Đề tài Nghiên cứu vấn đề tự học

iện tự học nêu trên và chọn những hoạt động phù hợp để sinh viên có thể tự học trên lớp và tự học ngoài giờ một cách có hiệu quả. 2.2.5. Đặc điểm tự học ở trường Đại học. Trong giai đoạn hiện nay, mục tiêu đào tạo của các trường đại học là: "Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật nghiệp vụ, có trình độ, có lý tưởng cách mạng, có quyết tâm vươn tới những đỉnh cao của văn hoá, khoa học hoặc chỉ đạo việc thực hiện những nhiệm vụ chuyên môn do mình phụ trách, có tiềm lực để từng bước tiến hành giải quyết các vấn đề thực tiễn do cuộc sống đặt ra trong phạm vi "nghề nghiệp" của mình và với phương châm "biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo". Trên ý nghĩa đó, việc tự học của sinh viên không còn giống tự học của học sinh phổ thông. Học đại học là đi sâu vào một chuyên ngành để chuẩn bị cho một nghề trong tương lai. Do đó, người sinh viên phải tự trang bị cho mình những hiểu biết cơ bản, vững vàng về nghề đó, đồng thời phải có nhiều hiểu biết khác nữa theo yêu cầu của cuộc sống. Giờ đây, công việc tự học của sinh viên trở nên rất quan trọng, rất nặng nề, nó trở thành một bộ phận cấu thành của giáo dục đại học. Do phương pháp học tập ở trường đại học khác cơ bản so với phương pháp học ở phổ thong, ở đại học không có sự kiểm tra hàng ngày của giáo viên nên việc học tập của sinh viên phần lớn là tự học. Sinh viên tự đề ra kế hoạch và tự thực hiện kế hoạch. Các bài kiểm tra chính là kết quả học tập và nghiên cứu của sinh viên. Có nhiều sinh viên cho biết rằng 50% kiến thức là do tự học. Việc tự học của sinh viên đại học còn có một đặc điểm; đó là hoạt động tự học diễn ra liên tục, trong một phạm vi lớn nhằm lĩnh hội rất nhiều tri thức. Nếu như học sinh phổ thong được cô giáo ra những bài tập nhất định về nhà thì sinh viên đại học phải tự tìm tòi tài liệu, chọn đọc tài liệu sao cho thích hợp với môn học và phải tỏ ra thật sự khoa học trong công tác tự học mới có kết quả tốt. Thêm vào đó, việc tự học của sinh viên đại học là sự nỗ lực cao, tính tự giác cao hơn học sinh phổ thông; sinh viên thực sự làm chủ thời gian, phương pháp phải quan tâm đến chất lượng tự học của bản thân để từ đó có phương hướng nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho mình, chuẩn bị cho ngày mai lập nghiệp bằng sự tự tin tuyệt đối. Tự học ở nhà - một nhân tố quan trọng đối với quá trình lĩnh hội tri thức. Tự học ở nhà chính là lần thứ hai lĩnh hội tri thức, đó là lĩnh hội bằng sự tái tạo lại của bản thân sinh viên. Bước tái tạo này giúp sinh viên nắm chắc hơn điều đã được học, hoàn thành những chỗ khó, hệ thống hoá lại bài học trên lớp, nhờ đó tránh được "học vẹt", học mà không hiểu. Trong thực tế, việc học ở nhà còn giúp sinh viên mở mang tri thức, lĩnh hội tri thức mới, rèn luyện kỹ năngvận dụng tri thức vào cuộc sống để tự rút ra kinh nghiệm cho mình nhất là theo hình thức tínchỉ. Điều quan trọng là việc tự học còn phát triển ở sinh viên khả năng độc lập, sáng tạo trong lĩnh hội tri thức và trong hoạt động. Khi tự học, sinh viên làm quen với nhiều thuật ngữ, nhiều cách đề cập đến một vấn đề, vì vậy họ sẽ trở nên năng động hơn, tự chủ hơn trong việc tiếp thu tri thức. Qua đó có thể nói rằng tự học của sinh viên không chỉ là một nhân tố quan trọng trong lĩnh hội tri thức mà còn có ý nghĩa to lớn trong việc hình thành nhân cách sinh viên.A Phần III. Nội dung và phương pháp nghiên cứu. 3.1. Nội dung nghiên cứu. 3.1.1. Thực trạng vấn đề tự học của sinh viên trường Đại học Nông Lâm: Làm rõ thêm thực trạng vấn đề tự học của sinh viên trường Đại học Nông Lầm Thái Nguyên hiện nay và khả năng thích ứng với yêu cầu tự học trong đào tạo theo học chế tín chỉ. - Tìm hiểu nhận thức của sinh viên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên về tầm quan trọng của vấn đề tự hoc trong đào tạo theo học chế tín chỉ. - Điều tra các hình thức tự học của sinh viên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên trong đào tạo theo học chế tín chỉ hiện nay. - Những khó khăn gặp phải của sinh viên trường Đại học Nông Lâm trong quá trình tự học. 3.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tự học của sinh viên: Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến việc tự học của sinh viên nhằm bổ sung thêam cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề tự học trong học tập nói chung và trong đào tạo theo tín chỉ nói riêng. 3.2. Phương pháp nghiên cứu. 3.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tổng quan các tài liệu nghiên cứu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, xây dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu vấn đề tự học; Tìm hiểu các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến quá trình tự học của sinh viên. 3.2.2. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn 1 số giáo viên về tình hình tự học của sinh viên toàn trường hiện nay nói chung và sinh viên trong từng khoa nói riêng. 3.2.3. Phương pháp sử dụng phiếu hỏi: Sử dụng phiếu hỏi, phiếu điều tra để tìm hiểu nhận thức của sinh viên về vấn đề tự học theo học chế tín chỉ hiện nay, các hình thức tự học đang được dụng phổ biến cũng như những khó khăn gặp phải của sinh viên trong quá trình tự học. 3.2.4. Phương pháp xử lý tài liệu, kết quả nghiên cứu bằng thống kê toán học: Sử dụng các công cụ thống kê để xử lý kết quả nghiên cứu nhằm rút ra kết luận khách quan. Phần IV. Kết quả nghiên cứu. 4.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tự học của sinh viên. Qua tổng hợp các nghiên cứu của các nhà khoa học, chúng tôi cho rằng sự hình thành và phát triển năng lực của sinh viên chịu ảnh hưởng của các yếu tố sau đây: 4.1.1. Ảnh hưởng của ý thức học tập và động cơ nhận thức của bản thân sinh viên: Ý thức học tập và động cơ nhận thức có ý nghĩa quyết định trong quá trình hình thành và phát triển năng lực tự học của sinh viên. Vì xét cho cùng chất lượng học tập phải là kết quả trực tiếp của sự nỗ lực của chính bản thân người học. Nếu người học không xác định được vai trò quyết định của mình trong sự thành bại của sự học, thì không bao giờ tự học thành công.Chỉ khi đã xác định được mục đích và động cơ học tập đúng đắn. Sinh viên mới có thể phát huy được “nội lực” trong học tập, từ đó kết hợp các yếu tố “ngoại lực” khác để tổ chức các hoạt động học tập diễn ra một cách hợp lý và thu được kết quả cao. 4.1.2. Ảnh hưởng của vốn tri thức hiện có của bản thân sinh viên: Hầu hết các môn học đều được sắp xếp theo dạng phát triển, những tri thức sau được xây dựng trên những cơ sở của tri thức đã có trước. Để chiếm lĩnh các tri thức khoa học nói chung, người học cũng như người trèo thang không qua nấc thang thấp thì không thể tiến lên nấc cao hơn. Để tự học có hiệu quả thì người học phải tự trang bị cho mình vốn kiến thức tối thiểu để tự nghiên cứu vấn đề mình quan tâm. 4.1.3 Ảnh hưởng của năng lực trí tuệ và tư duy: Năng lực trí tuệ: Là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng nắm bắt tri thức khoa học nhanh hay chậm của mỗi sinh viên. Yếu tố này ảnh hưởng rất lớn, đôi khi là quyết định đến khả năng học tập nói chung và năng lực tự học nói riêng. Những người có năng lực trí tuệ tốt thường có khả năng tự học rất cao, khi có đủ vốn tri thức tối thiểu nhiều khi họ có thể độc lập làm việc một mình mà không cần tới sự hướng dẫn của thầy. Phương pháp tư duy: Khả năng vận dụng các thao tác tư duy cũng là một yếu tố có ảnh hưởng lớn đến khả năng tự học của sinh viên. Ngoài ra, trong quá trình học tập để tiếp thu tri thức, kết quả học tập của sinh viên tùy thuộc phần lớn vào tính chất và cơ cấu của tư duy tích cực của sinh viên. Tri thức là kết quả của tư duy, đồng thời lại là những điều kiện, phương tiện của tư duy. Vì vậy, tăng cường khả năng tư duy là một yêu cầu để nâng cao chất lượng học tập và tự học. 4.1.4. Ảnh hưởng của phương pháp học tập của trò: Nhà sinh lý học người Pháp Penna từng nói: “phương pháp học tốt giúp ta phát huy được tài năng vốn có; phương pháp học dở sẽ cản trở tài năng phát triển”. Như vậy phương pháp học tập có vai trò rất quan trọng để người đó có thể thành công trong học tập. Mỗi người có một phương pháp làm việc riêng, thói quen hoạt động trí óc riêng không ai giống ai. Theo A.D.LaGarandrie thì mỗi người có thể có những thói quen sau: Thói quen gợi lại những cái cụ thể đã gặp trong cuộc sống hàng ngày . Thói quen ghi nhớ máy móc. Thói quen suy luận logic. Thói quen tưởng tượng sáng tạo. Trong quá trình dạy học người giáo viên không nên ép buộc sinh viên phải suy nghĩ theo thói quen suy nghĩ của mình. Mặt khác cần chú ý bồi dưỡng phát triển các thói quen chưa có cũng như còn yếu của sinh viên, từ đó cũng ghóp phần hình thành phương pháp học tập, phương pháp tự học cho họ. Phương pháp tự học là cách thức hoạt động của người học trong quá trình lĩnh hội tri thức, hình thành kỹ năng, tìm tòi tri thức mới. Theo Rubakin “Hãy mạnh dạn tự mình đặt ra câu hỏi rồi tự mình tìm câu trả lời. Đó chính là phương pháp tự học”. Trong tự học, yếu tố quan trọng để đảm bảo thành công là phương pháp tự học. Nếu người học rèn luyện được thói quen, phương pháp, kỹ năng tự học thì sẽ tạo cho họ long ham học, khơi dậy tiềm năng vốn có trong mỗi người, làm cho kết quả học tập được tăng lên, thích ứng quá trình học tập của trò và phương pháp dạy học của thầy. 4.1.5. Ảnh hưởng của phương pháp dạy học của thầy: Phương pháp dạy học là con đường mà chủ thể dung để tác dụng nhằm biến đổi đối tượng theo mục đích đã định. Theo Từ điển Giáo dục học: “Phương pháp dạy học, cách thầy (cô) tiến hành dạy nội dung đi đôi với việc dạy cách học cho học trò nhằm giúp cho trò trau dồi phương pháp tự học để nắm vững nội dung đang học, đồng thời để rèn luyện cách tự học suốt đời”. Theo GS – TSKH Nguyễn Bá Kim (Trong cuốn “Phương pháp dạy học môn toán”): “Phương pháp dạy học là cách thức hoạt động và giao lưu của thầy gây nên những hoạt động và giao lưu cần thiết của trò nhằm đạt được mục tiêu dạy học”. Như vậy, có thể thấy rằng: Phương pháp dạy học của thầy cũng có ảnh hưởng cực kỳ quan trọng đến sự hình thành và phát triển năng lực tự học của sinh viên. Cụ thể: Trong dạy học người giáo viên không chỉ là người nêu rõ mục đích mà quan trọng hơn là gợi động cơ học tập cho sinh viên. Điều này làm cho sinh viên ý thức được những mục đích đặt ra và tạo được động lực bên trong giúp sinh viên học tập tự giác, tích cực chủ động sáng tạo. Thông qua việc dạy học của thầy, sinh viên nắm vững tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, hình thành năng lực và thế giới quan. Từ đó mà phương pháp tự học của sinh viên được hình thành kéo theo đó là sự hình thành và phát triển năng lực tự học của sinh viên. Hoạt động kiểm tra đánh giá của thầy ảnh hưởng đến hoạt động tự kiểm tra đánh giá của trò. Thật vậy, trong quá trình tự tìm ra kiến thức, người học tự tạo ra một sản phẩm ban đầu, có thể chưa chính xác, chưa khoa học. Nhưng thông qua trao đổi với bạn bè và kiểm tra kết luận của thầy , người học tự kiểm tra để sửa sai hoặc hoàn thiện sản phẩm của mình. Nếu quá trình này diễn ra thường xuyên sẽ hình thành năng lực tự kiểm tra đánh giá của sinh viên, làm cho năng lực tự học ngày càng phát triển. Qua hoạt động dạy học, người giáo viên còn hướng dẫn sinh viên đọc giáo trình và các tài liệu tham khảo làm cho năng lực tự đọc, tự nghiên cứu của học sinh ngày càng được hình thành và phát triển. Đây cũng là con đường quan trọng để người học tiếp thu tri thức, để người học có thể tự học suốt đời. 4.1.6. Nội dung, chương trình đào tạo. Do sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, khối lượng tri thức ngày càng lớn, trong khi đó, thời gian đào tạo không tăng, chương trình đào tạo còn đang thay đổi và hoàn thiện nên đòi hỏi người học phải tăng cường tự học. 4.1.7. Ảnh hưởng của SGK, tài liệu học tập và các điều kiện khác về cơ sở vật chất, gia đình và xã hội. Khi đánh giá vai trò của SGK đối với quá trình tự học của học sinh, PGS.TS Bùi Văn Nghị nhận xét: “Nếu người viết sách đặt mình vào vị trí người đọc, trình bày một vấn đề có nguồn gốc (từ thực tiễn hoặc từ nội bộ toán học) có hướng đích gợi động cơ, gợi vấn đề, có các hoạt động tương thích với nội dung và mục đích thì sách viết ra sẽ hấp dẫn người học. Giúp người học ngoài việc học các tri thức khoa học, còn học được cách suy nghĩ, cách đặt vấn đề và giải quyết vấn đề vừa thu được những tri thức sự việc, vừa thu được những tri thức phương pháp”. Trong quá trình dạy học, học sinh còn chịu ảnh hưởng của môi trường xung quanh. Đó là các yếu tố về điều kiện dạy học, điều kiện văn hóa xã hội… các yếu tố này cũng có ảnh hưởng rất lớn, vì nó tác động không những đến người học, mà cả người dạy học. 4.2. Thực trạng vấn đề tự học của sinh viên. Trong buổi toạ đàm với chủ đề “Nâng cao chất lượng đào tạo đại học” do báo Tuổi trẻ tổ chức với sự tham gia của các thầy giáo đại học, các nhà quản lý giáo dục và các sinh viên của một số trường Đại học, đã có ý kiến của nhiều bạn sinh viên thẳng thắn bức xúc: "Sinh viên chúng tôi như những cỗ máy rỉ sét, chúng tôi vào lớp viết chính tả và sau đó trả bài thuộc lòng, lắp ghép các kiến thức rời rạc. Học đối phó và thi đối phó để lấy cho được mảnh bằng, thế thôi. Đại học không có thư viện đúng nghĩa, sinh viên không đủ tiền mua sách, không có chỗ ở đủ điều kiện để học... Việc học với sinh viên là: học, ghi, thi phải thuộc. Cả bốn góc của tứ giác: thầy, chương trình, sinh viên, cơ sở - thiết bị đều có vấn đề."Các thầy giáo phân tích thực trạng và báo động việc dạy học. Hiện nay, việc dạy ở đại học bao gồm 2 phần: cung cấp kiến thức và hướng dẫn cách học. Đó là chưa nói đến một nhiệm vụ lớn của đại học: giúp sinh viên rèn luyện năng lực truyền thông, khả năng – phương pháp lập luận và phân tích, tức rèn luyện khả năng tư duy và sáng tạo. Nhưng thực tế dạy học chủ yếu vẫn chỉ là cung cấp kiến thức (việc này dễ nhất, đơn giản nhất so với nhiệm vụ kia)A Để đánh giá thực trạng hiện nay về vấn đề tự học của sinh viên trường Đại học Nông Lâm Thái nguyên, chúng tôi đã tiến hành điều tra các lớp TY42, CNSH 42, ĐCMT 42, QLTNR 43, SPKT 43, 44 với tổng số … sinh viên. Số phiếu phát ra là …, số phiếu thu về là…, có … phiếu đạt yêu cầu về nội dung thông tin và thu được kết quả như sau: 4.2.1. Nhận thức của sinh viên về vấn đề tự học. Trong tổng số … được điều tra, có … sinh viên xếp loại giỏi và xuất sắc; … sinh viên xếp loại khá và … sinh viên xếp loại từ trung bình trở xuống. Nhận thức về vấn đề tự học sinh viên cũng có sự khác nhau giữa các khóa, nghĩa là có sự khác nhau giữa sinh viên năm thứ nhất (Sv năm 1), sinh viên năm thứ hai (SV năm 2) và sinh viên năm thứ ba (SV năm 3), từ đó cũng ảnh hưởng tới kết quả học tập của sinh viên. Có thể xét qua việc thống kê một số yếu tố chính như sau: Kết quả 1: Mức độ quan trọng của việc tự học đối với sinh viên: Hình 4.2.1a: Biểu đồ biểu diễn mức độ quan trọng của việc tự học Qua kết quả trên có thể thấy… Kết quả 2: Kết quả thực hiện kế hoạch học tập đã đề ra. - Với sinh viên năm thứ nhất, trong số … % sinh viên có đề ra kế hoạch học tập, có … % thực hiện theo kế hoạch đó… và đều xếp loại… - Với sinh viên năm thứ 2, - Với sinh viên năm thứ 3, Kết quả 3: Mục đích học tập cảu sinh viên 4.2.2. Các hình thức tự học của sinh viên STT Hình thức tự học Mức độ Thường xuyên Thỉnh thoảng Chưa bao giờ 1 Học nhóm 2 Đọc bài trước khi đến lớp 3 Trao đồi bài với giảng viên và các bạn khác 4 Lên thư viện học bài 5 Ghi chép bài cẩn thận 6 Tìm nơi yên tĩnh học bài 7 Sử dụng sơ đồ tư duy (mind mapping, SQR3, đọc nhanh, ghi nhận siêu tốc…) 8 Đọc thêm nhiều sách tham khảo, nâng cao ngoài giáo trình và sách thầy cô yêu cầu 9 Thường xuyên liên hệ thực tiễn 10 Vạch kế hoạch học tập trước mỗi kì, mỗi năm 11 Ôn lại kiến thức đã học Các phương pháp được đa số sinh viên lựa chọn là… 4.2.3. Những khó khăn trong quá trình tự học - Môi trường học tập - Mất tập trung - Lượng kiến thức trên lớp - Cơ sở vật chất - Tìm tài liệu - Quyết tâm giải quyết khó khăn 4.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả tự học. Để có thể thích ứng với phương thức đào tạo và phương pháp dạy - học mới, trước tiên đòi hỏi cả thầy và trò phải thực sự bứt phá, có ý thức thay đổi để thoát khỏi những thói quen cũ. Hình thức dạy học theo tín chỉ, bản thân nó đã mang tính chất là một sự “cởi mở” và dân chủ, giữa thầy với trò, giữa trò với trò. Người thầy do vậy không những phải đáp ứng cho học trò về mặt kiến thức mà còn về phương pháp: xử lí tài liệu, cập nhật thông tin, tổ chức các nhóm học, các chương trình seminar, các buổi thuyết trình hay trình chiếu. Bản thân người học phải cố gắng không ngừng trong việc tiếp cận phương pháp học tập mới và các kĩ năng mới. Đã có rất nhiều ý kiến, các kinh nghiệm từ các nhà khoa học, các nhà giáo dục, các nhà chuyên môn về lĩnh vực giáo dục… nhằm giúp sinh viên tìm cách vươn lên và có định hướng học tập đúng đắn. Tiến sĩ Chu Hảo, thứ trưởng Bộ KHCNMT trả lời thẳng vào câu hỏi về kinh nghiệm của riêng ông trong việc tự học: “Cần nói rõ về tự học, người ta thường nghĩ rằng tự học là học riêng một mình. Không, cách tự học tốt nhất là học với nhóm (team work). Riêng tôi, tôi vẫn đọc mỗi ngày và không bao giờ mang công việc từ cơ quan về nhà làm mà dành thời gian để chỉ xem và đọc. Mỗi khi muốn hiểu sâu đề tài nào, tôi tự yêu cầu mình phải viết một bài về vấn đề đó. Vậy là tôi phải tìm tài liệu đọc, hỏi han, lắng nghe và phải đào sâu, nắm vững mới viết ra mạch lạc được. Đó là chưa kể còn phải chuẩn bị các phụ lục tài liệu cho những chỗ khúc mắc, phức tạp phòng khi cần trình bày có thể bị chất vấn”. Tiến sĩ Lê Ngọc Trà, dạy Đại học Sư phạm tp. HCM, một nghiên cứu sinh được bạn bè Liên Xô cũ ở đại học Tổng hợp Lômônôxốp nể phục về trình độ cả về khoa học lẫn ngoại ngữ, cũng là một người tự học xuất sắc, cho biết kinh nghiệm của anh: "Muốn học, muốn hiểu sâu một chủ đề nào, điều quan trọng nhất là phải tự mình chạm tới nó trước, phải tự mình khơi mở trước trong đầu, như gieo mầm cho việc tiếp thu, thẩm thấu của mình. Khi người học đã tự tiếp nhận kiến thức thì vai trò người thầy (hướng dẫn, tác động...) là không thể thiếu. Bản chất của tự học là tự làm việc với chính mình trước, nghiên cứu tài liệu, trao đổi với bạn bè theo cách học với nhóm và được thầy khơi gợi, hướng dẫn". Anh nói: "Tôi lưu ý tới một sơ đồ rất hay khi tham dự một hội thảo về giáo dục của Liên Hiệp Quốc tổ chức ở Anh quốc. Ở các nấc thang của hình tháp có ghi các mức độ tiếp thu và nhớ được trong học tập:- Nghe giảng (Lecture) 5%- Đọc (Reading) 10%- Nghe nhìn (Audio Visual) 20%- Làm thí nghiệm trước mẳt s/v (Demostration) 30%- Thảo luận nhóm (Dícussion group) 50%- Làm bài ở nhà, ghi lại, viết lại (Practice by doing) 75%- Dạy người khác (Teach others/immediate use of learning) 90% Qua hình tháp này ta thấy: học mà chỉ nghe giảng, chỉ nhớ 5% những gì đã nghe. Đọc bài: nhớ được 10%. Nghe và nhìn cùng lúc: nhớ được 20%. Được xem làm thí nghiệm trước mắt sinh viên: nhớ được 30%. Thảo luận nhóm: nhớ được 50%. Thực hành bằng cách làm bài, ghi lại, viết lại: nhớ được tới 75%. Và nhớ được, nắm vững nhất là giảng giải lại cho người khác, ứng dụng những gì được học ngay sau khi học là 90% (Tài liệu do Trung tâm thực nghiệm về đào tạo quốc gia, địa học Maine - Mỹ công bố)”Viết lại là cách tiếp thu tốt và truyền đạt lại cho người khác là một cách hiểu nắm vấn đề tốt nhất. Điều này đúng, vì mỗi ngày đi dạy học, tôi thấy khó nhất là nói cho sinh viên hiểu điều mình muốn truyền đạt. Và với người thầy, học bằng cách dạy cho người khác học là cách học cao nhất”. Tiến sĩ Ngô Vĩnh Long, giáo sư kinh tế Đại học Maine (Mỹ) đang là giảng viên chương trình Fulbright (hợp tác giữa Đại học Harvard và Đại học kinh tế quốc dân Hà Nội) cho rằng: Sinh viên không biết cách học là do thầy giáo không biết cách dạy hay dạy không đúng cách. Người thầy cần hướng dẫn sinh viên tự học, tự nghiên cứu sau giờ nghe giảng. Ông có vài so sánh: "Sinh viên Việt Nam qua Mỹ hầu hết rất thông minh nhưng thường thua sinh viên Mỹ về khả năng phân tích và trình bày ý kiến mình (viết và nói). Sinh viên Nhật hơi khác, họ học lười hơn (có lẽ vì bị học “nhồi” quá nhiều hồi trung học) và không giỏi về phân tích so với sinh viên Mỹ, châu Âu nhưng lại đọc, viết giỏi hơn sinh viên Việt Nam." Tiến sĩ Ngô Vĩnh Long có 1 chương trình giúp sinh viên ở trường Đại học kinh tế Quốc dân Hà Nội trau dồi kỹ năng đọc và viết, qua việc hướng dẫn họ đọc mau, nắm vững các ý chính và viết gãy gọn, có phân tích, có chứng minh. Một sinh viên cao học đã giới thiệu một chương trình tự học do Tiến sĩ Ngô Vĩnh Long hướng dẫn. Mỗi học viên đọc một số trang hay một số chương trong danh sách các cuốn sách và các bài báo nghiên cứu (30 tựa) để rồi trình bay những gì đã đọc cho cả lớp, sau đó viết 2 bài từ 10 trang đánh máy trở lên, so sánh kinh nghiệm phát triển các nước châu Á và phân tích một số cuốn sách được lựa chọn tuỳ ý trong danh sách trên. Anh cho biết, ở các trường đại học Mỹ, mỗi tuần sinh viên đọc ít nhất một cuốn sách hay một số bài trong các tập san nghiên cứu, rồi trình bày trên lớp có thầy hướng dẫn. ( 4.3.1. Về phía giảng viên.  Giảng viên đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong việc định hướng và kích thích ý thức tự học cho sinh viên. Không phải giảng viên chỉ có nhiệm vụ quan trọng trong những giờ lên lớp còn những giờ tự học, tự nghiên cứu của sinh viên thì không cần can thiệp. Ngược lại, đối với hoạt động tự học của sinh viên, giảng viên phải quan tâm hơn. Đối với hoạt động tự học, giảng viên cần kịp thời tư vấn khi sinh viên cần. Đa số các giảng viên đều thực hiện khá tốt việc giảng dạy cũng như cố vấn học tập cho sinh viên trong quá trình tự học của họ. Tuy nhiên, vẫn còn 1 sô giáo viên coi nhẹ việc nâng cao ý thức tự học của sinh viên, chưa quan tâm sát sao tới hoạt động tự học của sinh viên. Vì vậy, trong đề tài này, chúng tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp về phía giáo viên, để giúp sinh viên có ý thức tự học và có thể nâng cao chất lượng học tập, cũng như chất lượng giáo dục. Đối với hoạt động tự học của sinh viên giáo viên cần: * Giúp sinh viên nắm được đề cương môn học:  Khi bắt đầu một môn học, giảng viên cần giới thiệu và cung cấp cho sinh viên đề cương của môn học đó. Nội dung của đề cương bao gồm: Mục đích môn học, Mục tiêu môn học, Nội dung chi tiết của môn học, Điều kiện tiên quyết, Hình thức tổ chức và phương pháp dạy - học cho từng nội dung của môn học, Hình thức kiểm tra - đánh giá của từng hoạt động học tập…Qua đó, sinh viên chủ động lên kế hoạch tự học, tự nghiên cứu để thực hiện được các mục tiêu của môn học. Giảng viên cần phải tuân thủ theo đúng kế hoạch trong đề cương và yêu cầu sinh viên nghiêm túc thực hiện đề cương này. * Xác định rõ nội dung tự học và phương tiện để thực hiện nội dung đó:Trong đào tạo theo tín chỉ, giảng viên cần thiết kế các nhiệm vụ tự học cụ thể cho sinh viên để họ có thể tự chiếm lĩnh được các nội dung này, đáp ứng mục tiêu và yêu cầu của từng bài học trong một khoảng thời gian định trước. Để giúp sinh viên thực hiện được nhiệm vụ tự học của mình, giảng viên cần giới thiệu đầy đủ các tài liệu bắt buộc, tài liệu tham khảo, cách thu thập, tra cứu và xử lý thông tin trong tài liệu với những hướng dẫn chi tiết, cụ thể. Bên cạnh đó, giảng viên cần tăng cường hướng dẫn, giúp đỡ sinh viên xây dựng kế hoạch tự học khoa học, hợp lý, phù hợp với điều kiện của mình để đạt tới đích một cách hiệu quả nhất. * Kiểm tra - đánh giá hoạt động tự học của sinh viên Trong phương thức đào tạo theo tín chỉ, khi hoạt động tự học là một thành phần bắt buộc trong cơ cấu thời khóa biểu thì cần phải có các hình thức kiểm tra - đánh giá hoạt động này. Nếu giảng viên chỉ giao nhiệm vụ tự học mà không tổ chức kiểm tra, đánh giá thì hoạt động học tập này chỉ mang tính hình thức, đối phó mà không đem lại kết quả như mong muốn. Giảng viên thường xuyên đánh giá sinh viên trong suốt quá trình của môn học thông qua các hình thức kiểm tra đa dạng như bài tập cá nhân (tuần); bài tập nhóm (tháng); bài tập lớn (học kỳ thông thường là một bài tổng luận về môn học), các bài tiểu luận, các đề tài nghiên cứu nhỏ… và các bài thi giữa kỳ, cuối kỳ. Đối với những môn học cần liên hệ thực tế, giảng viên nên đưa thêm nhiều tình huống, nhiều ví dụ thực tế… (đặc biệt với sinh viên ngành Sư phạm).Qua đó hình thành cho sinh viên cách làm việc nghiêm túc, tính tích cực và ý chí phấn đấu vươn lên để đạt kết quả cao trong học tập. 4.3.2. Về phía sinh viênBên cạnh sự hướng dẫn của giảng viên, sự quản lý của nhà trường thì hoạt động tự học chỉ có thể thực sự đem lại hiệu quả khi có sự nỗ lực của bản thân chủ thể tham gia, đó chính là sinh viên. Khi chuyển sang phương thức đào tạo theo tín chỉ, sinh viên phải thay đổi nhận thức, xóa bỏ sức ỳ để có những phương pháp học tập tích cực, thái độ tự chủ - tự chịu trách nhiệm nhằm thích ứng với những yêu cầu học tập mới. Để có thể nâng cao hiệu quả hoạt động tự học, sinh viên cần: - Chuẩn bị tốt về động cơ, thái độ học tập, tinh thần trách nhiệm, tự lực cánh sinh để “tự chủ, tự chịu trách nhiệm” trong học tập một cách chủ động và hiệu quả. - Nắm vững mục tiêu của môn học và mục tiêu của từng bài học (mà thông thường được mô tả khá kỹ trong đề cương môn học được cung cấp khi bắt đầu học môn học) để làm cơ sở xây dựng kế hoạch tự học phù hợp và nghiêm túc thực hiện kế hoạch đó. - Đảm bảo hoàn thành các nhiệm vụ tự học, tự nghiên cứu trước giờ lên lớp: đọc tài liệu, làm các bài tập, bài kiểm tra, thảo luận nhóm theo yêu cầu của giảng viên. - Trong quá trình tự học, sinh viên cần suy nghĩ, sáng tạo và mạnh dạn đưa ra những ý kiến, nhận xét, thắc mắc của mình mà không quá phụ thuộc vào tài liệu và những bài giảng của giảng viên. - Tăng cường hoạt động làm việc theo nhóm, trao đổi với bạn bè theo chủ đề. - Sau giờ lên lớp cần ôn tập kiến thức đã học và vận dụng vào thực tế. - Lập kế hoạch học tập hợp lí trong đó cần nêu rõ các công việc phải làm với thời gian và dự kiến kết quả cụ thể. - Đảm bảo một khoảng thời gian thư giãn ngắn nhất định mỗi ngày, có thể là những khoảng thời gian để vận động như đi bộ, tập thể dục, nghe nhạc; ngủ đủ giờ, giữ tinh thần luôn thoải mái cũng là một cách quan trọng để nâng cao hiệu quả cho mỗi giờ học. Điểm khác biệt lớn nhất của tín chỉ so với cách học truyền thống là ở chỗ thời lượng sẽ dành nhiều hơn cho thảo luận, làm việc nhóm và tự đọc sách. Tuy nhiên, sinh viên phải xác định được mình ngồi trong lớp học để làm gì, mình là chủ thể chứ không phải “người ngoài cuộc”. Học theo chương trình tín chỉ, muốn được điểm cao và hiệu quả học tập tốt, sinh viên không đơn giản chỉ là phải lên thư viện đọc sách từ sáng đến tối, đến kì thi học thuộc bài mà quan trọng hơn là kĩ năng và sự sáng tạo của mình trong những công việc quen thuộc ấy. Tất nhiên ý thức tự giác và nỗ lực của bản thân sinh viên đóng vai trò quyết định. Dưới đây là một số kỹ năng nên có và cần có của sinh viên, bao gồm: Kỹ năng nghe giảng và ghi chép bài giảng hợp lý: Nghe giảng và ghi chép là những kỹ năng quan trọng của sinh viên trong quá trình học tập. Quy trình nghe giảng gồm các khâu như ôn bài cũ, làm quen với bài sắp học, hình dung các câu hỏi đối với bài mới. Khi nghe giảng cần tập trung theo dõi sự dẫn dắt của giáo viên, liên hệ với kiến thức đang nghe, kiến thức đã có với các câu hỏi đã hình dung trước. Kết quả của việc nghe giảng và ghi chép ngoài việc thể hiện năng lực nhận thức, tư duy của người học còn thể hiện ở kỹ năng tự học của người đó. Nghe giảng: Để tập trung nghe giảng nắm được bài ngay trên lớp không phải là một việc đơn giản và dễ dàng. Hơn nữa, việc tập trung được hay không đôi khi còn phụ thuộc vào thầy giáo, bài giảng hay các nguyên nhân chủ quan khác. Chỉ có cách bạn phải luyện tập, tránh để bản thân bị phân tâm. Nghe giảng đồng thời phải tư duy tích cực, khẩn trương. Liên hệ những kiến thức đang nghe với kiến thức đã học để tìm ra mối liên hệ. Tốt nhất bạn nên chọn vị trí gần thầy cô, vừa có thể nghe rõ hơn, vừa có khả năng ít nói chuyện. Việc phát biểu hay đặc câu hỏi cho thầy cô giáo cũng là một cách khiến chúng ta tập trung hơn. Để phát biểu tốt thì hãy ghi những câu nhận xét hay phát biểu vào một tờ giấy trước khi phát biểu.  Ghi chép: Cần phải viết nhanh hơn, Ghi chép bài giảng theo ý hiểu của mình, dùng nhiều ký tự viết tắt hơn để tiết kiệm thời gian ghi chép dành thời gian cho việc nghe giảng. . Không cần phải ghi tất cả những gì thầy cô nói. Cần ghi một cách có chọn lọc, sử dụng kí hiệu riêng, ghi cả chính đề lẫn phản đề, ghi thắc mắc của chính mình… Hãy dành thời gian để nghe các thầy cô giải thích kĩ hơn về định nghĩa, khái niệm, cách chứng minh… Chỉ ghi chép những gì mà chúng ta chưa biết, những điều quan trọng mà sách không có. Ngoài ra, vở của người bạn học sẽ là tài liệu hữu ích vì có thể lúc đãng trí bạn bỏ sót một chi tiết quan trọng trong bài giảng. Kỹ năng học ở nhà Cần tìm một chỗ yên tĩnh, tránh tiếng ồn. Bạn nên chọn một thời gian học cố định và tạo cho mình thói quen học thời gian đó. Ngoài ra, cần có lịch học thật hợp lý, kết hợp giữa học tập và giải trí như có thể một bản nhạc nhẹ nhàng, hoặc một bài tập thể dục. Nếu bạn học phải phần khó hiểu thì để lại, học những phần khác dễ hiểu hơn, sau khi thư giãn, thoải mái thì học tiếp. Kỹ năng đặt câu hỏi trong tự học: Trong học tập thì hỏi là thao tác thường xuyên diễn ra. Khi dạy học, giáo viên phải giúp sinh viên biết cách tự hình thành câu hỏi trong óc, yêu cầu sinh viên phải tự mình suy nghĩ, động não để tự tìm câu trả lời cho câu hỏi đó. Trong quá trình suy nghĩ để tìm câu trả lời, có thể vấn đề cần hỏi đó được giải quyết ngay, nhưng cũng có thể chưa giải quyết ngay được, lúc này sinh viên cần tiếp tục suy nghĩ, đến khi bản thân cảm thấy không trả lời được thì có thể trao đổi ngay với giáo viên hoặc với các bạn khác. Trong lúc nghe giáo viên hoặc các bạn sinh viên khác trình bày, người học vẫn phải giữ vai trò chủ thể tích cực, chủ động để có thể tìm ra cho mình câu trả lời thỏa đáng nhất. Kỹ năng ghi nhớ: Ghi nhớ là thành phần cơ bản và quan trọng trong quá trình học tập. Vì nếu không có ghi nhớ thì người học cũng chẳng thể tư duy. Để hướng dẫn sinh viên cách ghi nhớ kiến thức, giáo viên cần: Để có thể ghi nhớ tốt thì điều trước hết phải hiểu. Nếu ghi nhớ mà không hiểu thì ghi nhớ đó sẽ không bền vững. Thậm chí có bền vững thì cũng chỉ là những tri thức “khô cứng” khó vận dụng được. Hướng dẫn sinh viên biết cách ghi nhớ bằng cách hệ thống hóa, khái quát hóa những tri thức cũ. Tìm cách so sánh, xem xét tương tự kiến thức mới với kiến thức đã học. Thường xuyên ôn tập củng cố cũng như lập các sơ đồ khái niệm, các nguyên lý… theo cách hiểu của riêng mình. Kỹ năng làm việc với sách: Đọc sách là kỹ năng không thể thiếu bởi học đại học sẽ phải học rất nhiều. Do đó, sinh viên cần: Phải xác định rõ mục đích đọc sách, chọn cách đọc phù hợp như tìm hiểu nội dung tổng quát của quyển sách, đọc thử một vài đoạn, đọc lướt qua nhưng có trọng điểm, đọc kĩ có phân tích, nhận xét, đánh giá. Khi đọc sách cần phải tập trung chú ý, tích cực suy nghĩ và ghi chép… Giáo viên cần hướng dẫn sinh viên một số quy trình đơn giản về kỹ năng đọc sách: Bắt đầu từ việc làm quen với tên tác giả cuốn sách, tên sách, sau đó đọc mục lục, đọc lời nói đầu, đọc lướt qua cuốn sách, rồi đọc kỹ, tóm tắt nội dung, ghi lại những điều lý thú, nêu câu hỏi và đề xuất những ý mới trong quá trình đọc,… Khi đọc sách cần rút ra được những tư tưởng chính của mỗi đoạn, so sánh, phân loại, hệ thống hóa,… đề xuất cái mới và nêu câu hỏi. Điều này rất quan trọng vì sự sáng tạo thường nảy sinh trong quá trình đọc sách. Cần giáo dục sinh viên tái hiện và cảm thụ. Đặc biệt, giáo viên cần giáo dục lòng tôn trọng của sinh viên đối với sách, nhất là SGK vì đây là nguồn thông tin tập trung và có chọn lọc các giá trị cơ bản và quan trọng của kinh nghiệm lịch sử loài người. Có thể tham khảo thêm phương pháp đọc nhanh SQR3. Các từ SQ3R là viết tắt của 5 kĩ thuật liên tiếp nhau mà bạn sẽ dùng để đọc 1 cuốn sách: Nhìn tổng quát: Nhìn tổng quát qua tài liệu: đọc lướt qua nội dung, phần giới thiệu, giới thiệu các chương và tóm tắt các chương để nắm được thông tin cơ bản của cả tài liệu. Cho đánh giá dù nó có giúp gì cho bạn hay không. Nếu nó không cung cấp cho bạn thông tin mà bạn muốn thì hãy bỏ qua. Đặt câu hỏi: Ghi chú lại bất kì câu hỏi nào mà bạn nghĩ đến hoặc bạn quan tâm đặc biệt đến nó sau khi đọc tổng quát. Có thể đọc lướt lại nếu bạn thấy có chỗ nào đáng lưu ý. Những câu hỏi này gần như được xem là những mục tiêu nghiên cứu của bạn – việc trả lời các câu hỏi đó sẽ giúp bạn sắp xếp được cấu trúc thông tin trong đầu mình. Đọc: Đọc một cách chi tiết những phần mà bạn thấy nó hữu ích. Hãy hiểu cặn kẽ tất cả các vấn đề có liên quan. Bạn nên đọc thật chậm, nếu thông tin quá nhiều và phức tạp. Trong khi đọc, nó có thể giúp bạn vẽ ra bản đồ tư duy trong đầu mình. Nhớ lại: Một khi bạn đã đọc các phần mà bạn thấy thích hợp trong tài liệu, hãy nghĩ đi nghĩ lại nhiều lần về chúng. Lọc ra những dữ liệu cốt lõi hay các tiến trình cần thiết đằng sau chủ đề, và sau đó xem các thông tin khác liên quan đến chúng như thế nào. Duyệt lại: Một khi bạn đã nhớ đi nhớ lại, trăn trở với những thông tin đó, bạn có thể chuyển sang giai đoạn tiếp theo là duyệt lại nó. Bạn có thể duyệt lại bằng cách đọc lại tài liệu, mở rộng thêm các ghi chú của mình hay thảo luận với các bạn khác. Việc duyệt lại thông tin thực sự đã hiệu quả khi bạn có thể truyền đạt các thông tin đó lại cho người khác. Kỹ năng tổ chức các hoạt động tự học: Kỹ năng này bao gồm: lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch, theo dõi, giám sát, đánh giá và điều chỉnh việc tự học. Chu trình tổ chức việc tự học Các yếu tố này tạo nên chu trình của việc tự học, sinh viên tự quản quá trình tự học của bản thân. Lập kế hoạch bao gồm: Xác định mục tiêu, xác định kế hoạch; lựa chọn thực hiện, đánh giá và điều chỉnh các phương pháp…sau khi có kế hoạch tự học điều quan trọng là làm cho học sinh tuân thủ trình tự đã ghi trong kế hoạch cho đến khi hoàn thành, không đi chệch hướng với kế hoạch đề ra. Đánh giá thường xuyên của giáo viên và bản thân sinh viên về quá trình tự học và hoàn thành kế hoạch tự học là phương tiện mạnh mẽ, để kích thích, nâng cao quá trình tự học của người học. Từ sự đánh giá này, sinh viên rút ra được những bài học kinh nghiệm cho mình, dẫn tới sự điều chỉnh để lần sau thực hiện kế hoạch tự học tốt hơn. Kỹ năng giao tiếp với thầy với bạn trong quá trình tự học: Trong nhà trường làm việc theo nhóm là cách tiếp cận được sử dụng rộng rãi, trong đó các thành viên kết hợp với nhau để thực hiện nhiệm vụ của mình với những phương pháp ý tưởng khác nhau. Qua hoạt động nhóm, học sinh rèn luyện được sự tập trung chú ý. Học được cách đặt câu hỏi, học được kỹ năng giao tiếp với thầy với bạn,…Để có thể giao tiếp với bạn với thấy được hiệu quả giáo viên cần hướng dẫn học sinh: Tham gia tích cực các hoạt động nhóm do thầy tổ chức. Cần tham gia các hoạt động một cách bình đẳng, tự chủ và sáng tạo. Tuyệt đối không lệ thuộc, ỷ lại vào suy nghĩ và kế t quả làm việc của bạn. Tự giải quyết các vấn đề theo sự hướng dẫn của thầy và tham gia của bạn. Biết đưa các câu hỏi, thắc mắc của mình với thầy và bạn một cách hợp lý để được giải đáp một cách thỏa đáng. Kỹ năng kế hoạch hóa việc tự học. Kỹ năng này cần tuân thủ các nguyên tắt sau: Đảm bảo thời gian tự học tương xứng với lượng thông tin của môn học; xen kẽ hợp lý giữa các hình thức tự học, giữa các môn học, giữa giờ tự học, giờ nghỉ ngơi; thực hiện nghiêm túc kế hoạch tự học như biết cách làm việc độc lập, biết tự kiểm tra, đánh giá. Kỹ năng ôn tập (gồm kỹ năng ôn bài và kỹ năng tập luyện). Kỹ năng ôn bài là hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong việc chiếm lĩnh kiến thức bài giảng của thầy. Đó là hoạt động tái nhận bài giảng như xem lại bài ghi, mối quan hệ giữa các đoạn rời rạc, bổ sung bài ghi bằng những thông tin nghiên cứu được ở các tài liệu khác, nhận diện cấu trúc từng phần và toàn bài. Việc tái hiện bài giảng dựa vào những biểu tượng, khái niệm, phán đoán được ghi nhận từ bài giảng của thầy, từ hoạt động tái nhận bài giảng, dựng lại bài giảng của thầy bằng ngôn ngữ của chính mình, đó là những mối liên hệ lôgic có thể có cả kiến thức cũ và mới. Kỹ năng tập luyện có tác dụng trong việc hình thành kỹ năng tương ứng với những tri thức đã học. Từ việc giải bài tập của thầy đến việc người học tự thiết kế những loại bài tập cho mình giải; từ bài tập củng cố đơn vị kiến thức đến bài tập hệ thống hóa bài học, chương học, cũng như những bài tập vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra Phương pháp ghi bài và tiếp thu được 70 - 80% bài giảng của thầy cô nghĩa là bạn đã thành công một nửa. Bước vào kỳ thi, đầu tiên bạn phải xác định các tài liệu liên quan để ôn tập; sắp xếp những gì ghi chép được, hệ thống hóa kiến thức, ước lượng xem cần bao lâu để ôn tập. Chia nhỏ những gì bạn học thành từng phần. Học 3 tiếng buổi sáng, 3 tiếng buổi chiều sẽ hiệu quả hơn ngồi học cả ngày. Hoặc có thể ôn theo nhóm, điều này giúp sinh viên có điều kiện để hoàn thiện cả những phần quan trọng mà nếu học một mình thì rất dễ bỏ qua. Nên thu xếp một buổi tổng ôn tập trước khi thi. Đặc biệt, sinh viên nên chú ý từ những thông tin được các thầy, cô chỉnh sửa đến mọi hướng dẫn về học tập. Đôi khi sinh viên quá bận vào một công việc nào đó mà sao nhãng việc học. Khi còn ít thời gian để ôn tập thì học nhồi nhét. Đầu tiên hãy xem trước tất cả những tài liệu mà bạn cần phải học, lướt qua các chương để nắm được ý chính, bỏ qua những phần mà bạn không có thời gian xem lại. Kỹ năng tự kiểm tra và đánh giá: Để rèn luyện kỹ năng tự kiểm tra đánh giá cho bản thân, sinh viên cần bồi dưỡng them về: Khả năng đối chiếu kết luận của giáo viên và các ý kiến của các bạn với kết quả của bản thân để tự điều chỉnh sửa chữa hoặc hoàn thiện kết quả của mình đã tìm được. Khả năng đánh giá cách giải quyết vấn đề của giáo viên, của bạn bè và của mình từ đó chọn được cách giải quyết tốt nhất. Khả năng tự rút kinh nghiệm về phương pháp học tập của mình, từ đó luôn luôn tự điều chỉnh, hoàn thiện để ngày càng tiến bộ. Khả năng phát hiện ra những chỗ thiếu hụt về kiến thức, những sai lầm trong nhận thức… để từ đó tìm cách bổ sung, khắc phục. 4.3.3. Các điều kiện phục vụ tự học khác. Hoạt động tự học của sinh viên không thể thực hiện tốt nếu không đảm bảo các điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất: phòng học, trang thiết bị học tập, nguồn học liệu… Trong đó hệ thống nguồn học liệu đầy đủ về số lượng, phong phú về nội dung và chuẩn mực về chất lượng là một yêu cầu không thể thiếu trong hoạt động tự học của sinh viên. Nhận thức được vai trò quan trọng của yếu tố này, các nhà trường cần có kế hoạch để không ngừng cải thiện điều kiện cơ sở vật chất của mình như: - Củng cố, nâng cấp, mở rộng hệ thống phòng học, phòng thí nghiệm - thực hành - thực tập, thư viện; bám sát yêu cầu cúa các đề cương môn học để chuẩn bị các học liệu được coi là bắt buộc ghi trong đề cương môn học - Áp dụng các hình thức khen thưởng các cá nhân có thành tích học tập tốt, tổ chức các diễn đàn để sinh viên có điều kiện trao đổi phương pháp, kĩ năng tự học.- Tăng cường khả năng khai thác các tiện ích của mạng nội bộ, mở rộng nguồn tư liệu điện tử, thiết bị dạy học… bằng cách ứng dụng các thành tựu công nghệ thông tin hiện đại. Ngoài các điều kiện về cơ sở vật chất, khi xem xét các điều kiện phục vụ hoạt động tự học, các nhà quản lý cũng cần quan tâm tới các điều kiện phục vụ, thái độ phục vụ sinh viên của các bộ phận chuyên trách, các chính sách hỗ trợ của nhà trường để tạo cho sinh viên một môi trường học tập tốt nhất.  Kết luận: Hoạt động tự học của sinh viên đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình dạy - học đại học nói chung và đặc biệt cần thiết trong phương thức đào tạo theo tín chỉ. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả của hoạt động tự học cần phải có sự quản lý sát sao của mọi người liên quan đến hoạt động Phần V. Kết luận – Tồn tại và đề nghị. 5.1. Kết luận. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận và điều tra khảo sát đã được trình bày trong các chương, mục của báo cáo đề tài, chúng tôi rút ra một số kết luận sau: - Phương pháp tự học có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập của sinh viên trong môi trường giáo dục Đại học, nhất là đối với sinh viên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. - Hiện nay, đa số sinh viên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đều nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của tự học đối với sinh viên. Tuy nhiên trên thực tế mới chỉnh dừng lại ở mặt nhận thức, còn nhiều sinh viên chưa có kĩ năng tự học, thiếu nguồn tài liệu tham khảo, chưa dành nhiều thời gian cho việc tự học. - Phương pháp học tập (tự học) của sinh viên chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố, vì vậy cần điều chỉnh và áp dụng chúng một cách hợp lý vào việc tự học một cách linh hoạt và cụ thể. - Cần xây dựng kế hoạch học tập riêng cho mình, cho mỗi môn học, vào mỗi thời gian học (mỗi năm học, mỗi kỳ học) một cách phù hợp, có thời gian biểu học tập hợp lý theo từng giai đoạn cụ thể. - Thay đổi nhận thức và tâm lý tự học như thay đổi phương pháp học: học để hiểu, học để làm chứ không phải học thuộc lòng theo thói quen thời phổ thông chỉ để “qua môn học”. - Tự học có nghĩa bản thân mỗi sinh viên phải chủ động học chứ không trông chờ vào một sự tác động hay yếu tố chú quan nào khác. Chủ động tham khảo trước bài học, chủ động trao đổi với bạn bè, giảng viên để nắm bắt nội dung một cách tổng quan, đầy đủ và đúng hướng. Phải lập đề cương môn học như xây dựng dàn ý để từ đó hệ thống lại vấn đề chính giúp dễ dàng phát triển vấn đề và nắm rõ nội dung hơn. - Học đi đôi với hành, quá trình học tập đòi hỏi phải vận dụng lý thuyết vào trong thực tế, điều này đòi hỏi sinh viên cần phải có điều kiện thực hành những lý thuyết đã học như áp dụng lý thuyết để giải bài tập, xử lý tình huống… Lý thuyết là cái nền tảng, là hệ thống chung, để kiểm nghiệm cho thực tiễn. Vì vậy, việc hiểu và tiếp nhận lý thuyết để vận dụng vào thực tiễn đòi hỏi sinh viên cần nắm chắc và hiểu đúng, hiểu rõ, hiểu sâu lý thuyết. - Tự đánh giá kết quả: Mỗi sinh viên phải tự đánh giá được kết quả học tập – tự học của bản thân thong qua kết quả môn học, kiến thức tích lũy, không nên ỷ lại vào kết quả từ giảng viên. Điều chỉnh hợp lý hơn nếu kết quả chưa thực sự phù hợp. - Cần trang bị thêm các kỹ năng cơ bản về tin học, anh văn, các kỹ năng mềm khác. - Nguyên tắc đảm bảo việc tự học: Một vấn đề có tính khoa học bao giờ cũng được xây dựng trên những cơ sở, nguyên tắc nhất định việc tự học muốn bảo đảm tốt cần tuân thủ các nguyên tắc sau: Bảo đảm tính tự giáo dục: Trong thực tế, quá trình giáo dục luôn chứa đựng quá trình giáo dưỡng, do vậy mà trong công tác tự học của sinh viên, ngoài việc tự củng cố những tri thức cũ, lĩnh hội tri thức mới, mở rộng hiểu biết, người sinh viên từng bước tự hoàn thiện nhân cách của mình sao cho ngày càng gần với phẩm chất cao quý của những thầy cô giáo. Bảo đảm tính khoa học trong quá trình tự học: Bản thân quá trình tự học của sinh viên cũng là một quá trình "lao động khoa học" hết sức khó khăn, do vậy, phải đòi hỏi có tính khoa học. Việc bảo đảm tính khoa học trong công tác tự học sẽ đảm bảo được tính tự giáo dục, kích thích hứng thú học tập dẫn đến kết quả học tập như mong muốn. Đảm bảo "học đi đôi với hành": Đây là một cặp phạm trù có quan hệ biện chứng với nhau. Tự học không chỉ củng cố, mở rộng kiến thức thông thường mà quan trọng hơn là đưa những kiến thức ấy vào cuộc sống, "cọ sát" với thực tế để thu lượm được những kinh nghiệm thực tiễn sống động, bổ ích, từ đó giúp cho sinh viên trong những điều kiện quen thuộc cũng như mới mẻ đều có thể vận dụng đúng linh họat, sáng tạo những điều họ đã tự tiếp thu lĩnh hội được. Nâng cao dần đến mức tự giác, tích cực trong quá trình tự học: Nguyên tắc này sẽ trực tiếp quyết định đến kết quả học tập của sinh viên. Kế hoạch tự học có được thực hiện thường xuyên hay không là do yếu tố tự giác tích cực quyết định. Đảm bảo nâng cao dần và củng cố kỹ năng, kỹ xảo: Quá trình tự học không chỉ đơn thuần là quá trình tự hình thành tri thức mà nó còn là quá trình hoạt động thực tiễn, nâng cao, củng cố kỹ năng, kỹ xảo. Trên đây là 5 nguyên tắc cơ bản đảm bảo hiệu quả cho quá trình tự học của học sinh sinh viên, năm nguyên tắc này có quan hệ gắn bó với nhau, nguyên tắc này hỗ trợ cho nguyên tắc kia và đều nhằm mục đích bảo đảm tính tự giáo dục, tự đào tạo theo mục tiêu giáo dục của trường đại học. Trong thực tiễn tự học của bản thân, mỗi sinh viên cần thiết kế hợp lí khéo léo, khoa học những nguyên tắc trên, Hạn chế đến mức thấp nhất yếu tố ngoại cảnh không có lợi cho việc tự học. 5.2. Tồn tại. Do nguồn nhân lực còn hạn chế, đề tài không thể nghiên cứu sâu rộng hơn về vấn đề tự học và chỉ điều tra được ở 1 số lớp cụ thể, chưa đầy đủ hết khoa trong toàn trường nên tính khách quan chưa cao. 5.3. Đề nghị. - Nhà trường nên quan tâm hơn đến cơ sở vật chất phục vụ việc học tập cho sinh viên ngoài giờ lên lớp. - Phát động và yêu cầu giáo viên tiến hành đổi mới phương pháp giảng dạy với phương châm lấy người học làm trung tâm. - Tổ chức các chuyên đề, các buổi thảo luận, các buổi diễn đàn, giao lưu giữa giảng viên với sinh viên, giữa những cán bộ, những doanh nhân, những sinh viên cũ đã thành đạt với sinh viên đang học, đặc biệt sinh viên năm thứ nhất, giữa sinh viên năm đầu với sinh viên các khóa trên, giữa sinh viên các khoa với nhau… - Tổ chức giao lưu hoặc lồng ghép với các cuộc thi phát huy tinh thần tự học của sinh viên, giới thiệu những tấm gương tự học tiêu biểu. - Thay đổi phương pháp học truyền thống áp dụng “học đi đôi với hành”. Nâng cao, ứng dụng các kỹ năng mềm vào hoạt động tự học. Phần phụ lục PHỤ LỤC I PHIẾU ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TỰ HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN Nhằm mục đích nắm bắt những thông tin phản hồi từ chính các bạn sinh viên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên về vấn đề tự học theo mô hình đào tạo tín chỉ hiện nay, tìm hiểu các hình thức tự học của các bạn sinh viên, những khó khăn trong quá trình tự học cũng như cơ sở vật chất trong quá trình tự học, nhóm chúng tôi tiến hành điều tra việc tự học của các bạn sinh viên của trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Để cuộc điều tra đạt được kết quả tốt, xin bạn vui lòng cung cấp đủ thông tin một cách chân thực nhất vào phiếu câu hỏi sau. - Họ và tên của sinh viên:............................................................ - Lớp: .......................................................... - Kết quả học kì I của bạn đạt loại: ……………………………….. - Chỗ ở hiện nay: …………………………….................................. Bạn hãy khoanh tròn (hoặc đánh dấu X) vào phần trả lời mà bạn cho là đúng (điền vào chỗ trống ý kiến riêng của bạn): Phần 1: Nhận thức về vấn đề tự học: Câu 1: Theo bạn, việc tự học hiện nay là: Rất quan trọng. Quan trọng. Bình thường. Không quan trọng. Câu 2: Đào tạo theo mô hình tín chỉ đòi hỏi thời lượng tự học của sinh viên chiếm 2/3 so với giờ học trên lớp, theo bạn thời lượng tự học đó… a. Ít b. Bình thường c. Nhiều Câu 3: Ngoài giờ học trên lớp bạn thường dùng bao nhiêu thời gian cho việc tự học a. 1 tiếng c. 3 tiếng b. 2 tiếng d. 4 tiếng e. Từ 5 tiếng trở lên. Câu 4: Bạn có thực thực hiện kế hoạch học tập đã đề ra? a. Có b. Không c. Chỉ thực hiện được trong thời gian đầu. Câu 5: Mục đích học tập của bạn là… a. Học cho bố mẹ vui lòng b. Học để có bằng tốt ra trường c. Học để có thêm tri thức d. Học theo phong trào e. Khác Câu 6: Bạn thấy chỉ cần học cật lực trước kì thi thì có thể đạt kết quả cao? a. Đúng b. Sai Phần 2: Các hình thức tự học. STT Hình thức tự học Mức độ Thường xuyên Thỉnh thoảng Chưa bao giờ 1 Học nhóm 2 Đọc bài trước khi đến lớp 3 Trao đồi bài với giảng viên và các bạn khác 4 Lên thư viện học bài 5 Ghi chép bài cẩn thận 6 Tìm nơi yên tĩnh học bài 7 Sử dụng sơ đồ tư duy (mind mapping, SQR3, đọc nhanh, ghi nhận siêu tốc…) 8 Đọc thêm nhiều sách tham khảo, nâng cao ngoài giáo trình và sách thầy cô yêu cầu 9 Thường xuyên liên hệ thực tiễn 10 Vạch kế hoạch học tập trước mỗi kì, mỗi năm 11 Ôn lại kiến thức đã học Phần 3: Những khó khăn trong quá trình tự học. Câu 1: Bạn có bị lúng túng khi nhận thấy chương trình học tại trường đại học không giống với chương trình học tại trường THPT không ? a. Có b. Không Câu 2: Môi trường học tập của bạn có tốt không? a. Rất tốt. b. Rất tệ, có nhiều tiếng ồn… c. Tôi có thể tự khắc phục mọi môi trường. Câu 3: Bạn có hay bị mất tập chung trong quá trình tự học không ? a. Có b. Không c. Chỉ tập trung khi sắp thi Câu 4: Internet, phim ảnh, facebook, điện thoại… có ảnh hưởng nhiều đến việc học tập của bạn? a. Có. b. Không Câu 5: Bạn thấy lượng kiến thức trên lớp có phù hợp với bạn không? a. Ít b. Vừa phải c. Nhiều Câu 6: Theo bạn cơ sở vật chất của nhà trường có đáp ứng đủ cho quá trình tự học của bạn? a. Chưa b. Có Câu 7: Bạn có gặp khó khăn trong việc tìm tài liệu? Có b. Không Câu 8: Khi gặp những vấn đề khó khăn trong việc học bạn sẽ cố gắng hết sức, tìm mọi cách để tự giải quyết được vấn đề này? Đúng Nản chí ngay và không tiếp tục. PHẦN IV: Bạn hãy điền ý kiến của mình vào chỗ trống : Những khó khăn bạn hay gặp phải khi tự học ………………………………………………………………………………........................................................................…………………………………………………… ………………………..................................................................................................... ....................................................................................................................................... Để khắc phục những khó khăn trong quá trình tự học, theo bạn điều quan trọng là ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Phương pháp tự học mà bạn cho là hiệu quả: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Xin chân thành cảm ơn PHỤ LỤC 2 KẾT QUẢ KHẢO SÁT QUA PHIẾU ĐIỀU TRA Phần câu hỏi Câu hỏi Sinh viên năm 1 Sinh viên năm 2 Sinh viên năm 3 Phần I: Nhận thức của sinh viên về vấn đề tự học trong mô hình đào tạo tín chỉ Câu 1 a b c d Câu 2 a b c Câu 3 a b c d e Câu 4 a b c Câu 5 a b c d Câu 6 a b Phần III: Những khó khăn gặp phải trong quá trình tự học của sinh viên theo mô hình đào tạo tín chỉ. Câu 1 a b Câu 2 a b c Câu 3 a b c Câu 4 a b Câu 5 a b c Câu 6 a b Câu 7 a b Câu 8 a b Các tài liệu tham khảo