Lời mở đầu
Các quốc gia ngày nay đang phát triển trong một thế giới có sự phụ thuộc lẫn nhau một cách rất chặt chẽ .Xu hướng chung của thế giới ngày nay là tiến tới một " ngôi nhà chung " sẽ được thiết lập cho nền kinh tế thế giới mà mỗi quốc gia thành viên trong đó dù mạnh hay yếu đều đóng một vai trò nhất định vào sự phát triển của ngôi nhà chung đó .Điều này sẽ đem lại lợi ích to lớn cho từng quốc gia nhưng đồng thời nó cũng đặt mỗi quốc gia trước những thách thức to lớn cần phải đương đầu . Mỗi sự thay đổi trong nền kinh tế quốc gia sẽ không chỉ còn là vấn đề riêng của quốc gia đó nữa mà nó còn có những ảnh hưởng nhất định đến các quốc gia khác . Vì thế ,nếu không có những sách lược phù hợp và không thận trọng trong những bước đi trong việc phát triển kinh tế thì cái giá phải trả cho sự bất cẩn đó sẽ vô cùng lớn .Cuộc khủng hoảng tài chính -tiền tệ châu á năm 1997 vừa qua là bài học vô cùng đắt giá cho những quốc gia không có sự cân nhắc rõ ràng trong các bước đi của quá trình hội nhập
Chính vì vậy việc tìm hiểu nghiên cứu về cuộc khủng hoảng này là vô cùng cần thiết nhất là trong điều kiện nước ta cũng đang trong tiến trình hội nhập với nền kinh tế thế giới . Nghiên cứu về nguyên nhân ,diễn biến cũng như những hậu quả mà cuộc khủng hoảng gây ra cho nền kinh tế các nước châu á cũng như các nước khác trên thế giới sẽ cho chúng ta cái nhìn đúng đắn hơn về " mặt trái " xu hướng toàn cầu hoá đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm cho nước ta .Và cũng qua đó khẳng định một tất yếu khách quan cho nền kinh tế Việt Nam : đó là đẩy nhanh tiến trình hội nhập với thế giới bên ngoài với những bước đi vững chắc ,chủ động đối phó với những thách thức những trở ngại luôn đi kèm với một nền kinh tế mở.
Đây là một vấn đề tuy đã qua khá lâu nhưng những bài học nó đem lại thì vô cùng quý giá và rất cần thiết đối với sự phát triển vững mạnh của mỗi quốc gia .Do vậy em đã chọn đề tài "Khủng hoảng tài chính châu á và những ảnh hưởng của nó tới nền kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói rieng"chô đề án môn học của mình .
Chương 1 Những nét chính về cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ châu á năm 1997
11. Những diễn biến chính của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ châu á năm 1997
Trong gần một thập kỷ vừa qua ,chưa có sự kiện kinh tế nào gây chấn động dữ dội và kéo dài đối với đời sống kinh tế khu vực như cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ châu á năm 1997 . Tình trạng sụt giá tiền tệ cũng như chứng khoán diễn ra ở hàng loạt quốc gia Châu á mang tính chất phản ứng dây chuyền nghiêm trọng và khó chặn đứng .Là một cuộc khủng hoảng tiền tệ nhưng tác động của nó được ghi nhận là toàn diện ,sâu sắc bao trùm lên mọi lĩnh vực đời sống xã hội ở các nước Châu á .Nếu như đến đến cuối năm 1997 Thái Lan là nơi khởi đầu và là điểm nóng nhất của cuộc khủng hoảng thì chỉ một thời gian ngắn sau đó đã có nhiều điểm nóng khác thậm chí còn nóng hơn với đồng tiền mất giá tới một vài trăm phần trăm như ở Inđonêxiâ ,Hàn Quốc ( Kinh tế Châu á -Thái Bình Dương số 1/ 18 ) .Sau đây là một số diễn biến chính của cuộc khủng hoảng thể hiện qua các cuộc tấn công vào các đồng tiền ở các nước Đông Nam á .
*Cuộc tấn công thứ nhất : vào đồng tiền Đông Nam á được đánh dấu bằng ngày 27/1997,chinh/ phủ Thái Lan quyết định thả nổi đồng Bath .Ngay lập tức đồng Bath sụt giá 18% so với đồng USD từ 26 BathUSD/ xuống 30,36 BathUSD/ .Biến động này đã dẫn đến hàng loạt các ngân hàng và công ty tài chính phải đóng cửa ( tính đến 10 / 8 / 97 gần 64% tổng số các ngân hàng thương mại và công ty tài chính đóng cửa ).Số lượng tiền rút ra khỏi khu vực tài chính phi ngân hàng lên đến hơn chục tỉ Bath ,nền tài chính yếu kém lung lay đổ vỡ .
Ngày 117/ Philippin thực hiện thả nổi đồng Peso ,giá đồng Peso sụt 11,5% từ 26,41 Peso xuống còn 29,45 PesoUSD/ ,ngân hàng trung ương Philippin đã tăng lãi suất lên 32% .Theo đó ngân hàng Trung ương Indonexia tăng lãi suất từ 8% lên 12%,ngân hàng Malayxia tăng lãi suất đồng Ringit lên mức cao nhất trong vòng mười năm trở lại đây nhằm bảo vệ đồng tiền
*Cuộc tấn công thứ hai vào đồng tiền Đông Nam á được đánh dấu bằng sự kiện ngày 148/ , Indonexia quyết định thả nổi đồng Rupi trong vòng 24 giờ từ 2648 RupiUSD/ xuống 2750 Rupi /USD ( giảm giá khoảng 5% ) .Đến ngày 188/ là 2900-2960 RupiUSD/ mất giá khoảng 19% so với năm 97Cụng lúc đồng Ringit của Malaixia xuống mức 2,825 RingitUSD/ là mức giá thấp nhất trong vòng 24 năm qua .Đolâ Singapore ,một đồng tiền mạnh của Châu á cũng bị ảnh hưởng giảm xuống mức 1,524SD ăn 1 USD ( giảm 1,5 %).
Những cố gắng của chính phủ Thái Lan chi hàng tỷ USD trước đó để cứu đồng Bath đã không thành .Malayxia cũng đã chi 12 tỷ USD để bảo vệ đồng tiền nước mình sau khi Indonexia phá giá đồng Rupi.
Có thể nói cuộc tấn công vào các đồng tiền trên đã buộc các nước Đông Nam á thả nổi đồng tiền của mình và lâm vào tình thế rất khó khăn trong việc ổn định tiền tệ .Và điều đáng nói là cuộc khủng hoảng này đã không chỉ dừng lại ở đây mà nó còn kéo dài ,lây lan sang nhiều nước khác trong khu vực và trên toàn thế giới .
Trên đây là một số diễn biến chính của "cơn bão tiền tệ " đổ bộ vào khu vực Đông Nam á .Vậy phải chăng chính xu hướng toàn cầu hoá là nguyên nhân sâu xa gây nên sự sụp đổ toàn diện đồng tiền của các nước và theo đó gây ra những ảnh hưởng to lớn đến nền kinh tế thế giới .
Trước hết chúng ta đã thấy được rằng những diễn biến của cuộc khủng hoảng diễn ra chủ yếu ở các nước Đông Nam á nhưng ảnh hưởng của nó thì lan rộng ra toàn thế giới .Hiệu ứng liên hoàn này thể hiện rõ nhất trên thị trường chứng khoán của các nước trên thế giới với một sự chao đảo khủng khiếp của các trung tâm giao dịch .Sự chao đảo này làm ta nhớ đến "Ngày thứ hai đen tối " 19 / 10 / 87 .Vào hôm đó ,tất cả các sở giao dịch chứng khoán từ Mỹ sang châu Âu ,Châu á đều sụp đổ ,kéo theo một sự sụp đổ trên thị trường chứng khoán thế giới .Đúng 10 năm sau ,lịch sử lặp lại .Đó là ngày 27 / 10 /97 ,thị trường chứng khoán Wall Street ,chiếc phong vũ biểu của nền kinh tế Mỹ suy giảm một mức chưa từng có kể từ "Ngày thứ hai đen tối " đó .Chỉ số Down Jones tại thời điểm đóng cửa là 7176 giảm 554,26 điểm tức là 7,2% .Sự sụt giảm mạnh đến mức giao dịch của toàn bộ Sở giao dịch đã bị ngừng trệ hai lần ,mỗi lần 30 phút .Nhiều công ty Mỹ trong ngày 27 / 10 đã bị điêu đứng vì bỗng dưng bị mất không hàng chục tỷ USD,điển hình là các tập đoàn Compaq ,Boeing, Inter, Microsoft . vì các nhà doanh nghiệp này sở hữu một lượng lớn tài sản dưới dạng chứng khoán .
"Hiệu ứng Wall Street " nhanh chóng lan sang thị trường thế giới .Ngay từ sau khi chỉ số Dow Jones sụt giảm ,hầu hết các thị trường chứng khoán từ Châu Âu sang châu Mỹ ,Châu á đều nằm trong trạng thái rơi tự do .Thị trường chứng khoán Mỹ la tinh chứng kiến những giờ phút tồi tệ trong lịch sử với chỉ số Govespa (Braxin) giảm sút 15% ,chỉ số chứng khoán Achentina cũng giảm hơn 10% ,ở châu a,thí trường chứng khoán Hồng Kông suốt từ 23 / 10 đến 27 / 10 đã chứng kiến một sự xuống dốc chưa từng cọChí số Hang Seng đã giảm xuống mức thấp nhất ,dưới 7000 điểm trong ngày 27 / 10 .Sau đó tại thời điểm cuối ngày 28 / 10 chưa kịp hồi phục đã giảm 13,7% xuống còn 9059,89 điểm.
Một số thị trường chứng khoán của các nước tưởng như không liên quan gì đến cuộc khủng hoảng cũng bị giảm tương ứng .New Zealand,Australia,Singapore cũng giảm tới mức tương ứng là 12,4% ; 7,2% ; 7,6% .ở Nhật bản chỉ số Nikkei của thị trường nước này giảm 725,67 điểm tức là 4,26%.
Các thị trường chứng khoán châu Âu cũng suy sụp ,tuy nhiên các nhà quan sát cho rằng sự suy sụp này sẽ không tác động quá lớn đến nền kinh tế của các nước. Tại Frankfut ,chỉ số chứng khoán DAX giảm 13% trong khi mức giảm ở Luân đôn là 9% và ở Paris là 7% .Còn ở Milan ,chỉ số Mibtel của thị trường chứng khoán nước này giảm 6,03%.
Đó là những diễn biến khá tồi tệ trên thị trường chứng khoán thế giới ,nơi được coi là phong vũ biểu của nền kinh tế .Những gì xảy ra trên thị trường chứng khoán phản ánh một cái gì đó bất bình thường xảy ra trong nền kinh tế của các nước .Vậy đó là những gì ?
Do nền kinh tế thế giới có sự phụ thuộc chặt chẽ với nhau nên cuộc khủng hoảng đã ảnh hưởng trực tiếp tới hầu hết các quốc gia trên hành tinh với những hiệu ứng trực tiếp và gián tiếp .Tại thời điểm đó theo dự báo của tổ chức hợp tác kinh tế OECD thì khủng hoảng tài chính ở châu á sẽ làm giảm 1% tốc độ tăng trưởng chung của thế giới năm 1998 .Còn theo dự báo của cố vấn kinh tế của ngân hàng thế giới WB thì mức tăng trưởng toàn cầu sẽ giảm từ 2,1% đến 3% .Điều này chứng tỏ ngay khi cuộc khủng hoảng mới bắt đầu các nhà kinh tế đã thấy được những hậu quả nặng nề mà nó gây ra cho nền kinh tế thế giới .Đến đây em xin được tiếp tục đề cập đến những ảnh hưởng sâu rộng của cuộc khủng hoảng tới nền kinh tế thế giới trong phần tiếp theo của đề án .
12.Nhựng ảnh hưởng nặng nề của cuộc khủng hoảng tài chính châu á tới nền kinh tế thế giới
Có thể nói rằng đã một thời gian dài thế giới không phải chứng kiến một cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ nặng nề đến vậy .Để thấy được những sự ảnh hưởng sâu rộng của cuộc khủng hoảng này em xin điểm qua sự ảnh hưởng của nó đến từng khu vực kinh tế trên thế giới .
12.1.Đội với các nước châu á
Chúng ta đều biết rằng nơi khởi nguồn của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ này là châu á ,vì vậy châu á cũng là nơi phải hứng chịu những hậu quả nặng nề nhất .
Trước hết ta phải kể đến Thái Lan ,một nền kinh tế từng có thời kì phát triển nhanh nhất Châu á nay đã trở thành nạn nhân của cuộc khủng hoảng tài chính do đồng tiền bị mất giá mạnh ,thị trường chứng khoán giảm sút ,các vụ phá sản ngày càng lan nhanh đặc biệt là phá sản của các ngân hàng .Hầu như tất cả các ngân hàng và công ty tài chính Thái Lan đều bị tổn thương .Những khoản tiền cho vay khó đòi lên đến 12,5% tổng số tiền cho vay năm ngoái và sẽ còn tiếp tục tăng lên đến 25% ,những vụ phá sản kinh doanh bất động sản rồi sự sụt giảm trên thị trường chứng khoán đã kéo 56 trên tổng số 58 ngân hàng và công ty tài chính phải đóng cửa .Những ngân hàng sống sót thì phải đương đầu với một tương lai cực kỳ không sáng sủa .
Tiếp theo ,ngay sau khi đồng Rupi phá giá ,phần lớn trong tổng số 239 ngân hàng và công ty tài chính của Indonexia đứng trên bờ vực của sự phá sản .ở Malaixia thủ tướng MMohamẹt cay đắng thú nhận rằng chỉ sau một đêm ,Malaixia đã mất trắng 150 tỷ USD .Tỷ lệ lạm phát của Indonexia đã lên đến hơn 10% ,giá cả tăng cao ,thất nghiệp xảy ra chưa từng có ,đời sống nhân dân vô cùng bấp bênh .
Sang đến khu vực khác của Châu á ta thấy đối với Trung Quốc mặc dù không bị ảnh hưởng trực tiếp của cuộc khủng hoảng song có thể nó làm gián đoạn các cuộc cải cách các ngân hàng Nhà nước và các ngành công nghiệp .Dự đoán mức tăng trưởng của Trung Quốc sẽ là 8% thay vì 9% trong năm 97 .
Đối với Nhật Bản , một nước láng giềng lân cận của Đông Nam á có quan hệ gắn bó mật thiết với khu vực này từ rất sớm và đã trở thành bạn hàng lớn thứ hai ( sau Mỹ ) của Đông Nam á thì việc phải chịu ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng này là không thể tránh khỏi .ảnh hưởng dễ nhận thấy nhất đó là Đông Nam á là một trong những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Nhật nên việc các đồng tiền Đông Nam á bị mất giá và sự sa sút kinh tế ở khu vực này đã hạn chế một cách đáng kể lượng xuất khẩu của Nhật vào khu vực này .Các số liệu thống kê cho thấy lượng ô tô Nhật bán ra thị trường Đông Nam á quý I năm 98 chỉ bằng 14/ cùng kỳ năm trước . Mặt khác việc phá giá đồng nội tệ ở các nước Đông Nam á lại phần nào tạo lợi thế cho các nước này trong việc xuất khẩu hàng hoá .Điều này đồng nghĩa với việc các công ty xuất khẩu Nhật Bản sẽ vấp phải sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường thế giới và hậu quả tất yếu là lợi nhuận của những công ty này sẽ bị thu hẹp một cách đáng kể .Hơn nữa , khủng hoảng tài chính khu vực Đông Nam á đã đẩy các ngân hàng Nhật Bản vào tình cảnh khó khăn chưa từng có .Gần 13/ tổng số tiền cho vay ra nước ngoài của Nhật là vào khu vực Đông Nam á và Đông á . Do vậy ,các ngân hàng Nhật cũng đang rối tung lên vì các khoản nợ khó đòi đối với các nước châu á và có thể gây ra một cuộc khủng hoảng các ngân hàng .Rồi sau đó là sự xuống giá của thị trường chứng khoán Tokyo^,sự^ phá sản của các ngân hàng và các doanh nghiệp có tên tuổi đã kéo theo hàng loạt những hậu quả to lớn : giá cả ( nhất là của các tài sản có về tài chính )giảm sút ,các tác nhân mất sức chi trả ,các ngân hàng đình chỉ cho vay , nợ nần trở thành nguy kịch .Nhân dân đua nhau bán tống bán tháo các các tài sản có làm cho thị trường chứng khoán đã tồi tệ lại càng trượt dốc trong vòng xoáy .Ngân hàng thế giới ( WB ) đã thông báo dự đoán về mức tăng trưởng của Nhật Bản sẽ giảm từ 3% xuống còn 1% và năm 1998 sẽ không tốt lành đối với nền kinh tế Nhật Bản.
26 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3145 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Khủng hoảng tài chính Châu Á và những ảnh hưởng của nó tới nền kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
hiªm träng vµ khã chÆn ®øng .Lµ mét cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ nhng t¸c ®éng cña nã ®îc ghi nhËn lµ toµn diÖn ,s©u s¾c bao trïm lªn mäi lÜnh vùc ®êi sèng x· héi ë c¸c níc Ch©u ¸ .NÕu nh ®Õn ®Õn cuèi n¨m 1997 Th¸i Lan lµ n¬i khëi ®Çu vµ lµ ®iÓm nãng nhÊt cña cuéc khñng ho¶ng th× chØ mét thêi gian ng¾n sau ®ã ®· cã nhiÒu ®iÓm nãng kh¸c thËm chÝ cßn nãng h¬n víi ®ång tiÒn mÊt gi¸ tíi mét va× tr¨m phÇn tr¨m nh ë In®«nªxia ,Hµn Quèc ( Kinh tÕ Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D¬ng sè 1/ 18 ) .Sau ®©y lµ mét sè diÔn biÕn chÝnh cña cuéc khñng ho¶ng thÓ hiÖn qua c¸c cuéc tÊn c«ng vµo c¸c ®ång tiÒn ë c¸c níc §«ng Nam ¸ .
*Cuéc tÊn c«ng thø nhÊt : vµo ®ång tiÒn §«ng Nam ¸ ®îc ®¸nh dÊu b»ng ngµy 2/7/1997,chÝnh phñ Th¸i Lan quyÕt ®Þnh th¶ næi ®ång Bath .Ngay lËp tøc ®ång Bath sôt gi¸ 18% so víi ®ång USD tõ 26 Bath/USD xuèng 30,36 Bath/USD .BiÕn ®éng nµy ®· dÉn ®Õn hµng lo¹t c¸c ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh ph¶i ®ãng cöa ( tÝnh ®Õn 10 / 8 / 97 gÇn 64% tæng sè c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c«ng ty tµi chÝnh ®ãng cöa ).Sè lîng tiÒn rót ra khái khu vùc tµi chÝnh phi ng©n hµng lªn ®Õn h¬n chôc tØ Bath ,nÒn tµi chÝnh yÕu kÐm lung lay ®æ vì .
Ngµy 11/7 Philippin thùc hiÖn th¶ næi ®ång Peso ,gi¸ ®ång Peso sôt 11,5% tõ 26,41 Peso xuèng cßn 29,45 Peso/USD ,ng©n hµng trung ¬ng Philippin ®· t¨ng l·i suÊt lªn 32% .Theo ®ã ng©n hµng Trung ¬ng Indonexia t¨ng l·i suÊt tõ 8% lªn 12%,ng©n hµng Malayxia t¨ng l·i suÊt ®ång Ringit lªn møc cao nhÊt trong vßng mêi n¨m trë l¹i ®©y nh»m b¶o vÖ ®ång tiÒn
*Cuéc tÊn c«ng thø hai vµo ®ång tiÒn §«ng Nam ¸ ®îc ®¸nh dÊu b»ng sù kiÖn ngµy 14/8 , Indonexia quyÕt ®Þnh th¶ næi ®ång Rupi trong vßng 24 giê tõ 2648 Rupi/USD xuèng 2750 Rupi /USD ( gi¶m gi¸ kho¶ng 5% ) .§Õn ngµy 18/8 lµ 2900-2960 Rupi/USD mÊt gi¸ kho¶ng 19% so víi n¨m 97.Cïng lóc ®ång Ringit cña Malaixia xuèng møc 2,825 Ringit/USD lµ møc gi¸ thÊp nhÊt trong vßng 24 n¨m qua .§«la Singapore ,mét ®ång tiÒn m¹nh cña Ch©u ¸ còng bÞ ¶nh hëng gi¶m xuèng møc 1,524SD ¨n 1 USD ( gi¶m 1,5 %).
Nh÷ng cè g¾ng cña chÝnh phñ Th¸i Lan chi hµng tû USD tríc ®ã ®Ó cøu ®ång Bath ®· kh«ng thµnh .Malayxia còng ®· chi 12 tû USD ®Ó b¶o vÖ ®ång tiÒn níc m×nh sau khi Indonexia ph¸ gi¸ ®ång Rupi.
Cã thÓ nãi cuéc tÊn c«ng vµo c¸c ®ång tiÒn trªn ®· buéc c¸c níc §«ng Nam ¸ th¶ næi ®ång tiÒn cña m×nh vµ l©m vµo t×nh thÕ rÊt khã kh¨n trong viÖc æn ®Þnh tiÒn tÖ .Vµ ®iÒu ®¸ng nãi lµ cuéc khñng ho¶ng nµy ®· kh«ng chØ dõng l¹i ë ®©y mµ nã cßn kÐo dµi ,l©y lan sang nhiÒu níc kh¸c trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi .
Trªn ®©y lµ mét sè diÔn biÕn chÝnh cña "c¬n b·o tiÒn tÖ " ®æ bé vµo khu vùc §«ng Nam ¸ .VËy ph¶i ch¨ng chÝnh xu híng toµn cÇu ho¸ lµ nguyªn nh©n s©u xa g©y nªn sù sôp ®æ toµn diÖn ®ång tiÒn cña c¸c níc vµ theo ®ã g©y ra nh÷ng ¶nh hëng to lín ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi .
Tríc hÕt chóng ta ®· thÊy ®îc r»ng nh÷ng diÔn biÕn cña cuéc khñng ho¶ng diÔn ra chñ yÕu ë c¸c níc §«ng Nam ¸ nhng ¶nh hëng cña nã th× lan réng ra toµn thÕ giíi .HiÖu øng liªn hoµn nµy thÓ hiÖn râ nhÊt trªn thÞ trêng chøng kho¸n cña c¸c níc trªn thÕ giíi víi mét sù chao ®¶o khñng khiÕp cña c¸c trung t©m giao dÞch .Sù chao ®¶o nµy lµm ta nhí ®Õn "Ngµy thø hai ®en tèi " 19 / 10 / 87 .Vµo h«m ®ã ,tÊt c¶ c¸c së giao dÞch chøng kho¸n tõ Mü sang ch©u ¢u ,Ch©u ¸ ®Òu sôp ®æ ,kÐo theo mét sù sôp ®æ trªn thÞ trêng chøng kho¸n thÕ giíi .§óng 10 n¨m sau ,lÞch sö lÆp l¹i .§ã lµ ngµy 27 / 10 /97 ,thÞ trêng chøng kho¸n Wall Street ,chiÕc phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ Mü suy gi¶m mét møc cha tõng cã kÓ tõ "Ngµy thø hai ®en tèi " ®ã .ChØ sè Down Jones t¹i thêi ®iÓm ®ãng cöa lµ 7176 gi¶m 554,26 ®iÓm tøc lµ 7,2% .Sù sôt gi¶m m¹nh ®Õn møc giao dÞch cña toµn bé Së giao dÞch ®· bÞ ngõng trÖ hai lÇn ,mçi lÇn 30 phót .NhiÒu c«ng ty Mü trong ngµy 27 / 10 ®· bÞ ®iªu ®øng v× bçng dng bÞ mÊt kh«ng hµng chôc tû USD,®iÓn h×nh lµ c¸c tËp ®oµn Compaq ,Boeing, Inter, Microsoft ... v× c¸c nhµ doanh nghiÖp nµy së h÷u mét lîng lín tµi s¶n díi d¹ng chøng kho¸n .
"HiÖu øng Wall Street " nhanh chãng lan sang thÞ trêng thÕ giíi .Ngay tõ sau khi chØ sè Dow Jones sôt gi¶m ,hÇu hÕt c¸c thÞ trêng chøng kho¸n tõ Ch©u ¢u sang ch©u Mü ,Ch©u ¸ ®Òu n»m trong tr¹ng th¸i r¬i tù do .ThÞ trêng chøng kho¸n Mü la tinh chøng kiÕn nh÷ng giê phót tåi tÖ trong lÞch sö víi chØ sè Govespa (Braxin) gi¶m sót 15% ,chØ sè chøng kho¸n Achentina còng gi¶m h¬n 10% ,ë ch©u ¸,thÞ trêng chøng kho¸n Hång K«ng suèt tõ 23 / 10 ®Õn 27 / 10 ®· chøng kiÕn mét sù xuèng dèc cha tõng cã.ChØ sè Hang Seng ®· gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt ,díi 7000 ®iÓm trong ngµy 27 / 10 .Sau ®ã t¹i thêi ®iÓm cuèi ngµy 28 / 10 cha kÞp håi phôc ®· gi¶m 13,7% xuèng cßn 9059,89 ®iÓm.
Mét sè thÞ trêng chøng kho¸n cña c¸c níc tëng nh kh«ng liªn quan g× ®Õn cuéc khñng ho¶ng còng bÞ gi¶m t¬ng øng .New Zealand,Australia,Singapore còng gi¶m tíi møc t¬ng øng lµ 12,4% ; 7,2% ; 7,6% .ë NhËt b¶n chØ sè Nikkei cña thÞ trêng níc nµy gi¶m 725,67 ®iÓm tøc lµ 4,26%.
C¸c thÞ trêng chøng kho¸n ch©u ¢u còng suy sôp ,tuy nhiªn c¸c nhµ quan s¸t cho r»ng sù suy sôp nµy sÏ kh«ng t¸c ®éng qu¸ lín ®Õn nÒn kinh tÕ cña c¸c níc. T¹i Frankfut ,chØ sè chøng kho¸n DAX gi¶m 13% trong khi møc gi¶m ë Lu©n ®«n lµ 9% vµ ë Paris lµ 7% .Cßn ë Milan ,chØ sè Mibtel cña thÞ trêng chøng kho¸n níc nµy gi¶m 6,03%.
§ã lµ nh÷ng diÔn biÕn kh¸ tåi tÖ trªn thÞ trêng chøng kho¸n thÕ giíi ,n¬i ®îc coi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ .Nh÷ng g× x¶y ra trªn thÞ trêng chøng kho¸n ph¶n ¸nh mét c¸i g× ®ã bÊt b×nh thêng x¶y ra trong nÒn kinh tÕ cña c¸c níc .VËy ®ã lµ nh÷ng g× ?
Do nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã sù phô thuéc chÆt chÏ víi nhau nªn cuéc khñng ho¶ng ®· ¶nh hëng trùc tiÕp tíi hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn hµnh tinh víi nh÷ng hiÖu øng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp .T¹i thêi ®iÓm ®ã theo dù b¸o cña tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ OECD th× khñng ho¶ng tµi chÝnh ë ch©u ¸ sÏ lµm gi¶m 1% tèc ®é t¨ng trëng chung cña thÕ giíi n¨m 1998 .Cßn theo dù b¸o cña cè vÊn kinh tÕ cña ng©n hµng thÕ giíi WB th× møc t¨ng trëng toµn cÇu sÏ gi¶m tõ 2,1% ®Õn 3% .§iÒu nµy chøng tá ngay khi cuéc khñng ho¶ng míi b¾t ®Çu c¸c nhµ kinh tÕ ®· thÊy ®îc nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ mµ nã g©y ra cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi .§Õn ®©y em xin ®îc tiÕp tôc ®Ò cËp ®Õn nh÷ng ¶nh hëng s©u réng cña cuéc khñng ho¶ng tíi nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong phÇn tiÕp theo cña ®Ò ¸n .
1.2.Nh÷ng ¶nh hëng nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ tíi nÒn kinh tÕ thÕ giíi
Cã thÓ nãi r»ng ®· mét thêi gian dµi thÕ giíi kh«ng ph¶i chøng kiÕn mét cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ nÆng nÒ ®Õn vËy .§Ó thÊy ®îc nh÷ng sù ¶nh hëng s©u réng cña cuéc khñng ho¶ng nµy em xin ®iÓm qua sù ¶nh hëng cña nã ®Õn tõng khu vùc kinh tÕ trªn thÕ giíi .
1.2.1.§èi víi c¸c níc ch©u ¸
Chóng ta ®Òu biÕt r»ng n¬i khëi nguån cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ nµy lµ ch©u ¸ ,v× vËy ch©u ¸ còng lµ n¬i ph¶i høng chÞu nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ nhÊt .
Tríc hÕt ta ph¶i kÓ ®Õn Th¸i Lan ,mét nÒn kinh tÕ tõng cã thêi k× ph¸t triÓn nhanh nhÊt Ch©u ¸ nay ®· trë thµnh n¹n nh©n cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh do ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸ m¹nh ,thÞ trêng chøng kho¸n gi¶m sót ,c¸c vô ph¸ s¶n ngµy cµng lan nhanh ®Æc biÖt lµ ph¸ s¶n cña c¸c ng©n hµng .HÇu nh tÊt c¶ c¸c ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh Th¸i Lan ®Òu bÞ tæn th¬ng .Nh÷ng kho¶n tiÒn cho vay khã ®ßi lªn ®Õn 12,5% tæng sè tiÒn cho vay n¨m ngo¸i vµ sÏ cßn tiÕp tôc t¨ng lªn ®Õn 25% ,nh÷ng vô ph¸ s¶n kinh doanh bÊt ®éng s¶n råi sù sôt gi¶m trªn thÞ trêng chøng kho¸n ®· kÐo 56 trªn tæng sè 58 ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh ph¶i ®ãng cöa .Nh÷ng ng©n hµng sèng sãt th× ph¶i ®¬ng ®Çu víi mét t¬ng lai cùc kú kh«ng s¸ng sña .
TiÕp theo ,ngay sau khi ®ång Rupi ph¸ gi¸ ,phÇn lín trong tæng sè 239 ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh cña Indonexia ®øng trªn bê vùc cña sù ph¸ s¶n .ë Malaixia thñ tíng M.Mohamet cay ®¾ng thó nhËn r»ng chØ sau mét ®ªm ,Malaixia ®· mÊt tr¾ng 150 tû USD .Tû lÖ l¹m ph¸t cña Indonexia ®· lªn ®Õn h¬n 10% ,gi¸ c¶ t¨ng cao ,thÊt nghiÖp x¶y ra cha tõng cã ,®êi sèng nh©n d©n v« cïng bÊp bªnh .
Sang ®Õn khu vùc kh¸c cña Ch©u ¸ ta thÊy ®èi víi Trung Quèc mÆc dï kh«ng bÞ ¶nh hëng trùc tiÕp cña cuéc khñng ho¶ng song cã thÓ nã lµm gi¸n ®o¹n c¸c cuéc c¶i c¸ch c¸c ng©n hµng Nhµ níc vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp .Dù ®o¸n møc t¨ng trëng cña Trung Quèc sÏ lµ 8% thay v× 9% trong n¨m 97 .
§èi víi NhËt B¶n , mét níc l¸ng giÒng l©n cËn cña §«ng Nam ¸ cã quan hÖ g¾n bã mËt thiÕt víi khu vùc nµy tõ rÊt sím vµ ®· trë thµnh b¹n hµng lín thø hai ( sau Mü ) cña §«ng Nam ¸ th× viÖc ph¶i chÞu ¶nh hëng tõ cuéc khñng ho¶ng nµy lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái .¶nh hëng dÔ nhËn thÊy nhÊt ®ã lµ §«ng Nam ¸ lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu lín nhÊt cña NhËt nªn viÖc c¸c ®ång tiÒn §«ng Nam ¸ bÞ mÊt gi¸ vµ sù sa sót kinh tÕ ë khu vùc nµy ®· h¹n chÕ mét c¸ch ®¸ng kÓ lîng xuÊt khÈu cña NhËt vµo khu vùc nµy .C¸c sè liÖu thèng kª cho thÊy lîng « t« NhËt b¸n ra thÞ trêng §«ng Nam ¸ quý I n¨m 98 chØ b»ng 1/4 cïng kú n¨m tríc . MÆt kh¸c viÖc ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ ë c¸c níc §«ng Nam ¸ l¹i phÇn nµo t¹o lîi thÕ cho c¸c níc nµy trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ .§iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc c¸c c«ng ty xuÊt khÈu NhËt B¶n sÏ vÊp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ hËu qu¶ tÊt yÕu lµ lîi nhuËn cña nh÷ng c«ng ty nµy sÏ bÞ thu hÑp mét c¸ch ®¸ng kÓ .H¬n n÷a , khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc §«ng Nam ¸ ®· ®Èy c¸c ng©n hµng NhËt B¶n vµo t×nh c¶nh khã kh¨n cha tõng cã .GÇn 1/3 tæng sè tiÒn cho vay ra níc ngoµi cña NhËt lµ vµo khu vùc §«ng Nam ¸ vµ §«ng ¸ . Do vËy ,c¸c ng©n hµng NhËt còng ®ang rèi tung lªn v× c¸c kho¶n nî khã ®ßi ®èi víi c¸c níc ch©u ¸ vµ cã thÓ g©y ra mét cuéc khñng ho¶ng c¸c ng©n hµng .Råi sau ®ã lµ sù xuèng gi¸ cña thÞ trêng chøng kho¸n T«ky«,sù ph¸ s¶n cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp cã tªn tuæi ®· kÐo theo hµng lo¹t nh÷ng hËu qu¶ to lín : gi¸ c¶ ( nhÊt lµ cña c¸c tµi s¶n cã vÒ tµi chÝnh )gi¶m sót ,c¸c t¸c nh©n mÊt søc chi tr¶ ,c¸c ng©n hµng ®×nh chØ cho vay , nî nÇn trë thµnh nguy kÞch .Nh©n d©n ®ua nhau b¸n tèng b¸n th¸o c¸c c¸c tµi s¶n cã lµm cho thÞ trêng chøng kho¸n ®· tåi tÖ l¹i cµng trît dèc trong vßng xo¸y .Ng©n hµng thÕ giíi ( WB ) ®· th«ng b¸o dù ®o¸n vÒ møc t¨ng trëng cña NhËt B¶n sÏ gi¶m tõ 3% xuèng cßn 1% vµ n¨m 1998 sÏ kh«ng tèt lµnh ®èi víi nÒn kinh tÕ NhËt B¶n.
1.2.2.§èi víi c¸c níc ch©u Mü
§èi víi khu vùc nµy cã lÏ ®Çu tiªn ta ph¶i xÐt ®Õn níc Mü , mét cêng quèc kinh tÕ hµng ®Çu thÕ giíi vµ cã nh÷ng lîi Ých chiÕn lîc g¾n bã chÆt chÏ víi khu vùc §«ng Nam ¸ vµ §«ng ¸ . Trong h¬n hai thËp kû qua ,c¸c níc ë §«ng Nam ¸ vµ §«ng ¸ ®· ®¹t ®îc møc t¨ng trëng kinh tÕ cao ,trë thµnh mét khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi ,hÊp dÉn giíi ®Çu t níc ngoµi trong ®ã Mü lu«n ë vÞ trÝ hµng ®Çu .Do vËy cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ trÇm träng diÔn ra ë §«ng Nam ¸ ®· cã nh÷ng ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn nÒn kinh tÕ Mü .T¸c ®éng ®Çu tiªn ®èi víi níc Mü chÝnh lµ sù sôt gi¶m nÆng nÒ ®Õn thÞ trêng chøng kho¸n New York ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn .MÆt kh¸c , viÖc mÊt gi¸ tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ so víi ®« la Mü cã nghÜa lµ xuÊt khÈu cña Mü gi¶m vµ lîi nhuËn cña c«ng ty Mü thªm søc Ðp . §ång USD lªn gi¸ lµm cho hµng ho¸ cña Mü ë níc ngoµi trë nªn ®¾t ®á h¬n .NhËp khÈu tõ ch©u ¸ vµo Mü sÏ t¨ng m¹nh .C¸c c«ng ty Mü ph¶i c¹nh tranh khèc liÖt h¬n víi níc ngoµi ,nhËp siªu cña Mü t¨ng ,n¨m 1998 cao h¬n n¨m 1997 tíi 50% ,cã thÓ lªn tíi 300 tû USD .Theo ®¸nh gi¸ cña ViÖn kinh tÕ thÕ giíi ( ë Washington ) íc tÝnh Mü sÏ mÊt tõ
75 - 100 tû USD trong n¨m 1998 v× sôt gi¶m ®¸ng kÓ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Mü sang Ch©u ¸ .C¸c nhµ m¸y cña Mü nhiÒu khi kh«ng b¸n ®îc hoÆc ph¶i gi¶m gi¸ mét sè mÆt hµng .Do vËy khã mµ tiÕp tôc ®Çu t ®Ó n©ng cao s¶n lîng thªm n÷a .Vµ nÕu c¶ ®Çu t ( chiÕm 10% GDP ) lÉn xuÊt khÈu ®Òu gi¶m ,Mü sÏ ph¶i chÞu mét ¶nh hëng kÐp vÒ suy gi¶m .Ngay tõ gi÷a th¸ng 6 / 1998 ,cæ phiÕu b¸n ra ®· gi¶m h¬n 100 ®iÓm theo chØ sè DowJones Industrial .Vµ khi gi¶m 2 %th× dù tÝnh ®· cã 60 triÖu cæ ®«ng ë Mü bÞ thiÖt h¹i . Còng vµo thêi ®iÓm nµy c¸c ngµnh xuÊt khÈu t¹o viÖc lµm cho 11 triÖu ngêi Mü vµ c¸c c«ng ty Mü còng ®· b¾t ®Çu thÊy cã Ýt lîi nhuËn h¬n .Sù chËm trÔ c¸c ®¬n ®Æt hµng tõ ch©u ¸ ®· gãp phÇn lµm gi·n thî å ¹t vµ t¨ng nhanh kho¶ng c¸ch th¬ng m¹i .Th©m hôt th¬ng m¹i cña Mü t¨ng lªn ®¹t møc tåi tÖ nhÊt kÓ tõ n¨m 1992 .Th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai còng ë møc kû lôc 47,2 tû USD trong quý I n¨m 1998 ,t¨ng 4,8% so víi quý tríc .ChØ tÝnh th¸ng 4 /1998 th©m hôt th¬ng m¹i víi c¸c níc bªn bê Th¸i B×nh D¬ng ,kÓ c¶ Trung Quèc ,NhËt B¶n ,Hµn Quèc ,Indonexia ®· lªn ®Õn 46,7 tû USD ,cao h¬n cïng kú n¨m 1997 .Ngµy cµng nhiÒu khu vùc kinh tÕ vµ ®Þa lý cña Mü chÞu ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng Ch©u ¸ .Riªng trong n¨m 1997 ,Mü ®· ph¶i rót kho¶ng 3 tû USD khái c¸c quü t¬ng hç cña Ch©u ¸ vµ c¸c hîp ®ång míi vÒ ®Çu t níc ngoµi vµo Trung Quèc ®· gi¶m 39% .Mü ®ang gi¶m ®îc søc Ðp l¹m ph¸t ,duy tr× ®îc ®ång USD m¹nh so víi c¸c ®ång tiÒn chñ chèt kh¸c .Tuy nhiªn , nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ Mü sÏ kh«ng mÊy s¸ng sña mét khi ®ång USD yÕu ®i nÕu c¸c níc ch©u ¸ t¨ng cêng nhËp khÈu trong thêi gian tíi .Lóc nµy , hµng ho¸ cña Mü b¸n sang c¸ níc ch©u ¸ trë nªn ®¾t ®á h¬n do ®ång USD t¨ng gi¸ cao so víi c¸c ®ång tiÒn c¸c níc ch©u ¸ ,lµm cho hµng ho¸ Mü gi¶m søc c¹nh tranh dÉn ®Õn xuÊt khÈu cña Mü gi¶m ®i .Nh×n chung ,triÓn väng kinh tÕ Mü sÏ ®¹t tèc ®é t¨ng trëng 2,4% n¨m 1998 vµ 1,9% vµo n¨m 1999 so víi 3,8% cña n¨m 1997 .Tû lÖ thÊt nghiÖp chØ lµ 4,7% ,gi¶m 0,3% so víi n¨m 1997 .Theo b¸o c¸o cña chÝnh phñ Mü ,quý I _1998 ,s¶n lîng cña Mü t¨ng 6% so víi 4,.9% quý IV n¨m 1997 ,sè giê lao ®éng t¨ng 4,8 % so víi 3,5% ,gi¸ lao ®éng t¨ng 3,1% ,n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng ,1,1% .Trong th¸ng 4/ 1998 ,tû lÖ l¹m ph¸t cña Mü lµ 4,3% ,thÊp nhÊt trong vßng 28 n¨m qua . Tuy nhiªn c¸c ng©n hµng cña Mü kh«ng bÞ ¶nh hëng l¾m do cuéc khñng ho¶ng nhê cã mét hÖ thèng ng¨n ngõa hoµn h¶o vµ nhê vµo viÖc Mü kh«ng cho vay c¸c thÞ trêng non trÎ cña ch©u ¸ nh÷ng sè tiÒn lín .
C¸c níc Mü La tinh ,tríc ®ã nhiÒu n¨m ®· tõng g¸nh chÞu mét cuéc khñng ho¶ng t¬ng tù ,còng bÞ ¶nh hëng kh¸ lín .Cuèi n¨m 1997 quÜ tiÒn tÖ quèc tÕ IMF íc tÝnh cuéc khñng ho¶ng ë ch©u ¸ sÏ lµm cho tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña toµn bé khu vùc nµy gi¶m kho¶ng 1% n¨m nay vµ n¨m 98 lµ 3,5% .T¹i Brazil ,AFP dù ®o¸n r»ng n¨m 98 sÏ lµ n¨m kh« h¹n ®èi víi Brazil víi viÖc GDP sÏ gi¶m 3-4% thay v× 2% nh dù ®o¸n tríc ®©y ,l·i suÊt cao còng ¶nh hëng nhiÒu ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ .Trong khi ®ã t¹i URugoay so phô thuéc vµo nÒn kinh tÕ Brazil nªn thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña khu vùc c«ng nghiÖp níc nµy trong n¨m 98 sÏ phô thuéc vµo ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch vÒ c¬ cÊu cña Brazil .T¹i Achentina ,cuéc khñng ho¶ng §NA ®ang g©y ra nh÷ng mèi lo ng¹i r»ng xuÊt khÈu níc nµy sÏ mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong khu vùc vµ ®Æc biÖt lµ Brazil sÏ gi¶m bít viÖc mua b¸n c¸c s¶n phÈm cña Achentina .T¹i Mªhi co ,thèng ®èc ng©n hµng trung ¬ng Guillermo ortiz cho biÕt ,tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ dù tÝnh sÏ gi¶m xuèng trong n¨m do nh÷ng søc Ðp gi¶m ph¸t vµ l·i suÊt t¨ng . T¹i Peru ,nh×n chung c¸c quan chøc ë ®©y kh«ng lo ng¹i l¾m vÒ cuéc khñng ho¶ng do søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ Pªru ,tuy nhiªn ¶nh hëng còng sÏ cã ë mét sè ngµnh c«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ dÖt v× c¸c mÆt hµng dÖt xuÊt khÈu cña ch©u ¸ ®ang lµm cho c¸c mÆt hµng dÖt trong níc mÊt gi¸ .T¹i Vªnªzuela,c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ gÇn ®©y ®· bÞ ¶nh hëng trùc tiÕp cña cuéc khñng ho¶ng .C¸c nhµ ph©n tÝch cho biÕt ,cuéc khñng ho¶ng ®· lµm cho nhu cÇu cña ch©u ¸ vÒ dÇu löa cña Vªnªzuela gi¶m kho¶ng 500 triÖu thïng mçi ngµy ,khiÕn cho gi¸ dÇu níc nµy gi¶m .
1.2.3.§èi víi c¸c níc ch©u ¢u
Ch©u ¢u còng chÞu t¸c ®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ch©u ¸ song møc ®é cã thÓ nhÑ h¬n so víi NhËt vµ Mü .Ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng khu vùc bÞ ¶nh hëng lín ,t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp còng gia t¨ng .CHLB §øc lµ níc ph¶i chÞu t¸c ®éng m¹nh nhÊt v× níc nµy thêng xuÊt khÈu nhiÒu m¸y mãc thiÕt bÞ cã hµm lîng vèn cao ,®Æc biÖt lµ nh÷ng hµng ho¸ ®îc sö dông trong nh÷ng dù ¸n ph¸t triÓn lín cña chÝnh phñ .Nh÷ng dù ¸n lín nµy ®ang bÞ tr× ho·n hoÆc lo¹i bá do hÇu hÕt c¸c níc Ch©u ¸ ph¶i tËp trung vèn ®èi phã víi khñng ho¶ng .C¸c hîp ®ång mua b¸n tõ ch©u ¸ gi¶m liªn tôc tõ 2-3% trong nh÷ng th¸ng diÔn ra khñng ho¶ng .H·ng chÕ t¹o m¸y bay khæng lå th× cßn vÊp ph¶i c¸c khã kh¨n trong viÖc thu håi tiÒn b¸n m¸y bay qua §«ng ¸ .C¸c h·ng ë ch©u ¢u ph¶i liªn tôc ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch ®Çu t do sù sót gi¶m trong doanh thu vµ ®iÒu nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi vÊn ®Ò viÖc lµm ë ®©y .Ph¸p vµ §øc lµ hai níc cã tû lÖ thÊt nghiÖp t¨ng cao ( tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 2 n¨m 1998 ®· gÊp ®«i tû lÖ ë Mü ) .T¹i Anh ,mét thÞ trêng ®Çu t ®Çu t ®îc a chuéng nhÊt ë ch©u ¢u cña c¸c c«ng ty Ch©u ¸ -c¸c kho¶n ®Çu t vµo níc nµy ®· tõng lµ mét nguån thóc ®Èy t¨ng trëng vµ t¹o viÖc lµm cho quan träng cho khu vùc nµy- nay gi¶m sót mét c¸ch ®¸ng lo ng¹i ,mét sè dù ¸n ®Çu t ph¶i ®×nh ho·n .Thªm vµo ®ã ,c¸c c«ng ty con trùc thuéc c¸c c¸c tËp ®oµn lín cña ch©u ¸ ®ang lµm ¨n vµ sö dông nh©n c«ng ë c¸c níc EU còng buéc ph¶i thu hÑp quy m« ho¹t ®éng ,c¾t gi¶m viÖc lµm vµ ®Èy c«ng nh©n níc së t¹i l©m vµo t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp .C¸c ng©n hµng ch©u ¢u còng bÞ suy yÕu l©y .Ngêi ta ®ang ph©n tÝch xem liÖu c¸c ng©n hµng cã ph¶i lËp ra nh÷ng kho¶n dù tr÷ míi hay kh«ng ®Ó ®¬ng ®Çu víi nh÷ng kho¶n vay kh«ng tr¶ ®îc cña kh¸ch hµng .TÝnh ®Õn thêi ®iÓm næ ra khñng ho¶ng ,c¸c níc Ch©u ¸ nî c¸c ng©n hµng quèc tÕ 389 tû USD ,trong ®ã 44% lµ nî c¸c ng©n hµng ch©u ¢u .§Çu t nhiÒu nhÊt vµo "nh÷ng con rång Ch©u ¸ " lµ c¸c ng©n hµng §øc ( gÇn 43 tû USD ) ,Anh ( 32 tû USD ) ,Hµ Lan ( 17 tû USD ) vµ c¸c ng©n hµng Ph¸p .§a sè c¸c kho¶n vay míi dµnh cho Th¸i Lan vµ Hµn Quèc ®Òu lµ c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n ,ph¶i thanh to¸n tèi ®a trong vßng mét n¨m .Ngµy nay ,còng gièng nh ®èi víi c¸c ng©n hµng NhËt B¶n hay Mü th× chóng còng trë thµnh " nî khã ®ßi" khiÕn c¸c ng©n hang ch©u ¢u mÊt ®i mét kho¶n tiÒn lín .C«ng ty Standard and Poor ( S & P ) ®¸nh gi¸ ,c¸c ng©n hµng ch©u ¢u nãi trªn cã thÓ chÞu mét kho¶n thua lç lªn tíi 20 tû USD tõ c¸c kho¶n cho vay sang Ch©u ¸. Tæng sè vèn c¸c ng©n hµng cho vay sang c¸c níc Indonexia ,Malaixia ,Hµn Quèc ,Th¸i Lan lµ tõ 110 tû USD tíi 130 tû USD ,nhiÒu kho¶n cho vay nµy sÏ trë thµnh khã ®ßi .Trong ®ã kho¶ng 30% vèn cho Th¸i Lan ,50% sè vèn Indonexia vay bÞ liÖt vµo lo¹i khã ®ßi trong n¨m 1998 .XÐt trªn tæng thÓ ,tuy th¬ng m¹i vµ khu vùc tµi chÝnh ng©n hµng cã bÞ ¶nh hëng bëi hËu qu¶ tõ ch©u ¸ th× 15 níc thµnh viªn EU vÉn ®¹t møc t¨ng trëng GDP b×nh qu©n trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1998 lµ 2,7% . Cao nhÊt lµ CHLB §øc víi møc 3,0% so víi 2,4% n¨m 97 ,cña Ph¸p lµ 3% so víi 2,3% n¨m 1997 ,Anh cã tû lÖ t¨ng trëng 2,2% so víi 3,45% trong n¨m 97 .Tû lÖ thÊt nghiÖp nh trªn ®· ®Ò cËp lµ cã gia t¨ng ë mét sè ngµnh song xÐt mét c¸ch toµn diÖn th× cã gi¶m ®«i chót ,10,5% n¨m 1998 so víi møc 11,3% trong n¨m 1997 .Tuy ¶nh hëng tiªu cùc lan truyÒn ë nhiÒu khu vùc ,nhng tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña toµn ch©u lôc nµy sÏ ®¹t 3% trong n¨m 1998 ,cao h¬n 0,5% so víi n¨m 1997 vµ còng lµ møc t¨ng cao nhÊt tõ n¨m 1990 ®Õn nay .
1.2.4.§èi víi c¸c níc Ch©u óc
Australia còng ph¶i chÞu ¶nh hëng kh«ng nhá bëi cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vÒ kinh tÕ víi c¸c níc trong khu vùc .§ång ®«la níc nµy ®· tôt gi¸ xuèng møc thÊp nhÊt trong 12 n¨m qua do cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ tõ ch©u ¸ lan sang .Cuèi th¸ng 6 /1997 ,tû gi¸ 1AU$ / 0,73USD th× ngµy 10/6/1998 chØ cßn 1 AU$ / 0,59USD .§iÒu nµy cã nghÜa chØ trong vßng 8 ngµy ®Çu th¸ng 6 ,thÞ trêng chøng kho¸n Australia ®· mÊt kho¶ng 25,5 tû USD hoÆc tÝnh tõ gi÷a th¸ng 4/1998 ®Õn nay th× gi¸ trÞ chøng kho¸n t¹i Australia ®· bÞ thiÖt h¹i 52,5 tû USD .DÇu má, kim lo¹i , vµng ,kÏm ,nh«m xuÊt khÈu bÞ gi¶m gi¸ vµ lîng mµ c¸c h·ng nhËp khÈu l¹i t¨ng ,bu«n b¸n mËu dÞch víi c¸c níc ch©u ¸ cña Australia ngµy cµng trÇm träng .ChÝnh phñ ph¶i h¹ tû lÖ t¨ng trëng kinh tÕ ®Õn 0,75% so víi møc dù tÝnh tríc ®©y ,n¹n l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp sÏ gia t¨ng ,®ång AU$ sÏ trë nªn kÐm hÊp dÉn h¬n ®èi víi c¸c nhµ chuyªn ®Çu t vµo thÞ trêng tµi chÝnh quèc tÕ .Mét lo¹t c¸c ng©n hµng Australia ®· ph¶i t¨ng l·i suÊt ®èi víi c¸c kho¶n tiÒn vay mua nhµ theo l·i suÊt cè ®Þnh ,tÊt nhiªn sÏ kÐo theo sù gia t¨ng l·i suÊt c¸c kho¶n vay kh¸c .Cho ®Õn cuèi th¸ng 6 / 1998 ,khèi lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña níc nµy vÉn ®ang cã chiÒu híng ®i xuèng trong khi ngµnh chÕ biÕn còng ®ang trong t×nh tr¹ng suy gi¶m .Cã thÓ trong 2 n¨m tíi ®©y nÒn kinh tÕ níc nµy cßn ®øng tríc nguy c¬ suy tho¸i .
Newzealand còng ®ang l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ ®Çu tiªn kÓ tõ n¨m 1992 do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ ,l·i suÊt t¨ng ®· lµm gi¶m sót chi tiªu tiªu dïng vµ nhu cÇu xuÊt khÈu .NÒn kinh tÕ ®· bÞ ch÷ng l¹i trong quý 1 vµ tiÕp tôc tr× trÖ trong quý 2 n¨m 1998 .HiÖn nay l·i suÊt ë Newzealand vµo hµng cao nhÊt thÕ giíi ,lµm khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn s¶n xuÊt còng nh h¹n chÕ møc tiªu dïng x· héi .Tû gi¸ ®ång tiÒn níc nµy ®ang ë møc thÊp nhÊt trong vßng 12 n¨m qua .TÝnh ®Õn hÕt n¨m tµi chÝnh ,tøc ngµy 31/3/1999 ,nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cã lÏ còng chØ t¨ng 2,5%.
1.2.5.§èi víi c¸c níc ch©u Phi
NÒn kinh tÕ ch©u Phi còng bÞ ¶nh hëng bëi khñng ho¶ng lan truyÒn tõ ch©u ¸ .§iÒu nµy thÓ hiÖn ë gi¸ nguyªn liÖu xuÊt khÈu gi¶m m¹nh song tèc ®é t¨ng trëng GDP n¨m 1998 vÉn cã thÓ ®¹t 4,5% so víi 3,7% cña n¨m 1997 ,bÊt chÊp khñng ho¶ng ë ch©u ¸ .Tuy vËy tÝch luü kÐm vµ nî níc ngoµi cao vÉn lµ c¨n bÖnh cña khu vùc nµy .
Qua phÇn trªn cã thÓ thÊy kinh tÕ thÕ giíi 6 th¸ng ®Çu n¨m 1998 kh¸ ¶m ®¹m .Ai l¹c quan nhÊt còng chØ d¸m ®¸nh gi¸ sù phôc håi vµ t¨ng trëng kinh tÕ thÕ giíi sÏ chØ diÔn ra vµo cuèi n¨m 1999 .HiÖn giê ngêi ta ph¶i hÕt søc thËn träng víi vÊn ®Ò c¬ cÊu kinh tÕ .ThÕ giíi ®· thµnh c«ng bíc ®Çu trong viÖc tr¸nh ®æ vì hµng lo¹t vµ h¹n chÕ phÇn nµo sù l©y lan réng ra cña khñng ho¶ng ,nhng có sèc ch©u ¸ l¹i thæi bïng lªn nh÷ng m©u thuÉn vÒ th¬ng m¹i .Nh÷ng rèi lo¹n vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ ,nhÊt lµ tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ lµm suy yÕu qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vÒ tµi chÝnh ,buéc ngêi ta t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u Ých h¬n ®Ó can thiÖp vµo thÞ trêng chøng kho¸n toµn cÇu ...
Nãi tãm l¹i ,cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ víi nh÷ng hËu qu¶ ¶nh hëng lan to¶ ra toµn cÇu cµng chøng tá nhËn ®Þnh tiªn ®o¸n ®óng ®¾n cña C.Mac vµ F. Angghen ,l·nh tô cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi ghi trong " tuyªn ng«n cña §¶ng Céng s¶n " c¸ch ®©y h¬n 150 n¨m r»ng t b¶n víi ®Çy khuyÕt tËt cña nã theo chu kú sÏ tµn ph¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ,mçi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ lÇn sau sÏ l¹i nghiªm träng h¬n cuéc khñng ho¶ng lÇn tríc .ChÝnh c¸c lùc lîng thÞ trêng ®îc hÖ thèng thÞ trêng tù do khuyÕn khÝch lµ nguån gèc chñ yÕu cña cuéc khñng ho¶ng ®· diÔn ra ë ch©u ¸ ( thu hót t b¶n qu¸ møc ,t¨ng trëng theo ®Þnh híng xuÊt khÈu qu¸ møc vµ tù do ho¸ tµi chÝnh còng qu¸ møc ) ,nã b¾t Ph¬ng §«ng lÖ thuéc vµo ph¬ng T©y .Vµ rót cuéc ,theo ®óng chu kú ph¸t triÓn t b¶n th× cuéc khñng ho¶ng nµy - dï ®ang lµm gia t¨ng l¹m ph¸t ë c¸c níc khu vùc bÞ l©m vµo khñng ho¶ng - ®ang b¸o hiÖu mét ¸p lùc vÒ hiÖn tîng thiÓu ph¸t trªn toµn cÇu .
Ch¬ng 2 Nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn cuéc khñng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ n¨m1997
Nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng th× cã nhiÒu . Song ë ®©y chóng ta h·y xem xÐt ®Õn c¸c nguyªn nh©n thuéc vÒ mét nÒn kinh tÕ "híng ngo¹i " yÕu kÐm cña c¸c níc §«ng Nam ¸ .Tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc vÒ mét nÒn kinh tÕ v÷ng vµng trong xu híng toµn cÇu ho¸ cao ®é nh hiÖn nay ,cã thÓ héi nhËp tèt ®Ñp víi thÕ giíi .VËy ta cïng t×m hiÓu mét sè nguyªn nh©n sau :
2.1.§ã lµ sù ®¸nh gi¸ qu¸ cao ®ång USD
Nguyªn nh©n ®Çu tiªn ®îc c¸c nhµ kinh tÕ nhÊt trÝ , ®ã lµ viÖc c¸c níc §«ng Nam ¸ ®· neo tû gi¸ cña m×nh qu¸ chÆt vµo ®ång USD.C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña c¸c níc nµy ®· qu¸ tin tëng vµo sù æn ®Þnh cña ®ång USD mµ quªn ®i mét quy luËt tû gi¸ quan träng ,®ã lµ quy luËt tû gi¸ thùc .TÊt c¶ c¸c ®ång tiÒn ®Òu cã tû gi¸ riªng cña m×nh do chÝnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ®Êt níc ®ã quy ®Þnh .ThÕ nhng viÖc neo chÆt tû gi¸ cña m×nh vµo ®ång USD ®· lµm cho tû gi¸ thùc tÕ bÞ kÐo rÊt xa so víi tû gi¸ thùc .§iÒu nµy ®îc thÊy râ ë Th¸i Lan ,khi cha x¶y ra khñng ho¶ng ,tû gi¸ thùc cña ®ång Bath lµ 30,27Bath/ USD ,thÕ nhng chÝnh phñ Th¸i Lan ®· kh«ng l¾ng nghe ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia ph¸t ra r»ng ®ång Bath bÞ ®¸nh gi¸ qu¸ cao so víi tû gi¸ danh nghÜa .Do ®ã ®· kÐo ®ång Bath lªn gi¸ 27,16 Bath / USD råi tiÕp tôc lªn 25,29 Bath / USD vµ cuèi cïng gi÷ æn ®Þnh ë møc h¬n 25,5Bath/USD trong suèt 13 n¨m mÆc cho tû gi¸ thùc lªn ®Õn 30,27 Bath/ USD.
Cã thÓ nãi viÖc chÝnh phñ duy tr× mét quan hÖ tû gi¸ cøng nh¾c trong mét thêi gian dµi vµ g¾n chÆt víi ®ång ®«la Mü mµ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng thay ®æi cña mèi quan hÖ gi¸ trÞ thùc tÕ cña ®ång tiÒn néi ®Þa lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn cuéc khñng ho¶ng .ThËt vËy ,sù can thiÖp cña nhµ níc ®Ó duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh tríc ¸p lùc t¨ng gi¸ USD cña thÞ trêng ®· t¹o m«i trêng ®Çu t æn ®Þnh gi¶ t¹o thu hót ®Çu t níc ngoµi .ChÝnh s¸ch nµy ban ®Çu ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ khi nã t¹o lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t vµo sù æn ®Þnh tiÒn tÖ ,do ®ã ,nguån vèn níc ngoµi tiÕp tôc gia t¨ng khiÕn cho nh÷ng tæn thÊt cña viÖc n©ng gi¸ ®ång b¶n tÖ bÞ che lÊp vµ lµm cho tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vÉn cao theo sù gia t¨ng cña luång vèn nµy ,Nhng vÒ l©u dµi ,chÝnh s¸ch nµy sÏ khoÐt s©u lç thñng th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai v× nhËp khÈu sÏ t¨ng nhanh h¬n xuÊt khÈu do xuÊt khÈu mÊt dÇn tÝnh c¹nh tranh vµ ®ång thêi l¹i khuyÕn khÝch nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ ®¾t tiÒn nh « t« ,hµng ®iÖn tö .Nh vËy l·i cña c¸c dù ¸n ®Çu t trong níc ch¶y ra ngµy cµng nhiÒu vµ nã g©y ra nh÷ng vÕt nøt ngÇm trong nÒn kinh tÕ .Thªm vµo ®ã nhê sù æn ®Þnh nµy mµ c¸c níc §«ng Nam ¸ ®· ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ hµng cao nhÊt thÕ giíi ,vµ chÝnh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao ®· che mê nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn cña cuéc khñng ho¶ng nµy .
2.2. §ã lµ do viÖc tù do ho¸ thÞ trêng tµi chÝnh mét c¸ch qu¸ møc
Vµo nh÷ng n¨m 90 ,c¸c níc §«ng Nam ¸ ®· cã nh÷ng nh÷ng nç lùc lín nh»m më cöa thÞ trêng tµi chÝnh ®èi víi vèn níc ngoµi .C¸c thÞ trêng tµi chÝnh trong níc ®îc h×nh thµnh vµ thu hót ngµy cµng nhiÒu c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi ,®îc khuyÕn khÝch th«ng qua tû lÖ l·i suÊt cao ë thÞ trêng trong níc .§ång thêi víi nh÷ng nç lùc nµy lµ qu¸ tr×nh tù do ho¸ thÞ trêng tµi chÝnh ,bao gåm c¶ tù do ho¸ tû lÖ l·i suÊt ,níi láng c¸c quy ®Þnh vÒ sè lîng c¸c giao dÞch tµi chÝnh ,tù do ho¸ c¸c h¹ng môc kinh doanh tµi chÝnh .C¶ hai qu¸ tr×nh nµy ®Òu khuyÕn khÝch nguån vèn níc ngoµi ,t¹o kh¶ n¨ng duy tr× tû lÖ t¨ng trëng kinh tÕ ë møc cao .Tuy nhiªn ë mét khÝa c¹nh kh¸c ,hÖ thèng qu¶n lý c¸c tæ chøc tµi chÝnh cha ph¸t triÓn ®ñ m¹nh vµ viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin còng cha ®¸p øng phï hîp víi c¸c qu¸ tr×nh nµy .ThËt vËy ,viÖc nµy céng víi viÖc ®¸nh gi¸ qu¸ cao ®ång USD ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho giíi ®Çu t vay ®ång USD víi l·i suÊt thÊp ,cho vay l¹i b»ng ®ång néi tÖ cao ¨n chªnh lÖch mµ kh«ng lo sî rñi ro bÞ ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ .Tuy nhiªn ,cho ®Õn n¨m 1995 ,®ång USD ®· t¨ng gi¸ kho¶ng 20% so víi ®ång DM vµ ®ång Yen ,®iÒu ®ã dÉn ®Õn xuÊt khÈu cña c¸c níc §«ng Nam ¸ bÞ chËm l¹i ,hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng b¾t ®Çu béc lé yÕu kÐm ,t¨ng trëng chung cã dÊu hiÖu gi¶m sót .§©y thùc sù lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu c¬ b¾t ®Çu ho¹t ®éng .N¹n ®Çu c¬ cã thÓ nãi lµ mét có ®Èy khñng khiÕp vµo mét nÒn kinh tÕ vèn ®· cùc kú ch«ng chªnh vµ nã thùc sù lËt nhµo tÊt c¶ .
Xung quanh viÖc ®Çu c¬ tiÒn tÖ ,cã rÊt nhiÒu ý kiÕn tr¸i ngîc nhau vÒ viÖc nã cã ph¶i lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp lµm cho c¸c ®ång tiÒn §«ng Nam ¸ bÞ gi¶m gi¸ hay kh«ng .VËy tríc hÕt chóng ta h·y xem xÐt c¬ chÕ cña hµnh ®éng ®Çu c¬ tiÒn tÖ .§ã thùc chÊt lµ viÖc kiÕm lêi phi rñi ro b»ng ph¬ng ph¸p b¸n khèng tiÒn tÖ .Nguyªn t¾c b¸n khèng kh¸ ®¬n gi¶n ,khi ta dù ®o¸n mét ®ång tiÒn nµo ®ã s¾p söa bÞ h¹ gi¸ ,ta ®Çu c¬ b»ng c¸ch mua b»ng néi tÖ c¸c hîp ®ång tû gi¸ t¬ng lai (FRA), råi sau ®ã ,víi c¸c hîp ®ång nµy ,ta cã thÓ b¸n ra mét khèi lîng néi tÖ gÊp 100 lÇn gi¸ trÞ cña hîp ®ång .§iÒu nµy ngay lËp tøc sÏ lµm cho gi¸ trÞ b¶n tÖ sôt xuèng ,USD t¨ng lªn do cÇu vÒ USD ®· bÞ kÝch lªn gi¶ t¹o ®Õn 100 lÇn .Nh vËy chØ víi mét sè lîng néi tÖban ®Çu ®Ó mua FRA ,ta ®· cã l·i gÊp nhiÒu lÇn do gi¸ USD t¨ng lªn mét c¸ch gi¶ t¹o .§©y qu¶ lµ mét møc siªu lîi nhuËn cùc kú hÊp dÉn .ë Th¸i Lan vµ c¸c níc §«ng Nam ¸ ,b¸n khèng l¹i ®îc luËt ph¸p cho phÐp nªn c¸c nhµ ®Çu c¬ tiÒn tÖ ®· tha hå lµm ma lµm giã trªn thÞ trêng tiÒn tÖ .Søc m¹nh ®Çu c¬ ®· n©ng sè cÇu USD lªn mét c¸ch gi¶ t¹o vµ ®Èy tû gi¸ vît xa tû gi¸ thùc .ChØ mét ng©n hµng níc ngoµi Bacrley ë Th¸i Lan trong ngµy 19/5/97 ®· b¸n khèng ra 51 tû Bath ®Ó mua 2 tû USD .Theo íc tÝnh ë Th¸i Lan c¸c nhµ ®Çu c¬ tiÒn tÖ ®· b¸n khèng vµ t¹o ®îc mét cÇu vÒ USD lªn tíi 10 tû .§iÒu nµy ®· lµm cho c¸c con nî vµ nh©n d©n ®ua nhau mua USD ®Ó tr¸nh mÊt gi¸ néi tÖ vµ t×nh h×nh còng ngµy cµng trÇm träng thªm .Nh÷ng cè g¾ng v« Ých cña chÝnh phñ Th¸i Lan bá ra 5 tû USD ®Ó hßng ®¸p øng ®îc sè cÇu nµy tõ th¸ng 5/97 ®· kh«ng cøu v·n næi t×nh h×nh vµ ®µnh bu«ng tay th¶ næi ®ång Bath vµo ngµy 2/9/97.KÕt qu¶ lµ hµng lo¹t ®ång tiÒn cña c¸c níc §«ng Nam ¸ bÞ mÊt gi¸ mét c¸ch nghiªm träng .
ViÖc tù do ho¸ thÞ trêng tµi chÝnh mét c¸ch th¸i qu¸ ®· dÉn c¸c níc §«ng Nam ¸ ®Õn mét cuéc khñng ho¶ng nî ®ång USD mét c¸ch trÇm träng .Vµo nh÷ng n¨m 90,c¸c thÞ trêng tµi chÝnh §«ng Nam ¸ næi lªn nh lµ nh÷ng thÞ trêng hÊp dÉn nhÊt thÕ giíi .C¸c ng©n hµng ,c¸c nhµ ®Çu t ë Mü vµ Ch©u ©u ,n¬i mµ thÞ trêng ®· qu¸ b·o hoµ vµ thÊt väng ,®· t×m thÊy nh÷ng thÞ trêng míi næi ë ch©u ¸ cùc kú hÊp dÉn víi møc lîi nhuËn cao ,l·i suÊt cao vµ ®Æc biÖt lµ rñi ro thÊp ( do c¸c ®ång tiÒn ®· bÞ neo gi¸ chÆt vµo ®ång USD ) .Vµ thÕ lµ vµo gi÷a nh÷ng n¨m 93-96,c¸c nhµ cho vay cña Mü ,ch©u ¢u vµ NhËt ®· ®æ c¸c kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n vµo ch©u ¸ ,lµm cho nÒn kinh tÕ cña Th¸i Lan,In®onexia ,Malaixia trë nªn "nãng " nh lªn c¬n sèt .Theo tÝnh to¸n ,tÝn dông ng¾n h¹n níc ngoµi cña Th¸i Lan ®· lªn tíi 7-10% GDP mçi n¨m trong giai ®o¹n 94-96 ,tæng nî níc ngoµi cña Th¸i Lan -c¶ khu vùc t nh©n vµ nhµ níc -®· t¨ng tõ 38,3% GDP n¨m 90 lªn ®Õn 50,9% s¸u n¨m sau ®ã .
C¸c ng©n hµng níc ngoµi cho vay mét c¸ch mï qu¸ng ,vµ víi viÖc "më cöa" mét c¸ch tù do kh«ng kiÓm so¸t ,c¸c ng©n hµng néi ®Þa còng vay mét c¸ch rÊt "m¹nh tay ".Theo sè liÖu cña IMF ,cuèi n¨m 96 ,c¸c ng©n hµng ch©u ¢u ®· cho vay tæng céng lµ 318 tû USD ,c¸c ®ång nghiÖp cña hä lµ NhËt vµ Mü còng cho vay tíi 260 tû USD vµ 46 tû USD ,phÇn lín trong sè ®ã l¹i lµ cho vay ng¾n h¹n .Níc vay lín nhÊt lµ Hµn Quèc 100 tû USD ,®øng thø hai lµ Th¸i Lan 70,2 tû USD .ë Th¸i Lan ,c«ng ty xi m¨ng Siam lµ mét c«ng ty t nh©n vµ nî níc ngoµi cña nã lªn tíi 4 tû USD ,cao nhÊt trong sè c¸c c«ng ty t nh©n ë Th¸i Lan
Cuèi cïng ,tù do ho¸ tµi chÝnh vµ më cöa thÞ trêng ®èi víi vèn níc ngoµi lµ nh÷ng nh©n tè gãp phÇn vµo viÖc h×nh thµnh nªn mét bong bãng kinh tÕ ë c¸c níc §«ng Nam ¸ .HiÖn tîng bong bãng kinh tÕ rÊt phøc t¹p vµ cã liªn quan ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò mµ trong ®ã c¬ b¶n nhÊt lµ nh©n tè tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ t¨ng .C¸c níc §«ng Nam ¸ ,lµ nh÷ng níc cã ph¸t triÓn g¾n liÒn víi ®Çu t vµ t¨ng trëng xuÊt khÈu víi viÖc ho¹t ®éng tÝch cùc cña vèn níc ngoµi . Cã thÓ thÊy, c¸c kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n tuån vµo c¸c níc §«ng Nam ¸ nhanh vµ nhiÒu nh trªn nhng viÖc sö dông chóng l¹i bÞ sai môc ®Ých mét c¸ch trÇm träng .PhÇn lín c¸c kho¶n vay nµy dïng ®Ó ®Çu t vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n vµ ®Þa èc .C¸c toµ nhµ cao tÇng ®ua nhau mäc lªn ,cung lín h¬n cÇu ®· dÉn tíi t×nh tr¹ng thõa " ®Þa èc " lµm cho c¸c nhµ ®Çu t b¾t ®Çu khã kh¨n trong viÖc thu håi vèn tr¶ nî ,vµ nh÷ng kho¶n nî ng¾n h¹n nµy b¾t ®Çu chuyÓn thµnh nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi .Ngêi ta vÝ nh÷ng kho¶n nî nµy nh nh÷ng " bong bãng " phËp phïng trong nÒn kinh tÕ .§Õn mét lóc nµo ®ã ,nh÷ng bong bãng nµy sÏ næ tung hµng lo¹t .T¹i Hµn Quèc ,víi tæng vay nî níc ngoµi lªn tíi 153 tû USD trong ®ã 2/3 lµ nî ng¾n h¹n ,8 trong sè 50 chaebol hµng ®Çu ®· ngay lËp tøc bÞ ph¸ s¶n ,sè cßn l¹i th× ®¬ng ®Çu víi vÊn ®Ò tr¶ nî kh«ng dÔ gi¶i quyÕt .
Nh vËy ,qua ®©y ta cã thÓ thÊy viÖc më cöa thÞ trêng tµi chÝnh lµ chñ yÕu nh»m môc ®Ých khuyÕn khÝch vèn níc ngoµi h¬n lµ nh»m vµo viÖc x©y dùng mét hÖ thèng tµi chÝnh cã hiÖu qu¶ h¬n . Do ®ã ,nã còng chÝnh lµ mét nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë c¸c níc nµy.
2.3.ChÝnh s¸ch kinh tÕ "híng ngo¹i"cha hîp lý cña c¸c níc §«ng Nam ¸
§èi víi nÒn kinh tÕ §«ng Nam ¸ vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn ngêi ta dÔ dµng nhËn thÊy r»ng c¸c nÒn kinh tÕ nµy ®· ®i theo m« h×nh t¨ng trëng híng vÒ xuÊt khÈu cña §«ng ¸ vµ nhê ®ã ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu rÊt xuÊt s¾c liªn tôc trong suèt gÇn 2 thËp kû qua .Song ®èi víi t×nh tr¹ng khñng ho¶ng tµi chÝnh ®· diÔn ra ë khu vùc nµy ,c¸c nhµ kinh tÕ häc còng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu cã liªn quan víi nh÷ng chÝnh s¸ch nh»m thùc thi chiÕn lîc nµy .VËy ta h·y cïng xem xÐt .Cã thÓ thÊy m« h×nh t¨ng trëng kinh tÕ cña c¸c níc §«ng Nam ¸ vÒ c¬ b¶n lµ dùa trªn viÖc tËp trung u tiªn cho mét sè ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu chñ lùc mµ quèc gia cã lîi thÕ so s¸nh .C¸c níc §«ng Nam ¸ kh«ng chØ gièng víi c¸c Nies §«ng ¸ tríc ®©y ë lîi thÕ so s¸nh cã nguån lao ®éng dåi dµo vµ gi¸ rÎ mµ cßn kh¸c ë chç cã thªm lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ s¶n phÈm n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi .Nh×n vµo c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña c¸c níc §«ng Nam ¸ thêi gian qua ngêi ta thÊy kh¸ râ r»ng ,vÒ c¬ b¶n c¸c níc nµy ®· ®i ®óng theo híng khai th¸c ®îc c¸c lîi thÕ nµy vµ ®· ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng rÊt cao .Nhng c¸c chÝnh s¸ch nµy ®· t¹o nªn mét c¬ cÊu kinh tÕ rÊt kh«ng c©n ®èi ë c¸c níc nµy cïng víi sù cøng nh¾c vµ kh«ng thÝch nghi nhanh víi nh÷ng thay ®æi trªn thÞ trêng thÕ giíi ®· lµm cho nã kh«ng nh÷ng kh«ng cßn t¸c dông nh tríc mµ cßn ngîc l¹i .§iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ ë mÆt hµng ®iÖn tö b¸n dÉn .Trong mét thêi gian dµi ,tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña khu vùc cã sù ®ãng gãp lín cña viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm ®iÖn tö b¸n dÉn .Còng cÇn ph¶i nãi r»ng cÇu vÒ mÆt hµng nµy trªn thÞ trêng thÕ giíi kh¸ æn ®Þnh trong mét thêi gian dµi vµ thùc sù nã ®· gãp phÇn duy tr× møc t¨ng trëng cao cña khu vùc .Tuy nhiªn , trong thêi gian nµy Trung Quèc l¹i næi lªn nh mét ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh nhÊt vÒ mÆt hµng nµy mµ thÞ trêng thÕ giíi l¹i kh«ng ®îc më réng t¬ng øng do vµo kho¶ng n¨m 95-96 nhu cÇu vÒ mÆt hµng nµy trªn thÞ trêng Mü vµ Ch©u ¢u gi¶m m¹nh theo chu kú .V× thÕ tû lÖ t¨ng trëng xuÊt khÈu cña c¸c níc §«ng Nam ¸ ,®Æc biÖt lµ Th¸i Lan suy gi¶m ®ét ngét ,tõ møc t¨ng b×nh qu©n 25% n¨m thêi kú 1985-1995 xuèng cßn 4% n¨m 1996 .Nãi c¸ch kh¸c víi mét tû lÖ 40% trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc ,®©y thùc sù lµ mét có sèc lín cho c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c níc §«ng Nam ¸ .
Ch¬ng 3 Nh÷ng ¶nh hëng ®èi víi ViÖt Nam Vµ bµi häc kinh nghiÖm
3.1.Nh÷ng ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng ®Õn ViÖt Nam
Trªn ®©y chóng ta ®· ph©n tÝch nh÷ng nguyªn nh©n còng nh ¶nh hëng to lín cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ 1997 ®Õn c¸c níc trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi .Qua ®ã ta cã thÓ thÊy mét ®iÒu rÊt râ lµ sù sôt gi¶m cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu bÞ ¶nh hëng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tõ cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ .Nh÷ng quèc gia bÞ ¶nh hëng ®ã ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung trong nÒn kinh tÕ nh : sù sôt gi¶m cña chØ sè chøng kho¸n ,sù ph¸ s¶n ®ãng cöa mét sè hay hµng lo¹t c¸c ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh vµ nh÷ng ¶nh hëng nhiÒu hay Ýt ®Õn c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu .Song ®iÒu ®¸ng nãi lµ trong c¬n lèc tiÒn tÖ ®ã ,ViÖt Nam gÇn nh ®øng ngoµi b¸n kÝnh t©m b·o ,nh÷ng ¶nh hëng trùc tiÕp lµ kh«ng x¶y ra . VËy ph¶i ch¨ng nÒn kinh tÕ níc ta ®· cùc kú "v÷ng ch¾c " ®Õn møc cã thÓ ng¨n ngõa mäi sù ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng ? §iÒu nµy lµ kh«ng thÓ bëi níc ta vÉn lµ mét trong nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn vµ kh«ng thÓ gäi lµ cã ®îc mét nÒn kinh tÕ m¹nh .VËy ta cïng t×m hiÓu nguyªn nh©n t¹i sao níc ta l¹i tr¸nh ®îc cuéc khñng ho¶ng trªn.
Thø nhÊt , ®ång tiÒn níc ta kh«ng ph¶i lµ mét ®ång tiÒn ®îc chuyÓn ®æi tù do ra ngo¹i tÖ .Kh«ng ph¶i hÔ cã VND lµ chóng ta cã thÓ dÔ dµng chuyÓn ®æi ra USD nh c¸c ®ång tiÒn Bath ,Rupi cña c¸c níc kh¸c trong §«ng Nam ¸ .Quy m« giao dÞch cña ta cßn qu¸ Ýt do thÞ trêng vèn cßn qu¸ s¬ khai vµ ®ãng cöa ,nh÷ng giao dÞch lín ®Òu chÞu sù kiÓm so¸t cña Ng©n hµng Trung ¬ng .Luång ch¶y ngo¹i tÖ vµo vµ ra vïng biªn giíi bÞ kiÓm so¸t rÊt chÆt chÏ bëi c¸c chøng tõ nhËp khÈu ,xuÊt khÈu .Nhê ®ã n¹n ®Çu c¬ tiÒn tÖ ®îc xem nh lµ kh«ng thÓ x¶y ra ë níc ta .
Thø hai ,chóng ta hoµn toµn cha cã ho¹t ®éng ®Çu t gi¸n tiÕp .§ã lµ viÖc c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi bá vèn vµo ®Çu t b»ng c¸ch mua cæ phiÕu tr¸i phiÕu cña c¸c c«ng ty trong níc .ViÖc chuyÓn vèn vµo vµ ra cña ph¬ng thøc nµy ®¬n gi¶n h¬n rÊt nhiÒu so víi ho¹t ®éng ®Çu t gi¸n tiÕp ,nÕu nh cã mét ®iÒu g× bÊt thêng cã dÊu hiÖu x¶y ra trong nÒn kinh tÕ bÊt lîi cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi th× hä b¾t ®Çu b¸n c¸c tr¸i phiÕu cæ phiÕu ®ã trªn thÞ trêng chøng kho¸n ,viÖc b¸n ®æ b¸n th¸o ®ã lËp tøc t¹o nªn mét dßng xo¸y cña viÖc chuyÓn vèn å ¹t ra níc ngoµi .Trong thêi ®iÓm nµy chóng ta vÉn cha cã thÞ trêng chøng kho¸n nªn h×nh thøc ®Çu t nµy còng nh viÖc t×m kiÕm c¸c c¬ héi b¸n ®Ó ®Çu c¬ lµ kh«ng thÓ x¶y ra .§Çu t níc ngoµi cña chóng ta t¹i thêi ®iÓm ®ã míi chØ lµ ®Çu t trùc tiÕp ( FDI ) b»ng viÖc lËp ra c¸c doanh nghiÖp cã vèn níc ngoµi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ,viÖc chuyÓn lîi nhuËn ra níc ngoµi bÞ kiÓm so¸t rÊt chÆt chÏ b»ng c¸c h×nh thøc ®¸nh thuÕ còng nh viÖc kiÓm so¸t b»ng tµi kho¶n ngo¹i tÖ .
§ã lµ hai nguyªn nh©n chÝnh lµm cho ViÖt Nam cã thÓ cã mét sù t¸ch biÖt t¬ng ®èi trong cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ võa qua .Nhng còng chÝnh hai nguyªn nh©n nµy l¹i lµm n¶y sinh mét sè suy nghÜ tiªu cùc cho r»ng viÖc " ®ãng cöa " ®èi víi thÕ giíi bªn ngoµi cã thÓ lµ mét gi¶i ph¸p cho ViÖt Nam trong viÖc ng¨n ngõa mét cuéc khñng ho¶ng t¬ng tù trong t¬ng lai .Nãi c¸ch kh¸c ,viÖc chóng ta cha më cöa thÞ trêng vèn ,cha ®a d¹ng c¸c h×nh thøc ®Çu t quèc tÕ ,tøc lµ cha tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®· gióp ta ng¨n ngõa ®îc nh÷ng t¸c ®éng xÊu cña chóng .
§©y hoµn toµn lµ mét suy nghÜ sai lÇm vµ mang nÆng tÝnh bao cÊp cña chÕ ®é cò ,®i ngîc l¹i víi tiÕn tr×nh héi nhËp cña §¶ng vµ Nhµ níc ta . Thùc tÕ ®· chøng minh toµn cÇu ho¸ còng nh mäi sù vËt kh¸c ®Òu cã hai mÆt cña nã . Mét mÆt nã g©y ra tÝnh nh¹y c¶m "dÔ vì "cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi .Tuy nhiªn mÆt kh¸c nã ®· ®a l¹i nh÷ng lîi Ých to lín cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ toµn cÇu vµ cña tõng quèc gia .Nãi nh tiÕn sÜ Peter Sullivan ,phã chñ tÞch ADB : " Xu híng toµn cÇu ho¸ ban thëng cho nh÷ng s¸ch tèt nhng l¹i trõng ph¹t nh÷ng chÝnh s¸ch vµ thiÕt chÕ yÕu kÐm ,toµn cÇu ho¸ kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n cña khñng ho¶ng hiÖn nay ,sù yÕu kÐm cña c¸c thiÕt chÕ ®iÒu hµnh míi lµ ®iÒu ®¸ng tr¸ch ".NhËn thøc râ ®îc ®iÒu nµy níc ta tuy cha thËt sù "héi nhËp" víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi nhng nh÷ng cè g¾ng trong giai ®o¹n c¶i c¸ch kinh tÕ võa qua ®· chøng tá ®îc tÝnh tÊt yÕu cña viÖc gia nhËp vµo " ng«i nhµ chung " thÕ giíi .Tríc n¨m 1985 ,chóng ta thùc hiÖn c¬ chÕ quan liªu bao cÊp ,®ãng cöa víi thÕ giíi bªn ngoµi ,triÖt ®Ó thi hµnh t duy " tù lùc c¸nh sinh " mét c¸ch sai lÇm nªn ®· ®a nÒn kinh tÕ lóc ®ã ®i vµo khñng ho¶ng .Tõ sau n¨m 1986 , thùc hiÖn chñ tr¬ng më cöa nÒn kiinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trêng ,chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu rÊt ®¸ng kÓ vµ ®a ®Êt níc tho¸t khái khñng ho¶ng ,tõng bíc hoµ nhËp víi céng ®ång thÕ giíi .§Æc biÖt víi viÖc gia nhËp khèi ASEAN vµo n¨m 1995 , lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña APEC vµo n¨m 1998 råi tham gia vµo WTO mét ngµy kh«ng xa ,ViÖt Nam sÏ héi nhËp ngµy cµng m¹nh vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi .
3.2 Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm
Nh trªn ta ®· thÊy cuéc khñng ho¶ng tõ mét níc ®· lan réng nhanh chãng vµ ®· trë thµnh mét cuéc khñng ho¶ng mang tÝnh toµn cÇu ,cuèn ph¨ng ®i nÒn kinh tÕ cña c¸c níc thµnh viªn trong ®ã .Sù phô thuéc lÉn nhau cña c¸c nÒn kinh tÕ lµ mét ®iÒu kiÖn cho hiÖu øng "Domino" hoµnh hµnh .ChØ cÇn mét qu©n bµi Domino sôp ®æ ë ®©u ®ã sÏ kÐo theo hµng lo¹t c¸c qu©n bµi Domino kh¸c sôp ®æ ®ång thêi .Thùc tÕ chóng ta ®· thÊy r»ng chØ cÇn mét c¸i " h¾t h¬i sæ mòi " cña Th¸i Lan ( th¶ næi ®ång Bath vµo 2/7/1997) ®· lµm cho ngay lËp tøc c¸c qu©n bµi Domino ®øng c¹nh nã nh Philipin ,Indonexia, Malaixia , ®æ theo ,vµ chØ trong mét thêi gian ng¾n ,toµn thÕ giíi ®· bÞ cuèn theo c¬n lèc ,lµm gi¶m h¼n 1% møc t¨ng trëng toµn cÇu .Tuy vËy chóng ta còng kh«ng thÓ phñ nhËn mÆt tÝch cùc cña xu híng nµy vµ cã thÓ nãi viÖc thù hiÖn tiÕn tr×nh héi nhËp víi xu híng toµn cÇu ho¸ víi thÕ giíi hiÖn nay cña níc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan kh«ng thÓ phñ nhËn .Nhng tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc chóng ta ph¶i ®èi mÆt víi hiÖu øng Domino nh ®· nãi ë trªn .Cã thÓ thÊy r»ng cuéc khñng ho¶ng võa qua ë c¸c níc §«ng Nam ¸ lµ mét ®iÓn h×nh vµ do ®ã víi t c¸ch lµ níc ®i sau ,chóng ta ph¶i biÕt rót ra nh÷ng bµi häc quý gi¸ vµ kh«ng ph¹m ph¶i nh÷ng sai lÇm cña c¸c níc ®i tríc ®· m¾c ph¶i .
Mét lµ , ph¶i cã mét chÝnh s¸ch ngo¹i hèi thÝch hîp vµ uyÓn chuyÓn .BiÓu hiÖn râ nhÊt ë ®©y lµ vÊn ®Ò tû gi¸ .Tû gi¸ thÕ nµo lµ thÝch hîp vµ lµ mét tû gi¸ ®óng ? Râ rµng ®©y lµ mét vÊn ®Ò cùc kú nh¹y c¶m vµ rÊt khã ®a ra mét c«ng thøc cøng nh¾c .Bµi häc cña Th¸i Lan vÒ viÖc neo cè ®Þnh tû gi¸ mét c¸ch chñ quan ,m¸y mãc vµo ®ång USD ®· thùc sù trë thµnh ®¾t gi¸ cho chóng ta .Mét tû gi¸ ®óng ,thÝch hîp lµ mét tû gi¸ do cung cÇu trªn thÞ trêng quyÕt ®Þnh vµ cã sù can thiÖp mét c¸ch uyÓn chuyÓn cña Nhµ níc sao cho nã kh«ng biÕn ®éngtheo nh÷ng chiÒu híng xÊu cña thÞ trêng ,®ång thêi còng kh«ng k×m h·m nh÷ng ph¸t triÓn tèt do thÞ trêng quyÕt ®Þnh .ChÝnh s¸h tû gi¸ cña níc ta trong cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ võa råi cã thÓ nãi lµ kh¸ hîp lý vµ uyÓn chuyÓn .B¾t ®Çu tõ kho¶ng th¸ng 5/1997 chóng ta ®· cã chñ tr¬ng nhÝch gi¸ USD lªn vµ gi÷ cho viÖc lªn gi¸ ®ã ë trong vßng kiÓm so¸t ,nhê ®ã tr¸nh ®îc n¹n ®Çu c¬ trªn thÞ trêng chî ®en .TiÕp ®ã ®Õn th¸ng 7 ,cuéc khñng ho¶ng b¾t ®Çu næ ra ,do biÕn ®éng t©m lý vÒ viÖc ng©n hµng Nhµ níc cã thÓ ph¸ gi¸ ®ång ViÖt Nam ,tØ gi¸ cña ta b¾t ®Çu biÕn ®éng m¹nh vµ cao ®iÓm lªn tíi 14000 VND/ USD .Tríc t×nh h×nh ®ã ®Õn kho¶ng trung tuÇn th¸ng 10 b»ng quyÕt ®Þnh sè 342Q§ - NH3 ngµy 13 / 10 ,Thèng ®èc ng©n hµng Nhµ níc ®· chÝnh thøc cho phÐp n©ng biªn ®é kinh doanh ngo¹i tÖ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lªn 10% so víi tû gi¸ c«ng bè chÝnh thøc cña Ng©n hµng Nhµ níc .Tuy nhiªn sau ®ã th× tû gi¸ chÝnh thøc vÉn kh¸ cao so víi gi¸ trªn thÞ trêng chî ®en vµ cho ®Õn ngµy 14/2 ,thñ tíng chÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh sè 37 Q§/Ttg vÒ mét sè biÖn ph¸p qu¶n lÝ ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ ,sau ®ã ng©n hµng Nhµ níc ®· cho phÐp n©ng tû gi¸ hèi ®o¸i lªn 5% tõ 11.175 lªn ®Õn 11.800 VND / USD vµ biªn ®é lµ + - 10% ,nh vËy tû gi¸ chÝnh thøc tèi ®a t¹i thêi ®iÓm nµy lµ 12.980 VND / USD gÇn s¸t víi tû gi¸ cña thÞ trêng tù do .Víi hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p nh vËy ,cã thÓ nãi chóng ta kh¸ thµnh c«ng trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ .Tuy nhiªn ,chóng ta còng ph¶i ®Ò phßng mét cuéc khñng ho¶ng t¬ng tù sÏ x¶y ra .Do ®ã trong thêi gian tíi cÇn cã nh÷ng ®èi s¸ch hiÖu qu¶ vµ thËn träng ,ng©n hµng Nhµ níc cÇn tiÕp tôc n¾m s¸t t×nh h×nh ngo¹i hèi hµng ngµy cña tõng ng©n hµng th¬ng m¹i ,tr¹ng th¸i ®ång ViÖt Nam cña tõng ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng níc ngoµi ,®¶m b¶o ®óng theo quy ®Þnh vÒ møc tiÒn göi cña c¸c doanh nghiÖp ,cã biÖn ph¸p hiÖu qu¶ chèng t×nh tr¹ng ®Çu c¬ ,g¨m gi÷ ngo¹i tÖ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ cña c¸c doanh nghiÖp .
Hai lµ ph¶i cã mét chÝnh s¸ch "më " mét c¸ch hîp lý ®Ó c¸c luång vèn ra vµ vµo n»m trong tÇm kiÓm so¸t vµ gióp cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng .§©y lµ hai môc tiªu mµ viÖc thùc hiÖn ®îc c¶ hai lµ kh¸ khã kh¨n . NÒn kinh tÕ Th¸i Lan ®· vÊp ph¶i vÊn ®Ò nµy .ViÖc më cöa tù do thÞ trêng vèn qu¸ møc ®Ó c¸c luång tiÒn tù do ®i vµo nÒn kinh tÕ ,mét mÆt thùc sù nã ®· lµ ®éng lùc cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng ,c¸c doanh nghiÖp c¶ t nh©n vµ Nhµ níc ®Òu dÔ dµng vay vèn cña Ng©n hµng níc ngoµi ®Ó ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc Nhµ níc kh«ng kiÓm so¸t næi ,®iÒu nµy ®· lµm nÒn kinh tÕ t¨ng trëng rÊt nhanh nhng sù thùc lµ sù t¨ng nhanh ®ã dùa qu¸ nhiÒu vµo vèn níc ngoµi ,t¹o ra mét nÒn kinh tÕ " bong bãng" dÔ vì vµ nã ®· vì tan trong cuéc khñng ho¶ng .Bªn c¹nh ®ã ,viÖc kªu gäi ®Çu t níc ngoµi mét c¸ch å ¹t còng lµ mét nguyªn nh©n lµm cho nÒn kinh tÕ trë nªn ph¸t triÓn mét c¸ch " phËp phïng " .ChÝnh v× vËy ,chóng ta cÇn tr¸nh vÕt xe ®æ nµy cña Th¸i Lan ,cÇn cã mét chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t níc ngoµi mét c¸ch hîp lý ,®ång thêi kiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c nguån ngo¹i tÖ ra vµo ,kh«ng cho c¸c doanh nghiÖp ®îc sö dông tù do tµi kho¶n ngo¹i tÖ cña m×nh mµ ph¶i cã sù kiÓm so¸t t¬ng øng cña ng©n hµng .Trong t¬ng lai ,nhu cÇu tÊt yÕu cña viÖc më cöa sÏ dÉn ®Õn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸ h×nh thøc ®Çu t nh ®Çu t gi¸n tiÕp ,do ®ã chóng ta ph¶i chñ ®éng ng¨n ngõa c¸c ho¹t ®éng ®Çu t gi¸n tiÕp kh«ng kiÓm so¸t næi g©y ra ®Çu c¬ trªn thÞ trêng chøng kho¸n .Xu híng tù do ho¸ nhËp khÈu còng ®îc ng¨n chÆn b»ng c¸ch n©ng cao chÊt lîng mÉu m· hµng ho¸ trong níc ,cã chÝnh s¸ch t¨ng m¹nh xuÊt khÈu h¹n chÕ nhËp khÈu .
Ba lµ , víi nh÷ng sù cÇn thiÕt ph¶i h¹n chÕ viÖc tù do ho¸ qu¸ møc c¸c nguån vèn níc ngoµi nh trªn , c¸ch tèt nhÊt lµ chóng ta cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch hîp lý vµ tho¶ ®¸ng nh»m huy ®éng nguån tiÒn tiÕt kiÖm trong níc ®Ó mét mÆt ph¸t huy tèi ®a nguån vèn nµy mÆt kh¸c cã thÓ gi¶m bít g¸nh nÆng vµ sù phô thuéc vµo ®Çu t níc ngoµi .Vµ trong nguån vèn trong níc th× nguån tiÕt kiÖm trong d©n lµ mét nguån v« cïng quan träng cã nhiÒu tiÒm n¨ng cÇn khai th¸c .Do ®ã cÇn khai th¸c tèt khu vùc nµy ®Ó cã néi lùc m¹nh t¹o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®i lªn b»ng tù lùc c¸nh sinh lµ chñ yÕu .
Bèn lµ ,t¨ng cêng hîp t¸c vÒ tiÒn tÖ vµ kinh tÕ ®Ó ®¸p øng víi xu híng khu vùc ho¸ , toµn cÇu ho¸ ngµy cµng t¨ng vÒ c¸c quan hÖ hèi ®o¸i . ViÖt Nam ®· gia nhËp ASEAN , AFTA vµ ®ang xóc tiÕn gia nhËp WTO ,®©y sÏ lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chóng ta cã thÓ lÊy ®îc nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng tù vÖ víi c¸c ®ît sãng ngÇm vÒ ®Çu c¬ vµ hoµ nhËp tèt h¬n víi xu híng chung .
N¨m lµ , n¹n ®Çu c¬ vµ nh÷ng lý thuyÕt bïng bÓ ( burst ) lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ n¨m 1997 .V× vËy ,chóng ta cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch kiÓm so¸t h÷u hiÖu n¹n ®Çu c¬ nhÊt lµ ®Çu c¬ tiÒn tÖ .N¨m 2000 võa qua chóng ta ®· khai tr¬ng thÞ trêng chøng kho¸n ,n¬i c¸c dßng vèn cã thÓ ra vµo rÊt nhanh ,v× vËy chóng ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó ghi vµo luËt kinh doanh chøng kho¸n viÖc cÊm b¸n khèng ,cÊm nh÷ng hîp ®ång khèng g©y ra nh÷ng có sèc vÒ cung cÇu tiÒn tÖ mét c¸ch gi¶ t¹o .Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i n©ng cao c¶nh gi¸c vÒ nh÷ng thÕ lùc thï ®Þch bªn ngoµi lu«n r×nh rËp ph¸ ho¹i c«ng cuéc ®æi míi cña níc ta ,mµ trong ®ã ,lÜnh vùc kinh tÕ lµ n¬i nh¹y c¶m trong xu híng toµn cÇu ho¸ hiÖn nay .Do ®ã ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p uyÓn chuyÓn ®Ó tr¸nh nh÷ng thÕ lùc ph¶n ®éng ®ång thêi vÉn " më cöa " ®Ó thu hót nh÷ng yÕu tè tÝch cùc tõ bªn ngoµi .
Nh÷ng biÕn ®éng d÷ déi ,nh÷ng " bong bãng " bïng vì ®· biÕn n¨m 1997 thµnh mét n¨m kinh hoµng ®èi víi nÒn kinh tÕ ch©u ¸ nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung .Vµ råi trong t¬ng lai gÇn hay xa ,kh«ng ai d¸m ch¾c ®îc r»ng sÏ kh«ng cã nh÷ng cuéc khñng ho¶ng t¬ng tù x¶y ra n¬i nµy n¬i kia trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ toµn cÇu vèn ®· phô thuéc vµo nhau qu¸ nhiÒu .ChÝnh v× vËy ,nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trªn lµ v« cïng quý gi¸ víi ViÖt Nam nãi riªng vµ tÊt c¶ nh÷ng quèc gia ®· ®ang vµ sÏ tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp ®Ó cã ®îc nh÷ng bíc ®i thËn träng hîp lÝ trong tiÕn tr×nh nµy vµ tr¸nh ®îc vÕt xe ®æ cña c¸c níc ®i tríc .§èi víi riªng ViÖt Nam ,®iÒu ®ã l¹i cµng quan träng trong bèi c¶nh níc ta tuy ®· ý thøc ®îc r»ng qu¸ tr×nh héi nhËp lµ tÊt yÕu nhng vÉn cha ®ñ mét "néi lùc " m¹nh ®Ó ng¨n ngõa nh÷ng ¶nh hëng to lín cña c¸c cuéc khñng ho¶ng t¬ng tù cã thÓ x¶y ra sau nµy khi ViÖt Nam cã sù héi nhËp nhÊt ®Þnh víi nÒn kinh tÕ khu vùc còng nh thÕ giíi .Trªn ®©y lµ mét sè bµi häc kinh nghiÖm ®îc rót ra tõ c¸c níc ®· l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng mµ níc ta cã thÓ vËn dông trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh ®Ó cã thÓ chñ ®éng ®ãn b¾t c¬ héi ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc vµ v¬n lªn víi chÝnh søc lùc cña m×nh ,®a ®Êt níc hoµ nhËp víi mét nÒn kinh tÕ thÕ giíi cïng nhau bíc vµo thÕ kû 21.
KÕt luËn
N¨m 1997 thùc sù lµ mét n¨m kinh hoµng ®èi víi c¸c níc Ch©u ¸ .Kh«ng kinh hoµng sao ®îc khi chØ mét buæi s¸ng tØnh dËy ,c¬n lèc tiÒn tÖ ®· trµn tíi kh«ng g× ng¨n næi .Nã cuèn ph¨ng tÊt c¶ nh÷ng g× trªn ®êng ®i vµ mäi cè g¾ng ®Ó hßng cøu l¹i , giµnh giËt l¹i nh÷ng g× tõ c¬n b·o ®Òu trë nªn v« väng . Nh÷ng c¬n lèc tiÒn tÖ ®· lµm bay biÕn ®i nh÷ng g× ®îc gäi lµ thµnh tùu "thÇn kú " cña c¸c níc Ch©u ¸ trong suèt mÊy chôc n¨m qua vµ lµm cho c¸c con hæ Ch©u ¸ giê ®©y kh«ng cßn gÇm lªn ®îc n÷a .ThÕ råi c¬n lèc cßn nhanh chãng lan to¶ ra kh¾p thÕ giíi ,lµm c¶ thÕ giíi chao ®¶o trong mét "hiÖu øng Domino " mµ trong ®ã c¸c qu©n bµi Domino ®· ®øng qu¸ s¸t bªn nhau .Cho ®Õn ®Çu n¨m 1998 ,c¬n lèc ®· qua nhng tµn tÝch mµ nã ®Ó l¹i thùc sù lµ cho nh÷ng nhµ t¸i thiÕt ph¶i ®au ®Çu : l¹m ph¸t ,thÊt nghiÖp ,t¨ng trëng kÐm ... råi biÕt bao vÊn ®Ò kh¸c n÷a .
§· cã rÊt nhiÒu c¸c c©y bót ,c¸c nhµ b¸o ,nhµ b×nh luËn viÕt vÒ cuéc khñng ho¶ng nµy .Nh÷ng lêi lÏ ,nh÷ng quan ®iÓm lÇn lît ®a ra víi nh÷ng lêi b×nh luËn s¾c bÐn vµ mang tÝnh thêi sù cao .Nh÷ng bµi viÕt ®ã ,thùc sù ®· ®a l¹i mét c¸i nh×n tæng quan cho ®Õn chi tiÕt ,tõ diÔn biÕn cho ®Õn nguyªn nh©n s©u xa cña cuéc khñng ho¶ng .
Bµi viÕt nhá nµy cña em thùc sù còng muèn ®ãng gãp mét tiÕng nãi nhá vµo mét trong nh÷ng sù kiÖn lín nhÊt cña n¨m 1997 . Em hi väng r»ng víi bµi viÕt nµy còng nh nh÷ng kiÕn thøc thu ®îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n em cã thÓ ®ãng gãp mét phÇn søc lùc nhá bÐ cña m×nh trong viÖc ®a níc ta vît qua nh÷ng cuéc khñng ho¶ng t¬ng tù trong t¬ng lai cã thÓ x¶y ra . §iÒu ®ã thùc sù h÷u Ých trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ®ang tiÕn nhanh trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi ,cïng toµn cÇu bíc vµo thÕ kû 21 b»ng mét sù v÷ng vµng vµ tù tin .
Tµi liÖu tham kh¶o
- T¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi
- T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ
- Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam
- Thêi b¸o ng©n hµng ,tµi chÝnh ®Çu t
- T¹p chÝ kinh tÕ Ch©u ¸ _ Th¸i B×nh D¬ng
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Khủng hoảng tài chính châu á và những ảnh hưởng của nó tới nền kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói rieng.DOC
