Đề tài Giới và quyền quyết định trong gia đình nông thôn ở vùng ven đô - Qua khảo sát tại xã Đại Yên tỉnh Quảng Ninh

g nh©n : 21 ( 4,2%) * C«ng viªn chøc : 28(5,6%) * Lùc l­îng vò trang : 5 ( 1%) * Néi trî : 9 (1,8%) * H­u trÝ : 33 (6,6% ) * NghÒ kh¸c : 40 (8%) + §é tuæi : * <20 : 1(0,2%) * 20-29 : 27 (5,4%) * 30-39 : 153(30,7%) * 40-49 : 156( 31,3%) * 50-59 : 86 (17,3%) * > 60 : 75 ( 15,1% ) + H«n nh©n: * Ch­a kÕt h«n : 13 (2.6%) * §· kÕt h«n : 468 (94%) * Ly h«n : 8 (1.6%) * Ly th©n: 1 ( 0.2%) * Gi¸ : 8 (1.6%) - Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn s©u : Chän mÉu ngÉu nhiªn 5 ng­êi ë ®é tuæi tõ 25 tuæi trë lªn, ®· cã gia ®×nh theo tØ lÖ 2 nam, 3 n÷ . - Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn nhãm : TiÕn hµnh pháng vÊn nhãm chän ngÉu nhiªn 10 ng­êi ®· cã gia ®×nh theo tØ lÖ 5 nam, 5 n÷ . _ Ph­¬ng ph¸p quan s¸t : Qua thùc tÕ sinh ho¹t vµ lµm viÖc t¹i ®Þa ph­¬ng kÕt hîp víi pháng vÊn s©u vµ pháng vÊn b»ng b¶ng hái t«i cã sö dông biÖn ph¸p quan s¸t nh­ nghe, nh×n trong qu¸ tr×nh ®i pháng vÊn ®Ó qua ®ã thu thËp th«ng tin vÒ c¸c hiÖn t­îng liªn quan tíi môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi. §ång thêi quan s¸t th¸i ®é cña ng­êi tr¶ lêi nh»m ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c cña th«ng tin thu ®­îc. _ Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tµi liÖu: ph©n tÝch tµi liÖu thu thËp ®­îc, sè liÖu thèng kª vµ c¸c tµi liÖu cã liªn quan kh¸c nh»m so s¸nh ®èi chiÕu vµ lÊy th«ng tin. §ång thêi sö dông b¸o c¸o chi tiÕt cña c¸n bé x· §¹i Yªn vÒ t×nh h×nh kinh tÕ- v¨n ho¸- x· héi. 7. ý nghÜa cña ®Ò tµi 7.1. ý nghÜa lý luËn Trong ph¹m vi nghiªn cøu, ®Ò tµi kh«ng cã môc ®Ých ®­a ra lý thuyÕt míi mµ chñ yÕu vËn dông c¸c lý thuyÕt x· héi häc vµo nghiªn cøu thùc tiÔn nh»m t×m hiÓu, x¸c ®Þnh vai trß cña ng­êi phô n÷ vµ nam giíi ®èi víi quyÒn quyÕt ®Þnh c¸c c«ng viÖc trong gia ®×nh . 7.2. ý nghÜa thùc tiÔn B¸o c¸o " Giíi vµ quyÒn quyÕt ®Þnh c«ng viÖc trong gia ®×nh n«ng th«n ë vïng ven ®« " gãp phÇn lµm râ thùc tr¹ng vai trß, ®Þa vÞ cña ng­êi phô n÷ vµ nam giíi trong gia ®×nh ë vïng n«ng th«n. §ång thêi qua b¸o c¸o nµy chóng t«i mong muèn gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc cña mäi thµnh viªn trong gia ®×nh vµ ngoµi x· héi vÒ vai trß, chøc n¨ng, ®Þa vÞ cña ng­êi phô n÷ n«ng th«n. Tõ ®ã cã c¸ch nh×n ®óng ®¾n h¬n, toµn diÖn h¬n vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó chÞ em phô n÷ ph¸t huy kh¶ n¨ng tÝch cùc trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc nh»m x©y dùng mét n­íc ViÖt Nam c«ng b»ng, d©n chñ giµu m¹nh. PhÇn néi dung chÝnh Ch­¬ng 1 : c¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p luËn 1. C¬ së lý luËn ®Ò tµi ®­îc viÕt cã sö dông mét sè kh¸i niÖm sau: 1.1. Kh¸i niÖm giíi (Gender) “ Giíi lµ mét ph¹m trï x· héi ®­îc x¸c lËp qua c¸c ®Æc tr­ng v¨n ho¸ nh»m x¸c ®Þnh c¸c hµnh vi x· héi cña nam giíi vµ phô n÷ vµ mèi quan hÖ gi÷a hai giíi tÝnh ®ã. Bëi vËy giíi kh«ng chØ ®Ò cËp mét c¸ch gi¶n ®¬n tíi phô n÷ hoÆc nam giíi mµ cßn ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a hai ®èi t­îng ®ã, c¸ch thøc ph¶n ¸nh ®­îc cÊu tróc vÒ mÆt x· héi’’. Giíi ®Ò cËp ®Õn nh÷ng sù kh¸c biÖt gi÷a nam vµ n÷ do x· häi quy ®Þnh do ®ã giíi kh«ng ph¶i tù nhiªn sinh ra mµ lµ do s¶n phÈm cña x· héi. C¸c nhµ khoa häc cho r»ng giíi lµ cÊu tróc x· héi, nãi c¸ch kh¸c giíi lµ do x· héi t¹o nªn. ( Hoµng B¸ ThÞnh - Bµi gi¶ng x· héi häc vÒ giíi vµ ph¸t triÓn) . Vai trß giíi §­îc ®Þnh nghÜa lµ nh÷ng hµnh vi, nh÷ng quan ®iÓm ®­îc tr«ng ®îi trong mét x· héi ®èi víi mçi giíi. Nh÷ng vai trß nµy bao gåm c¸c quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm ®­îc chuyÓn ho¸ ®èi víi tõng giíi trong mét x· héi cô thÓ. ( Hoµng B¸ ThÞnh - Bµi gi¶ng x· héi häc vÒ giíi vµ ph¸t triÓn) Lý thuyÕt giíi xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguån gèc sinh häc mµ nã x¸c ®Þnh sù kh¸c biÖt gi÷a ®µn «ng vµ ®µn bµ. Nh÷ng nguån gèc sinh häc nµy t¹o nªn nguyªn liÖu th« tõ ®ã tæ chøc nh÷ng hµnh vi cô thÓ ®­îc gäi lµ nh÷ng vai trß giíi. C¸c vai trß nµy h×nh thµnh th«ng qua qu¸ tr×nh x· héi ho¸. Nh÷ng vai trß nµy h­íng dÉn c¸c hµnh vi cña hai giíi ®­îc xem lµ phï hîp víi mong ®îi cña x· héi. C¸c vai trß giíi c¬ b¶n bao gåm vai trß t¸i s¶n xuÊt, vai trß s¶n xuÊt, vai trß céng ®ång. X· héi häc cña Parson ®· dÆt gia ®×nh ë trung t©m cña sù häc hái x· héi. VÒ c¸c vai trß cña giíi, theo Parson trong gia ®×nh trÎ em häc c¸c vai trß t×nh c¶m lµ c¸i ®­îc t¹o nªn bëi sù nu«i d­ìng, ch¨m sãc vµ tr«ng nom cña gia ®×nh, nh÷ng viÖc mµ ng­êi phô n÷ ®¶m nhiÖm. C¸c vai trß nh­ sù thµnh ®¹t, lµm kinh tÕ kiÕm c¬m do nam giíi thùc hiÖn. Theo quan ®iÓm Parson nh÷ng vai trß nµy gióp cho x· héi æn ®Þnh tõ thÕ hÖ nµy qua thÕ hÖ kh¸c. 1.3. Kh¸i niÖm gia ®×nh D­íi gãc ®é x· héi häc, gia ®×nh ®­îc coi lµ mét “thiÕt chÕ x· héi”, lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp, mét ®¬n vÞ c¬ së cña x· héi nªn gia ®×nh cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c tæ chøc, c¸c thiÕt chÕ x· héi kh¸c. C¸c nhµ x· héi häc ®­a ra kh¸i niÖm vÒ gia ®×nh nh­ sau: “Gia ®×nh lµ mét thiÕt chÕ x· héi ®Æc thï, mét nhãm x· héi nhá mµ c¸c thµnh viªn cña nã g¾n víi nhau bëi quan hÖ h«n nh©n, quan hÖ huyÕt thèng hoÆc quan hÖ con nu«i, bëi tÝnh c«ng ®ång vÒ sinh ho¹t, tr¸ch nhiÖm ®¹o ®øc víi nhau nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu riªng cña c¸c thµnh viªn còng nh­ thùc hiÖn tÝnh tÊt yÕu cña x· héi vÒ t¸i s¶n xuÊt con ng­êi”.Sù biÕn ®æi cña gia ®×nh ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®æi cña x· héi. Cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ gia ®×nh. Theo quan ®iÓm cña nhµ x· héi häc Liªn X« A.G Khavchop trong t¸c phÈm “H«n nh©n vµ gia ®×nh” ®· ®Þnh nghÜa “Gia ®×nh lµ mét hÖ thèng cô thÓ lÞch sö cña c¸c quan hÖ qua l¹i gi÷a vî-chång, cha mÑ- con c¸i. Lµ mét nhãm x· héi nhá mµ c¸c thµnh viªn g¾n liÒn víi nhau bëi c¸c quan hÖ anh em th©n thuéc, bëi céng ®ång sinh ho¹t, tr¸ch nhiÖm ®¹o ®øc. Sù cÇn thiÕt x· héi cña gia ®×nh ®­îc Ên ®Þnh bëi nhu cÇu cña x· héi trong viÖc t¸i t¹o d©n sè vÒ tinh thÇn vµ søc kháe". Trong “ CÊu tróc x· héi” xuÊt b¶n n¨m 1999 cña G.P Murdock ®· ®Þnh nghÜa nh­ sau vÒ gia ®×nh :"Gia ®×nh lµ mét nhãm x· héi cã ®Æc tr­ng lµ cïng c­ tró, hîp t¸c vµ t¸i s¶n xuÊt kinh tÕ. Vµ Ýt nhÊt trong ®ã cã quan hÖ t×nh dôc víi nhau ®­îc x· héi t¸n thµnh, cã mét hoÆc nhiÒu con c¸i (do hä ®Î ra hoÆc do hä nhËn con nu«i ) ". HiÖn nay gia ®×nh chÞu ¶nh h­ëng m¹nh mÏ cña c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, sù t¸c ®éng cña x· héi ®èi víi mçi gia ®×nh kh¸c nhau bëi mçi gia ®×nh cã mét tiÓu v¨n ho¸ kh«ng gièng nhau. Do vËy, ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô thÓ cña mçi gia ®×nh trong tõng khu vùc, tõng thêi kú lÞch sö cô thÓ ®Ó gi¶i thÝch nh÷ng biÕn ®æi trong gia ®×nh. QuyÒn uy : QuyÒn uy trong gia ®×nh lµ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c thÕ hÖ, c¸c giíi trong gia ®×nh thÓ hiÖn ®Þa vÞ cña hä th«ng qua quyÒn quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò quan träng trong gia ®×nh . 1.5. Chøc n¨ng cña gia ®×nh. Gia ®×nh cã c¸c chøc n¨ng sau ®©y: + Chøc n¨ng sinh ®Î. + Chøc n¨ng kinh tÕ . + Chøc n¨ng gi¸o dôc. + Chøc n¨ng ch¨m sãc ng­êi giµ vµ trÎ em . + Chøc n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh . + Chøc n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu t«n gi¸o . +Chøc n¨ng nghØ ng¬i, gi¶i trÝ . +Chøc n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu t×nh dôc . 1.6. §Þa vÞ x· héi §Þa vÞ x· héi lµ mét vÞ trÝ x· héi x¸c ®Þnh g¾n víi quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô t­¬ng øng. ë ®©y vÞ trÝ x· héi ®­îc hiÓu lµ chç ®øng cña mét c¸ nh©n trong cÊu tróc x· héi nhÊt ®Þnh . 1.7. Vai trß x· héi Vai trß x· héi chÝnh lµ mong ®îi x· héi vÒ mét m« h×nh hµnh vi x¸c ®Þnh t­¬ng øng víi mét vÞ trÝ x· héi trong mét cÊu tróc x· héi. Trong cuèn tõ ®iÓn x· héi häc do NguyÔn Kh¾c ViÖn chñ biªn, xuÊt b¶n n¨m 1994 ®Þnh nghÜa vai trß cña Stoetzel vÒ vai trß nh­ sau: “ Kh¸i niÖm vai trß ®­îc hiÓu theo nghÜa réng lµ tËp hîp cña nh÷ng øng xö cña mçi c¸ nh©n mµ ng­êi kh¸c vµ x· héi mong chê ë nã.” 2. Ph­¬ng ph¸p luËn Ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ ph­¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö: Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ó viÕt b¸o c¸o ®Ò tµi cã sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ ph­¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö nh­ mét c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu. 2.2 TiÕp cËn theo quan ®iÓm vÒ giíi : Trªn c¬ së quan ®iÓm x· héi häc vÒ giíi lµ khoa häc vÒ c¸c ®Æc tÝnh t©m lý v¨n ho¸ x· héi cña mèi quan hÖ gi÷a nam vµ n÷. Mèi quan hÖ ®ã tuú thuéc vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. VËn dông lý thuyÕt giíi ®Ó thÊy ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh. 2.3 TiÕp cËn lý thuyÕt vai trß : Sö dông lý thuyÕt vai trß ®Ó lµm râ vai trß cña nam vµ n÷ tõ ®ã thÊy ®­îc vai trß giíi trong quan hÖ gia ®×nh . 2.4 TiÕp cËn quan ®iÓm cña x· héi häc gia ®×nh, x· héi häc v¨n ho¸: khi gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a vî vµ chång. Tõ ®ã thÊy râ h¬n sù ¶nh h­ëng cña vai trß giíi ®Õn quyÒn quyÕt ®Þnh c«ng viÖc trong gia ®×nh. 2.5. TiÕp cËn theo quan ®iÓm ph¸t triÓn : Nghiªn cøu xem xÐt vÊn ®Ò g¾n víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. 2.6. TiÕp cËn theo quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ : §Æt sù ph¸t triÓn cña gia ®×nh trong hoµn c¶nh lÞch sö x· héi cô thÓ ®Ó thÊy nh÷ng mÆt tiÕn bé, phï hîp víi x· héi ®­¬ng ®¹i. 3. Tæng quan vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu Gia ®×nh lµ mét ph¹m trï xuÊt hiÖn tõ rÊt sím trong lÞch sö x· héi loµi ng­êi vµ kh«ng ngõng biÕn ®æi cïng víi b­íc tiÕn cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i. HiÖn nay, gia ®×nh ViÖt Nam ®ang ë trong giai ®o¹n qu¸ ®é tõ gia ®×nh truyÒn thèng sang gia ®×nh hiÖn ®¹i. ViÖc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn ®ång thêi thùc hiÖn d©n chñ ho¸ ®êi sèng x· héi vµ më réng giao l­u quèc tÕ cã t¸c dông ph¸t huy tiÒm lùc cña ®Êt n­íc nãi chung. Tõ ®ã dÉn tíi sù chuyÓn biÕn cña c¸c gia ®×nh trong ®ã cã sù biÕn ®æi vai trß cña c¸c thµnh viªn ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn quyÕt ®Þnh chÝnh c¸c c«ng viÖc trong gia ®×nh gi÷a hai giíi. Gia ®×nh cßn cã t­ c¸ch lµ mét thiÕt chÕ x· héi, mét ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp vµ lµ mét ®¬n vÞ c¬ së cña x· héi nªn gia ®×nh cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c tæ chøc, c¸c thiÕt chÕ x· héi kh¸c. Sù biÕn ®æi cña gia ®×nh ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi sù biÕn ®æi cña x· héi. ChÝnh v× lÏ ®ã trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã rÊt nhiÒu tæ chøc, ®¬n vÞ kh¸c nhau tham gia nghiªn cøu gia ®×nh vµ giíi. NhiÒu h­íng nghiªn cøu ®· ®­îc triÓn khai vµ kÕt qu¶ ®ang gãp phÇn vµo phôc vô sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Cã thÓ ®¬n cö nh­ : ViÖn x· héi häc, Trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia, Héi liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam, Khoa x· héi häc tr­êng §¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n... - LuËn ¸n Th¹c sÜ “ Sù ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh n«ng th«n ViÖt Nam’’ cña th¹c sÜ Lª Th¸i ThÞ B¨ng T©m nh»m chØ ra vai trß cña phô n÷ vµ nam giíi trong c«ng viÖc ë cÊc gia ®×nh n«ng th«n . -Bµi viÕt “ ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng sèng, lao ®éng ®Õn søc khoÎ cña phô n÷ n«ng th«n” xuÊt b¶n n¨m 2001 t¹i Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ Quèc Gia cña TiÕn sÜ Hoµng B¸ ThÞnh ®Æt träng t©m vµo nghiªn cøu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ cña ng­êi phô n÷ n«ng th«n. - Bµi viÕt cña Gi¸o s­ Lª ThÞ Nh©m TuyÕt vµ TiÕn sÜ Hoµng B¸ ThÞnh “MÊy nÐt tæng quan vÒ m«i tr­êng lao ®éng trong n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, vµ søc khoÎ phô n÷ ” Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ Quèc Gia n¨m 2001. - Bµi viÕt “VÊn ®Ò giíi trong kinh tÕ hé t×m hiÓu sù ph©n c«ng lao ®éng nam n÷ trong gia ®×nh ng­ d©n ven biÓn miÒn Trung” cña Lª Tiªu La vµ Lª Ngäc Hïng trªn t¹p chÝ x· héi häc sè 3-1998 ®Æt träng t©m vµo viÖc nghiªn cøu giíi. - Bµi viÕt “ Vµi nÐt vÒ ®êi sèng vµ vai trß cña ng­êi phô n÷ n«ng d©n ttrong gia ®×nh” cña NguyÔn ThÞ Thanh T©m trªn cuèn “ Mét vµi nÐt nghiªn cøu vÒ gia ®×nh ViÖt Nam n¨m 1990 ®Ò cËp ®Õn vai trß, vÞ trÝ cña ng­êi phô n÷ trong kinh tÕ vµ ®êi sèng gia ®×nh. Tuy nhiªn ®Ò tµi nµy khi ®Æt trong bèi c¶nh x· §¹i Yªn, mét x· ven ®« trong c«ng cuéc ®æi míi ngµy nay th× cã rÊt nhiÒu ®Æc thï riªng, nhiÒu vÊn ®Ò ®¸ng ®­îc quan t©m nh­ng ch­a cã t¸c gi¶ nµo nghiªn cøu cô thÓ. ChÝnh v× thÕ t«i ®· chän ®Ò tµi “ Giíi vµ quyÒn quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh n«ng th«n ë vïng ven ®«” qua kh¶o s¸t x· héi häc t¹i x· §¹i Yªn lµm b¸o c¸o thùc tËp cña m×nh. §Ó thùc hiÖn nghiªn cøu b¸o c¸o nµy t«i dùa trªn c¬ së kinh nghiÖm vµ kÕt qu¶ tri thøc cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc ®ång thêi sö dông kÕt qu¶ thùc tÕ ®iÒu tra t¹i x· §¹i Yªn. B¸o c¸o nh»m chØ ra vai trß giíi ®èi víi quyÒn quyÕt ®Þnh c«ng viÖc trong gia ®×nh. ch­¬ng 2 : néi dung nghiªn cøu 1 . Tæng quan vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi x· §¹i Yªn -TP H¹ Long 1.1 Mét vµi nÐt vÒ ®Æc ®iÓm tù nhiªn X· §¹i Yªn ®uîc thµnh lËp ngµy 7/5/1961 thuéc huyÖn Hoµnh Bå, tØnh Qu¶ng Ninh, ®Õn ngµy 6/8/2001 x· §¹i Yªn vµ ViÖt H­ng t¸ch khái huyÖn Hoµnh Bå vµ nay thuéc thµnh phè H¹ Long. §¹i Yªn ®­îc coi lµ cöa ngâ thµnh phè víi diÖn tÝch tù nhiªn lµ 4475 ha cã 2000 ha ®Êt rõng, 720 ha ®Êt nu«i trång thuû s¶n cßn l¹i lµ ®Êt ë vµ giao th«ng. §¹i Yªn gi¸p víi x· Qu¶ng Ngµ vµ x· D©n Chñ thuéc huyÖn Hoµnh Bå phÝa ®«ng gi¸p x· ViÖt H­ng vµ mét phÇn thµnh phè H¹ Long, phÝa nam gi¸p x· Hång T©n, phÝa t©y gi¸p x· Minh Thµnh. D©n sè cña x· bao gåm 1898 hé víi 7937 khÈu. Cã 99% lµ ng­êi d©n téc Kinh cßn l¹i 1% lµ ng­êi Hoa vµ ng­êi Tµy. HiÖn nay x· ®­îc chia lµm 10 th«n, khu trong ®ã cã 5 th«n lµ: Yªn C­, Quúnh Trung, §¹i §¸n, Minh Khai, CÇu Tr¾ng vµ 5 khu lµ : Khu 1, Khu 2, Khu 3, Khu 4, Khu 5, Khu 6. Ngoµi ra §¹i Yªn cßn cã quèc lé 18 ch¹y qua ®ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho §¹i Yªn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . 1.2 §Æc ®iÓm kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi * VÒ kinh tÕ Tõ tr­íc ®Õn nay kinh tÕ ë §¹i Yªn chñ yÕu lµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ng­ nghiÖp vµ l©m nghiÖp trong ®ã cã 916 hé chuyªn s¶n xuÊt cÊy lóa, trång mµu, 122 hé khai th¸c nhùa th«ng ®Ó chÕ biÕn xµ phßng, hµn ®iÖn tö, 70 hé nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thuû h¶i s¶n tù nhiªn, 200 hé kinh doanh dÞch vô theo trôc ®­êng quèc lé 18, vµ 516 hé h­u trÝ vµ nghÒ kh¸c . Trong s¶n xuÊt, §¹i Yªn ®· ¸p dông m¹nh mÏ nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt, qu¶n lý tèt c¸c c«ng tr×nh thuû lîi hiÖn cã, tiÕp tôc cñng cè vµ n©ng cÊp c¸c m­¬ng nh¸nh ®Ó ®¶m b¶o phôc vô toµn diÖn nhu cÇu s¶n xuÊt cña nh©n d©n, qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kh©u dÞch vô nh­ gièng, thuèc phßng trõ dÞch h¹i. T¨ng c­êng b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn vèn rõng, ph¸t huy tèt c¸c dù ¸n trång míi vµ ch¨m sãc rõng. B¶o vÖ tèt m«i tr­êng s«ng, biÓn, hå, ®Æc biÖt chó träng vÒ kü thuËt vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt nh»m ph¸t triÓn m« h×nh nu«i t«m só, sß huyÕt vµ c¸c lo¹i c¸ cã gi¸ trÞ cao . * VÒ c¬ së h¹ tÇng X· tæ chøc lµm míi 4 ®­êng tiÓu m¹ch cã chiÒu dµi gÇn 1,6 km víi tæng kinh phÝ lµ 581 triÖu ®ång trong ®ã vèn thµnh phè cÊp 60%( 348 triÖu ®ång) vèn do nh©n d©n ®ãng gãp lµ 40%( 232,4 triÖu ®ång). TiÕn hµnh hoµn thiÖn trô së UBND x·, thi c«ng ®­êng tiÓu m¹ch liªn th«n, x©y dùng nhµ v¨n ho¸. X· ®· tiÕn hµnh tu söa n©ng cÊp c¸c ®­êng nh¸nh ®iÖn, cung cÊp 565 ngh×n kwh ®iÖn cho nh©n d©n sö dông. * VÒ v¨n ho¸ X· tiÕn hµnh tæ chøc tèt ®êi sèng v¨n ho¸ t¹i c¸c th«n, khu, tæ d©n tõ viÖc c­íi, viÖc tang, ®Õn tæ chøc c¸c lÔ héi vµ c¸c ngµy träng ®¹i trong n¨m. Qu¶n lý tèt c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ lµnh m¹nh, ng¨n chÆn kÞp thêi c¸c luång v¨n ho¸ ®éc h¹i g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn sinh ho¹t v¨n ho¸ vµ tinh thÇn cho nh©n d©n. Trung t©m v¨n ho¸ còng ®­îc duy tr× vµ th­êng xuyªn ®ãn c¸c ®oµn nghÖ thuËt vÒ phôc vô nh©n d©n. TriÓn khai tèt ch­¬ng tr×nh x©y dùng lµng v¨n ho¸. Th­êng xuyªn tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch ph¸p luËt vµ c¸c th«ng tin kinh tÕ x· héi, c¸c chñ tr­¬ng, c¸c kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña §¶ng uû, chÝnh quyÒn, c¸c ®oµn thÓ trong th«n. * VÒ gi¸o dôc Sè ng­êi cã tr×nh ®é §¹i häc vµ trªn §¹i häc lµ 8% . PTTH, THCS lµ 30%. TiÓu häc lµ 62%. X· §¹i Yªn ®· hoµn thµnh tèt c«ng t¸c phæ cËp gi¸o dôc trung häc c¬ së n¨m 2002. X· cã 3 tr­êng: - THCS cã 19 líp häc gåm 43 gi¸o viªn vµ 704 häc sinh . - TiÓu häc cã 35 líp gåm 49 gi¸o viªn vµ 851 häc sinh. - Tr­êng mÇm non cã 6 líp gåm 17 gi¸o viªn vµ 190 häc sinh. * VÒ y tÕ Toµn x· cã mét tr¹m y tÕ gåm 4 c¸n bé, 1 b¸c sÜ, 4 y sÜ vµ 10 c¸n bé y tÕ th«n b¶n. Theo ®¸nh gi¸ cña c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong n¨m qua tr¹m y tÕ ®· ph¸t huy tèt c«ng t¸c chuyªn m«n, tæ chøc th­êng trùc t¹i tr¹m 24/24 giê, ch¨m sãc søc khoÎ vµ kh¸m ch÷a bÖnh kÞp thêi cho nh©n d©n, h¹n chÕ ®­îc bÖnh dÞch, thùc hiÖn tèt ch­¬ng tr×nh y tÕ quèc gia . * VÒ an ninh trËt tù Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ban, ngµnh, ®oµn thÓ, th«n khu, tæ ®©n ph¸t huy m¹nh mÏ phong trµo an ninh tù qu¶n, qu¶n lý tèt hé tÞch, hé khÈu. Th­êng xuyªn tuÇn tra canh g¸c, ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn vµ xö lý kÞp thêi c¸c vô viÖc x¶y ra trªn ®Þa bµn. Chñ ®éng triÓn khai kÕ ho¹ch phßng chèng tÖ n¹n x· héi, kªu gäi toµn d©n cïng tham gia phßng chèng téi ph¹m, bµi trõ c¸c tÖ n¹n x· héi. 2. Sù ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi ®êi sèng cña ng­êi d©n ngµy cµng ®­îc n©ng cao. §ång thêi víi nã vai trß vµ vÞ trÝ cña ng­êi phô n÷ trong gia ®×nh vµ ngoµi x· héi còng ®­îc n©ng lªn. Bëi vËy viÖc ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh còng cÇn ph¶i biÕn ®æi ®Ó phï hîp víi xu h­íng Êy. NÕu nh­ tr­íc ®©y hÇu hÕt mäi viÖc lín trong gia ®×nh ®Òu do ng­êi ®µn «ng quyÕt ®Þnh th× hiÖn nay viÖc vî chång cïng bµn b¹c ®Ó ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh hîp lý ®èi víi c¸c c«ng viÖc cña gia ®×nh kh«ng cßn lµ ®iÒu míi mÎ. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ qua kh¶o s¸t t¹i x· §¹i Yªn, tØnh Qu¶ng Ninh chóng t«i nhËn thÊy: MÆc dï bé mÆt n«ng th«n ngµy nay ®· thay ®æi rÊt nhiÒu, møc sèng cña ng­êi d©n ngµy cµng ®­îc n©ng cao song sù ph©n c«ng lao ®éng theo giíi trong gia ®×nh vÉn ch­a cã nhiÒu thay ®æi. Nh×n chung, lao ®éng chÝnh trong gia ®×nh vÉn do ng­êi phô n÷ ®¶m nhiÖm. HÇu hÕt trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hay ho¹t ®éng lao ®éng trong gia ®×nh tØ lÖ ng­êi vî tham gia nhiÒu h¬n so víi chång. Hä ph¶i ch¨m lo phÇn lín c¸c ho¹t ®éng thiÕt yÕu nh»m duy tr× sù tån t¹i cña gia ®×nh: ch¨m sãc chång con, chi tiªu hµng ngµy... Ngay c¶ trong tr­êng hîp vî chång cïng tham gia vµo c«ng viÖc trong gia ®×nh th× g¸nh nÆng chñ yÕu vÉn ®Æt lªn vai ng­êi phô n÷. Ng­êi vî th­êng ®ãng vai trß thùc hiÖn cßn ng­êi chång chØ gióp ®ì phÇn nµo. " Mäi viÖc trong gia ®×nh chÞ ®Òu lµm tÊt khi nµo r¶nh rçi anh Êy còng gióp' (N÷, 32 tuæi, th«n Minh Khai, x· §¹i Yªn). " ThØnh tho¶ng chó còng gióp c« c¬m n­íc nhµ cöa” ( Nam, 40 tuæi, th«n Minh Khai, x· §¹i Yªn). MÆc dï phô n÷ ph¶i lao ®éng vÊt v¶ song lao ®éng gia ®×nh vÉn ch­a ®­îc gia ®×nh vµ x· héi nh×n nhËn ®óng ®¾n. Trong khi nam giíi chñ yÕu ®­îc tiÕp xóc víi con ng­êi, víi x· héi… Hä thay mÆt gia ®×nh ®i häp chÝnh quyÒn, ®i dù héi hÌ ®×nh ®¸m, th¨m hái, th× ng­îc l¹i phô n÷ ®a sè phô n÷ ph¶i quanh quÈn víi c«ng viÖc nhµ, viÖc kh«ng tªn. Tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c nh÷ng thãi quen nµy trë thµnh tËp qu¸n vµ ®i vµo ®êi sèng v¨n ho¸ nh­ mét trë ng¹i tinh thÇn khã ph¸ bá. Bëi vËy viÖc dÇn dÇn ph¸ bá thãi quen cò vµ thiÕt lËp thãi quen míi lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p vµ l©u dµi chø kh«ng thÓ gi¶i quyÕt mét sím mét chiÒu. Ngoµi ra viÖc h×nh thµnh thãi quen míi kh«ng chØ phô thuéc vµo mét vµi ng­êi mµ cßn cÇn cã sù ñng hé vµ hîp t¸c cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi. Tuy nhiªn ta kh«ng thÓ phñ nhËn s¹ch tr¬n r»ng vÞ trÝ cña ng­êi phô n÷ x­a vµ nay kh«ng cã thay ®æi g×. Qua sù ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh chóng t«i nhËn thÊy phô n÷ n«ng th«n kh«ng chØ tr­íc kia mµ ngay c¶ b©y giê cã vai trß rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña gia ®×nh. HÇu hÕt mäi c«ng viÖc trong gia ®×nh tõ c¬m n­íc, giÆt giò, ch¨m sãc con c¸i, ®Õn c«ng viÖc ®ång ¸ng vÉn dån lªn ®«i vai cña ng­êi phô n÷. Sù thay ®æi lín lµ ngµy nay phô n÷ ®· cã nhiÒu quyÒn lîi h¬n, ®éc lËp h¬n trong viÖc quyÕt ®Þnh cuéc sèng cña m×nh vµ vÞ trÝ cña hä còng ®­îc ®Ò cao h¬n. VËy víi vai trß quan träng nh­ thÕ th× tiÕng nãi quyÕt ®Þnh cña hä vÒ nh÷ng vÊn ®Ò lín cña gia ®×nh so víi chång liÖu cã thay ®æi nh­ thÕ nµo ? 3. Giíi vµ quyÒn quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh ViÖt Nam lµ mét n­íc chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña t­ t­ëng Nho gi¸o, ®Ò cao vai trß cña nam giíi vµ coi nhÑ vai trß cña n÷ giíi. Trong x· héi truyÒn thèng, ng­êi chång cã vai trß lµ trô cét kinh tÕ, t¹o ra nguån thu nhËp chÝnh trong gia ®×nh cßn ng­êi vî ®ãng vai trß lµm néi trî, ch¨m sãc con c¸i. Trong gia ®×nh, ng­êi chång cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh mäi c«ng viÖc, phô n÷ chØ lµ c¸i bãng mê nh¹t bªn c¹nh nam giíi vµ hoµn toµn phôc tïng nam giíi. QuyÒn h¹n quyÕt ®Þnh cña ng­êi vî kh«ng v­ît qu¸ nh÷ng c«ng viÖc chi tiªu hµng ngµy, ch¨m sãc con c¸i vµ c¸c nhu cÇu c¬ b¶n cña c¸c thµnh viªn. Kh¸c víi x· héi phong kiÕn, hiÖn nay phô n÷ ngµy cµng ®ãng mét vai trß quan träng trong gia ®×nh. §ã lµ mét phÇn thiÕt yÕu ®Ó n©ng cao quyÒn quyÕt ®Þnh cña chÞ em phô n÷ n«ng th«n. §Ó t×m hiÓu râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy, chóng ta h·y xem xÐt quyÒn quyÕt ®Þnh cña phô n÷ vµ nam giíi trong tõng vÊn ®Ò cô thÓ. 3.1 QuyÒn quyÕt ®Þnh cña phô n÷ vµ nam giíi trong ho¹t ®éng s¶n xuÊ Qua kh¶o s¸t t¹i x· §¹i Yªn, chóng t«i nhËn thÊy ®èi víi c¸c c«ng viÖc trong s¶n xuÊt nh­: sö dông ®Êt, vèn cho s¶n xuÊt,... tØ lÖ ng­êi phô n÷ (ng­êi vî) quyÕt ®Þnh cã sù chªnh lÖch nhau ®¸ng kÓ so víi ng­êi ®µn «ng (ng­êi chång): 26,8% so víi 7,4% vµ 20,7% so víi 8,6% nh­ng tØ lÖ phÇn tr¨m c¶ hai vî chång cïng bµn b¹c, quyÕt ®Þnh l¹i lín h¬n rÊt nhiÒu (65,3% vµ 70,5%). §iÒu ®ã chøng tá r»ng mèi quan hÖ vî chång trong c¸c gia ®×nh n«ng th«n hiÖn nay ®· kh¸ d©n chñ, b×nh ®¼ng kh¸c xa víi x· héi truyÒn thèng. B¶ng 1: QuyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt QuyÒn quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng céng Sö dông ®Êt 112 26.8% 31 7.4% 273 65.3% 2 0.5% 0 0% 418 100% Vèn cho s¶n xuÊt 82 20.7% 34 8.6% 279 70.5% 1 0.3% 0 0% 396 100% Cã thÓ nãi r»ng, ng­êi chång ®ãng vai trß trô cét trong gia ®×nh nªn tiÕng nãi cña ng­êi chång vÉn quan träng h¬n. Bªn c¹nh ®ã, cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi th× phô n÷ kh«ng cßn ë ®Þa vÞ phô thuéc n÷a. Hä ®· cã c¬ héi bµn b¹c víi chång nhiÒu h¬n. Chóng ta h·y xem xÐt quyÒn quyÕt ®Þnh chÝnh nh÷ng c«ng viÖc theo c¸c mèi t­¬ng quan. + T­¬ng quan nghÒ nghiÖp víi quyÒn quyÕt ®Þnh B¶ng 2 : T­¬ng quan gi÷a nghÒ nghiÖp vµ quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt QuyÒn quyÕt ®Þnh sö dông ®Êt Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng N«ng nghiÖp 65 23.4% 17 6.1% 150 6.1% 2 0.7% 44 15.8% 278 100% L©m nghiÖp 11 22.4% 5 10.2% 26 53.1% 0 0% 7 14.3% 49 100% Ng­ nghiÖp 10 28.6% 2 5.7% 22 62.9% 0 0% 1 2.8% 35 100% C¸n bé c«ng nh©n viªn 9 16.7% 3 5.6% 30 55.6% 0 0% 12 22.1% 54 100% Kh¸c 17 20.7% 4 4.9% 45 54.9% 0 0% 16 19.5% 82 100% QuyÒn quyÕt ®Þnh vèn cho s¶n xuÊt N«ng nghiÖp 49 17.6% 18 6.5% 156 56.1% 1 0.4% 54 19.4% 278 100% L©m nghiÖp 6 12.2% 7 14.2% 26 53.1% 0 0% 10 20.5% 49 100% Ng­ nghiÖp 9 25.8% 4 11.4% 18 51.4% 0 0% 4 11.4% 35 100% C¸n bé c«ng nh©n viªn 7 13% 2 3.7% 31 57.4% 0 0% 14 25.9% 54 100% Kh¸c 11 13.4% 3 3.7% 48 50% 0 0% 20 24.4% 82 100% B¶ng 2 cho thÊy: NÕu so s¸nh gi÷a c¸c nhãm nghÒ nghiÖp víi nhau th× trong c«ng viÖc ruéng ®ång, n¬i mµ chÞ em phô n÷ ph¶i lµm nhiÒu viÖc nhÊt tõ kh©u lµm ®Êt, gieo trång, lµm cá, bá ph©n, cÊy h¸i, thu ho¹ch,…th× vai trß quyÕt ®Þnh cña ng­êi phô n÷ lín h¬n so víi trong c¸c nghÒ kh¸c. * QuyÒn quyÕt ®Þnh sö dông ®Êt cña chÞ em phô n÷ trong n«ng nghiÖp chiÕm tØ lÖ 6.1% so víi 4.9% trong c¸c nghÒ kh¸c vµ quyÕt ®Þnh trong vèn cho s¶n xuÊt lµ 6.5% so víi 3.7% trong c¸c nghÒ kh¸c. * QuyÒn quyÕt ®Þnh vÒ sö dông ®Êt vµ vèn cho s¶n xuÊt cña nam giíi chiÕm tØ lÖ 23.4% so víi 20.7% vµ 17.6% so víi 13.4%trong c¸c nghÒ kh¸c. * Víi c¸c nghÒ nh­ l©m nghiÖp, ng­ nghiÖp, … n¬i mµ chÞ em phô n÷ Ýt tham gia lao ®éng h¬n th× quyÒn quyÕt ®Þnh cña hä còng gi¶m h¬n so víi trong n«ng nghiÖp. HÇu hÕt ë nghµnh nghÒ nµy nam giíi ®ãng vai trß chñ yÕu. Ph¶i ch¨ng quyÒn quyÕt ®Þnh cña ng­êi phô n÷ trong s¶n xuÊt phô thuéc vµo sù tham gia cña hä trong chÝnh c¸c vÊn ®Ò ®ã? * QuyÒn quyÕt ®Þnh cña ng­êi chång trong vÊn ®Ò sö dông ®Êt vµ vèn cho s¶n xuÊt cao h¬n so víi ng­êi phô n÷ ( 23.4% so víi 6.1% vµ 17.6% so víi 6.5%). §èi víi nghÒ kh¸c tØ lÖ quyÕt ®Þnh cña nam giíi còng vÉn cao h¬n so víi ng­êi phô n÷ ( 20.7% so víi 4.9% trong sö dông ®Êt vµ 13.4% so víi 4.7% trong vèn cho s¶n xuÊt). Nh­ vËy ng­êi chång vÉn lµ ng­êi quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt. Tãm l¹i, xÐt theo nhãm nghÒ nghiÖp chóng ta cã thÓ nhËn thÊy hiÖn nay trong s¶n xuÊt tØ lÖ phô n÷ quyÕt ®Þnh vµ tham gia bµn b¹c víi chång ®Ó cïng ra quyÕt ®Þnh t¨ng lªn theo møc ®ãng gãp c«ng søc lao ®éng cña chÞ em. Nãi c¸ch kh¸c ë lÜnh vùc hä lµm th­êng xuyªn h¬n th× quyÕt ®Þnh cña hä ngµy cµng ®­îc t«n träng h¬n. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, chÞ em phô n÷ n«ng th«n ®· rÊt tÝch cùc trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, dï tham gia nhiÒu hay Ýt th× tØ lÖ chÞ em tham gia cïng bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh víi chång còng kh¸ h¬n. §iÒu ®è chøng minh r»ng quyÒn quyÕt ®Þnh cña phô n÷ ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. + XÐt t­¬ng quan gi÷a häc vÊn vµ quyÒn quyÕt ®Þnh B¶ng 3: Häc vÊn cña ®èi t­îng ®iÒu tra Mï ch÷ TiÓu häc THCS THPT Kh¸c Tæng Nam 15 6% 50 20% 120 48% 46 18.4% 19 7.6% 250 100% N÷ 10 4% 76 30.7% 117 47.1% 36 14.5% 9 3.7% 248 100% Tæng 25 10% 126 50.7% 237 95.1% 82 32.9% 28 11.3% 498 100% Qua kh¶o s¸t t¹i x· §¹i Yªn chóng t«i nhËn thÊy nh×n chung tr×nh ®é häc vÊn ë ®©y ch­a cao. Tr×nh ®é häc vÊn cña nam giíi h¬n h¼n tr×nh ®é häc vÊn cña n÷ giíi. Trong sè nam giíi ®­îc hái cã 6% mï ch÷ vµ phô n÷ chiÕm 4%, nam giíi ®¹t tr×nh ®é tiÓu häc chiÕm 20% vµ phô n÷ chiÕm 30.7%. Nh­ng sè nam giíi cã tr×nh ®é THCS trë lªn chiÕm tØ lÖ cao h¬n phô n÷ nhiÒu vµ tr×nh ®é häc vÊn cµng cao nam giíi cµng chiÕm tØ lÖ cao h¬n phô n÷. §iÒu nµy cho thÊy viÖc häc tËp cña phô n÷ ë n«ng th«n ch­a ®­îc chó ý, c¬ héi ®Ó phô n÷ häc hµnh ch­a ®­îc ngang b»ng nh­ cña nam giíi. VËy tr×nh ®é häc vÊn nh­ vËy cã ¶nh h­ëng g× ®Õn quyÒn quyÕt ®Þnh chÝnh trong gia ®×nh cña ng­êi phô n÷ ? Nh×n vµo b¶ng sè liÖu 4: T­¬ng quan gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ quyÒn quyÕt ®Þnh chóng ta nhËn thÊy tØ lÖ bµn b¹c ®Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh cña c¶ hai vî chång t­¬ng ®èi cao. Nhãm phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn tiÓu häc, THCS, THPT, tham gia quyÕt ®Þnh sö dông ®Êt vµ vèn cho s¶n xuÊt rÊt Ýt (11.9%, 4.2%, 2.4% trong sö dông ®Êt vµ 12.7%, 5.1%, 3.6% trong vèn cho s¶n xuÊt). §iÒu nµy lµ do tØ lÖ phô n÷ ë 3 nhãm häc vÊn nµy rÊt Ýt trong c¬ cÊu mÉu. B¶ng 4: T­¬ng quan gi÷a tr×nh ®é häc vÊn víi quyÒn quyÕt ®Þnh QuyÒn quyÕt ®Þnh sö dông ®Êt Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng Mï ch÷ 3 12% 3 12% 14 56% 0 0% 5 20% 25 100% TiÓu häc 29 23% 15 11.9% 61 48.4% 0 0% 21 16.7% 126 100% THCS 54 22.9% 10 4.2% 137 58% 1 0.4% 35 14.7% 237 100% THPT 19 23.2% 2 2.4% 47 57.3% 1 1.2% 13 15.9% 82 100% Kh¸c 7 25% 1 3.6% 14 50% 0 0% 6 21.4% 28 100% QuyÒn quyÕt ®Þnh vèn cho s¶n xuÊt Mï ch÷ 3 12% 3 12% 14 56% 0 0% 5 20% 25 100% TiÓu häc 24 19% 16 12.7% 57 45.2% 0 0% 29 23.1% 126 100% THCS 37 15.6% 12 5.1% 142 60% 1 0.4% 45 19% 237 100% THPT 13 15.8% 3 3.6% 50 61% 0 0% 16 19.6% 820 100% Kh¸c 5 17.8% 0 0% 16 57.1% 0 0% 7 25% 28 100% §èi víi nam giíi, cµng ë cÊp häc cao th× tØ lÖ nam giíi quyÕt ®Þnh c«ng viÖc trong s¶n xuÊt cµng cao. Nam giíi cã tr×nh ®é tiÓu häc chiÕm tØ lÖ quyÕt ®Þnh c«ng viÖc sö dông ®Êt lµ 22.9% trong khi n÷ giíi chØ chiÕm 4.2% vµ ®èi víi quyÒn quyÕt ®Þnh vèn cho s¶n xuÊt lµ 15.6% so víi 5.1%. Cã thÓ lÝ gi¶i ®iÒu nµy nh­ sau: Tr­íc ®æi míi mÆc dï ®· cã nh÷ng tiÕn bé nhÊt ®Þnh trong b×nh ®¼ng giíi, song c¬ héi ®Ó ng­êi phô n÷ häc hµnh ch­a ®­îc ngang b»ng nh­ cña nam giíi. §iÒu ®ã dÉn tíi mét thùc tÕ lµ hiÖn nay tr×nh ®é häc vÊn gi÷a ng­êi chång vµ ng­êi vî cßn chªnh lÖch nhau ®¸ng kÓ. Ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp vÉn bÞ lÖ thuéc vµo chång, hä dÔ bÞ ¶nh h­ëng bëi nh÷ng t¸c ®éng bªn ngoµi. T­ t­ëng phong kiÕn gia tr­ëng cßn tån t¹i nÆng nÒ vµ s©u s¾c, hä cho r»ng viÖc nhµ lµ viÖc cña ®µn bµ nh÷ng viÖc to t¸t do ®µn «ng g¸nh v¸c nªn sè phô n÷ tr×nh ®é häc vÊn thÊp tham gia quyÕt ®Þnh c«ng viÖc trong s¶n xuÊt Ýt. Hä bÞ lÖ thuéc vµo chång ®Æc biÖt ng­êi chång häc vÊn cµng cao th× lÖ thuéc cµng nhiÒu. Thùc tr¹ng trªn lµ kÕt qu¶ cña nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau trong ®ã nhËn thøc lµ yÕu tè ¶nh h­ëng rÊt m¹nh ®èi víi quyÒn quyÕt ®Þnh c«ng viÖc trong gia ®×nh. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy chóng ta kh«ng thÓ nãng véi, kh«ng thÓ ®ßi hái ngay mét sù b×nh ®¼ng tuyÖt ®èi gi÷a vî vµ chång mµ chóng ta ph¶i nhËn thøc r»ng mäi sù thay ®æi thùc sù bao giê còng lµ mét qu¸ tr×nh t¹o lËp tõng b­íc mét. H¬n n÷a chóng ta cÇn x¸c ®Þnh r»ng ®Ó thay ®æi nhËn thøc con ng­êi lµ mét vÊn ®Ò v« cïng khã kh¨n vµ nan gi¶i nhÊt lµ ®èi víi ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp. Bëi vËy chóng ta ph¶i kiªn tr× t¹o lËp tõng b­íc mét víi mét hÖ thèng vµ c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp trong ®ã biÖn ph¸p quan träng vµ tÝch cùc nhÊt lµ n©ng cao tr×nh ®é cña ng­êi phô n÷. §ã lµ con ®­êng quan träng gióp phô n÷ n©ng cao vai trß cña m×nh trong gia ®×nh. §èi víi phô n÷ vµ nam giíi cã tr×nh ®é THPT tØ lÖ c¶ hai ng­êi cïng quyÕt ®Þnh c«ng viÖc trong s¶n xuÊt cao (58% trong sö dông ®Êt vµ 60% trong vèn cho s¶n xuÊt). Lý do lµ hä dÔ ®i ®Õn thèng nhÊt quan ®iÓm khi c¶ hai vî chång cã tr×nh ®é häc vÊn t­¬ng ®­¬ng. Hä ý thøc ®­îc vai trß cña nhau trong gia ®×nh. Khi phô n÷ cã tr×nh ®é cao, nhËn thøc cña hä kh«ng cßn bÞ bã hÑp hay phô thuéc vµo bªn ngoµi. Hä ý thøc ®­îc m×nh hoµn toµn cã c¬ héi nh­ nam giíi. Chóng ta nhËn thÊy ë mçi tr×nh ®é häc vÊn kh¸c nhau th× quyÒn quyÕt ®Þnh c«ng viÖc cña phô n÷ vµ nam giíi kh¸c nhau. Trªn thùc tÕ, ng­êi phô n÷ n«ng th«n quanh n¨m bËn rén, ®Çu t¾t mÆt tèi víi nh÷ng c«ng viÖc ®ång ruéng, ch¨n nu«i, nhµ cöa ch¨m sãc chång con, c¬m n­íc,... Mäi g¸nh nÆng c«ng viÖc ®Òu dån lªn vai hä. Hä kh«ng cßn thêi gian ®Ó häc tËp n©ng cao tr×nh ®é, hä Ýt cã c¬ héi tiÕp xóc víi ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®Ó tiÕp thu tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi trong khi ®ã nam giíi cã nhiÒu c¬ héi ®Ó hiÓu biÕt h¬n phô n÷, còng nh­ cã nhiÒu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc s¶n xuÊt nhÊt lµ biÕt sö dông vèn ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo ®Ó cã hiÖu qu¶. MÆc dï lao ®éng chñ yÕu trong gia ®×nh lµ do bµn tay cña, c«ng søc cña ng­êi vî nh­ng ng­êi chång l¹i ®ãng vai trß chØ ®¹o thùc hiÖn ®iÒu hµnh c«ng viÖc ''Anh Êy ®i ra ngoµi nhiÒu tiÕp thu häc hái kinh nghiÖm råi vÒ bµn b¹c víi chÞ ®Ó hai vî chång cïng quyÕt '' ( N÷ 30 tuæi, th«n Quúnh Trung, x· §¹i Yªn). ''Kinh nghiÖm s¶n xuÊt th× chång häc hái, hä lµ ®µn «ng cßn phô n÷ m×nh chØ lµm theo th«i ' (N÷ 32 tuæi, th«n Minh Khai, x· §¹i Yªn). Nh­ vËy cã nhiÒu lý do khiÕn quyÒn quyÕt ®Þnh cña ng­êi phô n÷ ch­a ®­îc n©ng cao nh­ mong muèn trong ®ã tr×nh ®é häc vÊn lµ mét trong nh÷ng lý do quan träng . + XÐt t­¬ng quan quy m« hé gia ®×nh vµ quyÒn quyÕt ®Þnh B¶ng 5: T­¬ng quan gi÷a quy m« hé gia ®×nh vµ quyÒn quyÕt ®Þnh QuyÒn quyÕt ®Þnh sö dông ®Êt Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng 1-2 ng­êi 3 12.5% 5 20.8% 10 41.7% 0 0% 6 25% 24 100% 3-4 ng­êi 47 19.4% 15 6.2% 14 59.5% 2 0.8% 34 14.1% 242 100% 5-6 ng­êi 53 28.6% 8 4.3% 91 49.2% 0 0% 33 17.9% 185 100% Trªn 6 ng­êi 9 19.1% 3 6.4% 28 59.6% 0 0% 7 71.9% 47 100% QuyÒn quyÕt ®Þnh vèn cho s¶n xuÊt 1-2 ng­êi 2 8.3% 4 16.7% 12 50% 0 0% 6 25% 24 100% 3-4 ng­êi 35 14.5% 16 6.6% 145 60% 1 0.4 % 45 18.6% 242 100% 5-6 ng­êi 37 20% 11 5.9% 95 51.4% 0 0% 42 22.7% 185 100% Trªn 6 ng­êi 8 17% 3 6.4% 27 57.4% 0 0% 9 19.2% 47 100% Qua b¶ng sè liÖu trªn chóng ta nhËn thÊy: TØ lÖ c¶ hai vî chång bµn b¹c ë quy m« hé gia ®×nh tõ 3-4 ng­êi rÊt cao ( 59.5% so víi 41.7%, 49.2%, vµ 56.9%), ( 60% so víi 50%, 51.4%, vµ 57.4%). TØ lÖ phô n÷ vµ nam giíi quyÕt ®Þnh c¸c c«ng viÖc còng kh¸c nhau ë quy m« hé gia ®×nh. Trong hé gia ®×nh tõ 1-2 ng­êi tØ lÖ phô n÷ quyÕt ®Þnh c«ng viÖc cao h¬n h¼n so víi quy m« hé gia ®×nh kh¸c (20.8% so víi 6.2%, 4.3%, vµ 6.4%); (16.7% so víi 6.6%, 5.9% vµ 6.4%). Nguyªn nh©n lµ ë quy m« hé gia ®×nh nµy ng­êi phô n÷ kh«ng ph¶i chÞu ¸p lùc cña cha mÑ chång khi quyÕt ®Þnh c«ng viÖc. §iÒu ®ã cho thÊy quyÒn ®­îc tham gia bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh c«ng viÖc cña ng­êi phô n÷ cã tiÕn bé h¬n. Tuy nhiªn, ë tõng quy m« hé gia ®×nh cã sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh . Quy m« hé gia ®×nh cµng nhiÒu ng­êi th× vai trß quyÕt ®Þnh cña ng­êi phô n÷ cµng gi¶m. Qua pháng vÊn s©u còng thu ®­îc kÕt qu¶ t­¬ng tù ë quy m« hé cµng nhiÒu ng­êi th× tØ lÖ ng­êi vî tham gia bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh cµng thÊp. ë quy m« hé gia ®×nh tõ 5-6 ng­êi tØ lÖ nam giíi quyÕt ®Þnh c«ng viÖc cao h¬n so víi quy m« hé gia ®×nh kh¸c (28.6% so víi 12.5%, 19.4%, vµ 19.1%), (20% so víi 8.3%, 14.5%, vµ 17%). Qua ®©y chóng ta nhËn thÊy sù kh¸c biÖt vÒ quyÒn quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt ë c¸c quy m« hé gia ®×nh kh¸c nhau. VËy ph¶i ch¨ng ë nh÷ng hé gia ®×nh ®«ng ng­êi l¹i c¶n trë ng­êi phô n÷ trong viÖc kh¼ng ®Þmh vai trß, vÞ trÝ cña m×nh bëi nh÷ng t­ t­ëng cæ hñ lçi thêi ? Ph¶i ch¨ng ë nh÷ng gia ®×nh h¹t nh©n hai thÕ hÖ th× sù bµn b¹c gi÷a hai vî chång cã sù ngang b»ng h¬n. Mét vÊn ®Ò n÷a qua kh¶o s¸t nghiªn cøu t¹i §¹i Yªn chóng t«i nhËn thÊy r»ng ë nh÷ng hé gia ®×nh tõ 1-2 ng­êi vµ 3- 4 ng­êi ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh c¨n cø vµo thÕ m¹nh cña mçi giíi, cã lîi cho sù æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña gia ®×nh. Cïng víi nã lµ quyÒn quyÕt ®Þnh cña phô n÷ còng n©ng lªn hoÆc gi¶m xuèng trong tõng lÜnh vùc mµ m×nh tham gia nhiÒu hay Ýt. + XÐt t­¬ng quan giíi tÝnh vµ quyÒn quyÕt ®Þnh B¶ng 6: T­¬ng quan giíi tÝnh vµ quyÒn quyÕt ®Þnh QuyÒn quyÕt ®Þnh sö dông ®Êt Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng Nam 56 22.4% 6 2.4% 149 59.6% 0 0% 39 15.6% 250 100% N÷ 56 22.6% 25 10.1% 124 50% 2 0.8% 41 16.5% 248 100% QuyÒn quyÕt ®Þnh vèn cho s¶n xuÊt Nam 40 16% 8 3.2% 156 62.4% 0 0% 46 18.4% 250 100% N÷ 42 16.9% 26 10.5% 123 49.6% 1 0.4% 56 22.6% 248 100% Quan s¸t sè liÖu trªn ta nhËn thÊy : TØ lÖ nam giíi vµ phô n÷ cho r»ng c¶ hai cïng quyÕt ®Þnh trong c«ng viÖc s¶n xuÊt rÊt cao 59% vµ 50% ®èi víi sö dông ®Êt, 62.4%vµ 49.6% trong vèn cho s¶n xuÊt. Sè nam giíi cho r»ng ng­êi chång quyÕt ®Þnh nhiÒu h¬n vî còng chiÕm tØ lÖ cao 22.4% so víi 2.4% trong sö dông ®Êt vµ 16% so víi 3.2% trong vèn cho s¶n xuÊt. Nh­ng ë phô n÷ con sè nµy l¹i kh¸c phô n÷ cho r»ng ng­êi vî còng chiÕm phÇn quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt ®· cao gÊp 3 lÇn so víi ®¸nh gi¸ cña nam giíi ( 10.1% so víi 2.4%, 10.5% so víi 3.2% ). Nh­ vËy, ng­êi phô n÷ ®· tù ý thøc vÒ vai trß cña m×nh trong gia ®×nh. §©y lµ mét tiÕn bé lín ®Ó ng­êi phô n÷ v­¬n cao h¬n trong gia ®×nh vµ ngoµi x· héi. 3.2 QuyÒn quyÕt ®Þnh cña ng­êi phô n÷ vµ nam giíi n«ng th«n trong c¸c c«ng viÖc chi tiªu trong gia ®×nh Qua kh¶o s¸t t¹i x· §¹i Yªn, m« h×nh kh¸ phæ biÕn hiÖn nay lµ vî chång cïng bµn b¹c, quyÕt ®Þnh nh÷ng kho¶n chi tiªu lín. Cßn ng­êi vî hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý chi tiªu nhá, c¸c c«ng viÖc néi trî. Qua pháng vÊn, hÇu hÕt c¸c ý kiÕn ®Òu cho thÊy phô n÷ lµ ng­êi quyÕt ®Þnh chÝnh trong viÖc chi tiªu ¨n uèng còng nh­ ch¨m sãc con c¸i, gi¸o dôc con, quan hÖ víi cha mÑ. §iÒu nµy khiÕn cho hä cµng bÞ cét chÆt vµo c«ng viÖc néi trî cña gia ®×nh. B¶ng 7: QuyÒn quyÕt ®Þnh trong chi tiªu lín trong gia ®×nh(%) Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng X©y dùng söa ch÷a nhµ cöa 30.2 6.1 63.2 0.5 0 100 Mua s¾m ®å ®¾t tiÒn 24.3 9.5 65.8 0.2 0.2 100 B¶ng 7 cho thÊy : Kh¸c víi phô n÷, nam giíi l¹i n¾m quyÕt ®Þnh chÝnh trong viÖc mua s¾m ®å ®¾t tiÒn hay nh÷ng c«ng viÖc lín cña gia ®×nh. Trong vÊn ®Ò nµy nÕu ng­êi chång lµ lao ®éng kiÕm tiÒn chÝnh th× tØ lÖ chång quyÕt ®Þnh cao h¬n h¼n so víi ng­êi vî : x©y dùng nhµ cöa chång quyÕt ®Þnh chiÕm 30.2% so víi vî quyÕt ®Þnh lµ 6.1%, trong mua s¾m ®å ®¾t tiÒn lµ 24.3% so víi 9.5%. Khi c¶ hai cïng tham gia lao ®éng t¹o ra thu nhËp th× møc ®é quyÕt ®Þnh cña ng­êi vî cã cao h¬n so víi tr­êng hîp chång lµ lao ®éng kiÕm tiÒn chÝnh song ng­êi chång vÉn tá ra cã quyÒn lùc h¬n. Trong tr­êng hîp c¶ hai vî chång cïng bµn b¹c, quyÕt ®Þnh chiÕm tØ lÖ rÊt cao so víi chØ riªng vî hoÆc chång quyÕt ®Þnh. Ch¼ng h¹n quyÕt ®Þnh vÒ x©y dùng, söa ch÷a nhµ cöa 63.2%, quyÕt ®Þnh vÒ mua s¾m ®å ®¾t tiÒn 65.8%. '' Trong nhµ c¸i g× nhiÒu tiÒn th× anh ®i mua cßn Ýt tiÒn th× chÞ ®i mua' '(N÷ 31 tuæi, th«n Minh Khai, x· §¹i Yªn) '' C« chØ lo c¬m n­íc, chî bóa, mua b¸n g× lín th× ph¶i hái ý kiÕn chó'' (Nam 40 tuæi, th«n Minh Khai, x· §¹i Yªn) '' Th­êng th× anh Êy quyÕt ®Þnh, chØ trõ viÖc g× quan träng th× hai vî chång cïng bµn b¹c víi nhau'' ( N÷ 32 tuæi, th«n Quúnh Trung, x· §¹i Yªn). Qua ph©n tÝch trªn chóng ta nhËn thÊy trong viÖc ®i ®Õn quyÕt ®Þnh cuèi cïng kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn ý kiÕn cña ng­êi vî. §iÒu ®ã cµng kh¼ng ®Þnh vai trß cña ng­êi, ®Þa vÞ phô n÷ ®· ®­îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu so víi tr­íc kia trong x· héi truyÒn thèng. + XÐt t­¬ng quan quyÒn quyÕt ®Þnh víi nghÒ nghiÖp B¶ng 8 : T­¬ng quan nghÒ nghiÖp víi quyÒn quyÕt ®Þnh QuyÒn quyÕt ®Þnh x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng N«ng nghiÖp 75 27% 14 5% 150 54% 2 0.7% 37 13.3% 278 100% L©m nghiÖp 14 28.6% 2 4.1% 25 51% 0 0% 8 16.3% 49 100% Ng­ nghiÖp 10 28.6% 3 8.6% 21 60% 0 0% 1 2.8% 35 100% C¸n bé c«ng nh©n viªn 9 16.7% 3 5.6% 31 57.4% 0 0% 11 20.3% 54 100% Kh¸c 20 24.4% 4 4.9% 41 50% 0 0% 17 20.7% 82 100% QuyÒn quyÕt ®Þnh mua s¾m ®å ®¾t tiÒn N«ng nghiÖp 59 21.2% 20 7.2% 154 55.4% 1 0.4% 44 15.8% 278 100% L©m nghiÖp 10 20.4% 5 10.2% 25 51% 0 0% 9 18.4% 49 100% Ng­ nghiÖp 10 28.5% 3 8.5% 18 51.4% 0 0% 4 11.6% 35 100% C¸n bé c«ng nh©n viªn 8 14.8% 4 7.4% 30 55.6% 0 0% 12 22.2% 54 100% Kh¸c 13 15.9% 7 8.5% 44 53.7% 0 0% 18 21.9% 82 100% Chóng ta nhËn thÊy ®iÒc ®Æc biÖt quan träng lµ trong c¸c quyÕt ®Þnh lín nªu trªn ë nghÒ l©m nghiÖp tØ lÖ ng­êi chång quyÕt ®Þnh cao h¬n so víi ng­êi vî 26.8% so víi 4.1%, ë nghÒ ng­ nghiÖp lµ 28.6% so víi 8.6% trong viÖc quyÕt ®Þnh x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa. Trong c«ng viÖc mua s¾m ®å ®¾t tiÒn tØ lÖ nµy lµ 20.4% so víi 10.2%, vµ 28.5% so víi 8.5%. §iÒu nµy lµ do phô n÷ th­êng Ýt tham gia vµo nh÷ng nghÒ nghiÖp nµy v× l©m nghiÖp, ng­ nghiÖp lµ nh÷ng c«ng viÖc mµ nam giíi th­êng ®¶m nhËn. + XÐt t­¬ng quan quy m« hé gia ®×nh B¶ng 9 : T­¬ng quan quy m« hé gia ®×nh víi quyÒn quyÕt ®Þnh QuyÒn quyÕt ®Þnh x©y dùngsöa ch÷a nhµ cöa Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng 1-2 ng­êi 2 8.3% 6 25% 13 54.2% 0 0% 3 12.5% 24 100% 3-4 ng­êi 57 23.5% 11 4.5% 136 56.3% 2 0.8% 36 14.9% 242 100% 5-6 ng­êi 58 31.3% 7 3.8% 91 49.2% 0 0% 29 15.7% 185 100% Trªn 6 ng­êi 11 23.4% 2 4.2% 28 59.6% 0 0% 6 12.8% 47 100% QuyÒn quyÕt ®Þnh mua s¾m ®å ®¾t tiÒn 1-2 ng­êi 1 4.2% 8 33.3% 9 37.5% 0 0% 6 25% 24 100% 3-4 ng­êi 42 17.5% 21 8.7% 133 54.9% 1 0.4% 45 18.5% 242 100% 5-6 ng­êi 45 24.3% 8 4.3% 103 55.7% 0 0% 29 15.7% 185 100% Trªn 6 ng­êi 12 25.5% 2 4.3% 26 55.3% 0 0% 7 14.9% 47 100% Qua thùc tÕ nghiªn cøu th× kÕt qu¶ cho thÊy chi tiªu nh÷ng c«ng viÖc lín th­êng do ng­êi chång quyÕt ®Þnh hoÆc c¶ hai vî chång bµn b¹c. á hé gia ®×nh tõ 5-6 ng­êi quyÕt ®Þnh x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa tØ lÖ ng­êi chång quyÕt ®Þnh chiÕm 31.3% so víi tØ lÖ ng­êi vî lµ 3.8% vµ c¶ hai cïng bµn lµ 49.2%. §èi víi viÖc quyÕt ®Þnh mua s¾m ®å ®¾t tiÒn còng ë quy m« hé gia ®×nh nµy tØ lÖ lµ: chång quyÕt ®Þnh 24.3% so víi 4.3% vµ c¶ hai cïng quyÕt lµ 55.7%. Nguyªn nh©n lµ do ë hé gia ®×nh nhiÒu ng­êi th× sù quyÕt ®Þnh cña vî chång cßn phô thuéc vµo ý kiÕn cña nh÷ng ng­êi kh¸c trong gia ®×nh. Chóng ta nhËn thÊy ý kiÕn kh¸c cã t¸c ®éng rÊt lín ®èi víi quyÒn quyÕt ®Þnh c«ng viÖc.(15,7%). Víi quy m« hé tõ 1-2 vµ 3-4 ng­êi trong c«ng viÖc x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa vµ mua s¾m ®å ®¾t tiÒn tØ lÖ c¶ hai cïng quyÕt ddÞnh rÊt cao. §Æc biÖt ë hé gia ®×nh tõ 1-2 ng­êi ý kiÕn quyÕt ®Þnh cao h¬n h¼n so víi ý kiÕn quyÕt ®Þnh cña chång (25% so víi 8.3% trong x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa vµ 33.3% so víi 4.2% trong mua s¾m ®å ®¾t tiÒn ). Ph¶i ch¨ng ë hé gia ®×nh nµy ng­êi phô n÷ dèng mét vai trß quan träng ®Æc biÖt cã thÓ quyÕt ®Þnh mäi viÖc ? + XÐt t­¬ng quan häc vÊn : TØ lÖ c¶ hai vî chång cïng tham gia quyÕt ®Þnh cao (60%,50%, 52%, 62.2%, vµ 53.6%, trong x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa vµ 56%, 45.2%, 54.4%, 64.6%, vµ 64.3% trong mua s¾m ®å ®¾t tiÒn). ChiÕm tØ lÖ c¶ hai vî chång bµn b¹c cao nhÊt lµ nam giíi vµ phô n÷ ë nhãm tr×nh ®é THPT ®iÒu nµy cho thÊy tr×nh ®é häc vÊn cña phô n÷ cµng cao th× ý kiÕn cña hä cµng ®­îc coi träng khi quyÕt ®Þnh c«ng viÖc chi tiªu lín trong gia ®×nh. Nh­ vËy ng­êi phô n÷ ph¶i kh«ng ngõng häc hái, n©ng cao tr×nh ®é ®Ó tiÕng nãi cña hä thùc sù cã ý nghÜa trong mäi c«ng viÖc ®Ó viÖc qu¶n lý chi tiªu hiÖu qu¶ h¬n. B¶ng 10 : T­¬ng quan häc vÊn víi quyÒn quyÕt ®Þnh + XÐt t­¬ng quan giíi tÝnh: QuyÕt ®Þnh x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng Mï ch÷ 6 24% 2 8% 15 60% 0 0% 2 8% 25 100% TiÓu häc 33 26.2% 12 9.5% 63 50% 1 0.8% 17 13.5% 126 100% THCS 64 27% 9 3.8% 124 52.3% 1 0.4% 39 16.5% 237 100% THPT 18 22% 2 2.4% 51 62.2% 0 0% 11 13.4% 82 100% Kh¸c 7 25% 1 3.6% 15 53.6% 0 0% 5 17.8% 28 100% QuyÒn quyÕt ®Þnh mua s¾m ®å ®¾t tiÒn Mï ch÷ 4 16% 3 12% 14 56% 0 0% 4 16% 25 100% TiÓu häc 31 24.6% 14 11.1% 57 45.2% 0 0% 24 19.1% 126 100% THCS 49 20.7% 16 6.7% 129 54.4% 1 0.4% 42 17.8% 237 100% THPT 13 15.8% 4 4.9% 53 64.6% 0 0% 12 14.7% 82 100% Kh¸c 3 10.7% 2 7.1% 18 64.3% 0 0% 5 17.9% 28 100% B¶ng 11: T­¬ng quan giíi tÝnh víi quyÒn quyÕt ®Þnh QuyÒn quyÕt ®Þnh x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa Chång Vî C¶ hai Ng­êi kh¸c ý kiÕn kh¸c Tæng Nam 68 7.2% 2 0.8% 145 58% 0 0% 35 14% 250 100% N÷ 60 24.2% 24 9.7% 123 49.6% 2 0.8% 39 15.7% 248 100% QuyÒn quyÕt ®Þnh mua s¾m ®å ®¾t tiÒn Nam 50 0% 8 3.2% 150 60% 0 0% 42 16.8% 250 100% N÷ 50 20.2% 31 12.5% 121 48.8% 1 0.4% 45 18.1% 248 100% Nh×n b¶ng sè liÖu: TØ lÖ nam giíi vµ n÷ giíi cho r»ng c¶ hai vî chång cïng quyÕt ®Þnh rÊt cao ( 58% vµ 49.6% trong x©y dùng söa ch÷a nhµ cöa, 60% vµ 48.8% trong mua s¾m ®å ®¾t tiÒn ). TØ lÖ nµy ë nam giíi cao h¬n h¼n ë n÷ giíi tr¶ lêi. Nh­ vËy, nam giíi ngµy cµng coi träng vai trß cña phô n÷ vµ ng­êi phô n÷ lu«n cã mét vÞ trÝ quan träng ®èi víi gia ®×nh cña m×nh. * Ng­êi ViÖt Nam tõ x­a cã c©u'' Cña chång, c«ng vî'' phÇn nµo ph¶n ¸nh sù ph©n cÊp qu¶n lý trong gia ®×nh. D­êng nh­ tµi s¶n lµ do ng­êi chång n¾m gi÷, ng­êi vî chØ cã quyÒn sö dông vµ lao ®éng ®Ó gãp phÇn lµm t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n. Qua kh¶o s¸t ë §¹i Yªn, m« h×nh kh¸ phæ biÕn hiÖn nay lµ vî chång cïng bµn b¹c quyÕt ®Þnh nh÷ng kho¶n chi tiªu lín. Cßn ng­êi vî lµ ''Tay hßm ch×a kho¸'' trong gia ®×nh. 4. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh h­ëng ®Õn vai trß giíi trong gia ®×nh lµ x· héi vÉn cßn tån t¹i nh÷ng chuÈn mùc x¸c ®Þnh vÒ vÞ trÝ vµ vai trß cña ng­êi phô n÷ vµ nam giíi trong gia ®×nh. Do ®ã ®· dÉn tíi ¶nh h­ëng vÒ nhËn thøc cña hai giíi. 4.1 NhËn thøc cña hai giíi vÒ vai trß cña m×nh trong gia ®×nh 4.1.1 NhËn thøc cña phô n÷ Qua kh¶o s¸t chóng t«i thÊy ®a sè th¸i ®é cña chÞ em x· §¹i Yªn cho r»ng ''C«ng viÖc néi trî lµ cña phô n÷'', bæn phËn cña phô n÷ lµ ch¨m lo cho gia ®×nh chång con, kh«ng nªn ®Ó chång ph¶i bËn t©m v× nh÷ng c«ng viÖc chî bóa, c¬m n­íc. Tõ bao ®êi nay, phô n÷ vÉn ®¶m nhiÖm c«ng viÖc cña gia ®×nh, ngoµi nh÷ng thiªn chøc lµm vî, lµm mÑ,... ng­êi phô n÷ cßn gi÷ vai trß chÝnh trong lao ®éng gia ®×nh. §Ó lµm tèt vai trß ®ßi hái ng­êi phô n÷ ph¶i g¸nh v¸c nhiÒu h¬n, ph¶i cã ®øc hy sinh vµ sù nhÉn n¹i. Ng­êi phô n÷ lu«n mong muèn cã ®­îc mét cuéc sèng gia ®×nh ªm Êm, h¹nh phóc ®Ó hoµn thµnh nghÜa vô cña mét ng­êi mÑ, ng­êi vî. Do vËy mµ hä s½n sµng cam chÞu hy sinh tÊt c¶ nh÷ng g× cã lîi cho b¶n th©n ®Ó thùc hiÖn mong muèn ®ã. Tr¶i qua bao nhiªu thÕ hÖ phô n÷, nhËn thøc ®· ¨n s©u vµo tiÒm thøc cña ph¸i n÷ vµ t¹o thµnh nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn mùc chung ®èi víi ng­êi phô n÷. X· héi ®ßi hái tr«ng mong hä thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®ã nh­ chøc n¨ng cña m×nh. 4.1.2 NhËn thøc cña nam giíi Nam giíi chÞu ¶nh h­ëng cña nh÷ng chuÈn mùc x· héi vÒ vai trß giíi. Hä cho r»ng ng­êi ®µn «ng ®ãng vai trß trô cét trong gia ®×nh, ph¶i lµm nh÷ng c«ng viÖc nh­ kiÕm tiÒn nu«i vî con, x©y dùng nhµ cöa,... cßn phô n÷ chØ lµm néi trî. Do coi phô n÷ chØ lµ phô nªn c«ng viÖc cña phô n÷ bÞ x¸c ®Þnh lµ kh«ng quan träng b»ng c«ng viÖc cña nam giíi. Nguyªn nh©n cña nhËn thøc nµy còng nh­ viÖc nh×n nhËn vai trß vµ vÞ trÝ cña ng­êi phô n÷ vµ nam giíi lµ do ¶nh h­ëng cña Nho gi¸o mµ ¶nh h­ëng nµy l¹i ®­îc x· héi thõa nhËn vµ tån t¹i bÊy l©u nay. ChÝnh bëi lÏ ®ã ®· t¹o nªn gãc nh×n cña nam giíi lµm cho vai trß lao ®éng cña n÷ giíi bÞ gi¶m xuèng. Tõ ®ã dÉn tíi viÖc nam giíi Ýt cã sù quan t©m chia sÎ nh÷ng c«ng viÖc gia ®×nh cïng phô n÷. 4.2 Quan niÖm truyÒn thèng T­ t­ëng coi th­êng phô n÷ theo quan niÖm truyÒn thèng ch­a ®­îc hoµn toµn lo¹i bá trong x· héi n«ng th«n. Kh¶ n¨ng cña nam giíi ®­îc ®¸nh gia cao nhÊt lµ c«ng viÖc liªn quan ®Õn nhËn thøc, quan hÖ,... §©y lµ mét mèi trë ng¹i vÒ thãi quen, ®Þnh kiÕn trong nhËn thøc cña ng­êi d©n vÒ kh¶ n¨ng tiÕp thu kü thuËt cña phô n÷ khi tr¶ lêi vÒ kh¶ n¨ng thËt cña m×nh. Nam giíi vµ phô n÷ th­êng lµm nh÷ng c«ng viÖc mang tÝnh chÊt ph©n c«ng lao ®éng theo giíi tÝnh. Chång khoÎ h¬n th× lµm c«ng viÖc nÆng nhäc, cßn vî lµm viÖc nhÑ nhµng. Do ®ã nam giíi chØ lµm nh÷ng viÖc mµ hä cho lµ cÇn lµm, lµm xong nh÷ng viÖc ®ã coi nh­ kh«ng cßn tr¸ch nhiÖm vµ hÕt nghÜa vô nªn hä mÆc cho ng­êi vî g¸nh v¸c c«ng viÖc gia ®×nh. 4.3 Tr×nh ®é häc vÊn cña hai giíi Häc vÊn lµ mét yÕu tè rÊt quan träng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn quyÕt ®Þnh cña phô n÷ n«ng th«n, ®Æc biÖt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹o thu nhËp cho gia ®×nh. Qua ph©n tÝch trªn cho thÊy, viÖc phô n÷ n«ng th«n cµng cã c¬ héi tham gia hoat ®éng s¶n xuÊt th× quyÒn quyÕt ®Þnh cña hä trong gia ®×nh ngµy cµng cao. Qua ®©y ta nhËn thÊy ph¶i n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cho c¶ hai giíi ®Ó cã gãc nh×n ®óng ®¾n h¬n ®èi víi mäi c«ng viÖc trong gia ®×nh. Bªn c¹nh ®ã còng gãp phÇn cñng cè nhËn thøc trong viÖc ®¸nh gi¸ vµ t¹o c¬ héi cho ng­êi phô n÷. PhÇn kÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 1. kÕt luËn Sù ph©n biÖt giíi tÝnh trong ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh ë x· §¹i Yªn vÉn cßn tån t¹i song kh«ng cßn kh¾t khe nh­ tr­íc. Ng­êi phô n÷ n«ng th«n ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong gia ®×nh. NÕu nh­ tr­íc kia ng­êi phô n÷ ph¶i nhÊt nhÊt tu©n theo chång vµ nh÷ng c«ng viÖc trong gia ®×nh hÇu hÕt ®Òu do ng­êi phô n÷ g¸nh v¸c th× b©y giê hä ®· nhËn ®­îc sù chia sÎ cña chång. Tuy møc ®é tham gia ch­a nhiÒu nh­ng nã phÇn nµo thÊy ®­îc nhËn thøc cña ng­êi d©n vÒ vai trß giíi ®ang dÇn cã sù chuyÓn biÕn. Do nh÷ng ®ãng gãp to lín cña phô n÷ trong gia ®×nh vµ tØ lÖ tham gia quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò trong gia ®×nh cµng lín ®· chøng tá mèi quan hÖ gi÷a vî chång hiÖn nay kh¸ b×nh ®¼ng d©n chñ. Tuy nhiªn, ng­êi phô n÷ v× nhiÒu lý do, hä cßn ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi. Trong s¶n xuÊt hä lµ nh÷ng ng­êi ph¶i tham gia nhiÒu nhÊt, ®ãng gãp nhiÒu nhÊt nh­ng ®ång thêi trong c«ng viÖc gia ®×nh (t¸i s¶n xuÊt) hä còng l¹i lµ ng­êi ph¶i ®¶m nhiÖm hÇu hÕt c¸c c«ng viÖc nµy. §iÒu ®ã ®· g©y søc Ðp nÆng nÒ ®èi víi ng­êi phô n÷. Ng­êi phô n÷ bÞ g¾n chÆt víi viÖc nhµ, hä lu«n bËn rén nªn Ýt cã c¬ héi ®Ó häc tËp n©ng cao tr×nh ®é cña m×nh, Ýt cã c¬ héi ®Ó tiÕp xóc víi khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn. ChÝnh ®iÒu nµy ®· lµm gi¶m sót vai trß quyÕt ®Þnh cña hä trong nhiÒu vÊn ®Ò. H¬n thÕ n÷a ng­êi phô n÷ ch­a nhËn thøc ®óng vai trß cña m×nh trong gia ®×nh v× vËy hä l¹i tù t¹o nªn rµo c¶n cho sù ph¸t triÓn cña m×nh mµ kh«ng hÒ hay biÕt. khuyÕn nghÞ §Ó gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cña ng­êi phô n÷ n«ng th«n vµ n©ng cao ®Þa vÞ cña hä trong gia ®×nh còng nh­ ngoµi x· héi, t¹o sù b×nh ®¼ng giíi chóng t«i m¹nh d¹n ®­a ra mét sè khuyÕn nghÞ sau: + VÒ phÝa ng­êi phô n÷ B¶n th©n ng­êi phô n÷ ph¶i tù v­¬n lªn, t×m hiÓu kiÕn thøc míi, n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn. CÇn ph¶i coi c«ng viÖc néi trî kh«ng ph¶i lµ chØ riªng cña m×nh mµ ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó nhËn ®­îc sù chia sÎ cña nam giíi. + VÒ phÝa gia ®×nh CÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho phô n÷ ph¸t huy, hoµn thµnh tèt vai trß cña m×nh b»ng c¸ch gióp ®ì vµ chia sÎ víi hä viÖc nhµ, viÖc ®ång ¸ng. + VÒ phÝa x· héi - Nhanh chãng ®­a ra khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, lao ®éng ®Ó gi¶m nhÑ c­êng ®é lao ®éng cho ng­êi phô n÷. Coi ®ã lµ chÝnh s¸ch x· héi chø kh«ng ph¶i chÝnh s¸ch kinh tÕ ®¬n thuÇn. - CÇn ph¶i n©ng cao kiÕn thøc kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kinh nghiÖm tæ chøc s¶n xuÊt cho ng­êi phô n÷ n«ng th«n. - ChÝnh quyÒn c¬ së vµ c¸c tæ chøc x· héi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tuyªn truyÒn, phæ biÕn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó gióp cho hai giíi hiÓu ®­îc vai trß, vÞ trÝ cña m×nh. Ngoµi ra cÇn cã biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó h¹n chÕ sù ¶nh h­ëng cña c¸c quan niÖm truyÒn thèng cæ hñ l¹c hËu kh«ng cßn phï hîp víi giai ®o¹n hiÖn nay. môc lôc PhÇn nh÷ng vÊn ®Ò chung 1. Lý do chän ®Ò tµi 1 2. Môc ®Ých nghiªn cøu 2 3. NhiÖm vô nghiªn cøu 2 4. §èi t­îng, kh¸ch thÓ vµ ph¹m vi nghiªn cøu 2 5. Gi¶i thuyÕt nghiªn cøu vµ khung lý thuyÕt 3 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 4 7. ý nghÜa cña ®Ò tµi 5 PhÇn néi dung chÝnh Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p luËn 6 1. C¬ së lý luËn 6 2. Ph­¬ng ph¸p luËn 9 3. Tæng quan vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu 9 Ch­¬ng 2. Néi dung nghiªn cøu 12 1. Tæng quan vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi §¹i Yªn - TP H¹ Long 12 2. Sù ph©n c«ng lao ®éng trong gia ®×nh 14 3. Giíi vµ quyÒn quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh 15 4. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh 35 PhÇn kÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 1. KÕt luËn 35 2. KhuyÕn nghÞ 35 tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tham kh¶o 1. B¸o c¸o vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi n¨m 2003 vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô n¨m 2003 cña UBND x· §¹i Yªn . 2. X· héi häc ®¹i c­¬ng TS Ph¹m TÊt Dong – TS Lª Ngäc Hïng ( §ång chñ biªn) 3. TËp bµi gi¶ng x· héi häc gia ®×nh ThS Lª Th¸i ThÞ B¨ngT©m 4. TËp bµi gi¶ng x· héi häc giíi vµ ph¸t triÓn TS Hoµng B¸ ThÞnh 5. Tõ ®iÓn x· héi häc . Nhµ xuÊt b¶n thÕ giíi Hµ Néi 1994 6. 50 tõ then chèt trong x· héi häc ( Tµi liÖu dÞch cña phßng th«ng tin t­ liÖu, th­ viÖn x· héi häc) 7. C¸c biªn b¶n pháng vÊn s©u trong qu¸ tr×nh thùc tËp thùc tÕ t¹i ®Þa ph­¬ng