Đề tài Một số ý kiến về cơ cấu tổ chức và hoạt động của kinh tế nhà nước ở Việt Nam

Lêi nãi ®Çu §Êt n­íc ta trong tiÕn tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, chóng ta lu«n h­íng tíi môc tiªu x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh . Do ®ã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®Ó c«ng chóng ®­îc tiÕp cËn, tham gia gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña Nhµ n­íc, ng¨n ngõa c¸c hµnh vi tham nhòng, l·ng phÝ cña c«ng, c¸c hµnh vi cöa quyÒn h¸ch dÞch, xa rêi quÇn chóng. Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng tµi chÝnh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ, tÝnh hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ trong qu¶n lÝ vµ sö dông c«ng quü Quèc gia, gãp phÇn lµm trong s¹ch bé m¸y Nhµ n­íc, ®Êu tranh chèng tÖ l·ng phÝ vµ n¹n tham nhòng trong c¬ quan c«ng quyÒn. §Ó thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô to lín ®ã, vµo ngµy 11/7/94, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 70/1994/N§ - CP vÒ viÖc thµnh lËp c¬ quan KiÓm to¸n Nhµ n­íc( KTNN )- c¬ quan KiÓm to¸n tèi cao trong viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng thu chi Ng©n s¸ch Nhµ n­íc( NSNN ) vµ sö dông tµi s¶n c«ng cña QG. Nh­ vËy sù ra ®êi cña KTNN VN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong tiÕn tr×nh x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN, nã ®¸nh dÊu b­íc ph¸t triÓn míi cña hÖ thèng c¸c c«ng cô kiÓm tra, kiÓm so¸t ë ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn ®æi míi vµ héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ, kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña §¶ng, Nhµ n­íc trong viÖc thiÕt lËp trËt tù, kØ c­¬ng trong lÜnh vùc qu¶n lÝ nÒn tµi chÝnh QG, t¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch vµ c«ng b»ng x· héi. Tõ ý nghÜa trªn em ®· quyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi: "Mét sè ý kiÕn vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña KTNN ë ViÖt Nam". B»ng ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu lµ ph©n tÝch nh÷ng lÝ luËn c¬ b¶n cña ngµnh KTNN, em ®· ®i vµo t×m hiÓu thùc tr¹ng ngµnh KTNN VN tõ ®ã ®­a ra nh÷ng ý kiÕn kiÕn nghÞ cña b¶n th©n nh»m lµm hoµn thiÖn h¬n n÷a chøc n¨ng nhiÖm vô vµ vai trß cña KTNN trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Néi dung ®Ò tµi gåm 2 néi dung chÝnh nh­ sau: PhÇn mét: Kh¸i qu¸t c¬ b¶n vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña KTNN PhÇn hai: Thùc tr¹ng ngµnh KTNN VN vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng cña KTNN- VN, ®­a KTNN trë thµnh c«ng cô qu¶n lÝ tÝch cùc cho Nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN ViÖt nam. PHÇn MéT KH¸I QU¸T C¥ B¶N VÒ C¥ CÊU Tæ CHøC Vµ HO¹T §éNG CñA KTNN I. Kh¸i qu¸t c¬ b¶n vÒ c¬ cÊu tæ chøc cña KTNN VN 1. C¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng KTNN lµ c¬ quan kiÓm tra tµi chÝnh cao nhÊt cña Nhµ n­íc, thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng thu, chi NSNN vµ c¸c c«ng quü kh¸c. V× vËy KTNN lµ mét c¬ quan trong bé m¸y quyÒn lùc Nhµ n­íc. Tïy thuéc vµo thÓ chÕ chÝnh trÞ vµ sù ph©n chia quyÒn lùc cña mçi n­íc mµ KTNN cã thÓ trùc thuéc c¬ quan lËp ph¸p ( Quèc héi ) hay c¬ quan hµnh ph¸p ( ChÝnh Phñ ) hoÆc ®øng ®éc lËp víi Quèc héi vµ ChÝnh phñ, tÝnh ®a d¹ng ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua ®Þa vÞ ph¸p lÝ vµ m« h×nh tæ chøc c¸c c¬ quan KTNN c¸c n­íc trªn thÕ giíi. ë n­íc ta m« h×nh tæ chøc c¬ quan KTNN theo 2 quan ®iÓm nh­ sau: - Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng KTNN lµ c¬ quan cña ChÝnh Phñ Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, ChÝnh phñ thÊy cÇn cã mét c¬ quan KTNN gióp ChÝnh phñ qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh kÞp thêi, cã hiÖu qu¶ h¬n nÒn kinh tÕ qua kiÓm to¸n viÖc qu¶n lÝ vµ sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc ( NSNN ) vµ kiÓm to¸n c¸c lÜnh vùc kh¸c cña tµi chÝnh c«ng vµ tµi chÝnh Nhµ n­íc. KTNN lµ c¬ quan cña ChÝnh phñ,do ®ã Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc do Thñ t­íng ChÝnh phñ bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, c¸ch chøc; lµ ng­êi ®øng ®Çu vµ l·nh ®¹o KiÓm to¸n Nhµ n­íc, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ChÝnh phñ, Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ toµn bé ho¹t ®éng cña KiÓm to¸n Nhµ n­íc. Gióp viÖc cho Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc cã c¸c Phã Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc. Phã Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc do Thñ t­íng ChÝnh phñ bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, c¸ch chøc theo ®Ò nghÞ cña Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc. Sè l­îng Phã Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc kh«ng qu¸ ba ng­êi. ViÖc lËp c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n h»ng n¨m, tæ chøc thi vµ cÊp chøng chØ kiÓm to¸n viªn, ban hµnh chuÈn mùc kiÓm to¸n do Thñ t­íng ChÝnh phñ quy ®Þnh. - Quan ®iÓm thø hai cho r»ng KTNN do Quèc héi lËp, Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc do Quèc héi bÇu, c¸c Phã Tæng KTNN do Tæng KTNN ®Ò nghÞ, Quèc héi phª chuÈn hoÆc ñy ban Th­êng vô Quèc héi bæ nhiÖm. Tæng KTNN ph¶i b¸o c¸o kÕ ho¹ch kiÓm to¸n h»ng n¨m tr­íc Quèc héi vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm to¸n víi Quèc héi, ñy ban Th­êng vô Quèc héi vµ ChÝnh phñ. Khi ®ã, tÝnh ®éc lËp trong ho¹t ®éng cña c¬ quan KTNN t­¬ng tù nh­ ViÖn KiÓm S¸t nh©n d©n tèi cao vµ Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao ë n­íc ta, nh­ng kh«ng thuéc hÖ thèng c¬ quan t­ ph¸p . §èi víi n­íc ta trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ - x· héi ph¶i thùc hiÖn nguyªn t¾c " §¶ng l·nh ®¹o, Nhµ n­íc qu¶n lý, nh©n d©n lµm chñ ", v× vËy cÇn cã tÝnh thèng nhÊt gi÷a §¶ng vµ Nhµ n­íc; gi÷a Quèc héi, ChÝnh phñ, c¸c c¬ quan t­ ph¸p nh»m thùc hiÖn môc tiªu chung theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa. Kh¸c h¼n víi c¸c n­íc cã thÓ chÕ chÝnh trÞ tam quyÒn ph©n lËp, viÖc x¸c ®Þnh c¬ quan KTNN ®Æt ë ®©u lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. ë n­íc ta, KTNN thuéc Quèc héi hoÆc ChÝnh phñ th× môc tiªu ho¹t ®éng cña KTNN ®Òu kh«ng thay ®æi, ®ã lµ cung cÊp th«ng tin tµi chÝnh ®­îc kiÓm to¸n phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cã hiÖu qu¶ NSNN cña c¸c c¬ quan §¶ng vµ Nhµ n­íc. VÊn ®Ò quan träng lµ ®¶m b¶o ®­îc tÝnh ®éc lËp kh¸ch quan cho kiÓm to¸n . ë ViÖt Nam, KTNN ®­îc tæ chøc theo nguyªn t¾c tËp trung, thèng nhÊt bao gåm KTNN Trung ­¬ng vµ KTNN c¸c khu vùc, t¹o ®iÒu kiÖn cho KTNN ho¹t ®éng ®éc lËp, kh«ng chÞu sù chi phèi cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp. §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng ®¶m b¶o kÕt qu¶ kiÓm to¸n trung thùc, kh¸ch quan, nguyªn t¾c tæ chøc nµy ®­îc ¸p dông ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Qua thêi gian thùc hiÖn m« h×nh tæ chøc nµy thÓ hiÖn kh¸ ­u viÖt, víi hÖ thèng tæ chøc theo ph­¬ng ph¸p trùc tuyÕn lµ KTNN trung ­¬ng vµ KTNN c¸c khu vùc thÓ hiÖn tÝnh tËp trung, thèng nhÊt cao, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p qu¶n lý trùc tuyÕn, gi¶m bít nh÷ng ¸ch t¾c qua nhiÒu kh©u trung gian, b¶o ®¶m thu nhËn th«ng tin ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng. §ång thêi mçi KTNN khu vùc ®­îc giao nhiÖm vô kiÓm to¸n trªn ph¹m vi së t¹i, võa gi¶m chi phÝ cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n l¹i võa cã ®iÒu kiÖn am hiÓu ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña c¸c ®èi t­îng ®­îc kiÓm to¸n, nhÊt lµ c¸c ®Æc ®iÓm ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - tµi chÝnh vµ thu - chi ng©n s¸ch hµng n¨m . C¸c tæ chøc kiÓm to¸n chuyªn ngµnh thuéc KTNN bao gåm: KiÓm to¸n Ng©n s¸ch Nhµ n­íc, kiÓm to¸n ch­¬ng tr×nh ®Æc biÖt( an ninh quèc phßng, dù tr÷ Quèc gia...), kiÓm to¸n ®Çu t­, kiÓm to¸n doanh nghiÖp Nhµ n­íc ( DNNN ) vµ kiÓm to¸n c¸c tæ chøc Ng©n hµng - Tµi chÝnh . C¸c ®¬n vÞ kiÓm to¸n chuyªn ngµnh gióp KiÓm to¸n Nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm to¸n c¸c tµi liÖu, sè liÖu kÕ to¸n, b¸o c¸o quyÕt to¸n cña c¸c ®èi t­îng thuéc chuyªn ngµnh. §øng ®Çu mçi tæ chøc kiÓm to¸n chuyªn ngµnh lµ KiÓm to¸n tr­ëng (cÊp Vô tr­ëng). Gióp viÖc cho KiÓm to¸n tr­ëng cã c¸c Phã kiÓm to¸n tr­ëng ( cÊp phã Vô tr­ëng ). KiÓm to¸n tr­ëng vµ c¸c Phã kiÓm to¸n tr­ëng do KiÓm to¸n Nhµ n­íc bæ nhiÖm vµ miÔn nhiÖm . Ngoµi c¸c kiÓm to¸n chuyªn ngµnh t¹i trung ­¬ng cßn cã c¸c kiÓm to¸n Nhµ n­íc c¸c khu vùc ®ãng trªn c¸c ®Þa bµn träng ®iÓm, hiÖn t¹i KTNN cã 5 KTNN c¸c khu vùc ®ãng t¹i Thµnh phè Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Thµnh phè §µ N½ng, Thµnh phè CÇn Th¬, Thµnh Phè Vinh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt, th× Tæng KTNN thèng nhÊt víi Bé Tr­ëng Bé Néi vô tr×nh Thñ t­íng ChÝnh Phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp KTNN khu vùc trùc thuéc KTNN. C¸c ®¬n vÞ cña KTNN tham gia vµo ho¹t ®éng kiÓm to¸n ng©n s¸ch Nhµ n­íc gåm cã: KiÓm to¸n ng©n s¸ch Nhµ n­íc I, kiÓm to¸n ng©n s¸ch Nhµ n­íc II, kiÓm to¸n Ch­¬ng tr×nh ®Æc biÖt, KiÓm to¸n §Çu t­ - Dù ¸n I, kiÓm to¸n §Çu t­- Dù ¸n II. C¸c ®¬n vÞ nµy chñ yÕu thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch cña c¸c ®¬n vÞ dù to¸n thuéc ng©n s¸ch trung ­¬ng ( c¸c bé, ngµnh trung ­¬ng ), trong ®ã kiÓm to¸n ng©n s¸ch Nhµ n­íc ngoµi nhiÖm vô kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch cña c¸c bé ngµnh trung ­¬ng cßn tham gia kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch cña mét sè tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi ho¹t ®éng thu, chÝ NSNN. KTNN c¸c khu vùc chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n thu NSNN trªn ®Þa bµn, chi ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng cña mét sè tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng ®ãng trªn ®Þa bµn do Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc giao. Ngoµi c¸c ®¬n vÞ kiÓm to¸n chuyªn ngµnh vµ kiÓm to¸n khu vùc KTNN cßn cã c¸c ®¬n vÞ tham m­u gióp viÖc Tæng KTNN, nh­ : Vô gi¸m ®Þnh vµ kiÓm to¸n chÊt l­îng kiÓm to¸n, Vô ph¸p chÕ, Vô tæ chøc c¸n bé, V¨n phßng KiÓm to¸n Nhµ n­íc, Trung t©m Khoa häc ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé, Trung t©m Tin häc vµ T¹p chÝ kiÓm to¸n. 2. QuyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña KTNN C¨n cø nghÞ ®Þnh sè 70/1994/N§- CP vÒ viÖc thµnh lËp KTNN vµ nghÞ ®Þnh sè 93/2003/ N§- CP cña Thñ t­íng ChÝnh Phñ vÒ viÖc quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña KTNN th× KTNN cã c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n nh­ sau: KTNN lµ c¬ quan thuéc ChÝnh phñ thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm to¸n, x¸c nhËn tÝnh ®óng ®¾n, hîp ph¸p cña b¸o c¸o quyÕt to¸n NSNN cña c¸c cÊp vµ b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¬ quan, ®¬n vÞ, tæ chøc cã sö dông NSNN . KTNN thùc hiÖn kiÓm to¸n c¸c tµi liÖu, sè liÖu kÕ to¸n, b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch cña c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng trø¬c khi tr×nh ra Héi ®ång nh©n d©n vµ tæng quyÕt to¸n ng©n s¸ch Nhµ n­íc cña ChÝnh phñ trø¬c khi tr×nh Quèc héi; b¸o c¸o quyÕt to¸n cña bé, c¬ quan ngang bé, c¬ quan thuéc ChÝnh phñ, c¬ quan thuéc Quèc héi, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp c«ng, c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng , c¸c tæ chøc x· héi cã sö dông kinh phÝ ng©n s¸ch Nhµ n­íc; b¸o c¸o quyÕt to¸n cña c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n, c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng n¨m ®­îc Thñ t­íng ChÝnh Phñ hoÆc c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn yªu cÇu. KTNN cã tr¸ch nhiÖm tr×nh ChÝnh phñ, Thñ t­íng ChÝnh phñ hoÆc Bé tr­ëng ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ ph©n c«ng c¸c dù ¸n, dù th¶o v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ KTNN; chiÕn l­îc, quy ho¹ch ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch dµi h¹n, 5 n¨m vµ hµng n¨m vÒ KTNN vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sau khi ®­îc phª duyÖt; x©y dùng ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng n¨m tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt vµ tæ chøc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ®ã. §Þnh kú b¸o c¸o thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch vµ kÕt qu¶ kiÓm to¸n lªn ChÝnh phñ, Thñ t­íng ChÝnh phñ hoÆc Bé tr­ëng qu¶n lý ngµnh, lÜnh vùc theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. Qu¶n lý hå s¬, tµi liÖu ®· ®­îc kiÓm to¸n theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc; gi÷ g×n bÝ mËt tµi liÖu, sè liÖu kÕ to¸n vµ th«ng tin vÒ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; cung cÊp kÕt qu¶ kiÓm to¸n cho c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quÒn vµ c«ng khai b¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm to¸n hµng n¨m theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ban hµnh, h­íng dÉn, kiÓm tra vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn, quy tr×nh, quy ph¹m vµ c¸c ph­¬ng ph¸p chuyªn m«n nghiÖp vô kiÓm to¸n ¸p dông trong c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ trùc thuéc KTNN theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Khi thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm to¸n, c¬ quan KTNN ®éc lËp, chØ tu©n theo ph¸p luËt; chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ kÕt luËn kiÓm to¸n cña m×nh. KTNN cã quyÒn yªu cÇu c¸c c¬ quan ®¬n vÞ, tæ chøc thuéc ®èi t­îng kiÓm to¸n cña KTNN cung cÊp c¸c b¸o c¸o quyÕt to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh, dù to¸n ng©n s¸ch vµ b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch, c¸c chøng tõ, sæ kÕ to¸n, c¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan; yªu cÇu c¸c ®¬n vÞ cã liªn quan cung cÊp c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt khi thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Th«ng qua ho¹t ®éng kiÓm to¸n, kiÕn nghÞ víi ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n söa ch÷a nh÷ng sai ph¹m, chÊn chØnh vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lÝ kinh tÕ, tµi chÝnh vµ chÕ ®é kÕ to¸n; kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ,Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lÝ Nhµ n­íc söa ®æi, bæ sung c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cho phï hîp. KiÕn nghÞ víi c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn hoÆc chuyÓn hå s¬ sang c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt xö lý nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt cña c¬ quan, ®¬n vÞ, tæ chøc vµ c¸ nh©n ®· ®­îc lµm râ th«ng qua kiÓm to¸n. QuyÕt ®Þnh c¸c dù ¶n ®Çu t­ vÒ KiÓm to¸n Nhµ n­íc thuéc thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; tham gia thÈm ®Þnh c¸c ®Ò ¸n, dù ¸n quan träng thuéc chuyªn m«n, nghiÖp vô theo yªu cÇu cña ChÝnh phñ hoÆc Thñ t­íng ChÝnh phñ. Tr×nh ChÝnh phñ dù to¸n ng©n s¸ch hµng n¨m cña KiÓm to¸n Nhµ n­íc; qu¶n lý tµi chÝnh, tµi s¶n ®­îc giao vµ tæ chøc thùc hiÖn ng©n s¸ch ®­îc ph©n bæ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ngoµi nh÷ng chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n nªu trªn KTNN cßn cã c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô kh¸c ®­îc ChÝnh phñ quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 93/ 2003/ N§ - CP. 3. Quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña ®oµn KiÓm to¸n Nhµ n­íc Khi cÇn thiÕt KiÓm to¸n Nhµ n­íc ®­îc thµnh lËp Héi ®ång KiÓm to¸n ®Ó t­ vÊn cho Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc thÈm ®Þnh c¸c b¸o c¸o kiÓm to¸n quan träng, phøc t¹p hoÆc t¸i thÈm ®Þnh c¸c b¸o c¸o kiÓm to¸n bÞ kiÕu n¹i. Héi ®ång KiÓm to¸n Nhµ n­íc do Tæng KiÕm to¸n Nhµ n­íc ra quyÕt ®Þnh thµnh thµnh lËp. Héi ®ång KiÓm to¸n ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c th¶o luËn tËp thÓ, biÓu quyÕt theo ý kiÕn ®a sè. Khi kÕt thóc c«ng viÖc Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc gi¶i thÓ Héi ®ång KiÓm to¸n. KiÓm to¸n Nhµ n­íc x©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng n¨m tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. C¸c cuéc kiÓm to¸n ®Òu ®­îc thùc hiÖn theo tr×nh tù bèn b­íc: chuÈn bÞ kiÓm to¸n, thùc hiÖn kiÓm to¸n, lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n, kiÓm tra thùc hiÖn kiÕn nghÞ kiÓm to¸n. §oµn KiÓm to¸n Nhµ n­íc ®­îc thµnh lËp ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm to¸n hµng n¨m cña KiÓm to¸n Nhµ n­íc. Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh thµnh lËp ®oµn KiÓm to¸n Nhµ n­íc theo ®Ò nghÞ cña KiÓm to¸n tr­ëng KiÓm to¸n Nhµ n­íc chuyªn ngµnh hoÆc KiÓm to¸n tr­ëng KiÓm to¸n Nhµ n­íc khu vùc vµ Ch¸nh v¨n phßng KiÓm to¸n Nhµ n­íc. II. Tr×nh tù kiÓm to¸n: Gåm 3 b­íc chÝnh nh­ sau: 1. X©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n h»ng n¨m Theo quy dÞnh cña chuÈn mùc KiÓm to¸n Quèc tÕ th× mçi nhiÖm vô kiÓm to¸n ®Òu ph¶i lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ viÖc thiÕt lËp c¸c ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc vµ thñ tôc kiÓm to¸n phï hîp víi ®èi t­îng ®­îc kiÓm to¸n. §ång thêi x¸c ®Þnh môc tiªu, néi dung kiÓm to¸n; nh©n sù, thêi gian vµ c¸c ph­¬ng tiÖn còng nh­ kinh phÝ ng©n s¸ch phôc vô cho cuéc kiÓm to¸n nh»m h¹n chÕ rñi ro kiÓm to¸n ®Õn møc thÊp nhÊt. Ho¹t ®éng cña KiÓm to¸n Nhµ n­íc ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt. ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi, KTNN hoµn toµn ®éc lËp trong qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kh«ng chÞu bÊt k× mét ¸p lùc nµo, ®©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng b¶o ®¶m tÝnh ®éc lËp cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n. §èi víi KTNN VN, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× KTNN cã nhiÖm vô x©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n h»ng n¨m tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. §Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch, KTNN ph¶i tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n theo tr×nh tù: kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ng©n s¸ch n¨m, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n mét cÊp ng©n s¸ch vµ x©y dùng ®Ò c­¬ng kiÓm to¸n chi tiÕt. Do xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm tæ chøc NSNN cña n­íc ta theo nguyªn t¾c tËp trung, thèng nhÊt. Mçi ®¬n vÞ dù to¸n lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña mét cÊp ng©n s¸ch, ng©n s¸ch c©p d­íi lµ bé phËn cña ng©n s¸ch cÊp trªn. NSNN lµ sè liÖu tæng hîp toµn bé sè thu- chi cña ng©n s¸ch Trung ­¬ng vµ ng©n s¸ch cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. Do ®ã ph¹m vi cña kiÓm to¸n NSNN rÊt réng, nã ®ßi hái ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p ( hoÆc c¸c tæ ) kiÓm to¸n viªn kh¸c nhau, cã nh÷ng chuyªn m«n kh¸c nhau, còng chÝnh v× vËy viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu chung cña kiÓm to¸n NSNN lµ rÊt phøc t¹p. Hµng n¨m trªn c¬ së nhiÖm vô kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc ChÝnh phñ giao, KTNN ®· tiÕn hµnh göi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng v¨n h­íng dÉn c¸c môc tiªu kiÓm to¸n víi 2 néi dung c¬ b¶n, ®ã lµ vÒ tiÕn ®é thêi gian vµ vÒ c¸c môc tiªu kiÓm to¸n träng ®iÓm. * §èi víi môc tiªu tiÕn ®é thêi gian th­êng quy ®Þnh c¸c b¸o c¸o kiÓm to¸n ng©n s¸ch ph¶i hoµn thµnh vµ ph¸t hµnh tr­íc khi Héi ®ång nh©n d©n phª chuÈn quyÕt to¸n NSNN: KiÓm to¸n ng©n s¸ch Nhµ n­íc thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc kiÓm to¸n sau, nh­ vËy muèn thùc hiÖn mét cuéc kiÓm to¸n ng©n s¸ch Nhµ n­íc ph¶i cã c¸c quyÕt to¸n ng©n s¸ch c¸c cÊp vµ quyÕt to¸n cña c¸c ®¬n vÞ dù to¸n lµm ®èi t­îng kiÓm to¸n. * §èi víi môc tiªu kiÓm to¸n träng ®iÓm: C«ng v¨n cña KTNN ngoµi viÖc ®­a ra c¸c yªu cÇu, môc tiªu chung ®èi víi kiÓm to¸n ng©n s¸ch nh­ viÖc ®¸nh gi¸ toµn diÖn c¸c kh©u cña chu tr×nh ng©n s¸ch, c¸c cÊp ng©n s¸ch còng nh­ viÖc më réng ph¹m vi víi mét sè lÜnh vùc mµ Nhµ n­íc ®ang quan t©m triÓn khai...cßn nhÊn m¹nh ®Æc biÖt chó träng ®Õn mét vµi vÊn ®Ò vÒ thu chi, quyÕt to¸n ng©n s¸ch. §èi víi vÊn ®Ò nµy c¸c ®oµn kiÓm to¸n ng©n s¸ch cÇn ph¶i qu¸n triÖt ®Çy ®ñ vµ ph¶i cô thÓ víi tõng ®Þa ph­¬ng ®­îc kiÓm to¸n. Bëi lÏ chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ lµ cña Nhµ n­íc, song ng©n s¸ch ë mçi ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c nhau: thu ng©n s¸ch quy m« kh¸c nhau; c¬ cÊu chi kh¸c nhau...V× vËy, ®Ó ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu kiÓm to¸n th× mçi ®oµn kiÓm to¸n ë tõng ®Þa ph­¬ng ph¶i c¨n cø vµo môc tiªu kiÓm to¸n ®Ó ®Ò ra c¸c c©u hái phï hîp, x¸c ®Þnh c¸c träng yÕu chÝnh x¸c vµ tõ ®ã tæ chøc ®oµn c«ng t¸c phï hîp, víi thêi gian phï hîp...míi cã thÓ mang l¹i chÊt l­îng kiÓm to¸n cao nhÊt. 2. Thùc hµnh kiÓm to¸n: Sau khi x©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n h»ng n¨m, kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh triÓn khai thùc hiÖn nh÷ng néi dung, c«ng viÖc ®· ghi trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Cô thÓ gåm 2 néi dung chÝnh nh­ sau: - Nghiªn cøu kiÓm tra ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. §©y lµ néi dung rÊt quan träng gióp kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ vÒ rñi ro kiÓm to¸n ®Ò ra ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n phï hîp ¸p dông cho c«ng cuéc kiÓm to¸n. V× vËy kiÓm to¸n viªn ph¶i cã sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. - Thu thËp c¸c b»ng chøng, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ lµ c¬ së ®Ó ®­a ra kÕt luËn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh ®ang kiÓm to¸n. 3. KÕt thóc kiÓm to¸n Trong b­íc nµy kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: - LËp b¸o c¸o kiÓm to¸n - Hoµn chØnh hå s¬ kiÓm to¸n - Gi¶i quyÕt nh÷ng sù viÖc ph¸t sinh sau kiÓm to¸n ( nÕu cã ) B¸o c¸o kiÓm to¸n lµ viÖc ®­a ra ý kiÕn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ vµ kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn dùa trªn c¸c b»ng chøng ®· thu thËp ®­îc lµm c¨n cø cho viÖc diÔn ®¹t nhËn xÐt cña m×nh vÒ c¸c th«ng tin tµi chÝnh b¸o c¸o quyÕt to¸n vµ nªu lªn nh÷ng kiÕn nghÞ mµ ®¬n vÞ cÇn söa ch÷a kh¾c phôc. §èi víi KTNN, sau khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, KTNN cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o víi Quèc héi, Uû ban Th­êng vô Quèc héi, trong ®ã nhiÖm vô b¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm to¸n NSNN cã vai trß hÕt søc quan träng, gióp Quèc héi phª duyÖt quyÕt to¸n NSNN h»ng n¨m. Thùc hiÖn nhiÖm vô nµy KTNN cã tr¸ch nhiÖm tr×nh bµy quan ®iÓm vµ b¸o c¸o nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒ nghÜa vô cña m×nh, víi chøc n¨ng lµ c«ng cô kiÓm tra, kiÓm so¸t tµi chÝnh gãp phÇn gi÷ nghiªm nguyªn t¾c thu chi NSNN vµ gi¶i táa tr¸ch nhiÖm cho ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan. B¸o c¸o kiÓm tra gåm c¸c néi dung sau: - Tiªu ®Ò - §Þa chØ cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n - X¸c nhËn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®· kiÓm to¸n: cÇn ghi râ tªn b¸o c¸o, k× lËp b¸o c¸o, ngµy lËp b¸o c¸o vµ ng­êi lËp b¸o c¸o. - C¸c th«ng lÖ chuÈn mùc kiÓm to¸n - ý kiÕn nhËn xÐt, kiÕn nghÞ cña kiÓm to¸n viªn: KiÓm to¸n viªn cã tr¸ch nhiÖm ®­a ra c¸c ý kiÕn kÕt luËn, x¸c ®Þnh møc ®é tin cËy vÒ tÝnh trung thùc, hîp ph¸p cña th«ng tin tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n dùa trªn c¬ së ph¸n xÐt nghÒ nghiÖp, kh«ng nªu nh÷ng vÊn ®Ò nhËn xÐt chung chung - Ch÷ ký, hä tªn kiÓm to¸n viªn vµ dÊu x¸c nhËn cña c¬ quan KTNN - §Þa chØ cña c¬ quan KTNN - Ngµy lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n Sau khi b¸o c¸o kiÓm to¸n hoµn thµnh, tr­ëng ®oµn ký tªn vµo b¸o c¸o kiÓm to¸n tr­íc khi ph¸t hµnh theo quy ®Þnh cña luËt NSNN, b¸o c¸o kiÓm to¸n, quyÕt to¸n NSNN ®­îc göi: Quèc héi, UB Th­êng vô Quèc héi, ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, b¸o c¸o kiÓm to¸n quyÕt to¸n ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng ®­îc göi cho H§ND, UBNN vµ c¸c c¬ quan kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. PHÇN hai Thùc tr¹ng ngµnh KTNN vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña ktnn - vn I. thùc tiÔn ho¹t ®éng vµ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc cña c¬ quan KTNN ViÖt nam * Kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu chung: Víi chøc n¨ng lµ c¬ quan KiÓm to¸n Tµi chÝnh c«ng cña Quèc gia, KTNN thùc hiÖn viÖc kiÓm tra, x¸c nhËn tÝnh ®óng ®¾n, hîp ph¸p cña sè liÖu quyÕt to¸n NSNN, kiÓm tra tÝnh tu©n thñ ph¸p luËt kinh tÕ, tµi chÝnh cña c¸c cÊp, b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc ®¬n vÞ qu¶n lý, sö dông nguån lùc tµi chÝnh Nhµ n­íc. Th«ng qua ho¹t ®éng kiÓm to¸n, KTNN b¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm to¸n cho ChÝnh phñ, Quèc héi vµ c¸c c¬ quan Nhµ n­íc nh»m chÊn chØnh, hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh. KTNN còng thùc hiÖn chøc n¨ng t­ vÊn, gãp ý kiÕn cho c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ®Ó c«ng t¸c tµi chÝnh vµ kÕ to¸n dÇn ®i vµo nÒ nÕp. Th«ng qua ho¹t ®éng kiÓm to¸n, KTNN kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý tµi chÝnh ng©n s¸ch Quèc gia, kiÕn nghÞ c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt xö lý nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt trong lÜnh vùc tµi chÝnh. Trong qóa tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, KTNN cßn thùc hiÖn kiÓm to¸n nh»m ®¸nh gi¸ tÝnh kinh tÕ, tÝnh hiÖu qu¶, hiÖu lùc cña viÖc sö dông nguån lùc tµi chÝnh c«ng, ®¸nh gi¸ hiÖu cña c¸c c¬ quan, tæ chøc khi thùc thi quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh do Nhµ n­íc giao. Th«ng qua ®ã gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh c«ng, lµm lµnh m¹nh hãa c¸c quan hÖ tµi chÝnh Quèc gia. Trong qóa tr×nh m­êi n¨m ho¹t ®éng, KTNN ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n ®­îc hµng ngh×n cuéc kiÓm to¸n víi quy m« kh¸c nhau t¹i c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ sö dông NSNN trªn c¸c lÜnh vùc: dù tr÷ Quèc gia, an ninh Quèc phßng vµ kinh tÕ §¶ng.v.v... mµ träng t©m lµ kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n NSNN cña c¸c bé, ngµnh, c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng, kiÓm to¸n Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ c¸c quü tµi chÝnh tËp trung kh¸c cña Nhµ n­íc, c¸c Tæng c«ng ty Nhµ n­íc, c¸c dù ¸n ®Çu t­ XDCB träng ®iÓm cña Nhµ n­íc Bªn c¹nh ®ã KTNN cßn triÓn khai ®ång bé c¸c kÕ ho¹ch: tæ chøc bé m¸y tuyÓn chän, ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé. §ång thêi KTNN còng ®· triÓn khai c«ng t¸c x©y dùng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cho ho¹t ®éng KTNN trªn c¶ hai ph­¬ng diÖn: nghiªn cøu khoa häc vµ triÓn khai x©y dùng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ KTNN vµ c¸c quy chÕ qu¶n lý, tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cña ngµnh, ban hµnh hÖ thèng chuÈn mùc; quy tr×nh kiÓm to¸n. Ngoµi ra KTNN còng ®· triÓn khai c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vµ xóc tiÕn ho¹t ®éng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ, ch¨m lo c«ng t¸c hËu cÇn vµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ngµnh. 1. Thµnh tùu ®¹t ®­îc trong lÜnh vùc chuyªn m«n Víi hoµn c¶nh ra ®êi kh«ng cã tæ chøc tiÒn th©n, kÓ tõ khi ®­îc thµnh lËp, KTNN võa x©y dùng tæ chøc, võa triÓn khai ho¹t ®éng kiÓm to¸n. MÆc dï ®øng tr­íc nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc, nh­ng mäi ho¹t ®éng ®Òu ®· giµnh ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu ®¸ng khÝch lÖ. KÕt qu¶ ®¹t ®­îc lµ: KTNN ®· gióp ChÝnh phñ, c¸c bé, ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng ®iÒu chØnh sè liÖu kÕ to¸n, b¸o c¸o quyÕt to¸n, chØ ra nh÷ng sai ph¹m vÒ chÝnh s¸ch, chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh. §Æc biÖt lµ gióp c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n t×nh h×nh tµi chÝnh, kh¾c phôc ®­îc nh÷ng yÕu kÐm trong qu¶n lý kinh tÕ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh, chØ ra ®­îc nh÷ng kÏ hë vµ sù chång chÐo cña c¸c lo¹i v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt; cung cÊp nh÷ng th«ng tin, d÷ liÖu tin cËy cho ChÝnh phñ, Quèc héi trong qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ kiÓm tra gi¸m s¸t t×nh h×nh sö dông tµi chÝnh nhµ n­íc vµ tµi s¶n c«ng. Trong m­êi n¨m qua, KTNN ®· kiÕn nghÞ t¨ng thu, tiÕt kiÖm chi vµ ®­a vµo qu¶n lý qua NSNN gÇn 10.000 tû ®ång, trong ®ã t¨ng thu thuÕ vµ c¸c kho¶n thu kh¸c trªn 4.800 tû ®ång, gi¶m chi cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc1.300 tû ®ång, kiÕn nghÞ ghi thu, ghi chi qu¶n lý qua NSNN trªn 3.700 tû ®ång. Trong lÜnh vùc kiÓm to¸n NSNN- lÜnh vùc bao qu¸t nhiÖm vô träng t©m trong ho¹t ®éng cña KTNN, víi nhiÖm vô kiÓm tra viÖc qu¶n lý vµ sö dông c¸c nguån lùc NSNN cña c¸c cÊp ng©n s¸ch vµ c¸c c¬ quan ®¬n vÞ, c¸c tæ chøc kinh tÕ Nhµ n­íc, trªn c¬ së ®ã KTNN ®· cung cÊp th«ng tin cho H§ND c¸c cÊp trong viÖc phª chuÈn quyÕt to¸n ng©n s¸ch, ®ång thêi cung cÊp nh÷ng th«ng tin s¸t thùc, tin cËy cho ChÝnh phñ, Quèc héi trong viÖc xem xÐt quyÕt to¸n NSNN. §©y lµ mét b­íc tiÕn quan träng trong viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh NSNN, trî gióp Quèc héi, H§ND trong viÖc gi¸m s¸t NSNN. Th«ng qua ho¹t ®éng kiÓm to¸n trong lÜnh vùc qu¶n lý NSNN, KTNN ®· ph¸t hiÖn nh÷ng yÕu kÐm, bÊt cËp, s¬ hë trong c¬ chÕ qu¶n lý vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, kÕ to¸n ë tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña mét chu tr×nh NSNN. KTNN còng ®· ph¸t hiÖn nh÷ng sai ph¹m trong qu¶n lý chi tiªu cña c¸c ®¬n vÞ sö dông NSNN. C¸c ®¬n vÞ cã nhiÖm vô thu, chi ng©n s¸ch, th«ng qua ®ã KTNN kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh, ng©n s¸ch t¹i c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n còng nh­ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña Nhµ n­íc. Trong lÜnh vùc Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ( DNNN ): Tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, KTNN ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n hÇu hÕt c¸c DN lín gi÷ vÞ trÝ then chèt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ho¹t ®éng kiÓm to¸n tiÕn hµnh theo chuÈn mùc, quy tr×nh chÆt chÏ, chÊt l­îng kiÓm to¸n ngµy cµng ®­îc n©ng cao. KTNN ®· gãp phÇn ng¨n chÆn t×nh tr¹ng "l·i gi¶, lç thËt" hoÆc" lç gi¶, l·i thËt"; tån ®äng nî xÊu, nî khã ®ßi, liªn doanh liªn kÕt kÐm hiÖu qu¶; vi ph¹m quy chÕ, quy ®Þnh vÒ tµi chÝnh trong cæ phÇn hãa DNNN.v.v... Trong lÜnh vùc ®Çu t­ XDCB, dù ¸n vµ c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu Quèc gia trong 10 n¨m qua còng ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, gãp phÇn tÝch cùc chèng l·ng phÝ tiªu cùc trong lÜnh vùc ®Çu t­ XDCB tõ nguån vèn NSNN. 2. X©y dùng tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc KTNN ®· x©y dùng ®­îc hÖ thèng tæ chøc bé m¸y t­¬ng ®èi hoµn chØnh tõ Trung ­¬ng ®Õn c¸c KTNN khu vùc vµ hiÖn ®ang tõng b­íc cñng cè hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng chøc n¨ng, nhiÖm vô ®­îc giao. Tõ chç ban ®Çu chØ cã 4 kiÓm to¸n chuyªn ngµnh vµ v¨n phßng KTNN, ®Õn nay ®· cã 19 ®¬n vÞ thuéc vµ trùc thuéc KTNN bao gåm 7 KTNN chuyªn ngµnh, 5 KTNN khu vùc, 3 ®¬n vÞ sù nghiÖp vµ 4 c¬ quan chøc n¨ng gióp viÖc. VÒ viÖc x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, ®Õn nay KTNN ®· tuyÓn dông ®­îc trªn 600 c¸n bé c«ng chøc, trong ®ã kiÓm to¸n viªn chiÕm 70%, 100% kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn. HÇu hÕt ®éi ngò c¸n bé ®­îc tuyÓn dông ®Òu ®¶m b¶o vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc, t©m huyÕt víi nghÒ, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm tr­íc nh÷ng nhiÖm vô ®­îc giao. Song song víi qu¸ tr×nh tuyÓn dông ®éi ngò c¸n bé, KTNN còng ®· chó träng ®µo t¹o, bçi d­ìng kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô, qu¶n lÝ hµnh chÝnh Nhµ n­íc vµ th­êng xuyªn cËp nhËt c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch míi cho c¸n bé, kiÓm to¸n viªn...Víi sù trî gióp cña mét sè c¬ quan, tæ chøc quèc tÕ, nhiÒu c¸n bé, kiÓm to¸n viªn cña KTNN ®­îc cö ®i häc ë n­íc ngoµi ®Ó n©ng cao nghiÖp vô chuyªn m«n. 3. VÒ c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc §­îc sù gióp ®ì cña Bé Khoa häc- C«ng nghÖ, trong 10 n¨m qua KTNN ®· vµ ®ang triÓn khai nghiªn cøu h¬n 104 ®Ò tµi khoa häc víi 1 ®Ò tµi cÊp Nhµ n­íc, 54 ®Ò tµi cÊp bé vµ 49 ®Ò tµi c¬ së. KÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc ®· ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh, hoµn thiÖn c¸c chuÈn mùc, quy tr×nh ph­¬ng ph¸p nghiÖp vô cña KTNN, gãp phÇn ®­a KTNN tõng b­íc æn ®Þnh, ph¸t triÓn vµ hoµn thµnh c¬ b¶n nh÷ng nhiÖm vô ®­îc giao. 4. VÒ viÖc x©y dùng hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt NÒn t¶ng cho ho¹t ®éng cña KTNN lóc ban ®Çu lµ NghÞ ®Þnh sè 70/CP ban hµnh ngµy 11/7/1994 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc thµnh lËp c¬ quan KTNN vµ quyÕt ®Þnh sè 61/TTg ngµy 24/1/95 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh §iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña KTNN. HiÖn nay KTNN ®ang tiÕn hµnh x©y dùng Dù ¸n LuËt KTNN b¸o c¸o thÈm tra vÒ Dù ¸n luËt cña UB kinh tÕ vµ Ng©n s¸ch ®Ó tr×nh QH xem xÐt. Néi dung c¬ b¶n cña Dù ¸n luËt KTNN gåm 6 ch­¬ng víi 40 ®iÒu. Ph¹m vi ®iÒu chØnh cña dù ¸n luËt gåm toµn bé c¸c vÊn ®Ò vÒ tæ chøc häat ®éng cña KTNN. C¸c nguyªn t¾c nÒn t¶ng cho ho¹t ®éng cña KTNN bao gåm: ®éc lËp, chØ tu©n thñ ph¸p luËt vµ chuÈn mùc KTNN; trung thùc, kh¸ch quan, kh«ng lµm c¶n trë ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ kh«ng can thiÖp tr¸i ph¸p luËt vµo c«ng viÖc ®iÒu hµnh cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Dù ¸n luËt còng quy ®Þnh: B¸o c¸o kiÓm to¸n cña KTNN lµ c¨n cø ph¸p lý x¸c nhËn ®óng ®¾n, trung thùc cña b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch, ®¸nh gi¸ tÝnh tu©n thñ ph¸p luËt, tÝnh kÕ to¸n, tÝnh hiÖn thùc vµ tÝnh kh¸ch quan trong qu¶n lý sö dông ng©n s¸ch, vèn vµ tµi s¶n Nhµ n­íc, lµ c¨n cø ®Ó c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc sö dông trong c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh, c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ kiÓm to¸n. §èi t­îng kiÓm to¸n cña KTNN lµ nh÷ng th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o quyÕt to¸n vµ viÖc tu©n thñ ph¸p luËt vÒ qu¶n lý kinh tÕ, viÖc qu¶n lý vµ sö dông NSNN, ®¬n vÞ nhËn trîgi¸, trî cÊp cña Nhµ n­íc... VÒ ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¬ quan KTNN, dù ¸n luËt KTNN quy ®Þnh KTNN lµ c¬ quan ChÝnh phñ, thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n tu©n thñ vµ kiÓm to¸n ho¹t ®éng ®èi víi ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; Tæng KTNN do Thñ t­íng ChÝnh phñ ®Ò nghÞ , Quèc héi phª chuÈn vµ Chñ tÞch n­íc bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, c¸ch chøc. VÒ vÊn ®Ò nµy, hiÖn nay ®ang cã hai lo¹i ý kiÕn ®­îc nªu ra, ®ã lµ: KTNN lµ c¬ quan cña ChÝnh phñ; KTNN lµ c¬ quan chuyªn m«n lµm nhiÖm vô kiÓm to¸n do Quèc héi lËp, ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 5. Trong xu thÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn chung KTNN ®· kh«ng ngõng më réng vµ thiÕt lËp quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c c¬ quan kiÓm to¸n tèi cao cña c¸c n­íc . N¨m 1996 KTNN VN ®· gia nhËp tæ chøc quèc tÕ c¸c c¬ quan kiÓm to¸n tèi cao INTOSAI vµ n¨m 1997 trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc c¸c c¬ quan kiÓm to¸n tèi cao Ch©u ¸ ( ASOSAI). Bªn c¹nh ®ã KTNN cßn më réng quan hÖ hîp t¸c víi nhiÒu c¬ quan KTNN c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi nh­ c¬ quan KTNN Céng hßa LB §øc, KTNN Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa, KTNN Lµo, KTNN Th¸i Lan ... Ngoµi ra KTNN VN còng thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸( ADB), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc ( UNDP), Liªn minh Ch©u ¢u (EC), Liªn ®oµn kÕ to¸n Quèc tÕ( IFAC) ... C¸c tæ chøc Quèc tÕ, c¸c quèc gia ®· trî gióp KTNN VN th«ng qua mét sè dù ¸n nh­ dù ¸n ADB vµ GTZ " Hç trî x©y dùng KTNN VN". C¸c ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ ®· gãp phÇn n©ng cao uy tÝn, vÞ trÝ cña KTNN VN ®èi víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn tr­êng Quèc tÕ . 6. Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña Khoa häc C«ng nghÖ, KTNN còng ®ang ®Èy nhanh viÖc øng dông C«ng nghÖ th«ng tin vµo ho¹t ®éng kiÓm to¸n . VÒ c¬ b¶n ®· hoµn thµnh viÖc x©y dùng vµ ®­a vµo sö dông trung t©m tÝch hîp d÷ liÖu vµ h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin t¹i KTNN TW vµ KTNN khu vùc I, s¾p tíi cho ra m¾t website cña KTNN ... C«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ c¸c ho¹t ®éng cña ngµnh còng ®­îc quan t©m chØ ®¹o s¸t sao, ®Æc biÖc lµ t¹p chÝ kiÓm to¸n.v.v... Nh÷ng thµnh tùu mµ KTNN ®¹t ®­îc trong 10 n¨m qua lµ nhê vµo ®­êng lèi cña §¶ng, sù quan t©m cña Quèc héi vµ ChÝnh phñ cïng víi sù gióp ®ì, phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp , c¸c ®oµn thÓ, sù ®ãng gãp c«ng søc cña c¸c thÕ hÖ c¸n bé , kiÓm to¸n viªn KTNN . II. Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i trong ho¹t ®éng cña KTNN Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc, ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña KTNN trong 10 n¨m qua cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh: Thø nhÊt: ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¬ quan KTNN ch­a ®­îc x¸c lËp cô thÓ, ch­a ngang tÇm víi nhiÖm vô ®­îc giao, ch­a thËt sù b¶o ®¶m tÝnh ®éc lËp kh¸ch quan trong ho¹t ®éng. Cho ®Õn nay ch­a cã quy ®Þnh nµo vÒ KTNN trong HiÕn ph¸p vµ còng ch­a cã LuËt KTNN, viÖc ®iÒu chØnh vÒ tæ chøc vµ c¬ chÕ häat ®éng cña KTNN chñ yÕu b»ng NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ. M«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng KTNN ®Õn nay còng ch­a ®Çy ®ñ, ®ång bé ; c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ KTNN míi chØ chó träng ®Õn viÖc kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh vµ kiÓm to¸n tu©n thñ, cßn kiÓm to¸n ho¹t ®éng do tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé, kiÓm to¸n viªn cßn h¹n chÕ nªn ch­a thùc hiÖn ®­îc. Thø hai: kh¶ n¨ng ph©n tÝch tæng hîp vÒ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ do ®ã ý kiÕn ®¸nh gi¸ , nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ ch­a ngang tÇm víi häat ®éng cña c¬ quan KTNN, dÉn tíi mét sè mÆt chÊt l­îng kiÓm to¸n ch­a cao. C¸c ph¸t hiÖn ch­a thËt sù ®i s©u vµ tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò lín cã tÇm vÜ m« gióp ChÝnh phñ , Quèc héi vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n­íc hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch, qu¶n lý tèt h¬n nguån lùc Quèc gia. Thø ba: hiÖu lùc c¸c kÕt luËn cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ch­a ngang tÇm víi vai trß, chøc n¨ng nhiÖm vô. KTNN trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ch­a ®­a ra ®­îc nhiÒu nh÷ng vô viÖc vi ph¹m ph¸p luËt ®Ó xö lý nghiªm minh c¸c sai ph¹m trong c«ng t¸c qu¶n lý, cßn nÐ tr¸nh trong qóa tr×nh kiÓm to¸n. Thø t­: Mèi quan hÖ, chøc n¨ng nhiÖm vô gi÷a c¬ quan KiÓm to¸n Nhµ n­íc víi c¸c c¬ quan thanh tra, kiÓm tra, b¶o vÖ ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ víi hÖ thèng thanh tra tµi chÝnh ch­a ®­îc x¸c lËp cô thÓ vµ ph©n ®Þnh râ rµng nªn t×nh tr¹ng chång chÐo vÉn xÈy ra . Thø n¨m: hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n, qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, ph­¬ng ph¸p chuyªn m«n nghiÖp vô kiÓm to¸n vµ kiÓm tra chÊt l­îng kiÓm to¸n cßn ®ang trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, x©y dùng, kh¶o nghiÖm vµ hoµn thiÖn nªn ch­a ®Çy ®ñ, ®ång bé . Thø s¸u: vÉn cßn hiÖn t­îng ch­a nghiªm trong viÖc tu©n thñ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn. III. Gi¶i ph¸p nh»m n©ng caochÊt l­îng ho¹t ®éng cña KTNN VN §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n h¹n chÕ mµ ngµnh KTNN VN cßn ®ang gÆp ph¶i, theo em KTNN cÇn lµm tèt mét sè nhiÖm vô sau ®©y: 1. VÒ vÞ trÝ ph¸p lý cña c¬ quan KTNN . HiÖn nay trong dù th¶o x©y dùng LuËt KTNN cã hai ý kiÕn kh¸c nhau ®­îc nªu ra : - Mét sè ý kiÕn cho r»ng KTNN lµ c¬ quan cña ChÝnh phñ, do ®ã nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña KTNN ph¶i tu©n theo quy ®Þnh cña luËt tæ chøc ChÝnh phñ, luËt KTNN vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan. - Cßn ®a sè ý kiÕn ®Òu nhÊt trÝ t¸n thµnh tr­êng hîp KTNN lµ c¬ quan chuyªn m«n do Quèc héi thµnh lËp, ho¹t ®éng ®éc lËp, chØ tu©n theo ph¸p luËt, do ®ã nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña KTNN ®­îc quy ®Þnh theo luËt tæ chøc Quèc héi, luËt KTNN vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng n¨m do Quèc héi th«ng qua, ®ång thêi KTNN gióp Quèc héi vµ c¸c c¬ quan cña Quèc héi thÈm tra, cho ý kiÕn vµ quyÕt ®Þnh dù to¸n NSNN, ph©n bæ Ng©n s¸ch Trung ­¬ng vµ phª chuÈn quyÕt to¸n NSNN do ChÝnh phñ tr×nh Quèc héi; gióp Héi ®ång nh©n d©n thÈm tra, quyÕt ®Þnh dù to¸n vµ phª chuÈn quyÕt to¸n NSNN cña cÊp m×nh . Theo em viÖc lùa chon KTNN lµ c¬ quan chuyªn m«n do Quèc héi thµnh lËp lµ phï hîp bëi : + Nguån thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc chñ yÕu do nh©n d©n ®ãng gãp, Quèc héi lµ c¬ quan ®¹i biÓu cao nhÊt cña nh©n d©n, ph¶i cã c«ng cô ®Ó kiÓm so¸t nguån thu ®ã vµ kiÓm so¸t viÖc qu¶n lý, sö dông NSNN. + ChÝnh phñ, c¸c bé ngµnh , chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ng©n s¸ch, ®ång thêi lµ c¬ quan sö dông ng©n s¸ch. ChÝnh phñ cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng dù to¸n vµ lËp b¸o c¸o quyÕt to¸n NSNN ®Ó tr×nh Quèc héi. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy, nÕu x¸c ®Þnh KTNN lµ c¬ quan cña ChÝnh phñ, giao cho KTNN thÈm ®Þnh b¸o c¸o quyÕt to¸n NSNN do ChÝnh phñ lËp ra tr×nh Quèc héi phª chuÈn sÏ kh«ng kh¸ch quan, + Nhµ n­íc ta lµ nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN, ba quyÒn lËp ph¸p , hµnh ph¸p vµ t­ ph¸p tËp trung thèng nhÊt, cã sù ph©n c«ng, ph©n cÊp hîp lý. Quèc héi vµ ChÝnh phñ lµ hai tæ chøc trong hÖ thèng tæ chøc Nhµ n­íc, mçi tæ chøc cã chøc n¨ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n riªng theo quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ Ph¸p luËt. KTNN lµ c¬ quan chuyªn m«n cña Nhµ n­íc, kh«ng ph¶i lµ c¬ quan qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc, kh«ng nh©n danh Nhµ n­íc ®Ó thi hµnh ph¸p luËt trong qu¶n lý Nhµ n­íc . + HiÖn nay ë n­íc ta, ngoµi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc tõ trung ­¬ng ®Õn c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cßn cã c¸c tæ chøc Thanh tra ChÝnh phñ, Thanh tra tµi chÝnh, Thanh tra chuyªn ngµnh , ®ñ ®Ó ®¶m b¶o gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc tµi chÝnh - ng©n s¸ch. V× mét trong nh÷ng nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña KTNN lµ ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp, kh¸ch quan, do ®ã cÇn ph¶i gi÷ ®­îc tÝnh ®éc lËp, kh¸ch quan víi c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n vµ ph¶i ph©n biÖt râ chøc n¨ng , nhiÖm vô cña Thanh tra ChÝnh phñ , Thanh tra tµi chÝnh víi KTNN. + KTNN do Quèc héi lËp vµ quyÕt ®Þnh c¸c chøc danh l·nh ®¹o sÏ phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn vµ th«ng lÖ quèc tÕ. + Theo quy ®Þnh t¹i hiÕn ph¸p n¨m 1992 , NghÞ quyÕt sè 51/ 2001/ QH10 vµ luËt tæ chøc Quèc héi, Quèc héi cã quyÒn tù quy ®Þnh tæ chøc vµ ho¹t ®éng do ®ã cã quyÒn thµnh lËp KTNN víi t­ c¸ch lµ mét c¬ quan chuyªn m«n cña Nhµ n­íc phôc vô cho c¶ Quèc héi vµ ChÝnh phñ, gióp Quèc héi thùc hiÖn chøc n¨ng quyÕt ®Þnh vµ gi¸m s¸t vÒ NSNN hiÖu qu¶ h¬n. Còng theo quy ®Þnh cña luËt tæ chøc ChÝnh phñ n¨m 2001, Bé, c¬ quan ngang bé ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ngµnh hoÆc lÜnh vùc c«ng t¸c trong ph¹m vi c¶ n­íc; qu¶n lý Nhµ n­íc c¸c dÞch vô c«ng thuéc ngµnh hoÆc lÜnh vùc. Nh­ng KiÓm to¸n Nhµ n­íc lµ c¬ quan chuyªn m«n, kh«ng cã chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc, do ®ã kh«ng thÓ quy ®Þnh KTNN lµ c¬ quan cña ChÝnh phñ, Tæng KTNN lµ thµnh viªn ChÝnh phñ. Ngoµi viÖc thèng nhÊt lùa chän KTNN lµ c¬ quan trùc thuéc ChÝnh phñ hay Quèc héi th× viÖc ®Èy nhanh tèc ®é x©y dùng c¬ së ph¸p lý cña ho¹t ®éng KTNN còng hÕt søc quan träng, cô thÓ lµ x©y dùng luËt KTNN, bæ sung vµo HiÕn ph¸p vÒ vÞ trÝ, chøc n¨ng nhiÖm vô cña KTNN. Cã nh­ vËy nã míi ®Þnh h­íng ®­îc cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh KTNN, kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ ph¸p lý cña b¸o c¸o kiÓm to¸n, ®ång thêi t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c ®èi t­îng kiÓm to¸n, gióp cho viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n ®­îc thuËn lîi. 2. KTNN ph¶i x©y dùng môc tiªu kiÓm to¸n cho tõng n¨m, tõng thêi k× kiÓm to¸n. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ nh÷ng n¨m s¾p tíi, ho¹t ®éng KTNN ph¶i ®Ò ra nh÷ng môc tiªu cô thÓ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô ph¸t triÓn KT- XH mµ héi nghÞ ban chÊp hµnh trung ­¬ng lÇn thø IX ®· ®Æt ra.Cô thÓ lµ: - KTNN ph¶i ®Æt träng t©m ho¹t ®éng vµo thu chi NSNN hiÖn ®ang cßn nhiÒu l·ng phÝ tiªu cùc; tµi s¶n tiÒn b¹c cña Nhµ n­íc vµ nh©n d©n bÞ ®ôc khoÐt kh¸ nghiªm träng. KTNN ph¶i gãp søc vµo qu¸ tr×nh lµm lµnh m¹nh thu chi NSNN, cã nh­ vËy nh©n d©n míi tÝn nhiÖm vµ h­ëng øng thùc hiÖn ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. - Träng t©m ho¹t ®éng cña KTNN cßn bao gåm c¶ lÜnh vùc ®Çu t­ XDCB b»ng nguån vèn Nhµ n­íc. §©y lµ vÊn ®Ò ®­îc Quèc héi, ChÝnh phñ vµ d­ luËn XH hÕt søc quan t©m. KTNN ph¶i gãp phÇn ®¾c lùc vµo viÖc ®Èy lïi nh÷ng thÊt tho¸t, tham nhòng, tiªu cùc trong lÜnh vùc nµy. Chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm tõ viÖc quyÕt ®Þnh chñ tr­¬ng ®Çu t­ ®Õn vai trß cña chñ ®Çu t­ trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n; kiÓm tra nghiªm ngÆt quy chÕ ®Çu t­ vµ x©y dùng, ®Æc biÖt lµ quy chª ®Êu thÇu, quy chÕ gi¸m s¸t ®Çu t­, chÊm døt t×nh tr¹ng ®¬n vÞ thi c«ng vµ tæ chøc gi¸m s¸t thi c«ng ®Òu thuéc mét c¬ quan qu¶n lý. C¸c dù ¸n ®Çu t­ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch ph¶i ®­îc c«ng bè réng r·i ®Ó nh©n d©n biÕt vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh gi¸m s¸t. - KTNN ph¶i hÕt søc chó träng kiÓm to¸n tµi chÝnh DNNN DNNN gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ nh­ng vÉn cßn cã nh÷ng DN lµm ¨n thua lç, ho¹t ®éng cña c¸c DNNN th­êng kÐm hiÖu qu¶ so víi c¸c lo¹i h×nh DN kh¸c. Do ®ã KTNN ph¶i hÕt søc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy, ph¶i gãp phÇn lËp l¹i trËt tù kØ c­¬ng tµi chÝnh, ®¶m b¶o h¹ch to¸n chÝnh x¸c ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña DN vµ t¨ng nguån thu cho NSNN; kiªn quyÕt kiÕn nghÞ chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u ®èi víi nh÷ng DNNN lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ vµ thua lç kÐo dµi. §ã lµ nh÷ng môc tiªu quan träng mµ s¾p tíi KTNN ph¶i thùc hiÖn ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô mµ héi nghÞ BCH Trung ­¬ng lÇn thø IX ®· ®Ò ra. 3. KTNN ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c kiÓm to¸n . KTNN thuyÕt phôc ®èi t­îng kiÓm to¸n vµ c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn b»ng chÊt l­îng, ®é tin cËy cña kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ chÊt l­îng cña c¸c kiÕn nghÞ kiÓm to¸n, do ®ã chÊt l­îng kiÓm to¸n chÝnh lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh vai trß, vÞ trÝ, sù cÇn thiÕt cña KTNN trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¶i cã kÕ ho¹ch n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n tæng quyÕt to¸n NSNN. HiÖn nay chóng ta ®· kiÓm to¸n tæng quyÕt to¸n NSNN, tuy nhiªn b¸o c¸o kiÓm to¸n cña ta míi chØ dõng l¹i ë møc lµ tµi liÖu tham kh¶o, lµ mét trong nh÷ng c¨n cø ®Ó ñy ban kinh tÕ vµ Ng©n s¸ch cña Quèc héi tiÕn hµnh thÈm ®Þnh tæng quyÕt to¸n NSNN. Tõ thùc tiÔn nµy, chóng ta cÇn x©y dùng môc tiªu b¸o c¸o kiÓm to¸n tæng kiÓm to¸n NSNN cña KTNN thµnh tµi liÖu chÝnh thøc, c¨n cø chñ yÕu ®Ó Quèc héi xem xÐt vµ th«ng qua tæng quyÕt to¸n Nhµ n­íc. §©y lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng, mét sù kh¼ng ®Þnh cÇn thiÕt cña KTNN trong giai ®o¹n hiÖn nay. 4. Ph¶i n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh kinh tÕ vµ tÝnh hiÖu lùc cña KTNN ë n­íc ta, m« h×nh tæ chøc, ph©n c«ng nhiÖm vô cña KTNN béc lé nhiÒu bÊt hîp lý vµ kh«ng dùa trªn nguyªn t¾c hiÖu qu¶, cô thÓ : KTNN cã nhiÒu KTNN khu vùc trªn ®Þa bµn c¶ n­íc nh­ng tæ chøc bé m¸y cña KTNN trung ­¬ng l¹i rÊt lín, hiÖn cã tíi 7 Vô kiÓm to¸n chuyªn ngµnh, c¸c Vô kiÓm to¸n nµy ngoµi viÖc "®éc quyÒn" kiÓm to¸n ng©n s¸ch Trung ­¬ng, DNNN Trung ­¬ng qu¶n lý cßn kiÓm to¸n c¶ ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng; ng­îc l¹i, tæ chøc bé m¸y vµ chøc n¨ng nhiÖm vô cña KTNN khu vùc l¹i bÞ thu hÑp, chØ kiÓm to¸n ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, DNNN trùc thuéc ®Þa ph­¬ng, c¸c dù ¸n ®Çu t­ do ®Þa ph­¬ng lµm chñ ®Çu t­. Víi c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y ho¹t ®éng nh­ vËy ®· lµm h¹n chÕ tÝnh hiÖu qu¶, hiÖu lùc vµ tÝnh kinh tÕ cña KTNN ®Æc biÖt lµ KTNN khu vùc. Do vËy KTNN trong thêi gian tíi cÇn t¨ng c­êng ®æi míi c«ng t¸c tæ chøc, ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ n©ng cao hiÖu lùc ho¹t ®éng cña KTNN. Nhanh chãng ¸p dông c¸c thiÕt bÞ kü thuËt kiÓm to¸n tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vµo c«ng t¸c kiÓm to¸n nh»m n©ng cao hiÖu lùc kiÓm to¸n vµ tiÕt kiÖm chi phÝ kiÓm to¸n. t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, so¸t xÐt chÊt l­îng, chØ ®¹o nghiÖp vô trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kiÓm to¸n. 5. KTNN cÇn thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé §èi víi ho¹t ®éng KTNN, yÕu tè con ng­êi cã vai trß ®Æc biÖt quan träng, quyÕt ®Þnh chÊt l­îng kiÓm to¸n vµ sù ph¸t triÓn cña KTNN. Bëi vËy KTNN cÇn tiÕp tôc tuyÓn chän vµ sµng läc ®éi ngò kiÓm to¸n viªn ®Ó ®¶m b¶o c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc, tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cao, cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng. Ph¶i cã kÕ ho¹ch th­êng xuyªn kiÓm tra, s¸t h¹ch, ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i kiÓm to¸n viªn ®Ó s¾p xÕp bè trÝ c«ng viÖc phï hîp víi n¨ng lùc thùc tÕ. CÇn x©y dùng kÕ ho¹ch vµ chiÕn lù¬c ®µo t¹o, båi d­ìng kiÓm to¸n viªn ®Ó sím cã nh÷ng kiÓm to¸n viªn tiÕp cËn tr×nh ®é khu vùc vµ Quèc tÕ. KTNN cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c lu©n chuyÓn c¸n bé l·nh ®¹o theo chñ tr­¬ng cña Bé chÝnh trÞ vµ lu©n chuyÓn c¶ ®èi tù¬ng kiÓm to¸n viªn, coi ®©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p chèng tiªu cùc trong néi bé ngµnh. 6. CÇn ®iÒu chØnh c¸ch thøc kiÕn nghÞ cña KTNN Th­êng nh÷ng kiÕn nghÞ cña KTNN chØ thÓ hiÖn trong b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ b¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n nªn nhiÒu kiÕn nghÞ thiÕt thùc nh­ng ch­a g©y ®­îc sù chó ý cña c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. Do ®ã ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cÇn kiÕn nghÞ, KTNN cÇn cã v¨n b¶n riªng kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ, tõng bé ngµnh vµ tõng c¬ quan Nhµ n­íc cã liªn quan . Ngoµi nh÷ng nhiÖm vô nªu trªn mµ c¬ quan KTNN cÇn thùc hiÖn trong thêi gian tíi th× §¶ng vµ Nhµ n­íc còng cÇn cã sù quan t©m ®óng møc ®Õn KTNN. CÇn ­u tiªn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin... ®Ó nh»m n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n cña KTNN, ®­a KTNN trë thµnh c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu cña Nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN. Nh­ vËy ®Ó hoµn thµnh tèt nh÷ng nhiÖm vô ®­îc giao vµ nh»m n©ng cao chÊt l­îng, vai trß cña KTNN th× c¬ quan KTNN vµ c¸c c¬ quan §¶ng , Nhµ n­íc cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi nhau h¬n n÷a ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho KTNN ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng , vai trß cña m×nh trong c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Ngoµi ra ChÝnh phñ cÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho KTNN tham gia hîp t¸c víi c¸c c¬ quan, tæ chøc kiÓm to¸n tèi cao cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Cã nh­ vËy chóng ta míi häc hái ®­îc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc b¹n, tõ ®ã nh»m lµm hoµn thiÖn h¬n c¬ quan KTNN ë n­íc ta. KÕt luËn Trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn, ®Êt n­íc ta gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc.Tuy vËy chóng ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ: N­íc ta ®· trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 3 trªn thÕ giíi, nhiÒu mÆt hµng cña ViÖt nam ®· cã mÆt ë kh¾p c¸c thÞ tr­êng ®Æc biÖt lµ trªn hai thÞ tr­êng lín lµ MÜ vµ Ch©u ¢u; trong thêi gian qua chóng ta còng ®· gia nhËp vµo nhiÒu tæ chøc kinh tÕ lín trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi .§ã lµ nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho n­íc ta tiÕn vµo thiªn niªn kØ míi.Vµ nh÷ng thµnh tùu to lín ®ã mµ chóng ta ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua cµng kh»ng ®Þnh râ h¬n vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Ngµy nay trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ quèc tÕ hãa, thÕ giíi ®ang ngµy cµng biÕn ®æi phøc t¹p c¶ vÒ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ, do ®ã ®Ó nhanh chãng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ngang tÇm kinh tÕ n­íc ta víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®ßi hái n­íc ta ph¶i cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lÝ linh ho¹t vµ phï hîp. Chóng ta ph¶i nhanh chãng s¾p xÕp, kiÖn toµn bé m¸y qu¶n lÝ hµnh chÝnh Nhµ n­íc phï hîp víi sù vËn hµnh cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã, ®i ®«i víi viÖc kiÖn toµn bé m¸y tæ chøc, chóng ta cÇn n©ng cao hiÖu lùc ho¹t ®éng cña c¸c hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t nãi chung vµ c¬ quan KiÓm to¸n Nhµ n­íc nãi riªng. Cã nh­ vËy chóng ta míi cã ®­îc nh÷ng th«ng tin kinh tÕ - tµi chÝnh minh b¹ch, kh¸ch quan vµ chÝnh x¸c t¹o niÒm tin cho nh©n d©n, cho c¸c tæ chøc Quèc tÕ, cho c¸c n­íc kh¸c vµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam.Thùc tÕ cho thÊy c«ng cô KTNN ®· vµ ®ang ®ong vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ.V× vËy cÇn ph¶i hoµn thiÖn c«ng cô nµy lµ rÊt cÇn thiÕt trong giai ®o¹n hiÖn nay. Do khèi l­îng kiÕn thøc vµ ®iÒu kiÖn thêi gian cã h¹n nªn em ch­a thÓ ®i s©u vµo t×m hiÓu vµ ph©n tÝch ®­îc hÕt nh÷ng khÝa c¹nh cña c«ng t¸c kiÓm to¸n Nhµ n­íc mµ míi chØ kh¸i qu¸t vµ ph©n tÝch ®­îc mét sè néi dung cña c«ng t¸c KiÓm to¸n Nhµ n­íc vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n Nhµ n­íc ta trong h¬n 10 n¨m qua kÓ tõ khi míi thµnh lËp.V× vËy em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn, nhËn xÐt cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó gióp em bæ sung vµ hoµn thiÖn h¬n kiÕn thøc cho m×nh. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Môc lôc Lêi më ®Çu 1 PhÇn mét: Kh¸i qu¸t c¬ b¶n vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña KTNN 2 I.Kh¸i qu¸t c¬ b¶n vÒ c¬ cÊu tæ chøc 2 PhÇn hai: Thùc tr¹ng ngµnh KTNN VN vµ mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn hÖ thèng KTNN VN,®­a KTNN trë thµnh c«ng cô qu¶n lÝ tÝch cùc cho Nhµ n­íc 9 I.Thùc tiÔn ho¹t ®éng vµ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc cña c¬ quan KTNN ViÖt Nam 9 II. Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i trong ho¹t cña KTNN 13 III. Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña KTNN ViÖt Nam 14 KÕt luËn 19