Đề tài Quan điểm và giải pháp thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong tiến trình tự do hóa thương mại trong ASEAN

g khi tiÕp nhËn FDI cã xu h­íng ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®i ®Õn ph¸ s¶n ,do c¸c c«ng ty ®a quèc gia co tiÒm lùc tµI chÝnh, kü thuËt, ®«I khi cßn ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·I h¬n c¶ doanh nghiÖp trong n­íc . Mét bé phËn trong x· héi bÞ tha ho¸ do bÞ kÝch thÝch vÒ vËt chÊt ,lèi sèng ch¹y theo ®ång tiÒn ,coi th­êng nh÷ng chu¶n mùc ®¹o ®øc trë nªn phá biÕn ,tÖ n¹n x· héi t¨ng nhanh . Lîi dông chÝnh s¸ch më cöa cña nhµ n­íc, c¸c thÕ lùc thï ®Þch t×m c¸ch chèng ph¸. NÕu mÊt c¶nh gi¸c nh÷ng luång giã ®éc cã thÓ trµ trén vµo kh«ng khÝ ®Çu t­. §ã lµ nh÷ng mÆt tr¸i kh«ng thÓ tr¸nh khái , g©y nhiÒu th¾c m¾c , nh÷ng d­ luËn x· héi kh«ng tèt cho hîp t¸c ®Çu t­, nhÊt lµ khi cã nh÷ng vÊp v¸p x¶y ra . Do ®ã cÇn cã sù thèng nhÊt cña toµn §¶ng ,toµn d©n , gi÷a c¸c cÊp ,c¸c ngµnh gi÷ cho m«i tr­êng ®Çu t­ trong s¹ch, c­¬ng quyÕt bµI trõ tÖ n¹n x· héi, ®Ò cao c¶nh gi¸c víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch . Ch­¬ng 2 ®Æc ®IÓm fdi hiÖn nay vµ t¸c ®éng cña tù do ho¸ th­¬ng m¹i asean ®Õn qu¸ tr×nh thu hót fdi t¹i viÖtnam 1. Qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ASEAN NÒn th­¬ng m¹i thÕ giíi trong nhiÒu thËp kû qua ®· cã sù t¨ng tr­ëng rÊt lín vÒ quy m« trao ®æi, ph¹m vi ho¹t ®éng, c¸c h×nh thøc tiÕn hµnh vµ sè quèc gia tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ còng ngµy mét lín h¬n, theo chiÒu h­íng cëi më h¬n. TÝnh ®Õn n¨m 1990, ®· cã tíi 127 quèc gia tham gia vµo vßng ®µm ph¸ Uruguay so víi con sè 24 quèc gia håi sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø 2. “Møc thuÕ quan trung b×nh ®· gi¶m tõ 40% cßn 5% trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, vµ trong t­¬ng lai, møc thuÕ suÊt nµy cßn tiÕp tôc ®­îc gi¶m h¬n n÷a. Nhê nh÷ng thµnh c«ng cña GATT, vµ nhê vµo nh÷ng thµnh c«ng trong ho¹t ®éng ®Çu t­ quèc tÕ mµ møc trao ®æi th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· cã sù t¨ng tr­ëng nh¶y vät tíi13 lÇn kÓ tõ n¨m 1950 ®Õn 1990. Nh­ vËy nÒn th­¬ng m¹i thÕ giíi ®ang ngµy cµng cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ , nã ®­¬c coi lµ xu thÕ kh«ng thÓ ®¶o ng­îc trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ . ThÕ kû 20 còng ch­ng kiÕn mét sù phôc håi nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi tõ sau sù tµn ph¸ khèc liÖt cña ®¹i chiÕn thÕ giíi thø 2, sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc c«ng nghÖ vµ ®ång thêi ®ã lµ sù næi nªn cu¶ 3 trung t©m kinh tÕ thÕ giíi ®ã lµ Mü , NhËt va T©y ¢u. Cïng víi qu¸ tr×nh ®ã , thÕ giíi còng ®­îc ch­ng kiÕn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ nh­ mét xu thÕ tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia. Xu h­íng tù do hãa th­¬ng m¹i b¾t nguån tõ qóa tr×nh quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi víi nh÷ng cÊp ®é toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa, lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn v­ît ra ngoµi ph¹m vi biªn giíi cña mçi quèc gia, sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ph¸t triÓn c¶ vÒ bÒ réng vµ bÒ s©u, vai trß cña c¸c C«ng ty ®a quèc gia ®­îc t¨ng c­êng, hÇu hÕt c¸c quèc gia chuyÓn sang x©y dùng m« h×nh “kinh tÕ më” víi viÖc khai th¸c ngµy cµng triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh cña mçi n­íc. ThÕ giíi ngµy nay lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt, trong ®ã c¸c quèc gia lµ nh÷ng ®¬n vÞ ®éc lËp, tù chñ nh­ng phô thuéc nhau vÒ kinh tÕ vµ khoa häc c«ng nghÖ. Sù phô thuéc gi÷a c¸c quèc gia b¾t nguång tõ nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan : do ®IÒu kiÖn ®Þa lý ,do sù ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu tµI nguyªn thiªn nhiªn, do sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi … LÞch sö thÕ giíi chøng minh r»ng kh«ng cã quèc gia nµo cã thÓ ph¸t triÓn nÕu thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù cÊp tù tóc. Ng­îc l¹i, nh÷ng n­íc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao ®Òu lµ c¸c n­íc dùa vµo kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ trong n­íc ph¸t triÓn, biÕt sö dông nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®Ó hiÖn ®¹i hãa nÒn s¶n xuÊt, biÕt khai th¸c nh÷ng nguån lùc n­íc ngoµi ®Ó ph¸t huy c¸c nguån lùc trong n­íc. Tr­íc ®©y, nÒn kinh tÕ c¸c n­íc tuy cã kiªn hÖ lµ giao l­u nh­ng chØ dôa trªn quan hÖ lµ song ph­¬ng la chÝnh , ch­a hîp thµnh mét chØnh thÓ toµn cÇu . Trong thËp kû cuèi cña thÕ kû XX , viÖc quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ b­íc vµo giai ®o¹n míi . NÒn kinh tÕ c¸c n­íc kh«ng chØ liªn hÖ giao l­u lÉn nhau mµ cßn ®an dÖt vµo nhau ,dung hîp lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu trªn c¬ sá ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ vµ vai trß then chèt cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. Qóa tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt qua viÖc h×nh thµnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ nh­ c¸c khèi mËu dÞch tù do, ®ång minh thuÕ quan, liªn minh kinh tÕ , liªn minh tiÒn tÖ… vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ. HiÖn nay ®· cã mÊy chôc khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau vÒ cÊp ®é, qui m«, néi dung. T©y ¢u, B¾c Mò, Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, Trung §«ng, Ch©u Phi, Mü La Tinh ®Òu cã c¸c khu vùc kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i tù do. Tiªu biÓu nh­ Liªn minh Ch©u ¢u (EU), HiÖp ®Þnh tù do th­¬ng m¹i B¾c Mü (NAFTA), DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC)… gãp phÇn vµo thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng cña th­¬ng m¹i thÕ giíi, theo thèng kª cña tæ chøc th­¬ng m¹i (WTO), cho ®Õn nay trªn thÕ giíi cã tíi 144 tæ chøc kinh tÕ mang tÝnh chÊt khu vùc. C¸c tæ chøc kinh tÕ – tµi chÝnh quèc tÕ nh­ Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD)… cã vai trß toµncÇu, thóc ®Èy tù do hãa th­¬ng m¹i ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Trong c¸c tæ chøcnµy, quan träng nhÊt lµ tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ®­îc coi lµ “Liªn hiÖp quèc vÒ th­¬ng m¹i” víi h¬n 140 thµnh viªn, chiÕm h¬n 90% gi¸ trÞ th­¬ng m¹i thÕ giíi, ®ang lµ tæ chøc thóc ®Èy c¸c quèc gia phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ , thùc hiÖn tù do hãa th­¬ng m¹i, dÞch vô, ®Çu t­, tµi chÝnh, tiÒn tÖ ®Ó t¨ng c­êng c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Víi viÖc c¸c n­íc thamgia ngµy cµng nhiÒu vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc, toµn cÇu gÇn ®©y ®Òu cã xu h­íng muèn ®Èy nhanh tèc ®é, rót ng¾n thêi h¹n thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tù do hãa kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ®· khiÕn cho qu¸ tr×nh quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng s©u réng, víi tèc ®é ngµy cµng t¨ng. §ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña tù do hãa th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ng­êi ta kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn vai trß cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, vèn lµ nh©n c«ng ®· ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ nöa cuèi thÕ kû XX ®· lµm cho khoa häc c«ng nghÖ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. C¬ së kü thuËt cña c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, ®· cã sù thay ®æi vÒ chÊt, nÒn s¶n xuÊt ®¹t ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng cao ch­a tõng thÊy vµ ®· t¹o ra mét khèi l­îng cña c¶i khæng lå víi hµm l­îng tri thøc cao. Khoa häc c«ng nghÖ ®· gãp phÇn tíi 50-60% vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ , trong ®ã 60% lµ do t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trªn c¬ së nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ. Cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt ®Æc biÖt lµ c¸ch m¹ng vÒ th«ng tin ®· h×nh thµnh hÖ thèng m¹ng th«ng tin trªn kh¾p toµn cÇu . ViÖc x©y dùng m¹ng IntÓnt vµ siªu lé th«ng tin xuyªn quèc gia ®· lµm cho v« tuyÕn, ®IÖn tho¹i , m¸y tÝnh liªn kÕt thµnh mét khèi ,thÕ giíi réng lín trë nªn nhá bÐ, C¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶I ,th«ng tin liªn l¹c hiÖn ®¹i ph¸ vì bøc t­êng ng¨n c¸ch kh«ng gian vµ thêi gian gi÷a c¸c khu vùc trªn kh¾p hµnh tinh , t¹o sù xÝch l¹i gÇn nhau gi÷a c¸c quèc gia , gi÷a mäi ng­êi trªn thÕ giíi . C¸c s¶n phÈm trë thµnh s¶n phÈm mang tÝnh quèc tÕ cña nhiÒu h·ng kh¸c nhau do c¸c quèc gia ®Òu cã thÓ ph¸t huy ­u thÕ kü thuËt lao ®éng . Còng do sù ph¸t triÓn kü thuËt th«ng tin nªn ng­êi qu¶n lýcã thÓ n¾m ®­îc t×nh h×nh thÞ tr­êng ë nhiÒu n¬I trªn thÕ giíi vµ tinh to¸n cÇn thiÕt ®Ó t×m ra c¬ héi thuËn lîi trong viÖc bè trÝ s¾p xÕp nguån lùc sao cho cã lîi nhÊt . ChÝnh do sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ mµ nhu cÇu vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i trë nªn m¹nh mÏ h¬n vµ bøc thiÕt h¬n. Do sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ kinh tÕ, khoa häc kü thuËt gi÷a c¸c quèc gia ®ßi hái hä ph¶i më réng ph¹m vi hîp t¸c vµ trao ®æi. §iÒu ®ã ®· khiÕn cho ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn. Nhu cÇu tiªu dïng ë mçi quèc gia ngµy cµng t¨ng vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ chñng lo¹i nªn viÖc mét vµi quèc gia ®¬n lÎ cã thÓ s¶n xuÊt hµng hãa ®Ó cung øng cho thÞ tr­êng trë nªn kh«ng cßn thiÕt thùc. ViÖc ph©n c«ng lao ®éng trªn bÒ réng, gi÷a c¸c quèc gia sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ vµ lîi nhuËn cao h¬n, tû lÖ thuËn víi nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. Nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng mµ trong ®ã vai trß cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh nÒn s¶n xuÊt thÕ giíi ®· ®­îc c¬ cÊu l¹i theo h­íng linh ho¹t hãa trªn c¬ së chu chuyÓn t­ b¶n xuyªn quèc gia ®­îc thùc hiÖn dÔ dµng vµ linh ho¹t. §iÒu nµy ®· lµm n¶y sinh vµ ®Èy m¹nh th­¬ng m¹i xuyªn quèc gia, khiÕn cho th­¬ng m¹i thÕ giíi vÒ hµng hãa vµ dÞch vô t¨ng vät, tù do hãa th­¬ng m¹i ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ. Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ lµm ®èi t­îng vµ ph¹m vi tham gia vµo viÖc trao ®æi quèc tÕ ®­îc më réng, ®ång thêi lîi thÕ so s¸nh cña c¸c quèc gia ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó, ®· thóc ®Èy th­¬ng m¹i hµng hãa vµ dÞch vô ph¸t triÓn dÉn ®Õn ®ßi hái bøc thiÕt vÒ tù do hãa th­o­ng m¹i vµ ®Çu t­ lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia. Nh­ vËy, qua nh÷ng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ trªn cã thÓ nhËn thÊy mét ®iÒu r»ng, ngµy nay, tù do hãa th­¬ng m¹i ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Tù do hãa th­¬ng m¹i võa®em l¹i lîi Ých to lín cho c¸c quèc gia, võa t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc lín trªn con ®­êng héi nhËp cña c¸c quèc gia vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ChÝnh nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®ã ®· ®Èy c¸c quèc gia l¹i gÇn nhau h¬n, nã ®· thóc dôc c¸c quèc gia cã nh÷ng sù t­¬ng ®ång vÒ ®Þa lý, v¨n hãa, lîi Ých kinh tÕ … tËp hîp l¹i trong nh÷ng tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu, hîp t¸c víi nhau ®Ó h×nh thµnh c¸c liªn kÕt mang tÇm khu vùc vµ quèc tÕ. C¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc ®­îc h×nh thµnh, mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh qóa tr×nh quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi trªn c¬ së viÖc gi¶i quyÕt nhanh nh÷ng bÊt ®ång tån t¹i gi÷a c¸c quèc gia cã nhiÒu sù t­¬ng ®ång. MÆt kh¸c, liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ trªn mét gi¸c ®é nµo ®ã còng cã thÓ ®­îc coi nh­ lµ mét ph¶n øng tù nhiªn cña c¸c quèc gia mµ theo ®ã hä tËp hîp l¹i trong mét khèi kinh tÕ lín h¬n ®Ó ®Ò kh¸ng l¹i nh÷ng t¸c ®éng ®­îc coi lµ tiªu cùc víi c¸c quèc gia tr­íc sù bµnh tr­íng qu¸ nhanh cña xu h­íng toµn cÇu hãa vÒ kinh tÕ. Qu¸ tr×nh nµy, tuy vËy l¹i ®Èy nhanh h¬n tù do hãa th­¬ng m¹i trong néi bé c¸c quèc gia thuéc khèi liªn kÕt. VÒ l©u dµi, ®ã sÏ lµ c¬ së v÷ng ch¾c cho tù do hãa th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ toµn cÇu. 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm míi cña FDI trong sù t¸c ®éng cña tù do ho¸ th­¬ng m¹i t¹i ViÖt Nam Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn ,cã thÓ thÊy nguån FDI vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi cã thÓ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y : Thø nhÊt, sÏ cã sù chuyÓn dÞch trong c¬ chÕ FDI ®æ vµo ViÖt Nam theo s¬ ®å ph©n c«ng s¶n xuÊt toµn khu vùc. D­íi t¸c ®éng cña AFTA, cã thÓ cã nh÷ng biÕn ®éng trong c¬ cÊu FDI mµ cô thÓ lµ sù gia t¨ng l­îng FDI vµo nh÷ng ngµnh mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ so víi c¸c n­íc trong khu vùc (dÖt may, da giÇy, chÕ biÕn n«ng l©m s¶n,…). §ång thêi sÏ lµ sù gi¶m sót FDI ®æ vµo nh÷ng ngµnh mµ ViÖt Nam kh«ng cã lîi thÕ so víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c. ë ®©y còng cÇn l­u ý tíimét sè ngµnh mµ lîi thÕ so s¸nh cña tõng n­íc ch­a thÓ hiÖn sù v­ît tréi cña bÊt kú quèc gia ASEAN nµo - ®ã lµ mµ lîi thÕ so s¸nh hiÖn cßn thÓ hiÖn d­íi d¹ng tiÒm n¨ng ë tõng quèc gia. Nguån FDI ®æ vµo nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ so s¸nh tiÒm n¨ng sÏ phô thuéc nhiÒu vµo nh÷ng chÝnh s¸ch, thñ tôc vµ sù thuËn lîi mang tÝnh chñ quan mµ tõng n­íc ASEAN t¹o ra cho c¸c nhµ ®Çu t­. Thø hai, viÖc ViÖt Nam gia nhËp khu vùc mËu dÞch tù do AFTA víi sù c¾t gi¶m thuÕ quan vµo n¨m 2006 sÏ lµm cho hµng hãa cña c¸c n­íc trong khèi th©m nhËp vµ c¹nh tranh gay g¾t víi nhau h¬n. NÕu nh­ ViÖt Nam kh«ng cã mét m«i tr­êng ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ th× sÏ dÉn ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ chuyÓn sang ®Çu t­ t¹i nh÷ng n¬i thuËn lîi h¬n råi chuyÓn hµng vµo tiªu thô ë ViÖt Nam. Mét yÕu tè kh¸c cã thÓ t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn viÖc gi¶m sót ®Çu t­ vµo ViÖt Nam ®ã chÝnh lµ ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng sÏ lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ cña Mü vµ Ch©u ¢u dõng ho¹t ®éng l¹i ®Ó xem xÐt t×nh h×nh ®Çu t­ l©u dµi. Do khñng ho¶ng mµ mét sè nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ khu vùc nµy chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè rñi ro… Do ®ã mµ trong nh÷ng n¨m tíi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n chung nµy. Thø ba, ®Çu t­ cña c¸c n­íc Ch©u ¸ vµo ViÖt Nam bÞ h¹n chÕ bëi nh÷ng quèc gia nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN gÆp nhiÒu khã kh¨n t¹i chÝnh quèc gia hä, dÉn ®Õn nh÷ng nhµ ®Çu t­ cña nh÷ng n­íc ngµy ph¶i t¹m dõng ho¹t ®éng lµm ¨n cÇm chõng, xin rót giÊy phÐp ®Çu t­. Thø t­, hiÖn nay c¸c n­íc trong khu vùc ®ang trong t×nh tr¹ng phôc håi nÒn kinh tÕ dÉn tíi hä sÏ ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p ­u ®·i ®Ó thu hót vèn ®Çu t­. ChÝnh ®iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng lín ®Õn viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam do ph¶i c¹nh tranh víi c¸c quèc gia trong khu vùc. Bëi ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ lîi thÕ vµ ®iÒu kiÖn so víi nh÷ng n­íc nh­: Trung Quèc hoÆc nh÷ng n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸. Trªn ®©y lµ nh÷ng yÕu tè mang tÝnh chÊt kh¸ch quan t¸c ®éng vµo ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thêi gian tíi. Bªn c¹nh ®ã, c¸c yÕu tè nh­ c¬ cÊu ®Çu t­ cña ViÖt Nam ch­a hîp lý, ®iÓn h×nh lµ nh÷ng ®èi t¸c trªn thÕ giíi cã vÞ thÕ ch­a xøng ®¸ng trong ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam, lÜnh vùc sö dông vèn ®Çu t­ cña ViÖt Nam ch­a hîp lý dÉn ®Õn cã nhiÒu ngµnh cßn nhá lÎ, h×nh thøc ®Çu t­ ch­a thùc sù ®a d¹ng. Sù t¸c ®éng cña t­ do ho¸ th­¬ng m¹i ASEAN ®Õn dßng l­u chuyÓn FDI vµo ViÖt Nam ViÖc tham gia vµo AFTA sÏ lµm t¨ng l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÖp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ ngoµi AFTA , ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ trong thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi . §ång thêi , nguyªn t¾c xuÊt xø hµng ho¸ cña AFTA cã yªu cÇu thËp h¬n so víi yªu cÇu cña c¸c khu vùc mËu dich tù do kh¸c cho nªn tham gia vµo AFTA cßn t¹o ®iªï kiÖn ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖc ®Çu t­ s¶n xuÊt ë c¸c n­íc trong AFTA vµ tiªu thô s¶n phÈm ë c¸c n­íc kh¸c sÏ t¹o ®éng lùc thu hót m¹nh h¬n vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi . C¸c nhµ ®Çu t­ trong AFTA sÏ chó ý nhiÒu h¬n ®Õn viªc di chuyÓn mét sè ngµnh s¶n xuÊt sang ViÖt Nam do c¸c n­íc nµy ®ang mÊt dÇn lîi thÕ vµ lao ®éng rÎ. §ång thêi ViÖt Nam ®ang cã môc tiªu t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ,do ®ã , viÖc di chuyÓn c¸c c¬ së s¶n xuÊt tõ c¸c n­íc sang ViÖt Nam sö dông nhiÒu lao ®éng rÊt phï hîp voøi chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ViÖt Nam . H¬n n÷a, thÕ m¹nh cña c¸c n­íc trong viªc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi kh«ng ph¶i ë c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã c«ng nghÖ cao , thËm chÝ còng kh«ng ph¶I ë lÜnh vùc c«ng nghÖ chÕ biªn quy m« lín .C¸c n­íc nµy còng ®ang c¹nh tranh ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi . V× vËy , ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c n­íc trong AFTA sang Viªt Nam sÏ tiÕp tôc t¨ng ë c¸c ho¹t ®éng dÞch vô , th­¬ng m¹i ,c«ng nghÖ chÕ biÕn võa vµ nhá . Ngoµi ra, viÖc tham gia vµo AFTA cßn t¸c ®éng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh –tiÒn tÖ , më réng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô vµ n©ng cao hiÖu lùc cña bé m¸y nhµ n­íc. Ch­¬ng 3 §Þnh h­íng vµ c¸c gi¶I ph¸p t¨ng c­êng thu hót fdi vµo viÖt nam trong ®Iªu kiÖn thùc hiÖn afta 1. §Þnh h­íng thu hót FDI vµo ViÖt Nam §Ó x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng cho ho¹t ®éng thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi, bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi do tù do hãa th­¬ng m¹i trong ASEAN ®em l¹i, t×nh h×nh thÕ giíi còng cho thÊy l­îng FDI trªn thÕ giíi sÏ cã sù suy gi¶m lín, ®Æc biÖt khã kh¨n h¬n cho ViÖt Nam lµ hÇu hÕt c¸c dù b¸o ®Òu cho thÊy r»ng luång FDI trªn thÕ giíi vÉn ch­a coi ASEAN nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng lµ mét ®iÓm ®Õn trªn quy m« lín nh­ ASEAN ®· tõng ®­îc xem xÐt nh­ vËy tõ tr­íc cuéc khñng ho¶ng n¨m 1997. Tr­íc t×nh h×nh nh­ vËy, viÖc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p t¨ng c­êng thu hót FDI vµo ViÖt Nam ®ßi hái ph¶i ph¸t huy nhiÒu yÕu tè tÝch cùc, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a mäi sù c¶n trë, ®ång thêi cÇn ph¶i kªu gäi sù nç lùc tõ nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp, nhiÒu thµnh phÇn trong viÖc ®Èy m¹nh thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi ®©y. Trong tiÕn tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i ASEAN, kÕt hîp víi nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ sù di chuyÓn cña dßng FDI trªn thÕ giíi, cã thÓ thÊy viÖc thu hót FDI vµo ViÖt Nam sÏ ph¶i ®­îc xem xÐt, ­u tiªn ph©n t¸ch theo 2 nguån: FDI tõ c¸c n­íc ASEAN vµ FDI tõ c¸c n­íc ngoµi ASEAN ®Ó tõ ®ã cã c¸c ®èi s¸ch thÝch hîp víi mçi nguån FDI, vµ còng trªn c¬ së ®ã t×m ra nh÷ng quan ®iÓm míi, hiÖu qu¶ trong cuéc c¹nh tranh thu hót FDI vµo ViÖt Nam kh«ng chØ víi c¸c n­íc ASEAN mµ cßn ®èi víi c¶ c¸c n­íc ngoµi ASEAN. §èi víi luång vèn tõ ASEAN ®æ vµo ViÖt Nam, theo nh­ nh÷ng ph©n tÝch tr­íc, dùa trªn thÕ lîi so s¸nh s½n cã, ViÖt Nam cã thÓ ®Þnh h­íng vµ kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, chÕ biÕn n«ng l©m, h¶i s¶n. Víi vÞ trÝ ®Þa lý vµ nguån lùc vÒ lao ®éng, tù nhiªn dåi dµo, ViÖt Nam cã ®ñ c¬ së ®Ó h­íng nguån FDI trong ASEAN vµo ViÖt Nam, biÕn ViÖt Nam trë thµnh quèc gia cung cÊp c¸c s¶n phÈm n«ng, l©m nghiÖp vµ h¶i s¶n cho khu vùc còng nh­ cho thÕ giíi. §iÒu nµy lµ hoµn toµn cã c¬ së bëi v× c¸c n­íc ASEAN ph¸t triÓn h¬n nh­ Singapore, Malaysia, Th¸i Lan hiÖn ®ang cã chiÕn l­îc thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt lín. Hä muèn tËp trung nhiÒu h¬n cho hÖ thèng tµi chÝnh, c«ng nghiÖp nÆng vµ c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao. ChÝnh v× vËy, ViÖt Nam cã thÓ ®Þnh h­íng thu hót FDI vµo nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ cã sö dông nhiÒu lao ®éng. Trong t­¬ng quan vÒ lîi thÕ so s¸nh, ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cña ViÖt Nam víi c¸c quèc gia trong ASEAN, ViÖt Nam cã thÓ ®Þnh h­íng luång FDI ngoµi ASEAN vµo ViÖt Nam trong mét sè lÜnh vùc nh­: c«ng nghiÖp dÖt may – kÓ c¶ viÖc thiÕt kÕ mÉu mèt; c«ng nghiÖp vËt liÖu míi – mÆc dï lµ lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, song ®©y còng lµ lÜnh vùc míi ®èi víi ASEAN. H¬n n÷a, ViÖt Nam còng ®· cã mét ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc – kü thuËt c¬ b¶n còng nh­ øng dông ®­îc ®µo t¹o kh¸ tèt tõ Liªn X« vµo §«ng ¢u tr­íc kia vµ hiÖn nay cã thÓ ®¸p øng cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o vËt liÖu míi. Thµnh c«ng trong lÜnh vùc nµy, gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ rÊt cao, v× vËy chÝnh phñ nªn cã ­u ®·i ®Æc biÖt cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong lÜnh vùc nµy. Ngoµi ra, c¸c ngµnh thÐp, cao su… phôc vô cho c«ng nghiÖp s¶n xuÊt «t«, xe m¸y… còng cã thÓ tÝnh ®Õn trong ®Þnh h­íng thu hót FDI vµo ViÖt Nam. Bëi ®©y lµ nh÷ng ngµnh cã thÓ ph¸t huy thÕ m¹nh cña ViÖt Nam ®ång thêi cã kh¶ n¨ng ®em l¹i gi¸ trÞ gia t¨ng cao cho ViÖt Nam. MÆc dï hiÖn t¹i, tr×nh ®é s¶n xuÊt còng nh­ c¬ së cho ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp «t« - xe m¸y cña Th¸i Lan, Malaysia h¬n ViÖt Nam. Song thÞ tr­êng ASEAN cßn lín, bªn c¹nh ®ã ViÖt Nam cßn cã thÓ tÝnh ®Õn thÞ tr­êng Trung Quèc víi nh÷ng lîi thÕ vÒ ®Þa lý vµ hÖ thèng giao th«ng. Vµ trªn hÕt lµ lé tr×nh AFTA cho ngµnh nµy cßn dµi, ViÖt Nam cßn cã ®ñ thêi gian chuÈn bÞ ®Ó cã thÓ hy väng lµ mét cùc quan träng trong s¶n xuÊt «t« - xe m¸y cho thÞ tr­êng ASEAN. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nh­ mong muèn th× ViÖt Nam rÊt cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó kh«ng biÕn nh÷ng trî cÊp thµnh g¸nh nÆng, thµnh søc ú vµ c¶n trë sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp nµy. Trong chiÕn l­îc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, ViÖt Nam rÊt quan t©m tíi lÜnh vùc ®iÖn tö – tin häc. Còng gièng nh­ ngµnh c«ng nghiÖp «t« - xe m¸y, ViÖt Nam ®i sau c¸c n­íc ASEAN ph¸t triÓn kh¸c. Tuy nhiªn ®©y lµ lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, sù thµnh c«ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nh÷ng nghiªn cøu míi cã tÝnh ®ét ph¸ vµ yÕu tè con ng­êi ë ®©y rÊt quan träng. YÕu tè con ng­êi (c¶ khÝa c¹nh qu¶n lý) ë ®©y ®ãng mét vai trß ®Æc biÖt quan träng. XÐt vÒ khÝa c¹nh nµy ViÖt Nam cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó s¸nh vai víi c¸c quèc gia trong khu vùc. Thùc tÕ trong n¨m 2002 ViÖt Nam ®· ®¹t nhiÒu gi¶i th­ëng trong lÜnh vùc nµy t¹i c¸c cuéc thi quèc tÕ vµ khu vùc. ViÖt Nam cã thÓ tÝnh ®Õnmét chiÕn l­îc hîp t¸c víi c¸c quèc gia ph¸t triÓn, vµ cã thÓ víi c¶ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh­ng rÊt thµnh c«ng trong lÜnh vùc nµy (Trung Quèc, Ên §é) th× nh÷ng hy väng vÒ hiÖn t­îng “sao ®æi ng«i” lµ hoµn toµn cã thÓ tin cËy ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam v­¬n lªn. Muèn vËy, cÇn nghiªn cøu nh÷ng chÝnh s¸ch ®Æc biÖt cho thu hót FDI vµo lÜnh vùc nµy. Trªn c¬ së nh÷ng ®Þnh h­íng thu hót FDI ®· ®Ò cËp ë trªn, ®ång thêi víi nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng t¸c ®éng cña AFTA ®èi víi luång FDI t¹i ViÖt Nam vµ t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c luång ®Çu t­ trªn thÕ giíi, néi dung tiÕp theo ®©y cña luËn ¸n cè g¾ng ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i trong khu vùc. C¸c gi¶i ph¸p ®­a ra th­êng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yÕu kÐm tæng thÓ cña m«i tr­êng thu hót FDI vµo ViÖt Nam vµ nh÷ng t¸c ®éng cña AFTA ®èi víi luång FDI nµy. Do vËy, c¸c gi¶i ph¸p ®· ®­îc s¾p xÕp theo hai nhãm: nhãm gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch theo ®ßi hái cña AFTA vµ nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam thùc hiÖn AFTA. Trong ®Þnh h­íng thu hót FDI vµo ViÖt Nam, còng cÇn xem xÐt ®Õn nh÷ng nghÞ ®Þnh vµ tuyªn bè gÇn ®©y cña chÝnh phñ liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò thu hót FDI vµo ViÖt Nam. Ngµy 28/8/2001 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ quyÕt 09/2001/NQ-CP vÒ viÖc t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ n­íc ngoµi thêi kú 2001-2005. Song song víi ®ã lµ chØ thÞ 19/2001/CT-TTg vÒ thùc hiÖn nghÞ quyÕt nµy. Ngµy 17/5/2002 Thñ t­íng chÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh 62/2002/Q§-TTg ban hµnh Danh môc c¸c dù ¸n nµy bao gåm c¸c dù ¸n träng ®iÓm cÇn gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cho c¸c lÜnh vùc kinh tÕ ®Ó triÓn khai thùc hiÖn c¶ trong thêi kú nµy vµ thêi kú tiÕp theo. §©y lµ nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ trong b­íc ®i ban ®Çu h­íng tíi môc tiªu: n¨m 2020 ViÖt Nam c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. Trong ®ã, c«ng nghiÖp dÇu khÝ cã 5 dù ¸n; C«ng nghiÖp khai kho¸ng cã 15 dù ¸n; c«ng nghiÖp hãa chÊt – ph©n bãn cã 29 dù ¸n, phÇn lín dù ¸n cÇn vèn ®Çu t­ tõ 100 USD trë lªn; c«ng nghiÖp thÐp cã 5 dù ¸n, mçi dù ¸n cÇn ®Çu t­ hµng tr¨m triÖu USD; c«ng nghiÖp c¬ khÝ cã 29 dù ¸n; c«ng nghiÖp ®iÖn - ®iÖn tö cã 12 dù ¸n; c«ng nghiÖp giÊy cã 3 dù ¸n; c«ng nghiÖp vËt liÖu x©y dùng cã 10 dù ¸n; c«ng nghiÖp may 15 dù ¸n; c«ng nghiÖp da giÇy 2 dù ¸n vµ mét sè dù ¸n ë c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. ChØ ®iÓm qua tõng Êy dù ¸n, phÇn lín ®Òu lµ nh÷ng dù ¸n cã quy m« vèn ®Çu t­ kh¸ lín, ch­a nãi tíi hµng tr¨m dù ¸n trong c¸c ngµnh n«ng – l©m – thuû s¶n vµ chÕ biÕn thùc phÈm, giao th«ng vËn t¶i, viÔn th«ng, x©y dùng, c¬ së h¹ tÇng, v¨n hãa – y tÕ- gi¸o dôc vµ du lÞch dÞch vô … ta ®· thÊy sè vèn FDI cÇn huy ®éng lµ rÊt lín. Trªn thùc tÕ 2 n¨m 2001, 2002 ViÖt Nam míi chØ thu hót ®­îc h¬n 3,8 tû USD vèn ®¨ng ký míi. §Æc biÖt ®¸ng quan t©m lµ chØ cã mét con sè nhá dù ¸n “trung ®Ých” cña danh môc ®· nªu. Râ rµng lµ nhiÖm vô thu hót FDI trong thêi gian tíi lµ rÊt nÆng nÒ. Cuèi n¨m 2002, Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ ®· tr×nh ChÝnh phñ mét ®Ò ¸n vÒ ®Èy m¹nh thu hót FDI thêi kú 2002-2005. Néi dung chÝnh cña ®Ò ¸n ®Ò cËp ®Õn viÖc t¨ng c­êng thu hót FDI ®Ó ViÖt Nam trë thµnh mét trong nh÷ng trung t©m cña khu vùc vÒ s¶n xuÊt ®iÖn tö, c¬ khÝ chÕ t¹o vµ kiÕn nghÞ chÝnh phñ xem xÐt kh¶ n¨ng níi láng c¸c ®iÒu kiÖn vµ më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­, tr­íc hÕt lµ më réng lÜnh vùc ®­îc khuyÕn khÝch vµ ­u ®·i ®Çu t­. Ngoµi viÖc ®­a ra quan ®iÓm chÝnh thøc ®èi víi c¸c lÜnh vùc hiÖn ®ang t¹m dõng hoÆc h¹n chÕ cÊp giÊy phÐp, §Ò ¸n cßn cung cÊp c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, vui ch¬i gi¶i trÝ, kinh doanh siªu thÞ, níi láng mét sè lÜnh vùc ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn nh­ dù ¸n trång rõng, du lÞch l÷ hµnh, v¨n hãa, dÞch vô ph©n phèi, më réng thªm mét sè lÜnh vùc khuyÕn khÝch vµ ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­. Trong héi nghÞ doanh nghiÖp Ch©u ¸ th­êng niªn lÇn thø 13 t¹i Hµ Néi, Thñ t­íng ChÝnh phñ Phan V¨n Kh¶i cho biÕt: ­u tiªn hµng ®Çu cña ViÖt Nam lµ tËp trung hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ x©y dùng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Vai trß cña Nhµ n­íc chuyÓn m¹nh tõ kiÓm so¸t vµ cÊp phÐp sang trî gióp vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp, t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng, minh b¹ch vµ an toµn ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®Òu t×m ®­îc c¬ héi vµ thu lîi xøng ®¸ng. §ã lµ nh÷ng th«ng ®iÖp tèt lµnh cho mét c¬ chÕ th«ng tho¸ng vµ thuËn lîi cho viÖc thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong bèi c¶nh c¹nh tranh thu hót FDI thêi gian tíi. 2. Gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn AFTA 2.1. Nhãm gi¶i ph¸p thÝch øng víi ®ßi hái cña AFTA 2.1.1. C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p luËt vµ thñ tôc hµnh chÝnh Tham gia AFTA còng cã nghÜa lµ c¸c quèc gia ASEAN ph¶i t¹o thuËn lîi hãa cho ho¹t ®éng th­¬ngm¹i. ChØ riªng khÝa c¹nh nµy th«i th× c¸c quy ®Þnh vÒ luËt ph¸p vµ thñ tôc hµnh chÝnh còng ®· ph¶i cã sù ®iÒu chØnh cho phï hîp vµ thèng nhÊt trong toµn khu vùc vµ ®¬n gi¶n hãa thñ tôc cho l­u chuyÓn hµng hãa trong khu vùc. Theo ®ßi hái trªn, th× nh÷ng quy ®Þnh vÒ luËt ph¸p vµ thñ tôc hµnh chÝnh còng sÏ ph¶i ®iÒu chØnh, t¹o thuËn lîi tèi ®a cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong thêi gian tíi ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt hoµn chØnh ®ång bé râ rµng võamang tÝnh æn ®Þnh võa mang tÝnh linh ho¹t trong thêi gian dµi ®Ó nh»m t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ c¶ trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi, bæ sung c¸c luËt míi nh­ luËt vÒ c¹nh tranh, b¶o hiÓm, thÞ tr­êng chøng kho¸n… t¹o m«i tr­êng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh­ vËy ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh vµ thñ tôc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®Ó tr¸nh phiÒn hµ, nhòng nhiÔu, g©y khã kh¨n cho nhµ ®Çu t­. T¹o chñ tr­¬ng “mét cöa, mét dÊu” chø kh«ng ph¶i lµ “mét cöa, nhiÒu khãa”. Thªm vµo ®ã cÇn ph¶i xãa bá c¸c rµng buéc c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ viÖc ph¶i x¸c ®Þnh râ mét ®Þa ®iÓm ®Çu t­ nhÊt ®Þnh ngay tõ ®Çu, mµ cø xÐt duyÖt dù ¸n sau ®ã ®Ó nhµ ®Çu t­ tù t×m ®Þa ®iÓm x©y dùng, triÓn khai vµ b¸o c¸o l¹i. C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ nøoc chØ nªn cÇn b¸o c¸o l¹i chø kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i phª duyÖt l¹i mçi khi dù ¸n cã thay ®æi. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn viÖc liªn doanh cña ViÖt Nam l¹i chñ yÕu víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ cã sù ph©n biÖt ®èi xö víi khu vùc t­ nh©n, do ®ã cÇn thiÕt ph¶i ®a d¹ng hãa vµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia hîp t¸c liªn doanh liªn kÕt víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ tiÕn tíi cho phÐp c¸c khu vùc kinh tÕ ®­îc b×nh ®¼ng khi tham gia liªn doanh, lµm ¨n víi n­íc ngoµi. ViÖc hoµn thiÖn luËt ph¸p vµ c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®­îc nhÊn m¹nh – mÆc dï ®©y kh«ng cßn lµ mét vÊn ®Ò míi ®èi víi ViÖt Nam vµ c¸c nhµ nghiªn cøu, song nã cã tÇm quan träng bëi: Thø nhÊt, nã gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt cËp trong lÜnh vùc nµy, nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn, th«ng tho¸ng vµ thuËn lîi tèi ®a cho c¸c nhµ ®Çu t­. Bëi nh­ ®· ph©n tÝch, do c¹nh tranh trong thu hót FDI thêi gian tíi lµ rÊt lín, ®ång thêi víi nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc lín trong qu¸ tr×nh tham gia AFTA, nÕu chÝnh phñ kh«ng cã nh÷ng c¶i c¸ch m¹nh mÏ trong lÜnh vùc nµy th× sÏ cãnguy c¬ luång FDI chuyÓn sang c¸c n­íc kh¸c trong ASEAN. Kinh nghiÖm nµy ë trong n­íc thêi gian qua ®· cho mét kiÓm chøng rÊt râ rµng. Khi mµ thÞ tr­êng trong n­íc lµ thèng nhÊt víi c¸c doanh nghiÖp ë tÊt c¶ c¸c tØnh thµnh th× ®Þa phong nµo tr¶i th¶m ®á cho c¸c nhµ ®Çu t­, ®Þa ph­¬ng nµo ®¬n gi¶n hãa thñ tôc vµ t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a cho c¸c nhµ ®Çu t­ th× ®Þa ph­¬ng ®ã sÏ thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ h¬n. Tõ thùc tÕ trong n­íc còng sÏ thÊy ngay khi héi nhËp AFTA th× vÊn ®Ò m«i tr­êng luËt ph¸p vµ thñ tôc hµnh chÝnh lµ quan träng ®Õn møc nµo. Thø hai, viÖc c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh vµ m«i tr­êng luËt ph¸p còng lµ mét ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ - th­¬ng m¹i trong khu vùc, nh»m t¹o ra sù ®ång nhÊt vµ thuËn lîi cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ViÖt Nam còng nh­ c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Õn tõ ASEAN. Trªn c¬ së ®ã, sÏ t¨ng c­êng vµ cñng cè thªm c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ néi bé ASEAN, ph¸t huy nh÷ng ®iÓm m¹nh vÒ tÝnh thèng nhÊt trong cïng mét khu vùc mËu dÞch tù do. 2.1.2. Hç trî nh÷ng ngµnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ chÞu søc Ðp cña AFTA Theo ph©n tÝch trong nh÷ng néi dung trªn, ViÖt Nam sÏ cã mét sè ngµnh mµ lîi thÕ so s¸nh hiÖn Én chØ ë d¹ng tiÒm n¨ng, song khi thùc thi AFTA th× sÏ cã nguy c¬ chuyÓn sang c¸c n­íc kh¸c trong ASEAN theo s¬ ®å chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt trong khu vùc d­íi t¸c ®éng cña AFTA. §Æc biÖt ViÖt Nam ph¶i hÕt søc chó träng tíi mét sè ngµnh mµ hiÖn ChÝnh phñ ®ang rÊt mong muèn ph¸t triÓn trong ch­¬ng tr×nh c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc nh­ mét sè ngµnh: ®iÖn tö tin häc; thÐp; ngµnh c¬ khÝ… Nh÷ng ngµnh nµy, nÕu ChÝnh phñ kh«ng cã nh÷ng gi¶i ph¸p hç trî tÝch cùc vµ hiÖu qu¶ th× sÏ rÊt khã cã thª thu hót thªm FDI ®Ó ph¸t triÓn. Bëi thêi gian ®­îc b¶o hé cña nh÷ng ngµnhnµy kh«ng cßn nhiÒu. Lîi thÕ duy nhÊt cña ViÖt Nam trong nh÷ng ngµnh nµy hiÖn nay d­êng nh­ vÉn chØ lµ lùc l­îng lao ®éng råi rµo, rÎ vµ tiÕp thu nhanh c«ng nghÖ míi. Song c¸c n­íc trong khu vùc, ®Æc biÖt lµ ASEAN 4 ®· ®i tr­íc ViÖt Nam trong nh÷ng ngµnh nµy vµ hiÖn nay hä ®ang cã ­u thÕ vÒ tµi chÝnh, kh¶ n¨ng qu¶n lý, vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. VÝ dô: trong ngµnh ®iÖn tö tin häc, hiÖn ViÖt Nam chñ yÕu lµ thùc hiÖn c¸c c«ng ®o¹n l¾p r¸p. Trong khi ®ã, c¸c n­íc ASEAN 4 ®· tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®­îc kh¸ nhiÒu linh kiÖn cho ngµnh nµy. Nh­ vËy, râ rµng lµ hä cã ­u thÕ h¬n ViÖt Nam trong viÖc h­íng c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ sang n­íc hä ®Ó tiÕp tôc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt linh kiÖn tiÕn tíi s¶n xuÊt toµn bé c¸c s¶n phÈm nµy t¹i ®Êt n­íc hä. Vµ nÕu ®iÒu kiÖn nµy thùc sù x¶y ra th× ViÖt Nam kÓ nh­ ®· mÊt c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn mét ngµnh s¶n xuÊt quan träng ®èi víi ®Êt n­íc kh«ng chØ vÒ mÆt hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ ngµnh nµy ®em l¹i, mµ cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c«ng nghÖ, an ninh,… Còng víi nh÷ng lËp luËn nh­ vËy, th× e r»ng ViÖt Nam nÕu cè g¾ng nh­ hiÖn nay, may ra còng chØ ®­îc tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc l¾p r¸p s¶n phÈm. Bëi vËy, ngay tõ b©y giê, ChÝnh phñ cÇn nhanh chãng cã nh÷ng giai ph¸p m¹nh mÏ h¬n n÷a nh»m thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo viÖc x©y dùng nh÷ng c¬ së ban ®Çu cho nh÷ng ngµnh nµy, ®ång thêi biÕn nh­ng lîi thÕ tiÒm n¨ng thµnh hiÖn thùc ®Ó cã thÓ tiÕp tôc thu hót FDI vµo nh÷ng ngµnh nµy ngay c¶ sau khi ®· kÕt thóc lÞch tr×nh thùc hiÖn CEPT. Muèn vËy, cÇn thiÕt ph¶i huy ®éng nç lùc cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp ®Ó cïng hç trî vÒ chÝnh s¸ch, tµi chÝnh, tæ chøc vµ c¶ viÖc xóc tiÕn ®Çu t­, … ®Ó nhanh chãng ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh mµ nguy c¬ ViÖt Nam sÏ ®Ó mÊt trong s¬ ®å ph©n bæ s¶n xuÊt trong khu vùc c¸c n­íc ASEAN. §èi víi mét sè ngµnh s¶n xu¸t s¶n phÈm thuéc lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, gi¸ rÎ, ViÖt Nam cã thÓ tÝnh tíi nh÷ng chÝnh s¸ch m¹nh d¹n trong viÖc khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ Trung Quèc ®Çu t­ sang ViÖt Nam. Bëi hiÖn nay Trung Quèc ®ang rÊt cã lîi thÕ trong viÖc s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm nµy. MÆt kh¸c, xÐt vÒ mÆt ®Þa lý, giao th«ng, ViÖt Nam hoµn toµn cã thÓ trë thµnh mét trung t©m s¶n xuÊt mang tÝnh “bµn ®¹p” ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ Trung Quèc th©m nhËp thÞ tr­êng ASEAN khi mµ qu¸ tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i ASEAN – Trung Quèc cßn cã mét ®éi trÔ nhÊt ®Þnh so víi AFTA. Tuy nhiªn, ®Ó chíp ®­îc thêi c¬ th× vÊn ®Ò lµ c¸c chÝnh s¸ch ph¶i ®­îc thùc hiÖn nhanh vµ thËt m¹nh d¹n. Bëi mét sè n­íc ASEAN ph¸t triÓn h¬n ®ang cã xu h­íng ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i víi viÖc thùc hiÖn më cöa thÞ tr­êng theo c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng bªn c¹nh c¸c hiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng – th­êng cã thêi gian vµ tèc ®é më cöa chËm h¬n. Trªn thùc tÕ th× ViÖt Nam v× lµ n­íc kÐm ph¸t triÓn trong khèi nªn hay ®ßi hái thêi gian më cöa thÞ tr­êng chËm h¬n c¸c n­íc kh¸c. Vµ nÕu nh­ c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng hay ®a ph­¬ng hÑp (ASEAN + Trung Quèc) ®­îc thùc hiÖn tr­íc th× ViÖt Nam sÏ mÊt c¬ héi thu hót FDI phôc vô cho viÖc t¨ng c­êng ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt phï hîp víi chiÕn l­îc c«ng nghiÖp hãa cña ®Êt n­íc. 2.2 Nhãm gi¶i ph¸p t¨ng c­êng c¹nh tranh thu hót FDI Trong c¸c néi dung tr­íc ,lu©n ¸n ®· phan tÝch vµ kh¼ng ®Þnh,héi nhËp AFTA, ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu khã kh¨n trong c¹nh tranh thu hót FDI so víi c¸c n­íc ASEAN ph¸t triÓn kh¸c , ®Æc biÖt lµ sù thu hót FDI vµo kÜnh vùc c«ng nghiÖp chñ chèt . V× vËy , ®Î ®Èy m¹nh thu hót FDI trong thêi gian tíi , khi ViÖt Nam ®· chÝnh thøc héi nhËp hoµn toµn víi AFTA, th× rÊt cÇn ®Èy m¹nh mét sè gi¶I ph¸p t¨ng c­êng c¹nh tranh thu hót FDI vµo ViÖt Nam. 2.2.1 C¶i c¸ch thÞ tr­êng tµi chÝnh §Ó thu hót nhanh chãng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¶ vèn trong n­íc vµ vèn n­íc ngoµi th× mét ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i t¹o ra ®­îc mét thÞ tr­êng vèn æn ®Þnh, mét hÖ thèng ng©n hµng hoµn chØnh. Muèn vËy, Nhµ n­íc ph¶i nhanh chãng ph¸t huy vai trß cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, lµnh m¹nh hãa hÖ thèng tµi chÝnh gãp phÇn chu chuyÓn vèn tõ n­íc ngoµi vµo trong n­íc vµ ng­îc l¹i ®­îc thuËn tiÖn. Nh­ vËy, Nhµ n­íc cÇn ph¶i so¹n th¶o vµ ®­a ra luËt thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®µo t¹o con ng­êi cã ®ñ kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é ho¹t ®éng tèt trªn thÞ tr­êng vµ hÖ thèng tµi chÝnh, nhanh chãng cã biÖn ph¸p ®Èy nhanh cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp. Ngoµi ra ChÝnh phñ kh«ng nªn ®Ó h×nh thøc ®Çu t­ cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ho¹t ®éng chØ trªn c¬ së c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mµ nªn ®Ó c¸c c«ng ty nµy tù lùa chän h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mµ nªn ®Ó c¸c c«ng ty nµy tù lùa chän h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hay theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. Nh­ vËy võa t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi, võa t¨ng thªm vèn bæ sung cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi khi tham gia ®ãng gops cæ phÇn, ®ång thêi t¹o thuËn lîi vµ më réng thªm mét kªnh n÷a cho thu hót FDI. Bëi nÕu tû lÖ së h÷u vèn cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bÞ khèng chÕ khi mua cæ phÇn th× thø nhÊt nã sÏ h¹n chÕ nguån ®Çu t­ cña hä, vµ thø hai lµ h×nh thøc nµy chØ ®­îc coi lµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp. Cßn nÕu tû lÖ së h÷u vèn cña hä trong c¸c C«ng ty cæ phÇn ®¹t møc khèng chÕ th× hä sÏ trë thµnh nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm cña hä cã thÓ ®­îc thi hµnh theo luËt ®Çu t­ trùc tiÕo n­íc ngoµi. Nh­ vËy, møc ®é æn ®Þnh cña ®ång vèn cã thÓ sÏ cao h¬n, ®ång thêi ®©y còng lµ mét gi¶i ph¸p biÕn c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trong n­íc trë thµnh mét doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi mét c¸ch nhanh chãng. Nh­ vËy th× dßng FDI ®æ vµo trong n­íc l¹i cã nhiÒu thuËn tiÖn h¬n, Ýt thñ tôc r­êm rµ h¬n do hä ®­îc ®Çu t­ qua kªnh thÞ tr­êng chøng kho¸n – mét kªnh ®Çu t­ cã nhiÒu triÓn väng thuËn lîi, nhanh chãng h¬n c¸ch lµm “truyÒn thèng”. Bëi c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ kh«ng ph¶i bËn t©m nhiÒu ®Õn c¸c thñ tôc thµnh lËp C«ng ty, thuª ®Êt, gi¶i phãng mÆt b»ng,… nh÷ng thñ tôc mµ hiÖn ®­îc coi lµ g©y l·ng phÝ kh¸ nhiÒu tiÒn b¹c vµ thêi gian cña c¸c nhµ ®Çu t­. Kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn ¶nh h­ëng ®Õn h×nh ¶nh vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam vµ g©y øc chÕ cho c¸c nhµ ®Çu t­. §iÒu nµy ch¾c ch¾n sÏ kh«ng cã lîi cho ViÖt Nam nÕu tiÕp tôc kÐo dµi. VÒ mÆt tµi chÝnh ViÖt Nam cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ tiÕp cËn mét c¸ch dÔ dµng víi nguån ngo¹i hèi h¬n v× ngo¹i hèi chÝnh lµ dßng m¸u nu«i sèng ho¹t ®éng ®Çu t­ mµ mét khi khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn sÏ lµm cho dù ¸n kh«ng thÓ ho¹t ®éng trong thêi gian l©u dµi ®­îc. Thªm vµo ®ã lµ cÇn xãa bá nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc tr¶ l­¬ng cho lao ®éng ViÖt Nam b»ng ngo¹i tÖ ®iÒu ®ã sÏ lµm cho nhµ ®Çu t­ gi¶m ®­îc chi phÝ, khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh nghÒ sö dông nhiÒu lao ®éng. Tõ khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc ®· cho thÊy cÇn ph¶i thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i sao cho cã hiÖu qu¶. 2.2.2. Hoµn thiÖn h¬n c¸c lo¹i h×nh dÞch vô t­ vÊn ®Çu t­ C¸c nhµ ®Çu t­ vÉn phµn nµn vÒ chi phÝ kinh doanh ë ViÖt Nam cao, tiÕn ®é ho¹t ®éng trong khu c«ng nghiÖp – khu chÕ xuÊt cßn qu¸ thÊp. Do vËy, Nhµ n­íc nªn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt nh÷ng th¾c m¾c cña nhµ ®Çu t­. Thªm vµo ®ã Nhµ n­íc nªn gi¶m mét sè lÖ phÝ còng nh­ tiÒn thuª ®Êt, mÆt n­íc, mÆt biÓn, ®Ó t¨ng viÖc sö dông diÖn tÝch trong c¸c khu c«ng nghiÖp – khu chÕ xuÊt ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trong khu vùc nh­: NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan… vÒ c¸c dÞch vô t­ vÊn ®Çu t­ thiÕt nghÜ ViÖt Nam nªn hoµn thiÖn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô nµy ®Ó tham gia t­ vÊn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ trong n­íc biÕt c¸c th«ng tin vÒ ®Çu t­ nh­: lÜnh vùc nµo Nhµ n­íc cho phÐp ®Çu t­, lÜnh vùc nµo h¹n chÕ vµ lÜnh vùc nµo kh«ng cho phÐp ®Çu t­. Ngoµi ra, cßn cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ biÕt hiÖn t¹i lÜnh vùc nµo ®ang cã lîi nhuËn, hoÆc c¸c th«ng tin kh¸c vÒ tµi chÝnh, thuÕ, phÝ… kinh nghiÖm cho thÊy c¸c lo¹i h×nh dÞch vô nµy ë c¸c n­íc lµm ¨n rÊt hiÖu qu¶, thóc ®Èy ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­, còng nh­ hiÖu qu¶ cña nh÷ng ®ång vèn bá ra. Bªn c¹nh viÖc cung cÊp th«ng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­ th× dÞch vô t­ vÊn cÇn ®­îc tæ chøc ®Ó t¨ng c­êng phôc vô th«ng tin cho c¸c bªn hîp doanh cho Nhµ n­íc ®Ó tõ ®ã gi¶m tèi thiÓu møc thiÖt h¹i do viÖc n©ng gi¸ c«ng nghÖ n©ng gi¸ ®Êt… lµm ®­îc nh­ vËy sÏ tr¸nh ®­îc phÇn nµo t×nh tr¹ng “lç gi¶, l·i thËt” hiÖn nay cña mét bé phËn c¸c doanh nghiÖp liªn doanh. MÆt kh¸c, c¸c dÞch vô nµy còng sÏ gióp gi¶m ®­îc chi phÝ cho c¸c nhµ ®Çu t­, th«ng qua ®ã còng t¨ng thªm tÝnh hÊp dÉn trong thu hót FDI cña ViÖt Nam. 2.2.3. T¹o thuËn lîi cho qu¸ tr×nh chuyÓn quyÒn së h÷u doanh nghiÖp Theo b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp liªn doanh, cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp liªn doanh bÞ thua lç nÆng, ho¹t ®éng theo kiÓu hîp doanh kh«ng cã hiÖu qu¶. V× thÕ, Nhµ n­íc nªn cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nµy chuyÓn sang thµnh c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®Ó tr¸nh hai bªn g×m nhau dÉn ®Õn vèn ®Çu t­ vµo kh«ng hiÖu qu¶. ThËm chÝ, nÕu cã thÓ, cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cho viÖc cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. HiÖn nay, trªn thÕ giíi hiÖn t­îng x¸p nhËp, chia t¸ch, mua b¸n c¸c c«ng ty lµ ho¹t ®éng b×nh th­êng diÔn ra trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nhê cã nh÷ng ho¹t ®éng mua b¸n, chuyÓn quyÒn së h÷u nµy th«ng qua sù ho¹t ®éng hoµn thiÖn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh m» c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ dÔ dµng chuyÓn nguån vèn cña hä sang lÜnh vùc mµ hä ®· lùa chän. NÕu ViÖt Nam kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong viÖc chuyÓn quyÒn së h÷u doanh nghiÖp th× ngoµi nh÷ng khã kh¨n do trôc trÆc trong quan hÖ ®èi t¸c gi÷a c¸c bªn trong liªn doanh, sù khã kh¨n trong chuyÓn quyÒn së h÷u vèn sÏ t¹o t©m lý kh«ng yªn t©m vµ tho¶i m¸i cho c¸c nhµ ®Çu t­ khi ®em vèn vµo ViÖt Nam. §iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hÖ qu¶ lµ m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam sÏ trë nªn kÐm hÊp dÉn h¬n, kÐm an toµn h¬n. Trong ®iÒu kiÖn cña tù do hãa th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ trong ASEAN, nh÷ng khã kh¨n nh­ trªn sÏ lµ mét bÊt lîi ®èi víi ViÖt Nam trong c¹nh tranh thu hót FDI ®èi víi c¸c quèc gia trong khu vùc. Do vËy, viÖc thuËn lîi hãa cho c¸c nhµ ®Çu t­ chuyÓn quyÒn së h÷u vèn cÇn thùc hiÖn nhanh chãng. Theo t«i ®iÒu nµy kh«ng qu¸ khã vµ kh«ng nªn chËm trÔ. 2..2.4. N©ng cÊp c¸c trôc giao th«ng xuyªn quèc gia vµ ch©u lôc Ngay nay, c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam bÞ ®¸nh gi¸ lµ tåi tµn, yÕu kÐm. Mét sè n¬i c¬ së h¹ tÇng ®­îc n©ng cÊp th× sinh ra nhiÒu kho¶n phÝ dÉn ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ c¶m thÊy “n¶n lßng” kh«ng muèn ®Çu t­. ViÖc ®Çu t­ cho lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng lµ cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­ nh­ng l¹i ®ßi hái mét l­îng vèn lín mµ chØ cã Nhµ n­íc míi lµm ®­îc. Do ®ã, Nhµ n­íc cÇn ph¶i tËp trung x©y dùng vµ t¨ng c­êng viÖc cho phÐp bªn n­íc ngoµi sö dông c¸c h×nh thøc BOT, BTO, BT.. ®Ó ngµy cµn hoµn thiÖn vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng míi gióp Ých cho ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn tù do hãa th­¬ng m¹i, nÕu ViÖt Nam ph¸t huy lîi thÕ vÞ trÝ ®Þa lý trung t©m, ®ång thêi víi viÖc n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng quan träng nèi th«ng víi c¸c n­íc trong khu vùc th× sÏ lµ mét tiÒn ®Ò tèt ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lùa chän ViÖt Nam nh­ mét cø ®iÓm s¶n xuÊt vµ hoµn thiÖn s¶n phÈm cuèi cïng. NÕu lµm ®­îc viÖc nµy th× ViÖt Nam kh«ng chØ lµ quèc gia cung cÊp s¶n phÈm cuèi cïng cho c¸c quèc gia ASEAN mµ cßn cho c¶ c¸c tØnh phÝa nam Trung Quèc n÷a. Nh­ vËy râ rµng ViÖt Nam lóc nµy ®· trë thµnhmét cÇu nèi cho hµng hãa cña ASEAN xuÊt sang Trung Quèc. §iÒu nµy l¹i mét lÇn n÷a n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trong lîi thÕ thu hót FDI. Bëi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, kh«ng chØ tÝnh ®Õn mét thÞ tr­êng ASEAN víi 500 triÖu d©n, mµ cßn céng thªm víi c¶ hµng triÖu d©n vïng V©n Nam Trung Quèc. Râ rµng giao th«ng víi c¸c tuyÕn ®­êng xuyªn lôc ®Þa sÏ ph¸t huy vai trß ®Þa lý trung t©m cña ViÖt Nam trong khu vùc, vµ nÕu ViÖt Nam tËn dông ®­îc ®iÒu ®ã cho thu hót FDI trong s¬ ®å c¬ cÊu chuyªn m«n hãa khu vùc víi viÖc thu hót nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp hoµn thiÖn s¶n phÈm cuèi cïng vµ chÕ t¹o th× ViÖt Nam sÏ cã thÓ v­¬n lªn nh­ lµ mét trung t©m kinh tÕ trong khu vùc. 2..2.5. §µi t¹o nguån nh©n lùc Nguån nh©n lùc lµ mét yÕu tè hÕt søc quan träng trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam thùc hiÖn héi nhËp khu vùc vµ tiÕn hµnh thu hót FDI. Nguån lao ®éng rÎ cña ViÖt Nam nÕu thùc sù khèng chÕ ®­îc møc l­¬ng thÊp so víi c¸c quèc gia trong khu vùc th× còng chØ nªn xem ®ã chØ lµ nh÷ng lîi thÕ tr­íc m¾t. Nh÷ng lîi thÕ nµy sÏ nhanh chãng mÊt ®i khi kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp FDI ®æ vµo ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ c«ng nghÖ cao th× nguån nh©n lùc ®­îc ®µo t¹o tèt vµ cã tay nghÒ míi lµ ®iÒu quan träng. NÕu thiÕu ®éi ngò lao ®éng ®­îc ®µo t¹o nghÒ th× viÖc ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp quy m« lín cña ViÖt Nam sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. §Æc biÖt quan träng h¬n, ViÖt Nam vèn ®­îc xem lµ cã Ýt lîi thÕ so víi c¸c quèc gia ASEAN, ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia ASEAN ph¸t triÓn h¬n trong viÖc thu hót FDI vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, th× nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån lao ®éng ®­îc ®µo t¹o sÏ c¶n trë lín ®Õn viÖc n©ng cao tÝnh c¹nh tranh trong thu hót FDI vµo ViÖt Nam. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, Nhµ n­íc cÇn tæ chøc thªm nhiÒu lo¹i h×nh ®µo t¹o kh¸c nhau ®Ó cã kh¶ n¨ng ®µo t¹o ®­îc mét ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é cao, cã ®¹o ®øc kinh doanh göi vµo c¸c doanh nghiÖp ®Ó tham gia liªn doanh víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, vÊn ®Ò lao ®éng kü thuËt còng lµ mét th¸ch thøc cho ViÖt Nam. §Ó gi¶m bít chi phÝ ®µo t¹o còng nh­ nh÷ng khã kh¨n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, chÝnh phñ nªn t×m gi¶i ph¸p hç trî cho ®µo t¹o nghÒ, nh»m cung cÊp kÞp thêi nguån lao ®éng kü thuËt, chi phÝ thÊp cho c¸c doanh nghiÖp. Cã nh­ vËy, míi t¨ng thªm tÝnh hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn víi ViÖt Nam. Còng cÇn ph¶i l­u ý thªm r»ng, ®µo t¹o nguån lao ®éng cã tr×nh ®é cao – sù nghiÖp trång ng­êi lµ mét c«ng viÖc cã tÝnh l©u dµi, liªn tôc vµ kÕt qu¶ chØ ®Õn sau mét qu¸ tr×nh ®Çu t­ cho gi¸o dôc, ®µo t¹o trong nhiÒu n¨m. Do vËy, c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cÇn cã sù chuÈn bÞ tèt vÒ néi dung, c¬ së vËt chÊt phôc vô ®µo t¹o vµ cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn khÈn tr­¬ng nÕu ViÖt Nam kh«ng muèn ®Ó mÊt thªm thêi gian h¬n n÷a cho viÖc thóc ®Èy thu hót FDI, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu xa h¬n ®èi víi c¸c quèc gia trong khu vùc. 2.2.6. T¨ng c­êng h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp t×m ®èi t¸c ViÖc thu hót ®Çu t­ vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cßn phô thuéc rÊt lín vµo kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ hiªô qu¶ cña tõng dù ¸n cô thÓ. Sù yÕu kÐm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ nguyªn nh©n gi¶m hiÖu qu¶ ®Çu t­ còng nh­ h¹n chÕ vai trß cña phÝa ViÖt Nam trong ho¹t ®éng ®Çu t­. ChÝnh v× vËy, tõng doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p riªng ë tÇm vi m«. §ång thêi chÝnh phñ cÇn cã sù trî gióp c¸c doanh nghiÖp t×m kiÕm c¸c ®èi t¸c mét c¸ch an toµn vµ thuËn lîi. Trªn gi¸c ®é cña c¸c doanh nghiÖp, ®Ó cã thÓ t×m ®­îc nh÷ng ®èi t¸c tèt vµ s½n sµng ®Çu t­ th× vÊn ®Ò ®Æt ra lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù thÓ hiÖn m×nh nh­ lµ mét ®èi t¸c trong n­íc ®¸ng tin cËy. Mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt lµ lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng tiÒm lùc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Cho ®Õn nay, trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch, ViÖt Nam ®· chó ý ®Õn vÊn ®Ò nµy, tuy vËy vÉn cßn kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n ®Æt ra nh­: chñ tr­¬ng thµnh lËp c¸c tæng C«ng ty ®Ó t¨ng tiÒm lùc thùc tÕ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam nh­ng râ rµng tæng C«ng ty kh«ng ph¶i lµ mét ph­¬ng thøc mµu nhiÖm. Bëi lÏ ®ã míi chØ lµ sù tËp hîp l¹i cña mét hÖ thèng doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã vèn ch­a ph¶i lµ m¹nh, mµ vèn nµy chñ yÕu do Nhµ n­íc “rãt” xuèng nã ch­a chøng minh ®­îc hiÖu ña ho¹t ®éng thùc sù cña c¸c tæng C«ng ty nµy. MÆt kh¸c, c¬ chÕ qu¶n lý vµ vÊn ®Ò chÞu tr¸ch nhiÖm, liªn quan ®Õn quyÒn vµ lîi Ých cña ng­êi qu¶n lý tæng C«ng ty cßn ch­a râ rµng vµ kh«ng ®ñ cao, do vËy khã cã thÓ mong ®îi mét kÕt qu¶ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cã tÝnh ®ét biÕn ®èi víi c¸c Tæng C«ng ty nµy. C«ng viÖc ®Çu tiªn lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chuÈn bÞ s½n cho m×nh mét ®éi ngò lao ®éng am hiÓu vÒ c¸c ho¹t ®éng cña hîp t¸c kinh doanh quèc tÕ. S½n sµng vµ cã ®Çy ®ñ tù tin còng nh­ n¨ng lùc trong hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. Thø hai, c¸c doanh nghiÖp khi tiÕp xóc vµ t×m ®èi t¸c, kªu gäi ®Çu t­ th× cÇn chuÈn bÞ vµ nghiªn cøu s½n c¸c ph­¬ng ¸n hîp t¸c còng nh­ x©y dùng c¸c dù¸n ®Ó kªu gäi ®Çu t­ vµ t×m ®èi t¸c. Cã nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp míi cã thÓ t¹o ®­îc lßng tin tõ phÝa c¸c ®èi t¸c còng nh­ ®Èy nhanh tiÕn ®é hîp t¸c vµ gãp vèn cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn héi nhËp AFTA vµ c¹nh tranh trong thu hót FDI, chiÕm lîi thÕ trong qu¸ tr×nh ph©n bè s¶n xuÊt trªn toµn khu vùc ASEAN th× bÊt kú mét nç lùc nµo, dï lµ nhá nhÊt còng ®Òu lµ ®¸ng quý, ®ã cã thÓ sÏ lµ nh÷ng ®iÓm mÊu chèt, nh÷ng ®ßn quyÕt ®Þnh ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ l«i kÐo ®èi t¸c vÒ phÝa m×nh vµ t¨ng thªm l­îng vèn FDI ®æ vµo ViÖt Nam. Thø ba, trong ®iÒu kiÖn héi nhËp AFTA, khi mµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kinh doanh vµ ®Çu t­ ®­îc t¹o thuËn lîi, th× ngoµi viÖc chó ý, c¹nh tranh trong thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ ngoµi khu vùc ®æ vµo trong n­íc th× ans ®Ò ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ ph¶i cãc¸c ph­¬ng ¸n t×m hiÓu vµ hîp t¸cnh»m thu hót thªm c¸c nguån vèn ®Çu t­ tõ chÝnh c¸c doanh nghiÖp trong ASEAN ®æ vµo ViÖt Nam. Bëi thêi gian qua cho thÊy, chÝnh c¸c doanh nghiÖp ASEAN míi lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu dù ¸n vµ vèn ®Çu t­ ®æ vµo ViÖt Nam nhiªï nhÊt. Mét vµi n¨m gÇn ®©y, do nh÷ng khã kh¨n nhÊt thêi cña khñng ho¶ng tµi chÝnh - kinh tÕ trong khu vùc g©y ra nªn nguån FDI tõ khu vùc nµy ®æ vµo ViÖt Nam cã phÇn gi¶m sót. Song trong t­¬ng lai th× nguån FDI tõ khu vùc nµy vÉn sÏ lµ quan träng ®èi víi ViÖt Nam. MÆt kh¸c, khi hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu c¬ héi thµnh c«ng h¬n, bëi nhê nh÷ng thuËn lîi ë tÇm vÜ m« ®­îc t¹o ra nhê qu¸ tr×nh héi nhËp trong khu vùc ®em l¹i, th× c¸c chi phÝ cÇn cã cho viÖc xóc tiÕn hîp t¸c nh­ chi phÝ giao th«ng, liªn l¹c,… còng sÏ rÎ h¬n so víi viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c t¹i nh÷ng thÞ tr­êng xa x«i. Mét lîi thÕ n÷a còng cã thÓ kÓ ®Õn ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp ASEAN dÔ héi nhËp víi m«i tr­êng kinh doanh t¹i ViÖt Nam h¬n nhê sù gÇn gòi vÒ v¨n hãa – x· héi, ®©y còng cã thÓ ®­îc xem nh­ mét yÕu tè thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tÝnh ®Õn trong viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c thu hót FDI. Thø t­, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ liªn doanh, hîp t¸c cïng víi c¸c tËp ®oµn lín cña ASEAN ®Ó cïng ®µm ph¸n ph©n chia viÖc lùa chän c¸c ®Þa ®iÓm ®Çu t­ s¶n xuÊt trong s¬ ®å ph©n bè chuyªn m«n hãa trong khu vùc. Th«ng qua ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ cïng chia sÎ “miÕng b¸nh” FDI víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong ASEAN. VÝ dô: trong c«ng nghiÖp chÕ t¹o «t«, ViÖt Nam khong nhÊt thiÕt ph¶i ®Çu t­ ph¸t triÓn b»ng ®­îc c¸c c«ng ®o¹n tõ A ®Õn Z cho s¶n xuÊt «t«. §©y lµ mét vÊn ®Ò cùc kú khã kh¨n bëi dï Ýt hay nhiÒu ViÖt Nam còng ®i sau c¸c quèc gia ASEAN ph¸t triÓn kh¸c nh­ Th¸i Lan, Malaysia, … Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ sÏ tËp trung nguån lùc, chuyªn s©u vµo s¶n xuÊt mét sè chi tiÕt cho «t«, biÕn ngµnh c«ng nghiÖp «t« trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mang tÇm cì ASEAN chø kh«ng chØ lµ ë tÇm quèc gia. Cã nh­ vËy, míi ph¸t huy hÕt t¸c dông cña tù do hãa th­¬ng m¹i trong khu vùc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ®Çu t­, s¶n xuÊt trong nh÷ng ngµnh mµ ®ßi hái c¶ vèn ®Çu t­ còng nh­ thÞ tr­êng ®Òu lín. KÕt luËn Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang trë thµnh biÖn ph¸p quan träng trong quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi, lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu cña nhiÒu n­íc nh»m ph¸t huy lîi thÕ cña mçi quèc gia. Nhu cÇu ®Çu t­ cµng trë nªn bøc thiÕt trong ®iÒu kiÖn tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ hiÖn nay. SÏ kh«ng cã sù hoµn chØnh nÕu kh«ng cã sù ®Çu t­ t­ b¶m vµ c«ng nghÖ gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ã cã ViÖt Nam th× ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ nh©n tè quan träng trong t¨ng tr­ëng kinh tÕ. ViÖt Nam tiÕn hµnh x©y dùng CNXH xuÊt ph¸t tõ ®iÓm rÊt thÊp, nÒn kinh tÕ trong t×nh tr¹ng l¹c hËu, thu nhËp quèc d©n theo ®Çu ng­êi vµo d¹ng thÊp nhÊt thÕ giíi. Do ®ã viÖc thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ý nghÜa quan träng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi th× vÉn cßn nh÷ng khã kh¨n, viÖc nµy ®ßi hái §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p hÕt søc cô thÓ ®Ó ®­a con tµu ViÖt Nam ®i ®óng h­íng phï hîp víi xu thÕ vµ b¾t kÞp víi sù ph¸t triÓn chung cña toµn thÕ giíi. tµi liÖu tham kh¶o Vô qu¶n lý c¸c dù ¸n, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Adam Smith (1997) cña c¶i cña c¸c d©n téc. NXB Gi¸o dôc Thuý Anh (2000) tù do hãa th­¬ng m¹i vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. T¹p chÝ Th«ng tin lý luËn sè 8 /2000 Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu tù Vô qu¶n lý dù ¸n Tæng hîp ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy 7/1/2003. ChØ thÞ 19/2001/CT-TTg vÒ thùc hiÖn nghÞ quyÕt 9/01/NQ-CP TËp san ®Æc biÖt thêi b¸o kinh tÕ 2002 – 2003. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ (2000). §Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m (2001-2005) Hµ Néi. T¹p chÝ Th«ng tin Kinh tÕ – X· héi th¸ng 1/2004. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o sè10/2004 T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 315 th¸ng 8/2004. T¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay 3/1998 §Çu t­ trùctiÕp cña c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn HVQHQT – CTQG96. C«ng ty xuyªn Quèc gia cña c¸c nÒn kinh tÕ chuyªn nghiÖp míi ë Ch©u ¸. Hoµng ThÞ BÝch Lan CTQG 2002. Quan hÖ kinh tÕ §¹i häc LuËt Hái ®¸p kinh tÕ ASEAN TrÇn Thanh H¶i NXB TG Hµ Néi 2000 Héi nhËp AFTA Liªn kÕt kinh tÕ ASEAN T¹p chÝ Céng s¶n sè 31/2003. Thùc tr¹ng Liªn kÕt kinh tÕ ASEAN T¹p chÝ céng s¶n sè 34/2003.