Biến thu nhập lao động gia đình (Y) là phần thu nhập mà hộ khảo sát nhận
được, gồm lợi nhuận và chi phí cơ hội của lao động gia đình. Ở đây, thu nhập
của lao động gia đình chỉ xoay quanh những phần thu nhập có được từ đối
tượng chính là cây xoài và sự tận dụng đối tượng nàyđể phục vụ cho hoạt động
du lịch. Cụ thể, nó bao gồm: thu từ xoài, từ tiền bán vé cho khách vào vườn
(nếu có), từ tiền cho thuê dụng cụ phục vụ khách (nếu có), từ tiền cho thuê đất
vườn để làm nhà hàng (nếu có) trừ đi các chi phí bỏ ra và cộng với khoản chi
phí cơ hội của lao động gia đình (được tính theo giá thuê lao động tại địa bàn
khảo sát, bình quân khoảng 650.000 đồng/tháng)
Biến yếu tố mang tính máy móc là số lần sử dụng máy cày trong năm (nó
được đưa vào phần chi phí thông qua xác định chi phí xăng, dầu cho việc chạy
máy cày để làm cỏ, hoặc là tiền thuê máy cày để làm cỏ, và cộng với chi phí
xăng dầu cho xe công nông vào mùa thu hoạch hoặc là tiền thuê xe công
nông).
89 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2160 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Giải pháp thúc đẩy phát triển nông nghiệp - Nông thôn gắn với du lịch, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
phaûi caên cöù vaøo hieäu quaû kinh teá, xaõ
hoäi vaø moâi tröôøng cuûa ngaønh ngheà noâng thoân treân ñòa baøn, phaûi caên cöù vaøo söùc
haáp daãn vaø tính ñoäc ñaùo cuûa ngaønh ngheà noâng thoân ñeå coù theå taïo ra hieäu quaû
kinh teá toát cho vieäc hình thaønh caùc laøng ngheà du lòch, phaûi caên cöù vaøo khaû naêng
xaây döïng vuøng nguyeân lieäu vaø khaû naêng taïo vieäc laøm cho ngöôøi daân trong khu
vöïc. Quaù trình quy hoaïch phaûi ñöôïc ñi keøm vôùi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö cho vieäc
baûo toàn caùc neùt rieâng, ñoäc ñaùo cuûa moãi laøng ngheà vaø ñaåy maïnh tính saùng taïo
trong saûn phaåm cuûa caùc laøng ngheà ñöôïc löïa choïn thoâng qua caùc lôùp ñaøo taïo
ñöôïc söï hoã trôï cuûa ñòa phöông, thu huùt söï tham gia cuûa caùc ngheä nhaân coù tay
ngheà cao tham gia daïy ngheà cho ngöôøi daân trong laøng. Caùc ngheà nhö maây, tre,
laù ñan truyeàn thoáng, ngheà deät thoå caåm raát caàn ñöôïc quan taâm ñeå taïo söï ña daïng
cho saûn phaåm nhaèm phuïc vuï yeâu caàu thaåm myõ cuûa du khaùch vaø phuïc vuï toát hôn
cho tieâu duøng taïi caùc khu du lòch trong tænh. Beân caïnh ñoù, caùc hoaït ñoäng quaûng
61
baù, tieáp thò cho caùc saûn phaåm thuû coâng naøy vaø caùc hoaït ñoäng xaây döïng tour ñeán
caùc ñieåm laøng ngheà caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän moät caùch chuyeân nghieäp vaø coù heä
thoáng hôn.
d) Quy hoaïch vaø xaây döïng caùc quy cheá hình thaønh caùc khu du lòch do
coäng ñoàng quaûn lyù. Thöïc teá khaûo saùt cho thaáy moät hieän traïng phaùt trieån moâ hình
lieân keát moät caùch nhoû leû vaø hoaøn toaøn töï phaùt. Ñieàu naøy coù theå noùi laø hoaøn toaøn
khoâng giuùp ñaït ñöôïc lôïi ích toång theå maø moâ hình seõ ñaït ñöôïc vì caùc lyù do sau:
• Khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå quaûn lyù moâi tröôøng vaø taøi nguyeân phuïc vuï
moâ hình moät caùch toát nhaát, ñoù laø chöa noùi ñeán vieäc chuû theå cuûa caùc hoaït ñoäng
theo moâ hình naøy chæ quan taâm tôùi lôïi ích gaén lieàn vôùi caùc hoaït ñoäng kinh
doanh cuûa hoï maø chöa nghó nhieàu ñeán vieäc baûo veä moâi tröôøng ôû nhöõng nôi caùch
xa nôi hoaït ñoäng cuûa hoï nhöng vaãn naèm trong söï aûnh höôûng chung veà moâi
tröôøng trong vuøng.
• Vieäc phaùt trieån töï phaùt naøy seõ taïo ra nguy cô cho söï chuyeån dòch
nguoàn lôïi sang caùc nhaø ñaàu tö tö nhaân coù nhieàu tieàm naêng taøi chính, ñi ngöôïc
vôùi söï mong ñôïi cuûa chuùng ta.
• Söï phaùt trieån töï phaùt vaø mang tính caù nhaân nhö vaäy khoâng taïo ñöôïc
lyù do cho caùc hoaït ñoäng hoã trôï phaùt trieån töø caùc nguoàn phaùt trieån coäng ñoàng,
caùc chöông trình vì muïc tieâu phaùt trieån ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân noâng thoân, vaø
caùc hoaït ñoäng hoã trôï cuõng trôû neân khoù khaên hôn so vôùi moät söï phaùt trieån coù toå
chöùc vaø coù heä thoáng. Hoaït ñoäng phaùt trieån caùc toå chöùc, caùc quyõ tín duïng tôùi
nhöõng vuøng naøy cuõng khoù ñöôïc giaûi quyeát toát.
• Söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong hoaøn caûnh nhö vaäy cuõng coù theå
noùi laø khoâng toàn taïi. Caùc ñieåm tour du lòch taïi nhöõng vuøng naøy cuõng khoâng taïo
ra ñöôïc söï khaùc bieät gì lôùn so vôùi caùc loaïi hình du lòch khaùc vaø du khaùch cuõng
khoâng coù ñieàu kieän ñeå tìm hieåu toát phong tuïc, taäp quaùn cuûa ngöôøi baûn ñòa. Thöïc
teá khaûo saùt chæ ra raèng, caùc hoaït ñoäng du lòch keát hôïp vôùi noâng nghieäp chuû yeáu
laø tham quan, nghæ maùt taïi vöôøn vaø toå chöùc nhaø haøng nhoû vaø vöøa, coøn caùc hoaït
ñoäng khaùc thì haàu nhö khoâng toàn taïi.
62
Nhö vaäy, vieäc quy hoaïch vaø hình thaønh caùc quy cheá cho söï phaùt trieån cuûa
moâ hình naøy laø moät vieäc laøm raát caàn thieát ñeå moâ hình coù theå phaùt huy toái ña taùc
duïng tích cöïc cuûa noù.
e) Xaây döïng quy cheá phoái hôïp phaùt trieån giöõa tö nhaân töø nôi khaùc vôùi
ngöôøi daân baûn ñòa, bôûi vì söï phoái hôïp naøy seõ laøm cho khaû naêng phaùt trieån trôû
neân maïnh hôn nhôø voán vaø kinh nghieäm toå chöùc hoaït ñoäng. Hoï coù theå tham gia
baèng caùch hoã trôï ñaàu tö vaø cuøng höôûng lôïi. Xaây döïng caùc quy cheá naøy nhaèm
giuùp ngöôøi daân nôi coù tieàm naêng phaùt trieån moâ hình coù ñöôïc söï chuû ñoäng vaø
quyeàn laøm chuû, ñoàng thôøi coù theå tieáp nhaän ñöôïc tieàm löïc cuûa caùc nhaø ñaàu tö tö
nhaân töø nhöõng nôi khaùc vaø ñaûm baûo cho söï phaùt trieån haøi hoøa, beàn vöõng giöõa
noâng nghieäp vaø du lòch.
f) Xaây döïng cô cheá hoã trôï cho söï phaùt trieån cuûa moâ hình moät caùc roõ
raøng, döïa treân quan ñieåm laø söï phaùt trieån cuûa coäng ñoàng noâng thoân laø muïc tieâu
cuoái cuøng caàn phaûi ñaït ñöôïc. Söï hoã trôï bao goàm caùc khía caïnh voán, ñaát ñai
(giaáy tôø, quyõ ñaát) vaø kinh nghieäm cuøng vôùi phöông phaùp quaûn lyù, kyõ naêng baûo
veä moâi tröôøng, kyõ naêng canh taùc, troàng troït tieán boä, thaân thieän vôùi moâi tröôøng,
kyõ naêng baûo toàn caùc voán vaên hoùa cuûa daân toäc, kyõ naêng tieáp xuùc du khaùch vaø
tieáp thò saûn phaåm du lòch cuûa khu vöïc. Ñoái vôùi vaán ñeà taøi chính, ñòa phöông caàn
phaûi taïo nguoàn voán tín duïng öu ñaõi (coù theå taøi trôï 50% chi phí laõi suaát tín duïng)
vaø coù theå mieãn thueá cho caùc hoaït ñoäng trong caùc khu vöïc phaùt trieån moâ hình
naøy. Taän duïng caùc nguoàn voán taøi trôï phaùt trieån noâng thoân vaø caùc nguoàn voán
xoùa ñoùi, giaûm ngheøo ñeå thöïc thi moâ hình mang tính coäng ñoàng naøy.
g) Ñaàu tö cho caùc chöông trình khuyeán noâng, khuyeán ngö trong coâng
taùc phaùt trieån vaø chuyeån giao caùc phöông phaùp canh taùc môùi, vaø phaùt trieån caùc
saûn phaåm saïch, caùc saûn phaåm ñaëc saûn cuûa ñòa phöông nhaèm ñaùp öùng nhu caàu
cuûa du khaùch. Coù theå noùi saûn phaåm phuïc vuï cho du khaùch laø nhöõng saûn phaåm
ñoøi hoûi phaûi coù chaát löôïng toát vaø an toaøn cho söùc khoûe, neân vieäc ñaåy maïnh söï
phaùt trieån caùc vuøng rau, quaû saïch laø moät giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát vaán ñeà, nhöng
ñoøi hoûi söï phoái hôïp giöõa hai ngaønh noâng nghieäp vaø du lòch phaûi ñi vaøo thöïc tieãn
thoâng qua vieäc phoái hôïp tieâu thuï saûn phaåm saûn xuaát ra taïi caùc khu du lòch, caùc
khaùch saïn… thì giaûi phaùp naøy môùi ñaït ñöôïc hieäu quaû. Quaù trình khaûo saùt cuõng
63
cho thaáy moät ñoøi hoûi phaûi coù söï vaøo cuoäc maïnh meõ cuûa coâng taùc khuyeán noâng
vì lyù do laø caùc hoä thöïc hieän moâ hình vaãn khoâng muoán vaø khoâng giaûm ñöôïc
löôïng hoùa chaát trong troàng troït, saûn löôïng thu hoaïch vaãn laø ñieàu maø hoï raát quan
taâm. Thöïc teá laø caùc hoä coù khaû naêng taøi chính toát laïi coù khoái löôïng thuoác baûo veä
ñöôïc söû duïng nhieàu hôn. Do ñoù, ñaåy maïnh ñaàu tö cho coâng taùc khuyeán noâng
phuïc vuï cho söï phaùt trieån moâ hình laø caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc ñieàu tích cöïc mong
ñôïi töø moâ hình.
h) Ñaàu tö cho giaùo duïc vaø naâng cao söùc khoûe cuûa coäng ñoàng daân cö
noâng thoân, taïi nhöõng khu vöïc ñöôïc xaùc ñònh seõ phaùt trieån moâ hình thì vieäc
naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà veä sinh thöïc phaåm, veà moâi tröôøng vaø
caùch thöùc baûo veä moâi tröôøng, vaø veà loái soáng vaên minh, tích cöïc, … cuøng vôùi vieäc
truyeàn ñaït ngay töø ñaàu cho hoï caùch thöùc tieáp caän vôùi du khaùch, caùc kyõ naêng
tieáp ñoùn du khaùch, caùch thöùc tieáp thò saûn phaåm du lòch cuûa khu vöïc, laø nhöõng
yeâu caàu toái thieåu ñeå caùc chöông trình phaùt trieån moâ hình naøy ñaït hieäu quaû kinh
teá vaø xaõ hoäi cao. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi coù nhieàu noå löïc töø caùc
ngaønh du lòch, giaùo duïc, noâng nghieäp, vaø caàn caû söï hoã trôï cuûa caùc toå chöùc xaõ
hoäi ôû ñòa phöông.
i) Phaùt trieån caùc tour nhaèm muïc ñích phuïc vuï cho vieäc xaây döïng moâ
hình. Caùc tour du lòch seõ laø caàu noái vaø laø caùch thöùc tieáp thò toát cho caùc khu vöïc
phaùt trieån moâ hình. Thöïc hieän ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp tham gia tour
phaûi söï lieân keát hoaøn chænh vôùi caùc khu vöïc, caùc laøng du lòch, traùnh tình traïng
thaùch giaù (vaø keát quaû laø khoâng baùn ñöôïc saûn phaåm) vaø traùnh tình traïng khoâng
hieåu ñöôïc quy trình baûo veä moâi tröôøng vaø taøi nguyeân du lòch ñöôïc ñaët ra taïi caùc
ñieåm du lòch ñöôïc toå chöùc theo moâ hình naøy.
j) Ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng daãn ñeán caùc khu vöïc naøy vaø taïi nôi
dieãn ra moâ hình veà ñöôøng xaù, ñieän vaø heä thoáng thoâng tin. Caàn phaûi phaùt trieån
naêng löïc cung caáp nöôùc saïch cho caùc vuøng naøy vaø coù heä thoáng traïm y teá vôùi
phöông tieän ñaày ñuû. Ñaûm baûo khaû naêng thu doïn raùc thaûi vaø ñaùp öùng heä thoáng
veä sinh ñaït chuaån cho ngöôøi daân trong vuøng.
64
k) Thaønh laäp ban chæ ñaïo xaây döïng moâ hình vaø phoái hôïp vôùi caùc toå chöùc
xaõ hoäi veà ngheà nghieäp, veà xoùa ñoùi, giaûm ngheøo … ñeå thöïc hieän moâ hình naøy
moät caùch coù thöïc teá.
l) Lieân keát vaø hoïc hoûi kinh nghieäm cuûa nöôùc ngoaøi trong vieäc xaây döïng
moâ hình phaùt trieån du lòch taïi caùc vuøng noâng thoân.
m) Hình thaønh caùc döï aùn phaùt trieån thí ñieåm ñeå ñaùnh giaù vaø ruùt kinh
nghieäm trong coâng taùc toå chöùc phaùt trieån
Tuy vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån caùc laøng du lòch ñöôïc xem laø caàn thieát
taïi caùc vuøng coù khaû naêng lieân keát phaùt trieån du lòch-noâng nghieäp, nhöng söï
quan taâm veà vaán ñeà giaûi quyeát ñaàu ra cho saûn phaåm noâng nghieäp baèng caùc
phöông phaùp tröôùc ñaây vaãn phaûi luoân coù söï tích cöïc hôn. Bôûi vì, theo nhö khaûo
saùt thì vieäc tieâu thuï ñöôïc xoaøi ñoái vôùi caùc hoä ñöôïc khaûo saùt vaãn laø ñieàu hoï raát
quan taâm, thu nhaäp töø thu hoaïch xoaøi laø nguoàn chính trong thu nhaäp cuûa caùc
vöôøn xoaøi chuyeân naøy trong naêm. Hôn nöõa, ngöôøi troàng xoaøi khoâng phaûi ai
cuõng coù ñieàu kieän vaät chaát vaø ñieàu kieän töï nhieân ñeå hình thaønh hoaït ñoäng du
lòch. Maëc duø 100% soá hoä coù hoaït ñoäng du lòch ñeàu cho raèng hoaït ñoäng maø hoï
ñang laøm giuùp hoï thaáy thoaûi maùi hôn trong chi tieâu vaø hoï thaáy thích thuù vôùi noù,
nhöng soá hoä coù hoaït ñoäng naøy trong toång soá taïi ba khu vöïc ñöôïc khaûo saùt laø
töông ñoái ít vaø caùc hoä naøy ñeàu naèm gaàn khu vöïc coù caûnh quan thieân nhieân ñeïp,
gaàn khu du lòch vaø gaàn nhö laø gaàn ñöôøng giao thoâng thuaän tieän (caùc hoä taïi xaõ
Cam Haûi Taây haàu nhö naèm gaàn ñöôøng nhöïa). Caùc hoä ñöôïc khaûo saùt ñeàu mong
muoán ñöôïc nhieàu söï quan taâm cuûa ñòa phöông veà giaûi quyeát ñaàu ra cho caây xoaøi
nhö: giaù baùn xoaøi, sôùm coù nhaø maùy eùp xoaøi, … Noùi chung, caùc hoaït ñoäng du lòch
cho duø coù phaùt trieån ñeán ñaâu ñi nöõa thì cuõng khoâng theå naøo taùc ñoäng ñöôïc tröïc
tieáp tôùi taát caû caùc ngöôøi daân laøm vöôøn noùi rieâng vaø ngöôøi daân laøm noâng nghieäp
noùi chung, neân giaûi phaùp cho toång theå ngaønh noâng nghieäp trong moái lieân keát
vôùi ngaønh du lòch laø phaûi töøng böôùc naâng cao chaát löôïng saûn phaåm (rau, quaû,
hoa saïch…), naâng cao tính ñaëc saéc vaø phaùt huy caùc ñaëc saûn cuûa caùc saûn phaåm
noâng nghieäp ñeå cung caáp cho caùc nhu caàu cuûa taàng lôùp du khaùch noùi rieâng vaø
cuûa ngöôøi daân noùi chung. Giöõa hai ngaønh phaûi coù söï phoái hôïp, kyù keát trong vieäc
xuùc tieán giaûi phaùp ñaàu ra cho saûn phaåm noâng nghieäp, phaûi coù söï nghieân cöùu
65
trong vieäc phaùt trieån saûn phaåm, tìm vaø hình thaønh caùc saûn phaåm rieâng cuûa
vuøng, töø ñoù coù bieän phaùp phaùt trieån vieäc laøm vaø taêng thu nhaäp cho noâng daân,
ngö daân. Hoaït ñoäng troàng san hoâ cuûa ngö daân hay hoaït ñoäng troàng rong suïn,
veïm xanh dieãn ra gaàn ñaây theå hieän moät phöông höôùng toát trong phaùt trieån lieân
keát giöõa hai ngaønh (chæ laø töï phaùt cuûa ngöôøi daân).
Keát luaän vaø kieán nghò
Phaùt trieån noâng nghieäp – noâng thoân vaø naâng cao ñôøi soáng vaät chaát cuûa
ngöôøi daân sinh soáng ôû khu vöïc noâng thoân laø moät ñoøi hoûi böùc baùch trong giai
ñoaïn hieän nay, vaø ai cuõng coù theå nhaän thaáy ñieàu naøy. Song song vôùi vaán ñeà naøy
laø nguy cô phaân caùch trong neàn kinh teá giöõa khu vöïc thaønh thò vôùi khu vöïc noâng
thoân. Khu vöïc thaønh thò ñaõ vaø ñang laø nôi höôûng lôïi nhieàu töø quaù trình ñoåi môùi
vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, vaø ñeå tuït haäu sau noù laø khu vöïc noâng thoân, moät
khu vöïc seõ coøn coù aûnh höôûng maïnh meõ ñeán söï taêng tröôûng vaø oån ñònh kinh teá vó
moâ. Ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân noâng thoân ñang coøn raát baáp beânh, vieäc laøm theo
ñuùng baûn chaát cuûa noù vaø vieäc laøm phi noâng nghieäp coøn raát thieáu. Ngöôøi ngheøo
ôû noâng thoân coøn raát nhieàu vaø chieám hôn 90% toång soá ngöôøi ngheøo. Trong khi
ñoù, caùc laøn soùng phaùt trieån ñang maïnh leân trong nhieàu ngaønh hieän ñaïi vaø dieãn
ra tích cöïc ôû thaønh thò. Vaäy thì giaûi phaùp naøo ñeå ngöôøi daân noâng thoân coù theå
chuû ñoäng höôûng caùc lôïi ích naøy? Coù nhieàu giaûi phaùp vaø ôû ñaây xin ñeà xuaát giaûi
phaùp phoái hôïp phaùt trieån giöõa ngaønh noâng nghieäp vaø ngaønh du lòch, maø cuï theå
laø moâ hình phaùt trieån noâng nghieäp gaén vôùi caùc hoaït ñoäng phuïc vuï du lòch.
Khaùnh Hoøa ñöôïc löïa choïn laøm nôi phaân tích moâ hình naøy. Hieäu quaû kinh teá cuûa
moâ hình laø roõ raøng qua phaân tích ôû tænh Khaùnh Hoøa, nhöng thöïc traïng phaùt trieån
moâ hình ôû ñaây coøn naèm ôû traïng thaùi raát töï phaùt vaø manh muùn, laøm cho caùc tính
chaát tích cöïc cuûa noù chöa ñöôïc phaùt huy heát taùc duïng, ñoâi khi taïo ra nguy cô
66
xaáu (laøng haûi saûn loàng taïi thaønh phoá Nha Trang laø moät ví duï). Vieäc caàn laøm laø
phaûi:
Hình thaønh moät chieán löôïc phaùt trieån moâ hình vôùi quy hoaïch daøi haïn vaø
hình thaønh caùc toå chöùc coäng ñoàng phaùt trieån nhaèm ñöa moâ hình vaøo söï phaùt
trieån moät caùch coù toå chöùc, coù heä thoáng, vôùi quy cheá roõ raøng. Moät soá moâ hình
thaønh coâng ôû nöôùc ngoaøi nhö Thaùi Lan, Malaysia, hay ngay taïi Vieät Nam laø ôû
Hueá (thoân Doõi, huyeän Nam Ñoâng), ôû Laâm Ñoàng, caàn phaûi ñöôïc xem xeùt ñeå hoïc
taäp.
Ñòa phöông caàn phaûi nhìn nhaän raèng mình ñang raát taäp trung phaùt trieån du
lòch taïi caùc ñieåm ven bieån vaø laïi raát laõng queân caùc vuøng naèm saâu trong noäi ñòa,
vaø tö nhaân, nhöõng ngöôøi ñeán töø nôi khaùc ñöôïc lôïi raát nhieàu töø vieäc phaùt trieån du
lòch taïi nhöõng nôi coù caûnh ñeïp trong tình traïng ngöôøi daân ñaõ soáng laâu naêm taïi
ñoù laïi chaúng ñöôïc höôûng lôïi bao nhieâu (thaùc Yang Bay), caùc coâng trình ñöôøng
xaù ñöôïc xem laø phuïc vuï cho phaùt trieån du lòch taïi nhöõng nôi naøy cuõng khoâng
taïo theâm nhieàu cô hoäi phaùt trieån vieäc laøm vaø ñôøi soáng cho ngöôøi daân baûn ñòa,
nhaát laø ngöôøi daân toäc ít ngöôøi.
Ñaây laø ñieàu maø ñòa phöông caàn phaûi nhìn nhaän vaø coù keá hoaïch haønh ñoäng
roõ raøng vì muïc tieâu choáng laõng phí tieàm naêng vaø taêng hieäu quaû khai thaùc caùc lôïi
theá, caùc nguoàn taøi nguyeân du lòch, vaø thuùc ñaåy söï ñi leân cuûa ñôøi soáng ngöôøi daân
baûn ñòa.
67
PHUÏ LUÏC
Phuï luïc 1: Taàm quan troïng cuûa ngaønh coâng nghieäp cheá bieán noâng saûn
Theo World Bank, trong nhoùm 17 nöôùc coù thu nhaäp (GNP<390 USD/
ngöôøi) tyû leä ñoùng goùp cuûa noâng saûn veà maët giaù trò trong toång giaù trò saûn phaåm
cuûa ngaønh coâng nghieäp laø 46% veà trung bình vaø cao nhaát laø 92%. Caùc nöôùc coù
thu nhaäp trung bình (390 USD<GNP<3.500 USD) tyû leä naøy laø 41% - 91% vaø
14% - 31% ñoái vôùi caùc nöôùc coù thu nhaäp cao (Ghatak vaø Ingersent, 1984).
Nguoàn: TS. Ñinh Phi Hoå (2003), Kinh teá Noâng nghieäp – Lyù thuyeát vaø thöïc tieãn, trang 9
Phuï luïc 2: Noâng nghieäp phaùt trieån ñoùng goùp cho quaù trình giaûm ngheøo taïi
caùc nöôùc ñang phaùt trieån.
Do ngheøo khoù laø moät hieän töôïng phoå bieán ôû noâng thoân vaø do coù nhieàu
ngöôøi ngheøo phuï thuoäc tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp vaøo thu nhaäp töø noâng nghieäp,
neân vieäc taêng naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp vaø taêng thu nhaäp cho lao ñoäng
noâng nghieäp coù vai troø ñaëc bieät quan troïng trong quaù trình giaûm ngheøo. Thöïc teá
taïi nhieàu nöôùc ñaõ minh chöùng cho ñieàu naøy. Indonesia, Malaysia vaø Thaùi Lan
vôùi chính saùch cho pheùp ngöôøi ngheøo tham gia vaøo quaù trình taêng tröôûng chung
thoâng qua caùc hoaït ñoäng kinh teá thaâm duïng lao ñoäng – trong ñoù noâng nghieäp
ñoùng vai troø chuû ñaïo – ñaõ mang laïi nhieàu lôïi ích cho ngöôøi ngheøo (phoå caäp giaùo
duïc phoå thoâng, tyû leä töû vong treû sô sinh thaáp, trình ñoä tay ngheà taêng leân…), goùp
phaàn laøm giaûm tyû leä ngheøo cuûa quoác gia( )1 .
1 Vieän nghieân cöùu Chính saùch Löông thöïc quoác teá (2/1999), Noâng thoân Chaâu AÙ ñaõ chuyeån ñoåi: Cuoäc
caùch maïng thaàm laëng, Chöông trình giaûng daïy Kinh teá Fulbright veà Phaùt trieån noâng thoân, trang 19-23
68
Phuï luïc 3: Xu höôùng ñoùng goùp cuûa noâng nghieäp trong toác ñoä taêng tröôûng GDP
Giai ñoaïn xuaát phaùt: toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh noâng nghieäp thöôøng
nhanh hôn caùc ngaønh kinh teá khaùc vaø tyû troïng ngaønh kinh teá khaùc tron GDP
thöôøng raát thaáp, do ñoù ngaønh noâng nghieäp ñoùng goùp chuû yeáu vaøo taêng tröôûng
chung cuûa neàn kinh teá.
Giai ñoaïn chuyeån ñoåi: Trong giai ñoaïn naøy, toác ñoä taêng tröôûng cuûa caùc
ngaønh kinh teá khaùc coù cao hôn cuûa ngaønh noâng nghieäp, nhöng tyû troïng cuûa
ngaønh noâng nghieäp vaãn cao hôn caùc ngaønh khaùc. Söï ñoùng goùp cuûa noâng nghieäp
ñaõ giaûm daàn.
Giai ñoaïn phaùt trieån cao cuûa neàn kinh teá: Caùc ngaønh kinh teá khaùc taêng nhanh
caû veà toác ñoä taêng tröôûng vaø giaù trò trong GDP. Do ñoù, ñoùng goùp cuûa noâng
nghieäp ñoái vôùi toác ñoä taêng tröôûng GDP seõ giaûm haún.
Nguoàn: TS. Ñinh Phi Hoå (2003)
Phuï luïc 4: Moâ hình veà moái lieân heä giöõa coâng nghieäp vaø noâng nghieäp trong
taêng tröôûng (HWA ERH-CHENG, 1983)
Nguoàn: TS. Ñinh Phi Hoå (2003)
Hwa xaây döïng moâ hình moái lieân heä giöõa coâng nghieäp vaø noâng
nghieäp veà toác ñoä taêng tröôûng nhö sau:
0I =f(A0, LnY, (LnY)2)
0 Trong ñoù: I laø toác ñoä taêng tröôûng haøng naêm cuûa khu vöïc coâng
nghieäp
A0 laø toác ñoä taêng tröôûng haøng naêm cuûa khu vöïc noâng
nghieäp
Y laø GDP treân ñaàu ngöôøi
Vôùi soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø 63 quoác gia trong thaäp nieân 60, vaø 87
quoác gia trong thaäp nieân 70. GDP treân ñaàu ngöôøi cuûa hai giai ñoaïn ñöôïc
xem nhö tieâu bieåu cho giai ñoaïn ñaàu vaø giai ñoaïn ñaåy nhanh tieán ñoä coâng
nghieäp hoùa.
Qua phaân tích hoài qui, keát quaû maø oâng thu ñöôïc cho thaáy, caû hai
giai ñoaïn toác ñoä taêng tröôûng cuûa coâng nghieäp töông quan coù yù nghóa vôùi
toác ñoä taêng tröôûng noâng nghieäp.
69
Phuï luïc 5: Sô ñoà mieâu taû caùi baãy “noân noùng coâng nghieäp hoùa”
Boái caûnh: (i) Ñoùng goùp quan troïng vaøo GDP
(ii) Nguoàn ngoïai teä khan hieám
Phaùt trieån
nhanh coâng
nghieäp
Söï dòch chuyeån
nhanh lao ñoäng /
khoâng döïa treân taêng
naêng suaát LÑNN
Toång saûn
löôïng NN
giaûm
Khan hieám
LTTP
Giaù taêng
Laïm Phaùt
Löông taêng
(döôùi aùp löïc Coâng
Ñoaøn)
Tích luõy
giaûm
Ñaàu tö
giaûm
Saûn löôïng khu vöïc
coâng nghieäp
giaûm
Caùc nöôùc naøy xuaát phaùt töø moät neàn kinh teá maø noâng nghieäp coù vai troø
quan troïng, nhöng laïi taäp trung nguoàn löïc cho coâng nghieäp, coøn noâng nghieäp bò
boû qua hoaëc xem nheï, neân ñaõ taïo ra söï khan hieám löông thöïc-thöïc phaåm, vaø
phaûi nhaäp khaåu. Keát quaû laø khaû naêng tích luõy cho thuùc ñaåy coâng nghieäp hoùa bò
giaûm ñi, vaø taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá cuõng chòu chung aûnh höôûng.
Nguoàn: TS. Ñinh Phi Hoå (2003)
Heä quaû
Caàu LTTP taêng nhanh do thu
nhaäp lao ñoäng caùc ngaønh
kinh teá taêng
70
Phuï luïc 6: Lyù thuyeát veà söï lieân keát vaø phaân caùch cuûa neàn kinh teá
Ñoái ngoaïi
Saûn xuaát haøng
xuaát khaåu
Xuaát khaåu
Ñoái ngoaïi
Ñoái ngoaïi
Saûn xuaát haøng coâng
nghieäp, haøng hoùa tö baûn Saûn xuaát haøng noâng
nghieäp
Cung caáp
Cung caáp
Thò tröôøng cuûa haøng
coâng nghieäp, haøng coù
giaù trò
Caân baèng thanh
toaùn Thò tröôøng noâng saûn
Nhaäp khaåu Nhu caàu Nhu caàu
Taïo ra nhu caàu cho haøng
noâng saûn
Taïo nhu caàu cho haøng
coâng nghieäp vaø tö baûn
Taïo nhu caàu
ho haøng nhaäp c
Taùi ñaàu tö tö baûn vaø lao ñoäng
Lieân keát xaõ hoäi/ lieân keát nhu caàu
Nguoàn: Ñaëng Kim Sôn (2001) (Theo De Janvry, 1981)
Beân traùi sô ñoà laø khu vöïc giao dòch thöông maïi ñoái ngoaïi, beân phaûi laø lónh
vöïc noâng nghieäp chuyeân saûn xuaát haøng hoùa phuïc vuï nhu caàu toàn taïi cuûa xaõ hoäi,
ôû giöõa laø lónh vöïc coâng nghieäp, saûn xuaát haøng hoùa caàn ñaàu tö nhieàu tö baûn, vaø
haøng laâu beàn. Phaàn treân cuûa sô ñoà laø maûng cung, ôû ñaây coù söï noái keát lieân ngaønh
beân trong töøng ngaønh vaø giöõa caùc ngaønh vôùi nhau theå hieän baèng caùc muõi teân.
Söï lieân keát giöõa caùc ngaønh vôùi nhau theå hieän raèng vieäc saûn xuaát haøng noâng saûn
phuïc vuï cho nhu caàu tieâu duøng caên baûn ñöôïc chuyeån sang lónh vöïc coâng nghieäp
thoâng qua nguyeân lieäu phuïc vuï coâng nghieäp cheá bieán, ngöôïc laïi haøng coâng
71
nghieäp nheï, thieát bò maùy moùc phuïc vuï saûn xuaát noâng nghieäp laïi chuyeån töø
ngaønh coâng nghieäp sang lónh vöïc noâng nghieäp.
ÔÛ phía döôùi sô ñoà laø phaàn nhu caàu, moät phaàn raát quan troïng cuûa kinh teá thò
tröôøng. Caùc hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa caû ba khu vöïc taïo neân nhu caàu tieâu duøng
cho xaõ hoäi (theo ñöôøng chaám). Thu nhaäp cuûa caùc giai taàng xaõ hoäi veà thöïc chaát
laø quaù trình taùi thu hoài tö baûn cho ngöôøi ñaàu tö vaø taùi saûn xuaát ra söùc lao ñoäng
cho coâng nhaân. Caùc nhaø ñaàu tö taïo ra nhu caàu cho haøng coâng nghieäp, haøng hoùa
naøy coù theå ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc hoaëc coù theå nhaäp khaåu. Hoaït ñoäng naøy taïo
vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng vaø taïo ra nhu caàu veà haøng noâng saûn vaø haøng coâng
nghieäp nheï. Nhö vaäy, vieäc taïo ra nhu caàu cho haøng hoùa tö baûn vaø nhu caàu cho
haøng noâng saûn lieân keát chaët cheõ vôùi nhau, neáu moät yeáu toá beân ngoaøi naøo laøm
taêng moät nhu caàu thì cuõng seõ daãn ñeán taêng nhu caàu kia. Töø ñoù, heä thoáng taïo
neân söï taêng tröôûng veà thu nhaäp vaø möùc löông bình quaân trong xaõ hoäi. Söï lieân
keát quyeàn lôïi giöõa caùc giai taàng trong xaõ hoäi ñöôïc theå hieän baèng nhöõng muõi teân
lieân ngaønh ôû phaàn nhu caàu.
Moät neàn kinh teá phaân caùch coù söï caùch bieät giöõa caùc lónh vöïc vaø giöõa caùc
giai taàng trong xaõ hoäi. ÔÛ khu vöïc saûn xuaát seõ hình thaønh nhöõng lónh vöïc phaùt
trieån hieän ñaïi (nhöõng lónh vöïc “then choát”) nhöng söï taêng tröôûng ôû nhöõng khu
vöïc naøy khoâng ñöôïc lan truyeàn sang caùc phaàn khaùc cuûa neàn kinh teá.
ÔÛ phaàn nhu caàu cuõng toàn taïi söï phaân chia giöõa caùc giai taàng trong xaõ hoäi.
Thò tröôøng cuûa nhöõng lónh vöïc hieän ñaïi bò phaân caùch veà maët ñòa lyù vaø xaõ hoäi
vôùi thò tröôøng cuûa caùc haøng hoùa noâng nghieäp truyeàn thoáng. Caùc “thò tröôøng hieän
ñaïi” coù nhu caàu veà haøng hoùa sang troïng nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi ñeå thoûa maõn
caùc taàng lôùp trung löu hoaëc giaøu coù soáng baèng lôïi töùc. “Thò tröôøng truyeàn
thoáng” chuû yeáu laø haøng noâng nghieäp vaø noäi hoùa phuïc vuï cho nhöõng ngöôøi laøm
coâng aên löông hoaëc saûn xuaát töï tuùc.
72
Saûn xuaát haøng xuaát
khaåu
Xuaát khaåu
Caàu xuaát khaåu =
khaû naêng tieâu thuï
Caân baèng thanh toaùn
Nhaäp khaåu
Taïo nhu caàu cho
haøng coâng nghieäp
(taùi ñaàu tö voán)
Ñaùp öùng nhu caàu
mua haøng xa xæ (taùi
ñaàu tö voán)
Saûn xuaát haøng noâng
nghieäp
Cung caáp
Thò tröôøng noâng saûn
Nhu caàu
Hoaøn taát nhu caàu
cho haøng tieâu duøng
cô baûn
Nguoàn: Ñaëng Kim Sôn (2001) (Theo De Janvry, 1981)
73
Phuï luïc 7: Moät neàn kinh teá phaân caùch
Giaû söû moät neàn kinh teá nhö Vieät Nam, coù moät lónh vöïc xuaát khaåu nhö saûn
phaåm caây coâng nghieäp (caø pheâ, cao su, cheø… ), khoaùng saûn (daàu moû, than ñaù),
saûn phaåm coâng nghieäp (deät may, da giaøy) vaø moät lónh vöïc noâng nghieäp roäng
lôùn phuïc vuï nhu caàu cô baûn cuûa nhaân daân saûn xuaát löông thöïc, thöïc phaåm. Neáu
xaûy ra tình traïng phaân caùch kinh teá, tình hình seõ nhö sau trong noäi boä caùc ngaønh
saûn xuaát haøng hoùa xuaát khaåu, caû noâng nghieäp vaø coâng nghieäp.
- Veà phía saûn xuaát, söï phaân caùch kinh teá laøm maát ñi caùc moái lieân heä noái keát
giöõa khu vöïc saûn xuaát nguyeân lieäu vaø coâng nghieäp cheá bieán (nhaø xuaát
khaåu xuaát thaúng nguyeân lieäu thoâ nhö gaïo, caø pheâ, cao su, daàu moû,… )
- Veà phía tieâu duøng, dieãn ra söï phaân caùch xaõ hoäi. Voán ngoaïi teä thu hoài töø
xuaát khaåu ñöôïc chia thaønh hai phaàn, moät phaàn nhaäp khaåu nguyeân lieäu saûn
xuaát buø ñaép chi phí vaät tö thieát bò saûn xuaát haøng hoùa xuaát khaåu (phaân hoùa
hoïc, thuoác tröø saâu, maùy moùc, nhieân lieäu,… ) phuïc vuï ñoâng ñaûo ngöôøi saûn
xuaát, nhaát laø noâng daân ôû noâng thoân. Moät phaàn nhaäp khaåu haøng hoùa xa xæ
cao caáp (oâ toâ, röôïu ngoaïi, myõ phaåm, … ) phuïc vuï nhu caàu taàng lôùp giaøu coù
hoaëc trung löu trong xaõ hoäi ñoâ thò vaø caùc trung taâm kinh teá (TP Hoà Chí
Minh, Haø Noäi, … ). Söï chi duøng khaùc nhau cuûa hai khoaûn ngoaïi teä naøy dieãn
ra moät caùch phaân caùch caû veà xaõ hoäi vaø veà ñòa lyù.
Trong lónh vöïc coâng nghieäp phuïc vuï thò tröôøng trong nöôùc, cuõng coù nguy
cô phaân caùch vôùi caùc lónh vöïc kinh teá khaùc neáu taäp trung vaøo saûn xuaát haøng hoùa
thay theá nhaäp khaåu sang troïng (oâ toâ, maùy ñieàu hoøa nhieät ñoä, ñoà ñieän töû cao
caáp,… ). Lónh vöïc naøy phaân caùch vôùi nhöõng ngaønh khaùc veà saûn xuaát: ít söû duïng
nguyeân lieäu trong nöôùc do tyû leä noäi ñòa hoùa thaáp, tieâu toán ngoaïi teä nhaäp khaåu
nguyeân lieäu, haàu nhö khoâng saûn xuaát thieát bò phuïc vuï caùc ngaønh saûn xuaát noâng
nghieäp roäng lôùn. Veà maët tieâu thuï, coâng nghieäp haøng hoùa sang troïng thay theá
nhaäp khaåu cuõng raát “phaân caùch”: chæ taäp trung phuïc vuï nhöõng ngöôøi coù thu
nhaäp cao vaø trung löu ôû thaønh phoá, lôïi nhuaän thu ñöôïc chaûy ngöôïc trong noäi boä
ngaønh haøng, haàu nhö khoâng lieân heä vôùi lónh vöïc noâng thoân.
74
Bò phaân caùch vôùi khu vöïc haøng hoùa xuaát khaåu soâi ñoäng laø lónh vöïc saûn
xuaát noâng nghieäp traàm laëng, roäng lôùn, phuïc vuï tieâu duøng trong nöôùc (nhö vuøng
ñoàng baèng soâng Hoàng, Baéc Trung boä, mieàn nuùi phía Baéc… ) trong khu vöïc naøy,
veà phía tieâu thuï, do thieáu voán, moái lieân keát vôùi saûn xuaát xuaát khaåu khoâng chaët
cheõ, veà phía tieâu thuï, do thieáu voán, ngöôøi noâng daân söû duïng ít vaät tö, thieát bò
nhaäp khaåu hieän ñaïi vaø haàu nhö khoâng coù khaû naêng söû duïng haøng hoùa tieâu duøng
sang troïng. Neàn kinh teá noâng thoân vôùi möùc löông thaáp, tieâu duøng haøng hoùa thieát
yeáu vôùi chaát löôïng thaáp (haøng saûn xuaát trong nöôùc, haøng coâng nghieäp ñòa
phöông cuûa Trung Quoác hoaëc ñoà cuõ cuûa nöôùc ngoaøi). Ví duï treân chæ mang tính
giaû ñònh nhöng roõ raøng mang tính caûnh baùo thieát thöïc.
Vieät Nam coøn lónh vöïc coâng nghieäp goàm caùc haøng hoùa thay theá nhaäp khaåu
laøm nguyeân lieäu trung gian cho caùc ngaønh saûn xuaát khaùc (xi maêng, saét theùp,
hoùa chaát, ñieän,… ) hoaëc haøng coâng nghieäp phuïc vuï tieâu duøngï trong nöôùc ( giaáy,
cô khí, cheá bieán thöïc phaåm,… ), caùc lónh vöïc dòch vuï chung (thoâng tin lieân laïc,
giao thoâng, du lòch,… ). Ñaây laø caùc lónh vöïc coù khaû naêng toát, neáu bieát phaùt huy
coù theå keát noái caùc hôïp phaàn cuûa neàn kinh teá trong moät khoái lieân keát phoái hôïp.
Ngöôïc laïi, neáu xöû lyù khoâng kheùo, ngay trong noäi boä nhöõng ngaønh mang tính
lieân keát naøy cuõng taùch ra thaønh caùc maûng rieâng bieät, laøm toaøn neàn kinh teá bò
phaân caùch saâu saéc hôn. Ví duï: vieäc baûo veä cao cho caùc ngaønh saûn xuaát nguyeân
lieäu thay theá nhaäp khaåu laøm taêng chi phí ñaàu vaøo cuûa saûn xuaát noâng nghieäp (xi
maêng, saét theùp taêng giaù laøm coâng trình thuûy lôïi, ñöôøng saù noâng thoân trôû neân ñaét
hôn, taêng giaù thaønh noâng saûn), kinh teá noâng thoân lôïi nhuaän thaáp phaûi haïn cheá
ñaàu tö; coâng nghieäp cheá bieán nhaäp nguyeân lieäu thoâ nhö haït ñieàu, goã, boät giaáy,
muoái,… töø nöôùc ngoaøi veà cheá bieán khoâng söû duïng nguyeân lieäu trong nöôùc; giaù
cöôùc dòch vuï cao vöôït quaù khaû naêng chi traû haïn cheá cuûa noâng daân (giaù cöôùc
ñieän thoaïi, internet), laïi öu tieân hoã trôï cho thaønh phoá (heä thoáng ñieän ôû thaønh
phoá nhaø nöôùc ñaàu tö ñeán cöûa nhaø, ôû noâng thoân daân phaûi ñoùng goùp ñöa ñieän veà
xaõ… ). Trong thöïc teá, hieám coù neàn kinh teá naøo bò phaân caùch hoaøn toaøn maø bò
phaân caùch ôû möùc ñoä cao hay thaáp khaùc nhau.
Ngöôïc laïi, trong moät neàn kinh teá lieân keát, möùc löông cuûa coâng nhaân ñöôïc
coi nhö töông quan vôùi naêng suaát lao ñoäng, löông caøng cao, chaát löôïng lao ñoäng
75
caøng cao, maët khaùc, toång caàu trong xaõ hoäi taêng theo khieán cung coù ñieàu kieän
phaùt trieån, keát quaû laø caû neàn kinh teá taêng tröôûng nhanh ñem laïi lôïi ích lôùn hôn
chi phí tröïc tieáp traû löông. Trong tröôøng hôïp naøy löông khoâng phaûi laø “chi phí”
maø laø “lôïi ích” cuûa kinh teá. Tuøy theo hoaøn caûnh töøng quoác gia, chính saùch ñeå
duy trì möùc löông cao coù theå laø qui ñònh veà möùc löông toái thieåu, ñaàu tö taäp huaán
kyõ naêng cho lao ñoäng, giaûm thueá theo ñoái töôïng lao ñoäng, trôï caáp tröïc tieáp…
Xeùt veà haøng hoùa, moät caùch ñaùnh giaù khaùc laø döïa vaøo lónh vöïc naøo ñöôïc
coi laø lónh vöïc quan troïng chính (veà phía caàu) ñöôïc öu tieân phaùt trieån trong moät
neàn kinh teá. Neáu ôû moät neàn kinh teá trong giai ñoaïn môùi phaùt trieån maø laø caùc
haøng hoùa phuïc vuï tieâu duøng cho ña soá nhaân daân (noâng daân, ngöôøi saûn xuaát kinh
doanh nhoû) thì ñoù laø neàn “kinh teá lieân keát”. Neáu ñoù laø haøng hoùa tieâu duøng xa
xæ, hay coâng nghieäp thay theá xuaát khaåu phuïc vuï ngöôøi trung löu vaø taàng lôùp
giaøu coù thì ñoù laø daáu hieäu cuûa moät neàn “kinh teá phaân caùch”.
Xeùt veà coâng ngheä, “kinh teá phaân caùch” thieân veà söû duïng caùc coâng ngheä thu huùt
nhieàu tö baûn ñaàu tö. Trong khi “kinh teá lieân keát” thöôøng söû duïng coâng ngheä thu
huùt nhieàu lao ñoäng trong ñoù möùc löông taïo neân giaù trò gia taêng ñaùng keå.
Xeùt veà keát caáu, ôû moät neàn “kinh teá lieân keát”, caùc moái quan heä caû veà phía
cung vaø caàu ñeàu phaân boá ñeàu veà ñòa lyù vaø xaõ hoäi, trong khi caùc moái quan heä
naøy taäp trung vaøo caùc khu ñoâ thò, vaøo caùc lôùp ngöôøi trung löu vaø ngöôøi nöôùc
ngoaøi ôû moät neàn “kinh teá phaân caùch”.
76
Phuï luïc 8: Söï quan taâm phaùt trieån noâng nghieäp – noâng thoân taïi Nhaät trong
giai ñoaïn tieán haønh coâng nghieäp hoùa
Töø theá kyû 19, Nhaät ñaõ ñöa noâng nghieäp phaùt trieån theo chieàu saâu, khoa
hoïc - kyõ thuaät noâng nghieäp raát ñöôïc quan taâm, taäp trung vaøo caùc coâng ngheä thu
huùt nhieàu lao ñoäng. Caùc chöông trình khuyeán noâng, ñaøo taïo ôû noâng thoân ñöôïc
chuù troïng, ñem coâng ngheä ôû nhöõng vuøng phaùt trieån sang phoå bieán ôû nhöõng vuøng
keùm phaùt trieån. Phaùt trieån keát caáu haï taàng (giao thoâng, thoâng tin, giaùo duïc,
nghieân cöùu) ñaõ raát ñöôïc chuù yù töø giai ñoaïn naøy nhaèm noái lieàn caùc hoaït ñoäng
kinh teá treân toaøn laõnh thoå, thuùc ñaåy noâng nghieäp phaùt trieån. Khoâng nhöõng theá,
vieäc ñieàu tieát nguoàn löïc töø noâng nghieäp sang coâng nghieäp laïi ñöôïc söû duïng moät
caùch raát phuø hôïp trong giai ñoaïn ñaàu, khoâng taïo söï laõng phí. Ngoaïi teä thu ñöôïc
töø xuaát khaåu cheø vaø tô luïa (nguoàn thu chính luùc naøy) chæ ñöôïc duøng cho nhaäp
khaåu maùy moùc, vaät tö coâng nghieäp, kieân quyeát khoâng nhaäp haøng tieâu duøng.
Khoâng nhöõng quan taâm vaø khai thaùc tích cöïc vai troø cuûa noâng nghieäp –
noâng thoân ôû giai ñoaïn ñaàu khôûi ñoäng coâng nghieäp hoùa maø trong giai ñoaïn phuïc
hoài kinh teá sau chieán tranh theá giôùi laàn hai Nhaät Baûn cuõng noã löïc ñeå taïo ra söï
lieân keát khaên khít giöõa noâng nghieäp vaø coâng nghieäp, giöõa noâng thoân vaø thaønh
thò. Baét tay vaøo khoâi phuïc kinh teá, chính phuû Nhaät taäp trung phaùt trieån noâng
nghieäp noâng thoân, laáy noâng nghieäp laøm maët traän haøng ñaàu ñeå phaùt trieån coâng
nghieäp. Chính phuû Nhaät ñaõ tieán haønh caùc chính saùch laøm taêng tieàn löông vaø thu
nhaäp cuûa ngöôøi daân noâng thoân. Hoï tieán haønh ña daïng hoùa saûn phaåm noâng
nghieäp, phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp phuïc vuï cho noâng nghieäp, nhaát laø
coâng nghieäp hoùa chaát, cô khí saûn xuaát maùy cô giôùi vaø coâng cuï noâng nghieäp.
Noâng thoân – noâng nghieäp trôû thaønh thò tröôøng giuùp cho caùc ngaønh coâng nghieäp
cuûa Nhaät tröôûng thaønh (xem Ñaëng Kim Sôn (2001)).
77
Phuï luïc 9: Caâu laïc boä 100 trieäu USD trôû leân (trieäu USD)
5,
66
6
4,
31
9
2,
60
4
2,
39
7
1,
07
7
1,
05
4
94
1
59
4
57
9
42
5
41
0
38
5
31
9
25
9
23
0
16
7
15
0
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
da
àu
th
oâ
de
ät m
ay
gi
aày
d
eùp
th
uûy
sa
ûn
ñi
eän
tö
û
sa
ûn
ph
aåm
g
oã
g
aïo
ca
ø p
he
â
ca
o
su
ha
ït ñ
ie
àu
th
uû
co
âng
m
yõ
ng
he
ä
ca
ùp
ñi
eän
th
an
ñ
aù
sa
ûn
ph
aåm
n
hö
ïa
xe
ñ
aïp
p
hu
ï tu
øng
ra
u
qu
aû
ha
ït t
ie
âu
Nguoàn: Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam – Kinh teá 2004-2005 Vieät Nam vaø theá giôùi
Phuï luïc 10: Naêng suaát lao ñoäng trong noâng nghieäp cuûa Vieät Nam vaø moät soá nöôùc
Naêng suaát lao ñoäng trong noâng nghieäp (giaù trò gia
taêng noâng nghieäp treân moät coâng nhaân noâng nghieäp) Nöôùc
Vieät Nam 256
Thaùi Lan 863
Indonesia 627
Trung Quoác 401
AÁn Ñoä 748
Haøn Quoác 13747
Caùc nöôùc ñang phaùt trieån 627
Nguoàn: GS.Nguyeãn Vaên Thöôøng (chuû bieân) (2005), trang 23
78
Phuï luïc 11: Ngöôøi noâng daân khoâng ñöôïc höôûng lôïi töø söï leân giaù noâng saûn
Trong naêm 2004 khi maø saûn löôïng löông thöïc taêng 4,3% vaø giaù löông thöïc
taêng 12,7%, töùc laø giaù trò taêng tôùi 17,5%, ngöôøi ta nhöõng töôûng ngöôøi noâng daân
ñaõ thaéng lôùn, nhöng thaät ra noâng daân phaûi ñoái maët vôùi moät söï thieät thoøi lôùn khi
giaù phaân boùn nhaäp khaåu taêng tôùi 32,8% (rieâng ureâ taêng 37,9%) vaø coøn nhieàu
thöù ñaàu vaøo ñeàu taêng giaù.
Nguoàn: Thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam, Kinh teá 2004-2005 Vieät Nam vaø theá giôùi, trang 25
Phuï luïc 12: Söï cheânh leäch veà naêng löïc phaùt trieån giöõa noâng thoân vôùi
thaønh thò
Khu vöïc noâng thoân chieám tôùi 74,09% daân soá( )1 , laïi laø khu vöïc chieám tôùi
hôn 90% toång soá ngöôøi ngheøo trong caû nöôùc, trong khi ñoù treân moät nöõa daân soá
ñoâ thò laïi thuoäc nhoùm giaøu, vaø chieám tyû leä 62,8% toång soá ngöôøi giaøu treân caû
nöôùc, ñoù laø chöa tính ñeán söï taäp trung cuûa phaàn ñoâng taàng lôùp gaàn giaøu taïi caùc
khu ñoâ thò. Nhö vaäy, coù söï khaùc bieät roõ reät giöõa thaønh thò vaø noâng thoân ôû khía
caïnh naêng löïc phaùt trieån cuûa ngöôøi daân. Theo GS. Ñaøo Coâng Tieán, trong möùc
thu nhaäp cuûa ngöôøi daân ñoàng baèng soâng Cöûu Long, vuøng tieâu bieåu cho söï tuït
haäu cuûa noâng thoân so vôùi thaønh thò (theo Ñoã Thieân Kính vaø Baùo caùo phaùt trieån
cuûa Ngaân haøng theá giôùi)( )2 , phaàn daønh cho tieâu duøng caù nhaân leân ñeán gaàn 72%,
phaàn cho môû roäng saûn xuaát vaø mua saém taøi saûn coù giaù trò laâu beàn chæ khoaûng
28%, vaø tyû leä naøy coøn keùm hôn ñoái vôùi boä phaän khoâng nhoû coù möùc thu nhaäp
thaáp ôû noâng thoân. Trong phaàn thu nhaäp daønh cho tieâu duøng caù nhaân, phaàn chuû
yeáu ñöôïc daønh cho aên (67,8%), cho hoïc chæ coù 5% vaø chaêm soùc söùc khoûe laø
6,3%.
1 Toång cuïc Thoáng keâ, Nieân giaùm Thoáng keâ 2004
2 Xem Ñoã Thieân Kính, trang 82 vaø Baùo caùo phaùt trieån cuûa Ngaân haøng Theá giôùi, trang 71
79
Phuï luïc 13: Khaû naêng thoaùt ngheøo cuûa moät ngöôøi daân noâng thoân sinh ra
trong moät gia ñình ngheøo
Theo moät keát quaû nghieân cöùu cho thaáy coù tôùi 80% nhöõng ñöùa treû sinh ra
trong moät gia ñình ngheøo ñoùi ôû laøng queâ vuøng saâu, vuøng xa seõ laäp laïi cuoäc soáng
khoù khaên cuûa gia ñình tröôùc nay, chæ coù 5% caùc em coù cô hoäi trôû thaønh giaùo
vieân, hoaëc laøm ngöôøi baùn haøng ôû ñòa phöông, 5% may hôn tìm ñöôïc vieäc laøm ôû
huyeän lî, …chæ coù voûn veïn 0,1% coù may maén ñeå trôû thaønh moät ngöôøi coù söï
nghieäp chuyeân moân ñöôïc traû coâng cao (nguoàn: United Nation and Vietnam)( )1 .
Phuï luïc 14: Naêng löïc phaùt trieån giaùo duïc cuûa khu vöïc noâng thoân
Theo Ngaân haøng Theá giôùi, nhieàu tröôøng ôû ñoâ thò coá gaéng thu ñöôïc nhieàu
khoaûn ñoùng goùp, trong khi ñoù haàu heát caùc tröôøng noâng thoân vaø vuøng saâu gaëp raát
nhieàu khoù khaên trong vieäc huy ñoäng caùc khoaûn tieàn boå sung. Keát quaû laø moät
tröôøng ôû thaønh phoá coù khaû naêng chi tieâu nhieàu gaáp hai laàn moät tröôøng ôû noâng
thoân. Quan troïng hôn, trong soá toång chi tieâu naøy, chi tieâu cuûa moät tröôøng thaønh
phoá ñoái vôùi caùc khoaûn ngoaøi löông cao hôn gaáp möôøi laàn so vôùi moät tröôøng
noâng thoân ngheøo( )2 .
1 Ñaëng Kim Sôn, trang 298
2 Baùo caùo phaùt trieån cuûa Ngaân haøng Theá giôùi, trang 57
80
Phuï luïc 15: Ngöôøi ngheøo ôû noâng thoân mieàn nuùi vôùi caùc giaûi phaùp baûo veä röøng
Theo CIFOR (trung taâm nghieân cöùu laâm nghieäp quoác teá), raát nhieàu ngöôøi
ngheøo nhaát trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo cuûa Vieät Nam hieän nay ñang soáng gaàn
röøng, vaø hai moâ hình roõ neùt veà quan heä giöõa ñôøi soáng kinh teá cuûa hoï vôùi ñoä che
phuû röøng laø ñöôïc-maát (phaùt ñaït treân söï giaûm ñoä che phuû cuûa röøng) vaø maát-maát
(trong tröôøng hôïp du canh du cö döôùi söùc eùp daân soá). Ngöôøi ta ñeà xuaát caùc
phöông thöùc ñeå coù ñöôïc moái quan heä ñöôïc-ñöôïc, trong soá ñoù (goàm saùu phöông
thöùc) coù ba phöông thöùc ñaùng ñöôïc chuù yù laø: Dòch vuï moâi tröôøng, vieäc laøm vaø
lôïi ích giaùn tieáp. Phaùt trieån du lòch sinh thaùi, du lòch beàn vöõng laø giaûi phaùp gaàn
guõi vôùi caùc phöông thöùc naøy. Chæ khi naøo ngöôøi daân soáng gaàn röøng thaáy ñöôïc
lôïi ích töø vieäc baûo veä röøng thì hoaït ñoäng baûo veä röøng môùi ñöôïc thöïc hieän hieäu
quaû. Theo TS Hoaøng Chí Ñoäng, coù moät thöïc teá laø nhöõng ngöôøi daân ngheøo giöõ
röøng hieän ñöôïc lôïi raát ít töø coâng vieäc cuûa hoï (xem Baùo Noâng nghieäp, soá 2118,
ngaøy 16/3/2005, trang 3).
Phuï luïc 16: Cô caáu GDP cuûa ngaønh noâng nghieäp (1997-2002) (Giaù hieän haønh)
1997 1998 1999 2000 2001 2002
Noâng, laâm, thuûy saûn 1.243.403 1.556.216 1.632.681 1.700.558 1.722.193 2.411.102
Noâng-laâm nghieäp 704.301 806.892 847.100 844.618 815.848 1.223.722
Thuûy saûn 539.102 749.324 785.581 855.940 906.345 1.187.330
Nguoàn: Cuïc Thoáng keâ Khaùnh Hoøa
Phuï luïc 17: Soá ngöôøi ñöôïc höôûng nöôùc saïch ôû noâng thoân Khaùnh Hoøa (1999-2003)
Naêm
1999
Naêm
2000
Naêm
2001
Naêm
2002
Naêm
2003
Soá ngöôøi ñöôïc caáp nöôùc saïch
ñeán naêm …
2229.875 261.945 298.613 320.845 352.664
Tyû leä daân noâng thoân ñöôïc caáp
nöôùc saïch ñeán naêm …
37,1 41,5 46,3 48,7 52,6
Nguoàn: Trung taâm Nöôùc saïch vaø Veä sinh moâi tröôøng noâng thoân Khaùnh Hoøa
81
Phuï luïc 18: Khung Tình hình nuoâi troàng haûi ñaëc saûn ôû Khaùnh Hoøa
Ñoái vôùi ngheà toâm huøm: hieän nay vôùi soá löôïng treân 12.000 loàng
ñang taäp trung ôû caùc vuøng ven bôø vaø ven caùc ñaûo, taïo neân aùp löïc
khaù lôùn veà maët moâi tröôøng sinh thaùi, do ñoù caàn phaûi tìm giaûi phaùp
nuoâi maët nöôùc lôùn ôû vuøng khôi ñeå giaûm maät ñoä nuoâi ven bôø.
Nuoâi nhuyeãn theå: laø ñoái töôïng nuoâi cuûa ngö daân ngheà caù nhoû
ven bôø, phaàn lôùn ôû dieän ngheøo, giuùp hoï chuyeån ñoåi cô caáu ngheà
nghieäp.
Nguoàn: Sôû Thuûy Saûn Khaùnh Hoøa, Baùo caùo tình hình thöïc hieän keá hoaïch 5 naêm 2001-2005.
82
83
Phuï luïc 19: Baûng caâu hoûi khaûo saùt maãu caùc vöôøn xoaøi taïi Khaùnh Hoøa
I. Phaàn thoâng tin chung
_ Xaõ _ Huyeän
_ Hoï teân chuû hoä _ Giôùi
1. Baèng caáp ñaït ñöôïc?
2. Soá nhaân khaåu tham gia lao ñoäng trong gia ñình?
3. Taøi saûn phuïc vuï hoaït ñoäng (kinh teá) laøm vöôøn:
_ Dieän tích vöôøn cuûa oâng/baø? Ha
_ Ñaát vöôøn ñaõ coù giaáy tôø sôû höõu? Coù Khoâng
_ Taøi saûn khaùc (maùy moùc, xe coâng noâng, maùy caøy) phuïc vuï laøm vöôøn.
Xin lieät keâ:
II. Hoaït ñoäng kinh teá vöôøn
4. Coù bao nhieâu lao ñoäng chaêm soùc vöôøn? (ngöôøi)
5. Coù thueâ lao ñoäng beân ngoaøi hay khoâng? coù khoâng
6. Soá lao ñoäng thueâ möôùn? (ngöôøi)
7. Tieàn coâng: ñoàng/naêm
8. Chi phí phaân boùn, thuoác baûo veä thöïc vaät:
_ Maáy naêm boùn moät laàn? laàn
_ Trò giaù phaân boùn treân moät heùcta: trieäu/ha
_ Phun thuoác baûo veä thöïc vaät bao nhieâu laàn moät naêm laàn
_ Giaù trò thuoác cho moãi laàn treân moät heùcta trieäu/1 ha/1laàn
9. Chi phí phun thuoác (neáu coù) nghìn ñoàng/moät laàn phun
10. Khoaûng caùch troàng xoaøi (bao nhieâu meùt moät caây)? meùt
11. Chi phí thu hoaïch:
_ Thueâ xe coâng noâng bao nhieâu moät chuyeán? nghìn ñoàng/chuyeán
_ (Neáu khoâng thueâ xe) Tieàn daàu xe: nghìn ñoàng/muøa thu hoaïch
12. Chi phí laøm coû:
_ (Neáu thueâ maùy) Moät naên thueâ maáy laàn? laàn
Bao nhieâu tieàn moät laàn nghìn ñoàng/ laàn
_ (Khoâng thueâ) Tieàn daàu maùy: nghìn ñoàng/laàn
_ Khaùc?
13. Neáu söû duïng vöôøn vaøo muïc ñích phuïc vuï hoaït ñoäng du lòch:
84
_ Thu nhaäp moät thaùng bao nhieâu: nghìn ñoàng/thaùng
_ Bao goàm:
♦ Cho thueâ duïng cuï: nghìn ñoàng/thaùng
♦ Thu töø tieàn veù: nghìn ñoàng/thaùng
Löôït khaùch moãi ngaøy khoaûng: ngöôøi/ngaøy
Giaù veù ñoàng/veù
Soá thaùng hoaït ñoäng chuû yeáu:
♦ Thu töø cho thueâ vöôøn: ñoàng/thaùng
14. Theo oâng/baø, do ñaâu maø vöôøn nhaø coù khaû naêng thu huùt khaùch ?
15. OÂng/baø coù tìm hieåu veà hoaït ñoäng phaùt trieån du lòch cuûa Nha Trang
-Khaùnh Hoøa khoâng? coù khoâng
16. Neáu coù thì töø ñaâu (nguoàn naøo)? tivi
baùo
baïn beø
17. OÂng/baø coù cho raèng, phuïc vuï khaùch du lòch seõ laø nguoàn thu nhaäp oån
ñònh cho oâng/baø trong töông lai khoâng? Vì sao?
18. OÂng/baø haõy cho nhaän xeùt veà taùc ñoäng cuûa hoaït ñoäng naøy (du lòch) ñeán
maûnh vöôøn cuûa oâng/baø?
19. OÂng/baø coù mong muoán môû roäng hoaït ñoäng naøy khoâng?
20. Neáu caàn voán thì oâng/baø seõ nghó ñeán caùch naøo (laøm nhö theá naøo)
_ Ngöôøi thaân Vì sao?
_ Ngaân haøng Vì sao?
_ Khaùc Vì sao?
21. OÂng/baø coù khi naøo vay voán töø ngaân haøng chöa? Vì sao?
22. Mong muoán cuûa oâng/baø veà nhöõng gì tænh caàn laøm:
_ Veà saûn xuaát xoaøi:
_ Veà phaùt trieån du lòch:
85
Phuï luïc 20: Moâ taû caùc chæ tieâu ñieàu tra
Chæ tieâu
Soá hoä treân toång soá
71 hoä ñöôïc ñieàu tra
(hoä)
Tyû leä
Soá hoä coù tham gia hoaït ñoäng du lòch
Trong ñoù: _ Cho kinh doanh nhaø haøng
_ Cho tham quan vaø thueâ duïng
cuï
_ Caû hai
21
14
3
4
29,6%
66%
15%
19%
Nguoàn voán cho hoaït ñoäng saûn xuaát-kinh
doanh khi caàn thieát
_ Töï coù
_ Vay ngöôøi thaân
_ Vay ngaân haøng
62
9
0
87%
13%
0
Soá hoä coù maùy caøy/ xe coâng noâng
_ Thuoäc nhoùm coù hoaït ñoäng du lòch
24
9
34%
38%
Soá hoä laøm coû baèng maùy
_ Thuoäc nhoùm coù hoaït ñoäng du lòch
56
17
79%
30%
• 100% soá hoä ñöôïc khaûo saùt ñeàu cho raèng naêng suaát thu hoaïch laø ñieàu hoï
luoân quan taâm haøng ñaàu.
• Hoä coù naêng löïc taøi chính toát thì löôïng söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaät vaø
phaân boùn caèng taêng.
• Yeâu caàu lôùn nhaát ñoái vôùi hoï laø chính chính quyeàn quan taâm ñeán vieäc giaûi
quyeát ñaàu ra cho hoï, xaây döïng nhaø maùy eùp nöôùc quaû.
86
Phuï luïc 21: Chi tieát caùc bieán cuûa moâ hình phaân tích hoài qui
Bieán thu nhaäp lao ñoäng gia ñình (Y) laø phaàn thu nhaäp maø hoä khaûo saùt nhaän
ñöôïc, goàm lôïi nhuaän vaø chi phí cô hoäi cuûa lao ñoäng gia ñình. ÔÛ ñaây, thu nhaäp
cuûa lao ñoäng gia ñình chæ xoay quanh nhöõng phaàn thu nhaäp coù ñöôïc töø ñoái
töôïng chính laø caây xoaøi vaø söï taän duïng ñoái töôïng naøy ñeå phuïc vuï cho hoaït ñoäng
du lòch. Cuï theå, noù bao goàm: thu töø xoaøi, töø tieàn baùn veù cho khaùch vaøo vöôøn
(neáu coù), töø tieàn cho thueâ duïng cuï phuïc vuï khaùch (neáu coù), töø tieàn cho thueâ ñaát
vöôøn ñeå laøm nhaø haøng (neáu coù) tröø ñi caùc chi phí boû ra vaø coäng vôùi khoaûn chi
phí cô hoäi cuûa lao ñoäng gia ñình (ñöôïc tính theo giaù thueâ lao ñoäng taïi ñòa baøn
khaûo saùt, bình quaân khoaûng 650.000 ñoàng/thaùng)
Bieán yeáu toá mang tính maùy moùc laø soá laàn söû duïng maùy caøy trong naêm (noù
ñöôïc ñöa vaøo phaàn chi phí thoâng qua xaùc ñònh chi phí xaêng, daàu cho vieäc chaïy
maùy caøy ñeå laøm coû, hoaëc laø tieàn thueâ maùy caøy ñeå laøm coû, vaø coäng vôùi chi phí
xaêng daàu cho xe coâng noâng vaøo muøa thu hoaïch hoaëc laø tieàn thueâ xe coâng
noâng).
Bieán mang tính sinh hoïc bao goàm caùc chi phí lieân quan ñeán tieàn phaân boùn
vaø tieàn thuoác baûo veä thöïc vaät. Trong caùc hoä ñöôïc khaûo saùt, coù hoä 2 hay 3 naêm
boùn phaân moät laàn, nhöng cuõng coù hoä boùn phaàn haøng naêm. Soá tieàn duøng cho
phaân boùn ñöôïc tính cho moãi moät naêm. Trong bieán mang tính sinh hoïc cuõng coù
yeáu toá veà khoaûng caùch troàng giöõa caùc caây xoaøi, yeáu toá naøy töï thaân noù seõ aûnh
höôûng ñeán löôïng phaân vaø thuoác baûo veä söû duïng treân 1 hecta. Yeáu toá naøy seõ coù
aûnh höôûng lôùn trong töông lai.
Bieán lao ñoäng bao goàm lao ñoäng thueâ vaø lao ñoäng gia ñình.
Thöù
töï
bieán
Bieán cuûa moâ hình Giaûi thích Ñôn vò tính
1 Thu nhaäp lao
ñoäng gia ñình (Y)
Thu töø baùn xoaøi + Thu töø baùn veù
(neáu coù) + Thu töø cho thueâ ñaát laøm
nhaø haøng (neáu coù) – chi phí cho yeáu
toá maùy moùc (tieàn daàu maùy hoaëc thueâ
maùy) – chi phí cho yeáu toá mang tính
sinh hoïc – Chi phí thueâ lao ñoäng +
Chi phí cô hoäi cuûa lao ñoäng gia ñình
Trieäu ñoàng
87
2 yeáu toá mang tính
maùy moùc (M)
Soá laàn duøng maùy caøy
Laàn/naêm
3 Yeáu toá mang tính
sinh hoïc
Chi phí mua phaân boùn + Chi phí
thuoác baûo veä thöïc vaät
Trieäu
ñoàng/ha/naêm
4 Lao ñoäng Soá lao ñoâng tham gia chaêm soùc vöôøn ngöôøi
5 Bieán ñònh tính
(bieán giaû) (T)
T = 0: Khoâng gaén vôùi du lòch
T = 1: Coù gaén vôùi du lòch
88
Phuï luïc 12: Nhaän dieän moät vaøi khu du lòch cuûa tænh Khaùnh Hoøa
Nguoàn: website vietnamtourism.com/khanhhoa
Khu du lịch sông Lô có diện tích 104ha, nằm tại cửa sông Lô thuộc xã Phước
Ðồng. Hạng mục đầu tư gồm: Khách sạn, Bungalows, camping, công viên,
sân gôn, khu du lịch leo núi... Nguồn vốn đầu tư kêu gọi liên doanh với các
đối tác trong nước… Ngoài các dự án trên, Khánh Hoà đang kêu gọi đầu tư
vào các khu du lịch đèo Cổ Mã trên bán đảo Hòn Gốm, khu du lịch Dốc Lết,
khu du lịch Ninh Hoà, khu du lịch Cầu Ba thuộc hiện Cam Ranh, cụm du lịch
đầm Nha Phu nằm ngay khu vực giáp danh Nha Trang- Ninh Hoà, khu du lịch
Hòn Bà thuộc huyện Diên Khánh. Trong các dự án đầu tư du lịch thuộc khu
vực các huyện của tỉnh Khánh Hoà, đáng chú ý nhất là khu du lịch Hòn Bà.
Ðây là ngọn núi cao trên 1.574m so với mặt biển, thuộc xã Suối Cáp, huyện
Diên Khánh, có cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, khí hậu ôn đới mát mẻ
quanh năm. Tại đây, nhà bác học người Pháp Yersin đã từng sống và nghiên
cứu khoa học. Nhiều di tích của ông vẫn còn được lưu giữ.
Đến với Tour Nha Phu, quý khách sẽ được ghé đến Bãi tắm
Công Chúa (hòn Đá Bạc), tắm biển, lặn ngắm san hô và
sinh vật biển đầy màu sắc trong làn nước trong xanh. Các
thú vui khác như câu cá, vui chơi giải trí trên tàu hoặc trên
hòn Đá Bạc.
Đặc biệt, Tour Nha Phu còn đem đến cho quý khách những
dịch vụ mới lạ như: thử làm ca sĩ, thưởng thức các loại cocktail tại quầy bar trên tàu do
bartender chuyên nghiệp pha chế.
Bãi tắm Hang Tiên
Sau khi rời hòn Đá Bạc, quý khách sẽ được đưa đến khu du lịch
Suối Hoa Lan, nghỉ ngơi, tắm nước ngọt, ăn trưa và thư giãn. Tại
đây quý khách có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vỹ và thơ mộng
của bán đảo Hòn Hèo, bãi tắm An Bình với bờ cát dài mịn màng và
làn nước quanh năm trong xanh, chèo thuyền, ngắm cảnh trên hồ
Nghinh Xuân, tham quan Mê Cung Trận Đồ của Khổng Minh được
trồng bởi 45.000 cây dương trên diện tích 12.500m2. Động Phong
Lan với nhiều loài hoa được sưu tầm trong và ngoài nước.
Điểm cuối của cuộc hành trình là Hòn Lao, nơi nổi tiếng với bầy khỉ
tự nhiên, bãi tắm đẹp, nhà hàng hải sản, các tiết mục xiếc thú như
xiếc khỉ, gấu, chó, voi. Kết thúc một ngày với Nha Phu, chắc chắn sẽ để lại trong lòng du
khách một ấn tượng khó phai.
Hòn Lao
89
Phuï luïc 23: Taøi nguyeân du loch
Nguoàn: Phaïm Trung Löông (2000)
Ngheä thuaät
Baûo taøng
Trieån laõm
v.v…
Lòch söû
Vaên hoùa
Kieán truùc
Khaûo coå
Caùch maïng
Hang ñoäng
Caûnh quan
Ngaàm
Khoaùng noùng
Soâng
Suoái
Röøng ñaëc duïng
Vöôøn quoác gia
Khu baûo toàn töï nhieân
TAØI NGUYEÂN DU LÒCH
Taøi nguyeân nhaân vaên
Ñòa hình
Khí haäu
Nöôùc
Sinh vaät
Hieän töôïng thieân nhieân ñaëc bieät
Taøi nguyeân töï nhieân
Di tích lòch söû vaên hoùa
Leã hoäi
Laøng ngheà truyeàn thoáng
Caùc ñoái töôïng du lòch
gaén vôùi daân toäc hoïc
Caùc ñoái töôïng vaên hoùa
theå thao coù tính söï kieän
Khoâng toàn taïi caùc nguoàn taøi nguyeân töï thaân laø du lòch maø chæ coù nhöõng
nguoàn taøi nguyeân coù theå khai thaùc vaø söû duïng ñöôïc trong nhöõng ñieàu kieän kinh
teá vaø coâng nghieäp nhaát ñònh.
Nguoàn: G. Cazes, R. Lanquar vaø Y. Raynouard (2000), trang 44.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 43448[1].pdf