Đề tài Phát hiện và xây dựng lợi thế cạnh tranh cho tổng công ty bưu chính viễn thông Việt Nam (VNPT)

CHÖÔNG 2: CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT Tieáp theo phaàn giôùi thieäu toång quaùt trong chöông 1, chöông 2 seõ ñöa ra neàn taûng lyù thuyeát cuï theå veà lôïi theá caïnh tranh: Cô sôû cuûa lôïi theá caïnh tranh laø gì? Laøm theá naøo ñeå xaùc ñònh ñöôïc lôïi theá caïnh tranh? Laøm theá naøo ñeå ñaùnh giaù chuùng? Vaø laøm theá naøo ñeå duy trì vaø xaây döïng chuùng? 1. Lyù thuyeát veà lôïi theá caïnh tranh 1.1 Caïnh tranh laø gì? Caïnh tranh laø vieäc ñaáu tranh hoaëc giaønh giaät cuûa moät soá ñoái thuû veà khaùch haøng, thò tröôøng hoaëc nguoàn löïc cuûa caùc coâng ty. Tuy nhieân baûn chaát cuûa caïnh tranh ngaøy nay khoâng phaûi laø dieät tröø ñoái thuû cuûa mình maø chính laø phaûi mang laïi cho khaùch haøng nhöõng giaù trò gia taêng cao hôn hoaëc laø môùi laï hôn ñeå khaùch haøng löïa choïn mình chöù khoâng phaûi löïa choïn caùc ñoái thuû caïnh tranh. Theo höôùng tö duy naøy, caïnh tranh khoâng chæ laø nhöõng ñoäng thaùi cuûa tình huoáng maø laø caû moät tieán trình tieáp dieãn khoâng ngöøng, caùc coâng ty ñeàu phaûi ñua nhau ñeå cung caáp giaù trò khaùch haøng toát nhaát. Coâng ty naøo khoâng coù ñöôïc lôïi theá caïnh tranh hay khoâng theå taïo ra lôïi theá caïnh tranh vaø tìm caùch duy trì chuùng thì doanh nghieäp ñoù seõ bò ñaøo thaûi nhanh choùng trong moät thò tröôøng caïnh tranh ngaøy caøng nhieàu bieán ñoäng. 1.2 Lôïi theá caïnh tranh (Competitive Advantage). Ñònh nghóa: “Lôïi theá caïnh tranh laø giaù trò maø moät coâng ty mang laïi cho ngöôøi mua maø giaù trò ñoù vöôït quaù chi phí cuûa coâng ty taïo ra noù. Giaù trò maø ngöôøi mua saün saøng ñeå traû, vaø giaù trò cao hôn ngaên trôû vieäc ñeà nghò nhöõng giaù thaáp hôn ñoái thuû cho nhöõng lôïi ích töông ñöông hay cung caáp nhöõng lôïi ích ñoäc nhaát hôn laø naûy sinh moät giaù cao hôn”. (Nguoàn: Michael Porter, “Competitive Advantage”, 1985, trang 3) Khi moät coâng ty coù lôïi theá caïnh tranh, coâng ty ñoù seõ coù caùi maø caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc khoâng coù, coâng ty seõ hoaït ñoäng toát hôn ñoái thuû, hoaëc laøm ñöôïc nhöõng vieäc maø caùc ñoái thuû khaùc khoâng theå laøm ñöôïc. Lôïi theá caïnh tranh laø nhaân toá caàn thieát cho söï thaønh coâng vaø toàn taïi laâu daøi cuûa moät coâng ty. Do ñoù caùc coâng ty ñeàu muoán coá gaéng phaùt trieån lôïi theá caïnh tranh, tuy nhieân lôïi theá caïnh tranh thöôøng raát deã bò xoùi moøn bôûi nhöõng haønh ñoäng baét chöôùc cuûa ñoái thuû. Caïnh tranh dieãn ra ôû moïi nôi, khoâng coù coâng ty naøo khoâng phaûi ñöông ñaàu vôùi moät hình thöùc vaø möùc ñoä caïnh tranh naøo. Moâi tröôøng caïnh tranh hieän nay coù möùc ñoä caïnh tranh raát khoác lieät vaø lieân tuïc gia taêng. Do ñoù nhaän thöùc ñöôïc taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá beân ngoaøi quan troïng, naêng ñoäng cuõng nhö bieát caùch taän duïng caùc nguoàn löïc cuûa coâng ty vaø khai thaùc chuùng seõ taïo ra ñöôïc lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng. 2. Caùc cô sôû cuûa lôïi theá caïnh tranh 2.1 Caùi gì laø cô sôû cho lôïi theá caïnh tranh? 2.1.1 Quan ñieåm toå chöùc coâng nghieäp (IO : Industrial Organization) Quan ñieåm toå chöùc coâng nghieäp (IO) taäp trung vaøo löïc löôïng cô caáu trong moät ngaønh, moâi tröôøng caïnh tranh cuûa caùc coâng ty vaø aûnh höôûng cuûa chuùng tôùi lôïi theá caïnh tranh. Ngöôøi uûng hoä noåi tieáng quan ñieåm naøy laø oâng Michael Porter, giaùo sö cuûa tröôøng ñaïi hoïc Harvard. Theo yù kieán cuûa oâng, xaây döïng vaø duy trì lôïi theá caïnh tranh laø phaân tích caùc löïc löôïng beân ngoaøi, sau ñoù quyeát ñònh vaø haønh ñoäng döïa treân keát quaû thu ñöôïc. Moät moái quan taâm lôùn cuûa quan ñieåm IO laø haõng so vôùi ñoái thuû caïnh tranh nhö theá naøo, vaø quan ñieåm IO cho raèng lôïi theá caïnh tranh lieân quan tôùi vò trí trong ngaønh. Moâ hình 5 taùc löïc caïnh tranh naém baét ñöôïc yù töôûng chính veà lyù thuyeát lôïi theá caïnh tranh cuûa Porter. 5 taùc löïc caïnh tranh xaùc ñònh nhöõng qui luaät caïnh tranh trong baát cöù ngaønh coâng nghieäp naøo. Muïc ñích cuûa vieäc phaân tích caáu truùc ngaønh laø nhaèm xaùc ñònh nhöõng nhaân toá then choát cho söï thaønh coâng trong caïnh tranh cuõng nhö nhöõng cô hoäi vaø caùc moái ñe doïa laø gì? Ñoàng thôøi cuõng seõ phaân tích caùc ñoái thuû caïnh tranh nhaèm phaùt hieän naêng löïc vaø nhöõng haïn cheá cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh hieän taïi vaø tieàm taøng cuõng nhö söï chuyeån bieán coù theå coù trong töông lai cuûa hoï laø gì? Chìa khoùa thaønh coâng naèm ôû khaû naêng khaùc bieät cuûa caùc haõng trong vieäc giaûi quyeát moái lieân heä vôùi caùc taùc löïc caïnh tranh ñoù. Tuy nhieân cuõng caàn phaûi xem xeùt vaø phaân tích moâi tröôøng vó moâ nhaèm xaùc ñònh nhöõng nhaân toá quan troïng naøo veà chính phuû, xaõ hoäi, chính trò, töï nhieân vaø coâng ngheä seõ theå hieän cô hoäi vaø caùc moái ñe doïa ñoái vôùi haõng. 2.1.2 Quan ñieåm döïa treân nguoàn löïc (RBV : Resource-Based View) Tuy nhieân ñeå hieåu bieát ñaày ñuû veà caùc lôïi theá caïnh tranh ñoøi hoûi phaûi xem xeùt vai troø cuûa caùc nguoàn löïc beân trong coâng ty. Quan ñieåm döïa treân nguoàn löïc (RBV) cho raèng ñeå ñaït ñöôïc vaø duy trì lôïi theá caïnh tranh, nguoàn löïc cuûa coâng ty ñoùng vai troø quan troïng, coâng ty seõ thaønh coâng neáu noù coù caùc nguoàn löïc phuø hôïp nhaát vaø toát nhaát ñoái vôùi kinh doanh vaø chieán löôïc cuûa noù. RBV khoâng chæ taäp trung phaân tích caùc nhaân toá beân trong maø noù coøn lieân keát naêng löïc beân trong vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi. Lôïi theá caïnh tranh seõ ñoå doàn veà coâng ty naøo sôû höõu nhöõng nguoàn löïc hoaëc naêng löïc ñoäc nhaát. Do vaäy, lôïi theá caïnh tranh, theo RBV, lieân quan ñeán söï phaùt trieån vaø khai thaùc caùc nguoàn löïc vaø naêng löïc coát loõi cuûa coâng ty. 2.2 Laøm theá naøo ñeå taïo ra lôïi theá caïnh tranh? Theo James Craig vaø Rober Grant, lôïi theá caïnh tranh ñöôïc taïo ra theo moâ hình sau: CAÙC NGUOÀN LÖÏC VAØ TIEÀM LÖÏC LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH CAÙC YEÁU TOÁ THAØNH COÂNG THEN CHOÁT Caùc nguoàn goác beân trong cuûa lôïi theá caïnh tranh Caùc nguoàn goác beân ngoøai cuûa lôïi theá caïnh tranh Hình 2.1 : Caùc yeáu toá quyeát ñònh cuûa lôïi theá caïnh tranh (Nguoàn: James Craig vaø Rober Grant, “Strategic Management”, 1993, trang 63) Moâ hình naøy laø söï keát hôïp caû quan ñieåm cuûa toå chöùc coâng nghieäp (IO) vaø quan ñieåm döïa treân nguoàn löïc (RBV). Ñeå xaùc ñònh nhöõng ïyeáu toá thaønh coâng then choát, laø nguoàn goác beân ngoaøi cuûa lôïi theá caïnh tranh tröôùc heát phaûi phaân tích moâi tröôøng caïnh tranh trong ngaønh vaø moâi tröôøng vó moâ. Tieáp theo, phaân tích nguoàn löïc vaø phaân tích chuoãi giaù trò cuûa coâng ty seõ xaùc ñònh caùc nguoàn goác beân trong cuûa lôïi theá caïnh tranh. Muïc ñích cuûa vieäc phaân tích naøy nhaèm tìm ra nhöõng nguoàn löïc coù giaù trò, caùc tieàm löïc tieâu bieåu, nhöõng naêng löïc coát loõi vaø khaùc bieät cuûa coâng ty töø ñoù nhaän daïng ñöôïc caùc lôïi theá caïnh tranh trong phoái thöùc vaø caùc lôïi theá caïnh tranh trong nguoàn löïc. Ñeå taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng, nguoàn löïc phaûi coù giaù trò. Theo Barney (1991, trang 105), nhöõng nguoàn löïc coù giaù trò laø nhöõng nguoàn löïc coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: Hieám coù. Coù theå taïo ra giaù trò khaùch haøng. Coù theå baét chöôùc nhöng khoâng hoaøn toaøn. Coù theå thay theá nhöng khoâng hoaøn toaøn. Nguoàn löïc trôû thaønh hieám, xeùt moät caùch lyù töôûng laø caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc khoâng theå sôû höõu ñöôïc noù. Tuy nhieân hieám coù ôû ñaây chæ mang yù nghóa töông ñoái, caùc nguoàn löïc hieám coù naøy coù theå: Ñang coù saün trong moät ngaønh. Coù saün ñoái vôùi moät soá ít ñoái thuû caïnh tranh trong ngaønh. Coù saün ñoái vôùi moät ñoái thuû caïnh tranh ñôn leû vaø do ñoù coù tính duy nhaát. Söï hieám coù cuûa nguoàn löïc ñöôïc xaùc ñònh bôûi: Nguoàn löïc coù theå mua ñöôïc treân thò tröôøng hay khoâng Nguoàn löïc coù caàn ñöôïc tích hôïp vaøo coâng ty hay khoâng. Moät nguoàn löïc hieám coù töï noù khoâng laø ñieàu kieän ñuû ñeå taïo ra lôïi theá caïnh tranh trong phoái thöùc, maø nguoàn löïc naøy coøn phaûi taïo ra giaù trò khaùch haøng döïa treân caùc saûn phaåm vaø dòch vuï do nguoàn löïc taïo ra. Caùc caùc nguoàn löïc hieám vaø coù theå taïo ra giaù trò khaùch haøng cho pheùp coâng ty ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh trong phoái thöùc. Caùc lôïi theá trong phoái thöùc chæ coù theå baûo veä ñöôïc laâu daøi neáu caùc nguoàn löïc quan troïng cuûa coâng ty khoâng bò caùc ñoái thuû caïnh tranh baét chöôùc vaø thay theá hoaøn toaøn. Caùc nguoàn löïc khoâng theå baét chöôùc ñöôïc moät caùch hoaøn toaøn thöôøng phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá coù töông quan vôùi nhau sau ñaây: Nguoàn löïc laø keát quaû cuûa moät quaù trình lòch söû. Nguoàn löïc laø keát quaû cuûa söï phoái hôïp cuûa nhieàu yeáu toá. Vieäc coá gaéng baét chöôùc seõ mang laïi nhieàu ruûi ro. Ñeå taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng, khoâng chæ baûo veä nguoàn löïc choáng laïi söï baét chöôùc, maø coøn phaûi choáng laïi söï thay theá hoaøn toaøn. Trong nhöõng ngaønh coù xu theá coâng ngheä, ñieån hình nhö ngaønh vieãn thoâng thì caùc nguoàn löïc khoâng theå baét chöôùc hoaøn toaøn laïi thöôøng bò caùc coâng ngheä môùi thay theá vaø bò maát toøan boä giaù trò. Lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng (SCA) laø nhöõng lôïi theá: Ñuû lôùn ñeå taïo söï khaùc bieät. Chæ nhænh hôn hôn moät chuùt thì khoâng theå taùc ñoäng ñeán thò tröôøng ñöôïc. Ñuû laâu daøi tröôùc nhöõng bieán ñoåi cuûa moâi tröôøng kinh doanh vaø phaûn öùng cuûa ñoái thuû. Troäi hôn ñoái thuû trong nhöõng thuoäc tính kinh doanh höõu hình coù aûnh höôûng ñeán khaùch haøng. 2.3 Laøm theá naøo ñeå duy trì vaø xaây döïng lôïi theá caïnh tranh? 2.3.1 Taäp trung xaây döïng caùc khoái toång theå cuûa lôïi theá caïnh tranh Theo phaân tích cuûa Porter, lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng chæ coù theå ñaït ñöôïc thoâng qua chi phí thaáp hoaëc söï khaùc bieät hoùa trong phoái thöùc thò tröôøng. Hình 2.2 : Caùc lôïi theá caïnh tranh cuûa Porter. (Nguoàn: Michael Porter, “Competitive Advantage”, 1985, trang 12.) ÔÛ haàu heát möùc ñoä cô baûn, caùc coâng ty taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng baèng caùch nhaän bieát vaø thöïc hieän nhöõng haønh ñoäng sau: Naâng cao hieäu quaû caùc hoaït ñoäng Naâng cao chaát löôïng Ñoåi môùi Naâng cao söï thoûa maõn khaùch haøng Naâng cao hieäu quaû caùc hoaït ñoäng Lôïi theá caïnh tranh: Chi phí thaáp Söï khaùc bieät Naâng cao söï thoûa maõn khaùch haøng Ñoåi môùi Naâng cao chaát löôïng Hình 2.3: Xaây döïng caùc khoái toång theå cuûa lôïi theá caïnh tranh Naâng cao hieäu quaû caùc hoaït ñoäng laø taïo ra hieäu suaát lôùn hôn vôùi chi phí thaáp hôn döïa vaøo hieäu suaát lao ñoäng vaø voán. Naâng cao chaát löôïng laø taïo ra nhöõng saûn phaåm hay dòch vuï tin caäy vaø khaùc bieät nhaèm ñem laïi nhöõng giaù trò cao hôn trong nhaän thöùc cuûa khaùch haøng. Ñoåi môùi laø khaùm phaù nhöõng phöông thöùc môùi vaø toát hôn ñeå caïnh tranh trong ngaønh vaø mang chuùng vaøo thò tröôøng. Naâng cao söï thoûa maõn khaùch haøng laø laøm toát hôn ñoái thuû trong vieäc nhaän bieát vaø ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa khaùch haøng. Nhöõng nguyeân nhaân tieâu bieåu nhaát maø thay ñoåi lôïi theá caïnh tranh laø: Nhöõng coâng ngheä môùi Thay ñoåi trong nhu caàu cuûa ngöôøi mua Söï noåi leân cuûa moät phaân khuùc ngaønh môùi. Söï thay ñoåi chi phí ñaàu vaøo hay nhöõng lôïi ích Söï thay ñoåi nhöõng qui ñònh cuûa chính phuû 2.3.2 Xaùc ñònh nguoàn löïc naøo caàn xaây döïng vaø duy trì Caùc nguoàn löïc caàn ñöôïc xaây döïng vaø duy trì laø nhöõng nguoàn löïc: Taïo ra giaù trò khaùch haøng Coù theå ngaên caûn söï baét chöôùc vaø thay theá Do ñoù neân taäp trung khaû naêng taøi chính vaøo caùc nguoàn löïc ñaùp öùng nhöõng ñieàu kieän naøy thì môùi coù khaû naêng taïo ra vaø duy trì ñöôïc lôïi theá caïnh tranh. Toùm laïi, theo Porter thì coù ba ñieàu kieän ñeå duy trì lôïi theá caïnh tranh: Heä thoáng caáp baäc cuûa nguoàn goác (tính beàn vöõng vaø tính baét chöôùc): Nhöõng lôïi theá caáp thaáp hôn nhö laø chi phí lao ñoäng thaáp thì deã daøng bò baét chöôùc trong khi nhöõng lôïi theá caáp cao hôn nhö laø ñoäc quyeàn veà coâng ngheä, danh tieáng thöông hieäu, hay duy trì vaø ñaàu tö tích luõy caùc moái quan heä vôùi khaùch haøng thì khoù coù theå baét chöôùc ñöôïc. Soá löôïng cuûa nhöõng nguoàn goác khaùc bieät: Caøng nhieàu thì caøng khoù baét chöôùc. Khoâng ngöøng caûi tieán vaø naâng caáp: Luoân taïo ra nhöõng lôïi theá caïnh tranh môùi ít nhaát laø phaûi nhanh hôn ñoái thuû caïnh tranh ñeå thay theá nhöõng caùi cuõ. 3. Caùc coâng cuï phaân tích lôïi theá caïnh tranh 3.1 Moâ hình 5 taùc löïc caïnh tranh cuûa Porter Ñeå toàn taïi vaø thaønh coâng trong moät ngaønh, moät coâng ty caàn phaûi traû lôøi ñöôïc 2 caâu hoûi quyeát ñònh sau: Khaùch haøng caàn gì? Laøm theá naøo coâng ty coù theå choáng ñôõ söï caïnh tranh? Muoán vaäy tröôùc heát phaûi taäp trung vaøo söï phaân tích moâi tröôøng caïnh tranh döïa treân moâ hình 5 taùc löïc caïnh tranh cuûa Porter. Vieäc phaân tích naøy giuùp coâng ty nhaän ra nhöõng cô hoäi vaø nhöõng ñe doïa, qua ñoù noù seõ chæ ra cho coâng ty neân ñöùng ôû vò trí naøo ñeå ñoái phoù moät caùch coù hieäu quaû vôùi naêm löïc löôïng caïnh tranh trong ngaønh. Naêm aùp löïc caïnh tranh naøy khoâng phaûi laø yeáu toá tónh, maø traùi laïi noù raát ñoäng vaø thay ñoåi cuøng vôùi caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa ngaønh. Töø ñoù seõ xaùc ñònh ñöôïc nhöõng yeáu toá thaønh coâng then choát ñöôïc xem nhö laø nhöõng nguoàn goác beân ngoaøi cuûa lôïi theá caïnh tranh. Michael Porter ñaõ ñöa ra moâ hình 5 taùc löïc caïnh tranh goàm: (1) Cöôøng ñoä caïnh tranh giöõa caùc ñoái thuû hieän taïi trong ngaønh; (2) Nguy cô nhaäp cuoäc cuûa caùc ñoái thuû môùi; (3) Moái ñe doïa cuûa saûn phaåm thay theá; (4) Quyeàn löïc thöông löôïng cuûa ngöôøi mua vaø (5) Quyeàn löïc thöông löôïng cuûa ngöôøi cung öùng; . (Xem hình 2.4) Nguy cô ñe doïa töø caùc saûn phaåm vaø dòch vuï thay theá Nguy cô ñe doïa töø nhöõng ngöôøi môùi vaøo cuoäc CAÙC ÑOÁI THUÛ TIEÀM NAÊNG SAÛN PHAÅM THAY THEÁ NGÖÔØI CUNG ÖÙNG NGÖÔØI MUA Quyeàn löïc thöông löôïng cuûa ngöôøi cung öùng CAÙC ÑOÁI THUÛ CAÏNH TRANH TRONG NGAØNH Cuoäc caïnh tranh giöõa caùc ñoái thuû hieän taïi Cuo Quyeàn löïc thöông löôïng cuûa ngöôøi mua Hình 2.4: Moâ hình naêm taùc löïc caïnh tranh cuûa Porter (Nguoàn: Michael Porter, “Competitive Strategy”, 1980, trang 4.) 3.1.1 Nguy cô xaâm nhaäp cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh tieàm naêng Nguy cô xaâm nhaäp vaøo moät ngaønh phuï thuoäc vaøo caùc raøo caûn xaâm nhaäp theå hieän qua caùc phaûn öùng cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh hieän thôøi maø caùc ñoái thuû môùi coù theå döï ñoaùn. Neáu caùc raøo caûn cao hay coù söï traû ñuõa quyeát lieät cuûa caùc nhaø caïnh tranh hieän höõu ñang quyeát taâm phoøng thuû thì khaû naêng xaâm nhaäp cuûa caùc ñoái thuû môùi raát thaáp. Michael Porter cho raèng coù 6 nguoàn raøo caûn xaâm nhaäp chuû yeáu sau: Lôïi theá kinh teá theo quy moâ Söï khaùc bieät cuûa saûn phaåm Caùc ñoøi hoûi veà voán Chi phí chuyeån ñoåi Khaû naêng tieáp caän vôùi keânh phaân phoái Nhöõng baát lôïi veà chi phí khoâng lieân quan ñeán qui moâ 3.1.2 Cöôøng ñoä caïnh tranh cuûa caùc ñoái thuû hieän taïi trong ngaønh Tính chaát vaø cöôøng ñoä cuûa cuoäc caïnh tranh giöõa caùc coâng ty hieän taïi trong ngaønh phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau: Caùc ñoái thuû caïnh tranh ñoâng ñaûo hoaëc coù quy moâ gaàn töông ñöông nhau Toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh Chi phí coá ñònh vaø chi phí löu kho cao Söï thieáu vaéng tính khaùc bieät cuûa saûn phaåm vaø caùc chi phí chuyeån ñoåi Ngaønh coù naêng löïc dö thöøa Tính ña daïng cuûa ngaønh Söï ñaët cöôïc vaøo ngaønh cao Caùc raøo caûn ruùt lui 3.1.3 AÙp löïc töø caùc saûn phaåm thay theá Caùc saûn phaåm thay theá haïn cheá möùc lôïi nhuaän tìm naêng cuûa moät ngaønh baèng caùch ñaët moät ngöôõng toái ña cho möùc giaù maø caùc coâng ty trong ngaønh coù theå kinh doanh coù laõi. Do caùc loaïi haøng coù tính thay theá cho nhau neân seõ daãn ñeán söï caïnh tranh treân thò tröôøng. Khi giaù cuûa saûn phaåm chính taêng thì seõ khuyeán khích xu höôùng söû duïng saûn phaåm thay theá vaø ngöôïc laïi. Do ñoù, vieäc phaân bieät saûn phaåm laø chính hay laø saûn phaåm thay theá chæ mang tính töông ñoái. 3.1.4 AÙp löïc töø phía khaùch haøng AÙp löïc töø phía khaùch haøng chuû yeáu coù hai daïng laø ñoøi hoûi giaûm giaù hoaëc maëc caû ñeå coù chaát löôïng phuïc vuï toát hôn. Chính ñieàu naøy laøm cho caùc ñoái thuû caïnh tranh choáng laïi nhau. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù laøm toån hao möùc lôïi nhuaän cuûa ngaønh. Aùp löïc töø phía khaùch haøng xuaát phaùt töø caùc ñieàu kieän sau: Khi soá löôïng ngöôøi mua laø nhoû Khi ngöôøi mua mua moät saûn löôïng lôùn vaø taäp trung Khi ngöôøi mua chieám moät tyû troïng lôùn trong saûn löôïng cuûa ngöôøi baùn Caùc saûn phaåm khoâng coù tính khaùc bieät vaø laø caùc saûn phaåm cô baûn Khaùch haøng ñe doïa hoäi nhaäp veà phía sau Saûn phaåm ngaønh laø khoâng quan troïng ñoái vôùi chaát löôïng saûn phaåm cuûa ngöôøi mua Ngöôøi mua coù ñaày ñuû thoâng tin 3.1.5 AÙp löïc cuûa ngöôøi cung öùng Ngöôøi cung öùng coù theå khaúng ñònh quyeàn löïc cuûa hoï baèng caùch ñe doïa taêng giaù hoaëc giaûm chaát löôïng saûn phaåm dòch vuï cung öùng. Do ñoù, hoï coù theå cheøn eùp lôïi nhuaän cuûa moät ngaønh khi ngaønh ñoù khoâng coù khaû naêng buø ñaép chi phí taêng leân trong giaù thaønh saûn xuaát. Nhöõng ñieàu kieän laøm taêng aùp löïc cuûa nhaø cung öùng coù xu höôùng ngöôïc vôùi caùc ñieàu kieän laøm taêng quyeàn löïc cuûa ngöôøi mua. Moät nhoùm cung öùng ñöôïc xem laø maïnh neáu: Chæ coù moät soá ít caùc nhaø cung öùng Khi saûn phaåm thay theá khoâng saün coù Khi saûn phaåm cuûa nhaø cung öùng laø yeáu toá ñaàu vaøo quan troïng ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng Khi caùc saûn phaåm cuûa nhaø cung öùng coù tính khaùc bieät vaø ñöôïc ñaùnh giaù cao bôûi khaùch haøng cuûa ngöôøi mua Khi ngöôøi mua phaûi gaùnh chòu moät chi phí cao do thay ñoåi nhaø cung caáp Khi caùc nhaø cung öùng ñe doïa hoäi nhaäp veà phía tröôùc 3.2 Phaân tích Nguoàn löïc 3.2.1 Nguoàn löïc Moïi coâng ty ñeàu coù caùc nguoàn löïc nhöng khoâng phaûi taát caû caùc nguoàn löïc laø duy nhaát vaø coù khaû naêng daãn ñeán lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng. Ñeå trôû thaønh duy nhaát, nguoàn löïc phaûi khoù xaây döïng, khoù mua, khoù thay theá hoaëc khoù baét chöôùc. Nguoàn löïc laø nhöõng taøi saûn rieâng cuûa coâng ty. Coù theå phaân nguoàn löïc laøm 2 loaïi laø: nguoàn löïc höõu hình vaø nguoàn löïc voâ hình. Nguoàn löïc höõu hình bao goàm: Caùc nguoàn löïc vaät chaát vaø nguoàn löïc taøi chính. Nguoàn löïc voâ hình bao goàm: Nhaân löïc, coâng ngheä, danh tieáng vaø moái quan heä. Baûng 2.1: Phaân loaïi caùc nguoàn löïc. Caùc nguoàn löïc taøi chính Khaû naêng nôï, caùc möùc tín duïng, taøi saûn roøng hieän coù, döï tröõ tieàn maët, vaø baát cöù moät taøi saûn taøi chính naøo khaùc. Caùc nguoàn löïc vaät chaát Nhaø xöôûng, thieát bò, ñoà ñaïc, nguyeân lieäu, thieát bò vaên phoøng, phöông tieän saûn xuaát, maùy moùc … Caùc nguoàn löïc nhaân löïc Kinh nghieäm, kieán thöùc , kyõ naêng cuûa nhaø quaûn lyù vaø nhaân vieân. Khaû naêng thích öùng vaø loøng trung thaønh cuûa nhaân vieân. Coâng ngheä Caùc baèng saùng cheá phaùt minh, baûn quyeàn, bí maät coâng ngheä. Danh tieáng Nhaõn hieäu saûn phaåm, nhaõn hieäu thöông maïi, hình aûnh coâng ty, vaên hoùa cuûa coâng ty. Moái quan heä Vôùi khaùch haøng, nhaø cung caáp, nhaø phaân phoái vaø chính phuû. 3.2.2 Tieàm löïc Caùc nguoàn löïc cuûa moät coâng ty laø ñaàu vaøo caàn thieát ñeå thöïc hieän coâng vieäc, chuùng seõ coù giaù trò hôn nhieàu khi ñöôïc coâng ty söû duïng nhaèm tröïc tieáp giuùp cho coâng ty ñaït ñöôïc baát cöù muïc tieâu naøo ñeà ra. Nhö vaäy, caùc nguoàn löïc khaùc nhau laø ñaàu vaøo taïo neân tieàm löïc cuûa coâng ty, tieàm löïc coù theå ñöôïc xaùc ñònh laø caùc coâng vieäc thöôøng nhaät vaø caùc qui trình cuûa coâng ty quyeát ñònh möùc ñoä hieäu quaû vaø hieäu suaát laøm vieäc cuûa coâng ty ñoù trong vieäc chuyeån hoùa ñaàu vaøo (caùc nguoàn löïc) thaønh ñaàu ra (saûn phaåm bao goàm haøng hoùa vaät chaát vaø haøng hoùa dòch vuï). Vieäc taïo ra tieàm löïc cho coâng ty khoâng chæ ñôn giaûn laø vaán ñeà keát hôïp caùc nguoàn löïc maø coøn laø söï phoái hôïp phöùc taïp giöõa con ngöôøi vôùi nhau vaø giöõa con ngöôøi vôùi caùc nguoàn löïc cuûa coâng ty. Khi caùc thaønh vieân cuûa coâng ty laøm vieäc, keát hôïp caùc nguoàn löïc cuûa coâng ty vaø trong phaïm vi caáu truùc caùc hoaït ñoäng thöôøng nhaät va øcaùc qui trình cuûa toå chöùc, hoï tích luõy nhöõng kinh nghieäm vaø kieán thöùc ñeå tìm caùch toát nhaát nhaèm thu ñöôïc giaù trò töø caùc nguoàn löïc vaø bieán chuùng thaønh nhöõng naêng löïc coát loõi hoaëc thaønh tieàm löïc rieâng cuûa coâng ty. Treân thöïc teá, tröôùc khi tieàm löïc coâng ty coù theå trôû thaønh nguoàn goác cuûa lôïi theá caïnh tranh thì caùc tieàm löïc naøy phaûi thöïc söï laø tieâu bieåu vaø phaûi ñoùng goùp cho söï phaùt trieån naêng löïc coát loõi cuûa coâng ty. 3.2.3 Naêng löïc coát loõi Theo quan ñieåm döïa treân nguoàn löïc, ñeå phaùt trieån lôïi theá caïnh tranh thì coâng ty phaûi coù nhöõng nguoàn löïc vaø tieàm löïc toát hôn nhöõng ñoái thuû cuûa noù. Tuy nhieân khoâng moïi coâng ty ñeàu coù khaû naêng khai thaùc hieäu quaû nguoàn löïc hoaëc naêng löïc noù coù hoaëc coù ñöôïc nhöõng nguoàn löïc naêng löïc noù caàn. Moät coâng ty muoán taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng thì phaûi coù khaû naêng “ taäp hôïp taát caû laïi”, phaùt trieån nhöõng naêng löïc coát loõi vaø tieàm löïc rieâng cuûa mình. Prahalad vaø Hamel (1990) ñöa ra hình töôïng moät caùi caây maø boä reã naêng löïc coát loõi, thaân vaø caønh chính laø saûn phaåm coát loõi, nhaùnh phuï laø nhöõng ñôn vò kinh doanh, hoa laù laø saûn phaåm sau cuøng. Naêng löïc coát loõi laø söï hôïp nhaát, gom tuï taát caû coâng ngheä vaø chuyeân moân cuûa coâng ty vaøo thaønh moät troïng ñieåm, moät muõi nhoïn nhaát quaùn. Nhieàu gôïi yù cho raèng coâng ty neân xaùc ñònh vaø taäp trung vaøo 3 hoaëc 4 naêng löïc coát loõi. Caùc naêng löïc coát loõi phaûi khaùc bieät. 4 5 6 Ñôn vò Kinh doanh 2 1 2 3 Ñôn vò Kinh doanh 1 Ñôn vò Kinh doanh 4 7 8 9 Ñôn vò Kinh doanh 3 10 11 12 Saûn phaåm coát loõi 2 Saûn phaåm coát loõi 1 Naêng löïc 1 Naêng löïc 2 Naêng löïc 3 Naêng löïc 4 Caùc saûn phaåm sau cuøng Hình 2.5: Caùc goác reã cuûa tính caïnh tranh (Naêng löïc coát loõi) (Nguoàn: Prahalad vaø Hamel, “The Core Competence of the Corporation”, 1990) Vieäc phaân tích chuoãi giaù trò cuûa Porter seõ giuùp xaùc ñònh ñöôïc caùc tieàm löïc tieâu bieåu cuõng nhö nhöõng naêng löïc coát loõi cuûa coâng ty. Vieäc phaân tích naøy seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn sau. 3.2.4 Naêng löïc khaùc bieät John kay (1993) cho raèng nguoàn goác cuûa lôïi theá caïnh tranh laø söï taïo thaønh vaø khai thaùc nhöõng naêng löïc khaùc bieät. Giaù trò cuûa baát kyø lôïi theá naøo taïo ra phuï thuoäc vaøo tính beàn vöõng vaø khaû naêng thích öùng cuûa noù. Kay chæ ra coù 3 loaïi naêng löïc khaùc bieät laø: cô caáu hôïp taùc, söï ñoåi môùi vaø danh tieáng. Caùc naêng löïc khaùc bieät khoù xaây döïng vaø duy trì, khoù sao cheùp vaø baét chöôùc cuõng nhö khoù coù theå mua ñöôïc. Caùc naêng löïc khaùc bieät khoâng phaûi deã baét chöôùc vaø raát toán keùm nhaát laø khi caùc naêng löïc khaùc bieät ñoù coù tính chaát naêng ñoäng, khoâng ngöøng bieán hoùa. Caùc ñoái thuû môùi baét chöôùc caàn phaûi coù khaû naêng vaø quyeát taâm. Do ñoù vieäc taêng ñaàu tö hoaëc taêng tính maïo hieåm seõ laøm ñoái thuû phaûi naûn loøng. 3.3 Chuoãi giaù trò cuûa Porter Daây chuyeàn giaù trò laø moät caùch khaûo saùt taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa moät coâng ty vaø laøm theá naøo chuùng töông taùc ñöôïc vôùi nhau ñeå laøm taêng giaù trò cho khaùch haøng. Vieäc thöïc hieän coù hieäu quaû caùc hoaït ñoäng trong daây chuyeàn giaù trò seõ quyeát ñònh hieäu quaû hoaït ñoäng chung vaø taïo ra nhöõng lôïi theá caïnh tranh cho coâng ty. Phaân tích chuoãi giaù trò laø nhaèm xaùc ñònh nhöõng naêng löïc coát loõi beân trong coâng ty vaø trong daây chuyeàn cung caáp, ñoàng thôøi cuõng xaùc ñònh nhöõng nguoàn cuûa lôïi theá caïnh tranh vaø cô hoäi thò tröôøng. Hay noùi toång quaùt phaân tích chuoãi giaù trò laø moät coâng cuï ñeå nhaän daïng caùc lôïi theá caïnh tranh trong phoái thöùc.Coù theå söû duïng phaân tích theo boán caùch khaùc nhau, ñöa ra boán caùch tieáp caän ñeå nhaän daïng lôïi theá caïnh trong phoái thöùc. Ñaàu tieân, söû duïng phaân tích chuoãi giaù trò ñôn giaûn bao goàm vieäc nhaän daïng caùc hoaït ñoäng chuû yeáu hay hoã trôï khaùc nhau maø caùc hoaït ñoäng naøy coù ñoùng goùp quan troïng vaøo vieäc giaûm chi phí hoaëc taïo ra tính ñoäc ñaùo (Porter, 1985, trang 38). Phöông phaùp tieáp caän thöù hai ñeå nhaän daïng caùc lôïi theá caïnh tranh bao goàm khaûo saùt caùc khaû naêng môùi cho vieäc lieân keát caùc hoaït ñoäng giaù trò trong chuoãi giaù trò. Phöông phaùp tieáp caän caùc lôïi theá caïnh tranh thöù ba ñöôïc tìm thaáy trong caùc lieân keát giöõa chuoãi giaù trò rieâng cuûa coâng ty vaø caùc chuoãi giaù trò rieâng cuûa caùc nhaø cung caáp vaø nhaø buoân.YÙ töôûng cuûa Porter khoâng phaûi laø tieát kieäm chi phí treân chi tieâu cuûa caùc nhaø cung caáp hay nhaø buoân maø laø caû hai beân ñeàu coù theå thu lôïi, bôûi vì ñaây khoâng phaûi laø troø chôi coù toång baèng 0. Phöông phaùp tieáp caän thöù tö, ñaây cuõng laø phöông phaùp cuoái cuøng, bao goàm vieäc phoái hôïp chuoãi giaù trò cuûa coâng ty vôùi chuoãi giaù trò cuûa ngöôøi tieâu duøng cuoái cuøng tuøy thuoäc vaøo saûn phaåm hoaëc dòch vuï coù lieân quan, coù theå laø moät coâng ty hay moät gia ñình ôû ñòa phöông. Neáu khaùch haøng laø moät coâng ty, thì caùc chuoãi giaù trò coù theå ñöôïc phoái hôïp tröïc tieáp nhö tröôøng hôïp cuûa caùc nhaø cung caáp vaø nhaø buoân. Neáu khaùch haøng laø nhöõng ngöôøi tieâu duøng noäi ñòa, thì vaán ñeà laø phaûi hieåu bieát chuoãi giaù trò cuûa khaùch haøng vaø ñaùp öùng caùc saûn phaåm vaø dòch vuï phuø hôïp. Haäu caàn ñaàu vaøo Vaän haønh Haäu caàn ñaàu ra Tieáp thò vaø baùn haøng Dòch vuï Cô sôû haï taàng cuûa coâng ty Quaûn trò nguoàn nhaân löïc Phaùt trieån coâng ngheä Mua saém/ thu mua Caùc hoaït ñoäng chuû yeáu Hình 2.6: Chuoãi giaù trò cuûa Porter vôùi chín loaïi hoaït ñoäng (Nguoàn: Porter, “Competitive Advantage”, 1985, trang 37) 3.3.1 Caùc hoaït ñoäng chuû yeáu Laø nhöõng hoaït ñoäng chuû yeáu theå hieän nhöõng leà loái vaø caùc qui trình cuûa coâng ty nhaèm ñöa caùc nguoàn löïc vaøo coâng vieäc kinh doanh (haäu caàn ñaàu vaøo), khai thaùc caùc nguoàn löïc naøy, bieán chuùng thaønh nhöõng haøng hoùa hoaëc dòch vuï cuûa coâng ty (hoaït ñoäng), phaân phoái nhöõng haøng hoùa vaø dòch vuï naøy cho khaùch haøng (haäu caàn ñaàu ra), tieâu thuï haøng hoùa vaø dòch vuï tôùi taän tay khaùch haøng (baùn vaø tieáp thò) vaø dòch vuï khaùch haøng (cung caáp dòch vuï cho khaùch haøng). Haäu caàn ñaàu vaøo: Caùc hoaït ñoäng ñaàu vaøo gaén lieàn vôùi caùc hoaït ñoäng nhaän, toàn tröõ, vaø quaûn lyù caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhö quaûn lyù vaät tö, toàn tröõ, kieåm soaùt toàn kho, keá hoaïch vaän chuyeån, traû laïi cho nhaø cung öùng. Nhöõng hoaøn thieän trong baát cöù hoaït ñoäng naøo trong caùc hoaït ñoäng naøy ñeàu daãn tôùi giaõm chi phí vaø taêng naêng suaát. Trong baát kyø moät toå chöùc naøo nhöõng hoaït ñoäng ñaàu vaøo raát phong phuù vaø ñoùng vai troø quan troïng. Vaän haønh: vaän haønh bao goàm taát caû caùc hoaït ñoäng nhaèm bieán ñoåi caùc yeáu toá ñaàu vaøo thaønh saûn phaåm hay dòch vuï cuoái cuøng. ÔÛ ñaây bao goàm caùc hoaït ñoäng nhö vaän haønh maùy moùc thieát bò, bao bì ñoùng goùi, laép raùp baûo döôõng thieát bò, vaø kieåm tra. Vieäc hoaøn thieän nhöõng hoaït ñoäng naøy daãn tôùi nhöõng saûn phaåm hay dòch vuï coù chaát löôïng cao hôn, hieäu suaát cao hôn, vaø phaûn öùng nhanh hôn vôùi nhöõng ñieàu kieän cuûa thò tröôøng. Haäu caàn ñaàu ra: Khi thaønh phaåm hay dòch vuï ñöôïc taïo ra, chuùng caàn ñöôïc ñöa tôùi khaùch haøng cuûa coâng ty. Caùc hoaït ñoäng ñaàu ra, bao goàm toàn tröõ, quaûn lyù haøng hoùa hay dòch vuï, vaän haønh caùc hoaït ñoäng vaän phoái, vaø xöû lyù caùc ñôn ñaët haøng. Vieäc hoaøn thieän nhöõng hoaït ñoäng naøy luoân daãn tôùi hieäu suaát cao hôn vaø möùc ñoä phuïc vuï toát hôn ñoái vôùi khaùch haøng cuûa coâng ty. Marketing vaø baùn haøng: Caùc hoaït ñoäng marketing vaø baùn haøng cuûa coâng ty xoay quanh boán vaán ñeà chuû yeáu: hoãn hôïp saûn phaåm hay dòch vuï, giaù caû, yeåm trôï vaø caùc keânh phaân phoái. Phuï thuoäc vaøo phaân khuùc thò tröôøng muïc tieâu maø coâng ty löïa choïn, cuõng nhö söï phöùc taïp cuûa quaù trình saûn xuaát, coâng ty coù theå quyeát ñònh coù moät hoãn hôïp saûn phaåm, dòch vuï roäng hay heïp. Coù nhieàu vaán ñeà quan troïng trong vieäc xaùc ñònh caùch thöùc maø saûn phaåm hay dòch vuï ñöôïc phaân phoái ñeán nhöõng khaùch haøng muïc tieâu cuûa noù. Nhöõng vaán ñeà naøy bao goàm ñaùnh giaù taàm quan troïng cuûa caùc nhaø phaân phoái so vôùi löïc löôïng baùn haøng tröïc tieáp, vaø vieäc xaùc ñònh vò trí cuûa caùc ñieåm baùn leû. Dòch vuï: Dòch vuï laø moät trong nhöõng hoaït ñoäng giaù trò quan troïng nhaát cuûa coâng ty. Dòch vuï khaùch haøng bao goàm caùc hoaït ñoäng nhö laép ñaët, söûa chöõa, huaán luyeän khaùch haøng, cung caáp caùc linh kieän, boä phaän, vaø ñieàu chænh saûn phaåm, cuõng nhö söï nhaõ nhaën vaø nhanh choùng ñaùp öùng vôùi nhöõng khieáu naïi vaø yeâu caàu cuûa khaùch haøng. Nhöõng coâng ty ñònh höôùng dòch vuï coù ba ñaëc tính mang tính nguyeân taéc: (1) Söï tích cöïc nhieät tình tham gia cuûa laõnh ñaïo cao caáp; (2) ñònh höôùng con ngöôøi moät caùch roõ raøng; (3) möùc ñoä cao cuûa caùc ño löôøng vaø phaûn hoài. 3.3.2 Caùc hoaït ñoäng hoã trôï: Ngoaøi caùc hoaït ñoäng chuû yeáu gaén tröïc tieáp vôùi caùc saûn phaåm vaø dòch vuï, trong daây chuyeàn giaù trò cuûa coâng ty coøn coù caùc hoaït ñoäng taùc ñoäng moät caùch giaùn tieáp ñeán caùc saûn phaåm vaø dòch vuï ñöôïc goïi laø caùc hoaït ñoäng hoã trôï. Nhôø caùc hoaït ñoäng naøy maø caùc hoaït ñoäng chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän moät caùch toát hôn. Tuyø theo ñaëc ñieåm hoaït ñoäng cuûa töøng coâng ty, tuyø theo thaønh phaàn cuûa caùc hoaït ñoäng chuû yeáu trong daây chuyeàn giaù trò maø caáu truùc cuûa caùc hoaït ñoäng hoã trôï coù theå ñöôïc xaùc ñònh moät caùch linh hoaït. Tuy nhieân, daïng chung nhaát cuûa hoaït ñoäng hoã trôï bao goàm caùc hoaït ñoäng nhö: quaûn trò nguoàn nhaân löïc, phaùt trieån coâng ngheä, thu mua vaø cô sôû haï taàng cuûa coâng ty Gioáng nhö caùc hoaït ñoäng chuû yeáu, moãi hoaït ñoäng hoã trôï naøy coù theå ñöôïc tieáp tuïc phaân chia thaønh nhieàu hoaït ñoäng rieâng reõ. Hôn nöõa, ñeå ñöa ra söï hoã trôï cho caùc hoaït ñoäng chuû yeáu, caùc hoaït ñoäng hoã trôï cuõng caàn hoã trôï laãn nhau. Quaûn trò nguoàn nhaân löïc: Quaûn trò nguoàn nhaân löïc bao goàm caùc hoaït ñoäng ñöôïc thöïc hieän nhaèm tuyeån moä, huaán luyeän, phaùt trieån vaø traû coâng cho taát caû nhaân vieân trong coâng ty. Chuùng bao goàm caùc vaán ñeà phöùc taïp nhö chi phí thuyeân chuyeån cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng vaø caùc khoaûn chi traû cho caùc nhaø quaûn trò caáp cao. Naâng cao kyõ naêng cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø duy trì nhöõng quan heä lao ñoäng toát laø raát quan troïng cho vieäc taïo ra giaù trò vaø giaûm caùc chi phí. Phaùt trieån coâng ngheä: Coâng ngheä gaén lieàn vôùi taát caû caùc hoaït ñoäng giaù trò trong moät toå chöùc. Noù aûnh höôûng tôùi taát caû caùc hoaït ñoäng roäng lôùn töø vieäc phaùt trieån saûn phaåm vaø quy trình tôùi vieäc nhaän ñôn haøng vaø phaân phoái saûn phaåm vaø dòch vuï tôùi khaùch haøng. Mua saém: Mua saém ñeà caäp tôùi chöùc naêng thu mua caùc ñaàu vaøo ñöôïc söû duïng trong daây chuyeàn giaù trò cuûa coâng ty. Nhöõng hoaït ñoäng naøy bao goàm mua nguyeân lieäu, naêng löôïng, nöôùc, vaø nhöõng ñaàu vaøo khaùc ñöôïc söû duïng tröïc tieáp trong quaù trình saûn xuaát nhö maùy moùc, thieát bò, vaø nhaø xöôûng. Caùc nhaân toá ñaàu vaøo ñöôïc mua raát quan troïng ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng chuû yeáu cuõng nhö ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng hoã trôï cuûa coâng ty. Vôùi vieäc tieát kieäm moät tyû leä nhoû trong nhöõng chi phí naøy cuõng coù theå coù nhöõng aûnh höôûng to lôùn ñeán lôïi nhuaän cuûa coâng ty. Cô sôû haï taàng cuûa coâng ty: bao goàm caùc hoaït ñoäng nhö taøi chính vaø keá toaùn, nhöõng vaán ñeà luaät phaùp chính quyeàn, heä thoáng thoâng tin vaø quaûn lyù chung. Chuùc naêng taøi chính vaø keá toaùn ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc quaûn lyù coâng ty moät caùch coù hieäu quaû. Lôïi theá caïnh tranh coù theå ñaït ñöôïc thoâng qua naêng löïc trong vieäc taêng voán töø thò tröôøng coå phieáu vaø caùc nguoàn vay; caùc thuû tuïc veà keá toaùn chi phí. Caùc hoaït ñoäng laäp ngaân saùch ñöôïc söû duïng ñeå ra caùc quyeát ñònh veà phaân boå caùc nguoàn löïc ôû caáp coâng ty. 4. Ñaùnh giaù lôïi theá caïnh tranh 4.1 Phöông phaùp ñònh tính. Phöông phaùp ñònh tính ñöôïc söû duïng trong ñeà taøi ñeå ñaùnh giaù lôïi theá caïnh tranh cho coâng ty so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh laø phöông phaùp chuyeân gia. 4.1.1 Phöông phaùp chuyeân gia Phöông phaùp chuyeân gia laø phöông phaùp nghieân cöùu döïa treân caùc ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia raát caàn thieát cho vieäc nghieân cöùu söï tieán trieån cuûa töông lai. Caùc chuyeân gia khoâng laøm vieäc tröïc tieáp vôùi nhau maø chæ trao ñoåi thoâng tin qua boä phaän trung gian, boä phaän naøy coù traùch nhieäm ñaûm baûo tính khaùch quan toái ña cuûa thoâng tin. Ñaët vaán ñeà Löïa choïn Chuyeân gia Göûi caâu hoûi cho caùc chuyeân gia Caùc chuyeân gia traû lôøi caâu hoûi Göûi baûng phaân tích caùc caâu traû lôøi döôùi daïng caâu hoûi môùi. Ñeà nghò ñaùnh giaù laïi caùc caâu traû lôøi Toång keát Laëp laïi Hình 2.7: Phöông phaùp chuyeân gia Trong luaän vaên, vieäc ñaùnh giaù lôïi theá caïnh tranh cho VNPT so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh seõ do nhöõng chuyeân gia trong ngaønh vieãn thoâng, kinh teá goùp yù kieán, baûn thaân seõ thieát keá baûng caâu hoûi vaø taäp hôïp caùc yù kieán töø caùc chuyeân gia. Döï kieán laáy yù kieán khoaûng 9 chuyeân gia, vaø moãi chuyeân gia coù heä soá quan troïng laø nhö nhau. 4.1.2 Qui trình ñaùnh giaù. Qui trình ñaùnh giaù lôïi theá caïnh tranh goàm nhöõng böôùc sau: Lieät keâ caùc tieâu chí ñaùnh giaù lôïi theá caïnh tranh. Xaùc ñònh troïng soá cho töøng lôïi theá töø 0 ñeán 1,00: cho thaáy taàm quan troïng cuûa lôïi theá ñoù ñoái vôùi söï thaønh coâng cuûa coâng ty. (Toång caùc troïng soá baèng 1). Ñaùnh giaù lôïi theá caïnh tranh cuûa coâng ty vaø caùc ñoái thuû thoâng qua vieäc cho ñieåm töøng lôïi theá. (duøng thang ñieåm töø 1 ñeán 5). Tính toång ñieåm (theo troïng soá) cuûa taát caû caùc lôïi theá. Chæ soá naøy seõ theå hieän lôïi theá caïnh tranh cuûa coâng ty möùc ñoä naøo trong ngaønh vaø so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh. Ñoàng thôøi thoâng qua khung ñaùnh giaù naøy seõ xaùc ñònh ñöôïc nhöõng lôïi theá caïnh tranh naøo neân ñöôïc cuûng coá, nhöõng lôïi theá caïnh tranh naøo caàn ñuôïc xaây döïng töø ñoù ñeà ra caùc bieän phaùp nhaèm cuûng coá, xaây döïng vaø duy trì caùc lôïi theá caïnh tranh cho coâng ty. 4.1.3 Khung ñaùnh giaù. Lôïi theá caïnh tranh Troïng soá Coâng ty A Ñoái thuû 1 Ñoái thuû 2 Ñieåm Ñieåm Ñieåm 10 à 20 lôïi theá 0 à 1,00 1 à 5 1 à 5 1 à 5 Toång ñieåm coù troïng soá 1,00 4.2 Phöông phaùp ñònh löôïng Töø baûn chaát cuûa lôïi theá caïnh tranh laø hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc, cuï theå laø hieäu quaû söû duïng lao ñoäng, voán, doanh thu vaø lôïi nhuaän ñeå ñaùnh giaù lôïi theá caïnh tranh cuûa coâng ty so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh . Treân cô sôû ñoù, luaän vaên ñeà xuaát caùc tieâu chí döôùi ñaây ñeå ñaùnh giaù lôïi theá caïnh tranh cuûa coâng ty so vôùi caùc ñoái thuû. Tyû suaát lôïi nhuaän treân voán Tyû suaát lôïi nhuaän treân taøi saûn Tyû suaát lôïi nhuaän treân doanh thu Tyû suaát lôïi nhuaän treân lao ñoäng Tyû suaát doanh thu treân lao ñoäng Toùm laïi, chöông 2 laø cô sôû lyù thuyeát cho neàn taûng nghieân cöùu. Chöông naøy ñaõ ñöa ra caùc coâng cuï phaân tích nhaèm xaùc ñònh lôïi theá caïnh tranh. Caùc lôïi theá caïnh tranh coù ñöôïc phaûi döïa treân cô sôû toå chöùc coâng nghieäp vaø nguoàn löïc cuûa doanh nghieäp. Chöông naøy ñaõ trình baøy cuï theå phöông phaùp ñaùnh giaù ñònh tính lôïi theá caïnh tranh baèng phöông phaùp chuyeân gia vaø ñònh löôïng moät soá chæ tieâu caïnh tranh. Moâ hình lyù thuyeát cuûa Porter, Prahalad vaø Hamel ñöôïc ñeà caäp ñeå duy trì vaø xaây döïng caùc lôïi theá caïnh tranh.