Đề tài Thực trạng bảo hiểm y tế tự nguyện ở Việt Nam và các giải pháp hoàn thiện để phát triển

to¸n cho ®¹i lý B¶o hiÓm y tÕ vµ chi cho c«ng t¸c qu¶n lý. Ngoµi ra quü B¶o hiÓm y tÕ cßn ®­îc sù hç trî cña ng©n s¸ch nhµ n­íc, c¸c tæ chøc x· héi ®ãng gãp. mÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nguån quü nhµn rçi cßn ®­îc sö dông cho ®Çu t­ b»ng c¸ch mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu do kho b¹c Nhµ n­íc ph¸t hµnh hay cña c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i, nh»m b¶o ®¶m sù t¨ng tr­ëng, còng nh­ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña quü B¶o hiÓm y tÕ khi cÇn thiÕt. ViÖc sö dông nguån quü th× tuú thuéc vµo mçi n­íc mµ cã quy ®Þnh kh¸c nhau. ë ViÖt nam 91,5% ®­îc dµnh cho quü kh¸m, ch÷a bÖnh; trong ®ã dµnh 5% lËp quü dù phßng kh¸m ch÷a bÖnh. 8,5% cho chi phÝ qu¶n lý th­êng xuyªn cña hÖ thèng B¶o hiÓm y tÕ cña ViÖt nam theo quy ®Þnh trong nghÞ ®Þnh 58/1998/N§-CP ngµy 13/08/1998 cña chÝnh phñ. 8.Mét vµi nÐt vÒ b¶o hiÓm y tÕ ë ViÖt Nam: B¶o hiÓm y tÕ thùc tÕ ®· gãp phÇn rÊt lín vµo c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong viÖc kh¸m ch÷a bÖnh cho mäi ng­êi d©n trong x· héi. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam ta xem xÐt qu¸ tr×nh ra ®êi cña ngµnh nµy. a. Tr­íc n¨m 1992. Tr­íc n¨m 1992 ë n­íc ta ch­a cã B¶o hiÓm y tÕ, sù ch¨m sãc søc khoÎ cho mäi ng­êi d©n trong x· héi ®­îc Nhµ n­íc bao cÊp vµ chi tõ Ng©n s¸ch, ®ång thêi viÖc ch¨m sãc søc khoÎ nµy chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn cho bé phËn c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc. Do tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ta trong trong thêi kú nµy lµ rÊt tr× trÖ, còng nh­ chÞu ¶nh h­ëng cña hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü vµ chèng Ph¸p. V× vËy ng©n s¸ch cña n­íc ta trong thêi kú nµy lµ rÊt h¹n hÑp. §iÒu nµy t¸c ®éng xÊu ®Õn c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ cho mäi ng­êi d©n trong x· héi, mÆt kh¸c tû lÖ t¨ng d©n sè cña n­íc ta trong thêi kú nµy còng kh¸ cao, dÉn ®Õn nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh còng nh­ ch¨m sãc søc khoÎ cña mäi ng­êi d©n trong x· héi t¨ng cao vµ trë nªn bøc xóc. Tõ c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh ë trªn viÖc t×m mét gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam ra ®êi trªn c¬ së sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ®ã. b. Tõ n¨m 1992 ®Õn nay. Cïng víi sù söa ®æi bæ sung hiÕn ph¸p, n¨m 1992 NghÞ ®Þnh 229/H§BT ngµy 15 th¸ng 8 n¨m 1992 cña Héi §ång Bé Tr­ëng ban hµnh ®iÒu lÖ B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam. B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn theo ®iÒu lÖ ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh nµy. NghÞ ®Þnh 47/CP ®· söa ®æi mét sè ®iÒu cña ®iÒu lÖ B¶o hiÓm y tÕ liªn quan ®Õn møc ®ãng gãp cña ng­êi tham gia. Trong qu¸ tr×nh thùc tÕ triÓn khai thùc hiÖn NghÞ ®Þnh trªn cho thÊy cã nh÷ng ®iÓm cÇn ®iÒu chØnh bæ sung cho phï hîp. Do ®ã c¸c quy ®inh cò ®· ®­îc thay thÕ b»ng ®iÒu lÖ B¶o hiÓm y tÕ ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh sè 58/1998/N§-CP ngµy 13 th¸ng 8 n¨m 1998 cña ChÝnh phñ. §iÒu lÖ ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh nµy cã kÕ thõa ®iÒu lÖ cò vµ cã hai ®iÓm míi so víi NghÞ ®Þnh 229/H§BT cña Héi §ång Bé Tr­ëng ban hµnh ngµy 15 th¸ng 8 n¨m 1992. Hai ®iÓm ®ã lµ: + Ng­êi tham gia ph¶i cïng thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh (cô thÓ møc thanh to¸n lµ 20% tæng chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh). Møc thanh to¸n nµy kh«ng qua 6 th¸ng l­¬ng. + Bæ sung thªm ®èi t­îng tham gia B¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc. Vµ cho ®Õn nay B¶o hiÓm y tÕ vÉn thùc hiÖn theo ®iÒu lÖ ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh nµy. ë trªn lµ vµi nÐt vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam. §Ó hiÓu râ h¬n phÇn nµo vÒ sù ph¸t triÓn cña B¶o hiÓm y tÕ ë ViÖt nam ta xem xÐt thùc tr¹ng cña nh¸nh B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn hiÖn nay. PhÇn II: Thùc tr¹ng B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn ë ViÖt nam hiÖn nay. Cïng víi sù nghiÖp ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ c¬ chÕ qu¶n lý nÒn kinh tÕ, tõ ®Çu thËp kû 90 cña thÕ kû XX ®Õn nay ngµnh y tÕ còng ®· cã nh÷ng b­íc ®æi míi quan träng vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý y tÕ. NghÞ ®Þnh 229/H§BT ngµy 15 th¸ng 8 n¨m 1992 cña Héi §ång Bé Tr­ëng (nay lµ ChÝnh phñ) vµ NghÞ ®Þnh 58/1998/N§-CP ngµy 13 th¸ng 8 n¨m 1998 cña ChÝnh phñ ®· ban hµnh ®iÒu lÖ B¶o hiÓm y tÕ nh»m më réng ®èi t­îng tham gia B¶o hiÓm y tÕ, huy ®éng sù ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia ®Ó chi cho viÖc kh¸m ch÷a bÖnh. ViÖc nµy ®· lµm thay ®æi c¬ b¶n chÝnh s¸ch kh¸m ch÷a bÖnh tõ bao cÊp sang h¹ch to¸n. Sù thay ®æi nµy ®· ®­a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ hÕt søc to lín, kh«ng nh÷ng ®· më réng thªm quyÒn ®­îc kh¸m ch÷a bÖnh réng r·i h¬n, ®¶m b¶o tèt c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh cho nh©n d©n mµ cßn gi¶m ®­îc g¸nh nÆng cho Ng©n s¸ch cña Nhµ n­íc. Ho¹t ®éng cña sù nghiÖp B¶o hiÓm y tÕ ®· thùc sù lµ mét yÕu tè tÝch cùc gãp phÇn vµo viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ môc tiªu c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi trong c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ cho nh©n d©n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn ë ViÖt nam hiÖn nay ta ®i vµo xem xÐt tõng phÇn sau: I. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ë n­íc ta. KÓ tõ khi ra ®êi cho ®Õn nay Nhµ n­íc ta, c¸c Bé ngµnh ®· cã kh¸ nhiÒu c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nh­ c¸c NghÞ ®Þnh cña chÝnh phñ, c¸c Th«ng t­ liªn bé vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c. §iÒu nµy ®· gãp phÇn rÊt lín vµo c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ cña nh©n d©n ë n­íc ta trong thêi gian võa qua. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®­îc ®ã, cßn tån t¹i nh÷ng mÆt ch­a ®­îc nh­: hÖ thèng c¸c v¨n b¶n cßn chång chÐo do vËy ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn, ngoµi ra do cã qu¸ nhiÒu v¨n b¶n nh­ vËy lµm cho nh÷ng ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn chÝnh s¸ch gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong c«ng viÖc cña m×nh. H¬n n÷a viÖc quy ®Þnh kh«ng chi tiÕt trong mçi v¨n b¶n ph¸p quy nh­ vËy sÏ dÉn ®Õn ng­êi thùc hiÖn chÝnh s¸ch khã triÓn khai. VÝ dô: viÖc quy ®Þnh hé nghÌo ®­îc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ t¹i th«ng t­ sè: 05/1999/TTLB - BL§TBXH - BYT - BTC cña liªn Bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi, Bé y tÕ, Bé tµi chÝnh do quy ®Þnh kh«ng chi tiÕt vÒ chuÈn hé nghÌo ®­îc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ nªn dÉn ®Õn mét sè ®Þa ph­¬ng thùc hiªn sai, hay kh«ng cÊp ®­îc thÎ ®óng cho ®èi t­îng, tõ ®ã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi ®¸ng ra ®­îc h­ëng, còng nh­ chÝnh s¸ch ch¨m sãc søc khoÎ cho ng­êi nghÌo cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. II.t×nh h×nh triÓn khai: 1. §èi t­îng tham gia. §èi t­îng tham gia cña h×nh thøc B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn ë n­íc ta gåm 3 lo¹i chÝnh sau: + Häc sinh - Sinh viªn. + N«ng d©n vµ ng­êi cã nhu cÇu. + B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi ngÌo. a. §èi t­îng tham gia lµ Häc sinh - Sinh viªn. a11. Sù cÇn thiÕt ph¶i B¶o hiÓm y tÕ cho Häc sinh - Sinh viªn. Häc sinh - sinh viªn lµ nh÷ng thµnh viªn sÏ lµm chñ ®Êt n­íc sau nµy, do vËy viÖc ®¶m b¶o søc khoÎ cho ®èi t­îng nµy lµ rÊt quan träng ®Ó hä cã thÓ an t©m trong viÖc häc tËp cña m×nh t¹i nhµ tr­êng. MÆt kh¸c tû lÖ Häc sinh - Sinh viªn ngÌo lµ kh¸ lín nªn cã mét biÖn ph¸p b¶o ®¶m tµi chÝnh cho hä khi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro vÒ bÖnh tËt lµ rÊt quan träng. Tham gia B¶o hiÓm y tÕ, häc sinh - sinh viªn ®­îc qu¶n lý vÒ søc khoÎ, ®­îc gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c rñi ro èm ®au, tai n¹n trong thêi gian häc tËp ë tr­êng, víi lo¹i h×nh nµy gia ®×nh häc sinh tham gia B¶o hiÓm y tÕ an t©m h¬n nÕu kh«ng may con hä ph¶i ®iÒu trÞ t¹i c¸c c¬ së y tÕ, v× c¸c chi phÝ dï lín ®Õn bao nhiªu còng ®­îc b¶o hiÓm y tÕ chi tr¶. §ã chÝnh lµ sù ­u viÖt cña B¶o hiÓm y tÕ Häc sinh - Sinh viªn. B¶o hiÓm y tÕ Häc sinh - Sinh viªn thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn cho y tÕ tr­êng häc ho¹t ®éng phï hîp víi môc tiªu gi¸o dôc toµn diÖn cho häc sinh - sinh viªn, trong ®ã cã gi¸o dôc thÓ chÊt, h¬n thÕ n÷a cßn gi¸o dôc tÝnh nh©n ®¹o, tÝnh céng ®ång cho häc sinh ngay tõ khi cßn ngåi trªn ghÕ nhµ tr­êng. Nh­ vËy B¶o hiÓm y tÕ häc sinh - sinh viªn thùc sù cÇn thiÕt ®èi víi viÖc kh«i phôc, cñng cè m¹ng l­íi y tÕ nh»m phôc vô søc khoÎ ban ®Çu, còng nh­ ch÷a bÖnh cho häc sinh t¹i c¸c c¬ së y tÕ. H¬n n÷a thùc tiÔn triÓn khai cho thÊy Häc sinh, Sinh viªn lµ lo¹i ®èi t­îng tham gia nhiÒu nhÊt trong nh¸nh B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn ë n­íc ta (Sè liÖu n¨m 2000 cho thÊy cã 3294830 Häc sinh - Sinh viªn tham gia chiÕm 79,66% so víi tæng ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn lµ 4136221 ng­êi), còng nh­ sù thiÕt thùc cña lo¹i h×nh nµy ®èi víi Häc sinh - Sinh viªn. Nªn B¶o hiÓm y tÕ cho Häc sinh - Sinh viªn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ cña nh©n d©n còng nh­ tiÕn tíi thùc hiÖn chÝnh s¸ch B¶o hiÓm y tÕ toµn d©n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong thêi gian tíi. a1. Thùc tiÔn triÓn khai lo¹i h×nh nµy. Sau 5 n¨m thùc hiÖn B¶o hiÓm y tÕ Häc sinh - Sinh viªn; theo h­íng dÉn cña liªn Bé Gi¸o Dôc vµ §µo t¹o - Y tÕ, nh×n chung B¶o hiÓm y tÕ Häc sinh - Sinh viªn ®· thùc sù gãp phÇn quan träng trong viÖc thùc hiÖn tèt chñ tr­¬ng x· héi ho¸ c«ng t¸c b¶o vÖ vµ ch¨m sãc søc khoÎ cho nh©n d©n nãi chung vµ Häc sinh - Sinh viªn nãi riªng. §Ó thÊy râ h¬n thùc tr¹ng cña lo¹i ®èi t­îng nµy ta xem xÐt b¶ng thèng kª sè liÖu sau: N¨m ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 Häc sinh - Sinh viªn (ng­êi) Tèc ®é t¨ng (%) ChiÕm tû lÖ (%) 3.072.921 - 92.53 3.460.540 12,61 90,77 3.396.400 -1,85 93,03 3.294.830 -2,99 79,65 (Nguån: Chuyªn ®Ò Kinh tÕ B¶o hiÓm ; (*): So víi tæng sè ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn). NhËn xÐt: Qua b¶ng sè liÖu còng nh­ biÓu ®å trªn cho ta thÊy ®èi t­îng tham gia Häc sinh - Sinh viªn cã xu h­íng gi¶m qua c¸c n¨m. Cô thÓ n¨m 1999 so víi n¨m 1998 gi¶m 1,85%; n¨m 2000 so víi n¨m 1999 gi¶m 2,99%. MÆt kh¸c tû lÖ ®èi t­îng tham gia cña lo¹i ®èi t­îng Häc sinh - Sinh viªn so víi tæng sè ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn còng cã xu h­íng gi¶m. Cô thÓ n¨m 1997 lµ 92,53% ®Õn n¨m 1998 cßn 90,77%, n¨m 2000 cßn 79,65%. Ngoµi ra viÖc sö dông 35% kinh phÝ B¶o hiÓm y tÕ häc sinh - sinh viªn ®Ó l¹i ë mét sè n¬i lµ sai môc ®Ých vÝ dô nh­: x©y dùng tr­êng häc... §Êy lµ nh÷ng kho¶n chi kh«ng thuéc vµo sè phÝ ®Ó l¹i ®iÒu nµy nã dÉn ®Õn c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu ë tr­êng häc lµ rÊt s¬ sµi. Do vËy kh«ng kÝch thÝch ®­îc sù tham gia cña häc sinh - sinh viªn. Trªn lµ mét sè thùc tr¹ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i ®èi víi ®èi t­îng tham gia lµ häc sinh - sinh viªn trong lo¹i h×nh B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn ë n­íc ta hiÖn nay. b. §èi t­îng tham gia lµ n«ng d©n. b1. Sù cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn cho n«ng d©n. ë n­íc ta n«ng d©n chiÕm ®¹i bé phËn trong d©n sè. Do vËy trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch B¶o hiÓm y tÕ toµn d©n kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi t­îng nµy. MÆt kh¸c triÓn khai B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn cho n«ng d©n sÏ mang l¹i c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ toµn d©n. H¬n n÷a thùc hiÖn B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn cho n«ng d©n sÏ n©ng cao ®­îc tÝnh céng ®ång vµ tr¸ch nhiÖm cña mçi thµnh viªn trong x· héi, còng nh­ nguån quü cña B¶o hiÓm y tÕ sÏ ®¶m b¶o ®­îc c«ng t¸c c©n b»ng thu chi (khi ®èi t­îng nµy ®­îc më réng) thªm n÷a n«ng d©n lµ ®èi t­îng cã thu nhËp thÊp, do vËy viÖc thùc hiÖn B¶o hiÓm y tÕ cho hä sÏ gióp hä chi tr¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh ph¸t sinh khi hä kh«ng may m¾c ph¶i bÖnh tËt mµ víi hä nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy th­êng lín h¬n kh¶ n¨ng chi tr¶ cña hä. Do vËy ®¶m b¶o cho cuéc sèng cña hä diÔn ra ®­îc b×nh th­êng. b2. Thùc tr¹ng cña viÖc thùc hiÖn lo¹i h×nh nµy. §Ó hiÓu râ thùc tr¹ng cña lo¹i h×nh nµy ta xem xÐt b¶ng sau: N¨m ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 Sè l­îng tham gia (ng­êi) 116.884 142.958 123.842 124.580 Tèc ®é t¨ng (gi¶m) (%) - 22,31 -13.37 0.60 ChiÕm (%) (so víi tæng) 3,63 3,75 3,39 3,01 (Nguån: T¹p chÝ b¶o hiÓm y tÕ - Chuyªn ®Ò kinh tÕ b¶o hiÓm). NhËn xÐt: Theo b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy sè N«ng d©n tham gia B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn cßn rÊt Ýt (so víi d©n sè n­íc ta h¬n 75% lµ N«ng d©n). Ngoµi ra tèc ®é t¨ng qua c¸c n¨m kh«ng cao mµ cßn cã xu h­íng thôt lïi. Lo¹i ®èi t­îng nµy cßn chiÕm tû lÖ nhá so víi tæng sè ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn. Theo em së dÜ cã nh÷ng ®iÒu trªn lµ do sù nhËn thøc trong N«ng d©n vÒ B¶o hiÓm y tÕ, còng nh­ nh÷ng quyÒn lîi mµ hä ®­îc h­ëng khi tham gia lµ rÊt kÐm, thËm chÝ mét sè n¬i hä kh«ng hiÓu g× vÒ B¶o hiÓm y tÕ. Ngoµi ra nhiÒu tØnh ch­a triÓn khai lo¹i h×nh nµy hay triÓn khai nh­ng do c«ng t¸c tuyªn truyÒn kÐm nªn kh«ng thu ®­îc hiÖu qu¶. Mét trong nh÷ng tØnh triÓn khai thµnh c«ng nhÊt chÝnh s¸ch nµy lµ tØnh H¶i Phßng ®iÓn h×nh trong n¨m 1998 tØnh ®· cã 61.500 n«ng d©n tham gia B¶o hiÓm y tÕ chiÕm gÇn 50% tæng sè ®èi t­îng tham gia lo¹i h×nh nµy trong c¶ n­íc. Víi hai møc ®ãng phÝ 40 ngh×n ®ång vµ 70 ngh×n ®ång/n¨m. C¬ quan B¶o hiÓm y tÕ ë ®©y ®· phèi hîp tèt víi c¸c c¬ së y tÕ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh cho n«ng d©n cã thÎ, ®ång thêi ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn cho n«ng d©n. Do vËy ®· thu ®­îc kÕt qu¶ rÊt tèt trong khi triÓn khai lo¹i h×nh. Ngoµi H¶i Phßng ra c¸c tØnh, thµnh phè kh¸c hÇu nh­ triÓn khai lo¹i h×nh nµy rÊt kÐm hiÖu qu¶, kh«ng thu hót ®­îc n«ng d©n tham gia. c. C¸c ®èi t­îng kh¸c mang tÝnh chÊt nh©n ®¹o - B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo. c1. Sù cÇn thiÕt. Hç trî ng­êi nghÌo kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ th«ng qua cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ lµ mét gi¶i ph¸p quan träng gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo bÒn v÷ng, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi nãi chung vµ ch¨m sãc søc khoÎ ng­êi nghÌo nãi riªng khi mµ ng­êi nghÌo hÇu nh­ thiÕu mäi nguån lùc ®Ó v­¬n lªn, hoµ nhËp ph¸t triÓn cïng céng ®ång. MÆt kh¸c viÖc thùc hiÖn B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo cßn thÓ hiÖn ®­îc b¶n chÊt tèt ®Ñp cña n­íc ta lµ mét n­íc X· Héi Chñ NghÜa, lu«n ®Æt con ng­êi vµo trung t©m cña sù ph¸t triÓn x· héi. H¬n n÷a chÝnh s¸ch nµy thùc hiÖn tèt sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù æn ®Þnh chÝnh trÞ tõ ®ã t¸c ®éng tèt ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc ta. c2. Thùc tr¹ng cña viÖc triÓn khai lo¹i h×nh nµy cho ng­êi nghÌo ë n­íc ta hiÖn nay. Nh­ trªn ta thÊy víi b¶n chÊt tèt ®Ñp cña Chñ NghÜa X· Héi lu«n ®Æt con ng­êi vµo vÞ trÝ trung t©m cña sù ph¸t triÓn x· héi. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn qua hÖ thèng chÝnh s¸ch x· héi mang ®Çy tÝnh nh©n v¨n, nh©n b¶n vµ c¸ch m¹ng s©u s¾c. §Çu tiªn lµ chÝnh s¸ch kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ cho ng­êi nghÌo: NghÞ ®Þnh 95/CP ngµy 27/08/1994 cña ChÝnh phñ ®· quy ®Þnh ng­êi nghÌo sÏ ®­îc miÔn viÖn phÝ khi kh¸m ch÷a bÖnh. Bªn c¹nh ®ã, ngµnh y tÕ khuyÕn khÝch c¸c c¬ së y tÕ kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ cho ng­êi thuéc diÖn ng­êi nghÌo mµ ch­a cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ, víi nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã, ng­êi qu¸ nghÌo sÏ ®­îc kh¸m ch÷a bÖnh kh«ng mÊt tiÒn víi sù hç trî cña Nhµ n­íc vµ x· héi. TiÕp ®Õn n÷a lµ chÝnh s¸ch kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ cho ng­êi nghÌo theo h×nh thøc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ: §iÒu nµy ®­îc quy ®Þnh t¹i th«ng t­ sè 05/1999/TTLB-BL§TBXH-BYT-BTC ngµy 29/01/1999 cña liªn Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi, Bé y tÕ, Bé tµi chÝnh. Khi chÝnh s¸ch cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo ®­îc ban hµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng, c¬ s¬ tæ chøc triÓn khai kÞp thêi, n¨m 1999 míi cã 34 tØnh, thµnh phè mua vµ cÊp ®­îc 688.826 thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo, chiÕm 6,5% so víi tæng sè ng­êi nghÌo trong c¶ n­íc, th× ®Õn n¨m 2000 ®· cã 44 tØnh, thµnh phè cÊp ®­îc 1.111.578 thÎ t¨ng 61% so víi n¨m 1999, n©ng tû lÖ sè ng­êi nghÌo ®­îc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ lªn 13,8%. Theo b¸o c¸o cña c¸c ®Þa ph­¬ng ®Õn th¸ng 9/2001 ®· cã 48 tØnh, thµnh phè ®· hoµn thµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho kho¶ng 1.750.000, ng­êi nghÌo t¨ng 57% so víi n¨m 2000, nh­ng míi ®¹t 13% ng­êi nghÌo ®­îc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ so víi tæng sè ng­êi nghÌo theo chuÈn hé nghÌo c«ng bè ngµy 1/11/2000 cña Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi. N¨m 2001 nhiÒu tØnh, thµnh phè ®· më réng diÖn ng­êi nghÌo ®­îc trî cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ nh­ thµnh phè Hµ Néi, TP.Hå ChÝ Minh thùc hiÖn 100%; Phó Yªn, §µ N½ng 80%; Ninh ThuËn, NghÖ An 50%; Hµ T©y 40%; B×nh §Þnh, L©m §ång 36%; vµ nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c ®· tÝch cùc triÓn khai kh¸m ch÷a bÖnh B¶o hiÓm y tÕ t¹i tr¹m y tÕ x·. Tõ kinh nghiÖm thùc hiÖn kh¸m ch÷a bÖnh cho ng­êi nghÌo th«ng qua viÖc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ kh«ng mÖnh gi¸ (thanh to¸n sau, theo kÕt qu¶ kh¸m ch÷a bÖnh cho ng­êi nghÌo) ë mét sè tØnh tr­íc ®©y, trong n¨m 2001, do khã kh¨n vÒ nguån lùc, tû lÖ hé nghÌo cao, mét sè tØnh tr­íc ®©y thùc hiÖn kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ cho ng­êi nghÌo theo giÊy chøng nhËn hé ®ãi nghÌo ®· lùa chän ph­¬ng thøc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ kh«ng mÖnh gi¸ (c¸c tØnh: Phó Yªn, Hoµ B×nh, Thõa Thiªn HuÕ, Qu¶ng TrÞ, Lai Ch©u). Nh×n chung viÖc thùc hiÖn kh¸m ch÷a bÖnh cho ng­êi nghÌo theo ph­¬ng thøc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ n¨m 2001 cã xu h­íng ngµy cµng ph¸t triÓn vµ nhËn ®­îc sù quan t©m cña cÊp uû §¶ng, ChÝnh quyÒn c¸c cÊp ë ®Þa ph­¬ng cïng víi sù phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh cã liªn quan ®­îc ®ång bé h¬n, tuy nhiªn tèc ®é triÓn khai cßn chËm ch­a ®¸p øng ®­îc ®Çy ®ñ nhu cÇu. Qua nh÷ng sè liÖu tr×nh bµy ë trªn cho thÊy, nhiÒu tØnh, thµnh phè ®· nghiªm tóc thùc hiÖn th«ng t­ liªn Bé, triÓn khai sím vµ cè g¾ng ®¹t møc quy ®Þnh lµ ph¸t hµnh thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho 30% sè ng­êi nghÌo nhÊt. Nh­ng hiÖn nay cßn cã 17 tØnh, thµnh phè ®Õn nay vÉn ch­a tæ chøc viÖc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo ®ã lµ: Yªn B¸i, S¬n La, Hoµ B×nh, Qu¶ng Ninh, Thanh Ho¸, Qu¶ng TrÞ, Kh·nh Hoµ, Kon Tum, Lai Ch©u, Long An, §ång Th¸p, An Giang, TiÒn Giang, Trµ Vinh, Sãc Tr¨ng, Kiªn Giang, Tuyªn Quang. (Nguån: T¹p trÝ B¶o hiÓm y tÕ). T×nh h×nh kh¸m ch÷a bÖnh cña ng­êi nghÌo theo chÕ ®é B¶o hiÓm y tÕ: Ng­êi nghÌo cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ ®­îc kh¸m ch÷a bÖnh theo ®óng quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc, b×nh ®¼ng nh­ c¸c ®èi t­îng cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc vµ kh«ng ph¶i thùc hiÖn cïng chi tr¶. MÆc dï mÖnh gi¸ cña thÎ B¶o hiÓm y tÕ ng­êi nghÌo so víi møc ®ãng b×nh qu©n B¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc chØ b»ng 25%, song do quü B¶o hiÓm y tÕ thùc hiÖn theo nguyªn lý: Ng­êi cã møc ®ãng cao gióp ng­êi cã møc ®ãng thÊp, v× vËy ng­êi nghÌo cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ khi kh¸m bÖnh néi tró hay ®iÒu trÞ néi tró ®Òu ®­îc h­ëng thô vµ cung cÊp dÞch vô y tÕ theo bÖnh lý, ngang b»ng gi÷a nh÷ng ng­êi cïng cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ thuéc ®èi t­îng kh¸c khi ®i kh¸m ch÷a bÖnh. Theo sè liÖu thèng kª ch­a ®Çy ®ñ n¨m 2000 cã kho¶ng 600.000 l­ît ng­êi nghÌo kh¸m ch÷a bÖnh ngo¹i tró, b»ng 55% sè thÎ ®· ph¸t hanh, víi chi phÝ trªn 10,7 tû ®ång; b×nh qu©n chi phÝ mét lÇn kh¸m ch÷a bÖnh ngo¹i tró kho¶ng 18.000 ®ång. §· cã 55.000 l­ît ng­êi nghÌo ®Õn ®iÒu trÞ néi tró t¹i c¸c tuyÕn, b»ng kho¶ng 6% sè ng­êi nghÌo cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ, tæng chi phÝ ®· thanh to¸n cho c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh lµ 13,8 tû ®ång, b×nh qu©n chi phÝ mét ®ît ®iÒu trÞ néi tró lµ 250.000 ®ång. Ph©n tÝch sè liÖu thèng kª trªn vµ so s¸nh víi sè liÖu t­¬ng øng cña thÎ B¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc ta dÔ dµng nhËn thÊy: chi phÝ cho mét lÇn kh¸m ch÷a bÖnh ngo¹i tró vµ mét ®ît ®iÒu trÞ néi tró cña ng­êi nghÌo t­¬ng ®­¬ng vµ cã phÇn cao h¬n mét chót so víi chi phÝ b×nh qu©n cña thÎ B¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc, song tû lÖ sè ®ît ®i kh¸m ch÷a bÖnh cña ng­êi nghÌo l¹i thÊp h¬n nhiªu so víi tû lÖ ®i kh¸m ch÷a bÖnh cña thÎ B¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc (B¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc kh¸m ch÷a bÖnh ngo¹i tró 180%, ®iÒu trÞ néi tró lµ 12%). §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch b»ng viÖc: Ng­êi nghÌo thùc sù èm ®au, kh«ng thÓ lµm viÖc ®­îc míi ®i kh¸m ch÷a bÖnh; nhiÒu ng­êi nghÌo ch­a hiÓu ®Çy ®ñ quyÒn lîi cña ng­êi cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ trong nh÷ng n¨m ®Çu; n¬i cung cÊp dÞch vô cßn xa n¬i c­ tró cña ng­êi nghÌo. §Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i hÖ thèng B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam ®· phèi hîp víi ngµnh y tÕ ®Þa ph­¬ng tæ chøc kh¸m ch÷a bÖnh cho ng­êi cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ t¹i tuyÕn y tÕ x· vµ ®· triÓn khai ë 3.292 x· trªn tæng sè gÇn 11.000 x· trong c¶ n­íc. Nh­ vËy bé phËn ng­êi nghÌo cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ ®· ®­îc ch¨m sãc søc kháe ngay tõ tuyÕn c¬ së. §©y lµ m« h×nh mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc ®èi víi c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ cho ng­êi cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ nãi chung, cho ng­êi nghÌo cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ nãi riªng. B¶o hiÓm y tÕ ViÖt N¨m ®ang tiÕp tôc më réng viÖc ®­a c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh vÒ c¸c x·, ph­êng cßn l¹i trong nh÷ng n¨m tíi. Nh÷ng khã kh¨n, tån t¹i trong tæ chøc thùc hiÖn: MÆc dï viÖc thùc hiÖn th«ng t­ 05 ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu, thÓ hiÖn ®­îc sù cè g¾ng rÊt lín cña c¸c cÊp uû §¶ng, ChÝnh quyÒn vµ c¸c ngµnh cã liªn quan ë c¸c ®Þa ph­¬ng, song kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ch­a nh­ mong muèn vµ trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn hÖ thèng B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n v­íng m¾c. HiÖn nay vÉn cßn 17 tØnh, thµnh phè ch­a tæ chøc thùc hiÖn th«ng t­ 05, ®ång thêi mét sè tØnh thùc hiÖn nh­ng tû lÖ rÊt thÊp. Theo th«ng b¸o cña ChÝnh phñ phÇn kinh phÝ ®­îc bè trÝ ®ñ ®Ó mua 4 triÖu thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo mçi n¨m. §Õn nay míi ph¸t hµnh ®­îc trªn 25% sè thÎ theo kÕ ho¹ch, nÕu so s¸nh víi tæng sè ng­êi nghÌo th× sè ng­êi nghÌo ®­îc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ cßn qu¸ thÊp. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ: - Kinh phÝ ®Ó mua thÎ B¶o hiÓm y tÕ lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n ë hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng. ë mét sè tØnh, thµnh phè n¨m 1999 vµ n¨m 2000 kh«ng cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo phÇn lín lµ c¸c tØnh nghÌo, c¸c tØnh khã kh¨n thuéc khu vùc miÒn nói, quü b¶o ®¶m x· héi kh«ng ®ñ chi tiªu cho c¸c yªu cÇu trî cÊp x· héi t¹i ®Þa ph­¬ng nªn kh«ng thÓ cã kinh phÝ ®Ó mua thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo, mét sè ®Þa ph­¬ng ch­a thËt sù quan t©m bè trÝ ®óng møc nguån b¶o ®¶m x· héi ®Ó mua thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo. - ViÖc b×nh xÐt lùa chän ng­êi nghÌo theo quy ®Þnh h­íng dÉn t¹i th«ng t­ 05 lµ c¨n cø vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®­îc nhµ n­íc bè trÝ, song trªn thùc tÕ nhiÒu ®Þa ph­¬ng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, lóng tóng trong viÖc b×nh chän, cã ®Þa ph­¬ng ®Õn nay vÉn ch­a lËp ®­îc danh s¸ch ng­êi nghÌo ®Ó cÊp thÎ lÇn ®Çu; cã nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh«ng thÓ ®­a ra b×nh xÐt c«ng khai, mµ ph¶i ph©n bæ chØ tiªu cho huyÖn, huyÖn ph©n bæ cho x·, x· chØ chän trong mçi hé ng­êi nghÌo 1 ®Õn 2 ng­êi th­êng cã s½n bÖnh ®Ó ®­a vµo danh s¸ch cÊp thÎ. Cã ®Þa ph­¬ng chän 30% sè nghÌo nhÊt trong tØnh ®Ó cÊp thÎ cho ng­êi nghÌo cña nh÷ng x· nµy; cã ®Þa ph­¬ng ghi chó bªn c¹nh danh s¸ch cÊp thÎ c¸c lo¹i bÖnh cña tõng ng­êi; cã ®Þa ph­¬ng chØ cÊp thÎ cho nh÷ng ng­êi bÞ tµn tËt, ng­êi giµ yÕu kh«ng n¬i n­¬ng tùa ®ang ®­îc nu«i d­ìng trong c¸c trung t©m b¶o trî x· héi; cã ®Þa ph­¬ng do b×nh chän kh«ng chÝnh x¸c nªn khi nhËn thÎ B¶o hiÓm y tÕ vÒ kh«ng gi¸m ph¸t cho ng­êi nghÌo, ph¶i mang tr¶ l¹i c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ. ViÖc b×nh chän ®­îc 30% sè ng­êi nghÌo nhÊt trong sè ng­êi nghÌo kh«ng cã c¸c tiªu thøc cô thÓ lµ mét khã kh¨n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nh­ trªn, ¶nh h­ëng lín ®Õn tèc ®é vµ sè l­îng ph¸t hµnh thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo. ë ®©y còng cÇn nãi thªm cã hµng chôc tØnh, thµnh phè ®· bè trÝ kinh phÝ vµ giao kÕ ho¹ch cho c¸c ngµnh chøc n¨ng tæ chøc thùc hiÖn, song v× khã kh¨n trong viÖc lùa chän ®èi t­îng cÊp thÎ nªn ®· kh«ng ®¹t kÕ ho¹ch vµ ph¶i tr¶ l¹i tiÒn cho Ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng. - NhËn thøc cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng t¹i ®Þa ph­¬ng ch­a thËt ®ång nhÊt ®èi víi ph­¬ng thøc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo. Cã ®Þa ph­¬ng tÝnh to¸n vµ cho r»ng cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo cÇn kho¶n kinh phÝ lín, trong khi ®ã cÊp sæ kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ cho ng­êi nghÌo kh«ng cÇn kinh phÝ hoÆc chØ cÇn kho¶n kinh phÝ kh«ng lín ®Ó cÊp th¼ng cho c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ lùa chän ph­¬ng thøc nµo ®Ó ng­êi nghÌo ®­îc h­ëng ®Çy ®ñ quyÒn lîi khi kh¸m ch÷a bÖnh tõ y tÕ c¬ së ®Õn c¸c bÖnh viÖn Trung ­¬ng, bÖnh viÖn ngoµi ®Þa bµn c­ tró còng cÇn ph¶i nãi viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh h­íng dÉn cña Trung ­¬ng vÒ lÜnh vùc nµy ë mét sè ®Þa ph­¬ng còng cßn ch­a thËt nghiªm tóc. b. C¬ quan B¶o hiÓm y tÕ. b1. HÖ thèng qu¶n lü B¶o hiÓm y tÕ. Theo ®iÒu 5 NghÞ ®Þnh 58/1998/N§-CP ngµy 13/08/1998 cña ChÝnh phñ th× c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam ®­îc tæ chøc theo hÖ thèng däc vµ qu¶n lý thèng nhÊt tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. §iÒu nµy ®­îc biÓu hiÖn: - ë Trung ­¬ng: B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam trùc thuéc Bé y tÕ. - ë cÊp tØnh: B¶o hiÓm y tÕ tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng vµ B¶o hiÓm y tÕ ngµnh trùc thuéc thuéc B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam. - ë cÊp huyÖn, quËn, thµnh phè, thÞ x· thuéc tØnh tæ chøc chi nh¸nh B¶o hiÓm y tÕ trùc thuéc B¶o hiÓm y tÕ tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng. Ngoµi ra B¶o hiÓm y tÕ cßn ®­îc Nhµ n­íc cÊp kinh phÝ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt; ®­îc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m b¶o tån vµ t¨ng tr­ëng quü B¶o hiÓm y tÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §ång thêi ChÝnh phñ giao cho Bé y tÕ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ B¶o hiÓm y tÕ. Néi dung cña c«ng t¸c qu¶n lý bao gåm: - X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ B¶o hiÓm y tÕ tr×nh cÊp trªn ban hµnh hoÆc ban hµnh theo thÈm quyÒn. - Phèi hîp víi Bé tµi chÝnh vµ Chñ tÞch Uû Ban Nh©n D©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng h­íng dÉn thùc hiÖn B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn. - H­íng dÉn kiÓm tra, thanh tra viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ B¶o hiÓm y tÕ. B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam cã nhiÖm vô, quyÒn h¹n: tæ chøc, triÓn khai thùc hiÖn ®iÒu lÖ B¶o hiÓm y tª; qu¶n lý thu chi quü B¶o hiÓm y tÕ trong c¶ n­íc: ®Ò xuÊt c¸c ph­¬ng ¸n b¶o toµn, t¨ng tr­ëng quü B¶o hiÓm y tÕ vµ tæ chøc thùc hiÖn sau khi ®­îc phª duyÖt; in Ên, ph¸t hµnh vµ qu¶n lý thÎ B¶o hiÓm y tÕ; qu¶n lý tæ chøc c¸n bé c«ng chøc, lao ®éng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt trong toµn hÖ thèng c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. C¬ quan qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam lµ héi ®ång qu¶n lý B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam, c¬ quan nµy cã nhiÖm vô, quyÒn h¹n: chØ ®¹o, gi¸m s¸t, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn qu¶n lý thu chi quü B¶o hiÓm y tÕ; phª duyÖt ph­¬ng ¸n ®iÒu hoµ quü B¶o hiÓm y tÕ trong toµn hÖ thèng; quyÕt ®Þnh c¸c biÖn ph¸p b¶o toµn vµ quyÕt to¸n hµng n¨m cña B¶o hiÓm y tÕ; phª duyÖt ph­¬ng ¸n duyÖt tæ chøc, ®Ò nghÞ t¸ch, nhËp gi¶i thÓ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®Ò nghÞ bæ nhiÖm miÔm nhiÖm Tæng Gi¸m §èc B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam. Cã thÓ nãi víi hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý B¶o hiÓm y tÕ nãi trªn ®· ®em l¹i nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong viÖc qu¶n lý c¶ hÖ thèng ch¨m sãc søc khoÎ cña nh©n d©n. Nh­ng bªn c¹nh ®ã cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ó nh­: viÖc h­íng dÉn thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ B¶o hiÓm y tÕ cßn nhiÒu lóng tóng, vÝ dô nh­ viÖc quy ®Þnh hé nghÌo ®­îc cÊp thÎ B¶o hiÓm y tÕ... §iÒu nµy dÉn ®Õn bá xãt ®èi t­îng lÏ ra ®­îc h­ëng, do ®ã g©y bÊt b×nh trong nh©n d©n. Bªn c¹nh ®ã B¶o hiÓm y tÕ ®· phèi hîp víi nhiÒu bÖnh viÖn ë mét sè thµnh phè lín ®Ó triÓn khai, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh trong kh¸m ch÷a bÖnh, thanh to¸n chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh cho bÖnh nh©n B¶o hiÓm y tÕ víi môc tiªu nhanh trãng, thuËn tiÖn ®óng quy ®Þnh t¹o ra sù chuyÓn biÕn trong phong c¸ch phôc vô. b2. §éi ngò c¸n bé qu¶n lý. §éi ngò c¸n bé qu¶n lý B¶o hiÓm y tÕ lµ ng­êi trùc tiÕp ®iÒu hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch B¶o hiÓm y tÕ. Do vËy nã cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù nghiÖp B¶o hiÓm y tÕ ë n­íc ta. Trong nh÷ng n¨m qua ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cña B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam mÆc dï h¬n 70% tèt nghiÖp §¹i häc, trong sè nµy sè tèt nghiÖp ®óng chuyªn ngµnh lµ Ýt. Do vËy nã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô trong B¶o hiÓm y tÕ còng nh­ viÖc qu¶n lý tµi chÝn B¶o hiÓm y tÕ. MÆt kh¸c do sù ¶nh h­ëng cña c¬ chÕ cò nªn mét sè chÝnh s¸ch trong qu¸ tr×nh triÓn khai cßn chËm. §iÒu nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi tham gia. H¬n n÷a ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ë c¸c tØnh miÒn nói, vïng cao hÇu nh­ lµ thiÕu vÒ mÆt sè l­îng vµ yÕu vÒ mÆt chÊt l­îng trong viÖc lµm c«ng t¸c qu¶n lý. Víi chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng lµ ­u tiªn ®µo t¹o c¸n bé cho c¸c tØnh miÒn nói vïng cao. Nh­ng khi tèt nghiÖp xong hÇu nh­ sinh viªn ®Òu muèn ë c¸c tØnh, thµnh phè lín h¬n lµ vÒ l¹i tØnh m×nh. Bëi v× khi vÒ tØnh m×nh ch­a ch¾c hä ®· xin ®­îc viÖc lam, còng nh­ kh«ng ®­îc träng dông. Ngoµi ra c¸c tiªu cùc trong qu¸ tr×nh qu¶n lý, còng nh­ trong qu¸ tr×nh tuyÓn dông nh©n viªn còng ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c tuyÓn chän ®éi ngò phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý. Ngoµi ra c«ng t¸c tæ chøc ®éi ngò gi¸m ®Þnh chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh B¶o hiÓm y tÕ t¹i nhiÒu c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh cßn ch­a hîp lý vµ kh«ng ®óng chuyªn m«n do thiÕu c¸n bé, còng nh­ n¨ng lùc chuyªn m«ng kh«ng ®¸p øng ®­îc nhiªm vô ®Æt ra trong thêi kú ®æi míi hiÖn nay. §iÒu nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi bÖnh cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ mçi khi cÇn ®Õn sù can thiÖp cña c¸n bé B¶o hiÓm y tÕ. TÊt c¶ nh÷ng tån t¹i nãi trªn ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc cho ngµnh B¶o hiÓm y tÕ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh. c. Nguån quü B¶o hiÓm y tÕ. Còng nh­ bÊt kú mét lo¹i h×nh B¶o hiÓm kh¸c ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc th× ph¶i cã nguån quü do c¸c bªn tham gia ®ãng gãp. Víi môc ®Ých nh©n ®¹o, kh«ng ®Æt môc ®Ých kinh doanh lªn hµng ®Çu, quü B¶o hiÓm y tÕ ®­îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ ba nguån chÝnh lµ: do ng­êi sö dông lao ®éng, ng­êi lao ®éng vµ ng­êi cã nhu cÇu tham gia B¶o hiÓm ®ãng gãp theo nh÷ng tû lÖ, møc nhÊt ®Þnh do Nhµ n­íc quy ®Þnh, do B¶o hiÓm y tÕ tÝnh møc phÝ (víi ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn). Ngoµi ra nguån quü cßn ®­îc sù hç trî tõ Ng©n s¸ch Nhµ n­íc còng nh­ kÕt qu¶ ®Çu t­ mang l¹i. Quü B¶o hiÓm y tÕ víi ®Æc ®iÓm lµ quü ng¾n h¹n ®iÒu nµy thÓ hiÖn râ nhÊt víi ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn cø sau 1 n¨m hoÆc 6 th¸ng th× ng­êi tham gia ph¶i ®ãng phÝ mét lÇn, ®ång thêi viÖc chi tr¶ cho ng­êi tham gia còng th­êng xuyªn ®­îc thùc hiÖn trong n¨m. Do vËy viÖc ®¶m b¶o c©n ®èi thu chi cho nguån quü nãi chung, nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng lµ thùc sù cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn B¶o hiÓm y tÕ ë n­íc ta viÖc qu¶n lý thu chi nguån quü B¶o hiÓm y tÕ nãi chung, nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn quan träng. §iÒu nµy ®­îc biÓu hiÖn: c1. T×nh tr¹ng thu: N¨m ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 Tæng thu tù nguyÖn (triÖu) 48688 58780 62998 66876 Tængthu chung (triÖu) 499700 585397 661494 943800 Tû lÖ so víi tæng (%) 9,74 10,04 9,52 7,08 Tèc ®é t¨ng qua c¸c n¨m (%) - 20,73 7,17 6,15 (Nguån: sè liÖu m«n häc chuyªn ®Ò Kinh tÕ B¶o hiÓm -T¹p trÝ B¶o hiÓm y tÕ). Qua b¶ng sè liÖu trªn ta cã nhËn xÐt sau: VÒ c¬ b¶n tæng thu B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn lu«n t¨ng qua c¸c n¨m vÒ sè tuyÖt ®èi. §iÒu nµy biÓu hiÖn xu h­íng t¨ng tr­ëng cña nguån quü. MÆt kh¸c qua b¶ng trªn còng cho thÊy thu B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn so víi tæng thu qua c¸c n¨m cã xu h­íng gi¶m, ®iÒu nµy biÓu hiÖn kh¶ n¨ng triÓn khai ho¹t ®éng B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn ë n­íc ta trong thêi gian qua tuy cã t¨ng nh­ng chËm. Do vËy ®Æt ra vÊn ®Ò lµ ph¶i lµm sao t¨ng nhanh ®­îc ®èi t­îng tham gia. Ngoµi ra qua b¶ng còng cho thÊy tû lÖ t¨ng cña nguån thu B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn cã xu h­íng gi¶m qua c¸c n¨m. c2. T×nh tr¹ng chi cña quü trong thêi gian qua. ViÖc chi cña quü B¶o hiÓm y tÕ nãi chung còng nh­ nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng hiÖn nay ®­îc thùc hiÖn theo NghÞ ®Þnh 58/1998/N§-CP ngµy 13/08/1998 cña ChÝnh phñ. Cô thÓ ®­îc chi tr¶ cho nh÷ng néi dung sau: + Chi tr¶ chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh cho ng­êi cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn theo quy ®Þnh còng nh­ møc tham gia ghi trong thÎ B¶o hiÓm y tÕ. + Chi cho c¸c ®¹i lý thu ph¸t hµnh thÎ B¶o hiÓm y tÕ. + Chi qu¶n lý th­êng xuyªn cña c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ. Trong thêi gian qua viÖc chi tr¶ cña nh¸nh tù nguyÖn vÒ c¬ b¶n ®· ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi cho ng­êi tham gia vµ cã l·i. T×nh h×nh nµy ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ qua b¶ng sè liÖu sau: N¨m ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 Chi (triÖu) 44663 54634 56510 62434 Tèc ®é t¨ng (%) - 22,32 3,43 10,48 Chi/thu 91,73 92,94 89,70 93,36 (Nguån: T¹p chÝ B¶o hiÓm y tÕ - M«n häc chuyªn ®Ò kinh tÕ b¶o hiÓm). NhËn xÐt: Tæng chi qua c¸c n¨m cã xu h­íng t¨ng ®iÒu nµy chøng tá ng­êi d©n tham gia B¶o hiÓm y tÕ ®· thÊy ®­îc lîi Ých cña viÖc tham gia lo¹i h×nh nµy. Do ®ã hä ®i kh¸m ch÷a bÖnh nhiÒu h¬n, lµm cho chi phÝ t¨ng. Còng qua biÓu cho thÊy trong nh÷ng n¨m qua ta ®· thùc hiÖn ®­îc nguyªn t¾c c©n b»ng thu chi vµ cã l·i. d. C¬ së kh¸m ch÷a bÖnh. Thêi gian qua, c¸c c¬ së kh¸m, ch÷a bÖnh trªn toµn quèc ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch vÒ B¶o hiÓm y tÕ, ®¶m b¶o ngµy mét tèt h¬n vÒ quyÒn lîi cña ng­êi tham gia, kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ vµ ch¨m sãc søc khoÎ cho nh©n d©n. Cô thÓ thùc tr¹ng ®ã nh­ sau: Theo sè liÖu thèng kª cña B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam cho thÊy, sè ng­êi tham gia B¶o hiÓm y tÕ t¨ng trong nh÷ng n¨m qua vµ chñ yÕu tËp trung t¹i c¸c thµnh phè lín, c¸c khu c«ng nghiÖp nh­: Hµ Néi, Tp.Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng, §ång Nai... §iÒu nµy dÉn ®Õn sè bÖnh nh©n ®Õn kh¸m ch÷a bÖnh t¹i c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh ngµy cµng nhiÒu. Do ®ã t¹o nªn g¸nh nÆng cho c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh trong viÖc ®ãn tiÕp còng nh­ ®iÒu trÞ cho bÖnh nh©n cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ. Tuy gÆp khã kh¨n nh­ vËy, nh­ng nhiÒu n¬i ®· thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh víi tinh thÇn "Kh¸m cho hÕt bÖnh nh©n, chø kh«ng hÕt giê" víi lßng tù gi¸c, nhiÖt t×nh, cã chÊt l­îng, lu«n ®¶m b¶o ®ñ thuèc cho ng­êi bÖnh. Ng­êi bªnh ®­îc t­ vÊn chØ lµm c¸c xÐt nghiÖm thËt cÇn thiÕt, ®­îc sö dông thuèc hîp lý, an toµn, song vÉn ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ hiªu qu¶ ch÷a trÞ. §Õn phßng kh¸m ng­êi bÖnh ®­îc ®ãn tiÕp, h­íng dÉn chu ®¸o, ®­îc gi¶i thÝch cÆn kÏ, ®Çy ®ñ vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm y tÕ. §iÒu nµy ®· gãp phÇn n©ng cao uy tÝn cña chÝnh s¸ch B¶o hiÓm y tÕ. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®­îc ®ã cßn tån t¹i nh÷ng mÆt g©y mÊt uy tÝn cho B¶o hiÓm y tÕ nh­ mét sè bÖnh viÖn do c¬ së vËt chÊt cßn h¹n chÕ nªn bÖnh nh©n cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ ®Õn kh¸m ch÷a bÖnh kh«ng cã chç ngåi chê hoÆc ngåi chë trong ®iÒu kiÖn nãng bøc, chËt chéi t¹o cho hä c¶m gi¸c khã chÞu. Ngoµi ra gi÷a c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ vµ c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh ch­a cã sù phèi hîp chÆt chÏ trong viÖc kiÓm tra thÎ B¶o hiÓm y tÕ vµ vµo sæ theo dâi, do vËy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chång chÐo c«ng viªc ng­êi bÖnh cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ khi ®Õn kh¸m ch÷a bÖnh vÉn ph¶i tr¶i qua nhiÒu kh©u kiÓm tra thÎ vµ vµo sæ theo dâi. T¹i khu vùc ®ãn tiÕp, bÖnh nh©n ph¶i xuÊt tr×nh thÎ víi bé phËn th­êng trùc tiÕp nhËn, vµo sæ theo dâi cña bÖnh nh©n vµ cña c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ. Sau ®ã ng­êi bÖnh l¹i ph¶i lµm c¸c thñ tôc t­¬ng tù t¹i c¸c phßng kh¸c. T¹i nhiÒu c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh cã bÖnh nh©n ph¶i chë ®îi ®Ó vµo sæ tíi bèn lÇn míi ®­îc lÜnh thuèc vÒ ®iÒu trÞ ngo¹i tró, vµ cßn nhiÒu thñ tôc kh¸c n÷a g©y phiÒn hµ cho bÖnh nh©n cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ khi hä ®Õn kh¸m ch÷a bÖnh. MÆt kh¸c nguyªn nh©n g©y ra khã kh¨n phiÒn hµ cßn do chÝnh lçi tõ phÝa ®¬n vÞ hay c¸ nh©n tham gia B¶o hiÓm y tÕ g©y nªn. + VÒ phÝa c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh: MÆc dï Bé y tÕ cã quy ®Þnh vÒ gi¸ c¸c dÞch vô y tÕ, nh­ng mét sè BÖnh viÖn vÉn thu thªm tiÒn cña bÖnh nh©n cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ; kh«ng Ýt bÖnh nh©n hiÓu sai gi¸ trÇn ®ît ®iÒu trÞ néi tró B¶o hiÓm y tÕ lµ møc quy ®Þnh cho tõng bÖnh nh©n riªn lÎ (thùc tÕ ®©y lµ møc thanh to¸n tèi ®a cña B¶o hiÓm y tÕ víi bÖnh nh©n trong kú quyÕt to¸n tÝnh trªn tæng sè bÖnh nh©n néi tró ra viÖn) nªn khi ®iÒu trÞ tíi møc trÇn th× cho bÖnh nh©n ra viÖn råi l¹i cho bÖnh nh©n vµo viÖn l¹i, hoÆc gi¶i thÝch kh«ng ®óng ®Ó yªu cÇu bÖnh nh©n ph¶i tù tóc vµo cuèi ®ît ®iÒu trÞ khi chi phÝ ®· xÊp xØ trÇn; mét sè bÖnh viÖn y häc d©n téc cßn quy ®Þnh cho bÖnh nh©n chØ n»m mét sè ngµy nhÊt ®Þnh, muèn ®iÒu trÞ tiÕp bÖnh nh©n ph¶i xin l¹i giÊy chuyÓn viÖn. Cã bÖnh viÖn giíi thiÖu bÖnh nh©n lªn tuyÕn trªn kh«ng ®óng thñ tôc quy ®Þnh, kh«ng ®óng tuyÕn chuyªn m«n kü thuËt, lµm cho ng­êi bÖnh bÞ thiÖt thßi khi thanh to¸n theo chÕ ®é B¶o hiÓm y tÕ; bÖnh nh©n rÊt khã hoÆc kh«ng xin ®­îc giÊy giíi thiÖu ®Ó chuyÓn lªn tuyÕn trªn ®iÒu trÞ, do bÖnh viÖn tuyÕn d­íi muèn gi÷ bÖnh nh©n; mét sè bÖnh viÖn kh«ng ®¶m b¶o ®ñ thuèc, bÖnh nh©n ph¶i mua thuèc ngoµi. Sau ®©y lµ t×nh h×nh sö dông thuèc cho bÖnh nh©n B¶o hiÓm y tÕ nãi chung vµ bÖnh nh©n nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng: Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t t×nh h×nh sö dông thuèc cho bÖnh nh©n B¶o hiÓm y tÕ trong quü II/1998 t¹i mét bÖnh viÖn Trung ­¬ng cho thÊy trong tæng sè 4.946 ®¬n thuèc ngo¹i tró ®­îc kª cho ng­êi bÖnh cã b¶o hiÓm y tÕ víi 368 tªn thuèc th× cã tíi 336 thuèc nhËp ngo¹i chiÕm 91,3% KÕt qu¶ kh¶o s¸t 4.946 ®¬n thuèc ngo¹i tró nãi trªn cho thÊy thuèc ngo¹i nhËp cßn chiÕm kû lôc vÓ thuèc ®­îc kª ®¬n nhiÒu nhÊt, thuèc ®­îc sö dông víi sè l­îng nhiÒu nhÊt vµ ®Æc biÖt, hiÖn t­îng chØ ®Þnh thuèc cho bÖnh nh©n nãi chung, bÖnh nh©n cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ nãi riªng theo h­íng dÉn cña tr×nh d­îc viªn c¸c h·ng d­îc phÈm n­íc ngoµi ®· trë nªn phæ biÕn. §iÒu nµy dÉn ®Õn sù t¨ng m¹nh trong chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh mµ lÏ ra dïng thuèc trong n­íc s¶n xuÊt cïng lo¹i sÏ tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu. Mét thùc tr¹ng kh¸c n÷a lµm t¨ng chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh lµ t×nh tr¹ng sö dông thuèc kh«ng hîp lý, mÊt an toµn, g©y l·ng phÝ, hiÖn t­îng kª qu¸ nhiÒu lo¹i thuèc, kª biÖt d­îc ®¾t tiÒn ®ang vÉn phæ biÕn trong c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh hiÖn nay. Còng theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t trªn ®©y c¸c lo¹i thuèc th­êng ®­îc kª tËp trung vµo ba nhãm sau: + Nhãm 1: C¸c lo¹i Vitamin ChiÕm 86,3%. + Nhãm 2: Nhãm an thÇn, gi¶m ®au, hä sèt chiÕm 55,5%. + Nhãm 3: Nhãm kh·ng sinh chiÕm 51,53%. T×nh tr¹ng sö dông lan trµn thuèc kh¸nh sinh trong ®iÒu trÞ cho ng­êi bÖnh nãi chung ng­êi cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn nãi riªng lµ biÓu hiÖn râ nÐt cña viÖc sö dông thuèc ch­a an toµn, kh«ng hîp lý. Theo kh¶o s¸t t×nh h×nh sö dông thuèc ë ViÖt nam n¨m 1999 th× tû lÖ sö dông thuèc kh¸ng sinh trong ®iÒu trÞ néi tró lµ 80%, ngo¹i tró lµ 60% trong khi ®ã chØ cã 12% bÖnh nh©n thùc hiÖn kh¸nh sinh ®å. KÕt qu¶ kh¶o s¸t 444 ®¬n thuèc ngo¹i tró t¹i bÖnh viÖn cho thÊy 69% sè ®¬n thuèc ®­îc kª lµ kh¸ng sinh, trong ®ã ®¬n thuèc cã 1 kh¸ng sinh lµ 231 ®¬n, chiÕm 52%; ®¬n thuèc cã 2 kh¸ng sinh lµ 60, chiÕm 14%, ®¬n thuèc cã 3 kh¸ng sinh lµ 13, chiÕm 3%. So víi chØ sè cña WHO lµ: kh¸ng sinh chØ chiÕm tõ 20 - 30% trong ®¬n thuèc th× ®©y lµ mét chØ sè kh¸ cao thÓ hiÖn sù l¹m dông kh¸ng sinh qu¸ møc trong ®iÒu trÞ. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ c¨n cø vµo danh môc thuèc theo quy ®Þnh cña Bé y tÕ ®Ó thanh to¸n chi phÝ tiÒn thuèc sö dông cho ng­êi bÖnh cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ. Tuy nhiªn trong thùc tÕ ®iÒu trÞ c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh kª ®¬n thuèc kh«ng cã trong danh môc theo quy ®Þnh trªn lµ rÊt phæ biÕn, viÖc nµy kh«ng nh÷ng g©y khã kh¨n cho viÖc gi¸m ®Þnh chi phÝ ®Ó thanh to¸n, quyÕt to¸n gi÷a c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ vµ c¸c bÖnh viÖn, mµ cßn lµm ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi tham gia khi bÞ c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ tõ chèi thanh to¸n nh÷ng chi phÝ kh«ng ®óng quy ®Þnh nµy. Ngoµi ra t×nh tr¹ng kª ®¬n thuèc kh«ng c«ng b»ng gi÷a ng­êi tham gia B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn víi c¸c ®èi t­îng kh¸m ch÷a bÖnh kh¸c vÉn cßn tån t¹i. §iÒu nµy ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn uy tÝn cña B¶o hiÓm y tÕ. VÒ c¬ së vËt chÊt phôc vô cho c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh. HiÖn nay c¬ së vËt chÊt trang bÞ trong c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh ®· tèt h¬n nhiÒu so víi 10 n¨m vÒ tr­íc. Nh­ng nh×n chung vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh cña nh©n d©n nãi chung vµ cña nh÷ng ng­êi cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ nãi riªng. §Æc biÖt viÖc trang bÞ c¬ së vËt chÊt cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c vïng. ë c¸c thµnh phè lín vµ vïng §ång B»ng ®­îc trang bÞ c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i h¬n, cßn ng­îc l¹i nh÷ng vïng xa x«i tØnh miÒn nói th­êng c¬ së vËt chÊt lµ l¹c hËu, thËm chÝ lµ sù sö dông l¹i cña c¸c tØnh miÒn xu«i thµnh phè lín. §iÒu nµy g©y ra sù mÊt c«ng b»ng trong c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ cña ng­êi d©n gi÷a c¸c vïng vµ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc më réng ®èi t­îng tham gia B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn. ViÖc ®Çu t­ cho y tÕ trong nh÷ng n¨m qua cña Ng©n s¸ch ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: §¬n vÞ: tû ®ång N¨m 1998 1999 2000 §Çu t­ 4.297 3.931 3.978 Nguån: T¹p trÝ B¶o hiÓm y tÕ. Qua sè liÖu trªn cho thÊy viÖc Nhµ n­íc ®Çu t­ cho Y tÕ lµ kh¸ lín. Nh­ng do thiÕt bÞ, m¸y mãc phôc vô cho c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh lµ rÊt ®¾t. Do vËy bªn c¹nh viÖc ®Ò nghÞ Nhµ n­íc t¨ng c­êng ®Çu t­ tõ Ng©n s¸ch, viÖc t×m kiÕm c¸c nguån kinh phÝ ®a d¹ng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Theo em viÖc c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh lµm tèt c«ng t¸c cña m×nh sÏ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng gióp cho viÖc ph¸t triÓn lo¹i h×nh B¶o hiÒm y tÕ nãi chung vµ nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng. Bëi v× khi nh÷ng ng­êi tham gia B¶o hiÓm y tÕ ®­îc phôc vô c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh tèt th× nã sÏ g©y ra "hiÖu øng lan truyÒn" tõ ®ã sÏ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn c¸c ®èi t­îng ch­a tham gia, hay ®ang l­ìng lù trong viÖc quyÕt ®Þnh tham gia hay kh«ng? tõ ®ã më réng ®­îc ®èi t­îng tham gia vµ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c c«ng t¸c x· héi ho¸ trong viÖc ch¨m sãc søc khÎo cho nh©n d©n ta. PhÇn III: C¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn lo¹i h×nh B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn ë n­íc ta hiÖn nay. I. më réng ®èi t­îng tham gia. 1. T¨ng nhanh ®èi t­îng tham gia: Do ®Æc thï còng nh­ ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®«ng B¶o hiÓm lµ thùc hiÖn nguyªn t¾c sè lín, B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn còng vËy. Do ®ã ®Ó ph¸t triÓn lo¹i h×nh nµy ®ßi hái ph¶i kh«ng ngõng t¨ng nhanh ®èi t­îng tham gia trong qóa tr×nh ph¸t triÓn lo¹i h×nh, lµm ®­îc ®iÒu nµy sÏ gióp cho nguån quü B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn sÏ t¨ng tr­ëng nhanh vµ ®¶m b¶o ch¨m sãc tèt søc khoÎ cña ng­êi tham gia. 2. N©ng cao quyÒn lîi cña ng­êi tham gia: T©m lý cña ng­êi tham gia lµ lu«n lu«n mong muèn ®­îc h­ëng dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh tèt nhÊt khi hä kh«ng may gÆp rñi ro vÒ bÖnh tËt, ®iÒu nµy ®Æc biÖt ®óng víi ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn. Do vËy ®Ó cã thÓ thuyÕt phôc còng nh­ më réng ®­îc ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn, th× c«ng t¸c ®¶m b¶o còng nh­ n©ng cao quyÒn lîi cña ng­êi tham gia lµ ®Æc biÖt quan träng. 3. Gi¸o dôc ý thøc cña ng­êi tham gia th«ng qua tuyªn truyÒn. PhÇn lín ng­êi d©n ë n­íc ta trong thùc tÕ vÉn ch­a hiÒu ®­îc ®Çy ®ñ vÒ lîi Ých khi tham gia B¶o hiÓm y tÕ. Do vËy nªn ch¨ng B¶o hiÓm y tÕ còng nh­ c¸c c¬ së y tÕ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tuyªn truyÒn sau: + Chó träng tíi c«ng t¸c tuyªn truyÒn, h­íng dÉn gi¶i thÝch trùc tiÕp t¹i c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh, g¾n liÒn víi chñ tr­¬ng thùc hiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh trong kh¸m ch÷a bÖnh B¶o hiÓm y tÕ. + Lµm b¶ng chØ dÉn, ¸p phÝch, tranh cæ ®éng B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn. + Phèi hîp víi bÖnh viÖn, to¹ ®µm víi B¸c sÜ, bÖnh nh©n, ph¸t tµi liÖu tuyªn truyÒn tê gÊp th«ng b¸o quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm khi kh¸m ch÷a bÖnh. + Tuyªn truyÒn qua c¸c b¨ng h×nh t¹i phßng chê kh¸m bÖnh, b¨ng ghi ©m qua hÖ thèng loa phãng thanh trong bÖnh viÖn. + TriÓn khai thùc hiÖn c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn ®i vµo chiÒu s©u th«ng qua hÖ thèng Tuyªn gi¸o c¸c cÊp ®Ó tõ ®ã Tuyªn gi¸o c¸c cÊp chØ ®¹o quÇn chóng thùc hiÖn tèt chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch B¶o hiÓm y tÕ. + Hîp t¸c chÆt chÏ víi hÖ thèng th«ng c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng ë ®Þa ph­¬ng, ngµnh x©y dùng ®éi ngò c«ng t¸c viªn tÝch cùc cho c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn, cã chÕ ®é thï lao ®«ng viªn hîp lý, ®Ó khuyÕn khÝch kÞp thêi nh÷ng céng t¸c viªn, th«ng tin viªn tÝch cùc ®· thùc hiªn cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ B¶o hiÓm y tÕ nãi chung nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng. + C¬ quan B¶o hiÓm y tÕ cã kÕ ho¹ch tuyªn truyÒn cô thÓ theo yªu cÇu, nhiÖm vô tõng giai ®o¹n vµ cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi tµi liÖu th«ng tin tuyªn truyÒn cho c¸c b¸o trÝ ë ®Þa ph­¬ng ®Ó tæ chøc tèt c¸c ch­¬ng tr×nh, chuyªn môc tuyªn truyÒn th­êng xuyªn liªn tôc. + TiÕp tôc sö dông c¸c t¸c phÈm tranh cæ ®éng B¶o hiÓm y tÕ do B¶o hiÓm y tÕ ViÖt Nam chän göi, mçi tØnh dùng tèi thiÓu hai pan« lín t¹i c¸c trung t©m ®«ng d©n c­, sö dông in trªn c¸c tê r¬i, tê gÊp vµ c¸c Ên phÈm truyÒn th«ng phï hîp kh¸c. + Chñ ®éng h¬n trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn B¶o hiÓm y tÕ víi ®èi t­îng Häc sinh - Sinh viªn, ®i ®«i víi nã lµ ch÷ng minh lîi Ých, tÝnh chÊt ­u viÖt nh©n ®¹o cña B¶o hiÓm y tÕ Häc sinh - Sinh viªn. + ThiÕt lËp m¹ng l­íi th«ng tin tuyªn truyÒn trong toµn ngµnh; thùc hiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o, tËp huÊn nghiÖp vô, ph­¬ng ph¸p tæ chøc, trang bÞ kü n¨ng truyÒn th«ng cho c¸n bé th«ng tin tuyªn truyÒn vµ c¸n bé lµm nghiÖp vô khai th¸c. II. C¬ së kh¸m ch÷a bÖnh. 1. N©ng cao chÊt l­îng phôc vô: Víi c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh nªn ch¨ng nªn thùc hiªn c¸c biÖn ph¸p c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, c¶i tiÕn quy tr×nh kh¸m ch÷a bÖnh ®èi víi ng­êi cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ, gi¶m bít mäi thñ tôc g©y phiÒn hµ cho ng­êi bÖnh, ®ãn tiÕp ng­êi bªnh víi tinh thÇn niÒm në, t©n t×nh ch¨m sãc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn khi ®i kh¸m ch÷a bÖnh, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a ®èi t­îng tham gia tù nguyÖn víi c¸c ®èi t­îng kh¸c khi kh¸m ch÷a bÖnh. Ngoµi ra theo em viÖc n©ng cao gi¸o dôc y ®øc cho ng­êi thÇy thuèc còng lµ viÖc n©ng cao chÊt l­îng kh¸m ch÷a bÖnh ë c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh. 2. N©ng cÊp c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô ng­êi kh¸m ch÷a bÖnh B¶o hiÓm y tÕ. §Ó ch¨m sãc tèt søc khoÎ cña nh©n d©n, ta kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc vai trß cña c¬ së vËt chÊt kh¸m ch÷a bÖnh. Do vËy nªn ch¨ng Nhµ n­íc nªn cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ nhiÒu h¬n n÷a ®Ó phôc vô cho viÖc, x©y dùng c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh ®Ó ®¸p øng tèt nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh ngµy cµng t¨ng cña nh©n d©n nãi chung, nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng, cô thÓ: c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh nªn x¾p xÕp khu vùc ®ãn tiÕp, thu tiÒn, ph¸t thuèc, bè trÝ phßng chê cho bÖnh nh©n, còng nh­ ®¶m b¶o ®­îc sè gi­êng bÖnh phôc vô tèt nhÊt nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh. 3. Sö dông danh môc thuèc linh ho¹t vµ theo quy ®Þnh cua Nhµ n­íc. Nªn ch¨ng Nhµ n­íc cã c¸c chÝnh s¸ch sau ®Ó kiÓm so¸t ®­îc l­îng thuèc phôc vô cho viÖc kh¸m ch÷a bÖnh B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn: + Thèng nhÊt viÖc thùc hiÖn danh môc thuèc dïng cho bÖnh nh©n cã thÎ B¶o hiÓm y tÕ nãi chung vµ nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng. + Cã chÝnh s¸ch kiÓm so¸t ®­îc nguån cung øng thuèc vµ thèng nhÊt qu¶n lý gi¸ thuèc nh­ ®a sè c¸c quèc gia trªn ThÕ giíi, kÓ c¶ c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn. + T¨ng c­êng h¬n n÷a c«ng t¸c gi¸o dôc y ®øc vµ cung cÊp cho ®éi ngò thÇy thuèc ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c th«ng tin khoa häc vÒ thuèc kh«ng coi th«ng tin vÒ thuèc tõ c¸c nhµ kinh doanh thuèc lµ nguån th«ng tin chñ yÕu. + Ngoµi ra nªn ch¨ng ta còng ¸p dông viÖc sö dông thuèc gèc (thuèc ®· hÕt b¶n quyÒn s¸ng chÕ vµ s¶n xuÊt) trong trÞ bªnh nh­ c¸c n­íc ph¸t triÓn, viÖc nµy sÏ gióp ta gi¶m ®­îc mét kho¶n chi phÝ lín. VÝ dô thùc tÕ ë Mü n¨m 1999 kh¶o s¸t 15 triÖu ng­êi ®­îc B¶o hiÓm y tÕ th× chªnh lÖch kho¶n tiÒn cïng chi tr¶ gi÷a ®¬n thuèc gèc vµ thuèc míi lµ 5 triÖu USD, mét sè tr­êng hîp chªnh lÖch lªn tíi 20 USD/1lo¹i/viªn thuèc. III. C¬ quan B¶o hiÓm y tÕ. 1. X©y dùng kiÖn toµn ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý. Víi ®«i ngò c¸n bé qu¶n lý nªn ch¨ng Nhµ n­íc còng nh­ B¶o hiÓm y tÕ cÇn cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o nguån c¸n bé qu¶n lý sao cho ®óng chuyªn ngµnh. Bëi v× hiÖn nay c¸n bé qu¶n lý ë c¸c cÊp qu¶n lý hÇu nh­ kh«ng ®­îc ®µo t¹o ®óng chuyªn ngµnh. §iÒu nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c«ng viÖc qu¶n lý B¶o hiÓm y tÕ ë c¸c cÊp. MÆt kh¸c nªn ch¨ng cÇn cã chÝnh s¸ch phèi hîp gi÷a nguån ®µo t¹o vµ c¬ quan B¶o hiÓm y tÕ, theo em viÖc nµy sÏ gióp cho sinh viªn chuyªn ngµnh cËp nhËt nhan nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cña B¶o hiÓm y tÕ, còng nh­ lµm quen víi c«ng t¸c ®iÒu hµnh qu¶n lý còng nh­ khai th¸c B¶o hiÓm y tÕ, ®Ó tõ ®ã tr¸nh ®­îc bì ngì còng nh­ dÔ hoµ nhËp vµo c«ng viÖc sau khi ra tr­êng nhËn c«ng t¸c. Ngoµi ra nªn ch¨ng Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ h¬n n÷a cho c«ng t¸c øng dông C«ng NghÖ Th«ng Tin còng nh­ viÖc ®µo t¹o h­íng dÉn sö dông c¸c phÇn mÒm qu¶n lý ngay t¹i tr­êng häc ®èi víi sinh viªn, vµ ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i víi nh÷ng c¸n bé qu¶n lý ®· lµm viÖc l©u n¨m, cã ®iÒu nµy bëi lÏ sù ph¸t triÓn cña C«ng NghÖ Th«ng Tin trong thÕ kû XXI hiÖn nay lµ rÊt nhanh. Do ®ã ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt qu¶n lý ®ßi hái ph¶i cã sù ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i th­êng xuyªn. Nªn ch¨ng Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ­u ®·i h¬n n÷a ®èi víi c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n lý ë c¸c vïng xa x«i hÎo l¸nh, ®Ó khuyÕn khÝch hä hoµn thµnh tèt c«ng t¸c. Tõ ®ã cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc sù c«ng b»ng trong c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ cho nh©n d©n ta ë mäi n¬i trong c¶ n­íc. 2. Qu¶n lý nguån quü. Quü B¶o hiÓm y tÕ lµ nguån sèng cña chÝnh s¸ch B¶o hiÓm y tÕ nãi chung nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng, do ®ã nªn ch¨ng Nhµ n­íc còng nh­ B¶o hiÓm y tÕ ViÖt nam cã chÝnh s¸ch sau ®Ó ®¶m b¶o sù c©n ®èi vµ ph¸t triÓn cña nguån quü: + Gi¸m s¸t viÖc sö dông quü sao cho thùc hiÖn ®óng môc ®Ých chi, còng nh­ viÖc quy ®Þnh mét tû lÖ râ rµng vÒ viÖc chi cho qu¶n lý, viÖc nµy nªn ch¨ng ®­îc thùc thèng nhÊt trong toµn hÖ thèng B¶o hiÓm y tÕ. + Cã nh÷ng chÝnh s¸ch còng nh­ quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc ®Çu t­ t¨ng tr­ëng nguån quü sao cho võa ®¶m b¶o ®­îc sù an toµn còng nh­ ph¸t triÓn cña nguån quü. §ång thêi víi c¸c chÝnh s¸ch trªn nªn ch¨ng c¸c c¬ quan qu¶n lý B¶o hiÓm y tÕ cã c¸c biÖn ph¸p sau: + Chèng l¹m dông kÐo dµi ngµy ®iÒu trÞ. + Chèng l¹m dông tõ phÝa nh©n viªn y tÕ nh­: ghi bÖnh ¸n khèng... + Chèng nh©n viªn y tÕ l¹m dông ghi ®¬n thuèc khèng b»ng viÖc gi¸m s¸t viÖc cÊp ph¸t thuèc, sö dông ®¬n thuèc. + Chèng l¹m dông nhËn nhiÒu bÖnh nh©n kh«ng ®óng chØ ®Þnh. + Chèng ®iÒu trÞ nhiÒu lÇn cho mét bÖnh nh©n kh«ng ®óng chØ ®Þnh. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p trªn sÏ phÇn nµo gi¶m ®­îc g¸nh nÆng cho quü B¶o hiÓm y tÕ 4. Nªn ch¨ng c¸c c¬ së ch÷a bÖnh nªn ¸p dông tin häc trong c«ng t¸c kh¸m ch÷a bÖnh cho ®èi t­îng B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn nãi riªng, còng nh­ c¸c ®èi t­îng kh¸c cã tham gia B¶o hiÓm y tÕ. §Ó cã thÓ gi¶m thiÓu ®­îc thñ tôc trong khi ®i kh¸m ch÷a bÖnh.  KÕt luËn B¶o hiÓm y tÕ nãi chung còng nh­ nh¸nh tù nguyÖn nãi riªng tuy míi ®­îc triÓn khai gÇn 10 n¨m nay, nh­ng nã ®· thÓ hiÖn lµ mét chÝnh s¸ch ­u viÖt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ë n­íc ta. Víi viÖc thùc hiÖn B¶o hiÓm y tÕ cho ng­êi nghÌo ®· thÓ hiÖn b¶n chÊt tèt ®Ñp cña Nhµ n­íc ta. Trong thêi gian qua viÖc triÓn khai cÊp thÎ cho ®èi t­îng nµy ®· ®­îc thùc hiªn trong nhiÒu tØnh thµnh phè vµ cã xu h­íng t¨ng. Nh­ng cßn tån nhiÒu v­íng m¾c trong kh©u triÓn khai, còng nh­ mét sè tØnh ch­a triÓn khai ®iÒu nµy g©y thiÖt thßi cho nh÷ng ®èi t­îng ®¸ng ra hä ®­îc h­ëng. Víi lo¹i h×nh B¶o hiÓm y tÕ cho Häc sinh - Sinh viªn: lo¹i h×nh nµy cã sè ®èi t­îng tham gia nhiÒu nhÊt trong nh¸nh tù nguyÖn, viÖc thùc hiÖn lo¹i h×nh nµy phÇn nµo ®· ch¨m sãc søc khoÎ cho Häc sinh - Sinh viªn ngay tõ khi cßn ngåi trªn ghÕ nhµ tr­êng. Bªn c¹nh mÆt ®­îc trªn cßn tån t¹i nh÷ng mÆt h¹n chÕ dÉn ®Õn ®èi t­îng tham gia cã xu h­íng gi¶m qua c¸c n¨m. Víi lo¹i h×nh B¶o hiÓm y tÕ cho N«ng d©n: víi lo¹i h×nh nµy sè ®èi t­îng tham gia cã t¨ng qua c¸c n¨m, nh­ng sè ®èi t­îng tham gia so víi sè N«ng d©n ë n­íc ta th× qu¶ lµ tû lÖ nµy cßn rÊt nhá bÐ. §iÒu nµy theo em do c«ng t¸c tuyªn truyÒn cßn yÕu kÐm dÉn ®Õn sù nhËn thøc vÒ B¶o hiÓm y tÕ, còng nh­ c¸c lîi Ých hä nhËn ®­îc khi tham gia trong N«ng d©n cßn thÊp. Tãm l¹i B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn ®· tá râ lµ mét lo¹i h×nh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong lé tr×nh tiÕn tíi B¶o hiÓm y tÕ toµn d©n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Nh­ng tõ thùc tr¹ng trªn ®Æt ra cho B¶o hiÓm y tÕ nh÷ng th¸ch thøc míi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lo¹i h×nh. Tuy nhiªn víi b¶n chÊt tèt ®Ñp cña Nhµ n­íc, cïng víi sù l·nh ®¹o cña §¶ng em tin t­ëng r»ng B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn sÏ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cao c¶ cña m×nh.  Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ B¶o hiÓm (§HKTQD). Nhµ xuÊt b¶n thèng kª- 2000 PGS- TS Hå SÜ Sµ - T¹p chÝ B¶o hiÓm y tÕ. - M«n häc chuyªn ®Ó tù chän vÒ B¶o hiÓm. - NghÞ ®Þnh 58/1998/N§-CP ngµy 13/08/1998 cña ChÝnh phñ. T¹p chÝ Nghiªn cøu lý luËn T¹p chÝ ®Çu t­ Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam C¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c