Đề tài Giải pháp mở rộng xuất khẩu rau quả vào thị trường Mỹ

yªn theo ®­êng hµng kh«ng sang mét sè trung t©m nh­ Pari (Ph¸p), Berlin (§øc), Matxc¬va (Nga), Tokyo (NhËt B¶n), Canb¬r¬ (¤xtr©ylia), Oasinht¬n (Hoa Kú), ètaoa (Canada),...; xuÊt lµm nguyªn liÖu cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt ®Ó chÕ biÕn xuÊt khÈu còng rÊt tèt vµ cÇn ®­îc khuyÕn khÝch tæ chøc thùc hiÖn tèt h¬n. Trong khi khuyÕn khÝch tèi ®a c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ khai th¸c mäi h×nh thøc xuÊt khÈu theo c¬ chÕ chÝnh s¸ch chung nh»m tiªu thô mäi chñng lo¹i rau, qu¶ mµ kh¸ch hµng cã nhu cÇu, víi khÈu hiÖu: "MiÔn lµ kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ ta b¸n ®­îc hµng, thu ®­îc vèn, ng­êi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®Òu cã lîi"; ®ång thêi cÇn l­îc chän mét sè chñng lo¹i rau qu¶ thÞ tr­êng cã nhu cÇu lín vµ th­êng xuyªn mµ ta cã kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao ®Ó ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i ®Æc biÖt nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m ®Çu ph¸t triÓn nh»m xuÊt khÈu víi khèi l­îng lín. - Rau qu¶ chÕ biÕn: Do xuÊt khÈu rau, qu¶ d­íi d¹ng t­¬i cßn bÞ h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt, nªn h­íng chñ yÕu cña ta lµ xuÊt khÈu rau, qu¶ chÕ biÕn. Mét sè lo¹i rau tr­íc m¾t cã thÓ chÕ biÕn d­íi d¹ng t­¬i ®Òu cã thÓ chÕ biÕn xuÊt khÈu víi khèi l­îng lín vµ cã lo¹i mang hiÖu qu¶ rÊt cao, trong ®ã ®¸ng quan t©m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chÕ biÕn ®Ó xuÊt khÈu lµ: nÊm, “trµ khæ qua”, d­a bao tö do ®©y ®Òu lµ nh÷ng lo¹i rau mµ thÞ tr­êng Mü cã nhu cÇu lín. Theo ®¸nh gi¸ cña Fao, thÞ tr­êng thÕ giíi hµng n¨m cã nhu cÇu kho¶ng 800-900 ngµn tÊn døa hép, trong ®ã riªng thÞ tr­êng Mü ®· chiÕm tíi 200 ngµn tÊn; tøc lµ døa xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam míi chØ b»ng 1% kim ng¹ch nhËp khÈu døa hép cña Hoa Kú. V× vËy ®Þnh h­íng cña n­íc ta lµ ¸p dông lo¹i gièng døa míi (døa Cayen) vµo s¶n xuÊt, cho s¶n l­îng cao gÊp 5-6 lÇn gièng døa truyÒn thèng cña ta. NÕu ch¨m sãc tèt cã thÓ ®¹t n¨ng suÊt 50-60tÊn/ha vµ ®Õn n¨m 2010, c¶ n­íc sÏ cã 20.000 ha trång døa xuÊt khÈu vµ ®¹t ®­îc s¶n l­îng kho¶ng 1 triÖu tÊn døa, cho xuÊt khÈu võa d­íi d¹ng t­¬i vµ chÕ biÕn víi kim ng¹ch kho¶ng 200 triÖu USD. Ngoµi døa hép, cßn cã nhiÒu lo¹i qu¶ kh¸c cã thÓ chÕ biÕn d­íi d¹ng ®ãng hép ®Ó xuÊt khÈu nh­: v¶i hép, nh·n, ch«m ch«m; ®Æc biÖt chó träng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c¸c lo¹i n­íc qu¶ vµ n­íc c« ®Æc mµ ng­êi tiªu dïng Mü cã nhu cÇu do h­¬ng vÞ l¹: ®u ®ñ, ch«m ch«m, æi, m·ng cÇu, thanh long, d­a hÊu… 3.2. Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ tËp trung §Þnh h­íng quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ tËp trung xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan vÒ kinh tÕ-x· héi, vµ c¨n cø vµo nhu cÇu cña thÞ tr­êng, vµo c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña tõng vïng vµ vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ n­íc. §Þnh h­íng quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau thµnh 2 vïng trång rau «n ®íi: §ång b»ng s«ng Hång, trång c¸c lo¹i c¶i b¾p, khoai t©y, cµ chua, d­a chuét… Vïng §µ L¹t trång rau «n ®íi chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu t¹i chç. H×nh thµnh c¸c vïng qu¶ tËp trung ®Ó chñ ®éng c¸c nguån nguyªn liÖu cho nhu cÇu xuÊt khÈu vµ ®¶m b¶o tèt khèi l­îng c¸c hîp ®ång ®· ký vµ cã ®­îc chÊt l­îng ®ång ®Òu. Khi ®ã hoa qu¶ thu ®­îc ®Ó xuÊt khÈu kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn lµ thu tõ nh÷ng nhµ v­ên. Vïng c©y ¨n qu¶ cã nh÷ng vïng chuyªn canh sÏ ®­îc h×nh thµnh nh­ b¶ng sau: B¶ng 13: Dù kiÕn bè trÝ vïng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ chñ yÕu TT Vïng DiÖn tÝch hiÖn cã DiÖn tÝch n¨m 2010 C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chñ yÕu I Vïng trung du miÒn nói Vïng qu¶ «n ®íi B¾c Hµ, Sa Pa (Lµo Cai), Méc Ch©u( S¬n La), Hµ Giang, L¹ng S¬n 8.200 40.000 M¬, mËn, ®µo, lª, t¸o Vïng c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n Cao Léc- Léc B×nh- B¾c S¬n (L¹ng S¬n) 6.000 15.000 Hång, ®µo, quýt Vïng cam quýt Lôc Yªn- Yªn B¸i- B¾c Giang- Hµ Giang 8.300 50.000 Cam quýt Vïng v¶i, nh·n, døa §«ng TriÒu (Qu¶ng Ninh, H÷u Lòng (L¹ng S¬n) 14.400 60.000 V¶i, nh·n, døa Vïng chuèi, døa Phó Thä, Yªn B¸i 3.500 35.000 Chuèi, døa Vïng b­ëi ®Æc s¶n §oan Hïng (Phã thä), Yªn S¬n- Yªn B×nh (Yªn B¸i) 1.800 5.000 B­ëi, cam, quýt Vïng c©y ¨n qu¶ däc ®­êng quèc lé 6 Hoµ B×nh- S¬n La. 23.000 40.000 M¬, mËn, ®µo lª, xoµi, nh·n, v¶i, na dai II Vïng ®ång b»ng S«ng Hång Vïng chuèi, døa, Phó Thä, LËp Th¹ch, Tam D­¬ng (VÜnh Phóc) 2.200 15.000 Vïng c©y ¨n qu¶ däc ®­êng 21A Hµ T©y 300 2.000 V¶i, nh·n, m¬, hång Vïng v¶i, nh·n, døa H¶i D­¬ng, H­ng Yªn 9.600 40.000 V¶i, nh·n, døa Vïng chuèi ®ång b»ng S«ng Hång 14.600 15.000 Chuèi Vïng ngo¹i thµnh Hµ Néi 300 2.000 C©y cã mói, hång xiªm, t¸o, chuèi Vïng §ång Giao ( Ninh B×nh) 2.000 4.000 Døa III Khu bèn cò Vïng Hµ Trung (Thanh Hãa) 1700 2.000 Døa Vïng Quú Hîp- NghÜa §µn( NghÖ An) 3.900 8.000 Cam, døa Vïng H­¬ng Khª- H­¬ng S¬n-Kú Anh (Hµ TÜnh)-Tuyªn Ho¸ (Qu¶ng B×nh) 3.500 25.000 B­ëi phóc tr¹ch, cam Bè H¹ Vïng H­¬ng thuû-H­¬ng trµ ( Thõa Thiªn huÕ) 150 1.000 B­ëi, hång xiªm IV Duyªn h¶i miÒn trung Vïng Tuy Ph­íc, An Ph­íc, Phï C¸t( B×nh §Þnh) 600 5.000 Xoµi Vïng Cam Ranh, Diªn Kh¸nh( Kh¸nh Hoµ) 2.800 8.000 Xoµi Vïng Ninh ThuËn, B×nh ThuËn 6.200 20.000 Thanh long, nho V T©y Nguyªn Vïng T©y Nguyªn 11.800 25.000 B¬, hång, sÇu riªng VI §«ng Nam Bé Vïng Bµ RÞa, Vòng Tµu 6.600 15.000 Nh·n, na, ch«m ch«m Vïng §ång Nai 15.600 25.000 Ch«m ch«m, mÝt tè n÷, xoµi, chuèi Vïng T©n TriÒu (§ång Nai) 1.000 5.000 B­ëi, sÇu riªng, ch«m ch«m Vïng L¸i Thiªu (B×nh D­¬ng) 5.700 15.000 M¨ng côt, mÝt tè n÷, sÇu riªng Vïng Døa B×nh Ph­íc 5.600 15.000 Døa, ch«m ch«m, sÇu riªng VII §ång B»ng S«ng Cöu Long Vïng døa ®«ng b¾c (TiÒn Giang) 36.300 50.000 Døa, chuèi, nh·n Vïng døa B×nh S¬n ( Kiªn Giang) 10.300 20.000 Døa, nh·n Vïng døa b¸n ®¶o Cµ Mau vµ t©y s«ng hËu 14.300 35.000 Døa Vïng ven gi÷a s«ng TiÒn vµ s«ng HËu 70.000 120.000 C©y cã mói, æi, nh·n, xoµi, ch«m ch«m Céng 295.910 994.000 Vïng qu¶ ph©n t¸n kh«ng tËp trung 130.000 224.000 Na, hång xiªm Tæng Céng 426.000 994.000 Nguån: Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam II. Gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ tr­êng Mü 1. Nh÷ng gi¶i ph¸p vi m« 1.1 §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng Marketing vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng Trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, còng nh­ c¸c hµng ho¸ kh¸c ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu cÇn coi träng c«ng t¸c nghiªn cøu dù b¸o, tæ chøc vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu c¶ ë tÇm vÜ m« vµ vi m«. Kinh nghiÖm cña mét sè n­íc kinh doanh thµnh ®¹t trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶ cho thÊy cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng tæ chøc chuyªn tr¸ch trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Tæ chøc nµy cã nhiÖm vô: - Thu thËp th«ng tin vÒ cung, cÇu, gi¸ c¶, thÞ hiÕu tiªu thô, dung l­îng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®èi víi tõng nhãm hµng, mÆt hµng. - Xö lý th«ng tin, dù b¸o s¶n phÈm tiÒm n¨ng ë mçi thÞ tr­êng cô thÓ vÒ c¸c mÆt: sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶, thÞ hiÕu. - Cung cÊp th«ng tin ®· xö lý mét c¸ch nhanh nhÊt cho c¸c cÊp l·nh ®¹o, lµm c¬ së ®Ó x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh, chØ ®¹o ®iÒu hµnh kinh doanh. - Cung cÊp th«ng tin qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, qua c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng, c¸c cÊp chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ... tíi ng­êi s¶n xuÊt, gióp hä ®Þnh h­íng s¶n xuÊt l©u dµi, æn ®Þnh, cã c¨n cø phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng. - Cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng ­u thÕ cña s¶n phÈm trong n­íc tíi kh¸ch hµng th«ng qua c¸c cuéc héi th¶o, héi trî, triÓn l·m quèc tÕ. Gióp hä hiÓu râ vÒ s¶n phÈm ViÖt Nam, nh»m t¹o ra nhu cÇu tiªu thô. ViÖc nghiªn cøu vµ tæ chøc hÖ thèng th«ng tin th­êng xuyªn vÒ thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi kinh doanh s¶n xuÊt, kinh doanh xuÊt khÈu n¾m b¾t ®­îc nh÷ng c¬ héi cña thÞ tr­êng, ®ång thêi gióp c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n­íc n¾m ®­îc nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ tr­êng ®Ó kÞp thêi øng phã nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu hµnh vÜ m« ®èi víi thÞ tr­êng. §èi víi n­íc ta, ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy, ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Bé Th­¬ng m¹i vµ Bé qu¶n lý chuyªn ngµnh, ®ã lµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. §Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu, c¸c c¬ quan qu¶n lý vÞ m« cÇn n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ trong viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®µm ph¸n kÝ kÕt c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng, ®Þnh h­íng cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn thÞ tr­êng. Bé Th­¬ng m¹i cã hÖ thèng c¸c vô chÝnh s¸ch thÞ tr­êng ngoµi n­íc, c¬ quan Bé cã hÖ thèng th­¬ng vô, ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña n­íc ta ®Æt t¹i c¸c n­íc. §©y lµ nh÷ng ®Çu mèi quan träng tæ chøc thu thËp th«ng tin th­êng xuyªn, cung cÊp th«ng tin mét c¸ch nhanh nhÊt vÒ c¸c bé phËn cã chøc n¨ng nghiªn cøu thÞ tr­êng, tæ chøc th«ng tin thÞ tr­êng (c¸c vô thÞ tr­êng ngoµi n­íc, trung t©m th«ng tin, viÖn nghiªn cøu), cung cÊp th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi s¶n xuÊt. Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc, ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu, viÖc thµnh lËp bé phËn xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ rÊt cÇn thiÕt. Tæ chøc nµy cã nhiÖm vô thu thËp vµ nghiªn cøu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng ngoµi n­íc, tæ chøc triÓn l·m, hç trî viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh n»m trong chÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc vµ tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ ®èi ngo¹i. Tæ chøc nµy sÏ t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ®Æt t¹i ViÖt Nam trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng. Nh»m ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña hÖ thèng c¸c vô ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng ngoµi n­íc, hÖ thèng Th­¬ng vô ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, cÇn bæ xung chøc n¨ng, nhiÖm vô, ®æi míi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng ®Ó c¸c c¬ quan nµy thùc sù lµ tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, hç trî h­íng dÉn ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu ph¸t triÓn kinh doanh theo s¸t nhu cÇu cña thÞ tr­êng. §ång thêi Bé Th­¬ng m¹i vµ Bé chuyªn ngµnh còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ xóc tiÕn më v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng, thùc hiÖn quan hÖ kinh tÕ, th­¬ng m¹i víi b¹n hµng n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu kh«ng chØ lµ viÖc riªng cña bé Th­¬ng m¹i, mµ ®ßi hái cã sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp cïng tham gia. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp còng cÇn chñ ®éng, tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr­êng, nguån hµng, vËn dông kinh nghiÖm ®· ®­îc tæng kÕt qua nhiÒu n¨m trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶. Trong ®iÒu kiÖn kinh phÝ cã h¹n, còng nªn tæ chøc c¸c ®oµn c«ng t¸c ®i tiÕp thÞ, tæ chøc tham quan, kh¶o s¸t, tham gia héi th¶o, héi chî ®Ó häc tËp kinh nghiÖm tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi, giíi thiÖu s¶n phÈm vµ t×m kiÕm b¹n hµng míi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, ®Æc biÖt lµ TCT Rau qu¶ ViÖt Nam, nhiÖm vô cña phßng Th«ng tin kinh tÕ vµ thÞ tr­êng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tæ chøc nµy ph¶i th­êng xuyªn thu thËp th«ng tin vÒ rau qu¶ qua nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau, qua c¸c th«ng b¸o cña nhiÒu tæ chøc s¶n xuÊt - kinh doanh rau qu¶ thÕ giíi. Sau khi th«ng tin ®­îc xö lý, sÏ cung cÊp cho l·nh ®¹o ®¬n vÞ, cho c¸c c¬ quan cã liªn quan sö dông vµo viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt - kinh doanh, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kÞp thêi. §Ó ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ®ßi hái ë tÇm vÜ m« cÇn ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c l©u dµi ë cÊp Trung ­¬ng, cÊp tØnh gi÷a hai n­íc, thùc hiÖn ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i, ®¶m b¶o duy tr× quan hÖ th­¬ng m¹i l©u dµi, t¹o sù æn ®Þnh cho s¶n xuÊt- kinh doanh xuÊt khÈu, tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ ®éng nh­ thêi gian qua. §Ó cã thÞ tr­êng æn ®Þnh, cÇn t¨ng c­êng hîp t¸c, liªn doanh vµ kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y lµ gi¶i ph¸p mµ hiÖn nay nhiÒu ®Þa ph­¬ng cã tiÒm n¨ng vÒ xuÊt khÈu rau qu¶ ®· vµ ®ang lµm. HiÖn nay ®· cã trªn chôc ®¬n vÞ 100% vèn n­íc ngoµi, vµi liªn doanh b¾t ®Çu ho¹t ®éng hoÆc x©y dùng vµ trªn chôc dù ¸n phÇn lín lµ 100% vèn n­íc ngoµi ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp, chñ yÕu ë phÝa Nam. Môc ®Ých thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng lµ x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng thÞ tr­êng xuÊt khÈu æn ®Þnh, víi nh÷ng mÆt hµng rau qu¶ chñ yÕu cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, nh»m æn ®Þnh s¶n xuÊt, gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc. ChÕ ®é chi hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i cÇn ph¶i ®­îc c¶i tiÕn, theo ®ã tËp trung cho c¸c HiÖp héi ®Ó tæ chøc ®oµn ®i t×m kiÕm thÞ tr­êng, th«ng tin vµ tæ chøc c¸c ®ît tËp huÊn chung cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn ë c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng. Thùc tÕ qui ®Þnh vÒ chi hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh­ hiÖn nay ®Ó l¹i cho tõng doanh nghiÖp th× rÊt nhá, dµn tr¶i, hiÖu qu¶ kh«ng cao. Thay vµo ®ã, hç trî cña nhµ n­íc cho xóc tiÕn th­¬ng m¹i cÇn tËp trung th«ng qua c¸c HiÖp héi ngµnh hµng ®Ó h×nh thµnh nh÷ng ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i cã quy m«. C«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i cÇn ®­îc ®Èy m¹nh h¬n n÷a. Trong thêi gian tíi ®©y, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cïng víi c¸c hiÖp héi ngµnh n«ng nghiÖp cïng hîp t¸c x©y dùng nhµ tr­ng bµy s¶n phÈm vµ giao dÞch, tr­íc tiªn ë nh÷ng thÞ tr­êng quan träng nh­ Trung Quèc, Nga, Mü. ViÖc tham gia héi chî triÓn l·m còng nªn thùc hiÖn theo h×nh thøc hîp t¸c ®Ó cã thÓ hç trî lÉn nhau t¨ng thªm søc m¹nh vµ giíi thiÖu s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam mét c¸ch phong phó, ®µng hoµng h¬n. Tuy nhiªn, cÇn l­u ý tham dù mét c¸ch cã chän läc thay v× chiÕu lÖ, h×nh thøc. Riªng ®èi víi thÞ tr­êng Trung Quèc lµ thÞ tr­êng lín nhÊt tiªu thô rau qu¶ ViÖt Nam vµ tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng nµy vÉn cßn rÊt lín th× cÇn ph¶i ®Æc biÖt cã chiÕn l­îc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Æc biÖt cã qui m« vµ bµi b¶n. VÒ phÝa Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT còng nªn ph©n bæ mét phÇn ng©n s¸ch nghiªn cøu khoa häc cho c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu thÞ tr­êng n«ng l©m s¶n. Tõ tr­íc ®Õn nay, chóng ta vÉn thiÕu v¾ng c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc vÒ lÜnh vùc nµy. §©y lµ thiÕu sãt mµ chóng ta cÇn nhanh chãng ®iÒu chØnh. 1.2. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña xuÊt khÈu rau qu¶ Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng c¶n trë hiÖu qu¶ c«ng t¸c xuÊt khÈu rau qu¶ nh÷ng n¨m qua lµ do chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng cao, kh«ng æn ®Þnh, kh«ng ®ång ®Òu; khèi l­îng cßn nhá lÎ; mÉu m· ch­a phï hîp víi thÞ hiÕu kh¸ch hµng; gi¸ cßn cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm kÐm. Do vËy ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®©y lµ yªu cÇu sèng cßn, lµ ®iÒu kiÖn cÇn cho sù ®øng v÷ng cña s¶n phÈm rau qu¶ n­íc ta trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ lµ: - Qui ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ hµng ho¸ tËp trung, chuyªn canh t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t­ ¸p dông tiÕn bé kü thuËt, thùc hiÖn th©m canh tæng hîp, t¹o ra vïng nguyªn liÖu g¾n víi c«ng nghÖ sau thu ho¹ch, g¾n víi hÖ thèng tiªu thô. §Ó ®¶m b¶o khèi l­îng, chÊt l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu, thùc hiÖn tèt hîp ®ång ®· ký, cÇn qui ho¹ch c¸c vïng chuyªn canh rau qu¶ theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, víi kü thuËt tiÕn bé, ®­îc thu ho¹ch, sö lý b¶o qu¶n chÕ biÕn theo tiªu chuÈn quèc tÕ, kh«ng ®¬n thuÇn chØ dùa vµo thu gom tõ c¸c v­ên cña hé gia ®×nh. H­íng qui ho¹ch nh­ sau: - Qui ho¹ch c¸c vïng qu¶ tËp trung cung cÊp cho xuÊt khÈu : §Ó chñ ®éng nguån nguyªn liÖu ®¸p øng nhu cÇu xuÊt khÈu, cÇn ph¶i x©y dùng c¸c vïng chuyªn canh cung cÊp qu¶ cho xuÊt khÈu - §èi víi vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long kh«ng më réng diÖn tÝch, chñ yÕu tËp trung th©m canh vµ c¶i t¹o v­ên t¹p theo h­íng trång nh÷ng lo¹i c©y ¨n qu¶ phôc vô xuÊt khÈu nh­ chuèi, xoµi, nh·n. - Vïng §«ng Nam Bé, thu hÑp diÖn tÝch chuèi (chuèi sø) do kh«ng cã thÞ tr­êng xuÊt khÈu chuèi sÊy kh«, më réng diÖn tÝch c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã nhu cÇu xuÊt khÈu nh­ ch«m ch«m, m¨ng côt, sÇu riªng. - §Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu, lai t¹o gièng, t¹o ra nh÷ng gièng qu¶ cho n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Ngµy nay, ngµnh rau qu¶ n­íc ta còng tiÕp thu ®­îc nh÷ng tiÕn bé kü thuËt cña thÕ giíi vÒ chän gièng nh­ chiÕt, ghÐp, nu«i cÊy m«... nh­ng viÖc cung cÊp gièng míi tíi tay ng­êi trång cßn qu¸ Ýt. PhÇn lín gièng do d©n tù lµm nªn kh«ng ®­îc thuÇn chñng, kh«ng s¹ch bÖnh... ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng rau qu¶ s¶n xuÊt ra. §Ó n©ng cao chÊt l­îng c©y gièng, thùc hiÖn réng r·i kü thuËt c©y gièng, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cÇn chó träng tæ chøc phong trµo b×nh tuyÓn c¸c gièng tèt trong c¸c v­ên qu¶ tËp trung ®Ó chän ra c¸c c©y gièng lÊy m¾t ghÐp s¶n xuÊt c©y gièng vµ x©y dùng mét hÖ thèng s¶n xuÊt c©y gièng cung cÊp cho ng­êi s¶n xuÊt. Nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý c¸c gièng c©y nµy, cÊp giÊy chøng nhËn cho c¸c c¬ së ®­îc phÐp cung cÊp m¾t gièng cho hÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt c©y gièng. C¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng nh©n nhanh vµ s¶n xuÊt c¸c gièng trong n­íc ®· qua tuyÓn chän vµ c¸c gièng míi cña n­íc ngoµi nhËp néi ®· ®­îc Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cho phÐp ®­a ra s¶n xuÊt, nh»m cung cÊp gièng c©y chÊt l­îng tèt, s¹ch s©u bÖnh. BiÖn ph¸p t¹o gièng mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ: + C©y chuèi: Më réng qui m« s¶n xuÊt c©y gièng b»ng ph­¬ng ph¸p cÊy m« ®Ó cung cÊp ®ñ c©y gièng cho yªu cÇu ph¸t triÓn chuèi xuÊt khÈu, tr­íc hÕt lµ cho vïng chuèi §BSH, ven s«ng TiÒn, s«ng HËu, §B S«ng Cöu Long. + C©y døa: ViÖn nghiªn cøu rau qu¶ ®· ¸p dông thµnh c«ng ph­¬ng ph¸p nh©n gièng míi b»ng th©n c©y døa gièng Cayenne. Gièng døa nµy cho n¨ng suÊt cao, sÏ lµm gi¶m gi¸ nguyªn liÖu dÉn tíi gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. - ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh nh»m n©ng cao chÊt l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu: C¸c hé n«ng d©n ë c¸c cïng trång rau qu¶ tËp trung, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®· tÝch luü ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm vÒ ch¨m sãc v­ên c©y, b¶o vÖ c©y trång chèng s©u bÖnh... Tuy nhiªn, nh÷ng kiÕn thøc th©m canh tæng hîp theo qui tr×nh kü thuËt tiªn tiÕn, ®«i khi ch­a ®­îc c¸c hé tiÕp thu vµ ¸p dông, ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng s¶n phÈm. Rau qu¶ n­íc ta ch­a ®¶m b¶o tiªu chuÈn s¶n phÈm "s¹ch", cßn t×nh tr¹ng t­íi tiªu, bãn ph©n kh«ng ®óng qui ®Þnh, t¹o nªn nhiÒu ®éc tè tån ®äng trong rau qu¶. §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng, cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p th©m canh ®èi víi tõng lo¹i qu¶, thùc hiÖn ®óng mËt ®é trång, thùc hiÖn ®óng chÕ ®é bãn ph©n, ®Æc biÖt lµ ph©n h÷u c¬, thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp (IPM); thùc hiÖn c«ng nghÖ n«ng nghiÖp s¹ch; më réng diÖn tÝch t­íi n­íc cho c©y ¨n qu¶. - §Çu t­ cho c«ng nghÖ sau thu ho¹ch: §Ó ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu, cÇn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ sau thu ho¹ch (b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn). Ngµnh chÕ biÕn rau qu¶ ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn 30 n¨m. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ®· ë trong t×nh tr¹ng l¹c hËu, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu b¶o qu¶n, chÕ biÕn phôc vô xuÊt khÈu. §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña rau qu¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, cÇn triÓn khai viÖc ®Çu t­ më réng c¸c nhµ m¸y hiÖn cã vµ x©y dùng míi theo h­íng: + N©ng cÊp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn cã, më réng qui m« t­¬ng xøng víi nhu cÇu chÕ biÕn. + X©y dùng mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn ®Æt t¹i vïng nguyªn liÖu ®· ®­îc qui ho¹ch. Tïy qui m« chÕ biÕn lín hay nhá mµ øng dông c«ng nghÖ chÕ biÕn tõ thñ c«ng tíi hiÖn ®¹i cho phï hîp, ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn (b¶o qu¶n l¹nh vµ l¹nh ®«ng, ®ãng hép, sÊy kh«, muèi chua, muèi mÆn...). N¬i chÕ biÕn cã thÓ t¹i gia ®×nh n«ng hé, t¹i n¬i s¶n xuÊt, t¹i c¸c vïng chuyªn canh rau qu¶ hay t¹i c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶. CÇn chó ý khi x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ ®Æt t¹i vïng nguyªn liÖu, nªn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm kh¸c thêi vô ®Ó tËn dông c«ng suÊt m¸y. + Lµm tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n rau qu¶: §èi víi rau qu¶, trong t­¬ng lai nhu cÇu xuÊt khÈu t­¬i chiÕm tØ träng lín. Do vËy viÖc ®Çu t­ cho c«ng nghÖ b¶o qu¶n t­¬i lµ rÊt quan träng. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Æt ra ®èi víi vÊn ®Ò nµy lµ kÕt hîp xö lý b¶o qu¶n t¹i vïng nguyªn liÖu, t¹i c¬ së chÕ biÕn gÇn vïng nguyªn liÖu, t¹i c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu, t¹i c¸c kho c¶ng bÕn b·i tuú thuéc vµo ®Æc tÝnh cña tõng lo¹i rau qu¶ ®Ó võa gi÷ ®­îc chÊt l­îng rau qu¶, võa gi¶m tØ lÖ h­ hao, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. CÇn ¸p dông réng r·i c¸c kinh nghiÖm cæ truyÒn vÒ b¶o qu¶n rau qu¶ kÕt hîp víi tõng b­íc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i (nh­ xö lý ho¸ häc, lý häc, sinh häc) vµo b¶o qu¶n rau qu¶ ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm trong khi thêi gian cung cÊp rau qu¶ cho thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®ßi hái kÐo dµi. 1.3. Gi¶i ph¸p vÒ vèn vµ tµi chÝnh Yªu cÇu vÒ vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ lµ rÊt lín. §Ó cã ®ñ vèn ®Çu t­ ®ång bé vµo c¸c kh©u quan träng, quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p vÒ tµi chÝnh nh­ sau: - T¹o vèn vµ thu hót ®Çu t­ trong n­íc, trong ®ã huy ®éng vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, huy ®éng vèn nhµn rçi trong d©n ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c. - Vay vèn tÝn dông cña Nhµ n­íc th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng ph¸t triÓn n«ng th«n, ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ngoµi ra cßn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c nh­ hîp t¸c x· tÝn dông, quÜ tÝn dông nh©n d©n... - Thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ tham gia hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc kinh doanh - §©y lµ gi¶i ph¸p quan träng th¸o gì vÒ tµi chÝnh v× ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu ph¶i sö dông vèn ®Çu t­ vµo tõng c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, chñ yÕu dùa vµo néi lùc th× ta kh«ng thÓ ®¸p øng yªu cÇu ngay ®­îc mµ ®ßi hái ph¶i tranh thñ vèn vµ c«ng nghÖ n­íc ngoµi th«ng qua ®Çu t­ vµ hîp t¸c quèc tÕ. Th«ng qua ®Çu t­ vµ hîp t¸c hai bªn cïng cã lîi ta sÏ tranh thñ ®­îc mét phÇn thÞ tr­êng th«ng qua c¸c h×nh thøc bao tiªu, cho sö dông c¸c kªnh ph©n phèi, sö dông nh·n hiÖu cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, còng cÇn t¨ng c­êng sù ®Çu t­ hîp t¸c trong n­íc. Mét trong nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®­îc ®óc rót tõ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam lµ lµm tèt c«ng t¸c hîp t¸c liªn doanh. §Õn nay, Tæng c«ng ty ®· x©y dùng ®­îc nhiÒu dù ¸n cô thÓ vÒ néi dung hîp t¸c ®Çu t­ liªn doanh liªn kÕt trong c¸c lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc trång trät, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu rau qu¶ §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, chÕ biÕn, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®ßi hái c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp cÇn t¨ng c­êng ho¹t ®éng tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ ®· h×nh thµnh. §ång thêi, chñ ®éng cïng c¸c n­íc xuÊt khÈu rau qu¶ nh­ n­íc ta ®Ó cã sù phèi hîp h×nh thµnh HiÖp héi c¸c n­íc xuÊt khÈu rau qu¶. Trong ®iÒu kiÖn kinh phÝ cho phÐp nªn tæ chøc c¸c ®oµn ®i tham quan, kh¶o s¸t, tham gia héi chî, héi th¶o vÒ khoa häc kü thuËt n«ng - c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi ®Ó häc tËp kinh nghiÖm vµ t×m b¹n hµng trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ®ång thêi cã c¬ héi kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi. 1.4. Chó träng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ngµnh rau qu¶ nãi chung, trong ®ã cã ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña chiÕn l­îc thóc ®Èy xuÊt khÈu rau qu¶. Ngµnh rau qu¶ lµ mét chuyªn ngµnh kinh tÕ kü thuËt, nªn c¸n bé sau khi ra tr­êng, muèn lµm tèt c«ng viÖc trong ngµnh cÇn ph¶i ®µo t¹o thªm chuyªn ngµnh rau qu¶. Sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i chç, ®µo t¹o qua thùc tÕ, qua c¸c cuéc héi th¶o trong vµ ngoµi n­íc, qua c¸c líp bæ tóc ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ë n­íc ngoµi... Qua ®ã, c¸c c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé nghiÖp vô n¾m ch¾c kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý ngµnh, qu¶n lý ngo¹i th­¬ng, luËt ph¸p vµ ngo¹i ng÷. Ngoµi ra, cÇn s¾p xÕp l¹i hÖ thèng c¸c tr­êng ®µo t¹o, c¸c tr­êng khuyÕn n«ng, c¸c tr­êng qu¶n lý vµ hÖ thèng tr­êng trung cÊp cÇn thiÕt, ®¸p øng yªu cÇu ®µo t¹o c¸n bé cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t tri thøc míi, hiÖn ®¹i phôc vô cho chiÕn l­îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. 1.5. Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ vµ th«ng tin Chóng ta cÇn ph¶i cñng cè vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c viÖn/trung t©m nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt gièng c©y ¨n qu¶, rau. LËp qui ho¹ch s¶n xuÊt gièng phï hîp víi tõng vïng sinh th¸i. Nhµ n­íc chØ nªn tËp trung vµo nghiªn cøu, chän, lai t¹o c¸c gièng gèc. Tuy nhiªn, còng cã sù hç trî huÊn luyÖn vÒ kü thuËt s¶n xuÊt gièng x¸c nhËn cho c¸c doanh nghiÖp hay c¬ së s¶n xuÊt gièng th­¬ng m¹i ®Ó khuyÕn khÝch hä s¶n xuÊt ®ñ gièng tèt cung cÊp cho n«ng d©n. Thay ®æi trong quy tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc còng lµ rÊt cÇn thiÕt. Theo ®ã, c¸c ®Ò tµi cÇn xuÊt ph¸p tõ nhu cÇu thùc tiÔn theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng thay v× quyÕt ®Þnh mét c¸ch chñ quan tõ trªn xuèng nh­ hiÖn nay. Nãi mét c¸ch kh¸c, c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu sÏ ®­îc thùc tiÔn thÞ tr­êng ®Æt hµng vµ phôc vô cho nhu cÇu thiÕt thùc ®èi víi tõng mÆt hµng rau qu¶. Nhµ n­íc cÇn x©y dùng mét qui tr×nh ®Êu thÇu ®Ò tµi thay v× ph©n bæ mét c¸ch dµi tr¶i nh­ hiÖn nay. Ng©n s¸ch nghiªn cøu cña nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ cã chän läc cho c¸c ®Ò tµi mang tÝnh cÊp thiÕt theo yªu cÇu cña t×nh h×nh thùc tiÔn thay v× cÊp ®Òu theo b×nh qu©n chñ nghÜa cho tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ nghiªn cøu. Ng©n s¸ch nghiªn cøu khoa häc cña nhµ n­íc kh«ng chØ cho c¸c ®¬n vÞ thuéc nhµ n­íc mµ cÇn cã sù më réng ra c¸c c¬ së nghiªn cøu th­¬ng m¹i theo yªu cÇu ®Æt hµng cña nhµ n­íc dùa trªn c¬ së hiÖu qu¶ kinh tÕ. C«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc-c«ng nghÖ ®èi víi rau qu¶ cÇn tËp trung vµo hai lÜnh vùc chñ yÕu. Thø nhÊt lµ nghiªn cøu chän läc, lai t¹o, thuÇn ho¸ nh÷ng gièng míi, gièng tèt ®Ó cung cÊp ®ñ cho n«ng d©n t¹i c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau. Chóng ta ph¶i lu«n t¹o ra nh÷ng gièng míi, gièng ®Æc s¶n, vµ h¬n n÷a t¹o ra nh÷ng gièng tr¸i vô, lÖch vô ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ®a d¹ng. Thø hai, nªn tËp trung vµo nghiªn cøu ®­a ra c¸c c«ng nghÖ b¶o qu¶ rau qu¶ ®Ó n©ng cao thêi h¹n b¶o qu¶ rau qu¶. C«ng nghÖ gióp kÐo dµi thêi gian b¶o qu¶n rau qu¶ võa gióp kÐo dµi thêi vô cña c¸c lo¹i rau qu¶ võa gãp phÇn to lín ®Ó n©ng cao chÊt l­îng rau qu¶, nhÊt lµ ®èi víi rau qu¶ phôc vô cho xuÊt khÈu. Chóng ta nªn tËp trung ph¸t triÓn nh÷ng gièng míi, gièng tèt phï hîp víi thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ gièng còng nh­ c«ng nghÖ b¶o qu¶n cÇn ph¶i ®­îc phæ biÕn øng dông réng r·i, ®Æc biÖt th«ng qua hÖ thèng khuyÕn n«ng c¬ së ®Ó c¸c hé n«ng d©n nhanh chãng ¸p dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt. ViÖc th«ng tin thÞ tr­êng vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn rau qu¶ cßn rÊt h¹n chÕ, nhÊt lµ tin thÞ tr­êng rau qu¶ thÕ giíi. Do ®ã doanh nghiÖp vµ n«ng d©n thiÕu th«ng tin ®Çy ®ñ kÞp thêi cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh. MÆc kh¸c, hiÖn nay chóng ta vÉn ch­a cã hÖ thèng gi¸m s¸t vµ thu thËp th«ng tin, nghiªn cøu thÞ tr­êng, xö lý th«ng tin nªn kh«ng cã th«ng tin ®Ó cung cÊp, ch­a kÓ ®Õn lý ra ph¶i cã bé phËn gåm c¸c chuyªn gia giái chuyªn tËp trung ph©n tÝch th«ng tin ®Ó dù ®o¸n t×nh h×nh thÞ tr­êng nh»m ®Ò ra ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc chñ ®éng thay v× bÞ ®éng ®èi phã gi¶i quyÕt t×nh thÕ nh­ hiÖn nay. Th«ng tin còng lµ mét kh©u quan träng cÇn ®­îc l­u t©m cñng cè vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a. Mét mÆt, chóng ta ph¶i t¨ng c­êng cñng cè c«ng t¸c th«ng tin ®Ó cung cÊp ®Çy ®ñ, cËp nhÊt th«ng tin vÒ diÔn biÕn t×nh h×nh thÞ tr­êng gi¸ c¶ cho c¸c doanh nghiÖp, hé n«ng d©n ®Ó hä cã thÓ kÞp thêi ®èi phã víi nh÷ng thay ®æi nhanh chãng cña thÞ tr­êng. H¬n n÷a, vai trß quan träng h¬n ®èi víi nhµ n­íc lµ tËp trung vµo c«ng t¸c dù b¸o, ®¸nh gi¸ vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng. §©y lµ viÖc ®ßi hái nhiÒu vèn ®Çu t­ vµ c«ng søc mµ b¶n th©n tõ doanh nghiÖp kh«ng thÓ lµm næi. H¬n n÷a, do vËy nhµ n­íc vµ sau ®ã lµ c¸c hiÖp héi ngµnh hµng ph¶i thùc sù ®ãng vai trß quan träng. Nhµ n­íc cÇn thu thËp vµ phæ biÕn cho c¸c doanh nghiÖp th«ng tin vÒ c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®Æc biÖt lµ vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, thñ tôc kiÓm dÞch, yªu cÇu vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ xu h­íng nhu cÇu tiªu thô. Nh÷ng th«ng tin nµy lµ hÕt søc h÷u Ých ®èi víi doanh nghiÖp ®Ó chuÈn bÞ s½n sµng vµ kÞp thêi khai th¸c nhu cÇu cña c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi. 2. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m« 2.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai §èi víi ng­êi trång rau qu¶, ®Êt ®ai lµ yÕu tè hµng ®Çu cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, do hä trùc tiÕp víi c©y trång, lÊy ®Êt ®ai lµm t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, ho¹t ®éng cña hä phô thuéc vµo chÝnh s¸ch ®Êt ®ai. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh s¶n xuÊt- xuÊt khÈu rau qu¶. HÖ thèng chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®· ban hµnh rÊt phong phó, ®èi víi lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®· t¸c ®éng tÝch cùc, t¹o nªn vïng s¶n xuÊt rau qu¶ ®Æc s¶n nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, h×nh thµnh nªn nh÷ng trang tr¹i trång qu¶. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai vÉn cÇn ®­îc tiÕp tôc söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai vµo mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ- x· héi, trong ®ã cã lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶. H­íng bæ sung, söa ®æi nh­ sau: - Thóc ®Èy nhanh viÖc hoµn thµnh cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi cho c¸c hé n«ng d©n. Theo tinh thÇn cña LuËt ®Êt ®ai, n«ng d©n ®­îc quyÒn nhËn giÊy chøng nhËn sö dông ruéng ®Êt do Nhµ n­íc giao cho sö dông l©u dµi. Nh»m thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ tÝch tô ruéng ®Êt theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn qui m« lín, h×nh thµnh c¸c trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶, h×nh thµnh c¸c vïng trång rau xuÊt khÈu. ChÝnh phñ, c¸c ngµnh, c¸c cÊp cã liªn quan b»ng nhiÒu biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho n«ng d©n, ®Ó n«ng d©n cã ý thøc ®èi víi ruéng ®Êt ®­îc nhËn, yªn t©m trong viÖc ®Çu t­ l©u dµi vµo s¶n xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ tÝch tô ruéng ®Êt theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, h×nh thµnh nªn c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn qui m« lín, h¹n chÕ t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nhá, manh món, tù cung tù cÊp. §­îc quyÒn sö dông ®Êt lµ ®éng lùc kinh tÕ g¾n liÒn víi sö dông hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt cña Quèc gia. H¬n n÷a, nÕu kh«ng cã quyÒn sö dông ®Êt th× c¸c quyÒn kh¸c nh­ quyÒn cho thuª, chuyÓn nh­îng, thÕ chÊp. . . còng kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Do cã nhiÒu khã kh¨n, viÖc gi¶i quyÕt cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt lµ viÖc lµm rÊt phøc t¹p. NhiÒu biÖn ph¸p kh«ng thùc hiÖn ®­îc do thiÕu kinh phÝ, c«ng viÖc nµy sÏ kÐo dµi hµng chôc n¨m. V× vËy ngoµi c¸ch lµm ®¬n gi¶n, th«ng tho¸ng, cÇn tranh thñ ý kiÕn cña c¸c hé n«ng d©n, cã c¸ch lµm ®¬n gi¶n ®Ó lµm nhanh ®­îc viÖc nµy. §Ó ®¬n gi¶n thñ tôc hµnh chÝnh trong chuyÓn nh­îng ®Êt ®ai, ChÝnh phñ cho phÐp c¸c hé, c¸c c¸ nh©n hoÆc c¸c tæ chøc ®­îc tù chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸ nh©n, c¸c tæ chøc m¹nh vèn, cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt rau qu¶ nhËn thªm ®Êt theo luËt ®Êt ®ai ®Ó canh t¸c theo m« h×nh trang tr¹i. §¶m b¶o s¶n xuÊt hµng ho¸ víi khèi l­îng lín võa thuËn tiÖn cho viÖc øng dông tiÕn bé kü thuËt, võa t¹o nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh cho xuÊt khÈu. - Cïng víi viÖc khÈn tr­¬ng cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, ChÝnh phñ cÇn sím thÓ chÕ ho¸ quyÒn cña ng­êi nhËn sö dông ®Êt theo LuËt ®Êt ®ai. §ång thêi, cÇn lµm râ c¸c mèi quan hÖ gi÷a chñ sö dông ®Êt víi ng­êi cã nhu cÇu ®Çu t­, khai th¸c vµ sö dông ®Êt. CÇn qui ®Þnh cô thÓ h¬n tr¸ch nhiÖm cña ng­êi nhËn ruéng vÒ c¶i t¹o, tu bæ vµ n©ng cao n¨ng suÊt ®Êt ®ai, sö dông ®Êt ®ai ®óng môc ®Ých. - §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, Nhµ N­íc sím h×nh thµnh qui ho¹ch tæng thÓ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®Þa ph­¬ng qui ho¹ch cô thÓ, trªn c¬ së x¸c ®Þnh c¬ cÊu, ®Þnh h­íng sö dông ®Êt cô thÓ cho tõng vïng, x·, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c hé ®Çu t­. Nhµ N­íc cho phÐp chuyÓn ®æi ruéng ®Êt nh»m t¹o ra nh÷ng thöa ruéng réng thuËn tiÖn cho th©m canh vµ s¶n xuÊt hµng ho¸. - §èi víi ®Êt ë vïng trung du, miÒn Nói nªn t¨ng møc h¹n ®iÒn, t¨ng thêi gian cÊp ®Êt ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi kinh doanh ®Çu t­ vèn, h×nh thµnh c¸c trang tr¹i hoÆc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng hé cã kh¶ n¨ng lµm chñ thÇu tËp hîp mét sè hé n«ng d©n ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt theo m« h×nh trang tr¹i. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ khai hoang, më réng diÖn tÝch ë nh÷ng n¬i ®· ®­îc qui ho¹ch, ®ång thêi ®¶m b¶o m«i tr­êng sinh th¸i ( theo tinh thÇn NQT¦ 4 kho¸ VIII ) 2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ §Þnh h­íng chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong thêi gian tíi lµ “ra søc t¨ng c­êng quan hÖ víi c¸c n­íc l¸ng giÒng vµ c¸c n­íc trong tæ chøc ASEAN, kh«ng ngõng cñng cè quan hÖ víi c¸c n­íc b¹n truyÒn thèng, coi träng quan hÖ víi c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c trung t©m kinh tÕ- chÝnh trÞ trªn thÕ giíi (NQ§H §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII ). §èi víi rau qu¶ ViÖt Nam, nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng s½n cã, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng xuÊt khÈu ta cã lîi thÕ nh»m æn ®Þnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu, x¸c ®Þnh ®­îc mÆt hµng xuÊt khÈu cã khèi l­îng, kim ng¹ch chiÕm tû träng lín, æn ®Þnh. Qua nghiªn cøu cho thÊy chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ tõ nay tíi n¨m 2005 cÇn h­íng vµo nh÷ng thÞ tr­êng sau: - Chó ý thÞ tr­êng Trung Quèc lµ thÞ tr­êng vÒ mÆt ®Þa lý rÊt gÇn víi n­íc ta, søc mua lín. §Æc biÖt thÞ tr­êng c¸c tØnh phÝa nam Trung Quèc lµ thÞ tr­êng cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh, dung l­îng thÞ tr­êng lín, cã chung biªn giíi víi n­íc ta, cã kh¶ n¨ng tiªu thô rau qu¶ lín. - Khai th«ng thÞ tr­êng SNG vµ thÞ tr­êng §«ng ¢u lµ thÞ tr­êng tr­íc ®©y cã quan hÖ bu«n b¸n rau qu¶ víi n­íc ta. C¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m« cã tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô nµy. §èi víi thÞ tr­êng SNG vµ §«ng ¢u, chÝnh s¸ch cÇn râ rµng, t¸ch b¹ch gi÷a vÊn ®Ò xuÊt khÈu - tr¶ nî vµ kinh doanh xuÊt khÈu ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, më réng ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng. VÒ quan hÖ th­¬ng m¹i, ngoµi viÖc tr¶ nî, nªn thanh to¸n theo ph­¬ng thøc quèc tÕ ®Ó gi¶m rñi ro. Trªn c¬ së cã quan hÖ g¾n bã, ®¶m b¶o ch÷ tÝn víi thÞ tr­êng nµy, sÏ tõng b­íc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng T©y ¢u vµ c¸c n­íc kh¸c. - Khu vùc c¸c n­íc B¾c vµ §«ng B¾c ¸, ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng vµ thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng høa hÑn kh¶ n¨ng tiªu thô rau qu¶ t­¬ng ®èi lín cña n­íc ta. ThÞ tr­êng nµy cÇn lµm tèt c«ng t¸c nghiªn cøu tiÕp thÞ vµ dù b¸o ph¸t triÓn ®Ó cã chiÕn l­îc kinh doanh thÝch hîp. 2.3. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, Nhµ n­íc cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc ®Çu t­ ®ång bé tíi qu¸ tr×nh kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu. Cô thÓ, ®Çu t­ cho nh÷ng lÜnh vùc sau: - §Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ë c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m« nh»m x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc thÞ tr­êng l©u dµi, æn ®Þnh trong ®ã x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng thÞ tr­êng träng ®iÓm vµ mÆt hµng cô thÓ. - §Çu t­ cho c¸c vïng s¶n xuÊt rau qu¶ chuyªn canh xuÊt khÈu, trong ®ã chó ý ®Çu t­ kh©u nghiªn cøu c¶i t¹o gièng, øng dông c¸c kü thuËt canh t¸c tiÕn bé nh»m t¹o ra s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu. - §Çu t­ cho kh©u b¶o qu¶n, chÕ biÕn nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña rau qu¶ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. - §Çu t­ thªm vèn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu rau qu¶ ®Ó ®ñ ®iÒu kiÖn më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ë vïng chuyªn canh s¶n xuÊt rau qu¶ bao gåm hÖ thèng ®­êng s¸, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, hÖ thèng t­íi tiªu phôc vô cho s¶n xuÊt - l­u th«ng rau qu¶ ®­îc thuËn tiÖn; ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô cho qu¸ tr×nh kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu ®­îc th«ng suèt. 2.4. ChÝnh s¸ch vèn, tÝn dông §Ó ®¹t môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n cña ng­êi kinh doanh xuÊt khÈu, ®ßi hái cã sù hç trî cña Nhµ n­íc th«ng qua chÝnh s¸ch cho vay vèn. ChÝnh s¸ch cho vay vèn hç trî ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ cÇn gi¶i quyÕt theo h­íng sau : - §èi víi ng­êi s¶n xuÊt, c¨n cø vµo ®Æc tÝnh, thêi vô cña tõng lo¹i rau qu¶, Nhµ n­íc t¨ng nguån vèn tÝn dông ®èi víi c¸c hé n«ng d©n. Thêi h¹n cho vay vèn bao gåm c¶ vèn ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n, trong ®ã : + Vèn vay ng¾n h¹n cho ng­êi d©n vay trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh theo tõng thêi vô ng¾n h¹n (kinh doanh rau vô §«ng). + Vèn vay trung vµ dµi h¹n ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u, mua s¾m trang thiÕt bÞ vµ trång c©y ¨n qu¶ l©u n¨m. §èi víi c©y xuÊt khÈu ph¶i sau nhiÒu n¨m míi ®­îc thu ho¹ch (v¶i, nh·n, xoµi...). Nhµ n­íc cho c¸c hé trång c©y ¨n qu¶ xuÊt khÈu l©u n¨m vay dµi h¹n trong thêi gian 4-5 n¨m, sau khi thu ho¹ch n«ng d©n sÏ tr¶ dÇn trong 5 n¨m tiÕp theo. Møc cho vay kho¶ng 35-40% suÊt ®Çu t­. §Ó khuyÕn khÝch c¸c hé n«ng d©n chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång h­íng vÒ xuÊt khÈu, khai hoang c¸c vïng ®Êt trång, ®åi nói träc, Nhµ n­íc cho c¸c hé s¶n xuÊt vay víi l·i suÊt ­u ®·i. Vèn vay trung vµ dµi h¹n cÇn ®­îc më réng viÖc cung cÊp tÝn dông bëi c¸c hÖ thèng tÝn dông chÝnh thøc víi ®iÒu kiÖn thuËn lîi. HÖ thèng tÝn dông ®Æc biÖt víi ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn h¬n nh­ ng©n hµng ViÖt Nam cho ng­êi nghÌo vay lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÕu hôt cña hÖ thèng tÝn dông hiÖn nay. ChÝnh phñ cÇn ®Èy m¹nh h¬n hÖ thèng tÝn dông nµy, ®Æc biÖt h­íng tíi ng­êi nghÌo n«ng th«n tham gia trång rau qu¶ phôc vô xuÊt khÈu. - §èi víi c¸c dù ¸n trång qu¶ tËp trung phôc vô xuÊt khÈu, ¸p dông ph­¬ng thøc liªn doanh, liªn kÕt víi n­íc ngoµi hoÆc ng©n hµng b¶o l·nh cho ng­êi s¶n xuÊt vay vèn tr¶ chËm, l·i xuÊt thÊp, thêi gian dµi. - §èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc vµ ng©n hµng cho vay vèn khi cÇn thùc hiÖn c¸c hîp ®ång lín, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn, thu mua rau qu¶ víi sè l­îng lín vµo lóc chÝnh vô ®Ó chÕ biÕn-xuÊt khÈu. §Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn, xuÊt khÈu rau qu¶, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc cho c¸c doanh nghiÖp vay víi l·i suÊt thÊp h¬n møc qui ®Þnh chung. 2.5. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ Kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu còng nh­ kinh doanh hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu kh¸c lµ lÜnh vùc dÔ bÞ chi phèi bëi tÝnh tù ph¸t cña thÞ tr­êng vµ bëi chÝnh nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. S¶n xuÊt rau qu¶ lµ nghÒ chÞu rñi ro cao do thêi tiÕt thÊt th­êng, s©u bÖnh ph¸ h¹i g©y thiÖt h¹i cho ng­êi s¶n xuÊt. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ cßn bÊp bªnh thiÕu æn ®Þnh, thÞ tr­êng lu«n cã tÝnh tù ph¸t, trong khi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng cho phÐp ®iÒu chØnh c©n b»ng cung-cÇu ngay sau khi gÆp rñi ro mµ ®ßi hái ph¶i cã thêi gian, cã ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶. ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o hiÓm s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm sÏ trî gióp ng­êi kinh doanh khi gÆp rñi ro kh¸ch quan. Theo kiÕn nghÞ cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam cÇn lËp quÜ b¶o hiÓm kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, dùa trªn nguån thu lµ mua b¶o hiÓm, trÝch 1-2% tæng gi¸ trÞ thuÕ n«ng nghiÖp ®Ó ®­a vµo quÜ b¶o hiÓm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, theo chóng t«i lµ phï hîp. 2.6. ChÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu rau qu¶ Trong thêi gian tíi, ®Ó thóc ®Èy m¹nh lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, mét mÆt cÇn xo¸ bá c¸c c¶n trë, nhÊt lµ c¶n trë thuéc vÒ c¬ chÕ, thÓ chÕ, thñ tôc t¸c ®éng m¹nh ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu, mÆt kh¸c cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu rau qu¶. Trong n¨m 1998 Bé Th­¬ng m¹i vµ c¸c bé h÷u quan ®· nghiªn cøu, tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, tiÕp tôc më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, gi¶i to¶ nh÷ng v­íng m¾c vÒ tµi chÝnh- tiÒn tÖ ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, t¹o th«ng tho¸ng cho c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, riªng ®èi víi lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cÇn lµm nh÷ng vÊn ®Ò sau: - Trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, rÊt cÇn sù tËp trung ­u tiªn, ®Çu t­ cho khoa häc c«ng nghÖ nh»m ph¸t triÓn ngµnh rau qu¶ t­¬ng xøng víi tr×nh ®é cña c¸c n­íc xuÊt khÈu rau qu¶ thµnh ®¹t trªn thÕ giíi. §Ò nghÞ Nhµ n­íc miÔn thuÕ nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu nh»m thùc hiÖn c¸c dù ¸n xuÊt khÈu vµ phôc vô cho c«ng nghÖ chÕ biÕn xuÊt khÈu. - §Ó khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ trång rau qu¶ xuÊt khÈu, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc miÔn thuÕ n«ng nghiÖp cho vïng b¾t ®Çu trång rau qu¶ xuÊt khÈu trong 3 n¨m ®Çu, t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n h­ëng trän lîi Ých sinh ra trªn m¶nh ®Êt ®­îc giao vµ cã ®iÒu kiÖn t¸i ®Çu t­ trªn m¶nh ®Êt cña m×nh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp lÇn ®Çu tiªn tham gia xuÊt khÈu rau qu¶, Nhµ N­íc cã thÓ miÔn thuÕ lîi tøc trong 5 n¨m ®Çu, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp t¸i ®Çu t­ më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. -VÒ phÝa c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, cÇn t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, thùc sù lµm tèt chøc n¨ng t¹o m«i tr­êng b×nh ®¼ng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶. §ång thêi nh»m khuyÕn khÝch ®éng viªn mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia kinh doanh xuÊt khÈu, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ ¸p dông c¬ chÕ khen th­ëng kÞp thêi trong lÜnh vùc kinh doanh nµy. Cô thÓ, khen th­ëng c¸c ®¬n vÞ cã thµnh tÝch trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ (gåm c¶ ng­êi s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu rau qu¶ ) nÕu cã thµnh tÝch xuÊt khÈu xuÊt s¾c, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®¹t mét trong c¸c tiªu chuÈn qui ®Þnh t¹i QuyÕt §Þnh sè 1291/ 1998/Q§- BTM, ngµy 28-109-1998 do Bé tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i ký vÒ viÖc “Ban hµnh quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông quÜ th­ëng xuÊt khÈu ®Ó thùc hiÖn viÖc khen th­ëng c¸c doanh nghiÖp cã thµnh tÝch trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. - ChÝnh Phñ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sím h×nh thµnh HiÖp héi Rau qu¶ ViÖt Nam, tæ chøc nµy lµ ®Çu mèi giao l­u víi c¸c tæ chøc Quèc tÕ, thèng nhÊt ®iÒu hµnh kinh doanh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu rau qu¶. HiÖp héi ®­îc thµnh lËp cßn nh»m môc ®Ých xóc tiÕn sù liªn kÕt gi÷a khu vùc Nhµ n­íc vµ t­ nh©n. N«i dung ho¹t ®éng cña HiÖp héi gåm: + T­ vÊn gióp ChÝnh phñ trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan tíi s¶n xuÊt, thÞ tr­êng, vÊn ®Ò chÕ biÕn, xuÊt- nhËp khÈu, vËn chuyÓn vµ mét sè lÜnh vùc kh¸c cã liªn quan tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh rau qu¶. + Thu thËp, ph©n tÝch, thèng kª mét c¸ch cã hÖ thèng, phæ biÕn nh÷ng th«ng tin cã liªn quan tíi ngµnh rau qu¶. + Phæ biÕn c¸c tiÕn bé kü thuËt vÒ c©y ¨n qu¶. .. HiÖp héi cã thÓ gåm ®¹i diÖn cña c¸c Bé, côc, c«ng ty, tr­êng ®¹i häc vµ c¸c ®¬n vÞ t­ nh©n cã liªn quan tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh rau qu¶. - §Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong viÖc x©m nhËp, t×m kiÕm thÞ tr­êng míi, ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî kinh phÝ cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc chi phÝ tham gia héi trî, triÓn l·m Quèc tÕ, tiÕp thÞ t×m kiÕm thÞ tr­êng. .. - C¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m« cÇn ®Æt ra c¸c yªu cÇu nghiªm ngÆt mang tÝnh ph¸p lý ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu rau qu¶ nh­ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, mÉu m· rau qu¶ xuÊt khÈu ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi tiªu chuÈn quèc tÕ. Cô thÓ ChÝnh phñ ban hµnh hÖ tiªu chuÈn ®èi víi c¸c s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu, ®ßi hái ng­êi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ ph¶i tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn ®ã míi ®­îc tham gia xuÊt khÈu, nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu, n©ng cao uy tÝn s¶n phÈm rau qu¶ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §ång thêi, nghiªm kh¾c xö lý ®èi víi c¸c tr­êng hîp vi ph¹m qui ®Þnh vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, g©y mÊt uy tÝn cho ngµnh rau qu¶ nãi riªng, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nãi chung. III. Mét sè kiÕn nghÞ ViÖc nghiªn cøu nh÷ng gi¶i ph¸p vµ ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ nh»m khai th¸c thÕ m¹nh tiÒm n¨ng nµy cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n s¾p tíi lµ rÊt cÇn thiÕt, phï hîp víi ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ N­íc. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ lîi thÕ cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, qua kh¶o s¸t thùc tiÔn, ®Ò tµi kh¼ng ®Þnh n­íc ta cã lîi thÕ vÒ xuÊt khÈu rau qu¶. §ång thêi qua viÖc nghiªn cøu kinh nghiÖm cña mét sè n­íc thµnh c«ng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, nghiªn cøu t¸c ®éng cña hÖ thèng chÝnh s¸ch ®· ban hµnh ®èi víi lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, ®Ò tµi ®· rót ra bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam vµ nghiªn cøu, ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm rau qu¶ chñ yÕu cã lîi thÕ cña ViÖt Nam theo h­íng tËp trung ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ tõ nay ®Õn n¨m 2005. §Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ nµy ®ßi hái kh«ng chØ ¸p dông ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ - tæ chøc - kü thuËt vµo qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu mµ cÇn cã sù quan t©m tho¶ ®¸ng cña c¸c cÊp ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý vÜ m« th«ng qua viÖc ban hµnh vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p cã liªn quan tíi lÜnh vùc ho¹t ®éng nµy. §Ó c¸c gi¶i ph¸p ®Ò suÊt cã tÝnh kh¶ thi, t«i kiÕn nghÞ: 1- Nhµ N­íc cÇn thùc sù coi träng s¶n phÈm rau qu¶, xem ®©y lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu, cÇn ®­îc ®Çu t­ ®Ó xuÊt khÈu, gãp phÇn chuyÓn dÞch nhanh nÒn kinh tÕ h­íng vµo xuÊt khÈu, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Sù quan t©m cña ChÝnh phñ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc c¬ b¶n khuyÕn khÝch ng­êi kinh doanh tËp trung ®Çu t­ nh©n tµi, vËt lùc, ph¸t triÓn ngµnh rau qu¶, trong ®ã cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. 2- Nhµ N­íc nªn qui ho¹ch ®ång bé vïng s¶n xuÊt rau qu¶ hµng ho¸ thuËn tiÖn giao th«ng, chó ý tõ kh©u s¶n xuÊt nguyªn liÖu, x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ®­îc ®Çu t­ thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 3- §Ó t¨ng c­êng ho¹t ®éng Marketing vµ tæ chøc thÞ tr­êng xuÊt khÈu hç trî cho ng­êi kinh doanh xuÊt khÈu, ChÝnh phñ cÇn x©y dùng mét trung t©m th«ng tin vÒ rau qu¶ ®Ó kÞp thêi phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, c¸c th«ng tin vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, gi¸ c¶, y tÕ, cho ng­êi kinh doanh. 4- §Ó khuyÕn khÝch kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, do tÝnh ®Æc thï cña hµng ho¸ nµy, ChÝnh phñ cÇn x©y dùng, ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh doanh xuÊt khÈu riªng ®èi víi mÆt hµng rau qu¶, t¹o ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt - kinh doanh trªn qui m« lín, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ mäi mÆt cña thÞ tr­êng. 5- §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng rau qu¶ xuÊt khÈu, ChÝnh phñ cÇn ban hµnh tiªu chuÈn chÊt l­îng ®èi víi tõng lo¹i rau qu¶ xuÊt khÈu, ®ång thêi cã biÖn ph¸p kiÓm tra, thanh tra ®èi víi c¸c ®¬n vÞ tham gia kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu, nh»m ®¶m b¶o uy tÝn hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ChÝnh phñ khuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ kinh doanh hµng xuÊt khÈu ®¨ng ký ¸p dông tiªu chuÈn ISO 9000. 6- ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sím thµnh lËp HiÖp héi rau qu¶ ViÖt Nam nh»m hç trî, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ ph¸t triÓn. 7- Kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ lµ nghÒ chÞu rñi ro cao, ®Ò nghÞ Nhµ N­íc thùc hiÖn b¶o hiÓm xuÊt khÈu trong tr­êng hîp rñi ro kh¸ch quan, t¹o ®iÒu kiÖn trî gióp cho ng­êi kinh doanh kh¾c phôc hËu qu¶, nhanh chãng æn ®Þnh s¶n xuÊt- kinh doanh. KÕt luËn ThÞ tr­êng n«ng s¶n Mü nãi chung vµ thÞ tr­êng rau qu¶ nãi riªng lµ mét thÞ tr­êng khæng lå víi l­îng cÇu hµng n¨m lín nhÊt thÕ giíi. §©y thùc sù lµ thÞ tr­êng ®Çy hÊp dÉn cho xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam. Tuy vËy, do nh÷ng quy ®Þnh kh¾t khe vÒ ®iÒu kiÖn vÖ sinh thùc phÈm cña thÞ tr­êng nµy, doanh nghiÖp xuÊt khÈu rau qu¶ rau qu¶ ViÖt Nam cßn ph¶i nç lùc rÊt nhiÒu míi cã chç ®øng bÒn v÷ng vµ l©u dµi trªn thÞ tr­êng nµy. §èi víi n­íc ta, N«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu, cã lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, diÖn tÝch ®Êt ®ai réng lín vµ ®a d¹ng, s¶n phÈm rau qu¶ l¹i ®­îc tiªu dïng lín nhÊt, cho nªn ®©y lµ ngµnh kinh tÕ quan träng gãp phÇn rÊt lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Nh­ng, thùc tr¹ng cho thÊy, xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò, ®ã lµ ph¸t triÓn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng, khèi l­îng xuÊt khÈu cßn rÊt nhá bÐ, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n cßn l¹c hËu, chÊt l­îng thÊp, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng cao, ch­a cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ Hoa Kú nãi riªng. Ngµy nay, trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau qu¶ vÉn lµ lÜnh vùc réng lín cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ thu nhËp cho hµng triÖu ng­êi trong n«ng th«n, ®Ó cung cÊp hµng xuÊt khÈu vµ ®Ó n©ng cao ®êi sèng d©n c­… Tuy nhiªn nÕu chØ tr«ng chê vµo thÞ tr­êng trong n­íc, víi søc mua cßn h¹n chÕ, ngµnh rau qu¶ cña n­íc ta khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc sø mÖnh quan träng ®ã. §Þnh h­íng xuÊt khÈu lµ h­íng ®i ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a kh¶ n¨ng s¶n xuÊt to lín víi søc mua cßn yÕu ë trong n­íc hiÖn nay. T¸c gi¶ khãa luËn ®· cè g¾ng gãp mét phÇn nhá vµo viÖc lµm râ nh÷ng c¬ së khoa häc cña chñ ch­¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau qu¶, tõ ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ cña n­íc ta vµo thÞ tr­êng Mü. NÕu lµm tèt c¸c gi¶i ph¸p ®ã, ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam sÏ thùc sù lín m¹nh, víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao vµ v­¬n lªn thµnh ngµnh n«ng nghiÖp mòi nhän cña ®Êt n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o: TiÕng ViÖt: Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT, ChiÕn l­îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp – n«ng th«n trong c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ thêi kú 2001-2010, Hµ Néi, 4/2000. Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT/Tæ chøc L­¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc (FAO), Ph©n tÝch s¬ bé: Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong bèi c¶nh ASEAN vµ AFTA, Hµ Néi, 10/2000. Bé Th­¬ng M¹i- ViÖn Nghiªn cøu, §Ò ¸n “ Hå s¬ mÆt hµng qu¶ thÕ giíi vµ ViÖt Nam”. Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i (VIETRADE), “§¸nh gi¸ s¬ bé tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam”, Dù ¸n “Hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu” VIE/98/021, th¸ng 10/2001. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü Kim Ngäc.2003. Kinh tÕ thÕ giíi N¨m 2002 Phôc Håi chËm ch¹p. T¹p chÝ Nh÷ng VÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi. ViÖn Kinh tÕ ThÕ giíi. Th¸ng 1.2003. Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB)/ Tæ chøc L­¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc (FAO), Dù ¸n khuyÕn khÝch a D¹ng Ho¸ C©y Trång vµ KhuyÕn KhÝch XuÊt KhÈu, B¸o c¸o sè 98/05 ADB-VIE, 1998. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm rau qu¶, Hµ Néi, 2000. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m 2001, 2000, 2002 vµ 2003-Hµ Néi. T¹p chÝ ThÞ tr­êng sè 228, sè 229 n¨m 2003. Th«ng tin chuyªn ®Ò N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (sè 4 n¨m 2003) Tæ chøc L­¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc (FAO), ViÖn Nghiªn cøu chÝnh s¸ch l­¬ng thùc quèc tÕ, ViÖt Nam - §¸nh gi¸ chi tiªu c«ng céng trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, Hµ Néi, 6/2000. Tæ chøc L­¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc, Bananas, th¸ng 12/2002. Tæ chøc L­¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc, Tropical Fruit, th¸ng 7/2003. Tæ chøc L­¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc (FAO), Citrus Fruit, th¸ng 7/2003. Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam- dù th¶o ®Ò ¸n ph¸t triÓn xuÊt khÈu rau vµ qu¶ ®Õn n¨m 2010 ( x©y dùng n¨m 1997) TiÕng Anh Perez A, Plack S.2002. Fruit and Tree Nuts Outlook. California Stone Fruit Supplies Adequate, US. Tropical Fruit Supplies Mixed. Tarrant F.2002. United States Agricultural Situation: Overview of Horicultural Imports 2002. Horicultural and Tropical Products Division. USDA. T¹p chÝ Fresh fruit and vegetables news bulletin, n¨m 2001, n¨m 2002. USDA.2002. The American Consumer and the Changing Structure of the Food System. USDA.2002. USDA Agricultural Baseline Projections to 2009. US Departement of Agriculture Office of the Chief Economist. Whitton C, Carter E. 2002. Outlook for US. Agricultural Trade. Website : http:// www. usda.gov.