Đề tài Đánh giá hiệu quả kinh tế xí nghiệp dự án tiền khả thi đầu tư phát triển một mỏ vàng sa khoáng ở thung lũng Nà Pái - Bìng Gia - Lạng Sơn theo một phương án khai thác với các thông số

Phần 2: Tóm tắt lý thuyết Để phân tích hiệu quả kinh tế xí nghiệp chúng ta co thể sử dụng các chỉ tiêu sau: Giá trị hiện tại ròng (NPV) Tỉ suất hoàn vốn nội bộ (IRR) Tỉ lệ lợi ích trên chi phí (B/C) Tỉ lệ giá trị hiện tại ròng (PVR) Thanh toán tài chính 1. Giá trị hiện tại ròng ( NPV ) Khái niệm Giá trị hiện tại ròng là gí trị hiện tại của luồng tiền mặt có sau cân bằng thu chi.Hoặc có thể định nghĩa là hiệu số giữa giá trị các luồng tiền mặt thu và chi trong tương lai đã quy đổỉ về hiện tại theo tỉ suất chiết khấu đã biết trước. Công thức xác định: NPV= NCFt . at =NCFt .(1+r)-t hay: NPV= (CIt –COt) .at = (CIt-COt) .(1+r)-t Trong đó : n: Số năm hoạt động của dự án-1. t=0: Năm được chọn làm gốc (thường là năm bắt đầu thực hiện đầu tư vào dự án ) CIt: Giá trị luồng tiền mặt thu tại năm t gồm doanh thu tiêu thụ sản phẩm, thu từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ, thu từ giá trị còn lại ở năm cuối khi kết thúc hoạt động của dự án và các khoản thu nhập khác. COt: Giá trị luồng tiền mặt chi tại năm t gồm chi phí đầu tư và chi phí vận hành hàng năm của dự án như chi phí lương và BHXH của người lao động, chi phí mua sắm các nguyên- nhiên- vật liệu, động lực đầu vào cho sản xuất kinh doanh, các loại thuế phải nộp và các khoản chi khác . Đặc biệt lưu ý là không được tính chi phí khấu hao TSCĐ. NCFt = CIt –COt : Giá trị luồng tiền mặt có sau cân bằng thu chi tại năm t at: Hệ số hiện tại hoá (hệ số chiết khấu) tại năm t tương ứng với tỉ suất chiết khấu đã chọn at =1/(1+r)t r: Tỉ suất chiết khấu, thường chọn bằng tỉ lệ lãi vay vốn bình quân trên thị trường vốn trong 1 năm. Về mặt bản chất, NPV chính là tổng giá trị của các khoản lãi ròng của dự án đã quy đổi về cùng một thời điểm gốc theo mức tỉ suất chiết khấu đã biết. b. Nguyên tắc sử dụng chỉ tiêu Một dự án được chấp nhận nếu giá trị hiện tại ròng NPV lớn hơn hoặc bằng 0. Lúc đó, dự án có khả năng sinh lợi hoặc ít ra là không lỗ. Khi phải so sánh nhiều dự án loại trừ nhau để lựa chọn, thì dự án tốt nhất là dự án có NPV dương lớn nhất. c. Ưu nhược điểm của chỉ tiêu -Ưu điểm: . Xem xét toàn bộ thời gian hoạt động của dự án thông qua việc tính tổng cả đời dự án. . Loại trừ ảnh hưởng của yếu tố thời gian tới giá trị đồng tiền bằng cách chiết khấu các khoản thu, chi trong tương lai về giá trị ở thời điểm gốc thông qua hệ số at. . Thông qua việc sử dụng các tỉ suất chiết kháu đã định ngươi ta có thể so sánh các chi phí vốn của các phương án sử dụng vốn khác nhau. . Vì NPV thể hiện lợi nhuận của dự án được chiết khấu về hiện tại nên nó là chỉ tiêu tốt nhất để lựa chọn các dự án loại trừ nhau theo nguyên tắc dự án được lựa chọn là dự án mang lại NPV dương cao nhất. . -Nhược điểm: Do là một chỉ tiêu đánh gía tuyệt đối nên NPV không thể hiện được mức độ hiệu quả của dự án lá một điều rất quan trọng khi so sánh các dự án khác nhau. Nhiều khi một dự án có mức doanh lợi cao nhưng quy mô sản xuất nhỏ , thời gian hoạt động ngắn thì NPV có thể nhỏ hơn dự án khác có quy mô lớn, thời gian hoạt động dài nhưng mức doanh lợi chỉ trung bình hoặc nhỏ. Lúc đó ta phải kết hợp chỉ tiêu này với các chỉ tiêu khác và điều kiện thực tế để xem xét hoặc để đảm bảo tính so sánh hợp lý ta phải giả thiết điều chỉnh dự án có quy mô nhỏ phải tái đầu tư nhiều lần để có vốn đầu tư và thời gian hoạt động tương ứng dự án lớn rồi tính toán NPV đã điều chỉnh để so sánh . 2. Tỉ suất hoàn vốn nội bộ IRR a. Khái niệm Tỉ suất hoàn vốn nội bộ là tỉ suất chiết khấu mà tại đó giá trị hiện tại ròng của dự án bằng 0 hay nói cách khác tại đó giá trị hiện tại của luồng tiền mặt thu bằng giá trị hiện tại của luồng tiền mặt chi. Công thức xác định theo định nghĩa: NPV = (CIt –COt). = 0 Hay CIt . =COt . Trong thực tế, người ta không thể tính toán trực tiếp bằng chỉ tiêu này mà phải tính bằng phương pháp sau: * Phương pháp hình học: Dùng đồ thị biểu diễn mối qua hệ giữa NPV với tỉ suất chiết khấu và tìm điểm giao nhau giữa đường biểu diễn NPV với trục hoành chính là giá trị IRR. * Phương pháp nội suy toán học: Theo phương pháp này, người ta cần tìm 2 tỉ suất chiết khấu r1 và r2 sao cho ứng tỉ suất nhỏ hơn (giả sử là r1) ta có giá trị hiện tại ròng NPVr1 dương sát 0 còn ứng với tỉ suất kia (r2) ta có giá trị hiện tại ròng NPVr2 âm sát 0 và IRR cần tính sẽ nằm trong khoảng từ r1 đến r2. Việc nội suy IRR được thực hiện theo công thức : IRR= r1 + (r2-r1) Trong đó : IRR: Tỉ suất hoàn vốn nội bộ cần nội suy, (%) r1: Giá trị tỉ suất chiết khấu thấp hơn, tại đó NPVr1 dương sát 0, (%) r2: Giá trị tỉ suất chiết khấu cao hơn, tại đó NPVr2 âm sát 0, (%) b. Nguyên tắc sử dụng chỉ tiêu Một dự án được chấp nhận khi có IRR lớn hơn hoặc bằng r Trong đó: r là chi phí cơ hội của vốn Trong trường hợp so sánh nhiều dự án độc lập để lựa chọn thì dự án có IRR thoả mãn nguyên tắc trên và cao nhất sẽ là dự án tốt nhất c. Ưu nhược điểm của chỉ tiêu -Ưu điểm: . Là chỉ tiêu hay được sử dụng để mô tả tính hấp dẫn của dự án vì IRR là chỉ tiêu thể hiện tính lợi nhuận của dự án. Một mặt nó biểu hiện lãi suất mà dự án mang lại trên vốn đầu tư, phản ánh mức tăng trưởng của dự án trong tương lai, mặt khác nó phản ánh tỉ lệ lãi vay vốn tối đa mà dự án có thể chấp nhận được- Đây là ưu điểm quan trọng nhất . . Việc sử dụng chỉ tiêu này thích hợp đối với trường hợp vì lý do nào đó mà người đánh giá muốn tránh việc xác định tỉ suất chiết khấu cụ thể dùng cho việc tính giá trị hiện tại ròng của dự án. -Nhược điểm: . Việc áp dụng chỉ tiêu này có thể sẽ không chính xác nếu tồn tại các khoản cân bằng thu chi (NCF) âm đáng kể trong giai đoạn vận hành dự án, tức là vào những năm có sự đầu tư thay thế lớn. Lúc đó NPV của dự án sẽ đổi dấu nhiều lần khi chiết khấu theo tỉ suất chiết khấu khác nhau và ứng với mỗi lần đổi dấu là một lần xác định được IRR khác nhau mà ta không biết giá trị nào là thích hợp cho việc đánh giá dự án. 3. TØ lÖ lîi Ých trªn chi phÝ (B/C): Kh¸i niÖm: TØ lÖ lîi Ých trªn chi phÝ lµ tØ lÖ ®¸nh gi¸ 1 ®ång chi phÝ bá vµo ®Çu t­ cho dù ¸n sÏ thu ®­îc bao nhiªu, ®­îc x¸c ®Þnh khi chia gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña luång tiÒn thu cho gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña luång tiÒn chi. C«ng thøc: Nguyªn t¾c sö dông chØ tiªu: Mét dù ¸n ®­îc chÊp nhËn khi B/C ≥ 1. Tøc lµ thu nhËp cña dù ¸n ®ñ bï ®¾p c¸c chi phÝ bá ra vµ cã kh¶ n¨ng sinh lîi. Trong tr­êng hîp ph¶i so s¸nh nhiÒu dù ¸n ®éc lËp ®Ó lùa chän th× dù ¸n cã B/C tháa m·n nguyªn t¾c trªn vµ lín nhÊt lµ dù ¸n tèt nhÊt. ¦u, nh­îc ®iÓm: ¦u ®iÓm: + Cã ­u ®iÓm gièng chØ tiªu NPV v× nã xem xÐt toµn bé thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n, nã ®Ò cËp ®Õn ¶nh h­ëng cña yÕu tè thêi gian tíi gi¸ trÞ ®ång tiÒn. + Lµ chØ tiªu thÓ hiÖn tÝnh lîi nhuËn cña dù ¸n, nã xem xÐt hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh, nã cho biÕt 1 ®ång chi phÝ bá ra sÏ thu ®­îc bao nhiªu ®ång lîi Ých. Nh­îc ®iÓm: ChØ tiªu nµy ®Æc biÖt nh¹y c¶m víi ®Þnh nghÜa vÒ chi phÝ trªn ph­¬ng diÖn kÕ to¸n. Tøc lµ khi ta quan niÖm x¸c ®Þnh c¸c chi phÝ kh¸c nhau th× tØ lÖ nµy cã kÕt qu¶ kh¸c nhau. §iÒu ®ã cã thÓ dÉn ®Õn sai lÇm khi xÕp h¹ng dù ¸n nÕu kh«ng cã sù thèng nhÊt trong c¸ch x¸c ®Þnh c¸c chi phÝ. Ph¹m vi ¸p dông: Trªn thùc tÕ chØ tiªu nµy th­êng lµ mét chØ tiªu bæ sung cho 2 chØ tiªu NPV, IRR khi so s¸nh lùa chän dù ¸n (nÕu cÇn). 4. TØ lÖ gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (PVR): Kh¸i niÖm: TØ lÖ gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn l¹i sè vèn ®Çu t­ ban ®Çu cña dù ¸n ®· ®­îc chiÕt khÊu, ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tØ sè gi÷a gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng trªn gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña vèn ®Çu t­. :C«ng thøc PVR = Trong ®ã: PV(I): Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña vèn ®Çu t­. Nguyªn t¾c sö dông chØ tiªu: Mét dù ¸n ®­îc chÊp nhËn khi PVR ≥ 0. Khi ®ã tæng lîi nhuËn rßng mµ dù ¸n thu ®­îc cã thÓ bï ®¾p l¹i vèn ®Çu t­ ban ®Çu. Khi ph¶i so s¸nh c¸c dù ¸n ®éc lËp ®Ó lùa chän th× dù ¸n nµo cã PVR d­¬ng lín nhÊt lµ dù ¸n tèt nhÊt. ¦u, nh­îc ®iÓm: ¦u ®iÓm: + KÕ thõa c¸c ­u ®iÓm cña chØ tiªu NPV. + Lµ chØ tiªu xem xÐt hiÖu qu¶ cña dù ¸n, nã cho biÕt gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng lµ bao nhiªu trªn mét ®¬n vÞ cña tæng vèn ®Çu t­ ®· ®­îc quy ®æi vÒ hiÖn t¹i. H¬n n÷a chØ tiªu nµy lu«n cho mét kÕt qu¶ duy nhÊt ngay c¶ khi dßng tiÒn thuÇn tóy cã sau c©n b»ng thu chi (NCF) ®æi dÊu nhiÒu lÇn. Nh­îc ®iÓm: ChØ tiªu nµy bÞ ¶nh h­ëng nhiÒu bëi viÖc x¸c ®Þnh tØ suÊt chiÕt khÊu r gièng nh­ chØ tiªu gi¸ trÞ hiÖn t¹i thùc. Ph¹m vi ¸p dông: ChØ tiªu nµy ®­îc dïng bæ sung cho 2 chØ tiªu NPV, IRR khi so s¸nh lùa chän dù ¸n (nÕu cÇn). + V× NPV thÓ hiÖn lîi nhuËn cña dù ¸n ®­îc chiÕt khÊu vÒ hiÖn t¹i nªn : 5. Ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t­: C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ vèn ®Çu t­ trªn cã thÓ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ tèt nh­ng l¹i x¶y ra ®ång thêi víi sù thiÕu hôt trÇm träng tiÒn mÆt t¹i mét sè n¨m cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, ®Æc biÖt lµ trong c¸c n¨m ph¶i tr¶ c¸c kho¶n vèn vay, th× dù ¸n vÉn kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc theo gãc ®é hiÖu qu¶ th­¬ng m¹i. §iÒu ®ã ®ßi hái r»ng c¸c kho¶n tiÒn mÆt bæ sung cã liªn quan ®Õn dÞch vô tµi chÝnh ph¶i ®­îc ®­a vµo xem xÐt trong viÖc ph©n tÝch tµi chÝnh, gåm: 5.1. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n: §Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n, cÇn ph¶i lËp b¶ng thanh to¸n tµi chÝnh gåm c¸c lo¹i tiÒn ph¶i thanh to¸n nh­: C¸c kho¶n tr¶ nî c¶ gèc lÉn l·i, tr¶ l·i cæ phÇn, tr¶ l·i b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm (nÕu cã). TiÕn hµnh so s¸nh c¸c kho¶n ph¶i thanh to¸n víi sè tiÒn cã thÓ dïng ®Ó thanh to¸n th«ng qua b¶ng c©n ®èi thu chi ®Ó xem xÐt c¸c vÊn ®Ò: - Vèn cæ phÇn vµ vèn vay dµi h¹n cã ®ñ ®¸p øng cho yªu cÇu cña dù ¸n kh«ng. - C¸c ®iÒu kiÖn vay vèn cã thÝch hîp kh«ng. - C¸c kho¶n thiÕu hôt tiÒn mÆt trong c¸c n¨m cã giíi h¹n ë møc cã thÓ trang tr¶i b»ng vay tÝn dông ng©n hµng ng¾n h¹n kh«ng hoÆc cã thÓ lo¹i trõ b»ng c¸ch ®iÒu chØnh l¹i mét sè kho¶n thu hoÆc chi kh«ng. - L·i cæ phÇn nh­ chñ ®Çu t­ dù tÝnh cã ®¹t ®­îc kh«ng. Sè liÖu ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së hµng n¨m, ®­îc ®­a vµo xem xÐt theo gi¸ trÞ danh nghÜa. NÕu chóng gi¶i quyÕt tháa ®¸ng c¸c c©u hái ®Æt ra trªn th× dù ¸n ®­îc coi lµ tèt tõ ph­¬ng diÖn nµy. 5.2. Ph©n tÝch c¬ cÊu nguån vèn: ViÖc gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vÒ vèn cña dù ¸n kh«ng nh÷ng quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n cña dù ¸n trong t­¬ng lai mµ cßn quy ®Þnh c¶ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n. VÒ nguyªn t¾c, c¸c kho¶n tµi chÝnh dµi h¹n ph¶i trang tr¶i ®ñ c¸c chi phÝ cña dù ¸n vÒ vèn ®Çu t­ cè ®Þnh vµ c¸c nhu cÇu vÒ vèn l­u ®éng cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh vËn hµnh b×nh th­êng. Chóng cã thÓ ®­îc huy ®éng d­íi d¹ng vèn cæ phÇn hay vèn tÝn dông dµi h¹n mµ kh«ng nªn vay tÝn dông ng¾n h¹n bëi c¸c kho¶n thu ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n vay tr¶i ra trong suèt thêi gian ho¹t ®éng dù ¸n. C¬ cÊu nguån vèn cña dù ¸n lµ tØ lÖ % tõng lo¹i h×nh thµnh tõ c¸c nguån kh¸c nhau so víi tæng vèn ®Çu t­. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng dù ¸n, c¬ cÊu nguån vèn do chñ ®Çu t­ dù tÝnh trªn c¬ sá xÐt ®o¸n kh¶ n¨ng ®øng v÷ng vÒ mÆt tµi chÝnh trong t­¬ng lai cña dù ¸n. RÊt khã ®­a ra quy ®Þnh chung vÒ c¬ cÊu nguån vèn hîp lý ®èi víi c¸c dù ¸n kh¸c nhau mµ ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n cña dù ¸n. Mét c¬ cÊu nguån vèn ®­îc coi lµ hîp lý khi c¸c kho¶n tiÒn tr¶ l·i vay còng nh­ tr¶ vèn gèc kh«ng g©y ra viÖc vay vèn ng¾n h¹n trong bÊt kú giai ®o¹n ho¹t ®éng nµo cña dù ¸n. _Để đánh giá dự án trong trường hợp có bất trắc rủi ro ta sử dụng phương pháp phân tích độ nhạy đơn giản: Phương pháp phân tích độ nhạy là phương pháp đánh gí tác động củ sự bất trắc đối với các khoản đầu tư bằng cách xác định các chỉ tiêu đánh gí dự án thay đổi thế nào khi các biến số đầu vào đầu ra bị thay đổi . Phân tích độ nhạy giản đơn cần tiến hành qua các bước : + Bước 1: chọn các biến số điển hình (tác đông mạnh đến dự án ) để phân tích. + Bước 2: Tiến hành phân tích độ nhạy đơn biến số tức là xem xét sự biến đổi củ chỉ tiêu cần đánh giá sẽ thay đổi thế nào so với giá trị phỏng đoán tốt nhát khi cho một biên số nào đó thay đổi ở các mức khác nhau ( VD các mức -30%, -20%, -10%, o, 10%, 20%, 30% ….). Quá trình được làm tương tự với các biến số khác. Kết quả tính toán cho phép nhận định được mức độ ảnh hưởng khác nhau của từng biến số tớ chỉ tiêu cần đánh giá . + Bước 3: Tiến hành tập hợp tất cả các biên số ảnh hưởng đến các chỉ tiêu đánh giá thành dãy các số liệu theo thứ tự từ nhân tố ảnh hưởng mạnh đến nhân tố ảnh hưởng yếu và ước đoán múc biến thiên của từng biến ở mức nhiều nhất là bao nhiêu % . + Bước 4: Kết hợp tình huống đồng thời các biến số biến thiên sẽ cho kết quả tốt nhất hoặc tồi nhất so với giá trị mong đợi dự kiến để tiến hành tính các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án tương ứng .