Đề tài Giám Đốc Tài chính và việc hoạch định chiến lược tài chính trong doanh nghiệp

hieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp phoái coå töùc phaûi ñöôïc thöïc hieän coù tính ñeán quyeàn lôïi cuûa nhöõng caù nhaân, toå chöùc ñöôïc höôûng coå töùc vaø caû nhöõng cô hoäi ñaàu tö trong töông lai. Quaûn lyù ruûi ro, Kieåm soaùt toát ruûi ro cuûa coâng ty laø moät vaán ñeá maø baát cöù moät nhaø quaûn trò naøo cuõng mong muoán, caùc loaïi ruûi ro naøy kieåm soaùt ñöôïc vaø caû khoâng kieåm soaùt ñöôïc töø goác ñoä doanh nghieäp, do vaäy vieäc theo doõi dieãn bieán theo thôøi gian cuõng nhö khaû naêng döï ñoaùn nhöõng ruûi ro naøy laøm cho doanh nghieäp coù phoøng ngöøa vaø phaûn öùng toát tröôùc söï bieán ñoäng cuûa noù . Quaûn lyù ruûi ro laø moät vaán ñeà heát söùc quan troïng trong vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính cho doanh nghieäp. Döï ñoaùn tröôùc nhöõng bieán coá xaûy ra, caùc Giaùm ñoác taøi chính leøo laùi con thuyeàn taøi chính cuûa doanh nghieäp mình moät caùch vöõng chaéc vaø ñaáy laø moät trong nhöõng nhaân toá cuûa söï phaùt trieån beàn vöõng. Chung quy laïi, caùc giaùm ñoác taøi chính laø ngöôøi chuû choát trong vieäc thöïc hieän caùc nhieäm vuï chieán löôïc sau • Kieåm tra moïi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh • Thieát laäp heä thoáng kieåm soaùt noäi boä doanh nghieäp • Quaûn trò taøi chính, döï baùo lôïi nhuaän, ruûi ro ñaàu tö • Xaây döïng caùc chieán löôïc veà ñaàu tö taøi chính phuø hôïp vôùi phaùt trieån coâng ty ôû töøng thôøi ñieåm, giai ñoaïn. Vôùi nhöõng nhieäm vuï neâu treân, giaùm ñoác taøi chính ñöôïc ví nhö “nhaø coá vaán”, “nhaø hoaïch ñònh chieán löôïc” ñoù laø caùnh tay phaûi cuûa nhaø laõnh ñaïo doanh nghieäp, hay noùi caùch khaùc ñoù laø ngöôøi giöõ chìa khoaù thaønh coâng cuûa doanh nghieäp . 1.3 Giaùm ñoác taøi chính vôùi vieäc thöïc hieän ba quyeát ñònh taøi chính Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính laø vieäc thöïc hieän cuøng luùc caû ba quyeát ñònh taøi chính, moät chieán löôïc taøi chính “ñuùng ñaén” coù vai troø voâ cuøng quan troïng trong tieán trình phaùt trieån beàn vöõng cuûa doanh nghieäp. Trong giai ñoaïn hieän nay, gia nhaäp WTO caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñöùng tröôùc söùc eùp veà caïnh tranh raát lôùn. Neáu doanh nghieäp xaây döïng ñöôïc moät noäi löïc maïnh – taøi chính maïnh - thì traùnh ñöôïc nhöõng tröôït ngaõ treân thöông tröôøng. Gaùnh naëng ñoù thuoäc veà phaàn traùch nhieäm cuûa giaùm ñoác taøi chính, ngöôøi quaûn lyù vaø söû duïng voán cuûa doanh nghieäp, ngöôøi anh caû trong nhoùm ngöôøi ñöa ra vaø thöïc hieän caùc quyeát ñònh taøi chính ñoù laø quyeát ñònh ñaàu tö, quyeát ñònh taøi trôï vaø quyeát ñònh phaân phoái . Trang 51 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp Thöù nhaát, quyeát ñònh ñaàu tö : Ñaàu tö ñöôïc hieåu nhö laø söï hy sinh giaù trò chaéc chaén ôû thôøi ñieåm hieän taïi ñeå ñoåi laáy khaû naêng khoâng chaéc chaén giaù trò trong töông lai. Quyeát ñònh ñaàu tö laø quyeát ñònh quan troïng nhaát trong ba quyeát ñònh, vieäc löïa choïn moät lónh vöïc, moät saûn phaåm, moät dòch vuï ñeå ñaàu tö thì doanh nghieäp phaûi caên cöù vaøo nhöõng chæ tieâu sau : • Doøng thu trong suoát chu kyø soáng cuûa cuûa döï aùn • Doøng chi ñaàu tö, chi hoaït ñoäng trong chu kyø soáng cuûa döï aùn • Löôïng hoaù ruûi ro • Tính toaùn caùc chæ tieâu NPV, IRR, PI… vaø so vôùi hoaït ñoäng cuûa ngaønh. Neáu caùc chæ tieâu naøy ñöôïc tính toaùn coù caên cöù vaø xaùc thöïc thì chính keát quaû ñoù giuùp nhaø ñaàu tö coù caùi nhìn toaøn dieän nhaát ñeå töø ñoù ñöa ra quyeát ñònh coù neân ñaàu tö hay khoâng. Thöïc hieän toát ñieàu naøy seõ loaïi boû ñi nhöõng caûm tính trong quyeát ñònh cuûa nhaø ñaàu tö. Ñeå thöïc hieän coâng vieäc naøy moät caùch toát nhaát, khoâng ai khaùc hôn ñoù chính laø giaùm ñoác taøi chính. Vôùi taàm nhìn chieán löôïc, vôùi kieán thöùc vöõng vaøng, vôùi khaû naêng döï ñoaùn vaø tính toaùn vôùi nhöõng con soá cuï theå ñaây chính laø cô sôû quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa döï aùn cuõng nhö söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Thöù hai, ñoù laø quyeát ñònh taøi trôï : Caân nhaéc trong vieäc söû duïng nguoàn taøi trôï naøo ñeå thöïc hieän caùc döï aùn vaø caùc hoaït ñoäng ngaøy caøng môû roäng cuûa doanh nghieäp vôùi muïc ñích ñaït ñöôïc chi phí söû duïng voán thaáp nhaát. Thöïc hieän coâng vieäc naøy khoâng ai khaùc hôn ñoù chính laø giaùm ñoác taøi chính. Taøi trôï baèng nguoàn voán vay coù nhöõng lôïi theá nhaát ñònh, “ Taám laù chaén thueá” töø tieàn vay mang laïi ñeå ñaït ñöôïc caáu truùc voán toái öu vaø taïo ra ñoøn baåy taøi chính nhaèm naâng cao giaù trò coå phaàn. Caùc giaùm ñoác taøi chính söû duïng caùc nguoàn taøi trôï nhaèm giuùp doanh nghieäp toái öu hoaù caáu truùc voán cuûa mình ñeå ñaït ñöôïc chi phí söû duïng voán bình quaân thaáp nhaát .Nhöõng maët traùi cuûa vieäc huy ñoäng voán nhö chi phí phaùt haønh coå phaàn môùi, phí cuûa vieäc söû duïng lôïi nhuaän giöõ laïi … seõ ñöôïc caùc giaùm ñoác taøi chính moå xeû, phaân tích moät caùch chi tieát nhaát Trang 52 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp caùc nguoàn taø trôï coù theå keå ñeán nhö sau : • Neân giöõ laïi lôïi nhuaän ñeå söû duïng hay neân ñi vay? • Neân ñi vay hay neân phaùt haønh coå phieáu môùi ? • Neân giöõ laïi lôïi nhuaän hay phaùt haønh coå phieáu môùi ? Thöù ba, quyeát ñònh phaân phoái : Quyeát ñònh phaân phoái giaûi quyeát moät caùch coâng baèng vaø oån thoaû quyeàn lôïi cuûa coå ñoâng treân cô sôû phuïc vuï cho muïc tieâu cuûa coâng ty ñeà ra . Traû hay khoâng traû coå töùc vaø coå töùc seõ ñöôïc traû laø bao nhieâu? ñieàu ñoù laø caû moät ngheä thuaät bôûi vì noù lieân quan raát lôùn ñeán quyeát ñònh ñaàu tö cuûa caùc coå ñoâng, noù lieân quan raát lôùn ñeán giaù trò cuûa doanh nghieäp döôùi caùi nhìn cuûa nhaø ñaàu tö vaø giaù cuûa coå phieáu treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Caùc nhaø ñaàu tö thöôøng coù xu höôùng thích moät chính saùch coå töùc oån ñònh, ñieàu naøy laøm cho giaù cuûa chöùng khoaùn khoâng coù bieán ñoäng thaát thöôøng vaø trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy thöôøng thaáy giaù coå phieáu treân thò tröôøng coù xu höôùng ñi leân. Theá nhöng, tuyø thuoäc vaøo muïc tieâu cuûa doanh nghieäp ôû moãi giai ñoaïn phaùt trieån maø chính saùch coå töùc seõ ñöôïc aùp duïng thích hôïp. 2. Giaûi phaùp veà xaây döïng chieán löôïc taøi chính Xaây döïng chieán löôïc taøi chính, moät vaán ñeà coøn khaù môùi meõ ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam hieän nay. Chieán löôïc taøi chính phaûi ñöôïc xaây döïng thích öùng ñoái vôùi moãi giai ñoaïn phaùt trieån cuûa doanh nghieäp vaø ñieàu quan troïng laø noù phaûi ñöôïc gaén keát vôùi thöïc teá, vôùi nhöõng ñaëc ñieåm chung cuûa caùc doanh nghieäp vaø thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam . Chieán löôïc taøi chính noù bao haøm moät yù nghóa roäng veà ruûi ro, lôïi nhuaän, nguoàn taøi trôï vaø quyeát ñònh phaân phoái, chieán löôïc taøi chính ñöôïc xaây döïng trong moät thôøi gian töông ñoái daøi xaùc ñònh, gaén vôùi moãi giai ñoaïn phaùt trieån cuï theå cuûa doanh nghieäp. Treân cô sôû töông quan nghòch giöõa ruûi ro kinh doanh vaø ruûi ro taøi chính, tuyø theo moãi giai ñoaïn cuï theå caùc thoâng soá naøy phaûi ñöôïc xaây döïng moät caùch phuø hôïp nhaát. Caùc thoâng soá trong töøng giai ñoaïn ñöôïc ñöa ra trong phaàn giaûi phaùp döôùi ñaây laø keát quaû vaø laø hieän traïng cuûa vieäc keát hôïp toaøn boä tình hình saûn xuaát, kinh Trang 53 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp doanh, phaùt trieån cuûa doanh nghieäp, chính vì theá trong töøng giai ñoaïn cuï theå caùc thoâng soá naøy ñöôïc xem laø cô sôû ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh taøi chính thích hôïp. Chieán löôïc taøi chính gaén vôùi chu kyø soáng cuûa doanh nghieäp. 2.1.Khôûi söï kinh doanh 2.1.1 Caùc thoâng soá chieán löôïc taøi chính : Khôûi ñaàu doanh nghieäp vôùi nhöõng chæ soá vaø ñaùnh giaù chæ soá nhö sau : 1. Ruûi ro kinh doanh Raát cao 2. Ruûi ro taøi chính Raát thaáp 3. Nguoàn taøi trôï Voán maïo hieåm 4. Chính saùch coå töùc Tyû leä traû coå töùc : 0 5. Trieån voïng taêng tröôûng töông lai Raát cao 6. Tyû soá giaù thu nhaäp ( P/E) Raát cao 7. Thu nhaäp treân moãi coå phaàn ( EPS) Danh nghóa hoaëc aâm 8. Giaù coå phaàn . Taêng nhanh hoaëc bieán ñoäng cao. 2.1.2 Söï caàn thieát cuûa Quyõ ñaàu tö maïo hieåm cho DN khôûi söï Möùc ñoä raát cao cuûa ruûi ro kinh doanh vaø nhu caàu ruûi ro taøi chính thaáp, chính laø nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá nhaát ñònh trong vieäc huy ñoäng voán töø beân ngoaøi, vì leõ ñoù moät vieäc heát söùc caàn thieát ñoù laø huy ñoäng voán töø caùc nhaø voán ñaàu tö maïo hieåm Moâ hình ñaàu tö maïo hieåm baét ñaàu tö giöõa thaäp kyõ 80 taïi Myõ daønh cho caùc doanh nghieäp coâng ngheä cao cuûa tö nhaân. Quyõ ñaàu tö maïo hieåm ñaõ taïo ñöôïc daàu aán cuûa mình treân neàn kinh teá Myõ vaø theá giôùi. Ñaàu tö coå phaàn vaøo caùc coâng ty môùi khôûi söï ñöôïc goïi laø ñaàu tö maïo hieåm (Venture capital). Caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm naøy thöôøng laø caùc nhaø ñaàu tö chuyeân nghieäp bao goàm caùc giaùm ñoác ñaàu tö quaûn lyù caùc quyõ voán maïo hieåm, caùc coâng ty chuyeân bieät, caùc nhaø ñaàu tö giaøu coù. ÔÛ Vieät Nam hieän nay, caùc quyõ ñaàu tö vaø caùc ñònh cheá taøi chính trung gian khaùc trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi ngaøy caøng phaùt trieån seõ laø ñoái taùc thích hôïp cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû vaø caùc coâng ty môùi khôûi söï. Caùc ñònh cheá taøi chính naøy saún saøng ñaàu tö vaøo caùc coâng ty môùi khôûi söï, hoï chaáp nhaän ruûi ro cao ñi keøm vôùi baát kyø moät ñaàu tö cuï theå naøo baèng caùch trieån khai moät danh muïc bao goàm caùc ñaàu tö rieâng reõ coù cuøng möùc ñoä ruûi ro cao. Nhö vaäy, vieäc thaát baïi hoaøn toaøn cuûa moät vaøi ñaàu tö trong danh muïc ñöôïc buø tröø baèng thaønh coâng vöôït baäc cuûa caùc ñaàu tö khaùc. Haàu heát caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm coù moät giôùi haïn ñaàu tö töông ñoái ngaén thöôøng töø ba ñeán 5 naêm. Ñieàu naøy hôïp lyù vì hoï muoán taäp trung ñaàu tö trong thôøi kyø khôûi söï coù ruûi ro cao cuûa doanh nghieäp. Hoï mong muoán ñaït ñöôïc laõi voán vaø taùi ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp môùi khôûi söï khaùc . Trang 54 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp Ñaàu tö maïo hieåm ñöôïc hieåu nhö laø ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc, saûn phaåm coù ruûi ro cao theá nhöng lôïi nhuaän ñaït ñöôïc ( neáu ñöôïc ) laø raát lôùn. Caùc nhaø ñaàu tö Venture Capital thöôøng khoâng muoán söû duïng khaùi nieäm maïo hieåm khi noùi ñeán loaïi hình ñaàu tö naøy. Nhöng treân thöïc teá ñaây laø moät loaïi hình ñaàu tö tieàm aån ñoä ruûi ro cao. Ñoái töôïng tieáp nhaän ñaàu tö thöôøng khoâng phaûi laø nhöõng doanh nghieäp ñaõ thaønh danh treân thöông tröôøng, coù tieàm löïc veà taøi chính maø laø nhöõng coâng ty khôûi nghieäp, thieáu caû voán laãn kinh nghieäm toå chöùc, quaûn lyù, kinh doanh. Vì vaäy, khaû naêng thaønh coâng cuõng töông ñöông vôùi khaû naêng thaát baïi duø raèng vieäc löïc choïn doanh nghieäp ñaàu tö ñöôïc thöïc hieän heát söùc saùt sao vaø kyõ caøng. Thaäp kyû 80 cuõng laø thôøi ñieåm moâ hình Quyõ ñaàu tö maïo hieåm du nhaäp sang Myõ, sau ñoù lan daàn ra Chaâu AÙ vaø môùi ñaây laø Vieät Nam. Töø naêm 1991, coù moät soá Quyõ ñaàu tö maïo hieåm hoaït ñoäng ôû nöôùc ta nhöng chæ ñeán khi taäp ñoaøn IDG chính thöùc vaøo cuoäc thì thò tröôøng naøy môùi trôû neân soâi ñoäng Taïi Vieät Nam ngaøy 25/3/2005 quyõ ñaàu tö maïo hieåm IDG Vieät Nam ( IDG Ventures Vieät Nam ) ñaõ khai tröông vaên phoøng taïi TP Hoà Chí Minh vaø chính thöùc coâng boá ñaàu tö vaøo coâng ty giaûi phaùp phaàn meàm Hoaø Bình – Peace soft- vaø coâng ty phaàn meàm Isphere. Hai doanh nghieäp naøy ñeàu coù saûn phaåm, giaûi phaùp kinh doanh ñi theo xu höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh coâng ngheä thoâng tin coù nhieàu tieàm naêng phaùt trieån trong töông lai Veà baûn chaát, caùc nhaø ñaàu tö vaãn coù theå kieåm soaùt ñöôïc ruûi ro khi maø hoï khoâng chæ ñaàu tö tieàn maø coøn caû kinh nghieäm trong toå chöùc, quaûn lyù doanh nghieäp, caùc nhaø ñaàu tö seõ tham gia ñeå vaïch ra chieán löôïc phaùt trieån, xaây döïng keá hoaïch kinh doanh, keá hoaïch taøi chính, chieán löôïc taøi chính, kieàm cheá ruûi ro vaø vöôn tôùi caùi ñích cuoái cuøng laø soá lieäu minh baïch vaø nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Ñoái vôùi voán ñaàu tö maïo hieåm, ngöôøi quaûn lyù voán laø ngöôøi boû tieàn cuûa mình cho coâng ty tieáp nhaän ñaàu tö. Vì vaäy, ñoù laø moät phaàn coâng vieäc, laø moät phaàn ñaàu tö cuûa hoï. Hoï trôû thaønh moät thaønh toá cuûa coâng ty. Hoï khoâng aên löông cuûa coâng ty maø chæ giuùp coâng ty phaùt trieån. Vì vaäy, moái quan heä giöõa nhaø ñaàu tö vaø doanh nghieäp tieáp nhaän raát toát ñeïp. Cöù sau moãi naêm, tröôùc khi coâng ty coù theå nieâm yeát ra thò tröôøng chöùng khoaùn, nhaø ñaàu tö khoâng laáy khoaûn lôïi nhuaän ra duøng maø ñeå taùi ñaàu tö cho doanh nghieäp phaùt trieån . IDG laø moät coâng ty truyeàn thoâng thuoäc loaïi lôùn nhaát theá giôùi trong lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin, chuyeân toå chöùc caùc nghieân cöùu, hoäi thaûo, söï kieän cuõng nhö caùc saûn phaåm truyeàn thoâng veà CNTT. Nhöõng lôïi nhuaän trong caùc lónh vöïc naøy . Quyõ ñaàu tö maïo hieåm IDG Vieät Nam coù keá hoaïch ñaàu tö 20 ñeán 30 doanh nghieäp coâng ngheä tö nhaân trong caùc naêm töø 2004-2010. Moåi cô hoäi seõ coù cô hoäi tieáp nhaän soá voán ñaàu tö töø quyõ ñaàu tö maïo hieåm naøy laø 500.000 ñeán 4 trieäu USD. Trang 55 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp IDG hy voïng nhöõng coâng ty naøy seõ ñaït toác ñoä taêng tröôûng 30-35% cho ñeán naêm 2010 seõ ñöôïc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn Haø Noäi. Ñieàu maø quyõ IDG mang laïi khoâng chæ ñôn thuaàn laø voán maø coøn caû kinh nghieäm vaø thöïc tieãn ñaõ aùp duïng thaønh coâng töø 5 quyõ maïo hieåm vaø ñang trieån khai thaønh coâng treân theá giôùi 2.1.3 Laøm theá naøo ñeå caùc DN Vieät Nam thu huùt voán ñaàu tö maïo hieåm ? Ñoái vôùi caùc Quyõ ñaàu tö maïo hieåm taïi thò tröôøng Vieät Nam, trôû ngaïi lôùn nhaát cuûa vieäc ñaàu tö maïo hieåm hieän nay chính laø chính saùch cuûa Nhaø Nöôùc quy ñònh doanh nghieäp nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc naém giöõ quaù 30% coå phaàn trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Ñieàu naøy seõ gaây khoù khaên cho IDG Venture Vieät Nam vì khi caàn thieát ñeå taêng voán ñeå môû roäng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh hoaëc ñeå vöôït qua khoù khaên. Khi ñaàu tö vaøo moät doanh nghieäp IDG Venture Vietnam seõ cöû ngöôøi tham gia vaøo hoäi ñoàng quaûn trò ñeå ñöa ra yù kieán veà chieán löôïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. vì sôï phía Vieät Nam naém giöõ coå phaàn lôùn coù theå chuû ñoäng trong vieäc “ haát caúng” . Chính saùch Nhaø Nöôùc quy ñònh caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc naém giöõ 30% coå phaàn, trôû ngaïi naøy xuaát phaùt töø phía nhaø nöôùc, nhö theá khaéc phuïc baèng caùch naøo?, coù neân chaêng Nhaø Nöôùc nôùi roäng bieân ñoä cao hôn 30% cho quyõ ñaàu tö maïo hieåm cho hoï coù theå an taâm, khoâng sôï bò “haát caúng” ra khoûi guoàng maùy cuûa doanh nghieäp khi doanh nghieäp ñaõ thöïc söï phaùt trieån cuõng nhö baûo ñaûm ñöôïc nhu caàu gia taêng voán trong hoaït ñoäng ngaøy caøng phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Xaây döïng chieán löôïc, moät vaán ñeà heát söùc quan troïng maø Quyõ ñaàu tö raát quan taâm, do vaäy caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn phaûi xaây döïng cho mình moät chieán löôïc kinh doanh toát vaø cho Quyõ nhieàu quyeàn haïn trong vieäc ra quyeát ñònh veà chieán löôïc kinh doanh, vaán ñeà taêng giaûm voán ñaàu tö . Yeáu toá veà nhaân löïc, ngöôøi laõnh ñaïo thoâng minh, taøi naêng, chaêm chæ vaø taâm huyeát moâi tröôøng laøm vieäc, tinh thaàn laøm vieäc cuûa nhaân vieân, söï gaén boù cuûa hoï vaø möùc ñoä quan taâm cuûa laõnh ñaïo ñoái vôùi nhaân vieân. Ñoù laø nhöõng vaán ñeà maø doanh nghieäp Vieät Nam caàn chuù troïng hôn nöõa ñeå taïo cho mình moät vaên hoaù môùi, moät phong caùch môùi vaø ñaây cuõng laø moät trong nhöõng ñieàu kieän tieân quyeát maø quyõ ñaàu tö maïo hieåm chuù troïng Cuoái cuøng chính laø cô hoäi phaùt trieån cuûa coâng ty. Ñaây leõ ra ñöôïc xem laø vaán ñeà quan troïng nhaát, nhöng taïi sao laïi ñöôïc ñaët cuoái cuøng trong nhoùm caùc yeáu toá caàn thieát ñeã thu huùt Quyõ ñaàu tö maïo hieåm. Vaán ñeà laø, thöïc teá thò tröôøng Vieät Nam laø moät thò tröôøng môû cuûa moät ñaát nöôùc cuûa ñang böôùc vaøo giai ñoaïn phaùt trieån, vôùi ñieàu kieän nhö theá noù nhö maõnh ñaát maøu môû chôø ñôïi ñöôïc khai thaùc maø Quyõ ñaàu tö maïo hieåm laø moät nhaân toá chính. Trang 56 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp 2.2 Caùc coâng ty taêng tröôûng 2.2.1 Thoâng soá chieán löôïc taøi chính : 1. Ruûi ro kinh doanh Cao 2. Ruûi ro taøi chính Thaáp 3.Nguoàn taøi trôï Caùcnhaø ñaàu tö CP taêng tröôûng 4.Chính saùch coå töùc Tyû leä traû coå töùc danh nghóa 5.Trieån voïng taêng tröôûng töông lai Cao 6.Tyû soá giaù thu nhaäp ( P/E) Cao 7.Thu nhaäp treân moãi coå phaàn ( EPS) Thaáp 8.Giaù coå phaàn . Taêng tröôûng nhöng deã bieán ñoäng Trong giai ñoïan naøy seõ xuaát hieän söï chuyeån hoùa giöõa caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm sang caùc nhaø ñaàu tö voán coå phaàn môùi, nghóa laø caùc nhaø ñaàu tö môùi seõ thay theá caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm. Nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm laø moät coå ñoâng lyù töôûng cho coâng ty ruûi ro cao môùi thaønh laäp, theá nhöng vieäc giöõ nhaø ñaàu tö laïi trong suoát quaù trình caùc chuyeån bieán cuûa coâng ty qua giai ñoïan taêng tröôûng laø khoâng thích hôïp. Tuy nhieân ruûi ro kinh doanh tieáp tuïc cao cuûa haàu heát caùc coâng ty taêng tröôûng nhanh coù nghóa laø phöông thöùc taøi trôï sao cho ruûi ro thaáp vaãn ñuùng. ñieàu naøy ñoøi hoûi tìm kieám caùc nhaø ñaàu tö voán coå phaàn môùi, laø ngöôøi saún saøng ñeå khoâng chæ mua laïi toaøn boä voán maïo hieåm ban ñaàu maø coøn cung caáp caùc nguoàn voán caàn thieát trong suoát thôøi kyø taêng tröôûng nhanh naøy. Caùc nhaø ñaàu tö môùi ñang thöïc hieän caùc ñaàu tö coù ruûi ro thaáp hôn so vôùi caùc nhaø ñaàu tö voán maïo hieåm, bôûi vì thöôøng thì luùc naøy caùc saûn phaåm ñaõ ñöôïc chöùng minh vaø ít nhaát coù moät soá khaùch haøng chaáp nhaän saûn phaåm cuï theå do coâng ty cung caáp vaø baây giôø coâng ty cuõng hieän höõu thaät söï chöù khoâng phaûi chæ laø keá hoaïch kinh doanh vaø saûn phaåm nhö tröôùc ñaây khi ñang huy ñoäng nguoàn taøi trôï ban ñaàu. Vì vaäy coù theå tìm kieám caùc nhaø ñaàu tö treân moät sô sôû roäng hôn ñeå huy ñoäng nguoàn voán coå phaàn môùi naøy, coù theå keå ñeán vieäc phaùt haønh ra coâng chuùng . 2.2 .2 Caùc doanh nghieäp Vieät Nam trong giai ñoaïn taêng tröôûng vaø nhöõng chính saùch neân aùp duïng Giaûi phaùp veà tyû leä giöõ laïi trong coå töùc cao ñeå taøi trôï cho taêng tröôûng trong töông lai Ñoái vôùi moät coâng ty taêng tröôûng cao, neân giöõ laïi tyû leä trong coå töùc cao ñeå taøi trôï cho taêng tröôûng töông lai naøy. Coâng ty chæ tieán haønh chi traû coå töùc sau khi ñaõ ñaùp öùng caùc nhu caàu veà ñaàu tö vaø duy trì ñöôïc tyû leä cô caáu voán muïc tieâu cuûa coâng ty Ñaây laø moät nguoàn voán ñeå ñaàu tö deå nhaát vaø ít toán keùm nhaát. Xeùt töø goác ñoä caùc nhaø ñaàu tö, caùc coå ñoâng öa thích coâng ty giöõ laïi lôïi nhuaän ñeå taùi ñaàu tö hôn laø chia coå töùc neáu nhö möùc doanh lôïi maø coâng ty ñaït ñöôïc do taùi ñaàu tö cao hôn möùc doanh lôïi maø caùc nhaø ñaàu tö coù theå thu ñöôïc neáu taùi ñaàu tö ôû nôi khaùc . Trang 57 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp Tuy nhieân, caùc coâng ty khoâng neân aùp duïng moät caùch quaù cöùng nhaéc seõ daãn ñeán söï baát oån cao trong tyû leä chi traû coå töùc, chaúng haïn neáu caùc cô hoäi ñaàu tö trong moät chu kyø kinh doanh laø nhieàu, coâng ty seõ traû coå töùc ôû möùc raát thaáp hoaëc khoâng chi traû. Ngöôïc laïi neáu trong thôøi gian tieáp theo, coâng ty khoâng coù cô hoäi ñaàu tö coù laõi, tyû leä chi traû coå töùc seõ ôû möùc raát cao. Ñieàu naøy seõ aûnh höôûng lôùn ñeán giaù coå phieáu cuûa coâng ty cuõng nhö hình aûnh cuûa coâng ty trong caùc maét caùc coå ñoâng . Giaûi phaùp veà caùc phaùt haønh ñaëc quyeàn ñeå thu huùt voán ñaàu tö Phaùt haønh ñaëc quyeàn nhö theá naøo ? YÙ ñoà chuû ñaïo cuûa giai ñoaïn naøy laø gia taêng thò phaàn cuõng nhö giuùp phaùt trieån toång quy moâ thò tröôøng. Chính vì leõ ñoù caùc coâng ty taêng tröôûng cao coù theå taøi trôï cho taêng tröôûng cuûa mình baèng caùc khoaûn thu nhaäp töø laàn coå phaàn ban ñaàu, tieáp theo baèng moät tyû leä lôïi nhuaän hieän haønh ñöôïc giöõ laïi cao. Trong nhöõng tröôøng hôïp moät tyû leä chi traû coå töùc baèng 0 cuõng khoâng theå luoân luoân cung öùng ñaày ñuû voán ñeå ñaùp öùng toác ñoä taêng tröôûng mong muoán cuûa coâng ty. Chính vì nhöõng ñaëc ñieåm rieâng coù trong töøng giai ñoaïn, doanh nghieäp khi coù nhu caàu huy ñoäng theâm voán thì voán naøy neân laø voán coå phaàn do möùc ñoä ruûi ro kinh doanh tieáp tuïc cao. Khi moät coå phaàn môùi ñöôïc phaùt haønh, toång giaù trò môùi cuûa coâng ty ñöôïc chia cho toång soá coå phaàn ñeå coù ñöôïc giaù trò môùi cuûa moåi coå phaàn. Keát quaû laø baát kyø cheânh leäch naøo trong giaù phaùt haønh seõ töôïng tröng cho moät söï chuyeån dòch taøi saûn töø coå ñoâng naøy sang coå ñoâng khaùc. Tröôøng hôïp doanh nghieäp ñaõ thieát laäp keá hoaïch ñaàu tö. Doanh nghieäp cuõng ñaõ xaùc ñònh keá hoaïch naøy caàn taøi trôï bao nhieâu töø voán vay vaø bao nhieâu töø lôïi nhuaän giöõ laïi. Baát cöù tieàn thaëng dö naøo cuõng seõ ñöôïc chi traû coå töùc . Trong tröôøng hôïp muoán taêng chi traû coå töùc maø khoâng laøm thay ñoåi chính saùch ñaàu tö vaø vay nôï, tieàn taêng theâm phaûi ñeán töø ñaâu ñoù. Neáu doanh nghieäp coá ñònh chính saùch vay nôï thì chæ coøn caùch taøi trôï cho coå töùc taêng theâm laø phaûi in theâm nhieàu coå phaàn hôn vaø baùn chuùng ñi. Caùc coå ñoâng môùi chæ saún loøng trôû thaønh thaønh vieân cuûa coâng ty khi naøo baïn chaøo baùn cho hoï nhöõng coå phaàn coù giaù trò töông ñöông nhöõng gì hoï ñaõ maát. Nhöng doanh nghieäp coù khaû naêng laøm ñieàu ñoù nhö theá naøo khi maø caùc taøi saûn, lôïi nhuaän, caùc cô hoäi ñaàu tö vaø do ñoù giaù trò thò tröôøng, taát caû ñeàu khoâng thay ñoåi?. Caâu caû lôøi laø phaûi coù “söï chuyeån dòch giaù trò” töø coå ñoâng cuû sang coå ñoâng môùi. Caùc coå ñoâng môùi nhaän ñöôïc coå phaàn vöøa ñöôïc in ra, moåi coå phaàn trò giaù ít hôn so vôùi tröôùc khi coù thoâng baùo thay ñoåi coå töùc vaø coå ñoâng cuû seõ chòu moät khoaûn loã voán ( Capital loss) treân coå phaàn cuûa mình. Phaàn loã voán naøy ñöôïc buø tröø baèng coå töùc tieàn maët maø hoï nhaän ñöôïc . Trang 58 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp ( Xem sô ñoà sau ) Toaøn boä giaù trò doanh nghieäp ( theo chieàu thaúng ñöùng ) Coå ñoâng môùi Giaù trò moåi coå phaàn tröôùc khi Chia coå töùc Coå ñoâng cuõ Vaø sau khi Chia coå töùc Toång soá coå phaàn Toång soá coå phaàn Doanh nghieäp naøy chi traû coå töùc baèng moät phaàn ba giaù trò cuûa noù vaø huy ñoäng tieàn baèng caùch baùn coå phaàn môùi. Chuyeån dòch giaù trò sang coå ñoâng naém giöõ coå phaàn môùi baèng chi traû coå töùc. Toång giaù trò doanh nghieäp khoâng bò taùc ñoäng bôûi chính saùch coå töùc . Hình treân cho thaáy, chuyeån dòch giaù trò naøy xaûy ra nhö theá naøo. Doanh nghieäp giaû ñònh cuûa chuùng ta chi traû 1/3 toång giaù trò lôïi nhuaän cuûa mình vôùi tö caùch laø coå töùc vaø huy ñoäng theâm tieàn ñeå laøm ñieàu ñoù baèng caùch baùn caùc coå phaàn môùi. Khoaûn loã voán cuûa coå ñoâng môùi töôïng tröng baèng moät suït giaûm trong quy moâ cuûa hôïp ñaäm. Nhöng khoaûn loã voán seõ ñöôïc buø tröø moät caùch töông öùng bôûi söï thaät laø nguoàn tieàn môùi huy ñoäng ( hoäp traéng) seõ ñöôïc chi traû cho coå ñoâng cuõ döôùi hình thöùc coå töùc. Trang 59 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp Quay laïi vaán ñeà treân, chuùng ta thaáy raèng noå löïc phaùt haønh caùc coå phaàn môùi vôùi moät cheânh leäch giaù cao so vôùi giaù coå phaàn hieän haønh laø khoâng thöïc teá, vì moät nhaø ñaàu tö môùi saùng suoát seõ thích mua coå phaàn hieän haønh tröïc tieáp töø thò tröôøng chöùng khoaùn hôn laø mua coå phaàn môùi vôùi giaù cao hôn cuûa coâng ty. Do vaäy, ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu huy ñoäng voán coå phaàn môùi taêng theâm, coâng ty seõ xem xeùt vieäc phaùt haønh môùi vôùi moät chieác khaáu giaûm so vôùi giaù thò tröôøng hieän haønh, nhöng laøm thö theá seõ xaûy ra tình traïng töôùc ñoaït tieàn cuûa caùc coå ñoâng hieän taïi. Tröôøng hôïp naøy coù theå traùnh ñöôïc neáu nhö caùc coå ñoâng hieän taïi coù ñaëc quyeàn mua caùc coå phaàn ñöôïc chieác khaáu giaûm giaù naøy theo tyû leä coå phaàn hoï naém giöõ; ñaây goïi laø “caùc phaùt haønh ñaëc quyeàn”. Ñeán luùc naøy, coâng ty nghieân cöùu vaø ñöa ra quyeát ñònh phuø hôïp cho vieäc nhaø ñaàu tö cuû coù theå mua bao nhieâu coå phaàn môùi khi ñang naém giöõ moät soá coå phaàn hieän höõu, Ví duï phaùt haønh ñaëc quyeàn 1 cho 5 coù nghóa laø vôùi moãi 5 coå phaàn hieän höõu, coå ñoâng coù cô hoäi mua 1 coå phaàn môùi ñöôïc cung öùng ra coâng chuùng, coâng ty khoâng theå buoäc caùc coå ñoâng hieän taïi mua theâm baát kyø coå phaàn naøo cuûa coâng ty vaø vì vaäy hoï coù moät quyeàn löïa choïn mua caùc coå phaàn môùi naøy. Coå phaàn môùi ñang ñöôïc phaùt haønh vôùi giaù thaáp hôn giaù thò tröôøng hieän haønh cuûa caùc coå phaàn hieän höõu, quyeàn löïa choïn naøy seõ coù moät giaù trò vaø neáu caùc coå ñoâng hieän taïi muoán, hoï coù theå baùn quyeàn naøy laïi cho ngöôøi khaùc . Coå phaàn ñöôïc baùn vôùi giaù naøo cho ñaëc quyeàn ? Moät ví duï ñieån hình, coâng ty Hoaø Bình muoán taêng voán coå phaàn ñeå taøi trôï cho chöông trình trieån khai saûn phaåm ñaàu trieån voïng vaø ñeå taøi trôï toác ñoä taêng tröôûng cao lieân tuïc cuûa mình. Coâng ty muoán huy ñoäng 100 trieäu USD voán coå phaàn qua phaùt haønh ñaëc quyeàn. Coå phaàn môùi phaùt haønh cuûa coâng ty goàm 10 trieäu coå phaàn vôùi meänh giaù 10$, hieän taïi ñang ñöôïc baùn vôùi giaù 50$, töùc voán hoaù theo thò tröôøng cuûa coâng ty baèng 500 trieäu USD thu nhaäp moãi coå phaàn hieän taïi laø 2.5$ vaø coå töùc moãi coå phaàn laø 0.5$ Coá vaán taøi chính cuûa coâng ty ñeà xuaát moät phaùt haønh ñaëc quyeàn 1 cho 4 vôùi giaù 45$ moãi coå phaàn ñeå huy ñoäng 112.5 trieäu SUD, khoâng keå chi phí phaùt haønh. Chæ soá P/E trong tröôøng hôïp naøy P/E baèng 20 [50 $ :2.5$), coâng ty ñònh vò nhö moät coâng ty taêng tröôûng, coå töùc chæ laø 1%[0.5:50], cho thaáy caùc nhaø ñaàu tö hieän taïi ñang mua coå phaàn vôùi kyø voïng taêng tröôûng voán, treân thöïc teá coâng ty ñang naém giöõ 80% lôïi nhuaän ñeå laïi ñeå taùi ñaàu tö. Ñöùng töø goác ñoä thò tröôøng, vôùi moät thoâng baùo phaùt haønh ñaëc quyeàn, thò tröôøng chöùng khoaùn nhaän hai thoâng tin môùi ñoù laø coâng ty muoán huy ñoäng voán coå phaàn môùi vaø coâng ty döï ñònh laøm gì vôùi soá tieàn naøy. Töø ñoù thò tröôøng chöùng khoaùn phaân tích thoâng tin vaø ñieàu chænh giaù coå phaàn, tuyø theo thò tröôøng coù tin raèng Trang 60 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp phaùt haønh coå phaàn môùi seõ ñöa ñeán doøng tieàn töông lai gia taêng ñaùng keå hay khoâng, töùc laø ñaàu tö seõ coù moät hieän giaù thuaàn döông hay khoâng. Noùi caùch khaùc caùc thoâng tin töø thoâng baùo ñöôïc keát hôïp moät caùch rieâng reõ vaøo giaù coå phaàn. Neáu caùc ñaàu tö ñeà nghò coù veû haáp daãn veà maët taøi chính giaù coå phaàn coù theå taêng ñeå phaûn aùnh cô hoäi môùi naøy. Phaûn aùnh töùc khaéc cuûa thò tröôøng, giaù coå phaàn seõ chuyeån dòch ñeå phaûn aùnh hoaøn caûnh môùi naøy tröôùc khi tính ñeán taùc ñoäng daøi haïn hôn cuûa ñaàu tö caùc nguoàn voán naøy. Chuùng ta xem xeùt söï bieán ñoäng naøy nhö sau : Coâng ty Star phaùt haønh ñaët quyeàn 1 cho 4 vôùi giaù 45$ moãi coå phaàn. Vò theá hieän taïi 10 trieäu coå phaàn x 50$ - 500 trieäu ñoâ la Phaùt haønh ñaïc quyeàn 1 cho 4 2.5 trieäu coå phaàn x 45$ - 112.5 trieäu ñoâla Vò theá töùc thôøi khi thoâng baùo 12.5 trieäu coå phaàn x 49$ - 612.5 trieäu ñoâ Coå ñoâng ñöôïc mua coå phaàn vôùi giaù 45$ Giaù sau ñaëc quyeàn cuûa taát caû caùc coå phaàn 49$ Giaù trò ñaëc quyeàn 4$. Trong tröôøng hôïp nhö vaäy, giaû söû chuùng ta laáy giaù ñích thöïc cuûa thò tröôøng laø 49$/coå phaàn, giaù thò tröôøng ñaõ giaûm nheï, tröôøng hôïp naøy coù gaây neân thieät thoøi cho coå ñoâng cuû hay khoâng?, thöïc teá caùc coå ñoâng cuû seõ ñöôïc mua coå phieáu môùi vôùi giaù 45$ thay vì 49$ cuûa thò tröôøng, tröôøng hôïp hoï khoâng muoán ñaàu tö theâm thì hoï coù quyeàn baùn ñaëc quyeàn cuûa mình ñeå laáy veà 4$/ moãi coå phaàn ñöôïc mua ñeå buø vaøo phaàn suït giaûm ñoù. Cuoái cuøng chuùng ta nhìn nhaän raèng caùc phaùt haønh ñaët quyeàn naøy khoâng taïo ra lôïi cuõng khoâng gaây thieät haïi, duø coå ñoâng nhaän hay baùn noù ñi. Ñieàu kieän caàn cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñeå phaùt haønh ñaëc quyeàn Taïi Vieät Nam hieän nay do ñieàu kieän thò tröôøng chöùng khoaùn chöa thöïc söï phaùt trieån maïnh, Nhaø Nöôùc chöa coù quy ñònh veà phaùt haønh ñaëc quyeàn, coøn raát ít caùc coâng ty coå phaàn leân saøn, caùc nhaø ñaàu tö chöa thöïc söï tin töôûng vaøo caùc baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp, do vaäy ñeå caùc phaùt haønh ñaëc quyeàn trieån khai ñöôïc taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam thì caàn caùc ñieàu kieän sau : • Ñöôïc söï cho pheùp cuûa Nhaø Nöôùc • Thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån vaø caùc doanh nghieäp cuõng nhö caùc nhaø ñaàu tö tham gia ñuû lôùn • Caùc baûn caùo baïch phaûi ñöôïc cô quan kieåm toaùn thöïc söï uy tín. Cô quan kieåm toaùn naøy chòu traùch nhieäm tröôùc nhöõng soá lieäu ñaõ ñöôïc kieåm toaùn Trang 61 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp 2.3 Coâng ty sung maõn 2.3.1 Caùc thoâng soá chieán löôïc taøi chính 1. Ruûi ro kinh doanh Trung bình 2. Ruûi ro taøi chính Trung bình 3.Nguoàn taøi trôï Lôïi nhuaän giöõ laïi coäng nôï vay 4.Chính saùch coå töùc Tyû leä traû coå töùc cao 5.Trieån voïng taêng tröôûng töông lai Trung bình ñeán thaáp 6.Tyû soá giaù thu nhaäp ( P/E) Trung bình 7.Thu nhaäp treân moãi coå phaàn ( EPS) Cao 8.Giaù coå phaàn . Oån ñònh treân thöïc teá vôùi bieán ñoäng thaáp. 2.3.2 Coå töùc cuûa coå ñoâng vaø chính saùch thöïc hieän Khi ñeán giai ñoaïn sung maõn, nhu caàu taùi ñaàu tö giaûm ñaùng keå trong khi nguoàn taøi chính laïi gia taêng . Tyû leä phaân phoái coå töùc cao neân ñöôïc aùp duïng trong giai ñoaïn naøy Caùc nhaø ñaàu tö seõ nhaän ñöôïc coå töùc cao, tuy nhieân vieäc chi traû coå töùc cao baùo hieäu söï suït giaûm taêng tröôûng trong töông lai so vôùi giai ñoaïn taêng tröôûng, caùc nhaø ñaàu tö ñònh vò ñöôïc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa coå phieáu töø ñoù coù nhöõng phaûn öùng trong phaïm vi coù theå ñieàu tieát cuûa doanh nghieäp. Moät ñieàu quan troïng laø doanh nghieäp neân döï truø tröôùc nhöõng tình huoáng coù theå xaûy ra tröôùc söï phaûn öùng raát nhaïy caûm cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn. Coå töùc ñöôïc chi traû cao, neáu söï kyø voïng veà taêng tröôûng cuûa coâng ty cao ñieàu naøy laøm cho giaù chöùng khoaùn ngaøy caøng moät cao, trong khi ñieàu naøy treân thöïc teá laø khoâng ñaït ñöôïc vaø ñeán khi nhaän ra sai laàm cuûa mình phaûn öùng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn laø seõ haønh ñoäng ngöôïc laïi moät caùch thaùi quaù, vì vaäy giaù coå phaàn thöôøng coù theå suït giaûm moät caùch ñaùng keå khi taêng tröôûng döï kieán roõ raøng laø seõ khoâng ñaït ñöôïc. Mua laïi coå phaàn ñaõ phaùt haønh, coâng ty coù theå duøng soá tieàn maët ñoù ñeå mua laïi soá coå phaàn cuûa mình vaø tieáp tuïc giöõ chuùng. Neáu coâng ty giöõ chöùng khoaùn cuûa mình nhö chöùng khoaùn toàn tröõ, sau naøy hoï coù theå baùn ra thò tröôøng nhö vaäy moät coâng ty coù theå kieám lôïi töø vieäc töï giao dòch. Haønh ñoäng mua laïi coå phaàn phaùt haønh trong giai ñoaïn sung maõn, chính saùch mua laïi coå phaàn mang nhieàu yeáu toá tích cöïc : • Mua laïi coå phaàn phuïc vuï cho muïc ñích ñaït ñöôïc moät caáu truùc voán toái öu. Khi ñoøn baåy taøi chính cuûa doanh nghieäp chöa ñaït caáu truùc voán toái öu, thay vì vay theâm ñeå ñaït ñöôïc tyû leä nôï lyù töôûng thì coâng ty coù theå mua laïi coå Trang 62 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp phaàn cuûa chính mình, chính saùch naøy laøm giaûm tyû troïng voán coå phaàn vaø do ñoù ñaït hoå trôï cho doanh nghieäp ñaït ñeán moät caáu truùc voán nôï treân voán coå phaàn toái öu • Mua laïi coå phaàn laø moät phöông thöùc phaân phoái coå töùc baèng tieàn maët giaù tieáp cho caùc coå ñoâng. Thay vì chi traû tieàn maët tröïc tieáp cho caùc coå ñoâng coâng ty coù theå mua laïi coå phaàn cuûa caùc coå ñoâng naøy. Caùch laøm naøy coù khaû naêng daãn tôùi moät taùc ñoäng tích cöïc laø trong töông lai do soá coå phaàn thaáp hôn, coå töùc treân moåi coå phaàn cao leân, khaû naêng naøy coù theå haáp daãn caùc coå ñoâng tieàm naêng vaø giaù coå phaàn taêng leân nhôø taùc ñoäng naøy . 2.4 Caùc coâng ty suy thoaùi Coâng ty ñang ñi vaøo giai ñoaïn maø saûn phaåm cuûa mình ñöùng tröôùc caùi cheát khoâng theå traùnh khoûi. Moät töông lai u aùm vôùi trieån voïng taêng tröôûng aâm, tyû soá giaù thu nhaäp thaát keát hôïp vôùi moät chieàu höôùng ñi xuoáng trong thu nhaäp moãi coå phaàn ñang xaûy ra. Trong tröôøng hôïp naøy vieäc chi traû coå töùc ñöôïc xem nhö moät haønh ñoäng hoaøn traû voán cho caùc nhaø ñaàu tö. 2.4.1 Caùc thoâng soá chieán löôïc taøi chính : 1. Ruûi ro kinh doanh Thaáp 2. Ruûi ro taøi chính Cao 3.Nguoàn taøi trôï Nôï 4.Chính saùch coå töùc Tyû leä traû coå töùc toaøn boä 5.Trieån voïng taêng tröôûng töông lai AÂm 6.Tyû soá giaù thu nhaäp ( P/E) Thaáp 7.Thu nhaäp treân moãi coå phaàn ( EPS) Thaáp vaø giaûm daàn 8.Giaù coå phaàn . Giaûm vaø taêng trong bieán ñoäng 2.4.2 Caùc giaûi phaùp taøi chính trong giai ñoaïn suy thoaùi Trong giai ñoaïn suy thoaùi, khoâng khí naëng neà vaø u aùm ñang phuû truøm leân böùc tranh taøi chính cuûa doanh nghieäp. Ñaõ ñeán luùc doanh nghieäp neân tính ñeán döïa vaøo caùi gì ñeå toàn taïi vaø toàn taïi ñöôïc bao nhieâu laâu? Vaø quan troïng hôn caû laø khaû naêng hoaøn traû cho coå ñoâng ñöôïc thöïc hieän ñeán möùc naøo ? Giaûi phaùp thöù nhaát : Döïa vaøo giaù trò cuoái cuøng cuûa taøi saûn Giaù trò thu ñöôïc cao hôn töø vieäc coâng ty söû duïng nhöõng giaù trò cuoái cuøng cuûa taøi saûn ñeå vay vaø chi traû tröôùc coå töùc. Neáu khoâng nhaän ñöôïc soá voán naøy baây giôø caùc coå ñoâng seõ nhaän moät phaân phoái voán cuoái cuøng khi coâng ty keát thuùc vaø baèng caùch vay tieàn döïa treân caùc taøi saûn naøy baây giôø, coù theå gia taêng hieän giaù coå töùc traû cho coå ñoâng vôùi laäp luaän laø chi phí nôï luoân luoân thaáp hôn chi phí voán coå phaàn, ñaëc bieät neáu lôïi ích lôïi ích cuûa laù chaén thueá coøn giaûm theâm chi phí nôï . Trang 63 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp Caàn löu yù nhöõng ñieåm ñaëc bieät trong giai ñoaïn naøy. Moät möùc lôïi nhuaän mong ñôïi töø taùi ñaàu tö vaøo moät coâng ty suy thoaùi thöôøng thaáp hôn tyû suaát lôïi nhuaän caùc coå ñoâng ñoøi hoûi. Maët khaùc doøng tieàn trong giai ñoaïn naøy töông ñoái nhaøn roãi do söï suït giaûm trong quy moâ ñaàu tö. Söï töông phaûn naøy taïo neân moät tyû leä chi traû coå töùc raát cao, noù cho thaáy moät phaàn cuûa coå töùc naøy thöïc teá laø hoaøn traû voán. Keát quaû laø caùc coå ñoâng seõ khoâng lo ngaïi khoâng ñuùng veà giaù coå phaàn suït giaûm mieãn laø hoï ñöôïc ñeàn buø ñuû baèng moät laõi suaát coå töùc cao. Trong moái töông quan nghòch giöõa ruûi ro kinh doanh vaø ruûi ro taøi chính, ruûi ro kinh doanh giaûm ñaõ daãn ñeán moâ hình chieán löôïc taøi chính toång theå cho raèng tyû leä taøi trôï nôï neân taêng trong giai ñoaïn naøy. Chuùng ta phaûi chuù troïng ñeán lôïi ích töø taám chaén thueá mang laïi vaø ñieàu naøy quyeát ñònh chi phí ñi vay seõ thaáp hôn chi phí phaûi traû coå ñoâng. Ñeán ñaây, nghe thaät maâu thuaãn – lieäu moät doanh nghieäp ñang suy thoaùi coù ñöôïc vay tieàn hay khoâng? vaø moät vaán ñeà nöõa laø khi ngaân haøng xem xeùt tình hình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp vaø aán ñònh moät möùc phí nhö theá naøo trong giai ñoaïn suy thoaùi naøy ? Tuy nhieân, vaán ñeà laø giaùm ñoác taøi chính seõ caáu truùc caùc khoaûn vay sao cho taïo ra deã daøng cho caùc ngaân haøng trong vieäc sôû höõu vaø thöïc hieän giaù trò caùc taøi saûn theá chaáp khi doanh nghieäp khoâng coøn coù theå söû duïng caùc taøi saûn naøy ñeå toàn taïi moät caùch kinh teá nöõa. Keát quaû laø vieäc söû duïng moät tyû leä taøi trôï nôï cao trong moät doanh nghieäp ñang suy thoaùi khoâng thöïc söï maâu thuaãn vôùi lyù thuyeát, vaø vaán ñeà ñeà ñaõ ñöôïc giaûi quyeát moät caùch hôïp lyù . Giaûi phaùp thöù hai : Phaùt haønh caùc ñaëc quyeàn chieác khaáu cao vaø thöïc hieän saùp nhaäp caùc coâng ty ñoàng caûnh vôùi nhau Tính treân bình dieän chung, taát caû caùc coâng ty trong giai ñoaïn naøy ñeàu rôi vaøo tình traïng suy thoaùi, hay noùi khaùc hôn laø thò phaàn giaûm suùt, vieäc saùp nhaäp caùc coâng ty laïi vôùi nhau laø vieäc thöïc hieän hôïp lyù hoaù saûn xuaát, hôïp lyù hoaù coâng suaát cuûa nhoùm ñeå loaïi boû coâng suaát cuûa ngaønh, ñieàu naøy laøm giaûm giaù baùn, duy trì thôøi gian hoaït ñoäng. Caùc coâng ty raát caàn voán ñeå taøi trôï cho muïc ñích saùp nhaäp moät ngaønh trong giai ñoaïn suy thoaùi, ñeå taùi caáu truùc caùc coâng ty ñaàu ñaøn neáu chæ taøi trôï baèng voán vay khoâng thoâi thì khoâng theå ñuû. Trong tröôøng hôïp naøy caùc coâng ty neân phaùt haønh theâm coå phaàn vaø do coâng ty ñang trong giai ñoaïn suy thoaùi, do vaäy phaûi phaùt haønh coå phaàn ñaët quyeàn vôùi chieác khaáu cao. Cuõng gioáng nhö trong giai ñoaïn phaùt haønh ñaëc quyeàn trong giai ñoaïn taêng tröôûng, nhöng giai ñoaïn naøy coù moät khaû naêng xuaát hieän ruûi ro ñoù laø giaù coå phaàn bao goàm ñaëc quyeàn suït xuoáng döôùi giaù söû duïng ñaëc quyeàn trong suoát thôøi gian Trang 64 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp cung öùng ñaëc quyeàn. Ruûi ro naøy coù theå ñöôïc baûo hieåm bôûi caùc coâng ty baûo laõnh phaùt haønh. Trong tröôøng hôïp naøy cung öùng caùc ñaëc quyeàn chieác khaáu cao ñöôïc xem laø thaát baïi khi caùc nhaø ñaàu tö maát nieàm tin vaøo coâng ty vaø caùc coå phaàn cuûa coâng ty. Ñaây laø hai giaûi phaùp loaïi tröø nhau, neáu giaûi phaùp naøy thöïc hieän thì giaûi phaùp kia khoâng toàn taïi, tuy nhieân tröôøng hôïp saùp nhaäp ñöôïc xem laø khaû thi khi ñaëc ñieåm ngaønh, saûn phaåm cuûa doanh nghieäp ñoù vaãn coøn nhaän ñöôïc söï chaáp nhaän cuûa thò tröôøng. III. Caùc giaûi phaùp hoå trôï khaùc 1. Töø phía Nhaø Nöôùc Taùch baïch quyeàn quaûn lyù vaø quyeàn sôû höõu Ñoù laø moät trong nhöõng giaûi phaùp vó moâ quan troïng nhaát maø Nhaø Nöôùc caàn phaûi thöïc hieän ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho caùc coângty coå phaàn trong giai ñoaïn hieän nay. Vieäc söûa ñoåi luaät doanh nghieäp Nhaø Nöôùc laø moät vaán ñeà heä troïng, coù lieân quan ñeán nhieàu chuû tröông chính saùch lôùn cuûa ñaûng vaø Nhaø Nöôùc .Vôùi 51% coå phaàn tham gia, hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Coâng ty coå phaàn vaãn chòu söï chi phoái raát lôùn töø phía töø phía Nhaø Nöôùc .Quyeàn sôû höõu vaø quyeàn quaûn lyù phaûi taùch baïch roû raøng vaø ñaõ ñeán luùc caàn phaûi phaûi xaây döïng chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa “thaønh vieân Nhaø Nöôùc” trong Coâng ty coå phaàn, phaân bieät giöõa noäi dung quaûn lyù Nhaø Nöôùc vôùi noäi dung quaûn lyù doanh nghieäp cuûa Nhaø Nöôùc vôùi tö caùch laø ngöôøi goùp voán ñeå traùnh “bình môùi, röôïu cuû” cho moâ hình naøy. Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh quoác gia Trong boái caûnh hieän nay naâng cao naêng löïc caïnh tranh saún saøng cho vieäc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá khoâng chæ laø xu theá taát yeáu maø coøn laø con ñöôøng duy nhaát ñeå Vieät Nam thoaùt khoûi nguy cô bò cheøn eùp, thoân tính khi hoäi nhaäp vaø trong haønh trình naøy, caùc DN phaûi chuû ñoäng vaø töï thaân vaän ñoäng laø chính coäng vôùi söï hoå trôï cuûa Nhaø Nöôùc chöù khoâng theå ñoøi hoûi Nhaø Nöôùc duy trì maõi chính saùch baûo hoä. Vì theá, neáu khoâng sôùm caûi thieän hoaëc giaûi quyeát toát vaán ñeà naøy thó nguy cô ñaùnh maát thò tröôøng noäi ñòa cho caùc ñoái taùc kinh teá huøng maïnh cuûa nöôùc ngoaøi laø ñieàu raát deã xaûy ra . Trang 65 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp Do vaäy, ñeå naâng cao söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá cuûa neàn kinh teá caàn xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh Quoác Gia maø coát loõi laø heä thoáng caùc chính saùch caïnh tranh. Vieäc xaây döïng vaø thöïc hieän caùc chính saùch caïnh tranh caàn theo höôùng giaûm daàn, tieán tôùi xoùa boû phaân bieät trong kinh doanh, choáng haïn cheá caïnh tranh, giaûm thieåu caùc haønh vi caïnh tranh khoâng laønh maïnh treân thò tröôøng, haïn cheá kieåm soaùt ñoäc quyeàn. Theo höôùng naøy, caàn nhanh choùng ban haønh luaät caïnh tranh vaø kieåm soaùt ñoäc quyeàn trong kinh doanh. Ngoaøi ra caàn phaûi caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, thöïc hieän quaù trình caûi caùch heä thoáng thueá nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa quaù trình hoäi nhaäp, môû cöûa neàn kinh teá, tieán tôùi xaây döïng heä thoáng thueá thoáng nhaát cho caùc thaønh phaàn kinh teá, ñaåy maïnh xuùc tieán thöông maïi, xuùc tieán ñaàu tö, ñaåy maïnh chuyeån dòch cô caáu kinh teá thoâng qua ñieàu chænh cô caáu ñaàu tö nhaèm phaùt huy lôùi theá so saùnh. lôïi theá caïnh tranh, thöïc hieän chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, khaån tröông xaây döïng vaø trieån khai thöïc hieän chieán löôïc toång theå hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Xeùt veà chieán löôïc caïnh tranh cuûa saûn phaåm, dòch vuï. Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa Vieän nghieân cöùu quaûn lyù kinh teá Trung Öông ñaõ chæ ra raèng, nhoùm saûn phaåm ñöôïc ñaùnh giaù laø coù naêng löïc caïnh tranh cuûa Vieät Nam hieän nay chuû yeáu laø nhöõng noâng saûn, khoaùng saûn chöa qua cheá bieán do coù lôïi theá veà thieân nhieân nhöng tyû leä giaù trò gia taêng thaáp. Thöôøng nhöõng ngaønh haøng naøy ñang ñöôïc baûo hoä vaø seõ phaûi ñoái maët vôùi caïnh tranh gay gaét do phaàn lôùn chöa coù thöông hieäu, kieåu daùng rieâng, chöa taïo ñöôïc cô sôû nguyeân lieäu oån ñònh laâu daøi, naêng suaát, chaát löôïng oån ñònh… Ñoù laø chöa keå ñeán vieäc chuùng ta coøn phaûi chòu khoâng ít söùc eùp veà thay ñoåi cô caáu saûn phaåm, nghóa laø chuùng ta phaûi saûn xuaát caùc saûn phaåm theo nhu caàu, thò hieáu, chaát löôïng vaø tieâu chuaån cuûa thò tröôøng quoác teá chöù khoâng phaûi taïo ra nhöõng saûn phaåm maø chuùng ta coù khaû naêng saûn xuaát. Trong xu theá cuûa neàn kinh teá toaøn caàu, moïi Quoác Gia ñeàu phaûi môû cöûa hoäi nhaäp vôùi theá giôùi beân ngoaøi, naâng cao söùc caïnh tranh laø cô sôû cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa töøng doanh nghieäp noùi rieâng vaø caû neàn kinh teá noùi chung. Boái caûnh ñoù ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp, caùc Quoác Gia khoâng nhöõng phaûi thay ñoåi, vöôït leân chính mình ñeå phaùt trieån maø coøn phaûi tieán nhanh, tieán maïnh, tieán vöõng chaéc hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh ñeå traùnh nguy cô tuït haäu . Trang 66 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp 2. Töø phía doanh nghieäp Beân caïnh giaûi phaùp veà giaùm ñoác taøi chính, vaø chieán löôïc taøi chính cho doanh nghieäp ñeå tranh thuû caùc cô hoäi vaø ñieàu kieän thuaän lôïi do vieäc tham gia WTO mang laïi, ñoàng thôøi haïn cheá toái ña nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa quaù trình naøy caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn thöïc hieän toát caùc vaán ñeà sau : Thöù nhaát, xaây döïng ñoäi nguõ nhaân löïc, nhöõng chuyeân gia coù ñuû trình ñoä vaø khaû naêng ñeå tieáp caän nhöõng caùi môùi cuûa quaù trình hoäi nhaäp, nhöõng chuyeân gia veà ñeå theo kòp, naém baét nhöõng caùi môùi, tieán trieån cuûa theá giôùi veà thò tröôøng Thöù hai, xaây döïng vaø tuyeân truyeàn phoå bieán saâu roäng trong toaøn doanh nghieäp nhaän thöùc ñaàu ñuû vaø ñuùng ñaén vaán ñeà hoäi nhaäp quoác teá vaø tham gia WTO, thaáy roõ caû cô hoäi vaø thaùch thöùc ñeå chuû ñoäng chuaån bò . Thöù ba, caùc doanh nghieäp caàn chuû ñoäng nghieân cöùu xaùc ñònh nhöõng lónh vöïc ngaønh haøng, maët haøng mình coù theá maïnh hoaëc nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån, treân cô sôû ñoù chuû ñoäng ñieàu chænh vaø thu huùt caùc nguoàn löïc ñeå taäp trung phaùt trieån caùc maët haøng coù hieäu quaû vaø coù söùc caïnh tranh quoác teá . Thöù tö, caùc doanh nghieäp caàn coù quan heä chaëc cheû vôùi caùc boä ngaønh trung öông vaø caùc coâng ty hoïat ñoäng kinh doanh quoác teá ñeå naém baét tình hình xu höôùng thò tröôøng quoác teá, treân cô sôû ñoù quyeát ñònh caùc keá hoïach saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp cho phuø hôïp vaø coù hieäu quaû, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa thò tröôøng theá giôùi. Thöù naêm, Caùc doanh nghieäp caàn chuaån bò toát cho vieäc cuøng caû nöôùc tham gia hoäi nhaäp quoác teá, trong ñoù coù WTO, taêng cöôøng naêng löïc laõnh ñaïo vaø quaûn lyù, taêng cöôøng ñaûo taïo caùn boä ñuû söùc ñaùp öùng yeâu caàu cuûa quaù trình tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá . Nhanh choùng öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong saûn xuaát vaø kinh doanh, caäp nhaät thoâng tin veà thò tröôøng kòp thôøi tieán haønh nhöõng quan heä thöông maïi tröïc tieáp vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi, haïn cheá phuï thuoäc caùc khaâu trung gian. Taêng cöôøng cöû caùn boä ñi nghieân cöùu thò tröôøng ôû nöôùc ngoaøi, tham gia moät soá cuoäc hoäi chôï, trieån laõm caàn thieát veà ngaønh haøng maø doanh nghieäp coù theá maïnh, qua ñoù tìm hieåu nhu caàu thò tröôøng, tìm ñoái taùc. Caàn giöõ lieân heä thöôøng xuyeân vôùi caùc cô quan ñaïi dieän cuûa vieät nam ôû nöôùc ngoaøi ñeå yeâu caàu cung caáp thoâng tin thò tröôøng vaø thaåm ñònh ñoái taùc . Trang 67 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp Vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam trong luùc naøy, cô hoäi vaø thaùch thöùc luoân ñan xen nhau, neáu khoâng bieát caùch naém baét vaø taän duïng kòp thôøi thì cô hoäi coù theå quay trôû laïi thaønh thaùch thöùc. Vì vaäy, baèng vieäc tích cöïc chuaån bò kyõ moïi ñieàu kieän ñi tham gia hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. vôùi öu theá treû, khoûe, naêng ñoäng, chuùng ta tin töôûng raèng caùc doanh nghieäp Vieät Nam seõ tranh thuû ñöôïc vaän hoäi môùi môû ra, ñeå ñaåy maïnh phaùt trieån vaø haïn cheá toái ña caùc hoïat ñoäng tieâu cöïc cuûa quaù trình naøy. Lôøi keát Xaây döïng chöùc danh giaùm ñoác taøi chính vaø chieán löôïc taøi chính trong chu kyø soáng cuûa doanh nghieäp laø moät chuû tröông ñuùng ñaén. Theá nhöng hieän nay caùc doanh nghieäp Vieät Nam chöa thaät söï quan taâm ñeán vaán ñeà naøy vaø ñoù chính laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây ra yeáu keùm maø caùc DNNN Vieät Nam ñang phaûi gaùnh chòu. Môû roäng quan heä kinh teá quoác teá, gia nhaäp WTO, cô hoäi & thaùch thöùc ñang chôø ñôïi ôû phía tröôùc cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Toàn taïi hay khoâng toàn taïi, phaùt trieån hay thuït luøi vaø bieán maát laø nhöõng vaán ñeà maø töï thaân doanh nghieäp phaûi coù caâu traû lôøi. Ñaõ ñeán luùc caùc DNNN maø cuï theå laø caùc Coâng ty coå phaàn chòu söï chi phoái cuûa Nhaø Nöôùc phaûi bieát töï khaúng ñònh mình vaø vöõng tieán ñeán thaønh coâng ñeå traùnh tröôït ngaõ ngay treân saân nhaø . Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, caùc doanh nghieäp Vieät Nam phaûi coù nhöõng caûi tieán, moät trong nhöõng caûi tieán quan troïng laø xaây döïng chöùc danh giaùm ñoác taøi chính vaø chieán löôïc taøi chính cho doanh nghieäp. Thoâng qua luaän vaên naøy, ngöôøi vieát raát mong nhaän ñöôïc söï uûng hoä veà maët quan ñieåm cuûa caùc Quyù Thaày Coâ, Anh Chò chuyeân ngaønh. Luaän vaên naøy ñöôïc vieát ñeå hoaøn thaønh chöông trình ñaøo taïo Thaïc só kinh teá cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá TP. HCM, beân caïnh ñoù luaän vaên naøy cuõng chính laø nhöõng traên trôû coù taâm huyeát cuûa baûn thaân - ngöôøi laøm coâng taùc keá toaùn taøi chính taïi Coâng ty coå phaàn vôùi tieàn thaân laø DNNN. Trang 68 Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. GS-TS Traàn Ngoïc Thô, Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi – Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ . 2. Cô quan Thoâng Tin Lyù Luaän vaø Nghieäp Vuï cuûa ngaønh taøi chính – Taïp chí taøi chính. 3. Cô quan cuûa Boä Taøi Chính – Thôøi baùo Taøi chính Vieät Nam. 4. Cô quan cuûa Boä Keá Hoaïch vaø Ñaàu Tö – Thôøi baùo Ñaàu tö 5. Cô quan cuûa Boä Keá Hoaïch vaø Ñaàu Tö – Thôøi baùo Ñaàu tö chöùng khoaùn 6. Cô quan cuûa Toång Cuïc Thueá – Boä taøi chính - Taïp Chí Thueá Nhaø Nöôùc 7. Sôû Thöông maïi TP. HCM – Thôøi baùo kinh teá Saøi goøn 8. Caùc trang Web cuûa Boä Taøi Chính, Boä Thöông Maïi, Toång cuïc Thueá, Doanh nghieäp & doanh nhaân vaø web CFO Asia www Cfoasia. Com. Trang 69