Đề tài Phương hướng và biện pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng may mặc tại xí nghiệp may xuất khẩu Textaco

kinh tế, hoà nhập vào khu vực và quốc tế, ngành cũng đi đầu, mở đường cho mối liên kết ngày càng sâu sắc giữa kinh tế Việt Nam và thế giới. 2. KẾT QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH XUẤT NHẬP KHẨU SẢN PHẨM MAY MẶC TẠI VIỆT NAM Giữ một vị trí không thể thiếu được trong đời sống kinh tế - xã hội của đất nước như đã nêu ở trên, ngành may mặc được Đảng, Nhà nước quan tâm xây dựng, trở thành một ngành công nghiệp lớn, phát triển sâu rộng trong cả nước và thu được những thành tựu đáng mừng. Đặc biệt, sau 5 năm thực hiện Hiệp định buôn bán hàng may mặc giữa Việt Nam và EU được ký tắt tại Brussels (Vương quốc Bỉ - 1993) đã đánh dấu sự phát triển vượt bậc cả về số lượng, chất lượng và thị trường của sản phẩm may mặc “Made in Vietnam” trên thị trường thế giới. Quần áo may sẵn của Việt Nam gồm nhiều chủng loại hàng khác nhau từ sơ mi nam, nữ, jacket, áo khoác nam, nữ đến quần áo trẻ em,... đã khẳng định chỗ đứng của mình trên nhiều thị trường khó tính như Pari, London, Amsterdam, Berlin, Tokyo,... Và đầu năm nay, chúng ta đã ký Hiệp định dệt may giữa Việt Nam và EU cho giai đoạn 1999 - 2001 với mức tăng về trị giá khoảng 40% so với Hiệp định cũ đã được điều chỉnh tăng 25% tháng 8/1985. Nếu so với mức hạn ngạch năm đầu Hiệp định 1993 thì hạn ngạch năm 1999 tăng khoảng 80%. Nếu xét về trị giá xuất khẩu 1993, Việt Nam mới xuất khẩu sang EU 245 triệu USD và dự kiến năm 1999 Việt Nam sẽ xuất khẩu sang EU khoảng 650 triệu USD (bằng 265,3%) (2) Tạp chí Thương mại số 1 năm 1998 . Chỉ trong 8 tháng đầu năm kim ngạch dệt may đi EU đạt 480 triệu USD tăng khoảng 10% so với cùng kỳ năm ngoái (3) Báo Đầu tư số 74 ngày 14/9/1998 ; với mặt hàng chính là áo Jacket và áo sơ mi nam đã đạt sản lượng tương đương cả năm 1998, riêng áo Jacket đã xuất 10,5 triệu chiếc, sơ mi nam 6,5 triệu chiếc (4) Thời báo Kinh tế Sài gòn số 35/98 ngày 27/8/1998 . BIỂU ĐỒ 1: TỔNG KIM NGẠCH XUẤT KHẨU HÀNG MAY MẶC QUA CÁC NĂM 1994 - 8/2001 Đơn vị: Triệu USD (Nguồn: Báo cáo của Viện nghiên cứu Thương mại, Bộ Thương mại) Đồng thời với việc đẩy mạnh xuất khẩu hàng may mặc đi EU, chúng ta còn xuất khẩu đi các thị trường khác như Canada, Nauy, Nhật Bản, Mêhicô, Đài Loan, Hàn Quốc,... Nếu năm 1994 kim ngạch xuất khẩu mới đạt 450 triệu USD thì năm 1998 đạt 4,15 tỷ USD (tăng hơn 7 lần). Rõ ràng con số này nói lên sự lớn mạnh vượt bậc của ngành may xuất khẩu Việt Nam, nó càng chứng tỏ tính đúng đắn trong việc mạnh dạn xây dựng ngành may xuất khẩu thành ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Từ một ngành hàng xuất khẩu không có tên tuổi trong danh mục các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam trong những năm đầu thập kỷ 90, thậm chí còn báo hiệu suy sụp vào cuối năm 1992 thì đến năm 1996, kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc đã đứng thứ hai trong danh mục các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Năm 1999, với 330 cơ sở sản xuất dệt và 600 cơ sở may, sẽ báo hiệu một năm hứa hẹn đối với ngành may mặc xuất khẩu Việt Nam với dự kiến kim ngạch khoảng 1,5 tỷ USD (5) Báo Thương mại số 1 năm 1998 ). Tuy nhiên, hết quí I năm 1999, kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc thấp 250 triệu USD, trong khi năm 1998 kim ngạch cả năm đạt 1,3 tỷ USD. Ngoài ra, hệ thống các công ty, xí nghiệp quốc doanh từ Trung ương đến địa phương đều trưởng thành đáng kể. Nhiều doanh nghiệp sau 5 năm, doanh số xuất khẩu tăng gấp 3-5 lần so với năm 1992. Năm 1998 đã có trên 400 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu và đến giữa năm 1999 có khoảng 500 doanh nghiệp. Không những đội ngũ may xuất khẩu tăng nhanh về số lượng doanh nghiệp mà quy mô doanh nghiệp, công nghệ sản xuất, chất lượng, đội ngũ công nhân lành nghề cũng đạt tiêu chuẩn quốc tế. 3. CƠ CẤU THỊ TRƯỜNG VÀ HÀNG HOÁ XUẤT NHẬP KHẨU TRONG THỜI GIAN QUA Từ năm 1994, sau một thời gian dài chỉ xuất khẩu sang các thị trường truyền thống, công tác thị trường đã được chú trọng, tăng cường quan hệ buôn bán với gần 50 nước và khu vực. Đến nay, chúng ta đã mở rộng được địa bàn kinh doanh, tăng hạn ngạch hàng may mặc vào thị trường EU, Nhật Bản, Đài Loan, giá trị xuất nhập với Liên Xô (cũ) được phục hồi, hướng buôn bán mới với Trung Cận Đông bắt đầu mở ra nhiều triển vọng và trong tương lai không xa Mỹ sẽ là thị trường mới lý tưởng cho các doanh nghiệp xuất khẩu hàng may mặc. * Thị trường EU. Việt Nam là nước thứ 51 tham gia vào thị trường EU. Thị trường EU với số dân khoảng 360 triệu người là nơi tiêu thụ khối lượng lớn và đa dạng các loại sản phẩm may mặc. Cũng cần phải khẳng định rằng EU là một thị trường có yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm. Không những thế, đây cũng là khu vực có kỹ thuật sản xuất vào loại tiên tiến nhất hiện nay. Tuy nhiên, do giá nhân công ở khu vực này ngày càng cao và các nguyên nhân khác khiến cho giá thành sản xuất trong nội bộ EU lên cao nên các nước thành viên EU tăng cường nhập khẩu dưới hình thức thuê gia công tại nước ngoài để thoả mãn nhu cầu trong nước. Chính vì những đặc điểm đó của thị trường EU mà đã lôi cuốn các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc Việt Nam cố gắng tìm chỗ đứng trong thị trường này. Trước năm 1992, chúng ta đã xuất khẩu một số chủng loại mặt hàng vào EU (khi đó là Cộng đồng Châu Âu - EC) mặc dù mới chỉ là quan hệ mậu dịch song phương và kim ngạch rất nhỏ bé. Đến năm 1992, việc ký Hiệp định về hàng may mặc giữa Chính phủ Việt Nam và EU đã mở ra một giai đoạn phát triển mới trong quan hệ kinh tế nói chung và của ngành may mặc nói riêng. Đặc biệt, Hiệp định dành cho Việt Nam 13 mặt hàng để gia công theo phương thức gia công thuần tuý (Trafic de Perfectionnement Passif - TPP) có nghĩa là nguyên liệu được gửi từ các nước thành viên EU để gia công tại Việt Nam rồi nhập lại sản phẩm vào EU. Ngay từ năm đầu tiên thực hiện Hiệp định, dù gặp phải không ít khó khăn nhưng 93 doanh nghiệp của ta đã xuất khẩu được 55 chủng loại mặt hàng với khối lượng tổng cộng 13.000 tấn. Đến năm 1996, 1997, số doanh nghiệp được phân bổ hạn ngạch và số doanh nghiệp trực tiếp tham gia xuất khẩu đã tăng lên đến 380 và 260 đơn vị, đưa tổng lượng hạn ngạch đã thực hiện theo Hiệp định lên đến 325 và 395 triệu đơn vị. Đến năm 1997 tình hình thực hiện hạn ngạch may mặc với EU đạt 395 triệu USD (6) Báo cáo của Tổng công ty dệt, may Việt Nam về tình hình thực hiện hạn ngạch giai đoạn 1992 - 1996 . Và gần đây, việc ký thêm Hiệp định về hàng may mặc cho năm 1999-2001 giữa Việt Nam và EU đã mở ra cho chúng ta nhiều cơ hội thâm nhập sâu hơn nữa vào thị trường này. Vấn đề còn lại là toàn ngành may mặc Việt Nam có thể huy động khả năng của mình nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo dựng uy tín cao, giữ vững và mở rộng thị phần ở EU. Thị trường Nhật Bản Khoảng một thập kỷ nay, ngành may mặc Nhật Bản luôn rơi vào tình trạng nhập siêu, bởi nước này cũng nằm trong sự chuyển dịch sản xuất lớn từ các nước có ngành công nghiệp dệt tiên tiến sang các nước Châu Á đang phát triển để tận dụng lợi thế nhân công rẻ, dồi dào, sau đó lại nhập khẩu sản phẩm giá thành hạ của mình trở về nước làm cho hàng loạt các cơ sở sản xuất vừa và nhỏ phải đóng cửa vì không thể cạnh tranh, do đó phải tăng nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu trong nước. Đây cũng là thị trường lớn, khắt khe về chất lượng và cạnh tranh gay gắt. Nhưng với lợi thế nguồn lao động rẻ, dồi dào, tay nghề cao nên xuất khẩu hàng may mặc Việt Nam sang Nhật có xu hướng phát triển không ngừng trong những năm vừa qua. Bắt đầu từ năm 1989, xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam sang Nhật đã tăng vọt 425% về số lượng và 212% về kim ngạch. Nếu như năm 1988, Việt Nam mới chỉ xuất khẩu sang Nhật đạt 200 nghìn đơn vị hàng may mặc với trị giá 1,44 triệu USD (đứng thứ 22 về số lượng và thứ 29 về kim ngạch), thì đến năm 1996 những con số này đã lên tới 56 triệu đơn vị và trị giá 367 triệu USD (đứng ở vị trí thứ bẩy cả về số lượng và kim ngạch, với thị phần ngang với các nước lân cận như Inđônêxia, Philippine, Đài Loan, Thailand,...). Và đến năm 1998, xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam sang Nhật Bản lên tới 80,71 triệu đơn vị đạt trị giá 500 triệu USD, đưa Việt Nam lên vị trí thứ 3 về số lượng trong số các nước xuất khẩu mặt hàng này sang Nhật, sau Trung Quốc và Hàn Quốc, đứng thứ 5 về kim ngạch sau Trung Quốc, Italia, Hàn Quốc và Mỹ. Thị phần của hàng may mặc Việt Nam chiếm 2,4% về số lượng và 3% về kim ngạch (7) Nguồn Báo Thị trường số ra ngày 16/8/1998 . Trong 5 tháng đầu năm 1999, xuất khẩu hàng may mặc Việt Nam sang Nhật Bản đạt 102,1% về kim ngạch so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên trong bối cảnh tình hình kinh tế kéo dài do khủng hoảng kinh tế ở Nhật Bản kéo theo đồng yên giảm giá, sức mua của Nhật Bản giảm xuống, dự đoán kim ngạch nhập khẩu hàng may mặc của Nhật Bản có thể giảm 10% trong năm 1999. Đó là một khó khăn cho quá trình đẩy mạnh xuất khẩu sang Nhật Bản của ngành may mặc Việt Nam. Thị trường Liên Xô (cũ) và Đông Âu Quy mô tiêu dùng lớn, yêu cầu không cao về chất lượng và quen thuộc - đó là đặc điểm nổi bật rất thuận lợi cho sản phẩm của chúng ta khi xâm nhập vào thị trường này. Với số dân 300 triệu người, thị trường Liên Xô (cũ) và Đông Âu là thị trường lớn thứ hai trên thế giới hiện nay. Trước kia, thị trường này thường chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam, khoảng 80%, đặc biệt năm 1987 chiếm trên 90%. Đây cũng là một thuận lợi cho các doanh nghiệp của ta khi thâm nhập trở lại không bị bỡ ngỡ như vào các thị trường mới. Nhưng từ sau sự sụp đổ của hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô (cũ) và các nước Đông Âu, việc xuất khẩu hàng may mặc của ta vào thị trường này bị gián đoạn. Nhưng bắt đầu từ giờ trở đi, kim ngạch xuất khẩu của ta vào thị trường này sẽ dần dần được khôi phục. Bởi dù sao, đây cũng là một thị trường tiêu thụ sản phẩm khối lượng lớn, lại không đòi hỏi quá chặt chẽ về chất lượng. Trong khi chưa có điều kiện đầu tư thiết bị hiện đại, chúng ta phải hết sức tranh thủ đặc điểm này để tăng giá trị xuất khẩu, tích luỹ năng lực, tạo điểm tựa vững chắc cho các giai đoạn sau, đồng thời phải không ngừng nâng cao chất lượng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao, bảo đảm cho sự tồn tại của chính mình. Riêng thị trường Nga tình hình dần ổn định, sức mua ngày càng tăng nhưng hàng của Việt Nam vẫn không cạnh tranh được do giá cả còn cao, sản phẩm còn chưa hấp dẫn, phương thức thanh toán chưa thích ứng. Thị trường Mỹ Thị trường Mỹ với số dân gần 300 triệu người, chủ yếu sống ở thành thị đang là một thị trường mới mẻ nhưng không kém phần hấp dẫn đối với các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc của ta. Mỗi người dân ở đây hàng năm tiêu dùng tới 27 kg hàng dệt may nhập khẩu. Thị trường này được xếp vào danh mục thị trường đầy tiềm năng với mức tiêu thụ hàng dệt may lớn nhất thế giới 95 tỷ USD mỗi năm, nhập khẩu chiếm khoảng 48% trong đó 60% là từ Châu Á nhưng Việt Nam lại chưa khai thác được (8) Nguồn: Thời báo Kinh tế Việt Nam số 35 ngày 2/5/1998 . Các mặt hàng như T-Shirt, Polo - Shirt, Sweat Shirt 100% bông, áo sơ mi thường phục dạng nỉ kẻ, sóc, quần áo thể thao, áo len, quần vải chéo 100% bông mài cát hoặc hoá chất, hàng jean không yêu cầu chất lượng quá cao mà phải đảm bảo tiêu chuẩn ghi trong hợp đồng, chú ý khâu an toàn tiêu dùng và phù hợp với môi trường. Tuy nhiên, tìm được một chỗ đứng vững chắc trong thị trường này không phải dễ dàng bởi thông tin về thị trường này còn đang rất thiếu, không chính xác, kịp thời mà doanh nghiệp lại không có điều kiện thường xuyên tiếp cận thị trường thực tế; mặt khác, việc phía Mỹ không cấp tín dụng xuất, nhập khẩu cho các doanh nghiệp kinh doanh với Việt Nam đã hạn chế rất lớn đến khả năng trao đổi thương mại giữa hai nước. Trở ngại lớn nhất hiện nay đối với hàng dệt may của ta vẫn là do chưa có quy chế tối huệ quốc (MFN) nên hàng nhập khẩu vào Mỹ phải chịu thuế cao, không cạnh tranh nổi với hàng các nước khác. Nhưng từ khi Mỹ xoá bỏ cấm vận thương mại với Việt Nam (2/1994), cấm vận viện trợ (8/1994), quan hệ kinh tế nói chung giữa ta và Mỹ cũng đã thu được những kết quả ban đầu. Vấn đề hiện tại đặt ra cho chúng ta là phải cố gắng hết sức xây dựng được lòng tin, uy tín và không ngừng đầu tư trang thiết bị hiện đại để có thể đáp ứng yêu cầu của một thị trường khắt khe như thị trường Mỹ. CHƯƠNG II TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA XÍ NGHIỆP MAY XUẤT KHẨU TEXTACO 1. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA XÍ NGHIỆP. Chuyển từ cơ chế quản lý tập trung sang hạch toán kinh tế độc lập cũng như tất cả các ngành khác, nghành dệt may cũng tự mình vươn dậy với con số đáng kinh ngạc và trở thành sản phẩm trọng điểm trong chiến lược phát triển kinh tế năm 2001 của nước ta và hiện nay kim ngạch xuất khẩu của sản phẩm may mặc sẵn thật đáng khích lệ. Cùng với xu hướng đi lên tự hạch toán kinh tế, xí nghiệp may TEXTACO được tách ra thành xí nghiệp độc lập với chức năng sản xuất kinh doanh hàng may sẵn. Trước kia xí nghiệp trực thuộc tổng công ty vải sợi may mặc chức năng nhiệm vụ chủ yếu là cung cấp sản phẩm may mặc song số lượng mặt hàng ít, đơn giản, chất lượng không đảm bảo nhiều loại hàng chất lượng kém và hiệu quả kinh doanh hầu như không quan tâm mà chủ yếu thực hiện chỉ tiêu từ trên giao xuống, hơn nữa bộ máy quản lý cồng kềnh nhiều khâu trung gian không cần thiết. Cùng với cơ chế đổi mới, tổng công ty vải sợi được đổi thành "Công ty vải sợi miền Bắc" trụ sở chính tại số 2 Phan Chu Trinh đồng thời công ty cũng bao gồm nhiều xí nghiệp trực thuộc ở các tỉnh ở Hà Nội. TEXTACO là xí nghiệp trực thuộc được thành lập năm 1989 với trụ sở đặt tại số 2A Lạc trung. Với số vốn do cấp trên cấp, sự lao động sáng tạo trong cơ chế thị trường, nắm bắt được nhu cầu thị trường nên hiện nay xí nghiệp có uy tín với khách hàng trong và ngoài nước. Chức năng nhiệm vụ chính của xí nghiệp là sản xuất mặt hàng gia công để xuất khẩu với mặt hàng là sản phẩm may mặc sẵn chủ yếu là áo jacket, quần âu nam, quần soóc. Do đặc điểm là phương thức gia công sản xuất nên các thủ tục xuất hàng hay nhập nguyên liệu đều thông qua công ty. Do vậy thuế cũng như các khoản nghĩa vụ khác xí nghiệp đều phải có trách nhiệm. Ngoài chức năng chính trên xí nghiệp còn sản xuất mặt hàng may mặc phục vụ trong nước với các sản phẩm như: Áo sơ mi, quần âu nam, áo jacket, quần trẻ em... Đây là chức năng phụ nhưng nó được coi là nhiệm vụ khá thiết thực và là mối quan tâm trong chiến lược phát triển kinh doanh trong thời gian tới. 2. ĐẶC ĐIỂM CÔNG NGHỆ MAY XUẤT KHẨU CỦA XÍ NGHIỆP TEXTACO MÁY CẮT MÁY THÊU MÁY VẮT SỔ ĐÓNG GÓI MÁY LÀ HƠI MÁY MAY MÁY THÙA KHUYẾT MÁY DẬP KHUY 3. ĐẶC ĐIỂM TỔ CHỨC SẢN XUẤT, TỔ CHỨC LAO ĐỘNG TỔ CHỨC QUẢN LÝ CỦA XÍ NGHIỆP. Xí nghiệp may xuất khẩu TEXTACO được tách ra là đơn vị hạch toán kinh doanh với cơ cấu tổ chức khá tinh giản với mô hình trực tuyến chức năng. P. QUẢN ĐỐC KỸ THUẬT TRƯỞNG CA II TRƯỞNG CA I GIÁM ĐỐC P. QUẢN ĐỐC SẢN XUẤT QUẢN ĐỐC PHÂN XƯỞNG PHÂN XƯỞNGII PHÂN XƯỞNGIII PHÂN XƯỞNGI CỬA HÀNG KD - DV PHÒNG KT - KCS PHÒNG KH - KD PHÒNG TC - KT PHÒNG TC - HC SƠ ĐỒ BỘ MÁY TỔ CHỨC CỦA XÍ NGHIỆP Với bộ máy tổ chức theo kiểu trực tuyến chức năng, vì bộ máy tổ chức quản lý của xí nghiệp gọn nhẹ mà lại phát huy ưu điểm của hai kiểu quản lý. Chính vì vậy mà ban giám đốc có thể quản lý trực tiếp mọi hoạt động sản xuất của từng phân xưởng và nhận được các thông tin phản hồi từ phía người lao động không phải qua các khâu trung gian. Từ đó giải quyết kịp thời mọi phát sinh đồng thời các công việc liên quan đến việc triển khai kế hoạch sản xuất được bàn bạc, thảo luận và đi đến một giải pháp tốt nhất, thống nhất tránh tình trạng chỉ đạo theo kiểu một thủ trưởng. Qua hơn 8 năm xây dựng và trưởng thành xí nghiệp may TEXTACO đã không ngừng đổi, cải tiến mở rộng sản xuất cả về chiều rộng lẫn chiều sâu với cơ sở hạ tầng khá vững chắc, hoàn thiện được thể hiện ở cơ cấu tổ chức lao động. Một yếu tố tạo lên sức mạnh tổng hợp trong sản xuất kinh doanh. SƠ ĐỒ CƠ CẤU TỔ CHỨC LAO ĐỘNG THEO CHỨC NĂNG Chức năng Số lượng 1 - Quản trị điều hành: - Ban giám đốc (1 giám đốc , 2 phó GĐ) 3 - Tham mưu: + Phòng kế hoạch - Kinh doanh 18 + Phòng kế toán - Tài chính 6 + Phòng tổ chức hành chính 12 + Cửa hàng kinh doanh dịch vụ 8 2 - Sản xuất: - Quản lý sản xuất 20 - Lao động gián tiếp 80 - Sản xuất trực tiếp (cắt và may) 794 Tổng cộng 941 Qua cơ cấu tổ chức lao động của Xí nghiệp ở sơ đồ trên ta thấy bộ phận sản xuất chiếm tỷ trọng lớn (894/941) là hợp lý. Bộ phận điều hành quản trị trong toàn xí nghiệp chỉ có 47 người và được tập trung chủ yếu ở phòng kế hoạch - phòng trực tiếp triển khai các hoạt động sản xuất của 3 phân xưởng, đảm nhận thủ tục xuất nhập và nghiên cứu thị trường là rất hợp lý. Song công tác nghiên cứu thị trường bộ phận marketing của phòng còn chưa được quan tâm đúng mức. Lao động nữ chiếm 98%, đặc điểm này không có lợi cho xí nghiệp về mặt đảm bảo ngày công lao động thực tế theo chế độ, thời gian nghỉ đẻ, nghỉ thai sản, con ốm mẹ nghỉ, từ đó ảnh hưởng trực tiếp quá trình sản xuất kinh doanh. Nhưng bù lại lao động nữ có tổ chức kỷ luật cao và đặc biệt là cần cù, chịu khó. Tuổi trung bình của lao động trong xí nghiệp là trẻ khoảng 30 tuổi và có xu hướng ngày càng trẻ hóa đội ngũ lao động. Đặc điểm này có lợi cho xí nghiệp về mặt lao động trẻ. Với 70% công nhân là ở ngoại tỉnh. Họ ở các tỉnh lân cận như Thái Bình, Nam Định, Hải Hưng, và một số tỉnh khác. Xí nghiệp đã cố gắng thu xếp ổn định tránh tình trạng công nhân phải làm việc quá căng hoặc có những lúc không có việc làm. Để tạo điều kiện tốt nhất cho công nhân, xí nghiệp đã có nhà ăn để có thể phục vụ bữa ăn cho công nhân làm ca. Ngoài ra hàng năm xí nghiệp đã trực tiếp mời các thầy giáo có kinh nghiệm về bồi dưỡng kiến thức cho các cán bộ đồng thời nâng cao tay nghề cho công nhân. Chủ trương của xí nghiệp trong việc đào tạo đội ngũ cán bộ rất được chú trọng, ngoài việc tổ chức lớp học do xí nghiệp tổ chức, ban lãnh đạo cũng khuyến khích cán bộ đi học thêm các lớp ngoài giờ hỗ trợ họ cả về thời gian và vật chất bởi vì đây chính là chính sách làm giảm chi phí ẩn trong sản xuất kinh doanh. 4. PHÂN TÍCH THỰC HIỆN KẾ HOẠCH SẢN XUẤT. BẢNG TÌNH HÌNH THỰC HIỆN KẾ HOẠCH QUA CÁC NĂM CỦA XÍ NGHIỆP 1999 2000 2001 ĐV KH TH %TH SỐ KH KH TH % TH SỐ KH KH TH % TH SỐ KH D. thu Tr.đ 20.285 209,9 20.285 22.560 212,4 212.800 28.010 201,6 SL áo ch 230.000 250.000 225,3 265.000 270.000 265,9 290.000 246.000 113,7 SL quần ch 373.000 399.000 213,2 572.000 641.000 118,3 713.000 724.000 102,2 Qua bảng trên ta thấy thực trạng kinh doanh ở xí nghiệp là khá khả quan vì cả 3 năm xí nghiệp đều hoàn thành vượt mức kế hoạch. Doanh thu đạt 201,6% so với kế hoạch, đặc biệt khâu gia công vượt 11,3%. Do uy tín, chất lượng sản phẩm nên xí nghiệp đã có thêm nhiều bạn hàng và những năm gần đây xí nghiệp đã nâng số lượng hàng gia công lên đáng kể. Năm 2001 xí nghiệp đạt 246.000 áo jacket và 724.000 quần âu nam. Cùng với việc không ngừng mở rộng thị trường và doanh thu không ngừng tăng lên chứng tỏ xí nghiệp đã phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Nhờ đó mà thời gian chờ việc không đáng kể, năng suất lao động tăng so với 2000 là 10%. Tiền lương tăng lên do vậy đời sống CBCNV ổn định. Người lao động gắn bó với xí nghiệp hơn, số CN bỏ việc giảm dần. Dự tính năm 2003 doanh thu xí nghiệp tăng 75000 triệu đồng dự tính nộp ngân sách tăng 1,5 lần so với năm 2001. Tuy nhiên sản lượng cung cấp cho nhu cầu trong nước chưa được quan tâm đúng mức. Năm 2001 mặc dù xí nghiệp đã cố gắng mở rộng tăng cường sản xuất trong nước song con số 2678 triệu còn quá ít ỏi so với mức nhu cầu nội địa. 5. PHÂN TÍCH CHI CHO SẢN XUẤT: Giá thành sản phẩm là một yếu tố hết sức quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm hàng hóa. Ta lấy ví dụ một số sản phẩm chủ yếu của xí nghiệp. BẢNG GIÁ THÀNH GIA CÔNG ĐƠN VỊ SẢN PHẨM KHOẢNG MỤC ĐV TÍNH ÁO JACKET QUẦN ÂU Sản lượng Chiếc 1 1 Giá gia công Đồng 21.780 8.030 Trị giá hàng gia công 21.780 8.030 1 - Chi phí trực tiếp 14.190 4.281 2 - Chi phí sử dụng MM, TB 2.028 1.150 3 - Chi phí phân xưởng 1.754 850 4 - CP quản lý xí nghiệp 2.304 1.100 5 - Chi phí ngoài SX 1.091 494 6 - Dự phòng lương 220 108 GIÁ THÀNH ĐƠN VỊ SẢN PHẨM SẢN XUẤT TRONG NƯỚC 1999 KHOẢN MỤC ĐV TÍNH ÁO JACKET QUẦN ÂU I. Giá thành toàn bộ Đồng 537.600.000 421.494.836 1 - Nguyên liệu 331.149.000 267.438.900 2 - Tiền lương 51.798.500 33.410.900 3 - Chi phí sản xuất chung 74.021.500 63.345.000 4 - Giá thành PX 456.960.000 364.194.800 5 - Chi phí bán hàng, QLXN 80.640.000 57.300.036 II. Số lượng 3500 4100 III. Giá thành đơn vị Chiếc 153.600 102.800 GIÁ THÀNH ĐƠN VỊ SẢN PHẨM SẢN XUẤT TRONG NƯỚC 2001 KHOẢN MỤC ĐV TÍNH ÁO JACKET QUẦN ÂU I. Giá thành toàn bộ Đồng 897.300.000 693.000.000 1 - Nguyên liệu 606.420.000 430.407.657 2 - Tiền lương 69.500.000 44.178.750 3 - Chi phí sản xuất chung 86.785.000 114.463.593 4 - Giá thành PX 462.705.000 589.050.000 5 - Chi phí bán hàng, QLXN 134.595.000 103.950.000 II. Số lượng 5.000 6.00 III. Giá thành đơn vị Chiếc 179.460 115.500 BẢNG PHÂN TÍCH CHI PHÍ GIÁ THÀNH ĐƠN VỊ SẢN PHẨM KHOẢN MỤC CHI PHÍ ÁO JACKET 1997 TH 1998 TH + % 1 - Nguyên liệu 94.614 121.284 26.670 28,19 2 - Tiền lương 14.797 13.900 -897 3 - CF sản xuất chung 21.149 17.357 -3792 4 - Giá thành phân xưởng 130.560 152.541 21.981 16,83 5 - CF bán hàng, QLXN 23.040 26.919 3.879 16,83 6 - Giá thành toàn bộ 153.600 179.460 25.860 16,83 KHOẢN MỤC CHI PHÍ QUẦN ÂU 1997 TH 1998 TH + % 1 - Nguyên liệu 65.229 71.722 6.493 9,95 2 - Tiền lương 8.149 7.363 -786 3 - CF sản xuất chung 15.450 19.089 3.639 23,55 4 - Giá thành phân xưởng 88.828 98.175 9.347 10,52 5 - CF bán hàng, QLXN 13.972 17.325 3.353 13,99 6 - Giá thành toàn bộ 1.2.800 115.500 12.700 12,35 - Mức chênh lệch giá: z = 5.000 x 25.860 +6.000 x 12.700 = 204.600.000 - Xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến mức chênh lệch giá thành. + Chi phí nguyên vật liệu: z = 5.000 x 26.670 + 6.000 x 6.493 = 172.308.000 + Chi phí lương thành nhân công trực tiếp: z = 5.000 x (-897) + 6.000 x (-786) = -9.201.000 + Chi phí sản xuất chung: z = 5.000 x (-3.792) x 3.639 = 2.874.000 Chi phí bán hàng và quản lý xí nghiệp: z = 5.000 x 3.879 + 6.000 x 3.353 = 39.513.000 Nhận xét: So với năm 1997, giá thành sản phẩm năm 1998 tăng cao, mức chênh lệch là 204.600.000. Nguyên nhân do tăng chi phí nguyên vật liệu, chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp. Chi phí nguyên vật liệu tăng 172.308.000 chiếm 84,2% tỷ trọng trong mức chênh lệch giá thành. Chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp tăng 39.513.000 chiếm 19,3% tỷ trọng trong mức chênh lệch giá. Chi phí sản xuất chung tăng 2.874.000 chiếm 1,4%. Trong khi chi phí lương nhân công giảm 9.201.000 chiếm 4,5%. 6. THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU CỦA CÔNG TY TRONG THỜI GIAN QUA Đối với công ty TEXTACO, việc củng cố và giữ vững các thị trường truyền thống đồng thời tìm kiếm thêm các thị trường mới là vấn đề sống còn. Đặc biệt là trong tình trạng cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp xuất khẩu mặt hàng may mặc ở Việt Nam như hiện nay. Công ty đã sử dụng nhiều nguồn thông tin khác nhau, bằng các hình thức và biện pháp khác nhau trên khắp các Châu Lục. Riêng thị trường xuất khẩu hàng may mặc hiện đã có tới 10 thị trường và trong tương lai con số đó chắc chắn sẽ còn tăng thêm. Xem số liệu trong bảng sau: BẢNG KIM NGẠCH XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY CỦA CÔNG TY THEO THỊ TRƯỜNG Thị trường 1997 1998 1999 2000 2001 SNG 1.848.300 2.854.427 2.762.430 3.784.694 3.935.356 Đức 200.109 215.048 347.150 330.052 456.958 Pháp 105.256 120.235 199.672 209.782 254.436 Nhật Bản 180.150 265.016 106.010 121.383 Ba Lan 313.993 17.665 61.432 72.910 79.342 Hungary 150.303 121.038 47.150 85.178 73.749 Hồng Kông 87.476 295.334 297.374 303.134 Khác 9.039 11.961 2.194 2.430 286.643 Tổng cộng 2.627.000 2.862.000 2.976.000 3.850.000 4.400.000 Nguồn: Phòng Tài chính kế toán - Công ty TEXTACO Qua những số liệu trên ta có thể thấy thị trường ổn định nhất của công ty là thị trường SNG. Thị hiếu tiêu dùng của thị trường này không khó tính như ở thị trường EU. Các tiêu chuẩn về mẫu mã, kích thước, chất lượng, màu sắc, các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn,... không bị đòi hỏi khắt khe như ở thị trường EU. Mặt khác người dân Nga và các nước SNG vẫn chưa có nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm cao cấp mà đa phần ưa sử dụng hàng dệt may mang tính chất “bình dân” hơn, giá cả hợp với túi tiền của họ hơn. Đây cũng là một thị trường quen thuộc đối với các cán bộ kinh doanh của công ty do họ đã có nhiều năm hoạt động trên thị trường này và đã xây dựng được những mối quan hệ bạn hàng bền vững, chặt chẽ. Do vậy đây là một thị trường cần được ưu tiên của TEXTACO. Thị trường các nước EU như Pháp, Đức,... tuy là những thị trường tiêu thụ mới mẻ đối với công ty song đã thể hiện rõ tiềm năng rất lớn mạnh. Tuy nhiên để thâm nhập sâu hơn vào thị trường này, công ty cần chú ý đến vấn đề chất lượng sản phẩm, đặc biệt là thời trang, mốt và chất liệu sử dụng cho sản xuất các mặt hàng may mặc đó. Hiện nay, đây là thị trường tiêu thụ hàng may mặc lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, công ty không thể xuất khẩu nhiều hơn mức cho phép do bị hạn chế bởi hạn ngạch xuất khẩu mà Chính phủ hai bên đã ký kết trong Hiệp định buôn bán hàng may mặc giữa Việt Nam và EU năm 1992. Dù sao thì nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến mẫu mã cho hợp thị hiếu người tiêu dùng vẫn là biện pháp tối ưu để giành hạn ngạch và hợpd dồng xuất khẩu cho công ty. Năm 1998, Việt Nam và EU đã ký lại Hiệp định buôn bán hàng may mặc cho giai đoạn 1999-2001. Thị trường Hồng Kông: Đây là thị trường nhập khẩu hàng dệt may của Việt Nam để gia công thêm rồi tái xuất sang các nước khác. Do đó, các điều kiện về chất lượng, vệ sinh an toàn,... chỉ ở mức trung bình. Đây cũng là một thị trường có nhiều tiềm năng mà công ty có thể tập trung khai thác trong thời gian tới. Thị trường Nhật Bản: Nhật là một bạn hàng lớn của Việt Nam trong các hợp đồng xuất nhập khẩu tơ sợi, hàng dệt may. Tuy nhiên họ chủ yếu là nhập khẩu tơ sợi về để sản xuất và xuất khẩu đi các nước khác chứ sản lượng nhập khẩu hàng may mặc không nhiều. Thị trường Nhật Bản là thị trường khó tính luôn đòi hỏi cao về chất lượng, các dịch vụ sản phẩm, thời hạn giao hàng và giá cả phải chăng. Việc đánh giá hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng may mặc của công ty thông qua mặt hàng và thị trường xuất khẩu như trên đã giúp ta khẳng định được một hướng đi quan trọng đối với công ty trong thời gian tới, đó là khôi phục và phát huy các thị trường truyền thống đồng thời mở rộng các thị trường mới về từng mặt hàng. 7. CÁC HÌNH THỨC KINH DOANH XUẤT KHẨU HÀNG MAY MẶC TẠI CÔNG TY. Công ty thực hiện xuất khẩu hàng dệt may chủ yếu theo hai hình thức sau: Xuất khẩu trực tiếp: Đây là hình thức kinh doanh xuất khẩu chủ yếu của công ty TEXTACO trong lĩnh vực xuất khẩu hàng may mặc. Hơn 70% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc của công ty được thực hiện thông qua hình thức này. Xuất khẩu trực tiếp là người xuất khẩu thông qua việc mua đứt bán đoạn, mua của người bán trong nước rồi bán cho người mua nước ngoài. Thông thường, khi giao dịch kinh doanh với các bạn hàng nước ngoài, công ty sẽ phát hiện ra những nhu cầu của họ trong các mặt hàng dệt may với số lượng, kiểu dáng, mẫu mã, màu sắc,... Sau đó, công ty sẽ đàm phán với họ để ký kết hợp đồng. Song song với việc chuẩn bị hợp đồng, công ty lại phải tiến hành cùng lúc hoạt động thu mua hàng hoá đó trong nước, thậm chí phải đặt hàng theo đúng yêu cầu của khách hàng. Việc thoả thuận và xác định giá cả mua vào và bán ra phải đảm bảo cho công ty có thể thu được một mức lợi nhuận nhất định. Mức lợi nhuận đó thường là từ 3 đến 5% trị giá hợp đồng xuất khẩu (sau khi đã trừ đi các khoản thuế). Sơ đồ thực hiện xuất khẩu trực tiếp hàng may mặc có thể được mô tả như sau: TEXTACO Người bán(Trong nước) TEXTACO Người mua(Nước ngoài) Trong đó: 1. TEXTACO thu mua hàng từ người bán (trong nước) 2. TEXTACO cung cấp hàng hoá cho người mua (nước ngoài) Thể hiện dòng vận động của hàng may mặc. Thể hiện dòng vận động của tiền tệ (thanh toán) Công ty chủ yếu xuất khẩu trực tiếp sang thị trường EU bởi đây là thị trường chính tắc nhất. Hàng năm, công ty phải xin hạn ngạch hoặc giấy phép của Bộ Thương mại, rồi tổ chức tiến hành sản xuất hoặc thu mua để xuất khẩu. Mặt hàng mà công ty xuất khẩu theo hình thức này thường đa dạng, phong phú hơn các phương thức xuất khẩu khác. Từ áo sơ mi nam, nữ, áo jacket, áo dệt kim, quần jean, áo ngủ, bít tất,... Có thể nói tất cả các sản phẩm của ngành may mặc có thể được xuất khẩu theo hình thức này. Mỗi năm, công ty thu từ xuất khẩu trực tiếp hàng may mặc khoảng 10 triệu USD. Khi xuất khẩu theo hình thức này, công ty có điểm mạnh là: - Đội ngũ cán bộ nghiệp vụ của công ty khá vững trong lĩnh vực xuất khẩu trực tiếp như nghiệp vụ thanh toán bằng L/C, nghiệp vụ giao nhận hàng hoá,... đồng thời có mối quan hệ bạn hàng lâu năm làm hậu thuẫn. - Xuất khẩu trực tiếp, công ty có thể linh hoạt trong giá cả khi có sự biến động của thị trường. Ngoài ra công ty có thể nhanh chóng thu hồi vốn do không cần thời gian để gia công xuất khẩu. - Khoản lợi nhuận thu được từ phương thức xuất khẩu trực tiếp có thể sẽ cao hơn. Tuy nhiên xuất khẩu trực tiếp, công ty có thể gặp nhiều rủi ro hơn do sự biến động của thị trường hoặc do sự thay đổi về chính sách,... Xuất khẩu uỷ thác: xuất khẩu uỷ thác là hình thức kinh doanh trong đó công ty chỉ đóng vai trò như người giao nhận: nhận hàng từ người uỷ thác rồi xuất cho người mua nước ngoài đã được chỉ định. Do đó, công ty sẽ không phải tìm kiếm thị trường đầu vào đầu ra. Công ty không phải bỏ vốn của mình ra để kinh doanh do đó công ty chỉ được hưởng phí uỷ thác bằng phần trăm trị giá hợp đồng. Sơ đồ thực hiện hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng dệt may theo phương thức này như sau: TEXTACO Người uỷ thác Người nhập khẩu Công ty TEXTACO thường ký kết các hợp đồng xuất khẩu uỷ thác cho các đơn vị sản xuất hàng dệt may như công ty dệt kim Hà Nội, công ty may 20 (quân đội),... Nhưng phương thức này không chiếm tỷ trọng cao trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu hàng may mặc của công ty TEXTACO. Mặt hàng xuất khẩu theo phương thức này cũng không đa dạng phong phú như phương thức xuất khẩu trực tiếp. Chủ yếu là khăn bông, áo dệt kim đông xuân. Xuất khẩu thông qua hình thức hàng đổi hàng: đây là một phương thức kinh doanh quốc tế mới đối với các doanh nghiệp Việt Nam nói chung cũng như đối với công ty TEXTACO nói riêng. Phương thức này giúp công ty trao đổi hàng may mặc lấy những mặt hàng nhập khẩu khác và thanh toán bù trừ cho nhau. Đây là phương thức xuất khẩu đem lại hiệu quả cao do tiết kiệm được ngoại tệ cho hai công ty. Tuy nhiên để xuất khẩu được theo phương thức này đòi hỏi hai bên đối tác phải có hàng hoá tương ứng để trao đổi. Trong những năm tới, do chính sách của Nhà nước khuyến khích trao đổi hàng hoá với Lào, công ty có thể cố gắng khai thác thị trường này để đổi lấy xe gắn máy hai bánh dạng CKD đem lại lợi nhuận cao. Gia công xuất khẩu: đây là phương thức xuất khẩu quen thuộc đối với các doanh nghiệp may mặc Việt Nam trong đó có TEXTACO do công ty có hai dây chuyền dệt may hiện đại. Đối tác mà công ty thường nhận gia công là công ty Garnet của Hàn Quốc. Hàng năm doanh thu về gia công xuất khẩu của công ty TEXTACO là 30 tỷ đồng. Trong những năm tới công ty sẽ cố gắng hơn nữa để khai thác tốt công suất của hai dây chuyền này. 8. NHỮNG KHÓ KHĂN TỒN TẠI ĐỐI VỚI CÔNG TY. 8.1. Những mặt đạt được: Trong những năm qua, hoạt động xuất khẩu hàng dệt may đã đem lại nhiều lợi ích cho công ty TEXTACO, có thể khái quát lại như sau: - Tăng nguồn thu ngoại tệ cho công ty: để đảm bảo cân đối thu chi cho các hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu, công ty luôn luôn cần một nguồn ngoại tệ ổn định. Nhờ xuất khẩu hàng dệt may, hàng năm công ty có thể thu được một lượng ngoại tệ tương đối lớn. Từ 15 đến 16 triệu USD. - Tạo ra một lượng công ăn việc làm ổn định cho công nhân viên của công ty nói riêng và công nhân trong ngành dệt may của Việt Nam nói chung. - Củng cố quan hệ với các bạn hàng truyền thống của công ty, mở rộng thị trường kinh doanh, tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau. - Việc quản lý xuất khẩu của công ty đã được hoàn thiện dần, đảm bảo cho hoạt động xuất khẩu của công ty tiến triển tốt, đúng thời hạn. 8.2. Những mặt hạn chế: Bên cạnh những mặt đạt được, do nhiều nguyên nhân khác nhau, hoạt động xuất khẩu hàng may mặc của công ty TEXTACO trong thời gian qua còn có một số hạn chế như sau: - Nguồn vốn kinh doanh giành cho hoạt động xuất khẩu hàng may mặc ở công ty còn thấp, gây khó khăn cho công tác xuất khẩu khi thực hiện các hợp đồng có giá trị lớn. - Điều kiện cơ sở vật chất (kho tàng, bến bãi,...) còn yếu kém, chật hẹp, rất khó khăn cho việc lưu trữ, bảo quản hàng, thu mua gom hàng xuất khẩu. - Chất lượng hàng xuất khẩu còn chưa cao, đa phần mới chỉ là hàng theo mẫu mã của nước ngoài đặt mà ít có hàng dệt may được thiết kế và sản xuất theo kiểu mẫu của Việt Nam. Kỹ thuật dệt may cũng chưa cao nên sản phẩm chưa đẹp. Điều này làm giảm giá thành sản phẩm xuống rất nhiều. Những hạn chế nói trên có thể được giải thích theo các nguyên nhân sau: - Khủng hoảng tài chính tiền tệ khu vực và trên thế giới làm ảnh hưởng không ít tới đầu tư của các nước trong khu vực trong đó có Việt Nam, do đó ảnh hưởng đến nguồn vốn kinh doanh của công ty. - Công nghệ và kỹ thuật sản xuất của ngành may mặc Việt Nam còn thấp nên chất lượng hàng may mặc chưa cao. - Ngành công nghiệp may mặc Việt Nam tuy đã có từ lâu đời song còn lạc hậu, mới chỉ được phát triển trong mấy năm gần đây, ảnh hưởng đến các hoạt động tạo mẫu thời trang và sự phát triển của hàng may mặc trong nước. - Công ty còn có nhiều khó khăn nên chưa có điều kiện đầu tư cho cơ sở hạ tầng cũng như công nghệ kỹ thuật để sản xuất. - Hạn chế về trình độ của cán bộ thực hiện các hoạt động kinh doanh xuất khẩu gây ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả hoạt động kinh doanh của công ty. CHƯƠNG III PHƯƠNG HƯỚNG VÀ BIỆN PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU HÀNG MAY MẶC TẠI CÔNG TY 1. PHƯƠNG HƯỚNG XUẤT KHẨU ĐẾN 2005 Ngày 15/4/1994, tại Maraket (Maroc), trong văn bản kết thúc vòng đàm phán “Urugoay”, 125 nước tham gia đã ký kết một Hiệp định mậu dịch thế giới về hàng may mặc. Cho đến năm 2005, Hiệp định Đa sợi sẽ được thay thế bằng Hiệp định mậu dịch hàng dệt và may, các nước phát triển trước đây hạn chế nhập khẩu hàng may mặc bằng hạn ngạch sẽ hoàn toàn xoá bỏ hạn ngạch và thuế quan nhập khẩu hàng may mặc. Việc bãi bỏ hạn ngạch về thuế quan rất có lợi cho các nước đang phát triển - những nước xuất khẩu hàng may mặc. Theo dự đoán của các chuyên gia xuất nhập khẩu trên thế giới thì hàng may mặc của các nước đang phát triển sẽ tăng 83% và hàng may sẽ tăng 93% so với mức hiện nay. Các nước phát triển cũng sẽ có lợi hơn vì giá hàng may mặc sẽ giảm đi. Đây là một lý do để Việt Nam gia nhập vào tổ chức thương mại thế giới (WTO). Mặt khác, Việt Nam cũng cần có những sự đầu tư thích đáng để hiện đại hoá ngành may mặc sao cho đến năm 2003 sản phẩm của ngành may mặc Việt Nam sẽ đủ sức cạnh tranh trên thị trường thế giới. Trong thời gian tới, xu hướng thành phẩm hàng hoá trên thế giới ngày càng tăng, phương hướng phát triển ngành may mặc của các nước sẽ là thoả mãn với mức độ cao nhất về nhu cầu và phương thức sinh hoạt mới của người tiêu dùng vì thế cơ cấu thị trường hàng may mặc cũng có nhiều thay đổi. Kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc sẽ tăng hơn kim ngạch xuất khẩu hàng dệt, hàng may sẽ ngày càng chiếm tỷ trọng cao hơn trong cơ cấu thị trường hàng may mặc. Nói tới hàng may mặc, người ta sẽ nghĩ ngay tới các trung tâm thời trang nổi tiếng ở Châu Âu như Pháp, Đức, Italia,... với các hãng thời trang nổi tiếng chứ không phải là các nước Châu Á, mặc dù kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc trên thế giới chủ yếu tập trung ở khu vực này. Sở dĩ có điều đó xảy ra là vì hàng may mặc luôn gắn bó với mốt. Các nước ở khu vực này đa phần mới chỉ là gia công xuất khẩu hàng may mặc chứ chưa hoàn toàn tự mình làm chủ thị trường. Tuy nhiên trong thời gian gần đây, các nước này cũng đã bắt đầu quan tâm đến vấn đề này và ngành tạo mẫu thời trang cũng như nghề tạo mẫu cũng bắt đầu manh nha xuất hiện ở đây, ngành may mặc đang thực sự chuyển dịch từ các trung tâm của Châu Âu sang các nước thuộc khu vực Châu Á và các nước lân cận. 1.1. Mục tiêu xuất khẩu hàng may mặc của công ty. Năm 2000, công ty đề ra những nhiệm vụ kế hoạch như sau: - Tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 12.000.000 USD, trong đó xuất khẩu trực tiếp 6.000.000 USD và xuất khẩu uỷ thác 6.000.000 USD. - Về mặt hàng xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may chiếm 5.000.000 USD tức 41,7% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn công ty, tăng 13,64% so với 4.400.000 USD thực hiện năm 1999. - Về các mặt hàng may mặc, mục tiêu đề ra cho công ty giai đoạn 2000-2001 như sau: BẢNG KIM NGẠCH XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY THEO MẶT HÀNG TỚI NĂM 2003 Đơn vị: 1.000 USD Mặt hàng Năm 2002 Năm 2003 Hàng may sẵn: 8.000 16.828 - Áo sơ mi 3.300 12.080 - Áo Jacket 4.355 10.882 Về thị trường xuất khẩu công ty chủ trương tiếp tục phát huy các thế mạnh của mình trên các thị trường hiện tại (10 thị trường) đồng thời tìm kiếm và xúc tiến thêm các quan hệ bạn hàng mới trên phạm vi toàn thế giới. Chỉ tiêu về các thị trường trọng điểm cho hàng may mặc xuất khẩu được đặt ra như sau: BẢNG KIM NGẠCH XUẤT KHẨU HÀNG MAY MẶC THEO THỊ TRƯỜNG TỚI NĂM 2004 Đơn vị: USD TT Thị trường 2002 2004 1 SNG 5.865.385 8.211.539 2 Pháp 754.530 846.889 3 Đức 801.519 112.453 4 Hồng Kông 489.641 698.453 5 Nhật Bản 448.654 450.000 1.2. Phương hướng kinh doanh xuất khẩu hàng dệt may của công ty trong thời gian tới. Để thực hiện các mục tiêu xuất khẩu hàng may mặc đề ra như trên, trong những năm tới, công ty phải đề ra những phương hướng kinh doanh cụ thể cho mình như sau: - Khai thác có hiệu quả thị trường hiện có và mở rộng các thị trường xuất khẩu mới. - Nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng dệt may xuất khẩu của công ty trên các thị trường xuất khẩu. - Tiến hành sản xuất có hiệu quả hàng may mặc để thay thế cho nguồn hiện tại mà công ty phải thu mua phục vụ xuất khẩu nhằm tăng lợi nhuận. - Mở rộng các mặt hàng may mặc xuất khẩu. 2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH HƠN NỮA SẢN XUẤT XUẤT KHẨU CỦA NGÀNH MAY MẶC NÓI CHUNG VÀ CÔNG TY NÓI RIÊNG. Do tỷ trọng kim ngạch xuất, nhập hàng may mặc của chúng ta trên thị trường thế giới là rất nhỏ bé nên trong thời gian tới nhiệm vụ cấp bách cần giải quyết là mở rộng thị trường, nâng cao khối lượng tiêu thụ, thâm nhập sâu hơn vào các thị trường đã bán được sản phẩm. Muốn đạt được mục tiêu này, cụ thể ta phải tập trung vào cải thiện điều kiện sản xuất trong nước, nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng Việt Nam và khuyến khích xuất khẩu bằng các biện pháp: 2.1. Biện pháp về thị trường. Trong nền kinh tế thị trường thì đầu ra sẽ quyết định hoạt động sản xuất cũng như đóng vai trò định hướng cho đầu tư phát triển sản xuất. Trong bối cảnh mới của quan hệ hợp tác kinh tế quốc tế có nhiều thuận lợi, Việt Nam phải chú trọng các vấn đề mang tính chiến lược sau: + Mở rộng mạng lưới các cửa hàng bán lẻ, đại lý, siêu thị, trung tâm giới thiệu sản phẩm để dần dần thoả mãn ngày càng tốt hơn nhu cầu trong nước với số dân 75 triệu dân. + Nhanh chóng chuyển đổi cơ cấu xuất khẩu từ gia công sang xuất khẩu trực tiếp là chủ yếu. Tận dụng lợi thế và nâng cao hiệu quả hoạt động của các đại diện thương mại tại các sứ quán ta ở nước ngoài cùng với việc đặt thêm những văn phòng đại diện, các cửa hàng chào bán sản phẩm của các công ty may mặc Việt Nam tại các thị trường lớn, trọng tâm. + Bám sát thị hiếu tiêu dùng trong và ngoài nước, không ngừng sáng tạo mẫu mới, đẩy mạnh công tác nghiên cứu mốt lên quy mô lớn hơn, có hệ thống, tăng cường giới thiệu sản phẩm dưới nhiều hình thức sinh động như hội chợ, triển lãm,... + Hình thành một cơ chế trao đổi đều đặn thông tin hai chiều giữa các nhà sản xuất và cơ sở tiêu thụ, nghiên cứu thị trường. Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam chưa thể ngay một lúc tăng nhanh năng lực cạnh tranh ngay cả trên thị trường trong nước. Do vậy, dù phải đảm bảo nguyên tắc tự do hoá mậu dích, Nhà nước vẫn cần có những chính sách hợp lý hỗ trợ cho các doanh nghiệp Việt Nam kinh doanh trong nước cũng như các đơn vị xuất khẩu được sản phẩm sang thị trường mới hay sản phẩm được xuất khẩu lần đầu để giúp đỡ họ. 2.2. Biện pháp đầu tư. Năng lực hiện tại của ngành rất nhỏ bé, công nghệ lạc hậu lại không đồng bộ do đó yêu cầu tất yếu là phải có đầu tư mới phát triển được. Nhưng muốn đầu tư có hiệu quả phải chú ý hai yếu tố. Quy mô đầu tư và thị trường tiêu thụ. Thiết nghĩ quy mô xí nghiệp mới từ 250-450 máy may là hợp lý. Còn cơ cấu thị trường thì một mặt dựa vào thị trường có hạn ngạch nhưng chủ yếu phải chuẩn bị tốt để xuất khẩu đi thị trường không hạn ngạch. Cần chú ý rằng trong cơ chế phân bổ hạn ngạch của liên Bộ thì các doanh nghiệp mới ra đời năm đầu tiên chỉ được giao một lượng hạn ngạch nhỏ nhất định (thường là 10 ngàn sản phẩm Jacket hoặc là sản phẩm tương đương cho 100 máy 1 kim, nhưng không quá 30 ngàn sản phẩm cho doanh nghiệp mới dù có hơn 300 chiếc máy). Mặc dù, Hiệp định mới được ký kết với EU cho giai đoạn 1999-2001 có tăng lên nhưng thực tế năng lực sản xuất của ngành may Việt Nam vẫn dư thừa từ 20-25%(12) Báo Thương mại số 1 năm 1998 Trong khi tình hình kinh tế Nhật Bản và Hàn Quốc có những diễn biến phức tạp nên sức mua trong nước sẽ suy giảm. Một số nước Đông Nam Á khác đã phá giá và thả nổi đồng tiền nước họ do vậy sự cạnh tranh xuất khẩu hàng may mặc đi EU, Mỹ sẽ ác liệt hơn nên khi đầu tư, mở rộng sản xuất, xuất nhập khẩu, các doanh nghiệp cần tính toán kỹ lương, nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Việc đầu tư mở rộng cho ngành cần tập trung cả phần cứng như thiết bị kéo sợi, dệt vải, may phụ trợ,... và phần mềm của công nghệ như đào tạo, nghiên cứu thông tin, tiếp thị, tạo mốt,... Bên cạnh đó, thiết bị máy may cần đổi mới dần dần máy đã sử dụng trên 10 năm không đủ khả năng đáp ứng yêu cầu của mẫu mã mới. Dự tính tổng nhu cầu vốn đầu tư chiều sâu và mở rộng cho ngành đến năm 2005 vào khoảng 2,5 tỷ, đến năm 2010 là 5 tỷ. Vậy vốn đầu tư phải dựa vào nguồn tự tích luỹ, khấu hao cơ bản, nguồn cổ phiếu, trái phiếu trong mọi tầng lớp dân cư, kể cả người Việt Nam ở nước ngoài hay vay tín dụng quốc tế mà phương pháp thượng sách là cổ phần hoá. Đây là bước đi rất căn bản nhằm thu hút nguồn vốn đầu tư vốn đang thiếu. Từ đó mà ngành may mặc có thể cùng hợp sức sản xuất ra những sản phẩm 100% “Made in Vietnam”, cạnh tranh trên thị trường quốc tế, chấm dứt cảnh “dệt đi đằng dệt, may đi đằng may”. Nhưng khó khăn trong cổ phần hoá ngành may là do lãi suất ngành may hiện quá thấp (do chủ yếu là gia công). Lãi suất thấp khó lôi kéo các cổ đông mua để hưởng lãi. Còn ngành dệt còn khó khăn hơn do công nghệ quá cũ, lạc hậu. Sản phẩm vải chưa cao khó có thể cạnh tranh với vải ngoại nhập. Hơn nữa, đầu tư vào ngành may rất lớn do giá mua máy móc đắt hơn so với ngành may. Giá trị của một doanh nghiệp dệt vào khoảng 100-200 tỷ đồng gấp 10-20 lần so với giá trị một doanh nghiệp may. 2.3. Biện pháp quy hoạch và quản lý sản xuất. Quy hoạch phát triển ngành may mặc thành ba vùng chính: thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận chiếm 45-50% năng lực toàn ngành. Vùng đồng bằng sông Hồng, các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An chiếm 35-40% năng lực toàn ngành. Còn lại vùng miền Trung chiếm tỷ trọng 10-15% năng lực của ngành may mặc (13) Chính sách Thương mại Đầu tư và sự phát triển một số ngành công nghiệp chủ lực của Việt Nam - 1998 -Tiến sĩ Võ Đại Lược . Tại mỗi trung tâm lớn nếu có điều kiện nên phát triển hình thức khu chế xuất, khu công nghiệp tập trung. Bởi vì những hình thức này có tác dụng lớn đến sản xuất công nghiệp, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, lại phù hợp với mô hình vệ tinh, liên hợp trong khả năng của chúng ta. Có sự kiểm tra giám sát chặt chẽ, phân loại đánh giá chính xác những doanh nghiệp kinh doanh có hiệu quả và có triển vọng phát triển. Tìm ra những biện pháp thích hợp cho những doanh nghiệp làm ăn thua lỗ nhiều năm. Có chính sách rõ ràng đối với các doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài để họ phát huy thế mạnh. 2.4. Biện pháp về thể chế: Đây là một nhóm biện pháp lớn mà vai trò của Nhà nước là quyết định, bởi chỉ có Nhà nước mới có đủ thẩm quyền và năng lực thực hiện. Trước hết là chính sách chung quản lý hoạt động kinh doanh hàng may mặc. Có thể khẳng định rằng Nhà nước sẽ phải tiếp tục bảo hộ ngành may mặc vì dù có nhiều tiến bộ song so với thế giới, năng lực cạnh tranh vẫn còn hạn chế. Mặt khác, những thành tựu bước đầu trong thời gian qua cũng không tách khỏi sự bảo hộ của Nhà nước với mức thuế nhập khẩu 35-50%, là một trong những nhóm hàng có mức thuế suất cao nhất hiện nay. Tuy vậy, thuế suất áp dụng phải được tính toán kỹ lưỡng để vừa bảo hộ được sản xuất trong nước tránh khỏi sự thâm nhập ồ ạt, bất lợi của hàng ngoại nhưng lại vừa tạo điều kiện phát triển trong nước, chuẩn bị thực lực để cạnh tranh khi các biểu thuế sau này giảm xuống. Ngoài ra, cần nhanh chóng áp dụng thuế giá trị gia tăng thay cho thuế doanh thu để tạo môi trường bình đẳng cho các doanh nghiệp. Cần xem xét lại thời hạn 90 ngày đối với nhập nguyên phụ liệu và tái xuất của ngành may. Bởi lẽ từ khâu ký kết hợp đồng, mua nguyên vật liệu, sản xuất và xuất khẩu khó thực hiện trong thời gian đó. Nên kéo dài thời hạn với hàng tạm nhập tái xuất từ 120 ngày đến 180 ngày. Nhưng nếu kéo dài thời hạn thì Nhà nước có thể bị thất thu thuế. Cho nên việc giải quyết yêu cầu này cần có sự thoả thuận với Tổng cục thuế, để đưa ra thời hạn hợp lý. Cùng với công cụ chính là thuế, trước mắt chúng ta vẫn có thể sử dụng các công cụ phi thuế quan khác như quy định xuất sứ sản phẩm, kiểm định chất lượng sản phẩm, kiểm tra trước khi giao hàng,... nhằm tăng cường vai trò quản lý chung của Nhà nước đồng thời bảo vệ sản xuất. Ngoài ra còn tiếp tục cải cách hệ thống quản lý hành chính, thủ tục rườm rà, mất nhiều thời gian nhiều kẽ hở như hiện nay. Nhiệm vụ này không chỉ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả hơn mà cũng góp phần thu hút đầu tư nước ngoài vào nước ta. Nó đòi hỏi phải có sự kết hợp hài hoà giữa các Bộ, Ngành có liên quan như Bộ Thương mại, Hải Quan, Thuế,... Các quy phạm pháp luật chưa thật phù hợp phải sửa đổi để vừa có tác dụng hướng dẫn vừa có tác dụng răn đe nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước. Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 57/1998/NĐ-CP ngày 31/7/1998 quy định chi tiết thi hành Luật thương mại về hoạt động xuất nhập khẩu, gia công và địa lý mua bán hàng hoá với nước ngoài, và ban hành Thông tư 03,04,06 hướng dẫn các thủ tục hải quan thay thế cho Quy chế 126/QĐ-TCHQ. 2.5. Biện pháp về hợp tác quốc tế: Chiến lược chính của chúng ta là thâm nhập thị trường thế giới, hoạt động quan hệ quốc tế phải được đặc biệt ưu tiên. Một nhiệm vụ quan trọng mà các biện pháp quốc tế phải đạt được là ký kết các thoả ước thương mại với các nước và khu vực thị trường thế giới. Để hoàn thành nhiệm vụ này, chỉ có Nhà nước với tư cách pháp lý cao nhất của mình mới có thể đại diện cho quyền lợi của các doanh nghiệp kinh doanh may mặc đàm phán, ký kết các Hiệp định khung, Nghị định thư trao đổi với các Chính phủ khác. Nếu những văn bản này dựa trên cơ sở thực tiễn và vì lợi ích của toàn ngành, chúng sẽ tạo nên những cơ hội thuận lợi và làm tăng đáng kể khả năng tiếp cận thị trường, tiêu thụ sản phẩm cho các doanh nghiệp Việt Nam. Trong thời gian tới mục tiêu chủ đạo mà Nhà nước cụ thể là Bộ Thương mại tập trung giải quyết là Hiệp định thương mại với Mỹ (trong đó có quy định những điều kiện ưu đãi, quy chế tối huệ quốc cho hàng hoá của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ). Một khía cạnh khác của quan hệ hợp tác quốc tế là tích cực tham gia các tổ chức, hiệp hội của ngành may mặc trong khu vực cũng như trên thế giới. Hiện nay với tư cách là thành viên ASEAN, nước ta đã tham gia Liên đoàn công nghiệp dệt Châu Á (AFTEX). Tới đây, khi thâm nhập sâu hơn vào thị trường thế giới thì việc gia nhập Hiệp hội dệt, may thế giới (WTGA) là hết sức cần thiết. KẾT LUẬN Được xếp vào một trong những ngành công nghiệp chủ lực của Việt Nam, ngành may mặc đã và đang đem lại những thành tựu rất lớn cho đất nước. Tuy nhiên, do còn nhiều hạn chế về thị trường, nguyên nhiên vật liệu nên ngành vẫn chủ yếu dựa vào gia công xuất khẩu là chính. Đây thực sự là giải pháp bước đầu cho ngành may mặc. Và thực tế sản xuất hàng may mặc xuất khẩu trong những năm gần đây đã phần nào thể hiện được vai trò quan trọng đó. Hoạt động xuất khẩu đang được các doanh nghiệp trong nước và các nước tư bản phát triển quan tâm đúng mức bởi nó có những ưu thế như: đầu tư ít, thu hồi vốn nhanh, không khó khăn trong khâu tiêu thụ sản phẩm giải quyết được một lượng lớn công ăn việc làm,... Song bị động, sản xuất phụ thuộc người đặt hàng và hiệu quả kinh tế chưa cao so với xuất khẩu trực tiếp,... vẫn là những yếu điểm của ngành. Vì vậy, ngành may mặc không thể chỉ dừng lại ở xuất khẩu mà phải dần từng bước chiếm lĩnh thị trường, tiến tới chuyển sang hình thức mua nguyên liệu, bán thành phẩm bởi với phương thức này, hiệu quả xuất khẩu của ngành may mặc sẽ tăng lên rõ rệt. Để đạt được điều này, mỗi doanh nghiệp phải nỗ lực, cố gắng hết mình, chủ động tìm kiếm bạn hàng, thị trường,... đồng thời Nhà nước và các địa phương phải có những chính sách, biện pháp hỗ trợ và khuyến khích để ngành may mặc Việt Nam đảm nhận được trọng trách là một trong những ngành công nghiệp mũi nhọn. MỤC LỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO - Giáo trình kinh tế ngoại thương - PGS. PTS. Bùi Xuân Lưu - Trường ĐH Ngoại Thương - 2001 - Giáo trình kỹ thuật nghiệp vụ ngoại thương - PGS. Vũ Hữu Tửu - NXB Giáo dục - Trường ĐH Ngoại thương - 2001 - Nguồn niên giám thống kê - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII Đảng cộng sản Việt Nam - NXB Chính trị quốc gia - Hà Nội - 1997 - Bảng tình hình cấp và sử dụng QUOTA đối với hàng may mặc vào EU năm 1991 - 1992 của Bộ Thương mại - Báo cáo của Tổng công ty dệt may: 1998 và 6 tháng đầu năm 1999. - Báo doanh nghiệp: số ra ngày 19/09/1998 - Thời báo Kinh tế Việt Nam: số 67 năm 1999 - Định hướng phát triển kinh tế ngoại thương 1997 đến 2001.