu h¬n n÷a nh»m n©ng cao ch¸t lîng vµ uy tÝn hµng ho¸, tiÕn tíi cã thÓ x©y dùng ®îc c¸c th¬ng hiÖu hµng ho¸ cho riªng m×nh .
VÒ nhiÖm vô b¶o ®¶m tÝn dông , theo chØ ®¹o cña ChÝnh phñ , sÏ ®ång lo¹t miÔn , gi¶m thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®èi víi nh÷ng khu vùc chÞu thiÖt h¹i do thÞ trêng vvµ gi¸ c¶ xuèng thÊp ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long . TiÕp tôc thùc hiÖn cho gi·n nî vµ cho vay míi nh»m hç trî cho n«ng dan æn ®Þnh ®êi sèng vµ duy tr× s¶n xuÊt , kh«ng b¸n å ¹t lóa g¹o ra thÞ trêng ®Èy gi¸ thÞ trêng tiÕp tôc xuèng thÊp ; cho c¸c hé n«ng d©n nghÌo vay víi l·i suÊt u ®·i . §èi víi doanh nghiÖp nhËp khÈu ph©n bèn , Bé Th¬ng m¹i ®Ò nghÞ cho ®îc nép thuÕ VAT sau; ®ång thêi xem xÐt ®iÒu chØnh thuÕ nhËp khÈu ph©n bãn (xuèng tíi møc 0%) vµ bá c¸c kho¶n thu phô..., nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶m gi¸ mét sè lo¹i v¹t t n«ng nghiÖp, gãp phÇn gi¶m chi phÝ ®Çu vµo cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
VÒ l©u, vÒ dµi cÇn ph¶i thùc hiÖn khÈn tr¬ng vµ quyÕt liÖt viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n, thùc hiÖn nghiªm tóc NghÞ quyÕt 09 cña chÝnh phñ, n¨m 2001, trong kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, sÎ cã mét phÇn ®Êt lóa ë c¸c vïng ven biÓn, ®Êt tròng ®îc chuyÓn sang nu«i t«m c¸, ®Êt ven ®« thÞ vµ ®Êt cha chñ ®éng tíi tiªu sang trång c©y ¨n qu¶ vµ c©y kh¸c cã hiÖu qu¶ h¬n; kh«ng lµm lóa vô 3 kho¶ng vµi tr¨m ha gieo trång...,t¨ng cêng c«ng t¸c quy ho¹ch, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c vïng s¶n xuÊt lóa cã chÊt lîng cao ®Ó t¨ng nhanh gi¸ trÞ xuÊt khÈu.
Cïng víi thùc hiÖn chñ tr¬ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp –n«ng th«n, ph¶i ®a nhanh tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo n«ng nghiÖp ®Ó n©ng cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt lóa g¹o vµ c¸c lo¹i n«ng s¶n kh¸c. Muèn vËy, c¸c c¬ quan hu quan, c¸c c¬ s¬ s¶n xuÊt kinh doanh tiÕp tôc ®Èy m¹nh nghiªn cøu, ¸p dông tiÕn bé khoa häc t¹o gièng cã n¨ng suÊt vµ chÊt lîng cao mµ thÞ trêng trong vµ ngoµi níc ®ang cã nhu cÇu, tiÕp tôc ®Çu t ®ång bé vÒ s©n ph¬i, kho chøa, chÕ biÕn xuÊt khÈu..nh»m t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
Tãm l¹i, c¸c nhiÖm vô nªu trªn ®· vµ ®ang ®ßi hái ph¶i triÓn khai thùc hiÖn mét c¸ch khÈn tr¬ng vµ ®ång bé, tÝch cùc cña c¸c bé, ngµnh ë trung ¬ng vµ c¸c ®Þa ph¬ng, cña c¸c doanh nghiÖp, Vµ nh kh¼ng ®Þnh cña phã thñ tíng NguyÔn C«ng T¹n t¹i cuéc häp b¸o vµo th¸ng 2 võa qua lµ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p trªn còng chÝnh lµ thùc hiÖn cam kÕt gi÷a chÝnh phñ vµ n«ng d©n, ®¶m b¶o lîi Ých cña n«ng d©n, lîi Ých cña ®Êt níc, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ t¨ng trëng kinh tÕ.
2 .Gi¶i ph¸p tõ phÝa doanh nghiÖp
§Ó ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam , bíc sang thÕ kû míi , c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau :
VÒ s¶n xuÊt : KhÈn tr¬ng qui ho¹ch vïng lóa xuÊt khÈu cña c¶ níc vµ kÕ ho¹ch cô thÓ u tiªn ®Çu t vèn vµ khoa häc kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa trong tõng thêi kú phï hîp víi qui ho¹ch vµ kÕ ho¹ch xuÊt khÈu g¹o cña c¶ níc . Néi dung qui ho¹ch , kÕ ho¹ch vÇ ®Çu t cho vïng lóa g¹o xuÊt khÈu ph¶i b¸m s¸t nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi trong tõng giai ®o¹n .
VÒ chÕ biÕn , vËn chuyÓn : §©y lµ kh©u rÊt yÕu hiÖn nay, nªn nh÷ng n¨m tíi cÇn tËp trung gi¶i quyÕt theo c¸c híng : x©y dùng míi c¸c c¬ së chÕ biÕn g¹o xuÊt khÈu t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô xuÊt khÈu theo qui ho¹ch , ®ång thêi n©ng cÊp , hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c¬ së ®· cã ®Ó t¨ng n¨ng lùc chÕ biÕn vµ n¨ng lùc xuÊt khÈu . HÖ thèng kho tµng , ®êng s¸ , bÕn c¶ng phôc vô xuÊt khÈu g¹o còng cÇn sù ®Çu t tho¶ ®¸ng , më réng c¶ng CÇn Th¬ thµnh c¶ng xuÊt klhÈu g¹o chñ yÕu .
VÒ thÞ trêng :Trong bèi c¶nh c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c níc vÒ xuÊt khÈu g¹o nh hiÖn nay vµ c¸c n¨m tíi, ViÖt Nam nhÊt thiÕt ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ thÞ trêng ngoµi níc . Tõ n¨m 1999 , ChÝnh phñ b·i bá thuÕ xuÊt khÈu g¹o lµ gi¶i ph¸p tÝch cùc nhng cha ®ñ. §Ó t¨ng søc m¹nh c¹nh tranh cña h¹t g¹o ViÖt nam trong bèi c¶nh hiÖn nay cßn ph¶i cã gi¶i ph¸p ®ång bé h¬n , mét mÆt t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt lîng s¶n xuÊt trong níc ®Ó gi¶m chi phÝ , mÆt kh¸c më réng vµ æn ®Þnh thÞ trêng theo híng ®a d¹ng ho¸ , ®¶m b¶o ch÷ tÝn víi kh¸ch hµng , t¨ng cêng tiÕp thÞ , ®Çu t nghiªn cøu vµ dù b¸o thÞ trêng .
Ngoµi nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®©y , cßn cã rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p kh¸c mµ mçi doanh nghiÖp ph¶i tù t×m híng ®i riªng cho m×nh ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ cña doanh nghiÖp . §¶m b¶o cho doanh nghiÖp hoµn thµnh ®îc môc tiªu ®· ®Ò ra vµ còng lµ gãp phÇn ®a xuÊt khÈu g¹o cña níc ta lªn mét tÇm cao míi.
KÕt luËn
Trong khu«n khæ cña mét ®Ò ¸n tæng hîp, ®Ò ¸n ®· cè g¾ng lµm râ ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc còng nh khã kh¨n bÊt cËp trong xuÊt khÈu g¹o. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong c¬ chÕ thÞ trêng ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ. Nh÷ng thµnh tùu ®ã thÓ hiÖn ë s¶n lîng còng nh gi¸ trÞ ®¹t ®îc qua qu¸ tr×nh xuÊt khÈu. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã th× trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o còng ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®ã lµ khã kh¨n vÒ thÞ trêng, khã kh¨n tõ phÝa chÝnh c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o. Vµ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trªn còng nh ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ, ®Ò ¸n ®· m¹nh d¹n ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n mÆc dï ®· cè g¾ng t×m tßi nh÷ng tµi liÖu liªn quan nhng em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em xin bµy tá lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi c« gi¸o híng dÉn, ThS TrÇn H¬ng Giang, ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Chiến lược đẩy nhanh xuất khẩu gạo trong những năm đầu thế kỷ 21.DOC
