Đề tài Đánh giá tác dụng của thuốc

Bé y tÕ ViÖn y häc cæ truyÒn viÖt nam _____ §¸nh gi¸ t¸c dông cña thuèc "Long Quy Sinh" trªn bÖnh nh©n suy nh­îc thÇn kinh Chñ nhiÖm ®Ò tµi : GS. TrÇn Thuý Ng­êi thùc hiÖn : TS. Vò Nam BS.TrÇn ThÞ Loan BS. Tèng ThÞ Tam Giang Vµ céng sù Hµ Néi - 2001 ®Æt vÊn ®Ò Ngµy nay ë ViÖt Nam còng nh­ ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, tèc ®é ph¸t triÓn cña khoa häc kÜ thuËt, c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kinh tÕ dÞch vô hµng ho¸ kh¸c ngµy cµng cao. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®· lµm t¨ng tØ lÖ c¸c bÖnh vÒ thÇn kinh - t©m thÇn. Mét trong nh÷ng bÖnh ®ã lµ bÖnh suy nh­îc thÇn kinh do c¸c sang chÊn vÒ t©m lý tÝch tô l¹i víi c­êng ®é nhá, tr­êng diÔn, lóc ®Çu cßn bï, khi gÆp mét vµi yÕu tè kh«ng thuËn lîi, bÖnh sÏ ph¸t triÓn. BÖnh th­êng gÆp ë ng­êi lao ®éng trÝ ãc nhiÒu h¬n lao ®éng ch©n tay vµ tØ lÖ m¾c bÖnh ë nam nhiÒu h¬n n÷. BÖnh do mét nhµ thÇn kinh häc ng­êi Mü lµ George Beard m« t¶ n¨m 1869. ¤ng coi ®©y lµ mét bÖnh riªng biÖt mµ nguyªn nh©n do c¨ng th¼ng c¶m xóc kÐo dµi dÉn ®Õn suy nh­îc thÇn kinh. VÒ sau, nhiÒu t¸c gi¶ më réng ph¹m vi gäi suy nh­îc thÇn kinh bao gåm c¶ nh÷ng héi chøng suy nh­îc do c¸c nguyªn nh©n kh¸c g©y nªn. VÝ dô nh­: do suy nh­îc c¬ thÓ, do nhiÔm khuÈn - nhiÔm ®éc vµ do c¸c bÖnh m¹n tÝnh kh¸c. Cho ®Õn nay, viÖc ®iÒu trÞ bÖnh suy nh­îc thÇn kinh chñ yÕu vÉn dùa vµo c¸c liÖu ph¸p t©m lý vµ c¸c thuèc ®iÒu trÞ triÖu chøng. Y häc cæ truyÒn m« t¶ bÖnh suy nh­îc thÇn kinh trong ph¹m vi c¸c chøng: kinh quý, chÝnh xung, kiÖn vong, ®Çu thèng, thÊt miªn, vµ viÖc ®iÒu trÞ bÖnh chñ yÕu dùa vµo ph­¬ng ph¸p kh«ng dïng thuèc (ch©m cøu, xoa bãp, bÊm huyÖt, khÝ c«ng, d­ìng sinh) vµ ph­¬ng ph¸p dïng thuèc (chñ yÕu lµ ph­¬ng ph¸p dïng thuèc uèng trong). Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu thuèc "Long quy sinh" víi môc ®Ých: 1. §¸nh gi¸ t¸c dông cña thuèc "Long quy sinh" lªn mét sè chØ tiªu l©m sµng vµ cËn l©m sµng ë nh÷ng ng­êi bÞ suy nh­îc thÇn kinh. 2. Kh¶o s¸t t¸c dông kh«ng mong muèn cña thuèc. Ch­¬ng mét Tæng quan 1. T×nh h×nh m¾c bÖnh ë ViÖt Nam vµ thÕ giíi. Suy nh­îc thÇn kinh lµ mét bÖnh phæ biÕn ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. ë ViÖt Nam, bÖnh chiÕm 3-4% d©n sè. ë T©y ¢u: chiÕm 5-10% d©n sè. BÖnh xuÊt hiÖn ë ng­êi lao ®éng trÝ ãc nhiÒu h¬n lao ®éng ch©n tay, ë nam nhiÒu h¬n n÷. Th­êng gÆp ë løa tuæi 20-45 tuæi. 2.LÞch sö ph¸t hiÖn bÖnh. BÖnh do George - Beard m« t¶ n¨m 1869. ¤ng coi ®©y lµ mét bÖnh riªng biÖt mµ nguyªn nh©n do c¨ng th¼ng c¶m xóc kÐo dµi dÉn ®Õn suy nh­îc hÖ thÇn kinh. VÒ sau, nhiÒu t¸c gi¶ më réng ph¹m vi, gäi suy nh­îc thÇn kinh bao gåm c¶ nh÷ng héi chøng suy nh­îc do c¸c nguyªn nh©n kh¸c g©y nªn. VÝ dô: do suy nh­îc c¬ thÓ, do nhiÔm khuÈn - nhiÔm ®éc vµ c¸c bÖnh m¹n tÝnh kh¸c. §Ó giíi h¹n ph¹m vi th× mét t¸c gi¶ kh¸c lµ Kreindver (TiÖp Kh¾c - cò) ®Ò nghÞ gäi bÖnh suy nh­îc thÇn kinh nÕu bÖnh chñ yÕu do chÊn th­¬ng t©m thÇn g©y nªn. Cßn c¸c tr­êng hîp kh¸c cã biÓu hiÖn suy nh­îc thÇn kinh th× gäi lµ héi chøng suy nh­îc thÇn kinh. N¨m 1980, 2 t¸c gi¶ lµ Goldberg vµ Huley (Anh) nhËn xÐt tõ thùc tÕ cho r»ng bÖnh t©m c¨n suy nh­îc lµ mét tr¹ng th¸i mÖt mái dÔ bÞ kÝch thÝch, kÌm theo cã lo ©u vµ trÇm c¶m. 3. Theo Y häc hiÖn ®¹i. 3.1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh. Nguyªn nh©n g©y ra bÖnh suy nh­îc thÇn kinh lµ do nh÷ng nh©n tè g©y chÊn th­¬ng t©m thÇn t¸c ®éng lªn ng­êi bÖnh víi ®Æc ®iÓm lµ: c­êng ®é kh«ng m¹nh l¾m nh­ng kÐo dµi nh­: - Nh÷ng thÊt b¹i trong c«ng viÖc vµ ®êi sèng, t×nh yªu, vî chång, con c¸i, ng­êi th©n, gi÷a c¸ nh©n vµ tËp thÓ. Tãm l¹i lµ nh÷ng xung ®ét gi÷a nh©n c¸ch ng­êi bÖnh víi m«i tr­êng xung quanh. - Th­êng gÆp trong nh÷ng sang chÊn tr­êng diÔn kÕ tiÕp nhau hoÆc kÕt hîp víi nhau. BÖnh suy nh­îc thÇn kinh th­êng xuÊt hiÖn tõ tõ sau mét thêi gian sang chÊn vµ nã béc lé râ rÖt khi gÆp mét nh©n tè thóc ®Èy. - Hay gÆp ë nh÷ng ng­êi lo¹i h×nh thÇn kinh yÕu. - Hay gÆp ë nh÷ng ng­êi lao ®éng trÝ ãc qu¸ møc. - Cuéc sèng qu¸ c¨ng th¼ng. - Trªn c¬ së mét bÖnh viªm nhiÔm m¹n tÝnh, viªm loÐt d¹ dµy - t¸ trµng. - Hay gÆp ë nh÷ng bÖnh nh©n nhiÔm ®éc m¹n tÝnh: nhiÔm ®éc do nghÒ nghiÖp hoÆc nghiÖn r­îu m¹n tÝnh, hoÆc thiÕu dinh d­ìng kÐo dµi, hoÆc thiÕu ngñ l©u ngµy. 3.2. C¬ chÕ bÖnh sinh. Chñ yÕu lµ do sù suy yÕu cña tæ chøc l­íi - th©n n·o lªn vá n·o, tøc lµ lµm rèi lo¹n mèi liªn hÖ l­íi - vá n·o do c¸c dßng xung ®éng tõ bªn ngoµi vµo kh«ng ®­îc sµng läc qua c¸c tæ chøc l­íi - th©n n·o mµ nã dån lªn c¶ vá n·o. V× vËy, vá n·o kh«ng chÞu ®ùng ®­îc, dÉn tíi sù suy yÕu øc chÕ, suy yÕu qu¸ tr×nh h­ng phÊn vµ cuèi cïng, hËu qu¶ cña sù c¨ng th¼ng cña qu¸ tr×nh thÇn kinh - t©m thÇn ë vá n·o ®i ®Õn sù øc chÕ giíi h¹n. Nã chia lµm 3 giai ®o¹n: - Giai ®o¹n ®Çu: do qu¸ tr×nh øc chÕ suy yÕu nªn trªn l©m sµng biÓu hiÖn tr¹ng th¸i kÝch thÝch bïng næ, khÝ s¾c dao ®éng trong ngµy, mÊt tËp trung t­ t­ëng, khã ngñ. - Giai ®o¹n 2: sù suy yÕu cña qu¸ tr×nh h­ng phÊn biÓu hiÖn trªn l©m sµng: chãng mÆt, mÖt mái, gi¶m sù chó ý, ®au ®Çu, dÔ c¶m xóc. - Giai ®o¹n 3: r¬i vµo tr¹ng th¸i øc chÕ giíi h¹n ®Ó b¶o vÖ tÕ bµo thÇn kinh n·o tr¸nh nh÷ng kÝch thÝch qu¸ møc. HËu qu¶ lµ suy yÕu c¶ 2 qu¸ tr×nh: h­ng phÊn vµ øc chÕ. BiÓu hiÖn tr¹ng th¸i øc chÕ trªn l©m sµng lµ: ng­êi bÖnh bµng quan, v« c¶m hoÆc trÇm c¶m, cã khuynh h­íng ph¸t sinh ra ¸m ¶nh vµ sî h·i. 3.3. C¸c biÓu hiÖn l©m sµng. 3.3.1. Héi chøng kÝch thÝch suy nh­îc. - BÖnh nh©n dÔ bÞ kÝch thÝch bëi nh÷ng kÝch thÝch nhá. VÝ dô: tiÕng ån, nh÷ng xung ®ét nhá trong cuéc sèng l¹i dÔ lµm bÖnh nh©n bùc tøc, ph¶n øng m¹nh. - Sù kÝch thÝch dÔ bïng næ nh­ng còng dÔ t¾t vµ ®­îc thay thÕ b»ng ph¶n øng suy nh­îc mÖt mái. - Ng­êi bÖnh th­êng thiÕu nhÉn n¹i. ë thêi k× ®Çu, khi bÖnh nh©n nghØ ng¬i th× ®­îc håi phôc. Thêi k× sau, bÖnh nh©n nghØ ng¬i còng kh«ng håi phôc l¹i ®­îc. 3.3.2. Nhøc ®Çu. - BÖnh nh©n cã thÓ ®au ®Çu ©m Ø, khu tró hoÆc lan to¶ ra c¶ ®Çu. §au suèt ngµy hoÆc chØ vµi giê trong ngµy. - §Æc ®iÓm: nhøc ®Çu ®Æc biÖt t¨ng lªn khi xóc ®éng hay mÖt mái vµ gi¶m ®i khi tho¶i m¸i hoÆc ®­îc ngñ tèt. 3.3.3. MÊt ngñ. Ngñ kh«ng s©u, ngñ hay mª, ngñ kh«ng ®Éy giÊc. S¸ng dËy th­êng mÖt mái, ban ngµy cã thÓ ngñ gµ. 3.3.4. C¸c triÖu chøng vÒ c¬ thÓ vµ thÇn kinh. Cã thÓ cã c¶m gi¸c ®au mái cét sèng vµ th¾t l­ng. Rèi lo¹n c¶m gi¸c gi¸c quan vµ néi t¹ng, g©y ra chãng mÆt, hoa m¾t, c¶m gi¸c ®au nhøc ë trong x­¬ng, kiÕn bß trªn da hoÆc c¶m gi¸c nãng, l¹nh, tª, run tay. 3.3.5. C¸c rèi lo¹n thùc vËt néi t¹ng. - M¹ch: kh«ng ®Òu, lóc nhanh, lóc chËm. - HuyÕt ¸p dao ®éng, khi cao, khi thÊp. - Cã thÓ cã c¶m gi¸c håi hép, trèng ngùc hoÆc ®au vïng tr­íc tim. - Th©n nhiÖt cã thÓ t¨ng mét chót hoÆc gi¶m. - Cã thÓ cã rèi lo¹n tiªu ho¸: ®Çy bông, ch­íng bông, ¨n khã tiªu, ph©n khi t¸o, khi n¸t. - Cã thÓ t¨ng tiÕt må h«i. - Nam: di tinh hoÆc xuÊt tinh sím hoÆc liÖt d­¬ng. - N÷: rèi lo¹n kinh nguyÖt, thèng kinh. TÊt c¶ nh÷ng thay ®æi nµy ®Òu chÞu ¶nh h­ëng do c¸c yÕu tè chÊn th­¬ng t©m thÇn. 3.3.6. C¸c rèi lo¹n vÒ mÆt t©m thÇn. Rèi lo¹n vÒ c¶m xóc: ng­êi bÖnh hay lo ©u, khÝ s¾c h¬i trÇm, tËp trung kÐm, trÝ nhí gi¶m, hay quªn, hay bån chån, lo l¾ng. 3.4. C¸c thÓ l©m sµng. 3.4.1. ThÓ c­êng. BÖnh nh©n dÔ bÞ kÝch thÝch, dÔ xóc c¶m, khã ngñ vµ c¸c triÖu chøng thÇn kinh thùc vËt néi t¹ng biÓu hiÖn rÇm ré. 3.4.2. ThÓ nh­îc. BiÓu hiÖn tr¹ng th¸i h­ng phÊn gi¶m: - Chãng mÖt mái - KhÝ s¾c gi¶m - Kh¶ n¨ng lao ®éng gi¶m - Ban ngµy hay cã hiÖn t­îng ngñ gµ, ban ®ªm mÊt ngñ - Nh÷ng kÝch thÝch m¹nh th× bÖnh nh©n ®¸p øng yÕu vµ ng­îc l¹i, nh÷ng kÝch thÝch yÕu th× bÖnh nh©n ph¶n øng m¹nh. - ë mét sè bÖnh nh©n, khi t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi sÏ trë nªn gÇy yÕu vµ suy kiÖt. 3.4.3. ThÓ trung gian. BÖnh c¶nh l©m sµng biÓu hiÖn c¶ tr¹ng th¸i kÝch thÝch lÉn tr¹ng th¸i suy nh­îc. 4. Theo Y häc cæ truyÒn. Y häc cæ truyÒn m« t¶ bÖnh nµy trong ph¹m vi c¸c chøng: kinh quý, chÝnh xung, kiÖn vong, ®Çu thèng, thÊt miªn. Nguyªn nh©n chñ yÕu do sang chÊn tinh thÇn, lo nghÜ (­u t­), c¨ng th¼ng qu¸ ®é, hoÆc ë nh÷ng ng­êi cã c¬ ®Þa thÇn kinh yÕu (tiªn thiªn bÊt tóc) lµm ¶nh h­ëng ®Õn c«ng n¨ng cña c¸c tr¹ng: t©m, can, tú, thËn. * ThÓ t©m, can khÝ uÊt kÕt. - §Çy tøc. - Hay thë dµi. - Tinh thÇn uÊt øc, hay phiÒn muén. - Bông tr­íng, ®Çy h¬i. - ¡n kÐm. - Rªu l­ìi tr¾ng. - M¹ch huyÒn. * ThÓ can, t©m, thËn ©m h­. - ¢m h­ ho¶ v­îng (øc chÕ gi¶m nh­ng h­ng phÊn t¨ng): ®au ®Çu, ï tai, hoa m¾t, chãng mÆt, håi hép, dÔ xóc ®éng, vui buån thÊt th­êng, hay quªn, ngñ Ýt, hay mª, ng­êi hay bõng nãng, miÖng kh«, häng kh«, t¸o bãn, n­íc tiÓu ®á, m¹ch huyÒn tÕ s¸c. - T©m, can thËn ©m h­ (nÆng vÒ øc chÕ gi¶m, Ýt triÖu chøng vÒ h­ng phÊn t¨ng): ®au l­ng, ï tai, di tinh, ngñ Ýt, håi hép, nhøc ®Çu, tiÓu tiÖn trong, ®¹i tiÖn Ýt, t¸o, m¹ch tÕ. - T©m tú h­ (øc chÕ thÇn kinh gi¶m kÌm theo suy nh­îc nhiÒu): ngñ Ýt, dÔ ho¶ng sî, ¨n kÐm, sôt c©n, ng­êi mái mÖt, hai m¾t th©m quÇng, håi hép, Ýt nhøc ®Çu, rªu l­ìi tr¾ng, m¹ch nhu tÕ. - ThËn ©m, thËn d­¬ng h­ (t­¬ng øng víi thÓ øc chÕ vµ h­ng phÊn thÇn kinh ®Òu gi¶m): s¾c mÆt tr¾ng, tinh thÇn uû mÞ, l­ng gèi mái yÕu, di tinh, liÖt d­¬ng, l­ng vµ tay ch©n l¹nh, sî l¹nh, ngñ Ýt, tiÓu tiÖn trong, tiÓu nhiÒu lÇn, l­ìi ®¹m nh¹t, m¹ch tÕ, v« lùc. Ch­¬ng haiChÊt liÖu - ®èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. ChÊt liÖu nghiªn cøu. Thuèc "Long quy sinh" d¹ng r­îu, ®­îc s¶n xuÊt theo quy tr×nh c«ng nghÖ cña xÝ nghiÖp d­îc phÈm Trung ­¬ng III, thµnh phè H¶i Phßng. C«ng thøc cña thuèc nh­ sau: 1.000ml r­îu "Long quy sinh" cã: Cao ban long (= 15%) 10g §ç träng 10g §­¬ng quy 15g Ba kÝch 15g KØ tö 15g C¸t l©m s©m 10g Long nh·n 10g Hoµng k× 5g Ng­u tÊt b¾c 5g Méc qua 2,5g Ph¸ cè chØ 0,5g Sa nh©n 0,5g Cá ngät 3g Vanilin 0,03g Cån 950 võa ®ñ 250 N­íc uèng ®­îc 1.000ml 2. §èi t­îng nghiªn cøu. 2.1. Tiªu chuÈn chän bÖnh nh©n. TÊt c¶ nh÷ng bÖnh nh©n trªn 20 tuæi, kh«ng ph©n biÖt giíi, nghÒ nghiÖp vµ thêi gian m¾c bÖnh, ®­îc chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh lµ suy nh­îc thÇn kinh (theo y häc hiÖn ®¹i vÒ l©m sµng). 2.1.1. Tiªu chuÈn theo y häc hiÖn ®¹i. * VÒ l©m sµng. - C¸c triÖu chøng dai d¼ng vÒ sù mÖt mái ngµy cµng t¨ng sau nh÷ng cè g¾ng ho¹t ®éng trÝ ãc vµ nh÷ng ®au khæ vÒ sù suy yÕu cña c¬ thÓ vµ th­êng cã biÓu hiÖn kiÖt søc sau mét cè g¾ng tèi thiÓu. - Ng­êi bÖnh cã mét trong c¸c triÖu chøng sau: + C¶m gi¸c ®au nhøc c¬. + Nhøc ®Çu. + Chãng mÆt. + Rèi lo¹n giÊc ngñ. + KÐm kh¶ n¨ng th­ gi·n. + TÝnh t×nh hay c¸u kØnh. - BÖnh nh©n kh«ng cã nh÷ng triÖu chøng lo ©u hay trÇm c¶m dai d¼ng (®Ó ph©n biÖt víi nh÷ng bÖnh t©m thÇn). 2.1.2. Tiªu chuÈn theo y häc cæ truyÒn. * ThÓ t©m, can khÝ uÊt kÕt. - §Çy tøc. - Hay thë dµi. - Tinh thÇn uÊt øc, hay phiÒn muén. - Bông tr­íng, ®Çy h¬i. - ¡n kÐm. - Rªu l­ìi tr¾ng. - M¹ch huyÒn. * ThÓ can, t©m, thËn ©m h­. -MÖt mái -§au ®Çu -ï tai -Hoa m¾t, chãng mÆt -§au l­ng -Di tinh, liÖt d­¬ng, hoÆc rèi lo¹n kinh nguyÖt. 2.2. Tiªu chuÈn lo¹i bÖnh nh©n. - Nh÷ng bÖnh nh©n d­íi 20 tuæi. - NghiÖn r­îu. - M¾c c¸c bÖnh: cao huyÕt ¸p, viªm gan cÊp, viªm gan m¹n, viªm thËn cÊp, loÐt d¹ dµy - t¸ trµng... Chóng t«i còng lo¹i khái nghiªn cøu nh÷ng bÖnh nh©n sau: - BÖnh nh©n dïng thuèc kh«ng ®óng theo ph¸c ®å hoÆc bá dë ®iÒu trÞ. - BÖnh nh©n kh«ng lµm ®ñ c¸c xÐt nghiÖm (kh«ng lµm l¹i c¸c xÐt nghiÖm sau khi ®iÒu trÞ). 3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. - Nghiªn cøu thuÇn tËp - thö nghiÖm më - so s¸nh kÕt qu¶ tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. - C¸c sè liÖu thu ®­îc xö lý theo to¸n thèng kª y häc. 4. Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh. C¸c ®èi t­îng ®­îc kh¸m toµn diÖn, lËp hå s¬ theo dâi vµ tiÕn hµnh nghiªn cøu theo mét mÉu nghiªn cøu thèng nhÊt. BÖnh nh©n ®­îc kh¸m vµ x¸c ®Þnh theo c¸c tiªu chuÈn trªn; lµm c¸c xÐt nghiÖm c¬ b¶n tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ: c«ng thøc m¸u, ure m¸u, creatinin m¸u, sinh ho¸ m¸u, miÔn dÞch ®Æc hiÖu (HBsAg vµ anti HBs), n­íc tiÓu toµn phÇn, siªu ©m th¨m dß chøc n¨ng gan thËn, test kiÓm tra trÝ tuÖ. Theo dâi t¸c dông kh«ng mong muèn cña thuèc: n«n, buån n«n, ®au ®Çu, chãng mÆt, ®au th¾t ngùc, rèi lo¹n thÇn kinh tim, mÊt ngñ, dÞ øng, rèi lo¹n bµi tiÕt. 4.1. §Þa ®iÓm nghiªn cøu. ViÖn Y häc cæ truyÒn ViÖt Nam. Trung t©m b¶o trî x· héi 4 - Së Lao ®éng - Th­¬ng binh x· héi Hµ Néi. Trung t©m nu«i d­ìng ng­êi giµ c« ®¬n vµ trÎ tµn tËt - Së Lao ®éng - Th­¬ng binh x· héi Hµ Néi. 4.2. Sè l­îng bÖnh nh©n dù kiÕn: 60 ng­êi. 4.3. Ph­¬ng ph¸p dïng thuèc. TÊt c¶ c¸c bÖnh nh©n nghiªn cøu ®­îc sö dông thuèc d­íi d¹ng r­îu. LiÒu l­îng: 25ml/ngµy x 1 lÇn/ngµy x 55 ngµy. Uèng tr­íc b÷a ¨n 30 phót. 4.4. ChØ tiªu quan s¸t. 4.4.1. Theo y häc hiÖn ®¹i. 4.4.1.1. VÒ l©m sµng. BÖnh nh©n ®­îc theo dâi hµng ngµy vÒ ¨n, ngñ, ®¹i tiÓu tiÖn, m¹ch, huyÕt ¸p, c¶m gi¸c b¶n thÓ. C¬ lùc chi trªn, träng l­îng c¬ thÓ theo dâi tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ. 4.4.1.2. VÒ cËn l©m sµng. - C«ng thøc m¸u: hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. - Hematocrit. - Hemoglobin. - Sinh ho¸ m¸u: Ure m¸u, Creatinin m¸u, men gan, ®iÖn di protein huyÕt thanh. - MiÔn dÞch ®Æc hiÖu: HBsAg vµ anti HBs. - Sinh ho¸ n­íc tiÓu. - Siªu ©m th¨m dß chøc n¨ng gan, thËn. 4.4.1.3. C¸c test (cã phô lôc h­íng dÉn). - Test vÒ sù chó ý. - Test trÝ nhí. 4.4.2. Theo y häc cæ truyÒn. Quan s¸t tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ c¸c chØ tiªu sau: - Väng: + S¾c mÆt ®á, vµng hay nhît. + L­ìi ®á, nhît hay tÝa. - V¨n: + Cã n«n, nÊc, ho, kh¹c ®êm hay kh«ng. + H¬i thë m¹nh hay yÕu. + TiÕng nãi to hay nhá. - VÊn: + Ch©n tay l¹nh, sî l¹nh. + Cã ra må h«i hay kh«ng. + ¡n uèng. + NhÞ tiÖn. + §au ®Çu, hoa m¾t, chãng mÆt. + §au mái l­ng. + ï tai. + T×nh tr¹ng tinh thÇn. + Di tinh, liÖt d­¬ng. - ThiÕt: + Bông ®Çy tr­íng. + Ch©n tay l¹nh hay nãng. +Xem m¹ch. Ch­¬ng ba KÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. T×nh h×nh bÖnh nh©n - Ph©n bè bÖnh theo tuæi vµ giíi B¶ng 3.1. Ph©n bè bÖnh nh©n theo tuæi vµ giíi (n=60) Tuæi Giíi 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80-89 ³ 90 Nam 6 2 4 4 4 5 0 0 N÷ 5 2 3 5 7 7 5 1 Tæng 11 4 7 9 11 12 5 1 Nh­ vËy, tØ lÖ m¾c bÖnh gi÷a nam vµ n÷ ë løa tuæi tõ 20 ®Õn 79 lµ : n÷ chiÕm 53,7% vµ nam chiÕm 46,3%. Riªng løa tuæi >80 th× chØ cã n÷. Cã thÓ nguyªn nh©n lµ do tuæi thä cña n÷ lín h¬n nam. 3.2. TriÖu chøng l©m sµng Theo BS TrÞnh Ngäc TuÊn (1982) th× c¸c th¨m dß cËn l©m sµng trong bÖnh suy nh­îc thÇn kinh Ýt cã gi¸ trÞ chÈn ®o¸n. V× vËy, chóng t«i tiÕn hµnh thèng kª c¸c triÖu chøng l©m sµng cña bÖnh ®Ó so s¸nh tÇn sè xuÊt hiÖn cña c¸c triÖu chøng. C¸c th¨m dß cËn l©m sµng ®Ó gióp chóng t«i lo¹i bá nh÷ng bÖnh nh©n m¾c c¸c bÖnh m¹n tÝnh nh­ : Viªm gan m¹n, x¬ gan, viªm gan cÊp, viªm thËn cÊp .... vµ ®¸nh gi¸ t¸c dông kh«ng mong muèn cña thuèc ®èi víi chøc n¨ng gan, thËn. B¶ng 3.2. C¸c triÖu chøng l©m sµng (n=60) TT TriÖu chøng Sè l­îng TØ lÖ % 1 MÖt mái 54 90 2 §au ®Çu 54 90 3 Chãng mÆt 43 71,7 4 Hay quªn 19 31,7 5 ï tai 34 56,7 6 Sî l¹nh 21 35 7 §Çy bông , khã tiªu 29 48,3 8 Ch¸n ¨n 32 53,3 9 §¹i tiÖn t¸o 28 46,7 10 §¹i tiÖn n¸t 4 6,7 11 Ngñ Ýt 54 90 12 Khã vµo giÊc 40 66,7 13 Ngñ mª 17 28,3 14 Tù ra må h«i 8 13,3 15 Ra må h«i trém 5 8,3 16 TiÓu ®ªm 47 78,3 17 Rèi lo¹n sinh dôc 9 15 Nh­ vËy, triÖu chøng l©m sµng gÆp nhiÒu nhÊt lµ : mÖt mái (90%), ®au ®Çu (90%), ngñ Ýt (90%), tiÓu ®ªm (78,3%) 3.3. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ trªn l©m sµng. B¶ng 3.3.1. KÕt qu¶ ®èi víi c¸c triÖu chøng l©m sµng (n=60) Tr­íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ TriÖu chøng Sè BN Khái §ì Kh«ng ®æi MÖt mái 54 33(61,1%) 15(27,8%) 6(11,1%) §au ®Çu 54 32(59,3%) 17(31,5%) 5(9,2%) Chãng mÆt 43 28(65,1%) 13(30,2%) 2(4,7%) Hay quªn 19 7(36,8%) 10(52,6%) 2(10,6%) ï tai 34 20(58,8) 12(35,3%) 2(5,9%) Sî l¹nh 21 18(85,7%) 3(14,3%) 0(0%) §Çy bông , khã tiªu 29 20(69,0%) 7(24,1%) 2(6,9%) Ch¸n ¨n 32 23(71,9%) 7(24,9%) 2(6,2%) §¹i tiÖn t¸o 28 22(78,6%) 6(21,4%) 0(0%) §¹i tiÖn n¸t 4 4(100%) 0(0%) 0(0%) Ngñ Ýt 54 41(75,9%) 13(24,1%) 0(0%) Khã vµo giÊc 40 25(62,5%) 15(37,5%) 0(0%) TiÓu ®ªm 47 25(53,2%) 17(36,2%) 5(10,6%) Rèi lo¹n sinh dôc 9 7(77,8%) 2(22,2%) 0(0%) C¸c triÖu chøng l©m sµng th­êng gÆp lµ: mÖt mái, ®au ®Çu, ngñ Ýt, tiÓu ®ªm. -Víi 54 bÖnh nh©n cã triÖu chøng mÖt mái th× cã 33 bÖnh nh©n khái sau ®ît ®iÒu trÞ, chiÕm 61,1% vµ 15 bÖnh nh©n ®ì, chiÕm 27,8%, 6 bÖnh nh©n kh«ng ®æi chiÕm 11,1%. -TriÖu chøng ®au ®Çu cã 54 bÖnh nh©n, sau ®ît ®iÒu trÞ cã 32 bÖnh nh©n khái, chiÕm 59,3%, 17 bÖnh nh©n ®ì chiÕm 31,5%, 5 bÖnh nh©n kh«ng ®æi chiÕm 9,2%. - TriÖu chøng ngñ Ýt cã 54 bÖnh nh©n , sau ®ît ®iÒu trÞ cã 41 bÖnh nh©n khái chiÕm 75,9%, 13 bÖnh nh©n ®ì chiÕm 24,1%. - TriÖu chøng tiÓu ®ªm cã 47 bÖnh nh©n. Sau ®ît ®iÒu trÞ cã 25 bÖnh nh©n khái, chiÕm 53,2%, 17 bÖnh nh©n ®ì chiÕm 36,2%, 5 bÖnh nh©n kh«ng ®æi chiÕm 10,6%. -TriÖu chøng ®au l­ng cã 10 bÖnh nh©n, chiÕm 16,7%. Sau ®ît ®iÒu trÞ cã 7 bÖnh nh©n khái, chiÕm 0,7%, 3 bÖnh nh©n ®ì, chiÕm 0,3%. B¶ng 3.3.2. KÕt qu¶ sau ®iÒu trÞ ®èi víi c¸c chØ sè ®o l­êng (n=60) T¨ng Gi¶m Kh«ng ®æi C¬ lùc 53(88,3%) 0(0%) 7(11,7%) C©n nÆng 49(81,7%) 0(0%) 11(18,3%) Nh­ vËy, sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, sè bÖnh nh©n cã c¬ lùc t¨ng lµ 53 bÖnh nh©n, chiÕm 88,3%, sè bÖnh nh©n cã c¬ lùc kh«ng ®æi lµ 7 bÖnh nh©n, chiÕm 11,7%. Sè bÖnh nh©n cã c©n nÆng t¨ng lªn lµ 49 bÖnh nh©n chiÕm 81,7%, sè bÖnh nh©n cã c©n nÆng kh«ng ®æi lµ 11 bÖnh nh©n chiÕm 18,3%. B¶ng 3.3.3. KÕt qu¶ vÒ sù thay ®æi c©n nÆng sau 8 tuÇn (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P C©n nÆng (kg) 40,22 ±7.81 41,68 ±8,03 >0,05 Nh­ vËy, sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, sè c©n nÆng t¨ng trung b×nh lµ 1,46 kg, sù chªnh lÖch kh«ng cã ý nghÜa thèng kª víi p>0,05. B¶ng 3.3.4. KÕt qu¶ vÒ sù thay ®æi c¬ lùc sau 8 tuÇn (n=60) TuÇn theo dâi C¬ lùc (kg) To (X±SD) T8 (X±SD) HiÖu suÊt t¨ng (kg) P C¬ lùc tay ph¶i 11,25±7,1 15,18±6,74 3,93 <0,05 C¬ lùc tay tr¸i 9,78±7,68 13,57 ±7,24 3,79 <0,05 Nh­ vËy, sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, trung b×nh, c¬ lùc tay ph¶i t¨ng 3,93 kg, c¬ lùc tay tr¸i t¨ng 3,79 kg. Sù chªnh lÖch cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. B¶ng 3.3.5. KÕt qu¶ vÒ sù thay ®æi huyÕt ¸p sau 8 tuÇn (n=60) TuÇn theo dâi (T) T0 (X±SD) T8 (X±SD) P HA t©m thu ( mm Hg) 115,1±12,65 114,3±11,65 >0,05 HA t©m tr­¬ng( mm Hg) 72,5±9,29 70±8,6 >0,05 Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, huyÕt ¸p t©m thu trung b×nh gi¶m 0,8 mm Hg, huyÕt ¸p t©m tr­¬ng trung b×nh gi¶m 2,5 mm Hg. Sù chªnh lÖch kh«ng cã ý nghÜa thèng kª víi p>0,05. 3.4. C¸c thay ®æi chØ sè cËn l©m sµng : B¶ng 3.4.1. Sù thay ®æi sè l­îng hång cÇu trong m¸u ngo¹i vi (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P Sè l­îng HC (m/Ul) 4,698 ±0,68 4,686±0,65 >0,05 Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, sè l­îng hång cÇu trung b×nh gi¶m 0,012 m/Ul. Sù chªnh lÖch kh«ng cã ý nghÜa thèng kª víi p>0,05. B¶ng 3.4.2. Sù thay ®æi cña Hb trong m¸u ngo¹i vi (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P Hemoglobin (g/dL) 13,08±1,84 12,92±1,83 <0,05 Nh­ vËy, sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, l­îng Hemoglobin trung b×nh trong m¸u ngo¹i vi gi¶m 0,16 g/dL. Sù chªnh lÖch cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. Tuy nhiªn, c¸c chØ sè nµy ®Òu giao ®éng trong giíi h¹n b×nh th­êng. B¶ng 3.4.3. Sù thay ®æi vÒ sè l­îng b¹ch cÇu trong m¸u ngo¹i vi (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P Sè l­îng b¹ch cÇu (K/Ul) 8,41±1,48 7,4±1,48 <0,05 Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, sè l­îng b¹ch cÇu trung b×nh trong m¸u ngo¹i vi gi¶m 1,01 K/Ul. Sù chªnh lÖch cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. Tuy nhiªn, c¸c chØ sè nµy ®Òu giao ®éng trong giíi h¹n b×nh th­êng. B¶ng 3.4.4. Sù thay ®æi vÒ sè l­îng tiÓu cÇu trong m¸u ngo¹i vi (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P Sè l­îng tiÓu cÇu (K/Ul) 257,08±78,75 242,94±65,83 <0,05 Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, sè l­îng tiÓu cÇu trung b×nh trong m¸u ngo¹i vi gi¶m 14,14 K/Ul. Sù chªnh lÖch cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. Tuy nhiªn, c¸c chØ sè nµy ®Òu giao ®éng trong giíi h¹n b×nh th­êng. B¶ng 3.4.5. Sù thay ®æi cña Hct trong m¸u ngo¹i vi (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P Hematocrit(%) 40,2±5,52 39,3±5,41 >0,05 Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, tØ lÖ Hematocrit trung b×nh trong m¸u ngo¹i vi gi¶m 0,9%. Sù chªnh lÖch kh«ng cã ý nghÜa thèng kª víi p>0,05. B¶ng 3.4.6. Sù thay ®æi cña nång ®é ure trong m¸u (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P ure (mmol/l) 5,58±1,5 3,73±0,87 <0,05 Nh­ vËy, sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, nång ®é Ure trung b×nh trong m¸u ngo¹i vi gi¶m 1,85 mmol/l. Sù chªnh lÖch cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. B¶ng 3.4.7. Sù thay ®æi cña nång ®é creatinin trong m¸u (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P Creatinin (mmol/l) 97,77±16,22 85,85±15,8 <0,05 Nh­ vËy, sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, nång ®é Creatinin trung b×nh trong m¸u gi¶m 11,92 mmol/l. Sù chªnh lÖch cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. B¶ng 3.4.8. Sù thay ®æi cña SGOT vµ SGPT trong m¸u (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P SGOT ( U/L ) 38,8±15,11 28±8,07 <0,05 SGPT ( U/L ) 27,8±14,19 20,13±6,45 <0,05 Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, l­îng SGOT trung b×nh trong m¸u gi¶m 10,8 U/L, l­îng SGPT trung b×nh trong m¸u gi¶m 7,67 U/L. Sù chªnh lÖch cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. B¶ng 3.4.9. Sù thay ®æi cña c¸c thµnh phÇn Protein trong m¸u (n=60) TuÇn theo dâi (T) To (X±SD) T8 (X±SD) P Albumin (%) 55,63±6,16 59,08±5,88 <0,05 a1(%) 3,04±0,87 2,83±1,09 >0,05 a2(%) 11±2,54 9,32±2,16 <0,05 b (%) 9,71±2,57 8,37±2,08 <0,05 (%) 20,02±5,19 20,23±4,32 >0,05 Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, nång ®é Albumin trung b×nh trong m¸u t¨ng 3,45%. Sù chªnh lÖch cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. B¶ng 3.4.10. MiÔn dÞch ®Æc hiÖu (n=60) Tr­íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ HBsAg 9(+) 9(+) Anti HBs 1(+) 1(+) Tr­íc khi ®iÒu trÞ cã 9 bÖnh nh©n cã HBsAg (+) vµ 1 bÖnh nh©n cã Anti HBs (+). Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ cã 9 bÖnh nh©n cã HBsAg (+), 1 bÖnh nh©n cã Anti HBs (+). B¶ng 3.4.11.BiÕn ®éng hµm l­îng c¸c thµnh phÇn n­íc tiÓu tr­íc vµ sau ®iÒu trÞ (n=60) STT Thµnh phÇn Tr­íc ®iÒu trÞ Sau ®iÒu trÞ 1 Glucose 0(+) 0(+) 2 Blirubin 0(+) 0(+) 3 Ket 2-vÕt, 1(+) 4-vÕt 4 SG 1,022±0,008 1,018±0,006 5 pH 5,36±0,9 5,24±0,71 6 Protein 1-vÕt 2-vÕt 7 Uro 0,22±0,12 0,2±0 8 Net 1(+) 9(+) 9 Blood 4(+), 1(++), 1(+++), 5-vÕt 6(+), 3-vÕt 10 Leucose 1(+), 2-vÕt 2(+), 1-vÕt Nh­ vËy, sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, nång ®é trung b×nh cña c¸c thµnh phÇn trong n­íc tiÓu giao ®éng trong giíi h¹n b×nh th­êng. 3.4. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ theo c¸c thÓ cña y häc cæ truyÒn KÕt qu¶ ThÓ bÖnh Khái §ì Kh«ng ®æi Tæng ¢m h­ ho¶ v­îng 7 (53,8%) 6(46,2%) 0(0%) 13 (100%) T©m tú h­ 7(63,7%) 4(36,3%) 0(0%) 11 (100%) T©m, can, thËn ©m h­ 9(81,8%) 2(18,2%) 0(0%) 11 (100%) ThËn ©m, thËn d­¬ng h­ 10(66,7%) 5(33,3%) 0(0%) 15 (100%) T©m, can khÝ uÊt kÕt 8(80%) 2(20%) 0(0%) 10 (100%) Nh­ vËy ®a sè bÖnh nh©n ë 5 thÓ khái vµ ®ì sau ®iÒu trÞ. Kh«ng cã bÖnh nh©n nµo kh«ng thay ®æi sau ®iÒu trÞ vµ tØ lÖ khái lµ nh­ nhau ®èi víi c¸c thÓ, cã ý nghÜa víi p<0,01. Ch­¬ng bèn Bµn luËn 4.1. T×nh h×nh bÖnh nh©n - BÖnh nh©n m¾c bÖnh suy nh­îc thÇn kinh gÆp ë c¸c løa tuæi tõ 20 ®Õn 90 tuæi. Trong ®ã sè l­îng tËp trung nhiÒu nhÊt lµ tõ 20 ®Õn 29 tuæi vµ tõ 50 ®Õn 79 tuæi. §iÒu nµy kh¸c víi ®a sè c¸c t¸c gi¶ cho r»ng bÖnh suy nh­îc thÇn kinh hay gÆp ë løa tuæi tõ 20 ®Õn 45 tuæi. Chóng t«i cã thÓ gi¶i thÝch r»ng : + Løa tuæi tõ 20 ®Õn 29 tuæi lµ løa tuæi b¾t ®Çu b­íc vµo cuéc sèng tù lËp, cã nhiÒu ®iÒu míi mÎ, ph¶i lo nghÜ nªn tØ lÖ bÖnh nh©n bÞ bÖnh suy nh­îc thÇn kinh th­êng cao. + Løa tuæi tõ 50 ®Õn 79 tuæi : Nh÷ng bÖnh nh©n ë løa tuæi nµy cã thÓ bÞ bÖnh ®· l©u mµ kh«ng ph¸t hiÖn ra. §ång thêi, ë løa tuæi nµy c¬ thÓ vµ t©m thÇn cã nhiÒu biÕn ®æi, dÔ mÊt bï trõ. V× vËy, tØ lÖ m¾c bÖnh còng cao h¬n so víi løa tuæi tõ 30 ®Õn 49 tuæi. - Tû lÖ gi÷a nam vµ n÷ : §a sè c¸c t¸c gi¶ thÊy trong bÖnh suy nh­îc thÇn kinh, tØ lÖ nam nhiÒu h¬n n÷. Song còng cã nhiÒu ng­êi cã nhËn xÐt ng­îc l¹i nh­ : Klimpc«p, §oi-tre-va, Matrªch, Istamanova, TrÞnh Ngäc TuÊn ... Theo c¸c t¸c gi¶ nµy, tû lÖ n÷ xoay quanh con sè 60%. Theo sè liÖu thèng kª cña chóng t«i, n÷ chiÕm 58,3% (35/60). - C¸c bÖnh nh©n ®Õn kh¸m th­êng lµ do ®au ®Çu (90%), mÖt mái (90%), ngñ Ýt (90%). 4.2. T¸c dông cña thuèc ®èi víi c¸c triÖu chøng l©m sµng. Nh×n chung c¸c triÖu chøng l©m sµng ®Òu ®¸p øng rÊt tèt víi ®iÒu trÞ. HÇu hÕt ®Òu mÊt h¼n hoÆc gi¶m ®i râ rÖt so víi tr­íc ®iÒu trÞ. §Æc biÖt lµ c¸c triÖu chøng chÝnh nh­ : - MÖt mái : Trong 60 bÖnh nh©n nghiªn cøu cã 54 bÖnh nh©n cã triÖu chøng mÖt mái, chiÕm 90%. Sau ®iÒu trÞ cßn 21 bÖnh nh©n cã triÖu chøng nµy chiÕm 35%. Trong ®ã cã 15 bÖnh nh©n ®ì, 6 bÖnh nh©n kh«ng thay ®æi sau ®iÒu trÞ. Nh­ vËy tØ lÖ khái lµ 61,1%. - §au ®Çu : cã 54 bÖnh nh©n cã triÖu chøng ®au ®Çu, chiÕm 90%. Sau ®iÒu trÞ cßn 22 bÖnh nh©n cã triÖu chøng nµy chiÕm 36,7%. Trong ®ã cã 17 bÖnh nh©n ®ì, 5 bÖnh nh©n kh«ng thay ®æi sau ®iÒu trÞ. - Chãng mÆt : cã 43 bÖnh nh©n, chiÕm tØ lÖ 71,1%. Sau ®iÒu trÞ cßn 15 bÖnh nh©n chiÕm 25%. Trong ®ã cã 13 bÖnh nh©n ®ì, 2 bÖnh nh©n kh«ng thay ®æi sau ®iÒu trÞ. Thêi gian hÕt c¸c thay ®æi vÒ c¶m gi¸c b¶n thÓ trung b×nh lµ sau 4 tuÇn. Trong ®ã, hÕt nhanh nhÊt lµ sau 1 tuÇn, l©u nhÊt lµ sau 8 tuÇn. Cã 13 bÖnh nh©n ®ì sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ. - ¡n kÐm , ch¸n ¨n : cã 32 bÖnh nh©n, chiÕm tØ lÖ 53,3%. Sau ®iÒu trÞ cßn 9 bÖnh nh©n chiÕm 15%. Trong ®ã cã 7 bÖnh nh©n ®ì, chiÕm 11,7% vµ 2 bÖnh nh©n kh«ng thay ®æi chiÕm 3,3%. TØ lÖ nµy cao h¬n h¼n so víi kÕt qu¶ nghiªn cøu 7,14% cña r­îu thuèc bæ “Tam b¶o” cña Lª Thanh Nh¹n vµ TrÇn Quèc Hïng (1997). Nh÷ng bÖnh nh©n khái vµ ®ì ®Òu cã c¶m gi¸c ngon miÖng, chãng ®ãi, ¨n tèt h¬n. - Ngñ Ýt : Cã 54 bÖnh nh©n, chiÕm 90%. Sau ®iÒu trÞ cã 41 bÖnh nh©n khái ( ngñ ®ñ giê trong ngµy), chiÕm 73,9%;13 bÖnh nh©n cã giê ngñ ®­îc c¶i thiÖn, chiÕm 24,1%. KÕt qu¶ nµy cao h¬n so víi kÕt qña nghiªn cøu 26,78% trung b×nh vµ 32,14% kÐm cña r­îu thuèc bæ “Tam B¶o” cña Lª Thanh Nh¹n vµ TrÇn Quèc Hïng (1997). Nh÷ng bÖnh nh©n dïng thuèc "Long qui sinh" ®Òu ngñ tèt h¬n, giÊc ngñ s©u h¬n, Ýt mª, sau khi ngñ dËy thÊy tho¶i m¸i. HiÖn t­îng nµy biÓu hiÖn cã sù c¶i thiÖn toµn bé hÖ thèng chøc n¨ng cña c¬ thÓ theo chiÒu h­íng tèt. XÐt vÒ mÆt Y häc cæ truyÒn, ¨n ngon miÖng h¬n lµ biÓu hiÖn chøc n¨ng vËn ho¸ cña tú tèth¬n: "tú vÞ hËu thiªn chi b¶n". Khi tú tèt lªn th× t©m huyÕt sÏ tèt h¬n vµ bæ sung nguån cho thËn. HiÖn t­îng ngñ tèt h¬n vÒ thêi gian vµ chÊt l­îng, ®¹i tiÖn nhu nhuËn h¬n phï hîp víi kÕt qu¶ cña sù t­¬ng t¸c hÖ thèng trong viÖc duy tr× chøc n¨ng sèng cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. -Hay quªn: chung t«i ®¸nh gi¸ triÖu chøng nµy b»ng test trÝ tuÖ ( test vÒ sù chó ý vµ test trÝ nhí ) mµ ViÖn l·o khoa vÉn th­êng ¸p dông ( cã phô lôc h­íng dÉn ). Chóng t«i thÊy r»ng: tr­íc ®iÒu trÞ cã 19/60 bÖnh nh©n cã biÓu hiÖn hay quªn, chiÕm 31,7%. Sau ®iÒu trÞ, sè bÖnh nh©n khái lµ 7, chiÕm 36,8%, ®ì lµ 10, chiÕm 52,6% vµ kh«ng ®æi lµ 2, chiÕm 5,9%. Nh­ vËy, thuèc "Long qui sinh" cã t¸c dông c¶i thiÖn trÝ nhí, ®Æc biÖt t¸c dông tèt trªn nh÷ng tr­êng hîp trÝ nhí gi¶m ë møc ®é võa ph¶i ( ®¸nh gi¸ theo thang ®iÓm 10 ). - TiÓu ®ªm : Tr­íc ®iÒu trÞ cã 47 bÖnh nh©n, chiÕm 78,3% . Sau ®iÒu trÞ cã 17 bÖnh nh©n ®ì, chiÕm 36,2% vµ 5 bÖnh nh©n kh«ng thay ®æi, chiÕm 10,6%. KÕt qu¶ nµy cao h¬n so víi nghiªn cøu cña Lª Thanh Nh¹n vµ TrÇn Quèc Hïng (1997) cã thÓ lµ do sè bÖnh nh©n tiÓu ®ªm cña chóng t«i qu¸ cao. - Rèi lo¹n sinh dôc : tr­íc ®iÒu trÞ cã 9 bÖnh nh©n chiÕm 15%. Sau ®iÒu trÞ cã 7 bÖnh nh©n khái h¼n,chiÕm 77,8%; 2 bÖnh nh©n ®ì, chiÕm 22,2%. -§au l­ng: tr­íc ®iÒu trÞ cã 10 bÖnh nh©n ®au l­ng, trong ®ã cã 8 bÖnh nh©n ë thÓ thËn ©m, thËn d­¬ng h­; 2 bÖnh nh©n ë thÓ t©m, can, thËn ©m h­. Sau ®iÒu trÞ cã 7 bÖnh nh©n khái, 3 bÖnh nh©n ®ì. §iÒu nµy cho thÊy r»ng: r­îu thuèc "Long qui sinh" cã t¸c dông ®iÒu trÞ c¸c tr­êng hîp thËn h­ g©y ®au mái vïng l­ng, th¾t l­ng, ®au mái x­¬ng cèt. 4.3. T¸c dông cña thuèc ®èi víi c¸c chØ sè ®o l­êng : Do bÖnh tËp trung nhiÒu nhÊt ë løa tuæi tõ 50-79 tuæi, cã thÓ do c¸c sang chÊn vÒ t©m lý tÝch tô kÐo dµi nªn hÇu hÕt bÖnh nh©n ®Òu cã biÓu hiÖn gÇy sót, c¬ lùc gi¶m. Sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ, chóng t«i nhËn thÊy cã c¸c thay ®æi nh­ sau : - C©n nÆng : Cã 17/60 bÖnh nh©n cã c©n nÆng t¨ng lªn, chiÕm tØ lÖ 28,3%, tr­êng hîp t¨ng träng l­îng c¬ thÓ cao nhÊt lµ 5 kg, Ýt nhÊt lµ 0,5 kg. 34 bÖnh nh©n cã c©n nÆng kh«ng thay ®æi, chiÕm 56,7%. Cã 9 bÖnh nh©n gi¶m c©n, t­êng hîp gi¶m träng l­îng c¬ thÓ cao nhÊt lµ 3kg, thÊp nhÊt lµ 1kg. Sè c©n nÆng t¨ng trung b×nh lµ 1,46kg, kh«ng cã ý nghÜa víi p>0,05. - C¬ lùc : Cã 53/60 bÖnh nh©n cã c¬ lùc t¨ng lªn, chiÕm tØ lÖ 88,3%. 7 bÖnh nh©n cã c¬ lùc kh«ng ®æi, chiÕm 11,7%. Kh«ng cã bÖnh nh©n nµo cã c¬ lùc gi¶m. HiÖu suÊt t¨ng c¬ lùc lµ : + C¬ lùc tay ph¶i : 3,93 kg, cã ý nghÜa víi p<0,05 + C¬ lùc tay tr¸i : 3,79 kg, cã ý nghÜa víi p<0,05. -HuyÕt ¸p: c¸c chØ sè huyÕt ¸p hÇu nh­ kh«ng ®æi sau 8 tuÇn ®iÒu trÞ. §iÒu nµy cho thÊy r»ng: r­îu thuèc "Long qui sinh" kh«ng g©y t¨ng huyÕt ¸p. 4.4. T¸c dông cña thuèc ®«Ý víi c¸c chØ sè cËn l©m sµng : Qua b¶ng thèng kª, chóng t«i nhËn thÊy : -Thuèc "Long qui sinh cã t¸c dông lµm thay ®æi c¸c chØ sè sinh ho¸ m¸u nh­: Ure, Creatinin, SGOT, SGPT, ®iÖn di Protein theo h­íng cã lîi cho søc khoÎ. Cô thÓ: +Ure m¸u trung b×nh tõ 5,58 (mmol/l) gi¶m xuèng cßn 3,73(mmol/l). Sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. +Creatinin m¸u trung b×nh tõ 97,77 (mmol/l) gi¶m xuèng cßn 85,85 (mmol/l) . Sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. +SGOT trung b×nh tõ 38,8 (U/L) gi¶m xuèng 28 (U/L). Sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. +SGPT trung b×nh tõ 27,8 (U/L) gi¶m xuèng 20,13 (U/L). Sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p<0,05. +Cã sù c¶i thiÖn vÒ tØ lÖ Globulin trong protein huyÕt t­¬ng. §iÒu nµy cã ý nghÜa vÒ viÖc x¸c ®Þnh t¸c dông n©ng cao thÓ tr¹ng vµ t¨ng c­êng miÔn dÞch. -C¸c chØ sè sinh ho¸ n­íc tiÓu giao ®éng trong giíi h¹n b×nh th­êng. KÕt qu¶ nµy phï hîp víi kÕt qu¶ "§¸nh gi¸ l©m sµng vµ thùc nghiÖm cña thuèc "Long qui sinh" " ( GS. TrÇn Thuý vµ céng sù - 1996 ). 4.5. T¸c dông kh«ng mong muèn cña thuèc : Trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ, chóng t«i theo dâi c¸c t¸c dông kh«ng mong muèn cña thuèc trªn l©m sµng nh­ : n«n, buån n«n, ®au ®Çu, chãng mÆt, ®au th¾t ngùc, rèi lo¹n thÇn kinh tim, mÊt ngñ, dÞ øng, rèi lo¹n bµi tiÕt .... Vµ chóng t«i nhËn thÊy r»ng : Thuèc kh«ng g©y t¸c dông kh«ng mong muèn nµo trªn l©m sµng. Ch­¬ng n¨m KÕt luËn Qua mét thêi gian nghiªn cøu, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn vÒ t¸c dông cña thuèc “Long quy sinh” nh­ sau : 5.1. Thuèc “Long quy sinh” cã t¸c dông c¶i thiÖn tèt c¸c triÖu chøng l©m sµng cña bÖnh suy nh­îc thÇn kinh nh­ : mÖt mái, ®au ®Çu, chãng mÆt, ®Çy bông, khã tiªu, ch¸n ¨n, Ýt ngñ, tiÓu ®ªm, rèi lo¹n sinh dôc. 5.2. §èi víi c¸c chØ sè ®o l­êng : Thuèc cã t¸c dông lµm t¨ng c¬ lùc, kh«ng cã t¸c dông lµm t¨ng c©n nÆng vµ kh«ng lµm thay ®æi huyÕt ¸p. 5.3. §èi víi c¸c chØ sè cËn l©m sµng : -C¸c chØ sè vÒ sinh ho¸ m¸u thay ®æi theo chiÒu h­íng cã lîi cho søc khoÎ. -C¸c chØ sè vÒ c«ng thøc m¸u,®iÖn tim, siªu ©m, sinh ho¸ n­íc tiÓu giao ®éng trong giíi h¹n b×nh th­êng. 5.4. Thuèc kh«ng cã t¸c dông kh«ng mong muèn trªn l©m sµng. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Bµi gi¶ng Y häc cæ truyÒn - Bé m«n Y häc cæ truyÒn - tr­êng §H Y khoa Hµ Néi. 2. Ch÷a bÖnh néi khoa b»ng y häc cæ truyÒn Trung Quèc - NXB Thanh Ho¸, 1993. 3. Bµi gi¶ng "BÖnh suy nh­îc thÇn kinh" - TS. NguyÔn Nh­îc Kim. 4. NhËn xÐt vÒ nh÷ng ng­êi thiÖt thßi do bÖnh t©m c¨n suy nh­îc ë ph­êng Thæ Quan - Hµ Néi. -LuËn v¨n tèt nghiÖp chuyªn khoa cÊp I - BSNT TrÞnh Ngäc TuÊn - 1982. 5.` KØ yÕu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc - ViÖn Y häc cæ truyÒn ViÖt Nam - 1996. 6. KØ yÕu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc - ViÖn Y häc cæ truyÒn ViÖt Nam - 2000.