Những vấn đề pháp lý về phá sản doanh nghiệp(58 trang)
LỜI NÓI ĐẦU
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã khẳng định là “Xoá bỏ tập trung quan liêu, bao cấp, xây dựng cơ chế mới phù hợp với quy luật khách quan và với trình độ phát triển của nền kinh tế”.
Tại Điều 15, Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 đã khẳng định:“ Nhà nước phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.
Sự ra đời một cơ chế mới kéo theo sự phát triển của nhiều loại hình doanh nghiệp hoạt động kinh doanh trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhà nước xoá bỏ bao cấp, các doanh nghiệp phải tự hạch toán lo liệu mọi hoạt động kinh doanh của mình với sự cạnh tranh khắc nghiệt, với những biến động của nền kinh tế thị trường Luật phá sản ra đời là một hệ quả tất yếu của quá trình đổi mới đó.
Luật phá sản được Quốc hội thông qua ngày 30/12/1993 và có hiệu lực thi hành từ 01/7/1994. Luật ban hành nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp. Thực tiễn áp dụng Luật phá sản những năm qua góp phần tích cực vào việc sắp xếp lại hệ thống doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau. Tuy vậy trong quá trình vận dụng các quy định của pháp luật để giải quyết yêu cầu phá sản doanh nghiệp, đã bộc lộ khá nhiều vướng mắc, gây không ít khó khăn cho những người thực thi pháp luật. Một trong những nguyên nhân đó là Luật phá sản doanh nghiệp của nước ta chưa thật sự hoàn thiện, các văn bản hướng dẫn chưa đầy đủ, đảm bảo để giải quyết vấn đề nảy sinh trong thực tiễn. Nhằm góp phần hạn chế thiếu sót với mong muốn tìm hiểu sâu hơn về phá sản và pháp luật phá sản.
Vì vậy, em đã chọn đề tài “Những vấn đề pháp lý về phá sản doanh nghiệp”. Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề sau:
Chương I: Phá sản doanh nghiệp và pháp luật về phá sản doanh nghiệp.
Chương II: Những vấn đề pháp lý về phá sản doanh nghiệp.
Chương III: Thực trạng thi hành Luật phá sản doanh nghiệp và những kiến nghị nhằm hoàn thiện Luật phá sản doangh nghiệp Việt Nam.
Đây là một vấn đề còn mới mẻ, tài liệu tham khảo ít nhưng em đã cố gắng sử dụng và kết hợp các phương pháp nghiên cứu khác nhau. Tuy nhiên với trình độ còn hạn chế, kinh nghiệm nghiên cứu chưa nhiều nên không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế nhất định. Kính mong sự chỉ dẫn và đóng góp của thầy cô giáo và tất cả bạn bè đã giúp em tìm ra những nhược điểm của đề tài.
CHƯƠNG I
PHÁ SẢN DOANH NGHIỆP VÀ PHÁP LUẬT
PHÁ SẢN DOANH NGHIỆP
I.Phá sản doanh nghiệp:
1. Sự ra đời của khái niệm phá sản và phá sản doanh nghiệp:
Khi có sự cạnh tranh gay gắt giữa các chủ thể kinh doanh thì sự phát sinh phá sản là tất yếu, doanh nghiệp nào muốn tồn tại và phát triển thì phải đủ sức cạnh tranh với những cơ sở khác. Đòi hỏi này làm xuất hiện nhiều doanh nghiệp có bản lĩnh vượt lên nắm bắt các cơ hội chiếm lĩnh thị trường. Song bên cạnh đó là một bộ phận không nhỏ những doanh nghiệp yếu kém, làm ăn thua lỗ, nợ chồng chất mất khả năng thanh toán nợ đúng hạn; về thực chất đã lâm vào tình trạng phá sản.
Như vậy phá sản là hiện tượng khó tránh khỏi trong nền kinh tế thị trường và nó cũng không tồn taị trong cơ chế kế hoạch hoá tập chung, bởi vì trong điều kiện có bao cấp vấn đề cạnh tranh giữa các doanh nghiệp không bao giờ được đặt ra. Trước đây chúng ta thường phát động phong trào “Thi đua xã hội chủ nghĩa” song đây cũng chỉ là biện pháp khuyến khích đơn thuần không bắt buộc về hậu quả vật chất.
Trên thế giới phá sản xuất hiện rất sớm lịch sử đã ghi nhận phá sản được khai sinh từ thời cổ đại La Mã, danh từ Bankrupcy hay Baqueroute tức phá sản bắt nguồn từ chữ Ban Rotta của La Mã, có nghĩa là “chiếc ghế bị gãy”. Thời đó các thương gia của một thành phố thường hợp lại, người nào mất khả năng thanh toán thường bị bắt làm nô lệ để bán khấu trừ nợ hay phải bỏ trốn, do đó mất luôn quyền tham gia Đại hội các Thương gia và chiếc ghế dành cho người đó bị đem ra khỏi nơi hội họp. Tài sản của con nợ bị các chủ nợ xâu xé, giành
nợ của mỗi người. Giải pháp này được các chủ nợ đồng tình và cải tiến nâng lên thành Luật phá sản thời cổ đại La Mã.
Tại Châu Âu, thời Trung cổ, các quốc gia Châu Âu cũng ban hành Luật phá sản, lúc đầu chỉ áp dụng trong lĩnh vực thương nghiệp, sau đó được mở rộng ra nhiều lĩnh vực kinh doanh khác. Lúc đầu Luật phá sản có tính cách hình sự rõ rệt nhằm trừng trị các thương gia. Luật phá sản của Anh do vua Henry VIII ký vào năm 1542 đã đưa các con nợ vào trại giam. Tại Pháp các thương gia đã gian lận trong việc cung cấp hàng hoá cho quân đội gây ra một cuộc khủng hoảng tài chính làm nhiều thương gia bị khánh tận, chính Napoleon đã soạn thảo gấp bộ Luật thương mại, trong đó những tội danh phá sản được dự liệu ngay trong bộ luật.
Sự gắt gao của Luật phá sản đem lại thiệt hại cho chủ nợ, vì người thiếu nợ trước viễn cảnh của hình phạt đã cố ý che dấu tình trạng mất khả năng thanh toán của mình, cuối cùng khi không che dấu được thì bỏ trốn.
Do đó pháp luật phá sản sau này sửa đổi nhiều theo chiều hướng khoan dung hơn. Coi thương gia phá sản như một kẻ sa cơ thất thế nên đã có những quy định bảo vệ hợp pháp của cả con nợ lẫn chủ nợ. Chính vì vậy pháp chế phá sản hiện nay trên thế giới đều có xu hướng chung là cố gắng có thời gian để hồi vực lại doanh nghiệp mắc nợ.
Xuất phát từ điều kiện, hoàn cảnh cụ thể mỗi nước, mỗi quốc gia đều có Luật phá sản riêng với các nội dung được quy định phù hợp với đặc điểm của nước mình như: Phá sản Cộng hoà Liên bang Đức (1877), của Anh (1986), của Thuỵ Điển (1987), của Nam Tư (1989), của Nga (1992), của Singapore (1995).
Ở Việt Nam, dưới thời Pháp thuộc, pháp chế thương mại hoàn toàn du nhập từ bộ Luật thương mại của Pháp, năm 1864, triều đình Huế ban hành bộ Luật thương mại áp dụng trên lãnh thổ Trung kỳ 1944. Pháp luật phá sản áp dụng dưới chính quyền Sài Gòn cũ mang nặng dấu ấn pháp luật của người Pháp (Luật thương mại Pháp và Luật thương mại Trung phần), đến năm 1972 mới có Luật thương mại riêng, trong đó quy định về định chế khánh tận và tư pháp thanh toán, tuy nhiên việc áp dụng còn rất hạn chế.
Tại miền Bắc từ 1954 – 1975, vừa đấu tranh chống ngoại xâm nhằm thống nhất đất nước, vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội, tuy giai đoạn đầu còn duy trì hình thức công ty hợp danh, nhưng qua cải tạo xã hội chủ nghĩa còn hai thành phần kinh tế chủ yếu là sở hữu toàn dân và sở hưũ tập thể được quản lý theo cơ chế tập trung và bao cấp của Nhà nước, nên pháp luật lúc đó không có chế định phá sản.
Sau khi đất nước thống nhất nền kinh tế vẫn duy trì cơ chế quản lý tập trung quan liêu bao cấp nên cũng không có chế định về phá sản. Sau Đại hội Đảng VI nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường với cơ cấu kinh tế nhiều thành phần. Thừa nhận phá sản là hậu quả tất yếu của thị trường và phải được điều chỉnh bằng pháp luật. Ngày 30/12/1993 tại kỳ họp thứ 4 Quốc hội khoá IX đã thông qua Luật phá sản doanh nghiệp Việt Nam.
2. Khái niệm phá sản doanh nghiệp :
Ở nhiều nước hiện nay, do đặc điểm tình hình kinh tế xã hội của mỗi nước mà mỗi quốc gia có các quan niệm rộng hẹp khác nhau về khái niệm phá sản.
& Luật phá sản Australia năm 1966 quy định doanh nghiệp hay cá nhân bị tuyên bố phá sản là doanh nghiệp không thể thanh toán được các khoản nợ của mình và đang ở trong tình trạng tài chính bi đát khiến không có khả năng thanh toán nợ đến hạn.
& Luật phá sản Trung Quốc thi hành 1986, tại Điều 3 đã quy định: “Xí nghiệp thua lỗ nghiêm trọng vì quản lý kinh doanh không giỏi, không thể thanh toán các món nợ đến hạn, bị tuyên bố phá sản ”
& Pháp luật phá sản Pháp trước 1985 để định nghĩa một doanh nghiệp mất khả năng thanh toán nợ. Toà án thường nhận xét thấy tình trạng tài chính của doanh nghiệp đó đã lâm vào tình trạng nguy hại không có cách nào cứu chữa được. Vì vậy dù cho tài sản của doanh nghiệp có đủ để thanh toán tất cả các khoản nợ nhưng không có khả năng trả các món nợ chắc chắn đã đến hạn thì cũng bị coi là lâm vào tình trạng phá sản. Nói cách khác khi tất cả tiền và tài sản sẵn có của doanh nghiệp không đủ để trả nợ đến hạn thì doanh nghiệp mất khả năng thanh toán nợ.
& Luật phá sản cũ của Singapore năm 1985 quy đinh, đơn yêu cầu tuyên bố phá sản dựa trên một số tình trạng đặc biệt như chuyển tài sản doanh nghiệp cho người khác hưởng lời, có tạo ra các khoản chi mà pháp luật coi là bất hợp lý khi doanh nghiệp bị đề nghị phá sản, cố ý lẩn tránh hoặc trì hoãn nợ bằng cách bỏ trốn khỏi Singapore hoặc nằm lỳ ở nước ngoài, bỏ trốn khỏi nhà hoặc đóng cửa nhà, cửa hiệu, không kinh doanh để giấu mặt, con nợ bị toà án xét xử bằng cách tịch thu tài sản.
& Luật phá sản Vương quốc Anh quy định một doanh nghiệp mất khả năng thanh toán nợ khi có một chủ nợ số tiền trên 50 bảng đã:
- Gửi đơn đòi nợ sau 3 tuần doanh nghiệp đã không trả được hoặc không thương lượng xong với chủ nợ hay không tìm được các biện pháp bảo đảm cho số nợ.
- Có án lệnh hoặc doanh nghiệp trả nợ nhưng không thi hành được.
- Khiếu nại số nợ không xong.
& Tại Việt Nam khái niệm phá sản là vấn đề được bàn cãi rất nhiều trong quá trình soạn thảo luật doanh nghiệp. Có quan điểm cho rằng chỉ định nghĩa: “Doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản là doanh nghiệp mất khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn” quan điểm này có phần máy móc, phải có quy định về định lượng các khoản nợ không có khả năng thanh toán; quan điểm khác cho rằng ngoài mất khả năng thanh toán và còn phải mất khả năng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; có quan điểm cho rằng tình trạng phá sản là tình trạng doanh nghiệp gặp khó khăn hoặc bị thua lỗ trong hoạt động sản xuất kinh doanh đến mức tại thời điểm nào đó, tổng số nợ của doanh nghiệp lớn hơn tổng số giá trị tài sản của nó.
Những quan điểm trên đây có những quan điểm không phù hợp với điều kiện nước ta. Nếu lấy tiêu chí tổng số nợ đến hạn lớn hơn tổng số tài sản doanh nghiệp có mà tuyên bố phá sản thì sẽ tuyên bố phá sản tràn lan vì những doanh nghiệp rơi vào tình trạng này không nhất thiết là không hồi vực được, thông qua các biện pháp khất nợ, hoãn nợ, cải tiến quản lý sản xuất- kinh doanh, một doanh nghiệp có thể hồi vực được để vừa có thể thanh toán nợ và phát triển bình thường.
Nếu lấy tiêu chí doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản là doanh nghiệp mất khả năng thanh toán nợ đến hạn thì khá trìu tượng, vì không thanh toán được các khoản nợ đến hạn có thể chỉ có tính chất nhất thời trong một giai đoạn ngắn nào đó, quan niệm này chỉ bảo vệ quyền lợi của các chủ nợ, nhưng quyền lợi của doanh nghiệp mắc nợ không được bảo đảm.
Ngược lại nếu lấy tiêu chí bằng cách quy định về định lượng các khoản nợ không có khả năng thanh toán, trên thực tế sẽ khó áp dụng vì phụ thuộc số lượng nợ nhiều hay ít, phải so với cả quy mô, quá trình hoạt động của doanh nghiệp. Quy định tiêu chí này sẽ hạn chế quyền đệ đơn của các chủ nợ vì chủ nợ khó biết được tổng số mất khả năng thanh toán của con nợ là bao nhiêu.
Ở Anh, về vấn đề này đã phân biệt hai khái niệm khác nhau, đó là không có khả năng chi trả và phá sản. Doanh nghiệp không có khả năng chi trả là việc doanh nghiệp không có khả năng thoả mãn yêu cầu thanh toán nợ đến hạn cho các chủ nợ bằng tài sản hiện có. Việc doanh nghiệp không đủ khả năng chi trả hoàn toàn không phải lúc nào cũng có nghĩa là doanh nghiệp không đủ tài sản chi trả, vì có thể doanh nghiệp không đủ tài sản để chi trả nhưng bằng các khoản vay, doanh nghiệp có thể còn khả năng chi trả. Doanh nghiệp có thể không có khả năng chi trả nhưng không bị coi là phá sản. Doanh nghiệp không có khả năng chi trả không mang tính tạm thời mới là cơ sở cho việc tuyên bố phá sản doanh nghiệp.
Trên cơ sở tham khảo Luật phá sản của các nước vận dụng vào hoàn cảnh Việt Nam, thích hợp hơn cả là khái niệm phá sản doanh nghiệp căn cứ hai điều kiện:
& Điều kiện thứ nhất: Doanh nghiệp mất khả năng thanh toán nợ đến hạn.
& Điều kiện thứ hai: Hiện tượng mất khả năng thanh toán nợ đến hạn không phải là hiện tượng nhất thời mà đã lâm vào tình trạng trầm trọng.
Với ý nghĩa này, Luật phá sản doanh nghiệp Việt Nam đã được Quốc hội thông qua ngày 30/12/1993, có hiệu lực thi hành từ 01/07/1994 đưa ra khái niệm: “Doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản là doanh nghiệp gặp khó khăn hoặc bị thua lỗ trong hoạt động sản xuất kinh doanh sau khi đã áp dụng các biện pháp tài chính cần thiết mà vẫn mất khả năng thanh toán nợ đến hạn”. (Điều 2 Luật phá sản doanh nghiệp).
3. Dấu hiệu đánh giá doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản:
Phá sản là một hậu quả tất yếu của nền kinh tế thị trường, pháp luật Việt Nam đã phản ánh hiện tượng phá sản doanh nghiệp trong Điều 17 Luật doanh nghiệp tư nhân và Điều 24 Luật công ty ban hành cùng ngày 21/12/1990 (chưa sửa đổi) đã nêu: Luật công ty (hay Luật doanh nghiệp tư nhân) “gặp khó khăn hoặc bị thua lỗ trong hoạt động sản xuất kinh doanh đến mức tại một thời điểm tổng số trị giá các tài sản còn lại của công ty (hay doanh nghiệp tư nhân) lâm vào tình trạng phá sản”.
Nhưng sau ngày 30/12/1990, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật phá sản doanh nghiệp, thì định nghĩa trên đã được sửa đổi. Điều 2 Luật phá sản doanh nghiệp năm 1994 đã quy định rằng: “Doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản là doanh nghiệp gặp khó khăn hoặc bị thua lỗ trong hoạt động kinh doanh sau khi đã áp dụng các biện pháp tài chính cần thiết mà vẫn mất khả năng thanh toán nợ đến hạn”.
Như vậy cốt lõi của vấn đề phá sản là: “mất khả năng thanh toán nợ đến hạn” và khi xem xét trong luật ta thấy các dấu hiệu đã nêu ở Điều 2 Luật phá sản doanh nghiệp còn có các dấu hiệu sau đây:
1. Ba mươi ngày sau khi nhận được giấy đòi nợ đến hạn mà doanh nghiệp vẫn chưa thanh toán (Điều7 Luật phá sản doanh nghiệp).
2. Doanh nghiệp không trả được lương cho người lao động 3 tháng liên tiếp (Điều 8 Luật phá sản doanh nghiệp).
Tuy nhiên việc định nghĩa các số nợ đến hạn còn là điều khó khăn, chẳng hạn nếu doanh nghiệp mắc nợ vì vi phạm một điều kiện nào đó với chủ nợ nên khi chưa đến hạn thì xếp nợ này là loại đến hạn hay không? Bản án Toà đã cho phép doanh nghiệp mắc nợ được trả nợ làm nhiều phân kỳ, việc không trả đúng hạn một phần nợ hay phân kỳ thứ nhất có làm cho toàn thể khoản nợ phải trả trở thành nợ đến hạn hay không?
Đối với trường hợp nợ lương của người lao động. Luật không nói rõ trường hợp doanh nghiệp chỉ có khả năng trả một phần lương cho người lao động trong ba tháng liên tiếp thì giải quyết ra sao, điều này được giải thích tại Khoản 1 Điều 3 Nghị định 189/CP ngày 23/12/1994 của Chính phủ, hướng dẫn thi hành Luật phá sản doanh nghiệp, là doanh nghiệp dù chỉ trả một phần lương trong ba tháng liên tiếp vẫn bị coi là mất khả năng thanh toán nợ đến hạn. Dù Nghị định chỉ nói đến khoản nợ lương, tuy nhiên cần phải hiểu các khoản nợ, ngoài lương ra thì các khoản mang tính phụ cấp kể cả các lợi ích khác như bảo hiểm xã hội, trợ cấp thôi việc, tiền thưởng đã được quy định trong thoả ước lao động đều được xem như là nợ lương.
Cũng theo Nghị định 189/CP, điều quan trọng cần phải xem xét là việc không trả đủ lương cho người lao động chỉ được xem là dấu hiệu doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản khi việc không trả đủ lương là hậu quả của việc doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ trong hai năm liên tiếp (Điều 3 Nghị đinh 189/CP).
56 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2513 | Lượt tải: 3
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Những vấn đề pháp lý về phá sản doanh nghiệp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
hiÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó b¶o ®¶m toµn tµi s¶n doanh nghiÖp m¾c nî.
- Ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
- Tæ chøc vµ chñ tr× Héi nghÞ chñ nî.
- Tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n, nÕu ph¸t hiÖn cã dÊu hiÖu ph¹m téi, thÈm ph¸n sÏ göi hå s¬ cho ViÖn kiÓm s¸t cïng cÊp ®Ó khëi tè h×nh sù.
Trong khi tiÕn hµnh nhiÖm vô cña m×nh, tËp thÓ thÈm ph¸n hay thÈm ph¸n phô tr¸ch cã thÓ ra nh÷ng quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn quyÒn h¹n cña m×nh ®· ®îc quy ®Þnh trong luËt. LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ViÖt Nam t¹i §iÒu 40 chØ quy ®Þnh viÖc khiÕu n¹i, kh¸ng nghÞ ®èi víi quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n sÏ do Toµ phóc thÈm Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao cøu xÐt, riªng ®èi víi c¸c khiÕu n¹i vÒ danh s¸ch chñ nî sÏ do thÈm ph¸n phô tr¸ch viÖc ph¸ s¶n xem xÐt. Nh vËy c¸c quyÕt ®Þnh kh¸c cña thÈm ph¸n lµ cã hiÖu lùc thi hµnh ngay vµ chñ nî lÉn doanh nghiÖp m¾c nî ph¶i chÊp hµnh mµ kh«ng cã khiÕu n¹i g× c¶.
3. Thµnh lËp Tæ qu¶n lý tµi s¶n:
Qu¶n lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp bÞ l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n mµ LuËt ph¸ s¶n c¸c níc ®Òu ®Ò cËp tíi. Môc ®Ých cña viÖc qu¶n lý tµi s¶n lµ nh»m tr¸nh viÖc tÈu t¸n, thÊt tho¸t tµi s¶n, b¶o ®¶m quyÒn lîi cña c¸c chñ nî khi doanh nghiÖp bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n.
LuËt ph¸ s¶n cña c¸c níc ®Òu cã ®iÒu kho¶n quy ®Þnh vÒ ngêi qu¶n lý tµi s¶n. Tuy nhiªn, do ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi cña c¸c níc kh¸c nhau nªn ph¸p luËt quy ®Þnh c¬ cÊu tæ chøc còng nh vÞ trÝ, vai trß cña c¸c c¬ quan nµy lµ kh¸c nhau:
Thø nhÊt: VÒ thêi ®iÓm cö nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n.
§a sè c¸c níc quy ®Þnh viÖc cö nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n ®îc b¾t ®Çu khi cã quyÕt ®Þnh më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp (LuËt ph¸ s¶n cña Nam T, Thuþ §iÓn…). Cã níc quy ®Þnh viÖc cö nh©n viªn qu¶n lý t¹m thêi trong kho¶ng thêi gian tõ khi cã ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n tíi khi cã quyÕt ®Þnh më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n (LuËt ph¸ s¶n cña Anh).
Thø 2: VÒ ®èi tîng cã quyÒn chØ ®Þnh nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n.
PhÇn lín c¸c níc ®Òu quy ®Þnh quyÒn nµy thuéc toµ ¸n (Ph¸p, §øc, Thuþ Sü, Malayxia…) còng cã níc nÕu héi nghÞ chñ nî kh«ng chÊp nhËn qu¶n lý viªn do héi nghÞ chñ nî bÇu (LuËt ph¸ s¶n cña ESTland). LuËt ph¸ s¶n cña Anh, Mü quy ®Þnh chñ nî cã quyÒn cö ngêi qu¶n lý tµi s¶n.
Thø 3: VÒ sè lîng nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n.
Cã níc quy ®Þnh chØ cã mét nh©n viªn ®øng ra qu¶n lý tµi s¶n (LuËt ph¸ s¶n óc, Nga). Theo bé luËt th¬ng m¹i Sµi Gßn 1972 th× sè qu¶n tµi viªn cã thÓ thay ®æi trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ph¸ s¶n nhng kh«ng nhiÒu h¬n 3 ngêi. Còng cã níc nh Hunggari ®· quy ®Þnh mét tËp thÓ cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp ph¸ s¶n.
Thø 4: VÒ vÞ trÝ, vai trß, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n.
LuËt ph¸ s¶n cña nhiÒu níc quy ®Þnh cho nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n cã quyÒn h¹n rÊt lín. LuËt ph¸ s¶n Mü quy ®Þnh nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n lµ ngêi thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. LuËt ph¸ s¶n óc quy ®Þnh, Toµ ¸n chØ ®Þnh mét nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n sau khi cã sù tho¶ thuËn cña ngêi ®ã víi c¸c chñ nî, nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n cã quyÒn h¹n rÊt lín, hä tham gia tè tông mét c¸ch ®éc lËp vµ kh«ng lÖ thuéc vµo thÈm ph¸n khi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt kinh doanh.
Bªn c¹nh ®ã mét sè níc, Tæ qu¶n lý tµi s¶n chØ cã chøc n¨ng lµ kiÓm tra vµ gi¸m s¸t tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®Î ng¨n chÆn vµ lo¹i trõ nh÷ng hµnh vi nh»m tÈu t¸n tµi s¶n cña doanh nghiÖp (LuËt ph¸ s¶n Hunggary).
Nh vËy mÆc dï cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau nhng LuËt ph¸ s¶n cña c¸c níc ®Òu thÓ hiÖn vai trß quan träng cña nh©n viªn qu¶n lý tµi s¶n, coi ®ã lµ mét chñ thÓ kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ph¸ s¶n.
ë ViÖt Nam xuÊt ph¸t tõ hoµn c¶nh thùc tÕ cña ®Êt níc LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®· quy ®Þnh tæ qu¶n lý tµi s¶n ®îc thµnh lËp cïng víi quyÕt ®Þnh më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n.
§iÒu 15 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ §iÒu 17 NghÞ ®Þnh 189/CP ngµy 23/12/1994 th× thµnh phÇn Tæ qu¶n lý tµi s¶n bao gåm:
a. Mét c¸n bé Toµ kinh tÕ cÊp tØnh, do Ch¸nh toµ kinh tÕ cïng cÊp chØ ®Þnh lµm tæ trëng.
b. Mét chÊp hµnh viªn cña phßng thi hµnh ¸n cÊp tØnh do trëng phßng ph©n c«ng.
c. Chñ nî cã sè nî nhiÒu nhÊt.
d. Mét ®¹i diÖn cho doanh nghiÖp m¾c nî do ®¹i diÖn hîp ph¸p cña doanh nghiÖp, chñ doanh nghiÖp t nh©n, chñ doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi do Héi ®ång qu¶n trÞ cö.
e. Mét ®¹i diÖn Së Tµi chÝnh, do gi¸m ®èc së Tµi chÝnh cö.
f. Mét ®¹i diÖn ng©n hµng Nhµ níc cÊp tØnh, do gi¸m ®èc ng©n hµng ®ã cö.
Vµ tuú trêng hîp cô thÓ, Ch¸nh toµ kinh tÕ cã thÓ mêi thªm mét sè chuyªn gia kh¸c tham gia tæ qu¶n lý tµi s¶n (§iÒu 17 NghÞ ®Þnh 189/CP ngµy 23/12/1994).
Thµnh viªn tæ qu¶n lý tµi s¶n cã thÓ mêi tham gia cïng mét lóc 3 tæ qu¶n lý tµi s¶n vµ cã thÓ tõ chèi sù chØ ®Þnh nÕu cã lý do chÝnh ®¸ng. Thµnh viªn tæ qu¶n lý tµi s¶n chÞu sù ®iÒu hµnh cña tæ trëng tæ qu¶n lý tµi s¶n vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña thÈm ph¸n. Ch¸nh toµ kinh tÕ cã thÓ b¸c bá thµnh viªn do Héi nghÞ chñ nî ®Ò cö, nÕu cã lý do chÝnh ®¸ng vµ trong vßng 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®îc th«ng b¸o nµy. Héi nghÞ chñ nî ph¶i chän ngêi kh¸c ®¹i diÖn. NÕu cã khiÕu n¹i sÏ do Ch¸nh toµ ¸n nh©n d©n cÊp tØnh quyÕt ®Þnh.
NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña tæ qu¶n lý tµi s¶n ®îc quy ®Þnh chi tiÕt t¹i NghÞ ®Þnh 189/CP vµ C«ng v¨n 457/KHXX ngµy 21/7/1994 cña Toµ nh©n d©n tèi cao nh sau:
Tæ qu¶n lý tµi s¶n cã nhiÖm vô gi¸m s¸t, kiÓm tra ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp tõ khi cã quyÕt ®Þnh më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp cô thÓ lµ:
- LËp b¶ng kª toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp.
- Gi¸m s¸t, kiÓm tra viÖc qu¶n lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp, trong trêng hîp cÇn thiÕt, cã quyÒn ®Ò nghÞ thÈm ph¸n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi ®Ó b¶o toµn doanh nghiÖp.
- TËp hîp danh s¸ch chñ nî vµ sè nî ph¶i tr¶ cho tõng chñ nî, danh s¸ch ngêi m¾c nî doanh nghiÖp.
Thùc chÊt tæ qu¶n lý tµi s¶n lµ ngêi duy nhÊt thay mÆt cho Toµ ¸n thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t viÖc chñ doanh nghiÖp qu¶n lý tµi s¶n còng nh gi¸m s¸t toµn bé ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp tõ giai ®o¹n më thñ tôc ph¸ s¶n cho ®Õn giai ®o¹n tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. C¸c chøc n¨ng vµ nhiÖm vô ®· ®îc cô thÓ ho¸ trong NghÞ ®Þnh 189/CP vµ quy chÕ lµm viÖc cña tæ qu¶n lý tµi s¶n.
Nh vËy ®Æc ®iÓm thø 2 cña tæ qu¶n lý tµi s¶n ë ViÖt Nam lµ kh¸c víi quy ®Þnh cña mét sè níc, tæ qu¶n lý tµi s¶n cña ta kh«ng tham gia gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng ®ã. Ho¹t ®éng nµy vÉn do nh÷ng ngêi ®øng ®Çu doanh nghiÖp ®iÒu hµnh. Tæ qu¶n lý tµi s¶n chØ lµm nhiÖm vô gi¸m s¸t, kiÓm tra qu¸ tr×nh ®ã. Së dÜ ph¶i quy ®Þnh nh vËy lµ v× chóng ta cha cã ®iÒu kiÖn nhÊt thiÕt lµ c¸c thµnh viªn tæ qu¶n lý tµi s¶n cha cã ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô ®Ó cã thÓ ®øng ra qu¶n lý tµi s¶n, võa qu¶n lý ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thay cho ngêi ®øng ®Çu doanh nghiÖp.
IV.Hoµ gi¶i vµ gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp – Héi nghÞ chñ nî.
1.Hoµ gi¶i vµ gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp:
Tuú theo mçi níc mµ viÖc x©y dùng ph¬ng ¸n hoµ gi¶i giao cho c¸c ngêi kh¸c nhau, t¹i Anh – Mü nhiÖm vô ®ã cã thÓ giao cho Toµ ¸n bæ nhiÖm hay do doanh nghiÖp hoÆc c¸c chñ nî ®Ò cö nhng ph¶i ®îc Toµ ¸n chÊp nhËn.
T¹i Trung Quèc, viÖc ®iÒu chØnh vèn do ngµnh chñ qu¶n cÊp trªn cña hä chñ tr× vµ ®a ra Héi nghÞ chñ nî ®Ó th¬ng lîng.
T¹i ViÖt Nam, ph¸ s¶n lµ mét hiÖn tîng kinh tÕ x· héi phøc t¹p liªn quan ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò cña ®êi sèng x· héi, do ®ã c¶ chñ nî, con nî vµ ngêi lao ®éng ®Òu kh«ng muèn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao kh¾c phôc ®îc c¸c hËu qu¶ cña ph¸ s¶n vµ xö lý vÊn ®Ò ph¸ s¶n mét c¸ch cã lîi nhÊt cho c¸c bªn cã liªn quan. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, LuËt ph¸ s¶n hiÖn ®¹i cã sù thay ®æi lín so víi tríc kia. NÕu nh tríc ®©y, mçi khi Toµ ¸n nhËn ®îc ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n, xÐt thÊy cã ®ñ chøng cø th× toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh ph¸ s¶n ngay. Ngµy nay, ngêi ta thÊy r»ng hiÖn tîng doanh nghiÖp “l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n” lµ mét hiÖn tîng phæ biÕn, rÊt dÔ x¶y ra, nÕu cø cã mét dÊu hiÖu ngõng thanh to¸n lµ tuyªn bè ph¸ s¶n ngay th× kh«ng cã lîi cho chñ nî, con nî vµ ngêi lao ®éng. V× vËy viÖc tËp trung c¸c biÖn ph¸p ®Ó cøu doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò ®îc mäi ngêi quan t©m. §Ó gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò nµy, LuËt ph¸ s¶n cña hÇu hÕt c¸c níc ®Òu ®a ra qu¸ tr×nh ph¸ s¶n tiÒm n¨ng:
- Giai ®o¹n tríc gäi lµ giai ®o¹n ph¸ s¶n tiÒm n¨ng:
Trong giai ®o¹n nµy chñ nî, con nî vµ Nhµ níc (®¹i diÖn lµ toµ) t×m mäi c¸ch ®Ó kh«i phôc l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã khi nhËn ®îc ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp m¾c nî hoÆc ®¬n xin ph¸ s¶n cña con nî. Toµ ¸n cha cho tuyªn bè ph¸ s¶n ngay, mµ cßn ®Ó l¹i mét thêi gian “®Öm” nh»m t¹o c¬ héi phôc håi l¹i doanh nghiÖp b»ng c¸ch tæ chøc l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¶i t¹o bé m¸y l·nh ®¹o, qu¶n lý doanh nghiÖp. Giai ®o¹n nµy ë ViÖt Nam gäi lµ giai ®o¹n hoµ gi¶i vµ c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Thêi gian phôc håi doanh nghiÖp dµi hay ng¾n phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cô thÓ mçi níc. Trong thêi gian nµy, LuËt ph¸ s¶n cña nhiÒu níc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp bÞ m¾c nî ®îc ho·n thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n ( kÓ c¶ thuÕ) ®Ó tËp trung cè g¾ng vµo phôc håi s¶n xuÊt kinh doanh.
ViÖc t¹o ra c¬ héi còng nh viÖc t×m ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ng¨n chÆn ph¸ s¶n lµ mét ®iÒu rÊt cÇn thiÕt, xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých nh vËy, LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· quy ®Þnh c¬ chÕ hoµ gi¶i vµ t¸i tæ chøc l¹i doanh nghiÖp khi doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. V× thÕ, khi ph¸t hiÖn doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, Toµ ¸n kh«ng ra quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n ngay mµ chØ ra quyÕt ®Þnh më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. ThÈm ph¸n ph¶i yªu cÇu chñ doanh nghiÖp hoÆc ®¹i diÖn hîp ph¸p cña doanh nghiÖp x©y dùng ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i kinh doanh. Ph¬ng ¸n hoµ gi¶i ph¶i cã biÖn ph¸p, kÕ ho¹ch cô thÓ vµ lÞch tr¶ nî cho c¸c chñ nî, tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng (§iÒu 20).
§iÒu nµy cho thÊy, ph¸p luËt níc ta ®· gi¶i quyÕt theo híng tÝch cùc, c¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh vµ tho¸t ra khái nguy c¬ ph¸ s¶n. Trªn c¬ së ®ã, chñ doanh nghiÖp thÊy ®îc sai lÇm cña m×nh, rót kinh nghiÖp ®Ó kinh doanh tèt h¬n.
Néi dung cña ph¬ng ¸n hoµ gi¶i doanh nghiÖp bao gåm:
+ C¸c kiÕn nghÞ vÒ ho·n nî, gi¶m nî, xo¸ nî, b¶o l·nh nî vµ c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n cña doanh nghiÖp.
+ C¸c biÖn ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh, tæ chøc l¹i bé m¸y, s¾p xÕp l¹i lao ®éng c¶i tiÕn qu¶n lý, hoµn thiÖn ®æi míi c«ng nghÖ vµ c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt kh¸c, trong ®ã nªu râ thêi h¹n vµ kÕ ho¹ch thùc hiÖn cô thÓ.
Ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ t¸i tæ chøc l¹i doanh nghiÖp ®îc nªu ra t¹i Héi nghÞ chñ nî vµ ®îc th«ng qua khi cã qu¸ nöa sè chñ nî ®¹i diÖn cho Ýt nhÊt 2/3 tæng sè nî kh«ng cã b¶o ®¶m nhÊt trÝ, sau khi th«ng qua ph¶i cã sù phª chuÈn cña toµ ¸n th× ph¬ng ¸n hoµ gi¶i míi cã gi¸ trÞ thi hµnh.
Thêi gian tæ chøc l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m¾c nî do Héi nghÞ chñ nî ra quyÕt ®Þnh nhng kh«ng ®îc qu¸ hai n¨m kÓ tõ ngµy Héi nghÞ chñ nî th«ng qua ph¬ng ¸n hoµ gi¶i. §©y chÝnh lµ kho¶ng thêi gian cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c kh¶ n¨ng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong thêi gian nµy nÕu doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh theo tho¶ thuËn vµ kh«ng cã khiÕu n¹i cña c¸c chñ nî ®Õn toµ ¸n, doanh nghiÖp ®· trë l¹i ho¹t ®éng b×nh thêng, kinh doanh cã l·i vµ t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n kh«ng cßn n÷a th× chñ doanh nghiÖp cã quyÒn ®Ò nghÞ thÈm ph¸n ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ viÖc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
Ngîc l¹i, nÕu trong thêi gian tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ doanh nghiÖp vÉn lµm ¨n thua lç, c«ng viÖc s¶n xuÊt kinh doanh tr× trÖ vµ vÉn kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n th× c¸c chñ nî cã quyÒn yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
Tãm l¹i: Hoµ gi¶i vµ gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i s¶n xuÊt kinh doanh lµ tr×nh tù kh«ng thÓ thiÕu, lµ giai ®o¹n b¾t buéc trong qu¸ tr×nh xö lý ph¸ s¶n, lµ ph¬ng ¸n h÷u hiÖu nhÊt t¹o c¬ héi më ®êng cho doanh nghiÖp tho¸t ra khái nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n. Hoµ gi¶i vµ gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng lµ kho¶ng thêi gian thö th¸ch cÇn thiÕt ®Ó quyÕt ®Þnh sè phËn mét doanh nghiÖp.
2. Héi nghÞ chñ nî:
Héi nghÞ chñ nî lµ tæ chøc duy nhÊt cña c¸c chñ nî ®îc thµnh lËp ®Ó gi¶i quyÕt mét c¸ch tËp thÓ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn lîi Ých cña hä.
Trong vô kiÖn d©n sù, kinh tÕ, nguyªn ®¬n lµm ®¬n yªu cÇu toµ ¸n b¶o vÖ c¸c quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh, toµ ¸n chØ gi¶i quyÕt cho c¸ nh©n cã ®¬n yªu cÇu nµy vµ thi hµnh ¸n vÒ phÇn tµi s¶n còng chØ riªng cho c¸ nh©n nguyªn ®¬n nµy, dï thùc tÕ bÞ ®¬n cã rÊt nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c ®Õn h¹n mµ cha ®îc tr¶, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n nµy ®Òu muèn ®ßi nî ph¶i nép ®¬n yªu cÇu vµ toµ ¸n gi¶i quyÕt yªu cÇu nµy mét c¸ch riªng lÎ, nÕu tµi s¶n cña bÞ ®¬n ®îc thanh to¸n hÕt, c¸c nguyªn ®¬n sau nµy sÏ bÞ t¹m ®×nh chØ thi hµnh ¸n mÆc dï sè nî ®· ®îc toµ ¸n x¸c nhËn trong mét b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Tr¸i l¹i trong thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp thñ tôc tiÕn hµnh theo mét ph¬ng thøc hoµn toµn kh¸c, kÓ c¶ trong giai ®o¹n thanh to¸n tµi s¶n doanh nghiÖp ®Ó tr¶ nî. TÊt c¶ c¸c chñ nî kh«ng ph©n biÖt nî d©n sù, nî kinh tÕ, nî Nhµ níc , nÕu ®· göi giÊy ®ßi nî ®Òu ®îc tËp hîp chung l¹i thµnh mét tæ chøc gäi lµ Héi nghÞ chñ nî. Héi nghÞ chñ nî nµy sÏ quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò chÝnh mµ ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Æt ra.
Trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy khãa sæ s¸ch chñ nî, thÈm ph¸n phô tr¸ch viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp sÏ triÖu tËp vµ chñ tr× Héi nghÞ chñ nî. §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c chñ nî, giÊy triÖu tËp tham gia Héi nghÞ chñ nî ph¶i ®îc göi cho c¸c chñ nî trong danh s¸ch chñ nî vµ nh÷ng ngêi tham gia héi nghÞ 15 ngµy tríc khi khai m¹c héi nghÞ, kÌm theo giÊy triÖu tËp vµ b¶n sao ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
ViÖt Nam Héi nghÞ chñ nî lµ mét tæ chøc duy nhÊt cña c¸c chñ nî tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt mét c¸ch tËp thÓ, c«ng b»ng lîi Ých cña hä. Vai trß trung t©m trong vô ph¸ s¶n thuéc vÒ toµ ¸n. Héi nghÞ chñ nî chØ cã quyÒn xem xÐt, th«ng qua c¸c biÖn ph¸p cøu v·n doanh nghiÖp m¾c nî hoÆc th¶o luËn vµ kiÕn nghÞ ph¬ng ¸n ph©n chia tµi s¶n trong trêng hîp kh«ng cã ph¬ng ¸n hoµ gi¶i hoÆc ph¬ng ¸n hoµ gi¶i kh«ng th«ng qua ®îc. Héi nghÞ chñ nî kh«ng ph¶i lµ chñ nî cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp hay kh«ng hoÆc ph©n chia tµi s¶n cña doanh nghiÖp m¾c nî nh thÕ nµo.
Thµnh phÇn cña Héi nghÞ chñ nî gåm cã:
- C¸ nh©n, doanh nghiÖp, tæ chøc cã tªn trong danh s¸ch chñ nî hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn b»ng v¨n b¶n ®Òu lµ thµnh viªn cña Héi nghÞ chñ nî.
- Ngêi b¶o l·nh sau khi ®· tr¶ nî thay cho doanh nghiÖp m¾c nî th× trë thµnh chñ nî cã b¶o ®¶m, cã quyÒn vµ nghÜa vô nh c¸c chñ nî kh«ng cã b¶o ®¶m kh¸c.
- §¹i diÖn c«ng ®oµn hay ®¹i diÖn ngêi lao ®éng n¬i cha cã tæ chøc c«ng ®oµn. NÕu ®¹i diÖn c«ng ®oµn hay ®¹i diÖn ngêi lao ®éng kh«ng nép ®¬n yªu cÇu gi¶i quyÕt tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, vÉn ®îc tham gia Héi nghÞ chñ nî nhng kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt.
Chñ doanh nghiÖp t nh©n, chñ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t 100% níc ngoµi n¬i kh«ng cã thµnh lËp héi ®ång Qu¶n trÞ hoÆc ®¹i diÖn hîp ph¸p cña doanh nghiÖp ph¶i cã mÆt, nÕu cã lý do chÝnh ®¸ng cã thÓ uû quyÒn cho ngêi kh¸c b»ng v¨n b¶n. Trêng hîp chñ doanh nghiÖp t nh©n bÞ chÕt th× ngêi thõa kÕ hîp ph¸p thay mÆt cho chñ doanh nghiÖp tham gia Héi nghÞ chñ nî.
Héi nghÞ chñ nî chØ hîp lÖ khi cã sù tham gia cña qu¸ nöa sè chñ nî ®¹i diÖn cho Ýt nhÊt 2/3 tæng sè nî kh«ng b¶o ®¶m. NÕu kh«ng ®ñ sè tham gia hoÆc ®a sè chñ nî cã mÆt t¹i héi nghÞ biÓu quyÕt ho·n héi nghÞ th× Héi nghÞ chñ nî sÏ ®îc ho·n nî cã mÆt t¹i Héi nghÞ biÓu quyÕt ho·n Héi nghÞ th× Héi nghÞ chñ nî sÏ ®îc ho·n mét lÇn. Héi nghÞ chñ nî lÇn sau chØ ®îc coi lµ hîp lÖ khi cã sù tham gia cña sè chñ nî ®¹i diÖn cho Ýt nhÊt 2/3 tæng sè nî kh«ng cã b¶o ®¶m.
QuyÕt ®Þnh th«ng qua ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i kinh doanh cña doanh nghiÖp ë héi nghÞ nµy, chØ cã gi¸ trÞ ph¸p lý khi ®îc sù chÊp thuËn cña sè chñ nî ®¹i diÖn cho Ýt nhÊt 2/3 sè nî kh«ng cã b¶o ®¶m th«ng qua. Trêng hîp héi nghÞ häp lÇn thø 2 th× ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i kinh doanh cña doanh nghiÖp ë héi nghÞ nµy chØ cã gi¸ trÞ ph¸p lý khi ®îc sù chÊp thuËn cña sè chñ nî ®¹i diÖn cho Ýt nhÊt 2/3 sè nî kh«ng cã b¶o ®¶m cña c¸c chñ nî cã mÆt t¹i héi nghÞ chñ nî th«ng qua.
V. Tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp:
1. QuyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp:
§iÒu 36 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®· Ên ®Þnh thÈm ph¸n ra quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp trong 6 trêng hîp:
1. Doanh nghiÖp kh«ng cã ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2. Chñ nî hoÆc ®¹i biÓu hîp ph¸p cña doanh nghiÖp kh«ng cã mÆt t¹i Héi nghÞ chñ nî ®Ó tr×nh bµy ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ tr¶ lêi c¸c vÊn ®Ò do Héi nghÞ chñ nî ®Æt ra.
3. Ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng ®îc Héi nghÞ chñ nî th«ng qua.
4. Trong h¹n tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp vi ph¹m nghiªm träng nh÷ng tho¶ thuËn t¹i Héi nghÞ chñ nî vµ c¸c chñ nî yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n.
5. HÕt thêi h¹n tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh mµ doanh nghiÖp vÉn kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ c¸c chñ nî yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
6. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt viÖc ph¸ s¶n mµ chñ doanh nghiÖp bá trèn hoÆc bÞ chÕt vµ ngêi thõa kÕ tõ chèi thõa kÕ hoÆc kh«ng cã ngêi thõa kÕ.
Ngoµi 6 trêng hîp nªu trªn, §iÒu 14 Kho¶n 3 NghÞ ®Þnh 189/CP cßn nªu thªm mét trêng hîp n÷a.
Trong thêi h¹n thùc hiÖn ph¬ng ¸n tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, nÕu xÐt thÊy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc ph¬ng ¸n hoµ gi¶i vµ c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc l¹i ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ®Ò nghÞ toµ ¸n tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp cña chÝnh m×nh.
Trêng hîp viÖc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp do tËp thÓ 3 thÈm ph¸n phô tr¸ch th× khi ra quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n, tËp thÓ thÈm ph¸n ph¶i th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh theo ®a sè.
LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp kh«ng nãi râ khi x¶y ra mét trong nh÷ng trêng hîp nªu trªn thÈm ph¸n phô tr¸ch viÖc tuyªn bè ph¸ s¶n ph¶i lµm g× vµ trong thêi h¹n bao nhiªu l©u. Nhng c¨n cø quyÒn h¹n, nhiÖm vô cña thÈm ph¸n phô tr¸ch viÖc tuyªn bè ph¸ s¶n vµ nhiÖm vô quyÒn h¹n cña Héi nghÞ chñ nî t¹i §iÒu 20, Kho¶n 2 §iÒu 24 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, th× thÈm ph¸n ph¶i triÖu tËp Héi nghÞ chñ nî vµ ®Ó cho Héi nghÞ chñ nî th¶o luËn vµ kiÕn nghÞ víi thÈm ph¸n vÒ viÖc ph©n chia gi¸ trÞ tµi s¶n cßn l¹i cña doanh nghiÖp, dÜ nhiªn thÈm ph¸n ph¶i chñ tr× héi nghÞ ®Ó híng dÉn ph¬ng thøc ph©n chia gi¸ trÞ tµi s¶n cßn l¹i cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp l¹i kh«ng quy ®Þnh trong trêng hîp nµy Héi nghÞ chñ nî ph¶i cã tæng sè bao nhiªu chñ nî, ®¹i diÖn cho bao nhiªu tæng sè nî vµ c¸c lo¹i chñ nî nµo cã quyÒn biÓu quyÕt.
Ph¬ng thøc ph©n chia tµi s¶n doanh nghiÖp, kh¸c víi trêng hîp Héi nghÞ chñ nî häp trong giai ®o¹n më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, §iÒu 29,30,31 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®· quy ®Þnh râ, lo¹i chñ nî nµo ®îc biÓu quyÕt vµ bao nhiªu chñ nî, ®¹i diÖn cho bao nhiªu tæng sè nî.
ViÖc quy ®Þnh nµy lµ cÇn thiÕt v× ph¬ng thøc ph©n chia tµi s¶n cña doanh nghiÖp sÏ liªn quan ®Õn c¸c chñ nî cã b¶o ®¶m v× trong thêi gian nµy viÖc quy ®Þnh gi¸ tµi s¶n ®· cÇm cè, thÕ chÊp cho c¸c chñ nî cha thùc hiÖn, h¬n n÷a luËt kh«ng quy ®Þnh cô thÓ nh÷ng tµi s¶n ®¶m b¶o cã mãn nî ®îc thanh to¸n b»ng c¸ch nµo, b¸n ®Êu gi¸ lÊy tiÒn tr¶ nî hay thanh to¸n b»ng tµi s¶n ®· ®em b¶o ®¶m. Th«ng thêng chñ nî cã b¶o ®¶m cã thÓ cã th¸i ®é ®èi víi mãn nî nh sau:
- Khíc tõ cÇm gi÷ tµi s¶n, nÕu hä ®ang gi÷ tµi s¶n vµ yªu cÇu thÈm ph¸n b¸n tµi s¶n ®Ó thu l¹i nî.
- CÇm gi÷ lu«n tµi s¶n vµ yªu cÇu ®Þnh gi¸ tµi s¶n nµy ®Ó hä bï trõ sè nî cña hä víi gi¸ trÞ tµi s¶n ®· ®Þnh theo §iÒu 38 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, nÕu gi¸ trÞ tµi s¶n thÊp h¬n hä sÏ ®îc quyÒn tham gia Héi nghÞ chñ nî cßn l¹i. NÕu gi¸ trÞ tµi s¶n ®îc ®Þnh gi¸ cao h¬n sè nî th× hä sÏ tr¶ l¹i sè tiÒn chªnh lÖch.
QuyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp ph¶i ghi râ néi dung nh quy ®Þnh t¹i §iÒu 37 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ göi cho c¸c chñ nî. Trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy cã quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp c¸c chñ nî vµ doanh nghiÖp bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n cã quyÒn göi ®¬n khiÕu n¹i, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cïng cÊp cã quyÒn kh¸ng nghÞ quyÕt ®Þnh nµy. HÕt thêi h¹n ®ã nÕu kh«ng cã khiÕu n¹i, kh¸ng nghÞ th× tuyªn bè ph¸ s¶n cã hiÖu lùc thi hµnh vµ ®¨ng b¸o ®Þa ph¬ng vµ b¸o hµng ngµy cña Trung ¬ng 3 sè liªn tiÕp. B¶n sao quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n ph¶i göi cho:
- Phßng thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Së t ph¸p
- C¸c chñ nî, doanh nghiÖp bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n.
- ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, c¬ quan tµi chÝnh lao ®éng cïng cÊp.
- C¬ quan cÊp giÊy phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp.
§èi víi phßng thi hµnh ¸n d©n sù, toµ ¸n ph¶i göi kÌm theo c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt cho viÖc thi hµnh quyÕt ®Þnh ®ã.
2. KhiÕu n¹i, kh¸ng nghÞ vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i kh¸ng nghÞ quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp:
Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n, thÈm ph¸n ra quyÕt ®Þnh ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi ®Ó b¶o toµn tµi s¶n thÕ chÊp hoÆc cÇm cè, tæ chøc viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n ®ã. §iÒu 38 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp kh«ng nãi râ hµnh vi b¶o toµn tµi s¶n nh thÕ nµo? ®ã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi thu håi tµi s¶n, v× viÖc thu håi chØ do Tæ thanh to¸n tµi s¶n thùc hiÖn trªn nh÷ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp n»m trong tay nh÷ng con nî cña doanh nghiÖp, nh÷ng tµi s¶n do doanh nghiÖp göi gi÷, cho thuª hoÆc nh÷ng tµi s¶n do chñ nî cña doanh nghiÖp cÊt gi÷ kh«ng th«ng qua mét hîp ®ång cã môc ®Ých tµi s¶n ®ã ®Ó ®¶m b¶o nî.
Do ®ã vËn dông ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ C«ng v¨n 457/KHXX ngµy 21/07/1994 cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao ®· quy ®Þnh ¸p dông ch¬ng VIII cña ph¸p lÖnh th× c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp, t¹m thêi, ®Ó b¶o toµn tµi s¶n ®ang cÇm cè, thÕ chÊp nh sau:
Kª biªn tµi s¶n cña doanh nghiÖp.
CÊm chuyÓn dÞch tµi s¶n.
Cho thu ho¹ch vµ b¶o qu¶n s¶n vËt.
NÕu lµ biÖn ph¸p cÊm chuyÓn dÞch tµi s¶n mµ viÖc mua b¸n ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan qu¶n lý th× quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ph¶i ®îc giao cho ®¬ng sù vµ göi cho c¬ quan h÷u quan. ViÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o toµn nµy do thÈm ph¸n phô tr¸ch viÖc tuyªn bè ph¸ s¶n cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh hoÆc theo yªu cÇu cña doanh nghiÖp, cña chñ nî hay ViÖn kiÓm s¸t.
QuyÕt ®Þnh b¶o toµn tµi s¶n ph¶i ®îc thi hµnh ngay, c¸c ®¬ng sù cã quyÒn khiÕu n¹i, ViÖn kiÓm s¸t cã quyÒn kiÕn nghÞ víi Ch¸nh ¸n toµ ¸n tØnh. Trong h¹n 3 ngµy, kÓ tõ khi nhËn ®îc khiÕu n¹i, kiÕn nghÞ, th× quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp cã hiÖu lùc thi hµnh.
Trong h¹n 5 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc kh¸ng nghÞ, khiÕu n¹i, thÈm ph¸n ph¶i göi hå s¬ tuyªn bè ph¸ s¶n lªn Toµ phóc thÈm Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao.
Trong h¹n 60 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc hå s¬ ph¸ s¶n doanh nghiÖp, mét tËp thÓ gåm 3 thÈm ph¸n do Ch¸nh tßa phóc thÈm Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao ph¶i gi¶i quyÕt xong khiÕu n¹i, kh¸ng nghÞ ®èi víi quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
& Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, kh¸ng nghÞ quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
Khi gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, kh¸ng nghÞ Toµ phóc thÈm Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao cã quyÒn.
- B¸c khiÕu n¹i, kh¸ng nghÞ vµ gi÷ nguyªn quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp cña Toµ ¸n nh©n d©n cÊp tØnh.
- Söa mét phÇn quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
- Huû quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp trong trêng hîp cã sù vi ph¹m nghiªm träng thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ tiÕn hµnh viÖc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n theo thñ tôc chung.
Theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 2 §iÒu 40, th× quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao lµ quyÕt ®Þnh cuèi cïng vµ do viÖc gi¶i quyÕ tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ vô ¸n, nªn theo luËt tæ chøc Toµ ¸n nh©n d©n, c¸c quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, kh¸ng nghÞ quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp cã hiÖu lùc ph¸p luËt, kh«ng ®îc xem xÐt theo tr×nh tù t¸i thÈm gi¸m ®èc thÈm.
3. Thi hµnh quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp:
a. ThÈm quyÒn thi hµnh quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
Theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 1,2 §iÒu 42 cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, viÖc thi hµnh quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp thuéc thÈm quyÒn cña phßng thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Së t ph¸p n¬i doanh nghiÖp ®Æt trô së chÝnh.
Trëng phßng thi hµnh ¸n d©n sù chØ ®Þnh chÊp hµnh viªn phô tr¸ch thi hµnh quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp tæ thanh to¸n tµi s¶n vµ kiÓm tra, gi¸m s¸t c«ng viÖc cña tæ thanh to¸n tµi s¶n.
b.NhiÖm vô quyÒn h¹n cña chÊp hµnh viªn:
- Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 43 cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, chÊp hµnh viªn phô tr¸ch thi hµnh quyÕt ®Þnh ph¸ s¶n doanh nghiÖp cã nhiÖm vô, quyÒn h¹n sau ®©y:
1. Ra quyÕt ®Þnh thu håi vµ b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n cña doanh nghiÖp bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n.
2. Thùc hiÖn ph¬ng ¸n ph©n chia tµi s¶n theo quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp cña thÈm ph¸n.
3. Ra quyÕt ®Þnh phong to¶ c¸c tµi kho¶n doanh nghiÖp ph¸ s¶n cã ë c¸c ng©n hµng, më tµi kho¶n míi ë ng©n hµng ®Ó gi÷ c¸c tµi kho¶n tiÒn thu ®îc tõ viÖc thu håi c¸c kho¶n nî cho vay cña doanh nghiÖp ph¸ s¶n vµ tõ viÖc b¸n ®Êu gi¸ c¸c tµi s¶n cña doanh nghiÖp ph¸ s¶n.
ChÊp hµnh viªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc phßng thi hµnh ¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh.
c.Thµnh phÇn, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña tæ thanh tra tµi s¶n:
Theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 3 §iÒu 42 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp thµnh phÇn tæ thanh tra tµi s¶n gåm cã:
1. ChÊp hµnh viªn, c¸n bé phßng thi hµnh ¸n lµm tæ trëng.
2. §¹i diÖn cña c¬ quan tµi chÝnh, ng©n hµng cung cÊp.
3. §¹i diÖn chñ nî, ®¹i diÖn c«ng ®oµn hoÆc ®¹i diÖn ngêi lao ®éng cha cã tæ chøc c«ng ®oµn.
4. §¹i diÖn doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n
Thµnh viªn tæ qu¶n lý tµi s¶n cã thÓ ®îc thi chØ ®Þnh tham gia tæ thanh lý tµi s¶n.
- Quy chÕ tæ chøc ho¹t ®éng cña tæ thanh tra tµi s¶n do ChÝnh phñ quy ®Þnh.
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 44 cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Tæ thanh tra tµi s¶n cã nhiÖm vô, quyÒn h¹n sau ®©y:
1. NhËn bµn giao tµi s¶n vµ c¸c giÊy tê tµi liÖu cã liªn quan tíi qu¶n lý tµi s¶n.
2. Thu håi vµ qu¶n lý tÊt c¶ tµi s¶n giÊy tê, sæ s¸ch kÕ to¸n vµ con dÊu cña doanh nghiÖp ph¸ s¶n.
Ph¸t hiÖn yªu cÇu chÊp hµnh viªn cho thu håi tµi s¶n doanh nghiÖp hoÆc gi¸ trÞ tµi s¶n hay phÇn chªnh lÖch gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®· b¸n hoÆc chuyÓn giao bÊt hîp ph¸p theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 45 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, cô thÓ lµ nÕu trong 6 th¸ng tríc ngµy thô lý ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng vi ph¹m sau ®©y:
TÈu t¸n tµi s¶n cña doanh nghiÖp díi mäi h×nh thøc.
Thanh to¸n c¸c kho¶n nî cha ®Õn h¹n.
Tõ bá quyÒn ®ßi nî ®èi víi c¸c kho¶n nî.
ChuyÓn c¸c kho¶n nî kh«ng cã b¶o ®¶m thµnh nî cã b¶o ®¶m.
B¸n tµi s¶n cña doanh nghiÖp thÊp h¬n thùc gi¸.
ViÖc thu håi nµy do chÊp hµnh viªn ®Ò nghÞ Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh. Tríc khi thu håi l¹i tµi s¶n hoÆc phÇn chªnh lÖch gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n. Tæ thanh to¸n tµi s¶n cã tr¸ch nhiÖm xuÊt tr×nh quyÕt ®Þnh toµ ¸n, gi¶i thÝch râ lý do thu håi tµi s¶n hay phÇn chªnh lÖch gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp cho ®¬ng sù biÕt. Nh÷ng tranh chÊp vÒ thu håi l¹i tµi s¶n hay phÇn chªnh lÖch gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp do Toµ ¸n quyÕt ®Þnh.
4.Theo quyÕt ®Þnh cña chÊp hµnh viªn, tæ thanh to¸n tµi s¶n tæ chøc viÖc b¸n ®Êu gi¸ c¸c tµi s¶n cña doanh nghiÖp. ViÖc b¸n ®Êu gi¸ c¸c tµi s¶n cña doanh nghiÖp ph¶i cã c«ng chøng cña Nhµ níc chøng nhËn. NÕu tµi s¶n ®em b¸n ®Êu gi¸ lµ thiÕt bÞ ®ång bé th× ph¶i ®em b¸n ®ång bé, trõ khi kh«ng b¸n ®îc ®ång bé th× míi b¸n lÎ. ViÖc tæ chøc b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n vµ gi¶i quyÕt quyÒn sö dông ®Êt ®ai cña doanh nghiÖp ph¶i ®óng ph¸p luËt.
5. Göi tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n tiÒn thu håi ®îc cña doanh nghiÖp vµo tµi kho¶n míi më cña ng©n hµng.
6. Thùc hiÖn thanh to¸n theo quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp cña thÈm ph¸n.
Theo quyÕt ®Þnh t¹i §iÒu 47 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh thi hµnh quyÕt ®Þnh ph¸ s¶n doanh nghiÖp, ®¬ng sù cã quyÒn khiÕu n¹i lªn trëng phßng thi hµnh ¸n thuéc Së t ph¸p. Trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®¬n. Trëng phßng thi hµnh ¸n thuéc së t ph¸p ph¶i xem xÐt, gi¶i quyÕt vµ tr¶ lêi cho ngêi khiÕu n¹i. NÕu kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh cña trëng phßng thi hµnh ¸n thuéc së t ph¸p th× cã quyÒn khiÕu n¹i lªn Bé t ph¸p. Trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc khiÕu n¹i, Côc trëng Côc qu¶n lý thi hµnh ¸n d©n sù Bé t ph¸p ph¶i ra mét trong c¸c quyÕt ®Þnh sau ®©y:
Gi÷ nguyªn quyÕt ®Þnh cña trëng phßng thi hµnh ¸n d©n sù thuéc Së t ph¸p.
Huû quyÕt ®Þnh bÞ khiÕu n¹i vµ giao cho trëng phßng thi hµnh ¸n thuéc Së t ph¸p gi¶i quyÕt.
§iÒu 48 cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp quy ®Þnh: KÕt thóc viÖc thanh to¸n, trëng phßng thi hµnh ¸n ra quyÕt ®Þnh chÊm døt viÖc thi hµnh quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. QuyÕt ®Þnh nµy ph¶i ®îc göi ®Õn c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ®Ó xo¸ bá tªn doanh nghiÖp trong sæ ®¨ng ký kinh doanh.
Ch¬ng III
Thùc tr¹ng thi hµnh luËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn luËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp viÖt nam.
I.Thùc tr¹ng thi hµnh LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp tõ 1994- 2001:
Ph¸ s¶n lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p, liªn quan ®Õn nhiÒu mÆt cña ®êi sèng x· héi, lµ mét hiÖn tîng tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. V× vËy viÖc ban hµnh LuËt ph¸ s¶n lµ hÕt søc cÇn thiÕt.
LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ViÖt Nam ra ®êi ®· gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung vµ hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ nãi riªng, nã thùc sù ®ãng vai trß lµ mét c«ng cô ph¸p lý cña Nhµ níc trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh doanh.
KÓ tõ khi ®îc ban hµnh vµ cã hiÖu lùc ®Õn nay, LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· gãp phÇn t¹o lËp mét m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp. ViÖc phæ biÕn, häc tËp vµ nghiªn cøu LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp còng ®îc sù quan t©m hëng øng cña mäi cÊp, mäi ngµnh vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n, nhÊt lµ c¸c ngµnh kinh doanh. Tuy vËy viÖc ®a LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®i vµo thùc tiÔn cuéc sèng l¹i lµ viÖc cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n.
Theo sè liÖu thèng kª hµng n¨m cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao kÓ tõ khi thi hµnh LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp cha n¨m nµo ngµnh Toµ ¸n thô lý ®îc 30 viÖc yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp trong sè nµy th× qu¸ mét nöa, c¸c c¬ quan Toµ ¸n ph¶i tr¶ l¹i ®¬n, ®×nh chØ hoÆc t¹m ®×nh chØ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Cô thÓ nh sau:
- Sau th¸ng cuèi n¨m 1994 c¸c toµ ¸n míi thô lý 5 ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, c¶ 5 doanh nghiÖp bÞ yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n ®Òu lµ doanh nghiÖp t nh©n.
- N¨m 1995 t×nh h×nh cã kh¶ quan h¬n, cã nhiÒu ®¬n yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Theo b¸o c¸o cña c¸c ®Þa ph¬ng ®· cã 17 trªn tæng sè c¸c tØnh ®· thô lý ¸n kinh tÕ vµ thô lý 27 viÖc yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp trong ®ã cã 8 doanh nghiÖp t nh©n, 8 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, 6 doanh nghiÖp Nhµ níc, 1 c«ng ty cæ phÇn, 2 hîp t¸c x· vµ 1 doanh nghiÖp thµnh lËp theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. (B¸o c¸o tæng kÕt Toµ ¸n toµn quèc 1995 vµ ph¬ng híng nhiÖm vô ngµnh Toµ ¸n n¨m 1996).
Trong sè ®¬n xin tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®· thô lý kÓ c¶ cña n¨m 1994 chuyÓn sang, c¸c toµ ¸n ®· gi¶i quyÕt xong 21 vô, ®· hoµ gi¶i thµnh 10 vô, ®×nh chØ gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp 6 vô vµ ra quyÕt ®Þnh tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp 5 vô.
Tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 1995, Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao ®· nhËn ®Þnh vµ rót kinh nghiÖm c«ng t¸c nµy nh sau: “Trong viÖc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, Toµ ¸n c¸c cÊp ®· x¸c ®Þnh ®©y lµ lo¹i viÖc míi nªn ®· nghiªn cøu kü hå s¬, thËn träng trong c«ng t¸c ®iÒu tra, x¸c minh, thu thËp chøng cø, võa lµm võa rót kinh nghiÖm, b¶o ®¶m viÖc xö lý ®îc tho¶ ®¸ng. Xu híng chung lµ c¸c Toµ ¸n lu«n lu«n chó träng vµ ®Ò cao c«ng t¸c hoµ gi¶i, t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó Héi nghÞ chñ nî vµ doanh nghiÖp m¾c nî bµn b¹c th«ng qua ®îc ph¬ng ¸n tæ chøc l¹i s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó doanh nghiÖp m¾c nî cã biÖn ph¸p tµi chÝnh cÇn thiÕt tr¶ nî cho c¸c chñ nî, kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, gióp cho c¸c doanh nghiÖp m¾c nî phôc håi s¶n xuÊt kinh doanh võa tr¶ ®îc nî, võa cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh” (B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c Toµ ¸n toµn quèc n¨m 1995 vµ ph¬ng híng nhiÖm vô ngµnh Toµ ¸n n¨m 1996).
- Bíc sang n¨m 1996 sè vô ¸n kinh tÕ vµ viÖc yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®îc ®a ®Õn Toµ ¸n cã gi¶m ®i. NÕu n¨m 1995 c¸c c¬ quan Toµ ¸n thô lý 27 viÖc yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp th× n¨m 1996 con sè nµy chØ cßn 22, ®· gi¶i quyÕt xong 11 vô viÖc. Trong sè nµy cã 4 quyÕt ®Þnh cña cÊp s¬ thÈm bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ. C¸c toµ phóc thÈm ®· thô lý vµ gi¶i quyÕt phóc thÈm 4 vô vµ ra quyÕt ®Þnh huû 3 vô, c¶i söa 1 vô ( B¸o c¸o tæng kÕt c¸c n¨m 1996, 1997, 1998 cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao).
- N¨m 1997 sè lîng vô viÖc do Toµ ¸n c¸c cÊp thô lý vÉn cha nhiÒu, cßn nhiÒu víng m¾c cha kÞp thao gì. C¸c Toµ ¸n ®Þa ph¬ng khi thô lý yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, cã nhiÒu c«ng v¨n ®Ò nghÞ toµ ¸n nh©n d©n tèi cao híng dÉn gi¶i quyÕt nh÷ng trêng hîp cô thÓ bëi LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp cã nh÷ng quy ®Þnh cøng nh¾c, khã ¸p dông trong thùc tiÔn. VÝ dô ®¹i diÖn hîp ph¸p cña doanh nghiÖp, vÒ thµnh phÇn tham gia Héi nghÞ chñ nî…Tæng sè yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp tæng sè thô lý trong n¨m lµ 22 vô, c¸c toµ ¸n ®· gi¶i quyÕt xong 15 vô, trong ®ã ra quyÕt ®Þnh ph¸ s¶n 12 vô vµ ra quyÕt ®Þnh c«ng bè nhËn hoµ gi¶i thµnh 3 vô.
- N¨m 1998 chØ cã 15/61 tØnh thµnh phè cã thô lý ®¬n yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n víi tæng sè 23 trêng hîp vµ trong sè nµy chØ cã 3 trêng hîp ®îc chÊp nhËn tuyªn bè ph¸ s¶n (2 doanh nghiÖp Nhµ níc, 1 doanh nghiÖp t nh©n), ( B¸o c¸o tæng kÕt c¸c n¨m 1996, 1997, 1998 cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao).
- N¨m 1999 theo b¸o c¸o cña 16 tØnh sè vô viÖc yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè ph¸ s¶n kh«ng nhiÒu. C¸c toµ ®Þa ph¬ng ®· thô lý 22 trêng hîp nhng chØ cã 7 trêng hîp ®îc tuyªn bè ph¸ s¶n. T×nh h×nh thô lý vµ gi¶i quyÕt ph¸ s¶n kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ. NhiÒu doanh nghiÖp ®· l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, chñ doanh nghiÖp m¾c nî ®a ®¬n ®Õn toµ yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n nhng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó toµ ¸n më thñ tôc gi¶i quyÕt. Chñ yÕu lµ kh«ng ®ñ chøng cø ®Ó toµ ¸n ®¸nh gi¸ ®¬n vÞ ®ã cã ph¶i mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n do lµm ¨n thua lç hay kh«ng? phÝ kiÓm to¸n cao còng lµ mét khã kh¨n. Nh÷ng tµi liÖu phôc vô cho kiÓm to¸n còng rÊt nan gi¶i v× kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp t nh©n kh«ng cã hoÆc kh«ng cßn sæ s¸ch kÕ to¸n. Trong khi kiÓm to¸n lµ kh©u quyÕt ®Þnh nhÊt, kh¸ch quan nhÊt cho viÖc kÕt luËn mét doanh nghiÖp cã ph¶i lµm ¨n thua lç hay kh«ng?… Ph¸ s¶n doanh nghiÖp chØ ®îc gi¶i quyÕt ë 2 cÊp toµ ¸n s¬ thÈm vµ phóc thÈm kh«ng cã cÊp gi¸m ®èc thÈm nªn viÖc kh¾c phôc sai lÇm ®èi víi nh÷ng quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt kh«ng lµm ®îc….(B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ngµnh Toµ ¸n n¨m 1999).
- Trong n¨m 2000, c¸c toµ ¸n ®Þa ph¬ng ®· thô lý míi 8 vô; sè cò cßn l¹i lµ 1 vô. Tæng sè vô ¸n ph¶i gi¶i quyÕt lµ 9 vô, ®· gi¶i quyÕt 8 vô, ®¹t tû lÖ 88,8% so víi n¨m 1999 th× sè vô ¸n gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp thô lý míi gi¶m 3 vô.(B¸o c¸o tæng kÕt toµn ngµnh n¨m 2000)
- §Õn n¨m 2001 th× toµn ngµnh Toµ ¸n chØ thô lý 6 vô yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp. So víi n¨m 2000 th× sè vô ¸n gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp thô lý gi¶m 2 vô.
Tuy c¸c vô ¸n nµy kh«ng nhiÒu nhng thñ tôc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n nµy cßn nhiÒu víng m¾c. NhiÒu doanh nghiÖp ®· l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, chñ doanh nghiÖp ®a ®¬n ®Õn toµ ¸n ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp ®ã cã ph¶i ®· mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n do lµm ¨n thua lç hay kh«ng? ViÖc kiÓm to¸n ®Ó x¸c ®Þnh vÊn ®Ò nµy rÊt khã thùc hiÖn hÇu hÕt bëi c¸c doanh nghiÖp t nh©n kh«ng cã cßn sæ s¸ch kÕ to¸n, mÆt kh¸c phÝ kiÓm to¸n l¹i rÊt cao, c¸c doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n kh«ng cßn kh¶ n¨ng nép kho¶n tiÒn lÖ phÝ nµy nªn kh«ng cã tµi liÖu kiÓm to¸n, v× vËy trªn thùc tÕ sè doanh nghiÖp trong t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× nhiÒu nhng sè vô ¸n mµ c¸c toµ ¸n ®Þa ph¬ng thô lý l¹i rÊt Ýt. C¸c víng m¾c nµy Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao ®· b¸o c¸o vµ ®Ò nghÞ Quèc héi sím söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®Ó kh«ng chØ t¹o thuËn lîi cho toµ ¸n gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay. (B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ngµnh Toµ ¸n n¨m 2001 vµ ph¬ng híng nhiÖm vô c«ng t¸c Toµ ¸n n¨m 2002)
II. Nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ViÖt Nam:
Qua b¸o c¸o tæng kÕt cña ngµnh Toµ ¸n tõ n¨m 1994- 2001 ta nhËn thÊy mét sè ®iÒu nh sau:
Cho ®Õn nay sè lîng lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp rÊt nhiÒu nhng bªn c¹nh ®ã mét sè doanh nghiÖp do ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶ hoÆc v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau ®· l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. Tuy nhiªn thùc tiÔn cho thÊy c¸c toµ ¸n thô lý ®¬n gi¶i quyÕt yªu cÇu kh«ng nhiÒu, thËm chÝ cã toµ ¸n cha thô lý gi¶i quyÕt vô ¸n nµo, hoÆc cã n¬i ®· thô lý ®¬n gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp nhng sau ®ã bÞ t¹m ®×nh chØ hoÆc bÞ huû v× sù ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp mang tÝnh h×nh sù, hoÆc cã vô treo l¬ löng cha gi¶i quyÕt døt ®iÓm…Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nªu trªn nhng cã thÓ thÊy mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp võa lµ luËt néi dung, võa lµ luËt tè tông, nhng l¹i cha quy ®Þnh ®Çy ®ñ vµ chÆt chÏ cho c¶ hai vÊn ®Ò nµy. V× vËy cho ®Õn nay trong viÖc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp vÉn cha cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®îc trao ®æi vµ ®Ò xuÊt nh÷ng kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn, söa ®æi bæ sung LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp cho phï hîp víi t×nh tr¹ng hiÖn nay.
1.VÒ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp:
LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp chØ ®iÒu chØnh 8 lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 1 NghÞ ®Þnh 189/CP. Ngµy 01/01/2000, khi LuËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc th× lo¹i h×nh c«ng ty hîp doanh kh«ng ®îc LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®iÒu chØnh. V× vËy LuËt ph¸ s¶n cÇn bæ sung lo¹i h×nh nµy. §èi víi Tæng c«ng ty Nhµ níc cã ®ñ dÊu hiÖu bÞ ph¸ s¶n th× còng bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n cÇn quy ®Þnh cô thÓ vÒ tr¸ch nhiÖm d©n sù khi c«ng tuy trong Tæng c«ng ty bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n vµ khi Tæng c«ng ty bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n, c«ng ty cã chÞu ¶nh hëng kh«ng? Ngoµi ra cÇn më réng ph¹m vi ¸p dông LuËt ph¸ s¶n ®Õn c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c, do LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999 quy ®Þnh.
2.VÒ ®èi tîng ®iÒu chØnh cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp:
ViÖc quy ®Þnh doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n chØ bao gåm nh÷ng trêng hîp quy ®Þnh t¹i §iÒu 2 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ ®îc cô thÓ ho¸ t¹i §iÒu 3, §iÒu 15 NghÞ ®Þnh 189/CP ngµy 23/12/1994 cña ChÝnh phñ lµ cã khiªn cìng, nã g¹t ra ngoµi nh÷ng trêng hîp mÊt kh¶ n¨ng hµnh vi trong kinh doanh nhng kh«ng thÓ chÊm døt ®îc sù tån t¹i “h÷u danh v« thùc” cÇn quy ®Þnh l¹i theo híng chÊp nhËn mäi lý do dÉn ®Õn doanh nghiÖp bÞ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ®Õn h¹n sau khi ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh cÇn thiÕt ®Òu thuéc trêng hîp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n chø kh«ng ph¶i do hai nguyªn nh©n kinh doanh thua lç vµ v× lý do bÊt kh¶ kh¸ng nh quy ®Þnh hiÖn hµnh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh viÖc söa ®æi nh vËy còng cÇn quy ®Þnh bæ sung vÒ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña c¸ nh©n nh÷ng ngêi ®iÒu hµnh doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n ®èi víi c¸c chñ nî nÕu hä cã lçi trong viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
3.VÒ x¸c ®Þnh t c¸ch chñ nî:
Thø nhÊt, chóng ta cÇn lµm râ nh÷ng chñ nî nµo lµ chñ nî cã b¶o ®¶m. §iÒu 5 Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh 3 biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång kinh tÕ lµ thÕ chÊp tµi s¶n, cÇm cè vµ b¶o l·nh. §iÒu 324 Bé luËt D©n sù ®· quy ®Þnh ngoµi 3 biÖn ph¸p trªn cßn 4 biÖn ph¸p kh¸c lµ ®Æt cäc, ký cîc, ký quü, ph¹t vi ph¹m. VËy th× cã ph¶i tÊt c¶ chñ nî cã biÖn ph¸p b¶o ®¶m theo §iÒu 234 Bé luËt D©n sù ®Òu lµ chñ nî cã b¶o ®¶m kh«ng? Trong khi §iÒu 38 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp chØ quy ®Þnh r»ng: “ trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n, thÈm ph¸n ra quyÕt ®Þnh b¶o toµn tµi s¶n, chÊp hoÆc cÇm cè, tæ chøc viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n ®ã”. VËy cßn 5 biÖn ph¸p b¶o ®¶m cßn l¹i th× sao? Chóng ta còng lÇn lît xem xÐt. Tríc hÕt chóng ta cÇn nhÊn m¹nh lµ “chñ nî cã b¶o ®¶m” theo §iÒu 3 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ph¶i lµ chñ nî cã kho¶n nî ®îc b¶o ®¶m b»ng chÝnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp m¾c nî. Do vËy chñ nî ®îc b¶o ®¶m b»ng biÖn ph¸p ph¹t vi ph¹m hoÆc b¶o l·nh kh«ng ph¶i lµ chñ nî cã b¶o ®¶m, v× trong biÖn ph¸p b¶o l·nh, tµi s¶n ®em ra b¶o ®¶m lµ tµi s¶n cña ngêi thø 3 (ngêi b¶o l·nh) chø kh«ng ph¶i lµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp m¾c nî; cßn ph¹t vi ph¹m chØ lµ biÖn ph¸p dù liÖu con nî sÏ ph¶i nép mét sè kho¶n tiÒn khi x¶y ra vi ph¹m mµ kh«ng cã c¬ së b¶o ®¶m b»ng mét tµi s¶n ch¾c ch¾n cña doanh nghiÖp nh c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m kh¸c.
4.VÒ quyÒn lîi cña chñ nî:
QuyÒn lîi cña chñ nî ®îc thùc hiÖn nh thÕ nµo khi v× lý do kh¸ch quan chñ nî kh«ng cã tªn trong danh s¸ch chñ nî.
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 21,22 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp th× trong thêi h¹n 60 ngµy kÓ tõ ngµy ®¨ng b¸o ®Çu tiªn vÒ quyÕt ®Þnh më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, c¸c chñ nî ph¶i göi giÊy ®ßi nî doanh nghiÖp ®Õn toµ ¸n. Trong thêi h¹n 15 ngµy kÓ tõ ngµy hÕt thêi h¹n göi giÊy ®ßi nî, tæ qu¶n lý tµi s¶n ph¶i lËp xong danh s¸ch c¸c chñ nî vµ sè nî, danh s¸ch nµy ®îc niªm yÕt c«ng khai t¹i trô së toµ ¸n, trô së chÝnh vµ c¸c chi nh¸nh cña doanh nghiÖp trong thêi h¹n 10 ngµy ®Ó c¸c chñ nî vµ doanh nghiÖp m¾c nî thùc hiÖn quyÒn khiÕu n¹i vÒ danh s¸ch chñ nî. HÕt thêi h¹n ®ã tæ qu¶n lý tµi s¶n kho¸ sæ danh s¸ch chñ nî,nh÷ng chñ nî kh«ng cã tªn trong danh s¸ch th× mÊt quyÒn tham gia Héi nghÞ chñ nî.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ nÕu v× lý do nµo ®ã chñ nî kh«ng cã tªn trong danh s¸ch chñ nî (do c«ng t¸c ë níc ngoµi trong mét thêi gian dµi kh«ng hay biÕt doanh nghiÖp m¾c nî yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n nªn kh«ng göi giÊy ®ßi nî vµ còng kh«ng cã khiÕu n¹i trong thêi h¹n luËt ®Þnh kÓ trªn ) th× cã bÞ mÊt quyÒn ®ßi nî kh«ng, hä cã chia gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp ph¸ s¶n kh«ng vµ gi¶i quyÕt quyÒn lîi cho hä nh thÕ nµo?
Cã quan ®iÓm cho r»ng: §iÒu 22 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp chØ quy ®Þnh r»ng hÕt thêi h¹n luËn ®Þnh th× tæ qu¶n lý tµi s¶n kho¸ sæ danh s¸ch chñ nî nh÷ng chñ nî kh«ng göi giÊy ®ßi nî th× mÊt quyÒn tham gia Héi nghÞ chñ nî chø kh«ng quy ®Þnh mÊt hëng quyÒn lîi trong gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n. Bëi v× Héi nghÞ chñ nî chØ bµn vÒ ph¬ng ¸n ph©n chia tµi s¶n chø kh«ng bµn quyÒn ®îc ®ßi nî hay kh«ng. Tuy nhiªn còng cã quan ®iÓm cho r»ng doanh nghiÖp kh«ng cã tªn trong danh s¸ch chñ nî bÞ mÊt quyÒn tham gia Héi nghÞ chñ nî th× mÆc nhiªn bÞ mÊt quyÒn ph©n chia tµi s¶n cña doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n. Nh vËy, LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®· kh«ng ®Ò cËp nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan ®a ®Õn viÖc chñ nî kh«ng cã tªn trong danh s¸ch chñ nî vµ nh vËy, th× ®ã lµ mét s¬ hë lµm ¶nh hëng quyÒn lîi cña doanh nghiÖp chñ nî vµ víng m¾c cña toµ ¸n khi thùc hiÖn tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
5. VÒ t¹m ®×nh chØ, ®×nh chØ gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n hay kh«ng khi toµ ¸n ph¸t hiÖn doanh nghiÖp kh«ng l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n mµ cè t×nh lµm sai lÖch hå s¬ ®Ó ®îc tuyªn bè ph¸ s¶n nh»m xo¸ nî:
Thùc tÕ cã trêng hîp toµ ¸n ®· ra quyÕt ®Þnh yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n, nhng sau ®ã, tù toµ ¸n ph¸t hiÖn doanh nghiÖp cha l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n theo quy ®Þnh cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ NghÞ ®Þnh 189/CP mµ vÉn cã kh¶ n¨ng thanh to¸n nî (cã nghÜa toµ ¸n ®· thô lý, nhng x¸c ®Þnh l¹i th«ng qua viÖc x¸c minh hå s¬ vµ thùc tÕ) th× Toµ ¸n cã thÓ ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®îc kh«ng? hoÆc trêng hîp chñ doanh nghiÖp ®· lîi dông viÖc ph¸ s¶n ®Ó chiÕm ®o¹t tµi s¶n cña ngêi kh¸c; thùc tÕ kh«ng hÒ cã thua lç mµ do doanh nghiÖp ®· tÈu t¸n tµi s¶n, t¹o sæ s¸ch kÕ to¸n gi¶ råi xin ph¸ s¶n nhng sau nµy tßa ¸n míi ph¸t hiÖn ra th× dùa vµo c¬ së ph¸p lý nµo ®Ó ®×nh chØ? trong viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n d©n sù vµ vô ¸n kinh tÕ cã trêng hîp sau khi thô lý vÉn ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n (vÝ dô nh nh÷ng quy ®Þnh t¹i §iÒu 32 vµ §iÒu 39 ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ) nhng trong LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp l¹i kh«ng quy ®Þnh vÒ trêng hîp gi¶i quyÕt nh÷ng ph¸t hiÖn míi sau khi ®· thô lý vµ ®· ra quyÕt ®Þnh më thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n, nh vËy toµ ¸n sÏ kh«ng biÕt dùa vµo ®©u ®Ó chÊm døt viÖc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n, ch¼ng lÏ cø tiÕp tôc gi¶i quyÕt råi sÏ hoµ gi¶i t¹i Héi nghÞ chñ nî, sau ®ã t¹m ®×nh chØ, råi ®îi thêi gian ®Ó ®×nh chØ theo §iÒu 35 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, trong trêng hîp ®ã nÕu tuyªn bè ph¸ s¶n còng kh«ng ®óng.
6. VÒ thanh to¸n cã b¶o ®¶m:
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 18 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp th× kh«ng cÊm doanh nghiÖp m¾c nî thanh to¸n cã b¶o ®¶m. Tuy nhiªn theo §iÒu 15 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp th× khi quyÕt ®Þnh thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, Toµ ¸n ®· “Ên ®Þnh thêi ®iÓm ngõng thanh to¸n nî”. Theo c¸c §iÒu 16, 17 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp th× thÈm ph¸n kh«ng ®îc cho thanh to¸n nî cã b¶o ®¶m. MÆt kh¸c theo §iÒu 23 LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp th× “kÓ tõ thêi ®iÓm ngõng thanh to¸n nî doanh nghiÖp kh«ng ph¶i tr¶ l·i cho c¸c kho¶n nî” nh÷ng quy ®Þnh nµy g©y khã kh¨n vµ thiÖt h¹i cho chñ nî cã b¶o ®¶m do tµi s¶n ®Ó l©u cã thÓ gi¶m gi¸ trÞ thÊp h¬n sè nî, l¹i kh«ng ®îc hëng. V× vËy, nªn quy ®Þnh cho thanh to¸n ngay nî cã b¶o ®¶m. Nh vËy th× võa tr¸nh ®Ó tµi s¶n bÞ gi¶m bít gi¸ trÞ, võa tr¸nh cho toµ ¸n nhiÖm vô b¶o toµn tµi s¶n ®ã.
7. VÒ trêng hîp ngêi ®iÒu hµnh doanh nghiÖp bÞ khëi tè vÒ h×nh sù trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ph¸ s¶n:
Trong khi tiÕn hµnh thñ tôc gi¶i quyÕt yªu cÇu tuyªn bè ph¸ s¶n doanh nghiÖp, Toµ ¸n ph¸t hiÖn hµnh vi cña ngêi ®iÒu hµnh doanh nghiÖp cã dÊu hiÖu téi ph¹m h×nh sù vµ chuyÓn hå s¬ cho c¬ quan tiÕn hµnh tè tông khëi tè, ®iÒu tra, truy tè vµ xÐt xö. Doanh nghiÖp lµ ph¸p nh©n kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù nhng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ d©n sù, vÒ nh÷ng thiÖt h¹i do ngêi ®iÒu hµnh g©y ra trong ph¹m vi thùc hiÖn nhiÖm vô do doanh nghiÖp ñy quyÒn. NÕu ph¶i chê b¶n ¸n h×nh sù ®· cã hiÖu lùc thi hµnh x¸c ®Þnh ®îc tr¸ch nhiÖm d©n sù mµ doanh nghiÖp ph¶i chÞu, th× thêi gian chê ®îi cña c¸c chñ nî lµ qu¸ l©u. Ngîc l¹i nÕu g¹t vô ¸n ra mét bªn ®Ó tiÕp tôc gi¶i quyÕt ph¸ s¶n th× vi ph¹m ph¸p luËt vµ trêng hîp tiÕn hµnh song song hai thñ tôc tè tông th× tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi bÞ h¹i vµ tr¸ch nhiÖm tµi s¶n ®èi víi c¸c chñ nî ®îc tÝnh to¸n nh thÕ nµo? LuËt cha quy ®Þnh vÊn ®Ò nµy.
KÕt luËn
Ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung, ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nãi riªng lµ ®iÒu tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. ë ®©u cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× ë ®ã cã ph¸ s¶n, bëi v× kh«ng cã ph¸p luËt vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n sÏ kh«ng cã c¬ së ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi phøc t¹p, mét vÊn ®Ò ®Ó l¹i nhiÒu hËu qu¶ cho nÒn kinh tÕ còng nh cho x· héi ®ã lµ viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
ViÖt Nam ®ang x©y dùng mét nÒn kinh tÕ “ theo c¬ chÕ thÞ trêng cã qu¶n lý cña Nhµ níc b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch vµ c¸c c«ng cô kh¸c” ®ã lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸, cã sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ do Nhµ níc qu¶n lý theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa.V× vËy ban hµnh LuËt ph¸ s¶n ë níc ta cã ý nghÜa cùc kú quan träng.
B»ng kÕt qu¶ cña m×nh kho¸ luËn tr×nh bµy vµ kiÕn nghÞ c¸c vÊn ®Ò sau:
1. Kho¸ luËn kh¼ng ®Þnh luËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp ®èi víi lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét vÊn ®Ò quan träng cña níc ta hiÖn nay.
2. Kho¸ luËn kh¸i qu¸t sù ra ®êi cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
3. Kho¸ luËn nªu lªn nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
4. Kho¸ luËn nªu thùc tr¹ng thi hµnh LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp vµ mét sè khÝa c¹nh ph¸p lý ®Ó nh»m kiÕn nghÞ vµ hoµn thiÖn LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
Tãm l¹i : Nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ ph¸ s¶n doanh nghiÖp lµ mét ®Ò tµi lín ®ßi hái tÇm nh×n vÜ m«. Trong kho¸ luËn nµy víi tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn em kh«ng thÓ ph©n tÝch ®îc nh÷ng ®iÓm thiÕu sãt cña LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, hay sù cÇn thiÕt cña nã ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ ë ViÖt Nam. Kho¸ luËn nµy em chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n víi mong muèn kho¸ luËn sÏ gãp phÇn lµm s¸ng tá mét vÊn ®Ò ph¸p luËt ph¸ s¶n ViÖt Nam.
Tµi liÖu tham kh¶o
HiÕn ph¸p 1992 – Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia – 1993.
V¨n kiÖn §¹i Héi §¶ng lÇn VI – Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt 1987.
V¨n kiÖn §¹i Héi §¶ng lÇn VII – Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt 1991.
LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp 30/12/1993.
LuËt C«ng ty 21/12/1990 vµ luËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña luËt C«ng ty 23/06/1994.
LuËt doanh nghiÖp t nh©n 21/12/1990 vµ luËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt doanh nghiÖp t nh©n 23/06/1994
Ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ 16/03/1994.
Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ 25/09/1987.
NghÞ ®Þnh 189/CP ngµy 23/12/1994 cña ChÝnh phñ vÒ gi¶i quyÕt thi hµnh LuËt Ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
NghÞ ®Þnh 92/CP ngµy 19/12/1995 cña ChÝnh phñ vÒ gi¶i quyÕt quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng ë doanh nghiÖp bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n.
C«ng v¨n sè 457/ KHXX ngµy 21/07/1994 cña Toµ ¸n Nh©n d©n Tèi cao vÒ viÖc ¸p dông mét sè quy ®Þnh cña LuËt ph¸ s¶n Doanh nghiÖp.
“Ph¸ s¶n doanh nghiÖp mét sè vÊn ®Ò thùc tiÔn” LuËt s NguyÔn TÊn H¬n – Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc Gia – 1995.
“Ph¸ s¶n vµ xö lý ph¸ s¶n ë c¸c níc vµ ViÖt Nam chñ biªn PGS Hoµng C«ng Thi – ViÖn khoa häc tµi chÝnh – Bé Tµi chÝnh – 1993”.
Gi¸o tr×nh LuËt kinh tÕ – Trêng §¹i häc LuËt.
T¹p chÝ Toµ ¸n nh©n d©n.
T¹p chÝ Nhµ níc vµ Ph¸p luËt.
B¸o c¸o tæng kÕt ngµnh Toµ ¸n c¸c n¨m 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001 cña Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao.
LuËn ¸n tèt nghiÖp cao häc luËt – NguyÔn ViÖt V¬ng.
Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Những vấn đề pháp lý về phá sản doanh nghiệp.DOC
