Đề tài Hoàn thiện công tác hạch toán nghiệp vụ tiêu thụ hàng hoá và xác định kết quả kinh doanh ở các Doanh nghiệp thương mại

g ho¸ quy ®Þnh ®ång thêi lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ (lËp riªng cho chøng tõ nhËp, chøng tõ xuÊt) vµ giao cho kÕ to¸n kÌm theo phiÕu xuÊt, nhËp. Cuèi th¸ng thñ kho ghi sè l­îng hµng ho¸ tån trong kho theo tõng lo¹i vµo sæ sè d­. Sæ nµy ®­îc më cho tõng kho vµ më cho c¶ n¨m, tr­íc ngµy cuèi th¸ng, kÕ to¸n göi cho thñ kho ®Ó ghi sæ, ghi xong thñ kho göi vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra vµ tÝnh thµnh tiÒn. + T¹i phßng kÕ to¸n: §Þnh kú nh©n viªn kÕ to¸n xuèng kho ®Ó kiÓm tra, h­íng dÉn viÖc ghi chÐp thÎ kho, thu nhËn chøng tõ, kiÓm tra, tÝnh ra sè tiÒn vµ ghi vµo cét sè tiÒn trªn phiÕu giao nhËn chøng tõ. §ång thêi ghi vµo cét sè tiÒn trªn B¶ng kª NhËt - XuÊt - Tån kho hµng ho¸. Cuèi th¸ng sau khi tÝnh gi¸ vµ ghi sè tiÒn nhËp, xuÊt lÇn cuèi cïng trong th¸ng vµo b¶ng kª, kÕ to¸n tÝnh sè tiÒn tån kho theo tõng nhãm, tõng lo¹i vµ ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp. Ph­¬ng ph¸p nµy ®· kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a viÖc h¹ch to¸n nghiÖp vô cña thÎ kho víi viÖc ghi chÐp t¹i phßng kÕ to¸n. ¦u ®iÓm cña nã lµ ghi sæ kÕ to¸n gän nhÑ, tr¸nh trïng lÆp, c«ng viÖc kÕ to¸n ®Òu ®Æn trong th¸ng nªn t¹o ®iÒu kiÖn dÔ kiÓm tra, ®¶m b¶o cung cÊp kÞp thêi chÝnh x¸c sè liÖu kÕ to¸n khi cÇn thiÕt. Nh­ng nã còng cã nh­îc ®iÓm lµ kÕ to¸n kh«ng biÕt ®­îc sù biÕn ®éng vÒ sè l­îng cña tõng lo¹i hµng ho¸ v× kÕ to¸n ghi sæ theo chØ tiªu gi¸ trÞ, cßn thñ kho ghi sæ theo chØ tiªu sè l­îng. Khi cã sù sai sãt, nhÇm lÉn th× khã ph¸t hiÖn. Ph­¬ng ph¸p nµy phï hîp víi ®¬n vÞ cã nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸, viÖc nhËp, xuÊt hµng ho¸ theo gi¸ h¹ch to¸n vµ ®éi ngò nh©n viªn kÕ to¸n cã tr×nh ®é cao. S¬ ®å 3: KÕ to¸n hµng ho¸ theo ph­¬ng ph¸p sæ sè d­. ThÎ kho PhiÕu xuÊt kho PhiÕu nhËp kho Sæ sè d­ PhiÕu giao nhËn chøng tõ xuÊt PhiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp B¶ng luü kÕ NhËp - XuÊt - Tån kho hµng ho¸ Ghi chó: Ghi hµng ngµy Ghi cuèi kú §èi chiÕu, kiÓm tra 3.2- H¹ch to¸n tæng hîp. 3.2.1- §èi víi doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. a) Tr­êng hîp doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. + B¸n bu«n. · Ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp. - Khi xuÊt giao hµng ho¸ cho ng­êi mua, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n sau: BT1) TrÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng tiªu thô. Nî TK 632: TrÞ gi¸ mua cña hµng tiªu thô. Cã TK 156 (1561): B¸n bu«n qua kho. BT2) Doanh thu cña hµng tiªu thô. Nî TK liªn quan (111,112,131,1368,...): Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 511, 512: Doanh thu b¸n hµng (gi¸ b¸n kh«ng cã thuÕ GTGT). Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ®Çu ra. ·Tiªu thô theo ph­¬ng thøc hµng göi b¸n. - Khi chuyÓn hµng ®Õn cho ng­êi mua, kÕ to¸n ghi: Nî TK 157: TrÞ gi¸ mua cña hµng chuyÓn ®i. Cã TK 156 (1561): TrÞ gi¸ mua cña hµng chuyÓn ®i. - NÕu cã bao b× b¸n kÌm theo hµng ho¸ vµ ®­îc tÝnh gi¸ riªng th× kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 (1388); TrÞ gi¸ bao b× tÝnh riªng. Cã TK 153 (1532): TrÞ gi¸ bao b× tÝnh riªng. - Khi ng­êi mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn. Nî TK liªn quan (111,112,131,1368, ...): Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 511, 512: Doanh thu b¸n hµng (gi¸ b¸n kh«ng cã thuÕ GTGT). Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ®Çu ra. Cã TK 138 (1388): TrÞ gi¸ bao b× tÝnh gi¸ riªng. - KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n. Nî TK 632 Cã TK 157 S¬ ®å 4: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp vµ hµng göi b¸n. TK156 TK632 TK911 TK511 TK111,112... TrÞ gi¸ vèn hµng Doanh thu B¸n trùc tiÕp K/C gi¸ vèn K/C doanh b¸n hµng Tæng TK157 hµng b¸n thu thuÇn TK33311 gi¸ TrÞ gi¸ vèn TrÞ gi¸ vèn (cuèi kú) (cuèi kú) ThuÕ thanh cña hµng cña hµng GTGT to¸n göi b¸n tiªu thô ph¶i nép · Ph­¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý. Theo ph­¬ng thøc nµy th× sè hµng ký göi vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp cho ®Õn khi chÝnh thøc tiªu thô. Do ®ã, vÒ c¬ b¶n c¸c bót to¸n ph¶n ¸nh gi¸ vèn gièng nh­ tiªu thô theo ph­¬ng thøc hµng göi b¸n, ph¶n ¸nh doanh thu vµ thuÕ GTGT gièng nh­ ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp chØ kh¸c lµ ph¶i x¸c ®Þnh hoa hång tr¶ cho c¬ së nhËn b¸n hµng ®¹i lý tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh nh­ sau: Nî TK 641: Hoa hång tr¶ cho ®¹i lý. Cã TK131: Tæng sè hoa hång. S¬ ®å 5: S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng thøc giao ®¹i lý (b¸n bu«n). TK156 TK632 TK911 TK511 TK111,112... Doanh thu Tæng gi¸ K/C gi¸ vèn K/C doanh b¸n hµng thanh to¸n TK157 hµng b¸n thu thuÇn ch­a thuÕ trõ hoa hång TrÞ gi¸ vèn TrÞ gi¸ vèn (cuèi kú) (cuèi kú) cña hµng cña hµng TK33311 TK641 giao ®¹i lý tiªu thô ThuÕ Hoa hång GTGT ®¹i lý ph¶i nép · B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n. VÒ thùc chÊt, doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ®øng ra lµm trung gian, m«i giíi gi÷a bªn b¸n vµ bªn mua ®Ó h­ëng hoa hång (do bªn b¸n hoÆc bªn mua tr¶). Bªn mua chÞu tr¸ch nhiÖm nhËn hµng vµ thanh to¸n cho bªn b¸n. Khi nhËn ®­îc hoa hång m«i giíi, kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: - Ph¶n ¸nh doanh thu, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép. Nî TK liªn quan (111, 112, 131, 1368,...): Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 511, 512: Doanh thu b¸n hµng (kh«ng thuÕ GTGT). Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ®Çu ra. - Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn b¸n hµng. Nî TK 641: Chi phÝ b¸n hµng. Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. Cã TK liªn quan: (111, 112, 334, 338,...). S¬ ®å 6: S¬ ®å h¹ch to¸n b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n. TK 911 TK 511 TK 111,112... TK 641 Hoa hång Chi phÝ m«i K/c doanh ®­îc h­ëng giíi (nÕu cã) Thu thuÇn Tæng sè (cuèi kú) TK33311 tiÒn ®­îc TK133 nhËn ThuÕ GTGT ThuÕ GTGT ®­îc khÊu Ph¶i nép trõ K/C chi phÝ b¸n hµng · B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n. Theo ph­¬ng thøc nµy kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n sau: BT1) TrÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng tiªu thô. Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n. (nÕu giao hµng tay ba). Nî TK 157: Tr­êng hîp chuyÓn hµng ®Õn cho ng­êi mua. Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo Cã TK liªn quan (111, 112, 331, ...): Tæng gi¸ thanh to¸n. BT2) Doanh thu cña hµng tiªu thô. Nî TK liªn quan (111, 112, 131, ...): Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 511, 512: Doanh thu b¸n hµng (kh«ng thuÕ GTGT). Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ®Çu ra. S¬ ®å h¹ch to¸n t­¬ng tù nh­ s¬ ®å 4: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp vµ hµng göi b¸n. * B¸n lÎ. · Ph­¬ng thøc b¸n lÎ trùc tiÕp. - Khi xuÊt kho giao hµng b¸n lÎ cho cöa hµng, cho quÇy, kÕ to¸n chi tiÕt tµi kho¶n kho hµng theo ®Þa ®iÓm lu©n chuyÓn néi bé cöa hµng. Nî TK 156 - quÇy hµng, cöa hµng nhËn b¸n. Cã TK 156 - Kho hµng ho¸. (kho chÝnh). - Khi nhËn ®­îc b¸o c¸o b¸n hµng vµ b¸o c¸o tiÒn nép sau ca, ngµy, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n ghi nhËn doanh thu vµ gi¸ vèn hµng ho¸ t­¬ng tù nh­ ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp. S¬ ®å 7: S¬ ®å h¹ch to¸n b¶n lÎ trùc tiÕp. TK156-K/chÝnh TK156-Q/hµng TK632 TK911 TK511 TK111,112... Doanh thu XuÊt hµng cho TrÞ gi¸ vèn K/C gi¸ vèn K/C doanh b¸n hµng Tæng cöa hµng hµng b¸n hµng b¸n thu thuÇn TK33311 gi¸ (cuèi kú) (cuèi kú) ThuÕ thanh GTGT to¸n · Ph­¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý. ph¶i nép NÕu doanh nghiÖp b¸n lÎ thùc hiÖn dÞch vô b¸n ®¹i lý, ký göi cho c¸c doanh nghiÖp b¸n bu«n th× theo nguyªn t¾c kÕ to¸n: - Khi nhËn hµng ®¹i lý, c¨n cø vµo gi¸ ghi trong hîp ®ång, kÕ to¸n ghi: Nî TK 003 - Khi b¸n ®­îc hµng ®¹i lý, kÕ to¸n ghi: Nî TK liªn quan (111, 112, 131, ...): Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 331: Tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ cho chñ hµng. Cã TK 511: Hoa hång hoÆc thï lao ®­îc h­ëng (kh«ng thuÕ GTGT) Cã TK 3331(33311): ThuÕ GTGT ®Çu ra. (nÕu b¸n h­ëng chªnh lÖch gi¸). §ång thêi ghi: Cã TK 003 - Khi thanh to¸n tiÒn hµng cho chñ hµng: Nî TK 331: Sè tiÒn hµng ®· thanh to¸n. Cã TK liªn quan: (111, 112...) S¬ ®å 8: S¬ ®å h¹ch to¸n b¸n hµng ®¹i lý (b¸n lÎ) TK 911 TK 511 TK111, 112... K/C doanh Hoa hång ®¹i Thu thuÇn lý ®­îc h­ëng (cuèi kú) TK 003 TK 331 Tæng gi¸ - NhËn - B¸n Ph¶i tr¶ thanh to¸n hµng - Tr¶ l¹i chñ hµng TK 3331 ThuÕ GTGT Ph¶i nép (nÕu cã) Thanh to¸n tiÒn hµng cho chñ hµng · Ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp. B¸n hµng theo ph­¬ng thøc nµy ®­îc h¹ch to¸n nh­ sau: - Khi xuÊt hµng giao cho ng­êi mua, ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña hµng tiªu thô. Nî TK 632 Cã TK 156 - Ph¶n ¸nh sè thu cña hµng b¸n tr¶ gãp. Nî TK 111, 112: Sè tiÒn ng­êi mua thanh to¸n lÇn ®Çu. Nî TK 131: Tæng sè tiÒn cßn ph¶i thu ë ng­êi mua. Cã TK 511: Doanh thu tÝnh theo gi¸ b¸n tr¶ 1 lÇn (gi¸ tr¶ ngay). Cã TK 711: Tæng sè lîi tøc tr¶ chËm. Cã TK 3331(33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép tÝnh trªn gi¸ b¸n tr¶ 1 lÇn. - Sè tiÒn (doanh thu gèc vµ l·i tr¶ chËm ) ë c¸c kú sau do ng­êi mua thanh to¸n. Nî TK 111, 112. Cã TK 131 S¬ ®å 9: S¬ ®å h¹ch to¸n b¸n hµng tr¶ gãp TK 156 TK 632 TK 911 TK 511 TK 111,112.. TrÞ gi¸ vèn K/C gi¸ vèn K/C doanh Doanh thu theo gi¸ hµng b¸n hµng b¸n thu thuÇn b¸n thu tiÒn ngay (cuèi kú) (cuèi kú) Sè tiÒn ng­êi Mua tr¶ lÇn ®Çu TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép tÝnh TK 131 Trªn gi¸ b¸n thu tiÒn ngay Tæng tiÒn Thu tiÒn TK 711 cßn ph¶i ng­êi thu ng­êi mua c¸c mua kú sau Lîi tøc tr¶ chËm · Tiªu thô theo ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng. Tr×nh tù h¹ch to¸n ph­¬ng thøc nµy nh­ sau: - Khi xuÊt kho hµng ®Ó ®æi hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632: TrÞ gi¸ hµng xuÊt kho ®Ó ®æi. Cã TK 156 - A. - Ph¶n ¸nh doanh thu do ®æi hµng: Nî TK 131: Tæng gi¸ trÞ ph¶i thu kh¸ch hµng. Cã TK 511, 512: Doanh thu cña hµng ®em ®æi. Cã TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. - Khi nhËn hµng do ®æi hµng. Nî TK 156 - B, 152, 153: Gi¸ trÞ hµng nhËn vÒ. Nî TK 133 (1331): ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. Cã TK 131: Sè ph¶i thu. S¬ ®å 10: S¬ ®å h¹ch to¸n ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng. TK156-A TK632 TK911 TK511 TK131 TK156-B,152,153 TrÞ gi¸ vèn K/C gi¸ vèn K/C doanh Doanh thu TrÞ gi¸ hµng cña hµng hµng b¸n thu thuÇn do ®æi hµng nhËn vÒ ®em ®æi (cuèi kú) (cuèi kú) Tæng gi¸ trÞ ph¶i TK3331 thu TK133 ThuÕ GTGT ThuÕ GTGT ph¶i nép ®­îc khÊu trõ b) §èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (TT§B) hay thuÕ xuÊt khÈu (XK). Nguyªn t¾c chung: Trong nh÷ng doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, viÖc h¹ch to¸n gi¸ vèn hµng tiªu thô còng t­¬ng tù nh­ doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, chØ kh¸c trong chØ tiªu doanh thu ghi nhËn ë tµi kho¶n 511, 512 bao gåm c¶ thuÕ GTGT (hoÆc thuÕ TT§B hay thuÕ XK) ph¶i nép. Kho¶n ghi nhËn ë tµi kho¶n 531 còng bao gåm c¶ thuÕ tiªu thô trong ®ã. Sè thuÕ GTGT cuèi kú ph¶i nép ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, cßn thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ®­îc trõ vµo doanh thu b¸n hµng ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn. - Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n. + Ghi nhËn doanh thu vÒ tiªu thô (bao gåm c¶ thuÕ GTGT, thuÕ TT§B vµ thuÕ XK). Nî TK 111, 112, 131...: Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng bªn ngoµi. Cã TK 512: Doanh thu b¸n hµng néi bé. + Ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng tiªu thô: Nî TK 632: Tiªu thô trùc tiÕp. Nî TK 157: Tiªu thô theo ph­¬ng thøc ®¹i lý, ký göi. Cã TK 156: Gi¸ vèn hµng xuÊt. + Ph¶n ¸nh sè thuÕ TT§B, ThuÕ XK ph¶i nép. Nî Tk 511,512. Cã TK 333 (3332, 3333). + Ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ph¶i nép cuèi kú. Nî TK 642 (6425). Cã TK 3331 (33311). C¸c bót to¸n kÕt chuyÓn cßn l¹i h¹ch to¸n gièng doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. 3.2.2- §èi víi doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, viÖc h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô vÒ tiªu thô hµng ho¸ chØ kh¸c c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ë x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng ho¸ tiªu thô. Cßn viÖc ph¶n ¸nh doanh thu, c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu (xem (4)), c¸c lo¹i thuÕ hoµn toµn gèng nhau, do ®ã tr×nh tù h¹ch to¸n trong tr­êng hîp nµy nh­ sau: - §Çu kú kÕ to¸n, kÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng ho¸ tån kho ®Çu kú, hµng göi b¸n, giao ®¹i lý tån ®Çu kú, hµng ho¸ ®ang ®i ®­êng tån ®Çu kú. Nî TK 611 (6112). Cã TK (156, 1561): TrÞ gi¸ hµng ho¸ tån kho ®Çu kú. Cã TK 157: TrÞ gi¸ hµng göi b¸n tån ®Çu kú. Cã TK 151: TrÞ gi¸ hµng ®ang ®i ®­êng tån ®Çu kú. - Trong kú kÕ to¸n, ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng ho¸ mua vµo: Nî TK 611 (6112): TrÞ gi¸ hµng ho¸ mua vµo. Nî TK 133 (1331): ThuÕ GTGT cña hµng ho¸ mua vµo. Cã Tk 111, 112, 131... Tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ ng­êi b¸n. - Cuèi kú kÕ to¸n, c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª, x¸c ®Þnh hµng ®· tiªu thô vµ ch­a tiªu thô cuèi kú: + KÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng ho¸ tån kho cuèi kú, hµng göi b¸n, giao ®¹i lý tån cuèi kú, hµng ®ang ®i ®­êng tån cuèi kú. Nî TK 156 (1561): TrÞ gi¸ hµng tån cuèi kú. Nî Tk 157: TrÞ gi¸ hµng göi b¸n tån cuèi kú. Nî TK 151: TrÞ gi¸ hµng ®ang ®i ®­êng tån cuèi kú. Cã TK 611 (6112): TrÞ gi¸ vèn hµng ch­a tiªu thô cuèi kú. - X¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn hµng tiªu thô: Nî TK 632. Cã TK 611 (6112). - C¸c bót to¸n ph¶n ¸nh doanh thu tiªu thô t­¬ng tù nh­ ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. 4. H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu b¸n hµng, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµ gi¶m gi¸ hµng b¸n. 4.1- H¹ch to¸n chiÕt khÊu b¸n hµng. ChiÕt khÊu b¸n hµng lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho ng­êi mua do viÖc ng­êi mua ®· thanh to¸n sè tiÒn mua hµng tr­íc thêi h¹n thanh to¸n ®· tho¶ thuËn (ghi trªn hîp ®ång kinh tÕ mua b¸n hoÆc cam kÕt thanh to¸n viÖc mua hµng) hoÆc v× mét lý do ­u ®·i nµo kh¸c. ChiÕt khÊu b¸n hµng ®­îc theo dâi chi tiÕt cho tõng kh¸ch hµng vµ tõng lo¹i hµng b¸n. Tr­íc ®©y chiÕt khÊu b¸n hµng ®­îc xem nh­ mét kho¶n gi¶m trõ doanh thu, nh­ng hiÖn nay kho¶n nµy ®­îc coi lµ chi phÝ tµi chÝnh (®èi víi ®¬n vÞ b¸n hµng) hay thu nhËp tµi chÝnh (®èi víi ®¬n vÞ mua hµng) nh­ ®· quy ®Þnh ë Th«ng t­ sè 20/1999/TT-BTC ngµy 07/6/1999. Do ®ã nã ®­îc h¹ch to¸n nh­ sau: Nî TK 811: Sè chiÕt khÊu b¸n hµng. Cã TK 111, 112, 131, ...: Sè chiÕt khÊu chÊp thuËn cho kh¸ch hµng. 4.2- H¹ch to¸n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. a) Néi dung: Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i lµ toµn bé sè hµng ho¸ ®· x¸c ®Þnh lµ tiªu thô nh­ng kh¸ch hµng tr¶ l¹i do c¸c nguyªn nh©n nh­ vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, hµng bÞ mÊt, kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng chñng lo¹i, quy c¸ch. b) Tµi kho¶n sö dông. + TK 531- Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Ph¶n ¸nh doanh thu cña sè hµng ®· tiªu thô bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i. Bªn Nî: TrÞ gi¸ sè hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Bªn Cã: KÕt chuyÓn doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµo tµi kho¶n doanh thu b¸n hµng ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn trong kú h¹ch to¸n. Tµi kho¶n 531 cuèi kú kh«ng cã sè d­. c) Tr×nh tù h¹ch to¸n. - Khi doanh nghiÖp nhËn sè hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i vµ nhËp sè hµng nµy vµo kho ®èi víi tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn, cßn kiÓm kª ®Þnh kú th× kh«ng ghi), kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 Cã TK 632 - Khi thanh to¸n víi ng­êi mua vÒ sè tiÒn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, kÕ to¸n ghi: Nî TK 531; Doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Nî TK 3331 (33311): ThuÕ GTGT tr¶ l¹i cho kh¸ch t­¬ng øng víi sè doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Cã TK 111, 112, 131: Tr¶ b»ng tiÒn hoÆc trõ vµo sè nî. - Cuèi kú h¹ch to¸n, kÕt chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµo TK 511, ghi; Nî TK 511 Cã TK 531 S¬ ®å 11: S¬ ®å h¹ch to¸n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. TK 111,112,131 TK 531 TK 511 Doanh thu hµng ho¸ bÞ K/C doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i bÞ tr¶ l¹i TK 33311 ThuÕ GTGT tr¶ l¹i cho kh¸ch hµng TK 632 TK 156 Gi¸ vèn hµng b¸n NhËp l¹i kho (KKTX) 4.3- H¹ch to¸n gi¶m gi¸ hµng b¸n. a) Néi dung. Gi¶m gi¸ lµ kho¶n tiÒn ®­îc ng­êi b¸n chÊp nhËn mét c¸ch ®Æc biÖt trªn gi¸ ®· tho¶ thuËn v× lý do hµng kÐm phÈm chÊt hay kh«ng ®óng quy c¸ch, quy ®Þnh trong hîp ®ång mua b¸n. b) Tµi kho¶n sö dông. + TK 532 - gi¶m gi¸ hµng b¸n: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m gi¸, bít gi¸, håi khÊu cña viÖc b¸n hµng trong kú cho kh¸ch hµng. Bªn Nî: C¸c kho¶n gi¶m gi¸ chÊp thuËn cho kh¸ch hµng. Bªn Cã: KÕt chuyÓn toµn bé sè gi¶m gi¸ hµng b¸n trõ vµo doanh thu. Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè d­. c) Tr×nh tù h¹ch to¸n. - Ph¶n ¸nh kho¶n gi¶m gi¸ ®· chÊp thuËn cho kh¸ch hµng: Nî TK 532: Sè gi¶m gi¸ hµng b¸n kh¸ch hµng ®­îc h­ëng. Cã TK 111, 112, 131: Tr¶ b»ng tiÒn hoÆc trõ vµo sè nî. - Cuèi kú h¹ch to¸n, kÕt chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµo TK 511, ghi: Nî TK 511 Cã TK 532 S¬ ®å 12: S¬ ®å h¹ch to¸n gi¶m gi¸ hµng b¸n. TK 111,112,131 TK 532 TK 511 Kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n K/C kho¶n gi¶m gi¸ chÊp thuËn cho ng­êi mua hµng b¸n C. H¹ch to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. H¹ch to¸n kÕt qu¶ kinh doanh lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng, tæng hîp nhÊt cña kh©u qu¶n lý. Nã ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña chñ doanh nghiÖp vµ nh÷ng th«ng tin kinh tÕ mét c¸ch nhanh nhÊt vµ ®é tin cËy cao. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®ang ë giai ®o¹n c¹nh tranh quyÕt liÖt, mçi doanh nghiÖp ®Òu tËn dông hÕt nh÷ng n¨ng lùc s½n cã nh»m t¨ng lîi nhuËn kinh doanh, cñng cè vµ më réng thªm thÞ phÇn cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Do vËy, kÕ to¸n cÇn ph¶i cung cÊp ®­îc toµn bé th«ng tin vÒ doanh thu, chi phÝ vµ kÕt qu¶ tiªu thô. KÕt qu¶ kinh doanh bao gåm kÕt qu¶ cña 3 ho¹t ®éng t¹o thµnh: Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng bÊt th­êng vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Trong ph¹m vi bµi viÕt chØ xin tr×nh bµy ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt, ®ã lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tiªu thô vÒ hµng ho¸, s¶n phÈm, lao vô dÞch vô. KÕt qu¶ ®ã ®­îc tÝnh b»ng c¸ch so s¸nh mét bªn lµ doanh thu thuÇn vµ mét bªn lµ gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ ®­îc biÓu hiÖn qua chØ tiªu l·i, lç vÒ tiªu thô. L·i (lç) vÒ tiªu thô = Doanh thu thuÇn - Gi¸ vèn hµng b¸n - Chi phÝ b¸n hµng - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n c¸c kho¶n chi phÝ nµy nh­ thÕ nµo ®Ó ph¶n ¸nh ®­îc tÊt c¶ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh tiªu thô, tõ ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ ë møc thÊp nhÊt gãp phÇn t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. 1. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng. Chi phÝ b¸n hµng lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸, s¶n phÈm trong kú. §Ó tËp hîp chi phÝ nµy, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 641. + TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸. Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ b¸n hµng thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ b¸n hµng. - KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng sang tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. TK 641 cuèi kú kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc chi tiÕt thµnh 7 tµi kho¶n cÊp 2 sau: ¬ TK 6411 - Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng. ­ TK 6412 - Chi phÝ vËt liÖu bao b×. ® TK 6413 - Chi phÝ dông cô, ®å dïng. ¯ TK 6414 - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. ° TK 6415 - Chi phÝ b¶o hµnh hµng ho¸. ± TK 6417 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. ² TK 6418 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. (Xem s¬ ®å h¹ch to¸n sè 13) 2. H¹ch to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cã liªn quan ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña c¶ doanh nghiÖp mµ kh«ng t¸ch riªng ra ®­îc cho bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo. §Ó tËp hîp chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 642. + TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu nh­ sau: Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. - KÕt chuyÓn chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp sang tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. TK 642 cuèi kú kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc chi tiÕt thµnh 8 tµi kho¶n cÊp 2 sau: ¬ TK 6421 - Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý. ­ TK 6422 - Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý. ® TK 6423 - Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng. ¯ TK 6424 - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. ° TK 6425 - ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ. ± TK 6426 - Chi phÝ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho vµ nî ph¶i thu khã ®ßi. ² TK 6427 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. ³ TK 6428 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. (Xem s¬ ®å h¹ch to¸n sè 14). S¬ ®å 13: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng. TK 334, 338 TK 641 TK 111,152,1388... Chi phÝ nh©n viªn C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ b¸n hµng TK 152, 153 Chi phÝ vËt liÖu, dông cô TK 214 TK 911 Chi phÝ khÊu hao KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng TK 335,1421 cuèi kú Chi phÝ theo dù to¸n TK 1422 TK 331,111,112 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi Chi phÝ chê KÕt chuyÓn vµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn kÕt chuyÓn vµo kú sau TK 133 ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ cña DV mua ngoµi 3. H¹ch to¸n kÕt qu¶ tiªu thô. Th«ng th­êng cuèi kú kinh doanh, kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh. C«ng viÖc nµy ®­îc tiÕn hµnh trªn TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ TK 412 - Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi. + TK 911: Dïng ®Ó x¸c ®Þnh toµn bé kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp. TK nµy cã thÓ më chi tiÕt cho tõng ho¹t ®éng. Bªn Nî: - KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng ho¸, s¶n phÈm, lao vô dÞch vô ®· tiªu thô. - KÕt chuyÓn chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ ho¹t ®éng bÊt th­êng. - KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. - Sè l·i tr­íc thuÕ vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. S¬ ®å 14: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. TK 334, 338 TK 641 TK 111,152,1388... Chi phÝ nh©n viªn C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp TK 152, 153 Chi phÝ vËt liÖu, dông cô TK 214 TK 911 Chi phÝ khÊu hao KÕt chuyÓn chi phÝ qu¶n lý TK 335,1421 doanh nghiÖp cuèi kú Chi phÝ theo dù to¸n TK 333,111,112 ThuÕ, phÝ, lÖ phÝ ph¶i nép vµ ®· nép TK 139, 159 TK 1422 T/lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho vµ nî ph¶i thu khã ®ßi TK 331,111,112 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi Chi phÝ chê KÕt chuyÓn vµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn kÕt chuyÓn vµo kú sau TK 133 ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ cña DV mua ngoµi Bªn Cã: - KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn vÒ sè hµng ho¸, s¶n phÈm, lao vô dÞch vô ®· tiªu thô. - KÕt chuyÓn thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ thu nhËp ho¹t ®éng bÊt th­êng. - Thùc lç vÒ ho¹t ®éng kinh doanh trong kú. TK 911 cuèi kú kh«ng cã sè d­. + TK 421: TK nµy cã kÕt cÊu nh­ sau: Bªn Nî: - Sè lç vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Ph©n phèi c¸c kho¶n l·i. Bªn Cã: - Sè thùc l·i vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú. - Xö lý c¸c kho¶n lç vÒ kinh doanh. D­ Nî: C¸c kho¶n lç ch­a xö lý. D­ Cã: Sè l·i ch­a ph©n phèi. S¬ ®å 15: S¬ ®å h¹ch to¸n kÕt qu¶ kinh doanh. TK 632 TK 911 TK 511 KÕt chuyÓn gi¸ vèn KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn hµng b¸n (cuèi kú) vÒ tiªu thô (cuèi kú) TK 641 KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng (cuèi kú) TK 421 TK 642 KÕt chuyÓn chi phÝ qu¶n KÕt chuyÓn lç lý doanh nghiÖp (cuèi kú) TK 1422 KÕt chuyÓn chi phÝ chê kÕt chuyÓn (cuèi kú) KÕt chuyÓn l·i D. C¸c h×nh thøc sæ kÕ to¸n ¸p dông trong h¹ch to¸n tæng hîp qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. 1. H×nh thøc NhËt ký - Sæ c¸i. 1.1- Néi dung. NhËt ký sæ c¸i lµ sæ kÕ to¸n tæng hîp dïng ®Ó ph¶n ¸nh tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo tr×nh tù thêi gian vµ hÖ thèng ho¸ theo néi dung kinh tÕ. C¨n cø ®Ó ghi vµo sæ NhËt ký - Sæ c¸i lµ c¸c chøng tõ gèc hoÆc b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc. Sè liÖu ghi trªn NhËt ký - Sæ c¸i dïng ®Ó lËp c¸c B¸o c¸o Tµi chÝnh. 1.2- §iÒu kiÖn vËn dông. Do h×nh thøc sæ nµy bÞ ghi trïng lÆp, nªn nã ®­îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh kinh doanh ®¬n gi¶n, quy m« nhá, tr×nh ®é qu¶n lý vµ kÕ to¸n thÊp, kh«ng cã nhu cÇu ph©n c«ng lao ®éng kÕ to¸n. §ã lµ c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¸c hé kinh tÕ nhá vµ c¸ thÓ. 1.3- Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n. Chøng tõ gèc Sæ chi tiÕt TK 632, 511, 131 B¶ng tæng hîp chøng tõ Sæ quü B¶ng tæng hîp chi tiÕt NhËt ký - Sæ c¸i TK 632,511,641,642,911 Sæ chi tiÕt TK 911 B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi chó: Ghi hµng ngµy. Ghi cuèi kú. §èi chiÕu, kiÓm tra. 2. H×nh thøc chøng tõ ghi sæ. 2.1- Néi dung. Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ lµ sæ kÕ to¸n tæng hîp dïng ®Ó ghi chÐp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo tr×nh tù thêi gian. Chøng tõ ghi sæ ®­îc kÕ to¸n lËp trªn c¬ së tõng chøng tõ gèc hoÆc b¶ng tæng hîp c¸c chøng tõ cïng lo¹i, cã cïng néi dung kinh tÕ. 2.2- §iÒu kiÖn vËn dông. H×nh thøc sæ nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã quy m« kinh doanh võa vµ nhá, lo¹i h×nh kinh doanh ®¬n gi¶n, cã nhu cÇu ph©n c«ng lao ®éng kÕ to¸n vµ tr×nh ®é qu¶n lý, kÕ to¸n kh«ng cao. 2.3 - Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n. Chøng tõ gèc Sæ chi tiÕt TK 632, 511, 131 B¶ng tæng hîp chøng tõ Sæ quü Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ Chøng tõ ghi sæ B¶ng tæng hîp chi tiÕt NhËt ký - Sæ c¸i TK 632,511,641,642,911 B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n Sæ chi tiÕt TK 911 B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi chó: Ghi hµng ngµy. Ghi cuèi kú. §èi chiÕu, kiÓm tra. 3. H×nh thøc NhËt ký chung. 3.1- Néi dung. Sæ NhËt ký chung lµ sæ kÕ to¸n tæng hîp dïng ®Ó ghi chÐp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh theo tr×nh tù thêi gian. Sè liÖu ghi trªn NhËt ký chung ®­îc dïng lµm c¨n cø ®Ó ghi vµo sæ C¸i. 3.2- §iÒu kiÖn vËn dông. Gièng nh­ h×nh thøc Chøng tõ ghi sæ. (§Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n trªn m¸y th× h×nh thøc nµy cßn thÝch hîp víi c¶ lo¹i h×nh kinh doanh lín). Chøng tõ gèc Sæ chi tiÕt TK 632, 511, 131 NhËt ký chung NhËt ký b¸n hµng B¶ng tæng hîp chi tiÕt NhËt ký - Sæ c¸i TK 632,511,641,642,911 Sæ chi tiÕt TK 911 B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi chó: Ghi hµng ngµy. Ghi cuèi kú. §èi chiÕu, kiÓm tra. 4. H×nh thøc NhËt ký - Chøng tõ. 4.1- Néi dung. NhËt ký chøng tõ lµ sæ kÕ to¸n tæng hîp, dïng ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo vÕ Cã cña c¸c tµi kho¶n. C¨n cø ®Ó ghi chÐp c¸c NhËt ký chøng tõ lµ chøng tõ gèc, sè liÖu cña sæ kÕ to¸n chi tiÕt, cña b¶ng kª vµ b¶ng ph©n bæ. 4.2- §iÒu kiÖn vËn dông. Lo¹i h×nh nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh kinh doanh phøc t¹p, quy m« lín, tr×nh ®é kÕ to¸n vµ qu¶n lý cao, ®Æc biÖt phï hîp víi nh÷ng ®¬n vÞ cã nhu cÇu chuyªn m«n ho¸ s©u lao ®éng thñ c«ng. 4.3- Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n. Chøng tõ gèc Sæ chi tiÕt TK 632, 511, 131 B¶ng tæng hîp chøng tõ B¶ng kª sè 8, 9, 10, 11 NhËt ký - Sæ c¸i TK 632,511,641,642,911 B¶ng tæng hîp chi tiÕt Sæ chi tiÕt TK 911 B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi chó: Ghi hµng ngµy. Ghi cuèi kú. §èi chiÕu, kiÓm tra. PhÇn thø hai Thùc tr¹ng vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i I. NhËn xÐt chung vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. KÓ tõ ngµy 01/01/1996 c¸c doanh nghiÖp ®· ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n theo quy ®Þnh 1441/C§KT ngµy 01/11/1995 cña Bé Tµi chÝnh vµo c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n cña ®¬n vÞ. Cïng víi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña cÊp trªn nªn c«ng t¸c kÕ to¸n sau khi ¸p dông kÕ to¸n míi ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ tèt vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Sù vËn dông chÕ ®é kÕ to¸n mét c¸ch s¸ng t¹o vµo c«ng viÖc h¹ch to¸n, ®· ®¶m b¶o cho bé phËn kÕ to¸n cña c¸c doanh nghiÖp phÇn nµo ph¶n ¸nh ®­îc kÞp thêi nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho yªu cÇu cña qu¶n lý. Kh«ng nh÷ng vËy mµ doanh nghiÖp cßn tæ chøc ®­îc mét bé m¸y kÕ to¸n kh¸ hoµn thiÖn víi mét ®éi ngò nh©n viªn kÕ to¸n cã tr×nh ®é cao, ®ång ®Òu, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao. ViÖc ph©n c«ng râ rµng, cô thÓ c«ng t¸c kÕ to¸n cho tõng nh©n viªn ®· gãp phÇn ®¶m b¶o hoµn thµnh nhiÖm vô mµ cÊp trªn giao phã. §¶m b¶o kh¶ n¨ng tham m­u cho l·nh ®¹o trong c«ng t¸c qu¶n lý vËt t­, tµi s¶n, tiÒn vèn, tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, viÖc xö lý c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh theo ch­¬ng tr×nh cµi ®Æt s½n trªn m¸y tÝnh, ®· thÓ hiÖn tÝnh khoa häc vµ tiÕn bé trong ®iÒu hµnh c«ng viÖc, tiÕt kiÖm thêi gian, nh©n lùc, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, kÞp thêi trong c«ng t¸c kÕ to¸n, gãp phÇn ®­a c«ng t¸c kÕ to¸n theo kÞp ®µ ph¸t triÓn cña x· héi. Sù ra ®êi cña LuËt thuÕ GTGT cã hiÖu lùc tõ 01/01/1999 ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n cña c¸c doanh nghiÖp. Tõ mét luËt thuÕ cò chuyÓn sang mét luËt thuÕ míi ®· lµm thay ®æi ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Víi sù ®æi míi ®ã, doanh nghiÖp ®· nhanh chãng triÓn khai ®Õn toµn bé c¸c phßng ban, ®Æc biÖt lµ bé phËn kÕ to¸n. §Õn nay, c¸c doanh nghiÖp ®· ®¶m b¶o cã ®­îc mét bé ho¸ ®¬n chøng tõ ®Æc thï riªng cña ngµnh phôc vô cho yªu cÇu kinh doanh cña m×nh. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm trªn, c«ng t¸c kÕ to¸n vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ sau: - C¸c con sè kÕ to¸n lµ nh÷ng con sè "biÕt nãi". Tuy nhiªn, viÖc lËp vµ ph©n tÝch c¸c sè liÖu kÕ to¸n vÒ hµng ho¸, tiÒn l­¬ng, chi phÝ vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp hÇu nh­ ch­a ®­îc bé phËn kÕ to¸n quan t©m. §iÒu nµy ®· lµm gi¶m nhÑ ®i ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n, gi¶m nhÑ chøc n¨ng tham m­u cho Gi¸m ®èc ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt h¬n trong viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¹nh tranh m¹nh mÏ hiÖn nay. - H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho thep ph­¬ng ph¸p thÎ song song tuy cã nhiÒu ­u ®iÓm nh­ng nh­îc ®iÓm còng kh¸ nhiÒu. Ph­¬ng ph¸p nµy chØ phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chñng lo¹i mÆt hµng kinh doanh Ýt, tÇn suÊt ph¸t sinh nghiÖp vô kh«ng nhiÒu, kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cña kÕ to¸n kh«ng cao. §ång thêi, theo c¸ch ghi chÐp cña ph­¬ng ph¸p nµy, khèi l­îng ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kÕ to¸n vµ thñ kho lµ kh¸ nhiÒu. II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn. ViÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ n­íc ta tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc lµ mét xu h­íng tÊt yÕu kh¸ch quan. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, c¹nh tranh trë nªn ngµy cµng gay g¾t, doanh nghiÖp th­¬ng m¹i sÏ ph¶i ph¸t triÓn m¹nh ®Ó më réng quan hÖ bu«n b¸n, phôc vô tèt h¬n nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, thùc sù lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu dïng. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã th× cÇn thiÕt ph¶i sö dông ®ång thêi hµng lo¹t c¸c c«ng cô qu¶n lý kh¸c nhau. Trong ®ã kÕ to¸n ®­îc coi lµ mét c«ng cô ®¾c lùc. Nhµ n­íc ®ãng vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp phô thuéc rÊt lín vµo c«ng t¸c kÕ to¸n. Th«ng qua viÖc kiÓm ®Þnh tÝnh to¸n, ghi chÐp, ph©n lo¹i vµ tæng hîp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp b»ng hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p khoa häc cña kÕ to¸n: chøng tõ, tµi kho¶n, tÝnh gi¸ vµ tæng hîp c©n ®èi cã thÓ biÕt ®­îc th«ng tin mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi vµ toµn diÖn vÒ t×nh h×nh tµi s¶n cña sù vËn ®éng cña tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cßn cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi t­îng quan t©m vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, triÓn väng ph¸t triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t­ ®óng ®¾n trong tõng thêi kú. V× vËy, ph¶i hoµn thiÖn vµ ®æi míi kh«ng ngõng c«ng t¸c kÕ to¸n cho thÝch hîp víi yªu cÇu qu¶n lý trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay vµ ®©y thùc sù lµ mét yªu cÇu bøc xóc. Trong ho¹t ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i, qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ lµ kh©u cuèi cïng vµ quan träng nhÊt cña viÖc lu©n chuyÓn vèn kinh doanh trong doanh nghiÖp. Vèn hµng ho¸ cña nã th­êng chiÕm tû träng lín trong tæng vèn kinh doanh, chÝnh v× thÕ qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn kinh doanh ph¶i ®­îc theo dâi chÆt chÏ, th­êng xuyªn. §ång thêi qu¸ tr×nh nµy cßn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. V× vËy, hoµn thiÖn kÕ to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt. Muèn hoµn thiÖn ®­îc ®ßi hái ph¶i cã nhËn xÐt ®óng ®¾n trong viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, ®¶m b¶o phï hîp víi chÕ ®é chÝnh s¸ch vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp, ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c nh÷ng th«ng tin kinh tÕ, võa tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ, võa cã hiÖu qu¶. C«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ®­îc thùc hiÖn tèt th× hÖ thèng c¸c chøng tõ ban ®Çu sÏ ®­îc hoµn thiÖn, do ®ã sÏ n©ng cao ®­îc tÝnh ph¸p lý, tÝnh chÝnh x¸c t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho viÖc kiÓm tra kÕ to¸n. ViÖc lu©n chuyÓn chøng tõ hîp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho kÕ to¸n theo dâi kÞp thêi t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng ho¸ t¹i kho. Hoµn thiÖn cßn gãp phÇn vµo viÖc sö dông ®óng tµi kho¶n ®Ó ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c kiÓm tra kÕ to¸n, ®ång thêi gióp c¸c cæ ®«ng, b¹n hµng, nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cã thÓ hiÓu râ vÒ doanh nghiÖp. Hoµn thiÖn qu¸ tr×nh h¹ch to¸n trªn, ngoµi viÖc gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n toµn XÝ nghiÖp, nã cßn cung cÊp cho c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn nh÷ng th«ng tin, sè liÖu chÝnh x¸c, ph¶n ¸nh ®óng ®¾n t×nh h×nh tiªu thô cña XÝ nghiÖp theo tõng h×nh thøc b¸n vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, gióp cho nhµ l·nh ®¹o cã thÓ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ®­îc tèt h¬n. Hoµn thiÖn qu¸ tr×nh kÕ to¸n nµy cßn ®¶m b¶o kÕt cÊu sæ gän nhÑ, gi¶m bít khèi l­îng c«ng viÖc ghi chÐp mµ vÉn ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt cho c¸c ®èi t­îng sö dông. 2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 2.1- Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸. Tuy h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p thÎ song song th× ®¬n gi¶n, dÔ lµm, dÔ ®èi chiÕu, kiÓm tra, xong c«ng viÖc ghi chÐp l¹i bÞ trïng lÆp gi÷a thñ kho vµ kÕ to¸n, ®ång thêi khèi l­îng nghiÖp vô nhËp xuÊt hµng ho¸ t¹i doanh nghiÖp lµ kh¸ lín nªn c«ng viÖc ghi chÐp t­¬ng ®èi nhiÒu, do vËy viÖc ghi chÐp trïng lÆp ®· lµm doanh nghiÖp mÊt thªm mét l­îng thêi gian vµ chi phÝ. V× vËy ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy, gióp cho khèi l­îng c«ng viÖc ®­îc gi¶m nhÑ vµ tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian, nªn sö dông ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ ®Ó h¹ch to¸n hµng tån kho. Ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ lµ mét b­íc tiÕn kh¸ quan träng trong c«ng viÖc tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho. §Æc ®iÓm næi bËt cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ kÕt hîp chÆt chÏ viÖc h¹ch to¸n nghiÖp vô ë kho cña thñ kho víi viÖc ghi chÐp ë phßng kÕ to¸n. Theo ph­¬ng ph¸p nµy ë kho chØ theo dâi vÒ mÆt sè l­îng, ë phßng kÕ to¸n chØ theo dâi vÒ mÆt gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Nh­ vËy c«ng viÖc ghi chÐp kh«ng cßn bÞ trïng lÆp gi÷a thñ kho vµ kÕ to¸n, ®¶m b¶o sè liÖu chÝnh x¸c vµ kÞp thêi. C¸ch h¹ch to¸n nh­ sau: - ë kho: Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú sau khi c¨n cø chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ho¸ thñ kho ghi vµo thÎ kho vµ tiÕn hµnh ph©n lo¹i chøng tõ theo tõng lo¹i cña tõng nhãm hµng ho¸. §Þnh kú 5 ngµy/lÇn, thñ kho lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ cho tõng lo¹i (PhiÕu giao nhËn chøng tõ xuÊt riªng vµ phiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp riªng), trong ®ã ghi râ sè l­îng, sè hiÖu cña chøng tõ. PhiÕu giao nhËn nµy ®­îc kÌm theo víi c¸c tËp ho¸ ®¬n GTGT cho nhËp hoÆc xuÊt ®Ó chuyÓn vÒ cho phßng kinh doanh theo ®Þnh kú. Cuèi th¸ng c¨n cø thÎ kho ®· ®­îc kÕ to¸n kiÓm tra, thñ kho ghi sè l­îng hµng ho¸ tån kho cuèi th¸ng vµo sæ sè d­ vµ chuyÓn sæ sè d­ vÒ cho phßng kÕ to¸n ®Ó tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi kú. - ë phßng kÕ to¸n sau khi nhËn ®­îc c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho, phiÕu giao nhËn chøng tõ tõ phßng kinh doanh chuyÓn sang, kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm tra chøng tõ, ®èi chiÕu víi c¸c chøng tõ cã liªn quan. C¨n cø b¶ng b¸o gi¸ vèn hµng tån kho kÕ to¸n ghi ®¬n gi¸, tÝnh thµnh tiÒn vµ tæng hîp sè tiÒn cña c¸c chøng tõ theo tõng nhãm hµng ho¸ ®· ph©n lo¹i ®Ó ghi vµo cét sè tiÒn cña phiÕu giao nhËn chøng tõ nhËp, phiÕu giao nhËn chøng tõ xuÊt. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n tÝnh ra gi¸ trÞ tån kho trªn phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ ghi vµo b¶ng luü kÕ nhËp xuÊt tån ®Ó ®èi chiÕu víi sæ sè d­, tiÕp ®ã céng sè tiÒn nhËp, xuÊt trong th¸ng vµ c¨n cø vµo sè d­ ®Çu th¸ng ®Ó tÝnh sè d­ cuèi th¸ng cña tõng lo¹i hµng ho¸. Sè d­ nµy ®­îc dïng ®Ó ®èi chiÕu víi sè d­ trªn sæ sè d­. Sæ sè d­ còng ghi theo danh ®iÓm hµng ho¸, nhãm hµng ho¸ vµ cã dßng tæng hîp cho tõng nhãm hµng ho¸. 2.2- Bæ sung thªm tµi kho¶n. §Ó h¹n chÕ bít nh÷ng thiÖt h¹i vµ chñ ®éng h¬n vÒ tµi chÝnh trong tr­êng hîp x¶y ra rñi ro do c¸c t¸c nh©n kh¸ch quan nh­ thÊt thu c¸c kho¶n nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng. Nhµ n­íc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp lËp dù phßng ®Ó phÇn nµo gi¶m bít nh÷ng rñi ro ®ã. Thùc chÊt viÖc lËp dù phßng lµ quyÒn lîi vÒ mÆt tµi chÝnh cña doanh nghiÖp mµ Nhµ n­íc ®· hç trî mét phÇn cho viÖc mÊt m¸t ®ã. H¬n thÕ n÷a ph­¬ng thøc thanh to¸n cña kh¸ch hµng ë c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu lµ mua chÞu. Song t¹i doanh nghiÖp l¹i kh«ng lËp "dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi". §iÒu nµy kh«ng nªn v× khi x¶y ra rñi ro thùc sù th× doanh nghiÖp ph¶i hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm mµ kh«ng cã kho¶n g× ®Ó bï ®¾p cho nã c¶, lµm ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh trong kú. MÆt kh¸c viÖc lËp dù phßng rÊt cã lîi cho doanh nghiÖp: V× nÕu dù phßng thùc sù x¶y ra th× ®ã lµ nguån bï ®¾p, cßn nÕu lËp dù phßng råi mµ ®iÒu ®ã kh«ng x¶y ra th× doanh nghiÖp hoµn nhËp dù phßng vµo thu nhËp bÊt th­êng - vÉn ®¶m b¶o c©n b»ng gi÷a doanh thu vµ chi phÝ. Cuèi n¨m (31/12), doanh nghiÖp tiÕn hµnh kiÓm kª c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸ch hµng, nÕu thÊy kh¸ch hµng cã khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, dù ®o¸n sè kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî vµ lËp dù phßng cho nh÷ng kh¸ch hµng ®ã: Møc dù phßng ph¶i thu khã ®ßi = Sè nî ph¶i thu khã ®ßi x % nî cã kh¶ n¨ng mÊt §Ó h¹ch to¸n dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi, doanh nghiÖp dïng tµi kho¶n 139 - Dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi. KÕt cÊu TK nµy nh­ sau: Bªn Nî: - Xö lý nî ph¶i thu thùc thÕ thÊt thu. - Hoµn nhËp dù phßng ®· lËp vµo thu nhËp bÊt th­êng. Bªn Cã: - LËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi. Sè D­ bªn Cã: Dù phßng ®· lËp hiÖn cßn. + C¸c h¹ch to¸n. - Khi lËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 642 (TK 6426) Cã TK 139 - Trong n¨m, nÕu nî ph¶i thu khã ®ßi thùc sù x¶y ra, kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n: Sè tiÒn nî kh«ng ®ßi ®­îc. Nî TK 642 (6426): Sè tiÒn thùc mÊt. Cã TK 131: Sè tiÒn thùc mÊt. Ghi ®¬n bªn Nî TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý: Sè tiÒn thùc mÊt. Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, hoµn nhËp sè dù phßng ®· lËp tõ tr­íc. Nî TK 139: Sè dù phßng ®· lËp. Cã TK 721: Sè dù phßng ®· lËp. - NÕu sau ®ã XÝ nghiÖp ®ßi ®­îc kho¶n nî ®ã, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112: Tæng sè tiÒn ®ßi ®­îc. Cã TK 721: Tæng sè tiÒn ®ßi ®­îc. §ång thêi ghi ®¬n bªn Cã TK 004: Tæng sè tiÒn ®ßi ®­îc. - NÕu sau khi lËp dù phßng mµ nî ph¶i thu khã ®ßi kh«ng x¶y ra th× cuèi niªn ®é kÕ to¸n, kÕ to¸n hoµn nhËp dù phßng ®· lËp vµo thô nhËp bÊt th­êng: Nî TK 139: Sè dù phßng ®· lËp. Cã TK 721: Sè dù phßng ®· lËp. §ång thêi tÝnh l¹i vµ ph¶n ¸nh phÇn dù phßng ph¶i lËp cho n¨m sau: Nî TK 642 (TK 6426) Cã TK 139 2.3- Hoµn thiÖn vÒ qu¶n lý c«ng nî. Thêi gian qua, c«ng nî lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp, doanh nghiÖp ®· ®Ó cho c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n chiÕm dông mét l­îng tiÒn vèn kh¸ lín, trong ®ã lín nhÊt vÉn lµ c«ng nî ph¶i thu kh¸ch hµng. §iÒu nµy cã thÓ t¨ng thªm doanh sè b¸n nh­ng kh¶ n¨ng an toµn vÒ mÆt tµi chÝnh thÊp. V× vËy, cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý vµ thu håi c¸c kho¶n nî nhanh h¬n, ®¶m b¶o ®óng nh­ quy ®Þnh trong hîp ®ång gi÷a hai bªn. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh qu¶n lý tèt h¬n n÷a c«ng nî cña c¸c cöa hµng trùc thuéc, ph¶i th­êng xuyªn tiÕn hµnh kiÓm tra vµ theo dâi s¸t sao. Trong ho¹t ®éng kinh doanh mua b¸n hµng ho¸, ®Ó gi÷ ®­îc l­îng kh¸ch hµng th­êng xuyªn vµ c¹nh tranh ®­îc hiÖu qu¶ th× kh«ng doanh nghiÖp nµo tr¸nh ®­îc tr­êng hîp b¸n chÞu. Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ võa n©ng cao chÊt l­îng hµng b¸n, võa ®¶m b¶o hiÖu qu¶ sö dông vèn tèt, nªn cã nh÷ng nguyªn t¾c cô thÓ sau: - Tuú thuéc vµo tõng ®èi t­îng kh¸ch hµng mµ doanh nghiÖp cã quyÕt ®Þnh b¸n chÞu hay kh«ng vµ thêi h¹n nî lµ bao nhiªu. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng mµ doanh nghiÖp kh«ng n¾m ch¾c t×nh h×nh tµi chÝnh còng nh­ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña hä th× kiªn quyÕt kh«ng b¸n chÞu. - Ph¶i th­êng xuyªn cã sù trao ®æi th«ng tin vÒ c«ng nî cña kh¸ch hµng gi÷a phßng kÕ to¸n vµ phßng kinh doanh ®Ó phßng kinh doanh c¨n cø vµo h¹n møc nî cho phÐp cña mçi kh¸ch hµng ®Ó quyÕt ®Þnh cã viÕt ho¸ ®¬n cÊp hµng cho hä hay kh«ng. §©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó qu¶n lý vµ thu håi c«ng nî ®­îc tèt. - C«ng bè réng r·i chÝnh s¸ch tÝn dông cña doanh nghiÖp cho kh¸ch hµng biÕt. ChÝnh s¸ch tÝn dông thÓ hiÖn sù quan t©m cña doanh nghiÖp ®èi víi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ kh¸ch hµng míi. Do ®ã, vÊn ®Ò c«ng bè cho kh¸ch hµng biÕt vÒ chÝnh s¸ch tÝn dông cña m×nh lµ rÊt quan träng. Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Ó thÓ hiÖn thiÖn chÝ cña doanh nghiÖp ®èi víi kh¸ch hµng. Theo em, mét trong nh÷ng c¸ch ®ã lµ khi ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ víi kh¸ch hµng, doanh nghiÖp nªn nªu râ nh÷ng quy ®Þnh vÒ thanh to¸n nh­ thêi h¹n thanh to¸n, l­îng hµng mua ®­îc h­ëng chiÕt khÊu, håi khÊu... - Tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kho¶n nî, cô thÓ kiÓm tra chÆt chÏ thêi h¹n nî chi tiÕt cho tõng kh¸ch hµng, tõng ho¸ ®¬n, tõng hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸. §iÒu ®ã gióp cho doanh nghiÖp ph¸t hiÖn ra nh÷ng tr­êng hîp kh¸ch hµng nî qu¸ h¹n vµ tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p thu håi c«ng nî. §Þnh kú hµng th¸ng, doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh lËp biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî víi tõng kh¸ch hµng vµ x¸c ®Þnh l¹i sè nî cña kh¸ch hµng ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn tiÒn hµng víi kh¸ch hµng. - Ph¶i th­êng xuyªn ®«n ®èc kh¸ch hµng thanh to¸n c«ng nî ®óng h¹n. Doanh nghiÖp nªn cã nh÷ng chÝnh s¸ch th­ëng cho c¸c kh¸ch hµng chÊp hµnh ®óng quy ®inh thêi h¹n tÝn dông. III. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 1. Më réng c¸c ph­¬ng thøc tiªu thô. Nh­ chóng ta ®· biÕt, viÖc tiªu thô hµng ho¸ lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®èi víi mçi doanh nghiÖp nãi riªng vµ ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung. ChØ qua tiªu thô tÝnh chÊt h÷u Ých cña hµng ho¸, s¶n phÈm míi ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch hoµn toµn. Cã tiªu thô ®­îc hµng ho¸, thu ®­îc tiÒn hµng th× míi thùc hiÖn ®­îc qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, bï ®¾p ®­îc c¸c chi phÝ ®· bá ra, t¨ng nhanh qu¸ tr×nh tiªu thô lµ t¨ng nhanh vßng quay cña vèn l­u ®éng, tiÕt kiÖm vèn. ChÝnh v× thÕ cho nªn kh«ng nh÷ng cÇn t¨ng nhanh khèi l­îng hµng ho¸ tiªu thô mµ XÝ nghiÖp cßn ph¶i kh«ng ngõng b¶o ®¶m chÊt l­îng hµng ho¸ tr­íc khi tiªu thô, trong qu¸ tr×nh tiªu thô vµ sau khi tiªu thô. §Ó t¨ng khèi l­îng b¸n th× cÇn ph¶i më réng thªm c¸c ph­¬ng thøc tiªu thô. 2. Më réng thÞ tr­êng tiªu thô. ThÞ tr­êng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n l­îng hµng ho¸, ®Ó hµng ho¸ tiªu thô ®­îc th× doanh nghiÖp ph¶i n¾m ®­îc nhu cÇu mµ thÞ tr­êng ®ßi hái. Gi¸ b¸n cña hµng ho¸ do cung cÇu trªn thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh, mµ gi¸ b¸n l¹i ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Do vËy, ®Ó hµng ho¸ tiªu thô tèt trªn thÞ tr­êng c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p sau: Thø nhÊt: Lµm t¨ng nhu cÇu hµng ho¸ cho ng­êi tiªu dïng chñ yÕu b»ng c¸ch qu¶ng c¸o, giíi thiÖu hµng ho¸ vµ c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i gi¸ (chiÕn l­îc kÐo). Thø hai: Lµm thóc ®Èy tiªu thô hµng ho¸ nhê nh÷ng ng­êi b¸n hµng. Doanh nghiÖp nªn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch dµnh cho nh÷ng ng­êi ph©n phèi hoÆc ng­êi b¸n hµng nh­: th­ëng trªn l­îng hµng ho¸ tiªu thô lín (chiÕn l­îc ®Èy). MÆt kh¸c hµng x¨ng dÇu lµ mÆt hµng thiÕt yÕu phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng, nã ®ãng vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng con ng­êi vµ x· héi. Khi x· héi cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu ®ã cµng ®­îc n©ng cao. §iÒu nµy cÇn thiÕt cho doanh nghiÖp ®Ó më réng thªm c¸c thÞ tr­êng tiÓm Èn. Tãm l¹i, më réng thÞ tr­êng vµ ®Èy m¹nh tiªu thô lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m chi phÝ sÏ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ lín nÕu kh«ng cã ®iÒu nµy. 3. C¸c biÖn ph¸p t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh. Thùc chÊt t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh lµ t¨ng chØ tiªu l·i thuÇn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸ch chñ yÕu ®Ó t¨ng l·i thuÇn lµ t¨ng doanh sè tiªu thô vµ gi¶m chi phÝ t­¬ng øng. - T¨ng doanh thu thuÇn lµ ®Èy m¹nh tiªu thô hµng ho¸ ®Ó t¨ng doanh thu b¸n hµng, ®ång thêi lµm gi¶m bít c¸c kho¶n lµm gi¶m trõ doanh thu. + T¨ng doanh thu tiªu thô: Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, ®ã lµ sù më réng ph­¬ng thøc b¸n hµng, më réng thÞ tr­êng tiªu thô. Ngoµi ra lµ c¸c biÖn ph¸p qu¶ng c¸o, gi¶m gi¸, tÆng quµ... hoÆc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng trong c¸c h×nh thøc kinh doanh, h×nh thøc thanh to¸n tiÒn hµng: ph­¬ng tiÖn, ®Þa ®iÓm, ng©n hµng thanh to¸n... + Gi¶m gi¸ hµng b¸n do vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, do hµng kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch... §©y lµ nghiÖp vô lµm gi¶m doanh thu mét c¸ch tiªu cùc, nªn cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó h¹n chÕ viÖc sö dông nã tíi møc cã thÓ. - Ngoµi ra ®Ó t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i tiÕt kiÖm c¸c lo¹i chi phÝ nh­ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. §èi víi hai lo¹i chi phÝ nµy, ®Ó tiÕt kiÖm ®­îc th× bé phËn b¸n hµng vµ bé m¸y qu¶n lý ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c vÊn ®Ò: nh©n sù, tr×nh ®é tæ chøc s¾p xÕp vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. + Cuèi cïng ®Ó t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh th× cÇn ph¶i cã sù cè g¾ng cña tÊt c¶ c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp, trong ®ã c«ng t¸c kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng vµ ®¾c lùc ®Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy, ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp: ghi chÐp trung thùc, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c th«ng tin kÕ to¸n. kÕt luËn ChuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, kinh doanh trong mét m«i tr­êng míi, c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng bì ngì ®«i khi lµ sù kh«ng thÓ thÝch øng ®­îc ®i ®Õn ph¸ s¶n. Do ®ã tæ chøc tèt ph­¬ng thøc kinh doanh vµ c¸c c«ng cô qu¶n lý lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu ®èi víi mçi doanh nghiÖp ®Ó tån t¹i trªn th­¬ng tr­êng. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, tiªu thô hµng ho¸ lµ môc ®Ých kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó mçi ®¬n vÞ kinh doanh duy tr× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh. Do vËy viÖc hoµn thiÖn qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Lµm tèt ®iÒu nµy sÏ gióp cho c¸c ®¬n vÞ cã thÓ qu¶n lý tèt h¬n ho¹t ®éng tiªu thô hµng ho¸ cña ®¬n vÞ m×nh, b¶o ®¶m lÊy thu bï chi vµ cã l·i, gióp ®¬n vÞ thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc, kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt nã gióp cho c¸c doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thu nhËp vµ sö dông vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tæ chøc hîp lý qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cßn gãp phÇn vµo viÖc hoµn thiÖn bé m¸y kÕ to¸n cña doanh nghiÖp, gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt mµ vÉn ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, kÞp thêi cña c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ t×m hiÓu thùc tÕ, em thÊy r»ng c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn lín, nh­ng vÉn tån t¹i 1 sè vÊn ®Ò. §Ó kh¾c phôc phÇn nµo nh÷ng vÊn ®Ò ch­a hoµn thiÖn ®ã, em ®· m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ý kiÕn ®ãng gãp víi môc ®Ých hoµn thiÖn thªm phÇn kÕ to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ë doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nãi riªng còng nh­ phÇn h¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung. Do vèn kiÕn thøc cßn giíi h¹n vµ b­íc ®Çu ¸p dông lý luËn vµo thùc tiÔn cßn bì ngì, bµi biÕt sÏ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó bµi viÕt cña em ®­îc hoµn chØnh h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh kÕ to¸n tµi chÝnh - Khoa kÕ to¸n, Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n. 2. S¸ch hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp - Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh. 3. Bµi gi¶ng m«n kÕ to¸n tµi chÝnh. 4. Bµi gi¶ng m«n Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n. 5. Bµi gi¶ng m«n ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 6. Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ - Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc. 7. T¹p chÝ kÕ to¸n. 8. T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 PhÇn thø nhÊt: C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 3 I. §Æc ®iÓm cña nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 3 1. §Æc ®iÓm cña nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ 3 2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ 3 II. ý nghÜa vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc tæ chøc hîp lý qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 4 1. ý nghÜa cña viÖc tæ chøc hîp lý qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ 4 2. Sù cÇn thiÕt cña viÖc tæ chøc hîp lý qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ 5 III. C«ng t¸c h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 6 A. C¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng vµ ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ 6 1. C¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng 6 1.1. Ph­¬ng thøc b¸n bu«n 6 1.2. Ph­¬ng thøc b¸n lÎ 7 2. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ 9 2.1. Ph­¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ vèn cña hµng tiªu thô 9 2.2. C¸ch x¸c ®Þnh doanh thu 13 B. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 14 1. H¹ch to¸n ban ®Çu vµ lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n 14 2. VËn dông hÖ thèng tµi kho¶n, chøng tõ vµo h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh 14 2.1. Tµi kho¶n sö dông 14 2.2. Thñ tôc chøng tõ kÕ to¸n cña h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ 17 3. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ 18 3.1. H¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ 18 3.2. H¹ch to¸n tæng hîp 21 4. H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu b¸n hµng, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµ gi¶m gi¸ hµng b¸n 29 4.1. H¹ch to¸n chiÕt khÊu b¸n hµng 29 4.2. H¹ch to¸n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i 29 4.3. H¹ch to¸n gi¶m gi¸ hµng b¸n 30 C. H¹ch to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh 31 1. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng 32 2. H¹ch to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp 32 3. H¹ch to¸n kÕt qu¶ tiªu thô 33 D. C¸c h×nh thøc sæ kÕ to¸n ¸p dông trong h¹ch to¸n tæng hîp qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. 36 1. H×nh thøc NhËt ký - Sæ c¸i 36 2. H×nh thøc chøng tõ ghi sæ 37 3. H×nh thøc NhËt ký chung 38 4. H×nh thøc NhËt ký chøng tõ 39 PhÇn thø hai: Thùc tr¹ng vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 40 I. NhËn xÐt chung vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 40 II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô hµng ho¸ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 41 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn 41 2. Mét sè kiÕn nghÞ 42 2.1. Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ 42 2.2. Bæ sung thªm tµi kho¶n 43 2.3. Hoµn thiÖn vÒ qu¶n lý c«ng nî 44 III. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i 45 1. Më réng c¸c ph­¬ng thøc tiªu thô 45 2. Më réng thÞ tr­êng tiªu thô 46 3. C¸c biÖn ph¸p t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh 46 KÕt luËn 48 Tµi liÖu tham kh¶o 49