Đề tài Quy trình kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) thực hiện

Lời nói đầu Những năm gần đây, trong điều kiện nền kinh tế thị trường, theo xu thế mở cửa và hội nhập vào nền kinh tế thế giới, đáp ứng yêu cầu thông tin tài chính của các doanh nghiệp phải công khai, minh bạch và đáng tin cậy, hoạt động kiểm toán độc lập đã ra đời và ngày càng phát triển. Kiểm toán không chỉ mang lại niềm tin cho những người sử dụng các thông tin tài chính mà còn là công cụ hữu hiệu giúp các doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành trong quá trình hoạt động kinh doanh của mình. Đối với Nhà nước, hoạt động kiểm toán cũng góp phần làm lành mạnh hoá nền tài chính quốc gia, giảm bội chi ngân sách, giảm thất thoát trong chi tiêu. Đồng thời, giúp các cơ quan hữu quan xác định đúng trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước, từ đó có những chính sách hợp lý khuyến khích sự phát triển của doanh nghiệp. Một cuộc kiểm toán báo cáo tài chính là sự tổng hợp kết quả của các phần hành, các chu trình kiểm toán riêng biệt từ việc lập kế hoạch kiểm toán cho tới giai đoạn kết thúc kiểm toán và lập báo cáo. Mỗi một phần hành, một quy trình là một quá trình riêng biệt nhưng chúng lại có mối quan hệ mật thiết với nhau, bổ sung cho nhau, trong cả quy trình kiểm toán báo cáo tài chính. Trong đó, kiểm toán chi phí hoạt động là một phần không thể thiếu được đối với bất kỳ một cuộc kiểm toán nào bởi khoản mục chi phí này ảnh hưởng rất nhiều tới kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, sau thời gian thực tập tại Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) em đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp với đề tài: "Quy trình kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) thực hiện". Nội dung luận văn ngoài phần lời nói đầu và kết luận bao gồm các phần chính sau: Phần I: Cơ sở lý luận của kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính. Phần II: Thực trạng kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam thực hiện. Phần III: Một số nhận xét và kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam thực hiện. Trong khuôn khổ bài viết, do lượng kiến thức cũng như thời gian hạn chế nên luận văn này sẽ không thể tránh khỏi những sai sót nhất định. Do đó, em kính mong nhận được sự góp ý của các Thầy, Cô giáo cũng như những người quan tâm để đề tài được hoàn thiện hơn nữa. Phần I: Cơ sở lý luận của kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính I. Khái niệm, nội dung vai trò của chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính 1. Khái niệm chi phí hoạt động - Chi phí sản xuất kinh doanh là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các chi phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp đã bỏ ra có liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ nhất định (quý, tháng, năm). Căn cứ vào chức năng của hoạt động trong quá trình kinh doanh và chi phí liên quan đến việc thực hiện các chức năng, người ta chia chi phí sản xuất kinh doanh thành 3 loại:  Chi phí sản xuất: gồm những chi phí liên quan đến việc chế tạo sản phẩm trong phạm vi phân xưởng.  Chi phí tiêu thụ: gồm các chi phí liên quan đến việc tiêu thụ sản phẩm hàng hoá, lao vụ, dịch vụ; xúc tiến thương mại; phát triển thị trường của doanh nghiệp.  Chi phí quản lý: gồm các chi phí quản lý kinh doanh, hành chính và những chi phí chung liên quan đến hoạt động của toàn doanh nghiệp mà không tách riêng ra được cho bất kỳ hoạt động nào. Trong ba loại chi phí thuộc chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, ngoại trừ chi phí sản xuất còn các loại chi phí khác được gọi chung là chi phí hoạt động của doanh nghiệp. Nghĩa là, chi phí hoạt động của doanh nghiệp bao gồm chi phí tiêu thụ (còn gọi là chi phí bán hàng) và chi phí quản lý. Nói cách khác, chi phí hoạt động chính là toàn bộ các chi phí liên quan đến hoạt động quản lý nói chung của một doanh nghiệp trong một chu kỳ sản xuất kinh doanh. Một điểm đáng chú ý khi tìm hiểu về chi phí là cần phân biệt sự khác nhau giữa chi tiêu và chi phí. Sở dĩ vậy vì chi tiêu và chi phí là hai khái niệm khác nhau nhưng lại có quan hệ mật thiết với nhau nên người ta thường nhầm lẫn chúng với nhau. Từ khái niệm nói trên về chi phí, có thể thấy, chỉ được tính vào chi phí của kỳ hạch toán những hao phí về lao động có liên quan đến khối lượng sản phẩm sản xuất ra trong kỳ chứ không phải toàn bộ mọi khoản chi trong kỳ hạch toán. Trong khi đó, chi tiêu là sự giảm đi đơn thuần các loại vật tư, tài sản, tiền vốn của doanh nghiệp không kể khoản chi đó nhằm mục đích nào. Như vậy chi phí và chi tiêu không những khác về lượng mà còn khác về thời gian, có những khoản chi tiêu nhưng không được tính vào chi phí (chi mua nguyên vật liệu nhập kho nhưng chưa sử dụng) và có những khoản tính vào chi phí kỳ này nhưng thực tế chưa chi tiêu (chi phí phải trả). Do đó khi nghiên cứu, kiểm tra nội dung các khoản chi phí cần nắm rõ sự khác biệt giữa chi tiêu và chi phí để đảm bảo các khoản chi phí là hợp lý và đúng bản chất. 2. Nội dung của chi phí hoạt động và các nguyên tắc hoạch toán kế toán. 21 Nội dung của chi phí hoạt động. 211 . Nội dung của chi phí bán hàng.  Chi phí bán hàng bao gồm: chi phí nhân viên bán hàng, chi phí vật liệu bao bì, chi phí dụng cụ, đồ dùng bán hàng, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí bằng tiền khác. Trong đó:  Chi phí nhân viên bao gồm: Tiền lương, tiền công, các khoản trích Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn theo tỷ lệ quy định trên tổng tiền lương nhân viên bán hàng phải trả trong kỳ.  Chi phí vật liệu bao gồm: Chi phí đóng gói sản phẩm hàng hoá, chi phí bảo quản, vận chuyển hàng hoá, chi phí sửa chữa tài sản cố định, chi phí bảo quản tài sản cố định.  Chi phí dụng cụ, đồ dùng bán hàng : chi phí phục vụ cho quá trình tiêu thụ hàng hoá như chi phí dụng cụ đo lường, phương tiện thanh toán.  Chi phí khấu hao tài sản cố định: là toàn bộ chi phí về khấu hao tài sản cố định cho bộ phận bán hàng.  Chi phí bảo hành: là chi phí liên quan đến việc bảo hành sản phẩm, hàng hoá thực tế phát sinh trong trường hợp không trích trước.  Chi phí dịch vụ mua ngoài: là tiền thuê kho bãi, thuê bốc vác, vận chuyển hàng hoá, trả tiền hoa hồng .  Chi phí bằng tiền khác bao gồm: tiếp khách, quảng cáo, chào hàng, hội nghị khách hàng . 212 . Nội dung của chi phí quản lý doanh nghiệp  Chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm: chi phí nhân viên, vật liệu văn phòng, dụng cụ, đồ dùng văn phòng, khấu hao tài sản cố định, thuế, phí, lệ phí khác, chi phí dự phòng, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác, chi phí quản lý doanh nghiệp khác. Trong đó:  Chi phí nhân viên: bao gồm tiền lương, tiền công, các khoản trích Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn theo tỷ lệ quy định trên tổng tiền lương nhân viên quản lý phải trả trong kỳ.  Chi phí vật liệu văn phòng: chi phí vật liệu phục vụ cho quản lý như chi phí mua văn phòng phẩm, bàn ghế hay các tài sản khác mà không đủ điều kiện để ghi nhận thành tài sản cố định.  Chi phí khấu hao tài sản cố định: là toàn bộ chi phí về khấu hao tài sản cố định cho bộ phận quản lý.  Thuế, phí, lệ phí khác: bao gồm thuế nhà đất, thuế môn bài, và các loại phí, lệ phí khác như lệ phí cầu đường .  Chi phí dự phòng: là khoản dự phòng trích lập cho hàng tồn kho và nợ phải thu khó đòi.  Chi phí dịch vụ mua ngoài: bao gồm tiền điện, tiền nước, tiền điện thoại, bưu phí, bảo hiểm tài sản.  Chi phí bằng tiền khác như: lãi tiền vay, chi phí hội nghị, tiếp khách, chi phí đào tạo, chi phí nghiên cứu khoa học, công tác phí .  Chi phí quản lý doanh nghiệp khác như: chi phí sửa chữa tài sản, an toàn lao động, bảo vệ phòng cháy chống bão lụt, chi phí ăn ca và các chi phí khác. Thông thường trong các đơn vị để theo dõi chi tiết theo từng khoản mục chi phí hoạt động, kế toán mở các tiểu khoản chi phí chi tiết cho từng nội dung chi. Mức độ chi tiết của các tài khoản chi phí hoạt động sẽ phụ thuộc vào đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như nhu cầu của quản lý trong từng doanh nghiệp. 22 Các nguyên tắc hạch toán kế toán đối với chi phí hoạt động. Việc hạch toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp trừ vào thu nhập để tính lợi nhuận trong kỳ phải được căn cứ vào mức độ, quy mô phát sinh chi phí, vào doanh thu bán hàng và vào chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp sao cho đảm bảo nguyên tắc phù hợp giữa chi phí và doanh thu. Trường hợp chi phí hoạt động phát sinh trong kỳ lớn trong khi doanh thu kỳ này nhỏ hoặc chưa có thì chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp sẽ được tạm thời kết chuyển vào tài khoản 142 ( 1422- chi phí chờ kết chuyển ). Số chi phí này sẽ được kết chuyển trừ vào thu nhập (một lần hoặc nhiều lần) ở các kỳ sau khi có doanh thu. Quá trình tập hợp và kết chuyển chi phí bán hàng và chi phí quản lý có thể khái quát qua các sơ đồ sau: 3. Vai trò của chi phí hoạt động trong kiểm toán Báo cáo tài chính 31 Mối quan hệ giữa chi phí hoạt động và các khoản mục trên Báo cáo tài chính. Chi phí hoạt động là một yếu tố quan trọng trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. Chi phí phát sinh có nghĩa là doanh nghiệp đang tồn tại, chỉ khi nào doanh nghiệp ngừng hoạt động thì chi phí mới mất đi. Bởi vậy chi phí hoạt động có một ý nghĩa hết sức to lớn không chỉ với bản thân doanh nghiệp mà còn cả với các bên có liên quan như cổ đông, chủ đầu tư, nhà nước. . . Thật vậy, chi phí hoạt động ảnh hưởng nghiêm trọng đến Báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Chi phí hoạt động bị phản ánh sai lệch sẽ làm thay đổi lợi nhuận trước thuế, thuế lợi tức và lợi nhuận sau thuế, dẫn đến số liệu trên Báo cáo kết quả kinh doanh phản ánh không trung thực kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị. Đối với Bảng cân đối tài sản, chi phí hoạt động ảnh hưởng tới các khoản mục như nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, phải trả công nhân viên, thuế và các khoản phải nộp nhà nước, lợi nhuận giữ lại . Tóm lại nếu chi phí hoạt động không được phản ánh trung thực hợp lý thì sẽ ảnh hưởng đến kết quả sản xuất kinh doanh cũng như tổng tài sản, tổng nguồn vốn của doanh nghiệp. 32 ý nghĩa của kiểm toán chi phí hoạt động trong một cuộc kiểm toán Báo cáo tài chính. Vai trò quan trọng của chi phí hoạt động trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đã khiến kiểm toán chi phí hoạt động trở thành một quy trình kiểm toán riêng biệt trong kiểm toán các chỉ tiêu trên Báo cáo tài chính của mỗi đơn vị được kiểm toán. Thật vậy, trong mọi cuộc kiểm toán khi đánh giá tính trọng yếu của các khoản mục trên Báo cáo tài chính, các kiểm toán viên đều cho rằng khoản mục chi phí nói chung trong đó có chi phí hoạt động là khoản mục trọng yếu và cần phải kiểm tra một cách đầy đủ nhằm tránh bỏ sót những sai phạm trọng yếu có thể có đối với khoản mục này, từ đó giảm được rủi ro kiểm toán xuống mức thấp nhất có thể. Không những thế, khoản mục chi phí hoạt động còn ảnh hưởng tới các khoản mục khác trong Báo cáo tài chính, đặc biệt là lợi nhuận ròng của doanh nghiệp do đó các kiểm toán viên không thể bỏ qua bước công việc kiểm toán chi phí hoạt động. Mặt khác kiểm tra tính đúng đắn của việc tập hợp chi phí hoạt động còn giúp kiểm toán viên đưa ra được những ý kiến tư vấn giúp doanh nghiệp hoàn thiện hơn trong công tác hạch toán kế toán cũng như trong công việc kinh doanh của khách hàng được kiểm toán. Do đó ta có thể khẳng định tính tất yếu phải có kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán Báo cáo tài chính của bất kì loại hình kiểm toán nào hiện nay. II. Quy trình kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán Báo cáo tài chính. 1. Mục tiêu kiểm toán chi phí hoạt động. Cũng như mọi hoạt động có ý thức khác của con người, đặc biệt với tính chất của một hoạt động chuyên sâu cao về nghề nghiệp, kiểm toán cũng có mục đích cùng những tiêu điểm cần hướng tới. Tập hợp những tiêu điểm hướng tới mục đích đó gọi là hệ thống mục tiêu kiểm toán. Hệ thống mục tiêu kiểm toán bao gồm mục tiêu kiểm toán chung và mục tiêu kiểm toán cụ thể cho từng khoản mục hay phần hành kiểm toán để đảm bảo độ tin cậy cũng như tính thống nhất của các yếu tố cấu thành nên Báo cáo tài chính. 11 Mục tiêu kiểm toán chung. Các mục tiêu kiểm toán chung lại được chia thành hai loại cụ thể là sự hợp lý chung và các mục tiêu khác. Mục tiêu hợp lý chung bao hàm việc xem xét, đánh giá tổng thể số tiền ghi trên các khoản mục, trên cam kết chung của nhà quản lý và thông tin thu được qua khảo sát thực tế ở khách thể kiểm toán trong quan hệ với việc lựa chọn các mục tiêu chung khác. Nếu kiểm toán viên không nhận thấy mục tiêu hợp lý chung đã đạt được thì tất yếu phải dùng đến các mục tiêu chung khác. Các mục tiêu chung khác được đặt ra tương ứng với cam kết của nhà quản lý là tính hiệu lực, tính trọn vẹn, quyền và nghĩa vụ, chính xác cơ học, phân loại và trình bày. Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 200 nêu rõ: “Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải luôn nắm vững mục tiêu kiểm toán là đưa ra ý kiến về sự trung thực và hợp lý của Báo cáo tài chính trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán Báo cáo tài chinh”'. Việc xác định đúng mục tiêu cho cuộc kiểm toán sẽ giúp kiểm toán viên xác định đúng việc cần làm, tiết kiệm thời gian và tăng cường hiệu quả làm việc. Đồng thời mục tiêu kiểm toán Báo cáo tài chính cũng giúp cho đơn vị được kiểm toán thấy rõ những tồn tại, sai sót từ đó có biện pháp khắc phục nhằm nâng cao chất lượng thông tài chính của đơn vị. 12 Các mục tiêu kiểm toán đặc thù. Trên cơ sở xác định các mục tiêu chung, kiểm toán viên và công ty kiểm toán tiến hành xác định các mục tiêu cụ thể cho từng khoản mục, từng phần hành trên Báo cáo tài chính căn cứ vào cách phản ánh, theo dõi chúng trong hạch toán kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Đối với khoản mục chi phí hoạt động các mục tiêu kiểm toán cụ thể được đặt ra thường là: ã Tính có thật của các nghiệp vụ chi phí: mục tiêu này đòi hỏi kiểm toán viên phải xem xét các nghiệp vụ về chi phí hoạt động có thực tế phát sinh không ? ã Tính trọn vẹn của các nghiệp vụ chi phí phát sinh: mục tiêu này quy định các nghiệp vụ chi phí hoạt động phát sinh phải được ghi chép vào sổ sách đầy đủ và phải được phản ánh hay trình bày trên Báo cáo tài chính. ã Tính tuân thủ: mục tiêu này yêu cầu đơn vị phải tuân thủ các quy định, chế độ, chính sách có liên quan khi tập hợp chi phí hoạt động. ã Tính đúng kỳ: mục tiêu này đòi hỏi kiểm toán viên phải xem xét các nghiệp vụ về chi phí hoạt động có được ghi nhận đúng kỳ không? Không được ghi nhận vào chi phí các khoản chi phục vụ cho kỳ sản xuất kinh doanh sau.

doc95 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3529 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Quy trình kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) thực hiện, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc, hîp lý cña Chi phÝ qu¶ng c¸o tiÕp thÞ Pop = 267.031.926 Chi phÝ giao dÞch kh¸ch hµng Pop = 4.577.000 {8340 1/2} Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c Pop = 206.583.970 Chi phÝ b¸n hµng kh¸c Pop = 6.409.999 484.602.895 C«ng viÖc thùc hiÖn: KiÓm tra chän mÉu mét sè nghiÖp vô tõ sæ c¸i TK 6418 STT CHøNG Tõ NéI DUNG TK ®èi øng Sè tiÒn GHI CHó SH NT (1) (2) (3) (4) 1 2 5 14 15 5-1-02 39-1-02 23-2-02 18-12-02 28-12-02 Th«ng b¸o kÕt qu¶ xæ sè (tr¶ b¸o HN míi) Phèi hîp kiÓm tra sö dông ®iÖn ......... Tr¶ tiÒn lµm phim tµi liÖu ......... Tr¶ tiÒn in Catalog Chi phÝ phôc vô giao nhËn 77 c«ng tr×nh L§AT n«ng th«n. 112.111 112.111 112.111 112.111 112.111 49.363.636 8.800.000 25.025.800 36.000.000 28.000.057 v v v {a} v v v v v v v v v v v Tæng 336.267.286 Gi¸ trÞ mÉu chän chiÕm: (336.267.286/484.602.895) x 100% 69% sè d­ cÇn kiÓm tra. Ghi chó: (1): Chøng tõ thanh to¸n (2): Hãa ®¬n cã t¸ch VAT. (3): Chøng tõ liªn quan . (4): Néi dung h¹ch to¸n. : Hîp lÖ {a}: Sè tiÒn trªn ho¸ ®¬n 35.995.008 chªnh lÖch 4.992 nhá, kh«ng träng yÕu KÕt luËn: Chi phÝ ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý. KiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n gi¶m trõ chi phÝ b¸n hµng §Ó tiÕn hµnh kiÓm tra, kiÓm to¸n viªn yªu cÇu kÕ to¸n cung cÊp b¶ng kª chi tiÕt c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong kú kÕ to¸n ®èi øng cã TK 641 sau ®ã chän mÉu 5 nghiÖp vô cã gi¸ trÞ lín vµ kiÓm tra tíi quyÕt ®Þnh phª duyÖt gi¶m trõ chi phÝ . (Xem b¶ng sè 12) B¶ng sè 12: Kh¸ch hµng: C«ng ty ABC Sè tham chiÕu: Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: TNH [ 7/2/2003 ] Néi dông: KiÓm tra c¸c kho¶n gi¶m trõ chi phÝ b¸n hµng Ng­êi so¸t xÐt: NT [12/2/2003 ] Môc ®Ých: §¸nh gi¸ tÝnh ®óng ®¾n, hîp lÖ cña c¸c kho¶n gi¶m trõ chi phÝ b¸n hµng Pop = 364.491.076 STT CHøNG Tõ NéI DUNG TK ®èi øng Sè tiÒn GHI CHó SH NT (1) (2) (3) 1 5 04NB X8 31-10-02 30-11-02 NhËp vËt t­ thõa phßng KCS ....... C«ng t¬ thõa KCS nhËp kho 11-2-2002 15231 F 1525 F 156.243.829 145.448.517 Tæng 328.041.907 Gi¸ trÞ mÉu chän chiÕm (328.041.907 / 364.491.076) x 100% = 89,8% Ghi chó: (1): KiÓm tra phiÕu nhËp kho. (2): Tê tr×nh gi¸m ®èc phª duyÖt. (3): GiÊy tê liªn quan. : Hîp lÖ. KÕt luËn: Kho¶n ghi gi¶m chi phÝ b¸n hµng ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý. KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ Nh­ dù kiÕn, ®èi víi chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ kiÓm to¸n viªn sÏ ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt tr­íc råi tuú thuéc vµo kÕt qu¶ thu ®­îc míi quyÕt ®Þnh cã thùc hiÖn tiÕp c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô hay kh«ng. §Ó gi¶m thiÓu rñi ro kiÓm to¸n, gi¸ trÞ sai sè chÊp nhËn ®­îc Threshold ®­îc kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh b»ng 10% gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt MP: Threshold = 790.549.103 x 10% = 79.054.910 ViÖc ph©n tÝch chi tiÕt ®èi víi chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ ®­îc minh ho¹ nh­ trong b¶ng sè 13. Theo ®ã, kiÓm to¸n viªn chän tõ sæ chi tiÕt TK64272 chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ cña 5 th¸ng trong n¨m, trong ®ã cã 1 th¸ng chi phÝ thÊp nhÊt vµ 1 th¸ng chi phÝ cao nhÊt cßn 3 th¸ng kia ë møc b×nh th­êng råi tÝnh ra chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ trung b×nh cho 1 th¸ng. Trªn c¬ së ®ã ­íc tÝnh chi phÝ ®iÖn tho¹i cña c¶ n¨m vµ so s¸nh víi sè thùc tÕ trªn sæ s¸ch cña kh¸ch hµng. B¶ng sè 13: Kh¸ch hµng: C«ng ty ABC Sè tham chiÕu: 8344 Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: TNH [ 8/2/2003 ] Néi dông: KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Ng­êi so¸t xÐt: NT [12/2/2003 ] Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc hîp lý cña chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ C«ng viÖc thùc hiÖn: ¦íc tÝnh chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ MP = 790.549.103 Pop = 1.367.967.827 Threshold = 158.109.820 Nguån sè liÖu: Sæ chi tiÕt TK 64272 Chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ Th¸ng 1: 97.610.286 Th¸ng 3: 102.120.512 Th¸ng 9: 122.973.834 Th¸ng 10: 113.201.939 Th¸ng 12: 130.996.811 566.903.382 ® Chi phÝ ®iÖn tho¹i trung b×nh 1 th¸ng » 113.380.676 ® Chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ ­íc tÝnh: 113.380.676 x 12 th¸ng = 1.360.568.102 Chi phÝ ®iÖn tho¹i trªn sæ s¸ch: 1.367.967.827 Chªnh lÖch: 7.399.725 ® Nhá h¬n Threshold ® ChÊp nhËn ®­îc KÕt luËn: Chi phÝ ®iÖn tho¹i, b­u phÝ ®­îc ph¶n ¸nh trung thùc hîp lý. KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ ®µo t¹o, båi d­ìng C¸c chøng tõ gèc kiÓm to¸n viªn cÇn xem xÐt tíi khi tiÕn hµnh kiÓm tra kho¶n môc chi phÝ nµy bao gåm: QuyÕt ®Þnh phª duyÖt cña Ban gi¸m ®èc; hîp ®ång ®µo t¹o ®· ký; danh s¸ch l­u nh÷ng c¸n bé ®­îc cö ®i häc; c¸c chøng tõ thanh to¸n... Trong ®ã, kiÓm to¸n viªn ®Æc biÖt l­u ý ®Õn néi dung hîp ®ång ®µo t¹o, thêi gian ®µo t¹o, c¸c chi phÝ ph¶i tr¶ cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o. GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ®­îc minh ho¹ nh­ b¶ng sè 14: B¶ng sè 14: Kh¸ch hµng: C«ng ty ABC Sè tham chiÕu: Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH [ 9/2/2003 ] Néi dông: KiÓm tra chi tiÕt tµi kho¶n 642 Ng­êi so¸t xÐt: NT [12/2/2003 ] Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc, hîp lý cña chi phÝ ®µo t¹o båi d­ìng Pop = 1.642.663.000 (8340 2/2) STT CHøNG Tõ NéI DUNG TK ®èi øng Sè tiÒn GHI CHó SH NT (1) (2) (3) (4) 1 5 8 12 02 61 92 113 17/05/02 25/10/02 27/11/02 26/12/02 Rót tiÒn cho ®oµn c«ng t¸c Malaysia ....... ChuyÓn kinh phÝ ®µo t¹o hîp ®ång sè 1254-PS ..... Mua vÐ m¸y bay ®i c«ng t¸c Malaysia .... Tr¶ häc phÝ Tr­êng C§ §iÖn lùc 11224 112111 112112 112111 337.307.513 298.000.000 85.789.200 96.000.000 (a) (c) (b) Tæng 1.363.410.296 Gi¸ trÞ mÉu chän chiÕm (1.363.410.296 / 1.642.663.000) x 100% » 83% Ghi chó: (1): Uû nhiÖm chi (2): QuyÕt ®Þnh phª duyÖt cña Ban gi¸m ®èc (3): GiÊy tê liªn quan (danh s¸ch ®oµn, giÊy thanh to¸n t¹m øng...) (4) Néi dung h¹ch to¸n : Hîp lÖ. (a): GiÊy rót tiÒn ngo¹i tÖ 21.903,08 USD, tû gi¸: 15.431 VN§/USD (b): Hîp ®ång ®µo t¹o n©ng cao nghiÖp vô trong hai n¨m: ®ît 1 tõ th¸ng 5/2002 ®Õn th¸ng 10/2002; ®ît 2 tõ th¸ng 3/2003 ®Õn th¸ng 8/2003 ® ch­a ph©n bæ chi phÝ ® ®Ò nghÞ ®iÒu chØnh gi¶m chi phÝ qu¶n lý (Xem 8320) (c): Kh«ng l­u quyÕt ®Þnh cö ®i c«ng t¸c KÕt luËn: Sau ®iÒu chØnh, chi phÝ ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý. Nh­ vËy sau khi kiÓm tra chi tiÕt tíi chøng tõ gèc cña chi phÝ ®µo t¹o båi d­ìng, kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn thÊy cã hîp ®ång ®µo t¹o sè 1254 – PS vÒ n©ng cao nghiÖp vô trong 2 n¨m 2002 vµ 2003 nh­ng C«ng ty A ®· h¹ch to¸n toµn bé kho¶n chi phÝ nµy vµo n¨m 2002 mµ kh«ng ph©n bæ cho n¨m sau. Do ®ã kiÓm to¸n viªn ®Ò nghÞ ®iÒu chØnh: Nî TK 1421: 149.000.000 Cã TK 64273: 149.000.000 KiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp b»ng tiÒn kh¸c C¸c kho¶n chi phÝ kh¸c lu«n ®­îc kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ lµ chøa ®ùng rñi ro tån t¹i c¸c sai ph¹m lín nhÊt do néi dung cña c¸c kho¶n chi phÝ nµy kh«ng râ rµng. Th«ng th­êng, nÕu muèn t¨ng chi phÝ c¸c ®¬n vÞ sÏ h¹ch to¸n vµo kho¶n môc nµy mét sè c¸c nghiÖp vô theo quy ®Þnh kh«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ hoÆc còng cã thÓ sai ph¹m x¶y ra do kÕ to¸n kh«ng n¾m v÷ng chÕ ®é. ViÖc kiÓm tra ®­îc minh ho¹ nh­ trªn giÊy tê lµm viÖc sè (8347) B¶ng sè 15: Kh¸ch hµng: C«ng ty ABC Sè tham chiÕu: Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH [8/2/2003 ] Néi dông: KiÓm tra chi tiÕt tµi kho¶n 642 Ng­êi so¸t xÐt: NT [12/2/2003 ] Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc, hîp lý cña chi phÝ kh¸c (TK 64278) Pop = 650.385.694 (8340 2/2) STT CHøNG Tõ NéI DUNG TK ®èi øng Sè tiÒn GHI CHó SH NT (1) (2) (3) (4) 1 2 7 9 12 18/01 04/03 08/09 02/06 05/09 09/01/02 17/01/02 27/08/02 22/10/02 27/11/02 Trî cÊp c«ng viÖc «ng Long Chi phÝ kh¸m søc khoÎ .... Tr¶ tiÒn ®iÒu trÞ tai n¹n lao ®éng bµ Hµ .... Tr¶ tiÒn trî cÊp ng­êi chÕt n¨m 1997 .... QuyÕt to¸n kinh phÝ häp héi nghÞ CNVC 2002 1111 1111 1111 1111 1410 18.116.000 20.800.000 13.500.000 30.000.000 31.820.000 (a) (b) Tæng 468.277.699 Gi¸ trÞ mÉu chän chiÕm (468.277.699 / 650.385.694) x 100% » 73% Ghi chó: (1): PhiÕu chi (2):Chøng tõ gèc (3): GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n ®· ký duyÖt (4) Néi dung h¹ch to¸n : Hîp lÖ. (a): H¹ch to¸n kh«ng phï hîp, ph¶i ®­îc trÝch tõ quü phóc lîi ® ®Ò nghÞ gi¶m chi phÝ qu¶n lý (b): Theo quyÕt ®Þnh sè 3818/CV-EVN-L§TL cña Tæng C«ng ty §iÖn lùc ®­îc phÐp h¹ch to¸n kho¶n tiÒn trî cÊp th«i viÖc cho ng­êi lao ®éng bÞ chÕt mÊt tÝch theo tuyªn bè cña toµ ¸n vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt luËn: Sau ®iÒu chØnh, chi phÝ ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý. Nh­ vËy, sau khi kiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn trong chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn thÊy cã kho¶n chi tr¶ tiÒn ®iÒu trÞ tai n¹n lao ®éng bµ Hµ ®­îc thanh to¸n kh«ng ®óng. Theo quy ®Þnh c¸c kho¶n trî cÊp tai n¹n lao ®éng ph¶i ®­îc trÝch ra tõ quü phóc lîi. Do ®ã kiÓm to¸n viªn ®Ò nghÞ ®iÒu chØnh : Nî TK 431: 13.500.000 Cã TK 64278: 13.500.000 Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn sau ®iÒu chØnh ®­îc kÕt luËn lµ trung thùc, hîp lý. KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña c¸c kho¶n chi phÝ §©y lµ mét trong c¸c b­íc c«ng viÖc kh«ng thÓ kh«ng thùc hiÖn trong kiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n môc chi phÝ. Tõ sæ nhËt ký chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý cña kh¸ch hµng ABC, kiÓm to¸n viªn chän 5 nghiÖp vô ph¸t sinh gÇn ngµy 31/12/2002 nhÊt vµ 5 nghiÖp vô ph¸t sinh ngay sau ngµy 31/12/2002 ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra tÝnh ®óng kú cña c¸c kho¶n chi phÝ nh»m x¸c ®Þnh xem liÖu cã chi phÝ nµo ph¸t sinh vµo kú kÕ to¸n sau nh­ng ®­îc ghi vµo kú nµy (late cut –off) hoÆc cã chi phÝ nµo ph¸t sinh trong kú kÕ to¸n nµy l¹i ghi lïi vµo kú kÕ to¸n sau (early cut – off) hay kh«ng? §èi víi c¸c tiÓu kho¶n chi phÝ cßn l¹i nh­: chi phÝ nghiªn cøu khoa häc; c«ng t¸c phÝ; ... kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh kiÓm to¸n t­¬ng tù theo mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p nh­ ®· minh ho¹ ë trªn. Tuy nhiªn, kh«ng cã sai ph¹m nµo ®­îc ph¸t hiÖn. Cuèi cïng ®Ó hoµn thµnh phÇn hµnh cña m×nh vµ còng ®Ó tr¸nh trïng l¾p c«ng viÖc, gi¶m thiÓu thêi gian vµ chi phÝ còng nh­ tËn dông tèt mèi liªn hÖ gi÷a c¸c phÇn hµnh trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng kh«ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi c¸c kho¶n chi phÝ ®èi øng víi c¸c phÇn hµnh kh¸c nh­ chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n viªn, c¸c kho¶n b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, chi phÝ c«ng ®oµn; tiÒn ¨n ca hay chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh; chi phÝ dù phßng; chi phÝ l·i vay mµ chØ cÇn ®èi chiÕu l¹i sè liÖu víi c¸c kiÓm to¸n viªn kh¸c trong cïng nhãm ®· B¶ng sè 16: Kh¸ch hµng: C«ng ty ABC Sè tham chiÕu: Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH [ 9/2/03 ] Néi dông: KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña tµi kho¶n 641 vµ 642 Ng­êi so¸t xÐt: NTN [ 12/2/03 ] Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc, hîp lý cña chi phÝ kh¸c (TK 641, 642) ☻TT ▬CHøNG Tõ NéI DUNG Sè hiÖu TK Sè tiÒn GHI CHó SH NT TK nî TK cã (1) (2) (3) 1 2 ... 6 ... 9 10 03418 1246 ... 02 ... 014 023 28/12/02 31/12/02 ... 2/1/03 ... 4/1/03 5/1/03 Mua m¸y läc n­íc Mua bµn ghÕ v¨n phßng ... Tr¶ tiÒn söa m¸y ®iÒu hoµ ... QuyÕt to¸n chi phÝ trùc ®ªm Mua rÌm phßng ®iÒu ®é 641 642 ... 642 ... 642 642 1111 112111 ... 1111 ... 1411 1111 6.070.000 18.720.000 ... 4.580.000 ... 10.400.000 4.800.000 .. ... ... ... ... (a) ... (b) (c) Ghi chó: (1): Chøng tõ thanh to¸n (2): Ho¸ ®¬n t¸ch VAT (3): TÝnh ®óng kú : Hîp lÖ. (a): Ho¸ ®¬n sè 0327_GH02 ngµy 31-12-2002 (b): QuyÕt to¸n ký duyÖt 4-1-2003, biªn b¶n quyÕt to¸n ngµy 30-12-2002 ® chøng tõ chËm lu©n chuyÓn (c): Ho¸ ®¬n sè 7426 – EH93 ngµy 30-12-2002 KÕt luËn: §Ò nghÞ ®iÒu chØnh t¨ng chi phÝ qu¶n lý: 4.580.000 + 4.800.000 = 9.380.000 tiÕn hµnh kiÓm to¸n kho¶n môc nguyªn vËt liÖu, kiÓm to¸n tiÒn l­¬ng, kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Trong tr­êng hîp bÊt th­êng, khi sè liÖu kh«ng khíp lóc ®ã c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n bæ sung ®Ó lµm râ nguyªn nh©n cña c¸c chªnh lÖch. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc so¸t xÐt cña c¸c nhãm tr­ëng còng nh­ chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi c«ng viÖc cña tõng kiÓm to¸n viªn trong nhãm, sau khi hoµn thµnh mçi phÇn hµnh, c¸c kiÓm to¸n viªn lu«n tiÕn hµnh tæng hîp l¹i toµn bé nh÷ng c«ng viÖc m×nh ®· lµm trªn tê Control Sheet. Trong ®ã nªu râ b¶n chÊt, ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n, c¸c thñ tôc kiÓm so¸t néi bé ®èi víi c¸c nghiÖp vô thuéc phÇn hµnh ®ã, nh÷ng c«ng viÖc kiÓm to¸n viªn ®· thùc hiÖn; nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i; c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh vµ nh÷ng ý kiÕn ®­a ra nh»m kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®Ó ®­a vµo th­ qu¶n lý. Víi phÇn hµnh chi phÝ ho¹t ®éng cña c«ng ty ABC, tê Control Sheet ®­îc minh ho¹ nh­ b¶ng sè 17. Tæng hîp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh trong Control Sheet, kiÓm to¸n viªn ®­a ra kÕt qu¶ kiÓm to¸n cuèi cïng ®èi víi kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng cña ABC trong tê tæng hîp chung cã sè tham chiÕu nh­ sau: B¶ng sè 18: Kh¸ch hµng: C«ng ty ABC Sè tham chiÕu Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: TNH [10/2/03 ] Néi dung: Leadsheet cña TK 641 vµ 642 Ng­êi so¸t xÐt: NTH [ 12/2/03 ] Tµi kho¶n 31/12/2002 §iÒu chØnh Sau ®iÒu chØnh Ph©n lo¹i l¹i Sau ph©n lo¹i 31/12/2001 Chi phÝ b¸n hµng 7.223.652.453 21.280.000 7.202.372.453 - 7.202.372.453 7.611.931.835 Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp 37.371.111.986 182.325.558 37.188.786.428 - 37.188.786.428 19.105.672.640 Tæng 44.594.764.439 203.605.558 44.391.158.881 - 44.391.158.881 26.717.604.475 KÕt luËn: Chi phÝ ph¶n ¸nh trung thùc hîp lý. B¶ng sè 17: Kh¸ch hµng: C«ng ty ABC Sè tham chiÕu Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH [10/2/03 ] Néi dung: Control sheet cña TK 641 vµ 642 Ng­êi so¸t xÐt: NTN [ 12/2/03 ] 1. Néi dung, ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n cña c¸c TK 641,642. - PhÇn mÒm kÕ to¸n kh«ng tù ®éng céng tõ tµi kho¶n chi tiÕt lªn tµi kho¶n tæng hîp. 2. Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc, hîp lý cña c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng 3. C«ng viÖc ®· thùc hiÖn - KiÓm tra chi tiÕt c¸c tµi kho¶n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. 4. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh - Trong chi phÝ c«ng cô, dông cô b¸n hµng cã h¹ch to¸n nghiÖp vô mua phÇn mÒm nhËn d¹ng ch÷ tiÕng viÖt (8341) §Ò nghÞ ®iÒu chØnh: Nî TK 213: 21.280.000 Cã TK 6413: 21.280.000 - §¬n vÞ h¹ch to¸n nhÇm chi phÝ vËt t­ xuÊt cho ®éi thÝ nghiÖm vµo chi phÝ vËt t­ qu¶n lý (8341). §Ò nghÞ ®iÒu chØnh: Nî TK 6272: 29.205.558. Cã TK 6422: 29.205.558 - Hîp ®ång ®µo t¹o sè 1254 – PS ngµy 20-5-2002 ký cho 2 kho¸ häc trong 2 n¨m 2002 vµ 2003 ch­a ph©n bæ chi phÝ cho n¨m 2003 (8346). §Ò nghÞ ®iÒu chØnh: Nî TK 1421: 149.000.000. Cã TK 64273: 149.000.000 - Trong chi phÝ qu¶n lý cã h¹ch to¸n kho¶n tiÒn ®iÒu trÞ tai n¹n lao ®éng bµ Hµ (8347). §Ò nghÞ ®iÒu chØnh Nî TK 431: 13.500.000 Cã TK 64278: 13.500.000 - Cã mét sè kho¶n chi phÝ qu¶n lý n¨m 2002 bÞ ghi sang chi phÝ n¨m 2003 (8349). §Ò nghÞ ®iÒu chØnh t¨ng chi phÝ qu¶n lý: 9.380.000. Nh­ vËy, ®Ò nghÞ ®iÒu chØnh gi¶m chi phÝ b¸n hµng: 21.280.000. gi¶m chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: 29.205.558 + 149.000.000 + 13.500.000 – 9.380.000 = 182.325.558. KÕt luËn: Sau khi ®iÒu chØnh, chi phÝ ho¹t ®éng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ph¶n ¸nh trung thùc hîp lý. ý kiÕn vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. - Doanh nghiÖp nªn cã biÖn ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng chËm lu©n chuyÓn cña chøng tõ ®Ó ®¶m b¶o chi phÝ ®­îc ghi nhËn ®Çy ®ñ, ®ång thêi cÇn ®Ò nghÞ c«ng ty tin häc xem xÐt kh¾c phôc nh­îc ®iÓm cña phÇn mÒm kÕ to¸n ®ang ¸p dông. Víi c«ng ty XYZ KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i Chi phÝ qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i cña c«ng ty XYZ chiÕm trªn 50% tæng chi phÝ b¸n hµng, bao gåm qu¶ng c¸o trªn ®µi, trªn ti vi, qu¶ng c¸o trªn b¸o, lµm biÓn hiÖu qu¶ng c¸o, tµi trî ®Ó qu¶ng c¸o vµ qu¶ng c¸o b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c. Khi thùc hiÖn kiÓm to¸n 9 th¸ng ®Çu n¨m cho XYZ, kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n chi tiÕt nghiÖp vô ®èi víi tõng tiÓu kho¶n nµy ( l­u file t¹i giÊy tê lµm viÖc cã sè tham chiÕu lµ ) vµ kh«ng ®­a ra bót to¸n ®iÒu chØnh nµo. Do ®ã, lÇn kiÓm to¸n nµy kiÓm to¸n viªn chØ chän m½u kiÓm tra víi c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong 3 th¸ng cuèi n¨m nh­ trong giÊy tê lµm viÖc sau: B¶ng sè 19: Kh¸ch hµng: C«ng ty XYZ Sè tham chiÕu: Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH [8/3/2003 ] Néi dung: KiÓm tra chi tiÕt tµi kho¶n 641 Ng­êi so¸t xÐt: NT [16/3/2003 ] Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc, hîp lý cña chi phÝ qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i C«ng viÖc thùc hiÖn: KiÓm tra chän mÉu mét sè nghiÖp vô tõ sæ c¸i T10, T11, T12 cña TK: 641300. Gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt (MP) = 1.687.461.200 §é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt (R) = 2 B­íc chän mÉu (J = MP/R) = 843.730.600 Sè d­ cÇn kiÓm tra (Pop) = 23.654.497.056 Sè mÉu cÇn kiÓm tra (N = Pop /J) 28 Xem chi tiÕt NT Voucher NéI DUNG Sè tiÒn GHI CHó (1) (2) (3) (4) 31/10/02 7/11/02 9/11/02 4/12/02 GL 3327 GL 4502 GL 4578 GL 5973 Qu¶ng c¸o trªn Tivi Lµm ¸o ph«ng Qu¶ng c¸o trªn b¸o Mua ®iÖn tho¹i di ®éng ....... 262.500.000 39.563.457 44.589.574 321.421.201 v v v v v v v v V V V v V {a} v {b} Ghi chó: (1): Ho¸ ®¬n (2): SÐc thanh to¸n (3): Hîp ®ång (4): Néi dung h¹ch to¸n v: Hîp lÖ. (a): Lµm ¸o ph«ng tÆng kÌm s¶n phÈm khi b¸n trong th¸ng 10 (b): Mua ®iÖn tho¹i lµm gi¶i th­ëng cho ch­¬ng tr×nh rót th¨m tróng th­ëng nh©n dÞp tÕt d­¬ng lÞch KÕt luËn: Chi phÝ ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý. KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ thuª tµi s¶n cè ®Þnh Chi phÝ thuª tµi s¶n cè ®Þnh cña c«ng ty XYZ ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ ho¹t ®éng bao gåm tiÒn thuª ®Þa ®iÓm ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i c¸c tØnh, thµnh phè vµ tiÒn thuª nhµ ë cho 3 chuyªn gia ng­êi n­íc ngoµi. Sau khi yªu cÇu nh©n viªn kÕ to¸n cung cÊp c¸c hîp ®ång thuª nhµ, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ­íc tÝnh ®èi víi kho¶n chi phÝ nµy nh­ trong giÊy tê lµm viÖc sau minh ho¹ trong b¶ng sè 20. KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ hoa hång ®¹i lý C«ng ty XYZ tiªu thô s¶n phÈm phÇn lín do b¸n bu«n hoÆc b¸n ®¹i lý. Theo quy ®Þnh cña c«ng ty, tû lÖ % hoa hång ®­îc ghi râ trong hîp ®ång víi bªn ®¹i lý nh­ sau: NÕu tæng doanh thu cña ®¹i lý trong 1 th¸ng d­ãi 100 triÖu th× h­ëng 5% doanh thu. NÕu tæng doanh thu cña ®¹i lý trong 1 th¸ng tõ 100 triÖu – 200 triÖu th× h­ëng 3% doanh thu t¨ng thªm. NÕu tæng doanh thu cña ®¹i lý trong 1 th¸ng tõ 200 triÖu trë lªn th× h­ëng 1% doanh thu t¨ng lªn. Nh­ vËy, khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cÇn l­u ý kiÓm tra xem liÖu chi phÝ hoa hång ®­îc thanh to¸n cho c¸c ®¹i lý cã phï hîp víi quy ®Þnh nãi trªn kh«ng? Sau khi yªu cÇu bé phËn Kinh doanh cung cÊp b¶ng kª doanh thu c¸c ®¹i lý trong n¨m, víi sè d­ 9 th¸ng ®Çu n¨m ®· kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh tÝnh to¸n l¹i chi phÝ hoa hång b»ng c¸ch sö dông phÇn mÒm Excel. GiÊy tê lµm viÖc minh ho¹ nh­ b¶ng sè 21. KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm lµ kho¶n môc chi phÝ kh¸ quan träng ®èi víi c«ng ty XYZ bëi sè d­ cña kho¶n môc nµy chøa ®ùng rñi ro ngµnh nghÒ ®èi víi c«ng viÖc kinh doanh cña c«ng ty. Khi thùc hiÖn kiÓm to¸n sè d­ kho¶n môc nµy, kiÓm to¸n viªn cÇn kiÓm tra tíi c¸c giÊy tê nh­ PhiÕu b¶o hµnh s¶n phÈm, biªn b¶n kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm cña bé phËn b¶o hµnh, phiÕu xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô phôc vô b¶o hµnh s¶n phÈm §Æc biÖt ph¶i l­u ý tíi thêi h¹n ®­îc b¶o hµnh trªn phiÕu b¶o hµnh bëi cã thÓ x¶y ra tr­êng hîp thùc hiÖn b¶o hµnh cho s¶n phÈm ®· hÕt thêi gian b¶o hµnh. GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ®­îc minh ho¹ nh­ trong b¶ng sè 22: B¶ng sè 22: Kh¸ch hµng: C«ng ty XYZ Sè tham chiÕu: Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH [9/3/2003 ] Néi dung: KiÓm tra chi tiÕt tµi kho¶n 641 Ng­êi so¸t xÐt: NT [16/3/2003 ] Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc, hîp lý cña chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm C«ng viÖc thùc hiÖn: KiÓm tra chän mÉu mét sè nghiÖp vô tõ sæ c¸i T10, T11, T12 cña TK: 641712 Chi phÝ b¶o hµnh T10: 163.664.337 Chi phÝ b¶o hµnh T11: 81.304.258 Chi phÝ b¶o hµnh T12: 606.050.009 Sè d­ cÇn kiÓm tra (Pop) = 851.018.604 NT Voucher NéI DUNG Sè tiÒn GHI CHó (1) (2) (3) (4) 26/10/02 .... 12/11/02 ... 25/12/02 ... 28/12/02 GL 3387 GL 4558 GL 4687 GL 5637 B¶o hµnh Tivi S102 B¶o hµnh ®Çu video Pl1 B¶o hµnh m¸y ghi ©m W3 B¶o hµnh Ti vi S203 560.000 720.000 950.000 1.570.000 Ghi chó: (1): PhiÕu b¶o hµnh trong thêi h¹n (2): Biªn b¶n cña bé phËn b¶o hµnh (3): PhiÕu xuÊt kho (4): Néi dung h¹ch to¸n : Hîp lÖ. KÕt luËn: Chi phÝ ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý. Tãm l¹i, sau khi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt víi c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng cña c«ng ty XYZ, kiÓm to¸n viªn kh«ng ph¸t hiÖn ra sai ph¹m träng yÕu nµo cÇn ®­a ra bót to¸n ®iÒu chØnh. Tuy nhiªn tr­íc khi ®­a ra kÕt luËn cuèi cïng vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý cña c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng, kiÓm to¸n viªn cÇn xem xÐt xem liÖu chi phÝ qu¶ng c¸o, khyÕn m¹i cña c«ng ty cã v­ît møc 5% quy ®Þnh trong Th«ng t­ sè 13, ngµy 8/3/2001 – H­íng dÉn thùc hiÖn quy ®Þnh vÒ thuÕ ®èi víi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam kh«ng? GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ®­îc minh ho¹ nh­ sau: B¶ng sè 23: Kh¸ch hµng: C«ng ty XYZ Sè tham chiÕu: Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH [9/3/2003 ] Néi dung Ng­êi so¸t xÐt: NT [16/3/2003 ] Môc ®Ých: KiÓm tra xem c¸c kho¶n chi phÝ cã v­ît møc quy ®Þnh cña Nhµ n­íc kh«ng. Tæng chi phÝ Gi¸ vèn hµng b¸n: 349.142.781.992 Chi phÝ b¸n hµng : 40.067.980.534 Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp : 9.654.286.644 Chi phÝ kh¸c : 59.767.377.638 Tæng: 458.632.426.808 {a} Chi phÝ qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i : 23.654.497.056 {b} {a} – {b} = 434.977.929.752 KÕt luËn: Chi phÝ qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i chiÕm 5,44% v­ît 0.44% tøc 2.366.279.838 so víi quy ®Þnh. Do ®ã, tê Controlsheet vµ Leadsheet ®èi víi kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng cña c«ng ty XYZ nh­ sau: B¶ng sè 24: Kh¸ch hµng: C«ng ty XYZ Sè tham chiÕu Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH[10/3/03 ] Néi dông: Control sheet cña TK 641 vµ 642 Ng­êi so¸t xÐt: NT [ 16/3/03 ] 1. Néi dung, ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n cña c¸c TK 641,642. - Xem ( kiÓm to¸n Interim) 2. Môc ®Ých: KiÓm tra tÝnh trung thùc hîp lý cña c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng 3. C«ng viÖc ®· thùc hiÖn - KiÓm tra chi tiÕt c¸c tµi kho¶n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. 4. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh - Chi phÝ qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i v­ît quy ®Þnh 2.366.279.838 ® T¨ng thuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp : 2.366.279.838* 32% = 757.209.548 B¶ng sè 25: Kh¸ch hµng: C«ng ty XYZ Sè tham chiÕu Kú: 31-12-2002 Ng­êi lËp: NTH[10/3/03 ] Néi dung: Leadsheet cña TK 641 vµ 642 Ng­êi so¸t xÐt: NT [ 16/3/03 ] Tµi kho¶n 31/12/2002 §iÒu chØnh Sau ®iÒu chØnh Ph©n lo¹i l¹i Sau ph©n lo¹i 31/12/2001 Chi phÝ b¸n hµng 40.067.980.534 - 40.067.980.534 40.067.980.534 39.168.348.538 Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp 9.654.286.644 - 9.654.286.644 9.654.286.644 7.031.681.523 Tæng 49.722.267.178 49.722.267.178 49.722.267.178 46.200.030.061 KÕt luËn: Chi phÝ ph¶n ¸nh trung thùc hîp lý. 3. KÕt thóc kiÓm to¸n. 3.1. KÕt thóc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. Tr­íc khi kÕt thóc kiÓm to¸n, chñ nhiÖm kiÓm to¸n ph¶i thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt c¸c giÊy tê lµm viÖc mµ nhãm kiÓm to¸n ®· tiÕn hµnh thu thËp vµ ®¸nh gi¸ b»ng chøng. ViÖc lµm nµy nh»m ph¸t hiÖn ra c¸c thiÕu sãt ®Ó yªu cÇu kiÓm to¸n viªn bæ sung, söa ch÷a kÞp thêi bëi trong bÊt kú mét cuéc kiÓm to¸n nµo, cho dï ®éi ngò kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, khi thùc hiÖn vÉn cã thÓ gÆp mét sè thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Víi kh¸ch hµng ABC vµ XYZ, sau khi chñ nhiÖm kiÓm to¸n thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt cho thÊy kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng ®· ®­îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn tèt, kh«ng cã ®iÓm nµo ph¶i bæ sung thªm. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kÕt thóc kiÓm to¸n lµ c«ng viÖc cuèi cïng hoµn tÊt cho mét cuéc kiÓm to¸n. Theo AS/2 kÕt thóc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c b­íc sau: B¶ng sè 27: C¸c b­íc kÕt thóc kiÓm to¸n. So¸t xÐt c¸c sù kiÖn x¶y ra sau ngµy lËp. Thu thËp th­ gi¶i tr×nh cña ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng. LËp b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n. LËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, sau ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh, C«ng ty ABC vµ c«ng ty XYZ ®Òu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n t­¬ng ®èi tèt. Do ®ã, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh lËp b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc kiÓm to¸n vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. Th«ng th­êng, tr­íc khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ ®­a ra b¶n dù th¶o ®Ó kh¸ch hµng cïng th¶o luËn thèng nhÊt ý kiÕn. Sau khi ®· cã sù thèng nhÊt gi÷a 2 bªn th× b¸o c¸o kiÓm to¸n míi chÝnh thøc ®­îc ph¸t hµnh. 3.2. C¸c c«ng viÖc thùc hiÖn sau kiÓm to¸n. Sau khi hoµn thµnh viÖc kiÓm to¸n cho kú kÕ to¸n nµy, kiÓm to¸n viªn còng nh­ VACO lu«n duy tr× mèi quan hÖ th­êng xuyªn víi kh¸ch hµng ®ång thêi cËp nhËt th­êng xuyªn nh÷ng th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, nh÷ng sù kiÖn cã thÓ ¶nh h­ëng tíi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n n¨m sau. Bªn c¹nh ®ã, kiÓm to¸n viªn còng ph¶i nç lùc trong viÖc cËp nhËt th«ng tin chuyªn m«n nh­ c¸c quy ®Þnh míi vÒ kÕ to¸n, thuÕ... nh»m n©ng cao tÇm hiÓu biÕt vµ kiÕn thøc ®Ó cã ®iÒu kiÖn ®¸p øng v­ît trªn sù mong ®îi cña kh¸ch hµng. Trªn ®©y lµ toµn bé quy tr×nh kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng t¹i c«ng ty ABC vµ c«ng ty XYZ cho n¨m tµi chÝnh kÕt thóc ngµy 31-12-2002 do VACO thùc hiÖn. C¸c b­íc tiÕn hµnh cã thÓ kh¸i qu¸t b»ng b¶ng sau: B¶ng sè 28: Giai ®o¹n C«ng viÖc thùc hiÖn Ghi chó LËp kÕ ho¹ch 1) T×m hiÓu ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng Chøc n¨ng ho¹t ®éng C¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n chñ yÕu T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh trong n¨m 2) §¸nh gi¸ rñi ro vµ sai sãt tiÒm tµng ®èi víi c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng T×m hiÓu néi dung vµ b¶n chÊt c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng Xem xÐt c¸c nh©n tè cã thÓ lµm t¨ng rñi ro cña c¸c sai ph¹m Tæng hîp rñi ro ®èi víi c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng 3) ThiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chi tiÕt ®èi víi c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng Thùc hµnh kiÓm to¸n Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch Xem xÐt sù biÕn ®éng sè d­ c¸c tµi kho¶n chi phÝ so víi kú tr­íc Xem xÐt sù biÕn ®éng sè d­ c¸c tµi kho¶n cã liªn quan tíi c¸c phÇn kh¸c nh­ phÝ hoa hång, khÊu hao… 2) Chän mét sè tµi kho¶n träng yªó ®Ó kiÓm tra chi tiÕt. §èi víi mçi kho¶n môc: - Chän tõ ®Çu n¨m mét sè nghiÖp vô chi phÝ ph¸t sinh vµ ®èi chiÕu tíi mét trong c¸c b»ng chøng: + Hãa ®¬n mua hµng hoÆc sæ chi tiÕt nhµ cung cÊp hoÆc chøng tõ chi tiÒn. + Dùa trªn c¸c hîp ®ång, hãa ®¬n vµ c¸c chøng tõ liªn quan kh¸c tÝnh to¸n l¹i, nÕu chi phÝ ®­îc h¹ch to¸n t­¬ng øng vµo phÇn chi phÝ ph¶i tr¶. + B¶ng tÝnh to¸n c¸c chi phÝ ®­îc trÝch tõ kho¶n chi phÝ trÝch tr­íc. KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña c¸c kho¶n chi phÝ §èi chiÕu sè d­ c¸c tµi kho¶n cã liªn quan tíi c¸c phÇn hµnh kh¸c. 3) KiÓm tra xem c¸c kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng ®­îc h¹ch to¸n cã v­ît qu¸ tØ lÖ qui ®Þnh cña ngµnh, cña nhµ n­íc kh«ng? 4) §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra . KÕt thóc kiÓm to¸n KÕt thóc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n C¸c c«ng viÖc thùc hiÖn sau kiÓm to¸n PhÇn III: Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn I. Yªu cÇu héi nhËp kÕ to¸n, kiÓm to¸n víi viÖc hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng c«ng cô phæ biÕn vµ h÷u hiÖu nhÊt cña kiÓm tra tµi chÝnh. Víi nh÷ng chøc n¨ng ®Æc tr­ng cña m×nh, kiÓm to¸n tµi chÝnh gãp phÇn lµm trong s¹ch nÒn tµi chÝnh vµ ®em l¹i niÒm tin cho nh÷ng ng­êi quan t©m vµ sö dông th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. Qua ®ã gãp phÇn quan träng vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. T¹i ViÖt Nam, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ra ®êi ch­a l©u, trong khi trªn thÕ giíi, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· ®­îc biÕt ®Õn hµng thÕ kû. §©y lµ mét lîi thÕ cña kiÓm to¸n ViÖt Nam trong viÖc kÕ thõa vµ ph¸t huy thµnh qu¶ cña nh÷ng n­íc ®i tr­íc, mÆc dï vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n thÕ giíi. HiÖn nay, chóng ta ®· b­íc ®Çu t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ho¹t ®éng kiÓm to¸n víi viÖc ban hµnh HÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam bao gåm 21 chuÈn mùc ®Çu tiªn, ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña ViÖt Nam . Bªn c¹nh ®ã, sù ra ®êi chÝnh thøc cña 10 chuÈn mùc KÕ to¸n trong HÖ thèng ChuÈn mùc KÕ to¸n ViÖt Nam còng gãp phÇn quan träng ®­a ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña n­íc ta tõng b­íc héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. Tuy nhiªn, chóng ta cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Trong ®ã, vÊn ®Ò quan träng lµ kÕt qu¶ kiÓm to¸n ch­a thùc sù ®­îc ®¸nh gi¸ cao vµ sö dông phæ biÕn. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do tÝnh ch­a ®ång bé vµ thiÕu hoµn chØnh cña hÖ thèng luËt ph¸p ViÖt Nam. Ho¹t ®éng thanh tra vµ kiÓm tra trïng lÆp kh¸ nhiÒu nh­ng xÐt trªn toµn côc nÒn kinh tÕ, c¸c th«ng tin tµi chÝnh c«ng khai vÉn ch­a cã ®­îc sù tin cËy cña nh÷ng ng­êi sö dông th«ng tin. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, tr­íc hÕt cÇn n©ng cao nhËn thøc cña mäi ng­êi vÒ ho¹t ®éng kiÓm to¸n, tiÕp tôc ph¸t triÓn HÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n. Sù hiÖn h÷u còng nh­ tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c ChuÈn mùc KiÓm to¸n sÏ lµ b»ng chøng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ lµ kim chØ nam cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Nh­ng ®iÒu quan träng h¬n c¶ lµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, ph¶i tù kh¼ng ®Þnh vµ hoµn thiÖn m×nh , ®em l¹i niÒm tin cho mäi ng­êi. Hoµn thiÖn ho¹t ®éng kiÓm to¸n còng chÝnh lµ ho¹n thiÖn tõng bé phËn cÊu thµnh cña mét cuéc kiÓm to¸n. Do ®ã lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong bÊt kú mét cuéc kiÓm to¸n nµo, quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng còng ®ßi hái ph¶i ®­îc hoµn thiÖn h¬n n÷a nh»m thÝch øng víi sù ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp ho¹t ®éng kÕ to¸n, kiÓm to¸n thÕ giíi vµo n¨m 2005. II. NhËn xÐt vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng do C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn. Cïng víi ®éi ngò nh©n viªn trÎ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, ®­îc ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n, ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n tiªn tiÕn, ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ còng lµ nh©n tè quan träng gãp phÇn t¹o nªn mét VACO thµnh c«ng nh­ h«m nay. PhÇn mÒm AS/2 ®­îc cËp nhËt th­êng xuyªn ®· lµ c«ng cô trî gióp ®¾c lùc cho c¸c kiÓm to¸n viªn trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch còng nh­ thùc hµnh kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. Trong ®ã, quy tr×nh kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng lµ mét vÝ dô: Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch: ë giai ®o¹n nµy, kiÓm to¸n viªn ®· vËn dông s¸ng t¹o c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ träng yÕu, ®¸nh gi¸ rñi ro, ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu trªn c¬ së nh÷ng nhËn ®Þnh cô thÓ vÒ kh¸ch hµng ®Ó ®­a ra c¸c thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp nh»m bao qu¸t ®­îc c¸c rñi ro kiÓm to¸n vµ c¸c sai sãt tiÒm tµng ®èi víi kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng. Víi c«ng ty ABC, do nhËn ®Þnh chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cã quy m« lín, rñi ro chøa ®ùng c¸c sai ph¹m cao ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n chi phÝ nh­ chi phÝ héi nghÞ, tiÕp kh¸ch vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c, ®ång thêi c¸c kho¶n chi phÝ nµy còng th­êng ®­îc ghi nhËn theo sè thùc tÕ ph¸t sinh, kh«ng cã quy ®Þnh cô thÓ, v× vËy kiÓm to¸n viªn quyÕt ®Þnh sö dông c¸c kü thuËt kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô ®èi víi c¸c kho¶n môc chi phÝ nµy nh»m thu thËp ®­îc c¸c b»ng chøng cô thÓ ®Ó ®¶m b¶o môc tiªu kiÓm to¸n vµ kiÓm so¸t rñi ro. Ng­îc l¹i, víi c«ng ty XYZ, do ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n 9 th¸ng ®Çu n¨m vµ rñi ro kiÓm to¸n ®èi víi c¸c kho¶n môc chi phÝ chñ yÕu n»m trong chi phÝ hoa hång, chi phÝ thuª tµi s¶n cè ®Þnh... vµ c¸c kho¶n chi phÝ nµy hoµn toµn cã thÓ ­íc tÝnh ®­îc, do ®ã kiÓm to¸n viªn dù kiÕn thùc hiÖn phÇn lín c¸c thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt trong kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng cña c«ng ty, gi¶m thiÓu c¸c thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt nh­ng vÉn ®¹t ®­îc ®é tin cËy kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n thùc hµnh kiÓm to¸n: KiÓm to¸n viªn VACO tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÓm to¸n phô thuéc vµo qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch. Møc ®é thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi mçi kho¶n môc chi phÝ sÏ tuú theo møc ®é träng yÕu ®· ®¸nh gi¸. NÕu kho¶n môc nµo ®­îc ®¸nh gi¸ lµ träng yÕu, kiÓm to¸n viªn sÏ kiÓm tra chi tiÕt h¬n. Cßn ®èi víi c¸c kho¶n môc kh«ng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ träng yÕu, viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n sÏ ®­îc gi¶m bít. C¸ch lµm nµy cã thÓ thÊy trong kiÓm to¸n kho¶n môc chi phÝ ®iÖn tho¹i b­u phÝ cña c«ng ty ABC. Trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n: Víi sù ®¸nh gi¸ chÊt l­îng kiÓm to¸n thùc sù nghiªm tóc, sù so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc mét c¸ch cÈn träng, kiÓm to¸n viªn VACO ®· ®¸nh gi¸ c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp ®­îc th«ng qua kiÓm to¸n kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng n»hm ®¶m b¶o môc tiªu kiÓm to¸n còng nh­ tÝnh ®Çy ®ñ vµ thuyÕt phôc cña b»ng chøng kiªm to¸n. ChÝnh sù tæng hîp vµ so¸t xÐt víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao nh­ vËy ®· gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm to¸n, tõ ®ã n©ng cao uy tÝn cña C«ng ty trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n. MÆt kh¸c qu¸ tr×nh so¸t xÐt ®ã còng gióp cho C«ng ty kÞp thêi ®­a ra nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn cã gi¸ trÞ ®èi víi kh¸ch hµng, t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng vµo c«ng t¸c kiÓm to¸n. III. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng do C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn. AS/2 lµ hÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n tiªn tiÕn, ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong c«ng viÖc nhê nh÷ng ®Þnh h­íng rÊt cô thÓ cho kiÓm to¸n viªn th«ng qua ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu vµ mét phÇn mÒm kiÓm to¸n ­u viÖt. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ, bÊt cø mét hÖ thèng kiÓm to¸n nµo còng cã mÆt m¹nh còng nh­ c¸c vÊn ®Ò cßn tån t¹i. Ngoµi ra còng ph¶i kÓ ®Õn sù vËn dông hÖ thèng kiÓm to¸n ®ã trong nh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ kh¸c nhau mét c¸ch thÝch hîp ®Ó cã thÓ ph¸t huy tÝnh ­u viÖt cña nã. §èi víi c¸c c¸ch thøc h­íng dÉn tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung còng nh­ kiÓm to¸n kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng nãi riªng do AS/2 cung cÊp, ngoµi nh÷ng lîi Ých mµ nã ®­a l¹i, còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng vÊn ®Ò cÇn hoµn thiÖn ®Ó cã thÓ hç trî cho kiÓm to¸n viªn mét c¸ch tèt nhÊt. Qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu thùc tÕ t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam, em xin tr×nh bÇy mét sè nhËn xÐt vµ ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh ho¹t ®éng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh do C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn nh­ sau: 1. VÊn ®Ò vËn dông c¸c thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng. Trong mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh bao giê còng ph¶i cã giai ®o¹n kh¶o s¸t hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã quyÕt ®Þnh tíi rñi ro kiÓm so¸t vµ rñi ro tiÒm tµng. V× vËy vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tõ ®ã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c møc ®é tin cËy cña nã lu«n lµ vÊn ®Ò ®­îc c¸c kiÓm to¸n viªn vµ C«ng ty VACO quan t©m xem xÐt. Tuy nhiªn trong thùc tÕ do ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ ®i lªn tõ s¶n xuÊt nhá h¬n n÷a l¹i ch­a cã mét hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ ®ång bé nªn phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu ch­a x©y dùng ®­îc cho m×nh mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®ñ hiÖu lùc. Th­êng hÖ thèng nµy chØ míi ®­îc x©y dùng mét c¸ch ®¬n gi¶n kh«ng cã chiÒu s©u vµ ho¹t ®éng cña nã cßn bÞ h¹n chÕ, ch­a bao trïm ®­îc c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh t¹i ®¬n vÞ. ChÝnh v× vËy, c¸c kiÓm to¸n viªn th­êng chØ ®¸nh gi¸ chung vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n (th«ng qua b¶ng c©u hái - phô lôc 1). Cßn ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®èi víi tõng phÇn hµnh, tõng kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh th× c¸c thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kh«ng ®­îc ®Ò cËp. Nh×n chung, kiÓm to¸n viªn th­êng ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm to¸n néi bé ®èi víi c¸c kh¶on môc chi phÝ ho¹t ®éng lµ kh«ng tin cËy vµ tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt víi ®é tin cËy R = 2. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cã hiÖu qu¶ bëi nÕu c¸c thö nghiÖm nµy cho thÊy hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ho¹t ®éng tèt ®èi víi phÇn hµnh nµy th× kiÓm to¸n viªn cã thÓ gi¶m ®¸ng kÓ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt cÇn thùc hiÖn, tõ ®ã tiÕt kiÖm thêi gian vµ c«ng søc trong khi vÉn ®¹t yªu cÇu c«ng viÖc. PhÇn mÒm AS/2 cã cung cÊp mét b¶ng c©u hái ®¸nh gi¸ toµn diÖn vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng (chØ môc 4000) tuy nhiªn kh¸ cång kÒnh vµ mÊt rÊt nhiÒu thêi gian ®Ó hoµn thµnh c¸c c©u tr¶ lêi nªn Ýt ®­îc ¸p dông. §èi víi phÇn hµnh chi phÝ ho¹t ®éng, cã thÓ x©y dùng mét b¶ng c©u hái t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n ®Ó nhËn ®Þnh vÒ hiÖu lùc cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nh­ sau: B¶ng sè 28: Môc tiªu vµ c©u hái Tr¶ lêi Ghi chó Cã Kh«ng I- TÝnh hiÖu h÷u cña c¸c nghiÖp vô chi phÝ 1- C¸c nghiÖp vô ghi sæ cã ®ñ chøng tõ, hãa ®¬n kh«ng? 2- C¸c chøng tõ, hãa ®¬n ®ã cã ghi râ néi dung nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ ®­îc phª chuÈn ®óng ®¾n kh«ng? II- TÝnh ®Çy ®ñ cña c¸c nghiÖp vô chi phÝ 1- C¸c chøng tõ chi phÝ cã ®­îc theo dâi ghi sæ th­êng xuyªn kh«ng? 2- C¸c chøng tõ chi phÝ cã ®­îc ®¸nh sè theo thø tù liªn tiÕp kh«ng? 3- C¸c chøng tõ chi phÝ cã ®­îc theo dâi bëi nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm kh«ng? III- TÝnh chÝnh x¸c sè häc cña c¸c nghiÖp vô chi phÝ 1- C¸c chøng tõ chi phÝ cã ®­îc tÝnh to¸n, céng dån vµ chuyÓn sæ ®øng ®¾n kh«ng? 2.- Cã sù ®èi chiÕu sè liÖu th­êng xuyªn gi÷a sæ kÕ to¸n chi tiÕt vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp vÒ chi phÝ kh«ng? IV- TÝnh ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy cña c¸c nghiÖp vô chi phÝ 1- Cã x©y dùng hÖ thèng tµi kho¶n theo dâi chi tiÕt tíi tõng môc ®Ých chi kh«ng? 2- Cã sù so s¸nh ®éc lËp gi÷a chi phÝ ph¸t sinh víi c¬ cÊu tµi kho¶n dïng ®Ó ®Þnh kho¶n kh«ng? V- TÝnh ®óng kú cña c¸c nghiÖp vô chi phÝ 1- Cã quy ®Þnh vÒ viÖc cËp nhËt c¸c kho¶n chi phÝ vµo sæ kÕ to¸n kh«ng? 2. VÊn ®Ò vËn dông ph­¬ng ph¸p chän mÉu trong qu¸ tr×nh kiÓm tra chi tiÕt vµ sù ¸p dông ph­¬ng ph¸p chän mÉu khi kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng. HÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2 cung cÊp cho kiÓm to¸n viªn nhiÒu ph­¬ng ph¸p chän mÉu kiÓm tra kh¸c nhau: Chän mÉu theo ph­¬ng ph¸p ph©n tÇng, chän mÉu theo nguyªn t¾c gi¸ trÞ lòy tiÕn, chän mÉu dùa trªn møc ®é träng yÕu... nh»m b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña mÉu ®­îc chän vÒ mÆt sè l­îng mÉu còng nh­ møc ®é ®¹i diÖn cña mÉu cho tæng thÓ. §èi víi kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng, nh­ ®· m« t¶ kiÓm to¸n viªn th­êng ¸p dông ph­¬ng ph¸p chän mÉu theo gi¸ trÞ lòy tiÕn (kü thuËt CMA). Tuy nhiªn trong thùc tiÔn nh­ víi tr­êng hîp cña c«ng ty ABC, khi ¸p dông kü thuËt nµy, c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i céng sè d­ cña mét sè kho¶n môc chi phÝ (do sè d­ c¸c tµi kho¶n nµy nhá) ®Ó ®¶m b¶o tæng sè d­ cÇn kiÓm tra ®ñ lín so víi gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt, tõ ®ã míi x¸c ®Þnh sè l­îng mÉu chän. Râ rµng ®©y lµ kü thuËt chän mÉu ®­îc x©y dùng trªn c¬ së khoa häc, mÉu chän mang tÝnh ®¹i diÖn vµ mäi nghiÖp vô ®Òu cã kh¶ n¨ng ®­îc chän nh­ nhau. Song khi ®ã sè l­îng mÉu chän trªn tæng thÓ lµ rÊt nhá bëi c¸c nghiÖp vô vÒ chi phÝ ho¹t ®éng ph¸t sinh víi sè l­îng lín. H¬n n÷a khi tiÕn hµnh kiÓm tra cho sè d­ nhiÒu tiÓu kho¶n chi phÝ cïng lóc nh­ chi phÝ héi nghÞ tiÕp kh¸ch, chi phÝ ®µo t¹o båi d­ìng, c«ng t¸c phÝ ®i phÐp... KiÓm to¸n viªn sÏ khã kiÓm so¸t ®­îc vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý cña tõng kho¶n môc v× mçi lo¹i chi phÝ cã nh÷ng ®Æc thï riªng ®ßi hái ph¶i kiÓm tra ®Õn nh÷ng lo¹i chøng tõ kh¸ch nhau ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp lý, hîp lÖ cña chóng. V× vËy, tïy vµo tr­êng hîp cô thÓ khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, nÕu kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ r»ng cã mét vµi kho¶n môc cã kh¶ n¨ng chøa ®ùng nh÷ng sai ph¹m träng yÕu th× nªn t¸ch ra kiÓm tra riªng. Khi ®ã kü thuËt CMA khã cã kh¶ n¨ng ¸p dông v× sè mÉu tÝnh theo c«ng thøc chuÈn rÊt nhá cã thÓ kh«ng kiÓm so¸t ®­îc hÕt rñi ro nªn kiÓm to¸n viªn lùa chän ph­¬ng ph¸p chän mÉu dùa trªn møc ®é träng yÕu, chØ tËp trung kiÓm tra c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh cã sè tiÒn lín hoÆc cã néi dung bÊt th­êng. Ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ thÊy râ trong kiÓm to¸n kho¶n môc chi phÝ kh¸c (sè tham chiÕu 8347) trong chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña C«ng ty ABC. §©y lµ mét vÝ dô cho thÊy sù linh ho¹t trong viÖc ¸p dông c¸c kü thuËt kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn VACO song ph­¬ng ph¸p chän mÉu nµy ®ßi hái kiÓm to¸n viªn ph¶i cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng xÐt ®o¸n cao. Thªm vµo ®ã, chän mÉu theo sù xÐt ®o¸n kh«ng diÔn ra theo mét quy tr×nh cô thÓ nµo nªn cã thÓ g©y khã kh¨n cho ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm so¸t xÐt l¹i c«ng viÖc cña kiÓm to¸n viªn. Nh­ vËy cã thÓ thÊy mçi ph­¬ng ph¸p chän mÉu cã nh÷ng ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm kh¸c nhau. Tuy nhiªn khi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra kiÓm to¸n viªn nªn thùc hiÖn ®óng c¸c nguyªn t¾c chän mÉu ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña mÉu chän vµ mÉu chän cã tÝnh ®¹i diÖn cao bëi v× tÝnh ®¹i diÖn cña mÉu chän kh«ng chØ phô thuéc vµo quy m«, gi¸ trÞ ph¸t sinh mµ cßn phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña mÉu chän. Mét sai sãt nÕu cã gi¸ trÞ ph¸t sinh nhá nh­ng l¹i lµ sai sãt cã tÝnh chÊt hÖ thèng th× møc ®é ¶nh h­ëng l¹i rÊt lín vµ trë thµnh sai sãt träng yÕu. Song tïy tõng tr­êng hîp cô thÓ, kiÓm to¸n viªn cã thÓ cã sù lùa chän ®èi víi c¸c ph­¬ng ph¸p chän mÉu kh¸c nhau sao cho ph¸t huy tèi ®a ®­îc hiÖu qu¶ cña tõng ph­¬ng ph¸p. 3. VÊn ®Ò ¸p dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng. BÊt kú mét cuéc kiÓm to¸n nµo còng ®Òu sö dông thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt ®Ó tiÕn hµnh thu thËp b»ng chøng cã ®é tin cËy cao. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt víi toµn bé c¸c kho¶n môc do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian vµ chi phÝ kiÓm to¸n, h¬n n÷a nã kh«ng cho phÐp kiÓm to¸n viªn cã ®­îc mét c¸i nh×n tæng qu¸t ®èi víi toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. KiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng còng vËy. Do ®ã, ®Ó gi¶m bít c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt, KiÓm to¸n viªn th­êng tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong thùc hiÖn kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng. Tuy nhiªn cã thÓ thÊy trong thùc tÕ kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng do VACO thùc hiÖn, c¸c kiÓm to¸n viªn th­êng chØ tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n nh­ ph©n t¸ch chi phÝ qu¶n lý theo kho¶n môc cÊu thµnh råi so s¸nh víi sè d­ tõng tiÓu kho¶n t­¬ng øng trong kú kÕ to¸n tr­íc ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng kho¶n môc cã biÕn ®éng bÊt th­êng hoÆc míi ph¸t sinh (nh­ C«ng ty ABC) hoÆc so s¸nh chi phÝ ho¹t ®éng gi÷a c¸c th¸ng trong n¨m kÕ to¸n víi nhau ®Ó t×m ra nh÷ng th¸ng cã nhiÒu thay ®æi tõ ®ã tËp trung kiÓm tra chi tiÕt (nh­ c«ng ty XYZ). Ngoµi ra kü thuËt ph©n tÝch còng ®­îc sö dông cho viÖc tÝnh ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn (kü thuËt SAP) ®èi víi nh÷ng kho¶n môc cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ møc chi (nh­ chi phÝ thuª nhµ, v¨n phßng; chi phÝ hoa hång ®¹i lý..) Qua 2 vÝ dô minh häa cã thÓ thÊy c¸c kü thuËt ph©n tÝch xu h­íng nµy ®· lµ mét c«ng cô rÊt h÷u Ých gióp kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ ®­îc mét c¸ch nhanh nhÊt vÒ møc ®é träng yÕu cña c¸c kho¶n môc, ®­a ra ph¹m vi cÇn kiÓm tra chi tiÕt. Do ®ã phÝ kiÓm to¸n gi¶m ®­îc ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn c¸c thñ tôc ph©n tÝch nµy l¹i ch­a cho phÐp kiÓm to¸n viªn xem xÐt ®­îc sù biÕn ®éng cña sè d­ c¸c tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng víi c¸c chØ tiªu kh¸c trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nh­ doanh thu, lîi nhuËn... V× vËy ngoµi c¸c thñ tôc ph©n tÝch xu h­íng nªu trªn kiÓm to¸n viªn cã thÓ ¸p dông thªm c¸c thñ tôc ph©n tÝch däc trong kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng nh­: So s¸nh tæng chi phÝ b¸n hµng víi chØ tiªu doanh thu hoÆc kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña kú nµy víi c¸c kú tr­íc ®Ó cã ®­îc nhËn xÐt tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. VÝ dô ®èi víi c«ng ty XYZ N¨m 2001, tû lÖ chi phÝ b¸n hµng trªn tæng doanh thu lµ:39.168.348.538/ 455.010.388.000 = 8.6% N¨m 2002, tû lÖ nµy lµ: 40.067.980.534/ 421.865.300.000 = 9.5% Nh­ vËy cã thÓ thÊy ngay hiÖu qu¶ kinh doanh cña XYZ n¨m 2002 kÐm h¬n so víi n¨m 2001 mét phÇn do chi phÝ b¸n hµng cña doanh nghiÖp t¨ng, tõ ®ã tËp trung kiÓm tra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n. HoÆc so s¸nh tØ lÖ cña chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý trªn tæng chi phÝ b¸n hµng hay tæng chi phÝ qu¶n lý víi c¸c kú tr­íc ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c sai ph¹m cã thÓ ®èi víi chi phÝ ho¹t ®éng (v× th«ng th­êng c¸c tØ lÖ nµy thay ®æi rÊt Ýt qua c¸c kú). VÝ dô ®èi víi chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña c«ng ty XYZ: N¨m 2001, tû lÖ chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý trªn tæng chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ: 2.406.623.234/ 7.031.681.523 = 34.2% N¨m 2002, tû lÖ nµy lµ: 3.097.307.214/ 9.654.286.644 = 32.1% Nh­ vËy, tû lÖ nµy kh«ng thay ®æi nhiÒu cho thÊy chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña XYZ n¨m 2002 kh«ng cã biÕn ®éng bÊt th­êng so víi n¨m ngo¸i, c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cã thÓ ®­îc gi¶m bít. 4. Nh÷ng kiÕn nghÞ ®èi víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n­íc. Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè chñ quan, nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan còng lµ nh÷ng yÕu tè quan träng ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña c«ng ty, trong ®ã vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng ph¸p lý lµ mét yÕu tè cã ¶nh h­ëng to lín. Do vËy, em xin ®­a ra mét sè ý kiÕn ®èi víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n­íc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kiÓm to¸n kho¶n môc ho¹t ®éng viªn nh­ sau: Tõ n¨m 1991 ®Õn nay, ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· lÇn l­ît ban hµnh vµ hoµn thiÖn mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy lµm c¨n cø ph¸p lý cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung vµ c¸c cuéc kiÓm to¸n tµi chÝnh nãi riªng nh­: QuyÕt ®Þnh 23 TC/C§KT ngµy 19-3-1994 cña Bé Tµi chÝnh ban hµnh Quy chÕ thi tuyÓn vµ cÊp chøng chØ kiÓm to¸n viªn. NghÞ ®Þnh 07/CP ngµy 29-1-1994 cña ChÝnh phñ ban hµnh Quy chÕ kiÓm to¸n ®éc lËp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. QuyÕt ®Þnh sè 38/2000/Q§-BTC ngµy 4-3-2000 cña Bé Tµi chÝnh vÒ viÖc ban hµnh vµ c«ng bè ¸p dông hÖ thèng chuÈn mùc KÕ to¸n, chuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam. Theo ®ã, 4 chuÈn mùc kÕ to¸n vµ 16 chuÈn mùc KiÓm to¸n ®Çu tiªn ®· ®­îc ban hµnh. QuyÕt ®Þnh sè 165/2002/Q§-BTC ngµy 31/12/2002 cña Bé Tµi chÝnh ban hµnh 6 chuÈn mùc kÕ to¸n tiÕp theo. QuyÕt ®Þnh sè 28/2003/Q§-BTC ngµy 14/3/2003 cña Bé Tµi chÝnh ban hµnh 5 ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam ®ît 4. Tuy nhiªn, ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay, hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý vÉn ch­a ®Çy ®ñ t¹o ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy quy ®Þnh vÒ tæ chøc thùc hiÖn kiÓm to¸n ch­a ®Çy ®ñ. HÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n vµ KÕ to¸n míi chØ ban hµnh ®­îc mét sè l­îng Ýt ái, c¸c quy ®Þnh ban ®Çu vÒ kiÓm to¸n ch­a ®­îc söa ®æi bæ sung kÞp thêi. HÖ thèng nµy hoµn toµn ch­a t­¬ng xøng víi thÞ tr­êng kiÓm to¸n vµ ch­a ®ång bé so víi hÖ thèng ph¸p luËt kh¸c nh­: LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi, LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n­íc, LuËt Lao ®éng... Ngoµi ra, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt liªn quan ®Õn kÕt qu¶ kiÓm to¸n ch­a ®­îc ban hµnh víi nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ còng ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n. ThËt vËy, do ch­a ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ kiÓm to¸n nªn c¸c c«ng ty kiÓm to¸n th­êng chÊp nhËn kiÓm tra chi tiÕt víi sè l­îng lín mÉu chän nh»m gi¶m rñi ro cho chÝnh b¶n th©n c«ng ty, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu n¨ng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung, do ®ã, còng ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp ®Õn kiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng nãi riªng. Víi nh÷ng lý do trªn, c¸c c¬ quan chøc n¨ng nªn cã sù quan t©m h¬n tíi ho¹t ®éng kiÓm to¸n nh»m t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao hiÖu n¨ng, hiÖu qu¶ c«ng t¸c kiÓm to¸n. Cô thÓ: - ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn nhanh chãng x©y dùng, ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cã hiÖu lùc ®iÒu chØnh toµn bé ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ kÕ to¸n, bao gåm: LuËt kÕ to¸n vµ c¸c NghÞ ®Þnh h­íng dÉn thi hµnh, hoµn thiÖn HÖ thèng ChuÈn mùc KÕ to¸n vµ KiÓm to¸n... - §ång thêi, c¸c c¬ quan chøc n¨ng còng cÇn xem xÐt bæ sung, hoµn chØnh, ®Æc biÖt tr¸nh nh÷ng m©u thuÉn hay thiÕu minh b¹ch trong néi dung c¸c quy ®Þnh. - VÒ gi¸o dôc, ch­¬ng tr×nh du häc b»ng Ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÇn më réng vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c kiÓm to¸n viªn vµ c¸c nh©n viªn cã n¨ng lùc hiÖn ®ang lµm viÖc t¹i c¸c c«ng ty kiÓm to¸n. §ång thêi, Bé Gi¸o dôc kÕt hîp Bé Tµi chÝnh vµ c¸c tr­êng ®¹i häc, c¸c häc viÖn trong n­íc vµ quèc tÕ thiÕt lËp ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o CPA quèc tÕ vµo ViÖt Nam. - HiÖn nay, sè liÖu thèng kª ch­a ®Çy ®ñ, ®é tin cËy ch­a cao. Bëi thÕ, kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ sö dông so s¸nh d÷ liÖu cña c«ng ty víi d÷ liÖu chung trong ngµnh ®Ó ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thay vµo ®ã, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c kÜ thuËt kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸. §iÒu nµy cã ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu n¨ng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kiÓm to¸n. §Ó c¶i thiÖn t×nh tr¹ng nµy, Tæng côc Thèng kª, c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ c¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ cã liªn quan trong c¶ n­íc cÇn cã sù phèi hîp nhÞp nhµng ®Ó b¶o ®¶m cã ®­îc nh÷ng sè liÖu thèng kª ngµnh ®Çy ®ñ tin cËy. Trong thêi gian tíi, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn xem xÐt ®Ó cã thÓ ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn gióp cho c¸c doanh nghiÖp nhËn thøc ®­îc râ vÞ trÝ, vai trß vµ c¸ch thøc x©y dùng hÖ thèng kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶. §©y chÝnh lµ c¬ së ®Ó n©ng cao chÊt l­îng kiÓm so¸t qu¶n lý t¹i ViÖt Nam, lµ c¬ së cho viÖc ¸p dông cã hiÖu qu¶ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nh»m n©ng cao chÊt l­îng còng nh­ hiÖu n¨ng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kiÓm to¸n. KÕT LUËN Trong m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t, kh«ng chØ víi c¸c C«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc mµ c¶ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam ®· nç lùc kh«ng ngõng kÓ tõ khi thµnh lËp cho ®Õn nay. Víi mét c¬ cÊu tæ chøc gän nhÑ, linh ho¹t, ®éi ngò nh©n viªn trÎ, n¨ng ®éng, VACO ®· t¹o ®­îc cho m×nh mét chç ®øng v÷ng ch¾c trong lÜnh vùc chuyªn ngµnh kÕ to¸n, kiÓm to¸n. Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ cung cÊp ®­îc c¸c dÞch vô "trªn c¶ sù mong ®îi cña kh¸ch hµng", VACO ®ang cè g¾ng hoµn thiÖn h¬n n÷a quy tr×nh kiÓm to¸n cña m×nh víi hÖ thèng ph­¬ng ph¸p AS12 trong ®ã cã quy tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc chi phÝ ho¹t ®éng. Qua nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn trong chuyªn ®Ò nµy em ®· ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a quy tr×nh kiÓm to¸n ®èi víi kho¶n mùc chi phÝ ho¹t ®éng trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn. Tuy nhiªn do h¹n chÕ vÒ mÆt kiÕn thøc vµ thêi gian nªn chuyªn ®Ò cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. VËy em kÝnh mong ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« vµ nh÷ng ng­êi quan t©m ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Cuèi cïng, em xin c¶m ¬n thÇy gi¸o TS . Ng« TrÝ TuÖ, anh NguyÔn Th­¬ng vµ c¸c anh chÞ kiÓm to¸n viªn phßng ISD ®· tËn t×nh gióp ®ì, chØ b¶o em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. DANH MôC TµI LIÖU THAM KH¶O 1- ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam (VSA) 2- QuyÕt ®Þnh sè 143/2001/Q§-BTC vÒ viÖc ban hµnh vµ c«ng bè s¸u chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam (®ît 3). 3- Gi¸o tr×nh kiÓm to¸n tµi chÝnh - Chñ biªn GS. TS NguyÔn Quang Quynh NXB Tµi chÝnh - 2001 4- KiÓm to¸n - PTS V­¬ng §×nh HuÖ, PTS §oµn Xu©n Tiªn NXB Tµi chÝnh - 1996 5- KiÓm to¸n - Auditing, Alvin A.Arens, James K.Loebbecker NXB Tµi chÝnh - 2001. 6- Mét sè tµi liÖu C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam cung cÊp. 7- VACO tuyÓn tËp (tËp 6) 8- Gi¸o tr×nh ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh - tr­êng §HKTQD NXB Thèng kª - 2001 9- File kiÓm to¸n. 10- T¹p chÝ kiÓm to¸n. 11- T¹p chÝ kÕ to¸n.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docQuy trình kiểm toán chi phí hoạt động trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) thực hiện.DOC
Luận văn liên quan