Đề tài Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam

l¹c rÊt rÎ. Hµng dÖt may ®ang ®­îc b¶o hé ë møc cao sÏ gi¶m dÇn xuèng møc tèi ®a 5% vµo n¨m 2006 theo lé tr×nh héi nhËp khu vùc ASEAN. Cßn theo HiÖp ®Þnh ATC/WTO, ®Õn cuèi n¨m 2005, c¸c n­íc ph¸t triÓn sÏ bá h¹n ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may tõ c¸c thµnh viªn. Nh­ vËy, hÇu hÕt c¸c ®èi thñ c¹nh tranh xuÊt khÈu dÖt may sÏ cã lîi thÕ h¬n ViÖt Nam. §Õn lóc ®ã mäi hµng rµo th­¬ng m¹i ®· dì bá, tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®· diÔn ra hÇu nh­ trªn kh¾p c¸c n­íc trªn thÕ giíi th× kh«ng chØ ngµnh dÖt may mµ tÊt c¶ c¸c ngµnh cña ViÖt Nam ®ang trong t×nh tr¹ng nÒn s¶n xuÊt cßn non yÕu sÏ khã tr¸nh khái nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu. Võa qua, HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam ®· tæ chøc héi th¶o víi chñ ®Ò “Hîp t¸c ®Èy m¹nh ®Çu t­ vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam”. Héi th¶o ®· ®­a ra hai gi¶i ph¸p chñ yÕu mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam quyÕt t©m thùc hiÖn ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trong t×nh h×nh hiÖn nay lµ: t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ chñ ®éng tham gia vµo thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Mçi doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh râ s¶n phÈm mòi nhän vµ thÞ tr­êng träng t©m cña m×nh ®Ó cã chiÕn l­îc ®Çu t­ vµ tiÕp thÞ phï hîp. Trªn c¬ së ®ã tÝch cùc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ thiÕt bÞ, cñng cè qu¶n lý vµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt; thùc hiÖn phèi hîp vµ chuyªn m«n ho¸ cao gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong Héi, t×m mäi c¸ch ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh mét c¸ch ®¸ng kÓ so víi hiÖn nay lµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh s¶n phÈm, ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may. C¸c doanh nghiÖp nªn x©y dùng th­¬ng hiÖu m¹nh víi uy tÝn nh·n m¸c s¶n phÈm, t¹o kh¶ n¨ng giao hµng nhanh, ®óng thêi h¹n víi c¸c chøng chØ quèc tÕ vÒ c¸c mÆt qu¶n lý theo ISO 9.000, ISO 14.000, SA 8.000…lµ gi¶i ph¸p chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp lín, cã ®¼ng cÊp. §Æc biÖt ngµnh cÇn tËp trung khai th¸c vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra trong thêi gian ng¾n nhÊt. Hy väng víi nh÷ng chñ tr­¬ng cëi më cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cïng víi sù nç lùc cña b¶n th©n, ngµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn, gãp phÇn vµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ®Êt n­íc vµ tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Ch­¬ng III C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam I. §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam Xu h­íng chuyÓn dÞch viÖc s¶n xuÊt hµng dÖt may trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi LÞch sö ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may thÕ giíi còng chÝnh lµ lÞch sö chuyÓn dÞch cña c«ng nghiÖp dÖt may tõ khu vùc ph¸t triÓn sang khu vùc kÐm ph¸t triÓn h¬n do cã sù chuyÓn dÞch vÒ lîi thÕ so s¸nh. Tuy vËy, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ngµnh dÖt may kh«ng cßn tån t¹i ë c¸c n­íc ph¸t triÓn h¬n mµ thùc tÕ ngµnh nµy ®· tiÕn ®Õn giai ®o¹n cao h¬n. Sù chuyÓn dÞch lÇn thø nhÊt lµ vµo nh÷ng n¨m 1840 tõ n­íc Anh sang Ch©u ¢u sau khi ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®· gi÷ vai trß to lín kh«ng chØ lµ nguån lùc chÝnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc Anh mµ cßn c¶ cña c¸c khu vùc míi “khai ph¸” ë B¾c vµ Nam Mü. ChuyÓn dÞch lÇn thø hai lµ tõ Ch©u ¢u sang NhËt B¶n vµo nh÷ng n¨m 1950, trong thêi k× hËu chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Tõ nh÷ng n¨m 1960, khi chi phÝ s¶n xuÊt ë NhËt B¶n t¨ng cao vµ thiÕu nguån lao ®éng th× c«ng nghiÖp dÖt may l¹i ®­îc chuyÓn dÞch sang c¸c n­íc Nics nh­ Hång K«ng, §µi Loan, Hµn Quèc… Lóc nµy, khoa häc ph¸t triÓn ®· t¹o ra nh÷ng nguyªn liÖu míi nh­ c¸c lo¹i t¬ tæng hîp, t¬ nh©n t¹o cïng víi sù n©ng cao kü thuËt xö lý sîi ®· ®Èy ngµnh dÖt may lªn mét b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät c¶ vÒ chÊt vµ l­îng dï nguån gèc nguyªn liÖu cña ngµnh dÖt may tr­íc ®©y lµ b«ng vµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp kh¸c nh­ ®ay, t¬, gai…Nh÷ng tiÕn bé kü thuËt trong ngµnh dÖt may kh«ng chØ t¹o ra nh÷ng nguyªn liÖu míi mµ cßn t¹o ra nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. Ch¼ng h¹n nh­ ë NhËt B¶n, Ph¸p, Italia…tõ nh÷ng n¨m 1970 ®· sö dông nh÷ng d©y chuyÒn dÖt may khÐp kÝn víi môc ®Ých khai th¸c hÕt n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Song trong nh÷ng n¨m cña thËp kû 80 - 90, nh÷ng ph¸t triÓn vÒ kü thuËt m¸y tÝnh trong ngµnh dÖt may ®· tù ®éng ho¸ ®­îc nhiÒu kh©u trong d©y chuyÒn dÖt vµ may lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. §· xuÊt hiÖn nhiÒu xÝ nghiÖp theo d¹ng m¹ng l­íi th«ng tin trong ®ã mçi m¸y mãc ®Òu ®­îc nèi vµo m¹ng ®iÒu khiÓn ®Ó nhËn vµ cung cÊp th«ng tin cho trung t©m ®iÒu khiÓn. Tuy nhiªn d¹ng xÝ nghiÖp nµy kh«ng nhiÒu vµ kh«ng ph¶i n­íc vµo còng ¸p dông ®­îc v× nã ®ßi hái mét m¹ng th«ng tin c«ng céng ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn cao vµ chi phÝ kh¸ lín. Tuy vËy, mÆc dï ®· ®­îc tù ®éng ho¸ nhiÒu nh­ng so víi nh÷ng ngµnh kh¸c, ngµnh dÖt may hiÖn vÉn lµ ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng. ViÖc sö dông nhiÒu lao ®éng trong ®iÒu kiÖn gi¸ lao ®éng cã xu h­íng ngµy cµng cao ®ang lµm cho vÞ trÝ ngµnh dÖt may trong c¬ cÊu s¶n xuÊt ë c¸c n­íc ph¸t triÓn suy gi¶m. ë c¸c n­íc nµy, khèi l­îng hµng dÖt may xuÊt khÈu gi¶m vµ khèi l­îng hµng dÖt may nhËp khÈu t¨ng nhanh. Nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, c¸c n­íc EU lµ c¸c c­êng quèc xuÊt khÈu hµng dÖt may. TÝnh chung tõ n¨m 1988 ®Õn n¨m 1989 sè c«ng nh©n trong ngµnh dÖt cña c¸c n­íc EU gi¶m tíi 220.000 ng­êi. Cô thÓ, Anh gi¶m 24,7%, Italia gi¶m 16%, Ph¸p 6,2%…§Æc biÖt trong hai n¨m 1992 vµ n¨m 1993 qu¸ tr×nh nµy diÔn ra cßn m¹nh mÏ h¬n. (Nguån: website ) Ngµnh dÖt ë c¸c n­íc EU c¶i tæ s©u s¾c, mét mÆt do thÕ hÖ thî giµ ®· rêi khái ngµnh, mÆt kh¸c nh÷ng nhµ ®Çu t­ thÝch ®Çu t­ vèn vµo c¸c ngµnh dÞch vô nhÑ nhµng h¬n nh­ du lÞch, mü nghÖ, bÊt ®éng s¶n…Ngoµi ra, do c¸c h·ng lín ®ang ®Èy m¹nh chuyªn m«n ho¸ víi viÖc mua l¹i hµng hãa cña c¸c n­íc ngoµi biªn giíi Ch©u ©u, nhÊt lµ tõ nh÷ng n¬i cã gi¸ nh©n c«ng rÎ ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¼ng h¹n nh­ h·ng QUELLE cña §øc cã tíi 2/3 sè l­îng hµng ®­îc s¶n xuÊt ngoµi Ch©u ¢u nh­ Hång K«ng, Trung Quèc, Phillipin, ViÖt Nam, Madagasca…PhÇn lín c¸c h·ng c«ng nghiÖp Ch©u ¢u ®Òu chuyÓn thµnh h·ng th­¬ng m¹i nh­ h·ng Z.zone cña Ph¸p cã 1/3 hµng mua tai c¸c n­íc §«ng Nam ¸, 1/3 hµng do c¸c xÝ nghiÖp vïng Trung §«ng cung cÊp cßn l¹i 1/3 lµ do c¸c xÝ nghiÖp gia c«ng cña Ph¸p cung cÊp. Cßn tËp ®oµn c«ng nghiÖp dÖt may shtailmanhai cña §øc ®· s¶n xuÊt 55% s¶n phÈm cña m×nh t¹i c¸c n­íc §«ng ¢u, 18% t¹i Ch©u ¸, chØ gi÷ l¹i 27% s¶n xuÊt t¹i §øc. HiÖn nay ngµnh dÖt may Ch©u ¢u ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh tÝch tô t­ b¶n lín. NhiÒu h·ng nhá bÞ c¸c h·ng lín mua, tiÕp theo ®ã lµ sè c«ng nh©n trong ngµnh t¨ng nhanh. ë §øc tr­íc ®©y cã 500 xÝ nghiÖp vµ 320.000 chç lµm viÖc th× ®Õn ®Çu n¨m 1992 chØ cßn l¹i 137 xÝ nghiÖp t­ nh©n ho¸ víi 13.000 chç lµm viÖc. Nh­ vËy, ng­îc l¹i so víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, do møc tiÒn l­¬ng vµ gi¸ nh©n c«ng thÊp, ngµnh dÖt may ngµy cµng ®­îc ®Èy m¹nh ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ t¹o cho c¸c n­íc nµy mét ­u thÕ ®Æc biÖt trong c¹nh tr¹nh. §©y còng lµ lêi gi¶i ®¸p cho c©u hái t¹i sao hiÖn nay c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gi÷ mét vai trß quan träng trong ngµnh dÖt may thÕ giíi. TiÕp theo ®ã, vµo nh÷ng n¨m 1980, Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng l©m vµo t×nh tr¹ng ®ång tiÒn lªn gi¸ cao, tiÒn c«ng lao ®éng t¨ng m¹nh. §iÒu nµy ®· ®em ®Õn mét qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch míi kh«ng chØ diÔn ra ë c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ cßn b¾t ®Çu diÔn ra ë c¸c n­íc Nics, lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· v­¬n tíi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cã hµm l­îng kü thuËt cao, tèn Ýt lao ®éng, mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn. ChÝnh v× tiÒn c«ng lao ®éng t¨ng m¹nh nªn søc c¹nh tranh trong s¶n xuÊt hµng dÖt may ë c¸c n­íc nµy gi¶m ®i râ rÖt. Trong lóc ®ã, c¸c n­íc ASEAN vµ khu vùc Nam ¸ còng b¾t ®Çu ®i lªn tõ c«ng nghiÖp nhÑ, l¹i cã nguån lao ®éng dåi dµo víi gi¸ nh©n c«ng thÊp nªn ®· t¹o ra mét xu h­íng chuyÓn dÞch míi ®èi víi ngµnh dÖt may; ®ã lµ s¶n xuÊt hµng dÖt may ®· dÇn ®­îc chuyÓn dÞch sang c¸c n­íc ASEAN vµ tõ c¸c n­íc nµy sang khu vùc Nam ¸. Nh­ vËy, vµo cuèi nh÷ng n¨m 1980, tÊt c¶ c¸c n­íc ASEAN ®Òu ®¹t møc cao vÒ xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt may vµ vÞ trÝ cña c¸c n­íc nµy trong mËu dÞch thÕ giíi t¨ng ®¸ng kÓ so víi tr­íc ®©y. Xu h­íng chuyÓn dÞch nµy sÏ më ra triÓn väng to lín cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµnh dÖt may nãi riªng vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Nhu cÇu héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam Doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc tiÕn tr×nh thùc hiÖn CEPT/ AFTA ViÖt Nam chÝnh thøc lµ thµnh viªn ASEAN vµo th¸ng 7 n¨m 1995, b¾t ®Çu thùc hiÖn CEPT tõ 1/1/1996 vµ sÏ hoµn thµnh AFTA vµo 1/1/2006. Nh­ vËy, ®Õn n¨m 2006, thuÕ xuÊt khÈu vµ thuÕ nhËp khÈu cña c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®­îc trao ®æi trong néi bé ASEAN n»m trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ chØ cßn 0 - 5%. Theo Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ th× ®Õn nay ViÖt Nam ®· hoµn thµnh tÊt viÖc x¸c ®Þnh danh môc c¸c mÆt hµng gi¶m thuÕ theo CEPT bao gåm: danh môc c¸c mÆt hµng ph¶i chÞu c¾t gi¶m thuÕ quan, danh môc hµng ®­îc lo¹i trõ t¹m thêi, danh môc c¸c hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m vµ danh môc lo¹i trõ hoµn toµn. Song song víi viÖc x¸c ®Þnh c¸c nhãm mÆt hµng cho tõng lo¹i danh môc gi¶m thuÕ nhËp khÈu, ViÖt Nam ®· vµ ®ang x©y dùng mét lÞch tr×nh cô thÓ cho c¸c mÆt hµng gi¶m thuÕ trong tõng n¨m tõ 1996 ®Õn n¨m 2006. LÞch tr×nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho tõng mÆt hµng cô thÓ ®­îc x©y dùng theo h­íng gi¶m thuÕ nhanh cho c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ c¹nh tranh m¹nh, c¸c ngµnh hµng kh¸c ®­îc c¾t gi¶m thuÕ theo lÞch tr×nh chËm h¬n. HiÖn t¹i, ngµnh dÖt may lµ ngµnh cã lîi thÕ c¹nh tranh vµ n»m trong lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhanh. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc còng ®­a ra ph­¬ng h­íng vµ c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ ®Çu t­ cho tõng ngµnh hµng, tõng mÆt hµng cô thÓ. Qu¸ tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo CEPT ®Ó tiÕn tíi hoµn thµnh mét khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN buéc c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i chÞu t¸c ®éng tõ c¶ hai chiÒu. Mét lµ, ®­îc lîi do t¨ng ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong s¶n xuÊt kinh doanh, nhÊt lµ vÒ gi¸ c¶. Hai lµ, ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh ngµy cµng lín do viÖc c¾t bá tõng phÇn (tiÕn tíi xo¸ bá toµn bé) c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong khu vùc. Nh­ vËy, khi hµng rµo b¶o hé mËu dÞch xo¸ bá, c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¶i tæ toµn diÖn ®Ó c¹nh tranhvíi c¸c doanh nghiÖp cña c¸c n­íc cïng tham gia AFTA. §iÒu nµy, cã thÓ thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp do c¸c doanh nghiÖp ®ã ph¶i trë nªn n¨ng ®éng h¬n trong viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c vµ thÞ tr­êng, gi¶m nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh vµ trong “cuéc chiÕn” nh÷ng doanh nghiÖp thùc sù cã n¨ng lùc, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ sÏ ®øng v÷ng. Tuy nhiªn do c¸c n­íc ASEAN cã c¬ cÊu xuÊt khÈu còng t­¬ng tù nh­ ViÖt Nam, ®Æc biÖt vÒ mÆt hµng dÖt may còng lµ thÕ m¹nh cña hä nªn cã thÓ lµm ®iªu ®øng vµ ph¸ s¶n hµng lo¹t doanh nghiÖp cña ta. MÆt kh¸c, do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam so víi c¸c thµnh viªn kh¸c cña ASEAN cßn ®ang ë møc thÊp, tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt trong ngµnh mÆc dï ®· ®­îc liªn tôc ®Çu t­ nh­ng vÉn cßn ë møc yÕu kÐm, do ®ã nÕu kh«ng nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹ ®ñ søc c¹nh tr¹nh vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng th× ViÖt Nam sÏ trë thµnh n¬i tiªu thô hµng ho¸ cña c¸c thµnh viªn kh¸c cña ASEAN. Trong khi ®ã, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam hiÖn cßn ®ang rÊt non trÎ vÒ kinh nghiÖm trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, thiÕu vèn, thiÕu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý vµ uy tÝn trªn thÞ tr­êng do chóng ta míi chØ ®ang dõng ë møc gia c«ng, ch­a x©y dùng ®­îc nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu träng ®iÓm ë c¸c thÞ tr­êng träng ®iÓm, ch­a cã hÖ thèng th«ng tin vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i cã hiÖu qu¶ nªn kinh doanh khã thµnh c«ng vµ hay bÞ thua thiÖt. Bªn c¹nh nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc mµ doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn cßn ®ang ph¶i tõng b­íc kh¾c phôc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh héi nhËp AFTA, chóng ta còng cã nhiÒu thuËn lîi trong viÖc thùc hiÖn lÞch tr×nh gi¶m thuÕ. §©y lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam thu hót vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc cã c«ng nghÖ cao trong khu vùc; tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o kü thuËt ë c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng mµ c¸c n­íc ®ã ®ang cÇn chuyÓn giao, cô thÓ lµ ngµnh dÖt may, tËn dông ­u thÕ vÒ lao ®éng rÎ vµ hµm l­îng chÊt x¸m cao ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc trong khu vùc. Nãi tãm l¹i, tham gia ASEAN, thùc hiÖn CEPT/AFTA, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi chóng ta ph¶i ®­¬ng ®Çu víi kh«ng Ýt thö th¸ch vµ khã kh¨n, tr× trÖ cña b¶n th©n m×nh, l­êng tr­íc nh÷ng bÊt lîi do AFTA mang l¹i ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p tèi ­u t¨ng ®­îc søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ dÞch vô. APEC - ®èi t¸c quan träng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam §Õn tr­íc th¸ng 11/1998, DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng (Asean-pacific Economic Cooperation-APEC) gåm 18 n­íc vµ vïng l·nh thæ. Ngµnh dÖt may trong khu vùc nµy chiÕm kho¶ng 70% s¶n l­îng thÕ giíi, riªng khu vùc Ch©u ¸ chiÕm 60%. T¹i c¸c n­íc Ch©u ¸, ngµnh nµy chiÕm tíi 30% lùc l­îng lao ®éng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp khai kho¸ng vµ chÕ t¹o, chiÕm trung b×nh 10% ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ tham gia diÔn ®µn nµy. Nguyªn nh©n thóc ®Èy ngµnh nµy ph¸t triÓn lµ sù t¨ng c­êng c¸c mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau thÓ hiÖn do sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc Ch©u ¸ lµ rÊt kh¸c nhau, ®­îc ph©n ®o¹n tõ c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tíi c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn - c¸c yÕu tè nh­ s¶n xuÊt, lao ®éng, vèn vµ c«ng nghÖ còng rÊt kh¸c nhau trong ngµnh c«ng nghiÖp réng lín nµy. Ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh t­¬ng øng cña m×nh, c¸c nÒn kinh tÕ khu vùc Ch©u ¸ ®· t¨ng c­êng c¸c mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, h×nh thµnh mèi quan hÖ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mang l¹i sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña toµn khu vùc c¶ trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ quèc tÕ. §èi víi ViÖt Nam, nhiÒu thµnh viªn cña khèi nµy ®· trë nh÷ng ®èi t¸c mËu dÞch quan träng trong nhiÒu lÜnh vùc. Tû träng bu«n b¸n cña ViÖt Nam víi khu vùc nµy liªn tôc chiÕm gÇn 80% tæng kim ng¹ch bu«n b¸n víi toµn thÕ giíi. Cïng víi xu h­íng trªn, gÇn 65% s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam ®· ®­îc xuÊt khÈu sang c¸c n­íc APEC víi uy tÝn vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ngµy cµng cao. N¨m 2001, thÞ phÇn hµng dÖt may cña ViÖt Nam t¹i mét sè n­íc thµnh viªn APEC lµ: NhËt B¶n 26,4%, §µi Loan 11%, Hµn Quèc 6%, Singapore 4,5%, Canada 1,5...Mü lµ thµnh viªn cña APEC víi GDP h¬n 10.000 tû USD, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu xÊp xØ 14% bu«n b¸n toµn cÇu, th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña Mü mçi n¨m trªn 1200 tû USD, hiÖn nay vÉn lµ n­íc cã søc mua lín nhÊt thÕ giíi. N¨m 2002, Mü ®· nhËp khÈu h¬n 79 tû USD hµng may mÆc vµ gÇn 45 tû USD hµng dÖt. Tuy hµng dÖt may cña ta xuÊt khÈu vµo Mü míi cã 900 triÖu USD n¨m 2002, nh­ng ®©y lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨m ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. Sau khi n­íc ta gia nhËp APEC vµ ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü th× quan hÖ hîp t¸c, bu«n b¸n vµ ®Çu t­ ch¾c sÏ cã b­íc ph¸t triÓn míi t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña mçi bªn. Tuy nhiªn, khã kh¨n, th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam khi tham gia tiÕn tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan CEPT cña khu vùc mËu dÞch tù do AFTA, tham gia DiÔn ®µn hîp t¸c khu vùc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) vµ chuÈn bÞ gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) trong t­¬ng lai lµ kh«ng nhá. Thùc tÕ lµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn nhá bÐ, kÐm xa c¸c n­íc trong khu vùc vÒ quy m« c«ng suÊt, vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, n¨ng suÊt lao ®éng, vÒ møc tiªu dïng trong n­íc vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. ThiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu, phÇn lín ®· sö dông trªn 25 n¨m, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt s¶n phÈm phï hîp yªu cÇu cña thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng trong n­íc cßn h¹n chÕ, tuy d©n sè ®«ng nh­ng thu nhËp thÊp, søc mua h¹n chÕ nhÊt lµ khu vùc n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu ®ang tõng b­íc ®­îc më réng nh­ng ch­a v÷ng ch¾c vµ thiÕu ®ång bé, nhiÒu hîp ®ång xuÊt khÈu ®ang d­íi h×nh thøc gia c«ng nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm dÖt may trªn thÞ tr­êng, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch tû gi¸, qu¶n lý ngo¹i hèi vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p hç trî doanh nghiÖp nh­ tÝn dông ­u ®·i, b¶o l·nh…C¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó x¸c ®Þnh s¶n phÈm mòi nhän, ®Èy m¹nh viÖc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ (n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm hiÖn cã), ®µo t¹o nh©n lùc vµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn nh»m t¨ng c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm th× míi cã kh¶ n¨ng hîp t¸c, c¹nh tranh hiÖu qu¶: ph¶i cã ®ñ th«ng tin dù liÖu ®Ó tÝnh to¸n x©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t­ kh¶ thi, s¶n phÈm lµm ra ph¶i cã thÞ tr­êng tiªu thô, ph¶i thu håi ®­îc vèn vµ tr¶ ®­îc nî. H­íng ®Çu t­ cña ngµnh dÖt lµ ph¶i tËp trung ®Çu t­ chiÒu s©u, h×nh thµnh mét sè côm s¶n xuÊt dÖt, in nhuém hoµn tÊt cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m ®¸p øng ®­îc v¶i cho may xuÊt khÈu; vÒ lÜnh vùc may mÆc, ph¶i tËp trung kh©u s¸ng t¹o mÉu mèt ®Ó lµm ra nh÷ng s¶n phÈm víi nh·n hiÖu cña m×nh, t¨ng tû träng hµng mua ®øt, b¸n ®o¹n. Nh÷ng s¶n phÈm ®· cã uy tÝn th× ph¶i ®Çu t­ theo h­íng chuyªn m«n ho¸, t¨ng thiÕt bÞ chuyªn dïng nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong héi nhËp. HiÖp ®Þnh dÖt may WTO - c¬ héi míi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam Tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 60, c¸c s¶n phÈm th­¬ng m¹i cña nhµnh dÖt may ®· ®­îc gi¶i quyÕt t¹i GATT nh­ lµ mét tr­êng hîp ngo¹i lÖ vµ tuú thuéc vµo c¸c quy ®Þnh th­¬ng l­îng ®Æc biÖt, ®· thõa nhËn nh÷ng khã kh¨n cña ngµnh dÖt may ë c¸c n­íc ph¸t triÓn do sù c¹nh tranh cña c¸c hµng ho¸ nhËp khÈu víi gi¸ thÊp. Tõ n¨m 1974, th­¬ng m¹i ngµnh dÖt vµ may mÆc phÇn lín ®· ®­îc ®iÒu chØnh th«ng qua HiÖp ®Þnh ®a sîi (Multifibre Arrangement - MFA). MFA cung cÊp c¬ së theo ®ã nhiÒu quèc gia c«ng nghiÖp, th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng hoÆc c¸c hµnh ®éng ®¬n ph­¬ng, thiÕt lËp c¸c h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®èi víi hµng dÖt may tõ c¸c n­íc c¹nh tranh ®ang ph¸t triÓn. §©y lµ mét ngo¹i lÖ ®èi víi nh÷ng nguyªn t¾c cña GATT (MFN, National Treatment) vÒ viÖc ®èi xö b×nh ®¼ng gi÷a c¸c ®èi t¸c v× h¹n ng¹ch chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh sè l­îng mµ n­íc nhËp khÈu sÏ chÊp nhËn ®èi víi tõng n­íc xuÊt khÈu. ViÖc hoµ nhËp trë l¹i cña lÜnh vùc nµy vµo nguyªn t¾c cña WTO (GATT - 1994) ®· ®­îc ®µm ph¸n t¹i Vßng ®µm ph¸n uruguay vµ ®ang ®­îc thùc thi theo nhiÒu giai ®o¹n trong vßng 10 n¨m. C¸c h¹n chÕ cña MFA ®· ®­îc gi¶i quyÕt vµo 31/12/1994 vµ kÓ tõ n¨m 1995, HiÖp ®Þnh dÖt may cña WTO (the WTO’s agreement on Textile and Clothing - ATC) ®· thay thÕ MFA. Vµo n¨m 2005, lÜnh vùc dÖt may sÏ héi nhËp hoµn toµn víi c¸c quy t¾c cña GATT cô thÓ lµ sÏ kh«ng cßn h¹n ng¹ch vµ n­íc nhËp khÈu sÏ kh«ng cßn tiÕp tôc ®­îc ®èi sö ph©n biÖt gi÷a c¸c n­íc xuÊt khÈu. Khi ®ã HiÖp ®Þnh nµy sÏ kh«ng cßn tån t¹i n÷a: ®©y lµ HiÖp ®Þnh duy nhÊt cña WTO mµ tù nã ®· bao gåm nh÷ng nguyªn t¾c tù b·i bá chÝnh m×nh. Ch­¬ng tr×nh hoµ nhËp cña hµng dÖt may theo ATC Giai ®o¹n Thêi gian Tû lÖ s¶n phÈm ®­îc lo¹i bá h¹n ng¹ch Tèc ®é cÇn ph¶i lo¹i bá h¹n ng¹ch hµng n¨m 1 1/1/1995 tíi 31/12/1997 16% 6,96% 2 1/1/1998 tíi 31/12/2001 17% 8,7% 3 1/1/2002 tíi 31/12/2004 18% 11,05% 4 1/1/2005 49% Kh«ng cßn h¹n ng¹ch Nguån: WTO interactive * Ghi chó: Tû lÖ trªn ®­îc tÝnh theo tæng khèi l­îng hµng dÖt vµ may mÆc nhËp khÈu n¨m 1990 cña mçi n­íc tõ b¶n danh s¸ch hµng hãa ®Æc biÖt cña HiÖp ®Þnh. Tèc ®é hoµ nhËp ®­îc tÝnh trªn gi¶ ®Þnh tèc ®é cña n¨m 1994 lµ 6%. Mçi giai ®o¹n trong ba giai ®o¹n ®Çu, mçi n­íc nhËp khÈu cã quyÒn lùa chän bÊt cø s¶n phÈm vµo trong bèn lo¹i: sîi, v¶i, s¶n phÈm dÖt vµ quÇn ¸o ®Ó ®­a vµo danh s¸ch héi nhËp. Th«ng th­êng c¸c s¶n phÈm ®­îc chän lµ nh÷ng s¶n phÈm Ýt nh¹y c¶m. C¸c s¶n phÈm cßn l¹i kh«ng ®­îc ®Æt d­íi bÊt kú mét h¹n chÕ nµo, HiÖp ®Þnh cßn ®­a ra mét c«ng thøc gia t¨ng tèc ®é t¨ng tr­ëng h¹n ng¹ch ®èi víi c¸c s¶n phÈm cßn bÞ h¹n chÕ theo c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng tr­íc ®©y cña MFA. Do vËy, trong giai ®o¹n 1 (1995 - 1997), ®èi víi mçi h¹n chÕ cña HiÖp ®Þnh MFA song ph­¬ng cã hiÖu lùc n¨m 1994, tû lÖ gia nhËp hµng n¨m ph¶i kh«ng ®­îc d­íi 16%, lµ møc cao h¬n so víi møc t¨ng tr­ëng ®­îc thiÕt lËp cho h¹n chÕ MFA tr­íc ®ã. §èi víi giai ®o¹n 2 (1998 - 2001), tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m ph¶i lµ 25%, cao h¬n møc t¨ng tr­ëng cña giai ®o¹n 1. §èi víi giai ®o¹n 3 (2002 - 2004), tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m ph¶i lµ 26%, cao h¬n møc t¨ng tr­ëng cña giai ®o¹n 2. C¸c h¹n chÕ kh«ng ph¶i cña MFA ®­îc duy tr× ®èi víi bÊt cø thµnh viªn nµo cña WTO vµ kh«ng ®­îc ®iÒu chÝnh theo GATT, ph¶i ®­îc ®­a vµo ®Ó phï hîp GATT trong n¨m 1996 hoÆc bÞ lo¹i bá luü tiÕn trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh nh­ng kh«ng v­ît qu¸ thêi h¹n cña HiÖp ®Þnh, tøc lµ vµo n¨m 2005. ViÖc gia nhËp WTO cña ViÖt Nam t¹o ra c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi nÒn c«ng nghiÖp trong n­íc vµ c¶ víi c¸c thµnh viªn cña WTO. Mét trong nh÷ng th¸ch thøc ®ã lµ ViÖt Nam hiÖn t¹i cã mét ®Æc ®iÓm kinh tÕ, chÝnh trÞ hÕt søc ®Æc thï, mµ ®Æc tr­ng cña nã lµ sù kÕt hîp cña nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi vµ lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thu nhËp thÊp. C¸c ®Æc tr­ng ®ã lµm ph¸t sinh mét vµi vÊn ®Ò vÒ viÖc ViÖt Nam nép ®¬n xin gia nhËp WTO, chÝnh lµ sù “®æi míi” vµ c¸c c¶i c¸ch vÒ thÞ tr­êng, vÒ c¸c kiÓm so¸t nhËp khÈu vµ th©m nhËp thÞ tr­êng, trî cÊp xuÊt khÈu vµ vai trß cña ChÝnh Phñ, tù do ho¸ dÞch vô vµ c¸c h¹n chÕ ®Çu t­, ®èi xö ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. Tuy vËy, mét khi ViÖt Nam ®­îc gia nhËp WTO th× sÏ cã c¬ héi míi më ra cho ViÖt Nam nãi chung vµ ngµnh dÖt may ViÖt Nam nh÷ng lîi thÕ míi. Do lo¹i bá MFA, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ë hÇu hÕt c¸c n­íc xuÊt khÈu ®Òu t¨ng. XuÊt khÈu tõ c¸c n­íc bÞ h¹n chÕ theo MFA tíi c¸c n­íc ¸p ®Æt h¹n ng¹ch sÏ t¨ng 26% ®èi víi hµng may mÆc vµ 10% ®èi víi hµng dÖt. S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng may ë c¸c n­íc xuÊt khÈu lín cã thÓ bÞ thu hÑp do gi¶m kh¶ n¨ng c¹ch tranh v× gi¸ lao ®éng cao t­¬ng ®èi so víi vèn ®Çu t­. Tuy nhiªn, c¸c n­íc nµy sÏ ®­îc bï l¹i b»ng t¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt nhê nhu cÇu hµng dÖt lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp may t¨ng lªn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. VÒ l©u dµi, viÖc lo¹i bá MFA mang l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n cho c¸c nhµ xuÊt khÈu míi (c¸c n­íc xuÊt khÈu ë Nam ¸, ASEAN vµ Trung Quèc) lµ c¸c n­íc ch­a ph¶i chÞu h¹n chÕ MFA. Nh­ vËy, víi lîi thÕ so s¸nh vµ c¸c chÝnh s¸ch phï hîp ph¸t huy ®­îc c¸c lîi thÕ ®ã, ngµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ cã tiÒm n¨ng lín ®Ó t¨ng c­êng xuÊt khÈu h¬n so víi c¸c n­íc xuÊt khÈu l©u ®êi mµ lîi thÕ c¹nh tranh ®ang ngµy cµng bÞ xãi mßn. Bªn c¹nh ®ã, nhu cÇu vÒ hµng sîi b«ng ®ang t¨ng lªn ë c¸c n­íc ph¸t triÓn sö dông nhiÒu lao ®éng vµ xuÊt khÈu nhiÒu s¶n phÈm nguyªn liÖu b«ng tr­íc kia bÞ h¹n chÕ nghiªm ngÆt sÏ cã c¬ héi h¬n ®Ó xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy vµ t¨ng thÞ phÇn. T¨ng tr­ëng xuÊt khÈu sÏ lµm t¨ng tr­ëng GDP, ®Æc biÖt ë c¸c n­íc mµ ngµnh dÖt may gi÷ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ nh­ ViÖt Nam. Nh­ vËy, víi viÖc tham gia vµo qu¸ tr×nh hoµ nhËp, ngµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ ®­îc n©ng cao n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. §Þnh h­íng, môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2010 Ngµy 23.4.2001 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt chiÕn l­îc ph¸t triÓn hµng dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 víi c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cëi më cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn. Theo ®ã, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a ph¸t triÓn ngµnh nµy trë thµnh mét trong nh÷ng träng ®iÓm c«ng nghiÖp mòi nhän vÒ xuÊt khÈu.　C¸c môc tiªu kh¸c lµ: tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao trong n­íc, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho x· héi, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, héi nhËp v÷ng ch¾c kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. ChØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may lµ ®­a kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 4,5 tû USD vµo n¨m 2005, 8 - 9 tû USD vµo n¨m 2010; thu hót 2,5 - 3 triÖu vµ 4 - 4,5 triÖu lao ®éng vµo c¸c n¨m t­¬ng øng. §Ó t¨ng tèc thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn, ngµnh dÖt may tËp trung ®æi míi nhanh hÖ thèng qu¶n lý, d©y chuyÒn s¶n xuÊt vµ tay nghÒ ng­êi lao ®éng, gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt yÕu kÐm vÒ ®Çu t­, thÞ tr­êng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Tõng doanh nghiÖp thµnh viªn sÏ x©y dùng c¸c dù ¸n ®Çu t­, huy ®éng c¸c nguån vèn, chó träng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bé th­¬ng m¹i ®ang phèi víi Bé C«ng nghiÖp, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ rµ so¸t l¹i c¬ chÕ ®iÒu hµnh h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®i EU ®Ó cã sù ®iÒu chØnh phï hîp, t¨ng n¨ng lùc sö dông h¹n ng¹ch. Ngoµi ra, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh ®Çu t­ 1.500 tØ ®ång cho viÖc ph¸t triªn vµ quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu. PhÊn ®Êu tõ nay ®Õn n¨m 2010 c¶ n­íc sÏ cã kho¶ng 140.000 - 150.000 ha b«ng nguyªn liÖu, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng sÏ ®¸p øng ®­îc 70 - 80% nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu b«ng cho ngµnh dÖt may. C¸c chØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 ChØ tiªu §¬n vÞ §Õn 2005 §Õn 2010 1. S¶n xuÊt: -B«ng x¬ -X¬ sîi tæng hîp -Sîi c¸c lo¹i -V¶i lôa thµnh phÈm -DÖt kim -May mÆc 2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu 3. Sö dông lao ®éng 4. Tû lÖ gi¸ trÞ sö dông nguyªn phô liÖu néi ®Þa trªn s¶n phÈm may xuÊt khÈu 5.Nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn Vèn ®Çu t­ më réng Vèn ®Çu t­ chiÒu s©u Trong ®ã VINATEX 6. Vèn ®Èu t­ ph¸t triÓn trång b«ng TÊn TÊn TÊn TriÖu m2 TriÖu SP TriÖu SP TriÖu USD TriÖu ng­êi % TØ ®ång TØ ®ång TØ ®ång TØ ®ång TØ ®ång 30.000 60.000 150.000 800 300 780 4.000-5.000 2,5-3 >50 35.000 23.200 11.800 12.500 80.000 120.000 300.000 1.400 500 1.500 8.000-9.000 4-4,5 >75 30.000 20. 000 10.000 9.500 1.500 Nguån : VINATEX II. C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc kh¼ng ®Þnh t¹i nghÞ quyÕt 07-NQ/TW cña bé chÝnh trÞ. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, n­íc ta ®ang më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi 170 n­íc, tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc nh­: ASEAN, APEC, ASEM, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp tõ h¬n 70 n­íc, n©ng cao mét b­íc vÞ thÕ cña ta trªn chÝnh tr­êng vµ trªn tr­êng quèc tÕ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may trë thµnh mét ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng hµng ®Çu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trªn con ®­êng héi nhËp quèc tÕ. Vµ ®Ó t¨ng c­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may mét c¸ch v÷ng ch¾c cÇn thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh chiÕn l­îc vµ ®ét ph¸ sau: Nhãm gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm ¦u thÕ cña s¶n phÈm may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ chÊt l­îng cao vµ giao hµng ®óng thêi h¹n. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, nhÊt lµ sau n¨m 2005, khi h¹n ng¹ch vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c ®­îc b·i bá, thÞ phÇn cña mçi n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may phô thuéc phÇn lín vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. - C¶i thiÖn chÊt l­îng s¶n phÈm: §èi víi hµng may mÆc, c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh phi gi¸ c¶, tr­íc hÕt lµ c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng hµng ho¸, trong rÊt nhiÒu tr­êng hîp trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¹nh tranh. Ch¼ng h¹n c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam nh­ EU, NhËt B¶n…vµ triÓn väng lµ thÞ tr­êng Mü ®Òu lµ nh÷ng thÞ tr­êng rÊt khã tÝnh, ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng. Ng­êi tiªu dïng ë c¸c thÞ tr­êng nµy cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao, nªn yÕu tè chÊt l­îng vµ nh·n m¸c s¶n phÈm ®­îc chó ý h¬n lµ gi¸ c¶. Nh­ vËy, yÕu tè chÊt l­îng lµ yÕu tè sèng cßn ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam, do vËy cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: KiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng nguyªn phô liÖu, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn phô liÖu æn ®Þnh, ®óng h¹n, b¶o qu¶n tèt nguyªn phô liÖu, tr¸nh xuèng phÈm cÊp. CÇn chó ý r»ng nguyªn liÖu sîi v¶i lµ nh÷ng hµng ho¸ hót Èm m¹nh dÔ h­ háng. Tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng vÒ nguyªn phô liÖu, c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt theo ®óng mÉu hµng vµ tµi liÖu kü thuËt do bªn ®Æt hµng cung cÊp vÒ m· hµng, quy c¸ch kü thuËt, nh·n m¸c, ®ãng gãi bao b×…Tu©n thñ ®óng quy tr×nh kiÓm tra chÊt l­îng tr­íc khi xuÊt khÈu. §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n kÜ thuËt lµnh nghÒ, cã chuyªn m«n ®¶m b¶o n©ng cao n¨ng suÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mÆt hµng dÖt may ViÖt Nam. - Chó ý nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt: Khi tham gia vµo thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi, c¸c nhµ doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¹nh tranh. ThÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi lµ thÞ tr­êng c¹nh tranh m¹nh gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt víi nhau. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®ã, gi¸ trÞ thÈm mü cña s¶n phÈm ®­îc coi träng do t¸c ®éng cña mèt thêi trang, hay nãi c¸c kh¸c lµ mÉu mèt thêi trang t¹o nªn søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cho s¶n phÈm dÖt may. §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu n­íc ta, ®Ó chuyÓn sang ph­¬ng thøc mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm th× viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt lµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Nã gióp cho c¸c doanh nghiÖp cña ta ph¸t triÓn theo h­íng tù chñ, kh«ng phô thuéc vµo kh¸ch ®Æt hµng n­íc ngoµi, nhê ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ ph­¬ng thøc kinh doanh, thÞ tr­êng kinh doanh. §Ó viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt thùc sù trë thµnh vò khÝ c¹nh tranh s¾c bÐn, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau: CÇn chó träng quan t©m ®Æc biÖt vµ tæ chøc x©y dùng hÖ thèng trung t©m nghiªn cøu mÉu mèt cã quy m« lín. Bªn c¹nh ®ã cÇn h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c c¬ së nghiªn cøu mÉu mèt trong tõng doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ v­¬n kÞp c¸c n­íc trong khu vùc. X©y dùng c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt còng nh­ trang thiÕt bÞ hÖ thèng m¸y mãc hiÖn ®¹i, ®ång bé cho c¸c c¬ së nghiªn cøu s¸ng t¸c mÉu mèt mét c¸ch hÖ thèng vµ cung øng kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o cho sù tiÕp cËn nhanh nhÊt cña ng­êi s¸ng t¸c víi thÕ giíi thêi trang, mang l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n. Ch¨m lo, båi d­ìng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc cã tr×nh ®é chuyªn m«n, chuyªn lµm c«ng t¸c nghiªn cøu, s¸ng t¸c mÉu mèt nh­ c¸c kü s­ thiÕt kÕ may mÆc, ho¹ sü ®å ho¹ còng nh­ c¸c chuyªn gia trong c«ng t¸c nghiªn cøu, giíi thiÖu mÉu mèt. §Ó c«ng t¸c nghiªn cøu mÉu mèt cã thÓ triÓn khai ®­îc tèt, kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¶i dµnh mét phÇn cho chi phÝ nghiªn cøu s¸ng t¸c, thiÕt kÕ, chÕ thö mÉu mèt míi mét c¸ch thÝch ®¸ng. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cÇn th¸o gì ®Ó giµnh l¹i c¸c hîp ®ång ®· bÞ mÊt lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ph¶i t×m c¸ch gi¶m chi phÝ ®Çu vµo vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. T¨ng dÇn tû träng xuÊt FOB, tiÕn tíi xuÊt khÈu CIF*, gi¶m tû träng gia c«ng vµ xuÊt khÈu qua n­íc thø ba XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ biÖn ph¸p rÊt quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. §Ó n©ng cao tû träng xuÊt khÈu trùc tiÕp cÇn: - §¶m b¶o cung cÊp nguyªn liÖu: C¸c doanh nghiÖp dÖt cÇn cè g¾ng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ngµnh dÖt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ngµnh may, t¹o ra mèi quan hÖ qua l¹i mËt thiÕt gi÷a dÖt vµ may. Cã thÓ thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch n¾m nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp may ®Ó cã h­íng ®Çu t­ vµ tæ chøc s¶n xuÊt hîp lý. Ngay tõ b©y giê, ph¶i chó ý ®Õn vÊn ®Ò nh·n m«i tr­êng cho s¶n phÈm dÖt. ThÞ tr­êng EU hiÖn ®· cã quy ®Þnh vÒ cÊm nhËp khÈu s¶n phÈm dÖt cã thuèc nhuém AJO vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c nh­ NhËt, Mü, New Zealand, Canada…vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c còng sÏ ¸p dông quy ®Þnh nµy. ChØ cã c¸c s¶n phÈm dÖt theo tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO 14000 míi cã thÓ xuÊt khÈu vµ lµm nguyªn liÖu cho may xuÊt khÈu. KÕt hîp ph¸t triÓn s¶n xuÊt phô liÖu trong n­íc víi viÖc tranh thñ ®µm ph¸n ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng chän nhµ cung cÊp phô liÖu cho s¶n phÈm may. ¦íc tÝnh, phô liÖu chiÕm 10 - 15% gi¸ thµnh, cã khi ®Õn 25% gi¸ thµnh s¶n phÈm may nªn chñ ®éng vµ h¹ chi phÝ vÒ phô liÖu cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ trong viÖc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm may. - T¹o lËp tªn tuæi vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ: §Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm ViÖt Nam ph¶i ®­îc kinh doanh b»ng nh·n hiÖu cña chÝnh m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Muèn vËy: CÇn tËp trung ®Çu t­ cho c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong kh©u thiÕt kÕ mÉu m· v¶i còng nh­ s¶n phÈm may. Tæ chøc tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ ®¨ng kÝ nh·n m¸c hµng ho¸. Tr­íc m¾t, cã kÕ ho¹ch hîp t¸c víi ViÖn mèt, hoÆc thuª chuyªn gia thiÕt kÕ mèt cña n­íc ngoµi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÒ thiÕu nguån tµi chÝnh vµ nh©n lùc trong kh©u mÉu m·, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi th«ng qua viÖc trao ®æi b¶n quyÒn gi÷a c¸c c«ng ty vµ tranh thñ sù hç trî cña c¸c nhµ nhËp khÈu còng nh­ ®¹i diÖn cña c¸c m¹ng l­íi ph©n phèi t¹i n­íc nhËp khÈu. Khi ch­a cã tªn tuæi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi th× c¸ch tèt nhÊt ®Ó x©m nhËp vµo thÞ tr­êng trong giai ®o¹n ®Çu lµ mua s¸ng chÕ, nh·n hiÖu cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Ó lµm c¸c s¶n phÈm cña hä víi gi¸ rÎ h¬n, qua ®ã th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng s¶n phÈm “s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam”, ®ång thêi häc tËp kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ ®Ó tiÕn tíi tù thiÕt kÕ mÉu m·. - Chó träng c«ng t¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸: ë nhiÒu n­íc, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc. HiÖn nay ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu qua c¸c n­íc trung gian hoÆc gia c«ng cho c¸c n­íc kh¸c. §Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam cÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng nh·n hiÖu cña m×nh. Tuy nhiªn, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i chÞu chi phÝ cã khi lªn tíi hµng ngµn USD. V× vËy, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp víi nhau ®Ó ®¨ng kÝ mét nh·n hiÖu xuÊt khÈu chung cho tõng lo¹i s¶n phÈm. - X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu: §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu, gi÷ uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, mét hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt. HÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu §µi Loan - b»ng c¸ch ph©n c¸c doanh nghiÖp theo nhãm ph¶i kiÓm tra ®ét xuÊt (nhãm A), kiÓm tra ®Þnh kú (nhãm B) vµ kiÓm tra b¾t buéc (nhãm C), cã sù ®iÒu chØnh gi÷a c¸c nhãm theo kÕt qu¶ kiÓm tra thùc tÕ tõng giai ®o¹n cã thÓ lµ mét kinh nghiÖm tèt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. §Ó cho s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam chiÕm lÜnh vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi (nhÊt lµ theo ph­¬ng thøc FOB) g¾n liÒn víi c¸c biÓu t­îng cã uy tÝn, chÊt l­îng cao cña nh·n hiÖu ViÖt Nam th× viÖc phæ cËp ISO 9000 ph¶i trë thµnh yªu cÇu bøc xóc hiÖn nay. - N©ng cao hiÖu qu¶ gia c«ng xuÊt khÈu, tõng b­íc t¹o tiÒn ®Ò ®Ó chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp: CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng, trong vµi n¨m tíi, ViÖt Nam vÉn gia c«ng hµng may xuÊt khÈu lµ chñ yÕu, mét mÆt xuÊt ph¸t tõ xu h­íng chuyÓn dÞch s¶n xuÊt tÊt yÕu cña ngµnh dÖt may thÕ giíi, mÆt kh¸c do ngµnh dÖt may ViÖt Nam ch­a ®ñ “néi lùc” ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, gia c«ng lµ b­íc ®i quan träng ®Ó t¹o lËp uy tÝn cña s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng nh÷ng ­u thÕ riªng biÖt nh­ gi¸ rÎ, chÊt l­îng tèt, giao hµng ®óng h¹n…§ång thêi th«ng qua gia c«ng xuÊt khÈu ®Ó häc hái kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ cña c¸c n­íc kh¸c vµ tÝch luü ®æi míi trang thiÕt bÞ, t¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp. Pháng vÊn «ng TrÇn Bang - Phã Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam: “C¸c doanh nghiÖp ph¶i chung søc, chung lßng ®Ó t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc, t¹o ®iÒu kiÖn ®µm ph¸n víi kh¸ch hµng ®Ó cã ®¬n gi¸ gia c«ng. MÆt kh¸c, tõng doanh nghiÖp ph¶i xÐt l¹i m×nh vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Çu t­ trang thiÕt bÞ m¸y mãc, ®Çu t­ nghiªn cøu mÉu m· vµ chuÈn bÞ cho sù xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó khi cã ®­îc nh÷ng ®¬n hµng tèt x©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. ViÖc bÞ mÊt hîp ®ång dÖt may lµ mét bµi häc kinh nghiÖm lín cho c¸c doanh nghiÖp cña ta, kh«ng chØ cã ngµnh dÖt may, mµ c¶ ®èi víi mét sè ngµnh kh¸c nh­ da giµy. Më réng thÞ tr­êng néi ®Þa VÒ l©u dµi, kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ, mÉu m·, gi¶m gi¸ thµnh vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. Cßn tr­íc m¾t, gi¶i ph¸p tèt nhÊt lµ më réng tiªu thô s¶n phÈm ë thÞ tr­êng néi ®Þa, n¬i cã tiÒm n¨ng rÊt lín nh­ng vÉn cßn bÞ hµng cña n­íc kh¸c lÉn ¸t thÞ phÇn. Pháng vÊn «ng Hoµng H÷u Ch­¬ng - Gi¸m ®èc c«ng ty s¶n xuÊt vµ dÞch vô xuÊt khÈu NguyÔn Hoµng: “Chóng t«i nghÜ r»ng thÞ tr­êng nµo n»m s¸t chóng t«i th× cã thÓ theo dâi biÕn ®éng cña nã cËp nhÊt nhÊt, sÏ t¹o cho chóng t«i chñ ®éng h¬n. ViÖc kinh doanh ë thÞ tr­êng néi ®Þa theo t«i ®ã lµ ®iÒu c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh cÇn hÕt søc quan t©m.” §Èy m¹nh viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu HiÖn nay, hµng dÖt may n­íc ta gia c«ng cho n­íc ngoµi vèn cßn chiÕm tû träng cao, rÊt Ýt doanh nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm may mÆc b»ng chÝnh th­¬ng hiÖu cña m×nh. V× vËy, ®Ó cã thÓ më réng thÞ tr­êng míi ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü, cñng cè thÞ tr­êng truyÒn thèng, EU, NhËt, c¸c n­íc c«ng nghiÖp SNG vµ §«ng ¢u, t¨ng nhanh xuÊt khÈu trùc tiÕp b»ng th­¬ng hiÖu cña m×nh , ngµnh dÖt may cÇn x©y dùng cho ®­îc chiÕn l­îc ®ång bé tõ kh©u c¶i tiÕn s¶n phÈm may mÆc, t¨ng c­êng chñng lo¹i mÆt hµng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m tèi ®a c¸c møc chi phÝ bÊt hîp lÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó c¹nh tr¹nh. T¹i thÞ tr­êng EU, ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc ®µm ph¸n ®Ó bá h¹n ng¹ch. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp sÏ më réng sang thÞ tr­êng Ch©u Phi, Trung CËn §«ng. HiÖn nay mét sè doanh nghiÖp t­ nh©n ®· xuÊt khÈu theo ®­êng tiÓu ng¹ch sang khu vùc nµy kh¸ thµnh c«ng. §Æc biÖt c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam kh«ng nªn ®Çu t­ qu¸ nhiÒu vµo thÞ tr­êng Mü ®Ó råi l·ng quªn ®i c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng EU, NhËt B¶n sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mÊt thÞ tr­êng. ViÖc ®¨ng ký ho¹t ®éng theo c¸c tiªu chuÈn cña hÖ thèng ISO 9000 ®· vµ ®ang trë thµnh ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Chøng nhËn phï hîp ISO 9000 cã thÓ coi lµ chøng minh th­ chÊt l­îng, t¹o ra hÖ thèng mua b¸n tin cËy gi÷a doanh nghiÖp trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. C¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu n­íc ta muèn hoµ nhËp vµ lµm ¨n víi c¸c n­íc nhÊt lµ Mü vµ EU th× chøng nhËn ISO lµ b»ng chøng chÊt l­îng ®¸ng tin cËy. ISO 9000 thùc sù lµ c«ng cô h÷u hiÖu trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng. ViÖc lµm ®óng c¸c ®ßi hái cña ISO 9000 sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé vµ nã còng chÝnh lµ sù ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng cho s¶n phÈm. Khai th¸c lîi thÕ cña viÖc tham gia Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghÖ ASEAN (ASEAN Industrial Cooperation Scheme - AICO) nh»m thu hót c«ng nghÖ cao cña c¸c n­íc ASEAN, hîp t¸c trong ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ khai th¸c lîi thÕ vÒ thuÕ suÊt thuÕ quan ­u ®·i b»ng møc thuÕ suÊt CEPT cña s¶n phÈm t¹i thêi ®iÓm 2006 theo quy ®Þnh cña AICO còng nh­ c¸c ­u ®·i phi thuÕ quan kh¸c. §Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh triÓn khai AICO, c¸c tæ chøc, c¸c c¬ quan chøc n¨ng: Bé th­¬ng m¹i, Bé c«ng nghiÖp, Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam…cÇn tæ chøc tuyªn truyÒn réng r·i cho c¸c doanh nghiÖp vÒ AICO còng nh­ c¸c ho¹t ®éng kh¸c hoÆc hç trî c¸c doanh nghiÖp dÖt may nh­ t×m ®èi t¸c ë c¸c n­íc ASEAN kh¸c hoÆc khuyÕn khÝch t¨ng hµm l­îng néi ®Þa cña s¶n phÈm, t¨ng tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu…®Ó ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn tham gia AICO. Chñ ®éng t×m kiÕm kh¸ch hµng qua c¸c biÖn ph¸p xóc tiÕn xuÊt khÈu nh­: internet, triÓn l·m, ViÖt kiÒu, héi chî, hîp t¸c liªn kÕt më v¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i t¹i Mü, EU, Nga, NhËt…Theo c¸c chuyªn gia th­¬ng m¹i, nÕu c¸c doanh nghiÖp dÖt may trong n­íc kÕt hîp chÆt chÏ h¬n víi c¸c c¬ quan qu¶n lý ngµnh vµ c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, th× thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña n­íc ta cã thÓ sÏ réng h¬n gÊp nhiÒu lÇn so víi hiÖn nay. Mét sè gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi nh÷ng quy ®Þnh hiÖn nay liªn quan ®Õn ngµnh dÖt may ChÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn Quan ®iÓm chung lµ ®Çu t­ ph¶i ®­îc tÝnh to¸n trªn ph¹m vÞ toµn ngµnh, tËp trung cho ngµnh dÖt vµ s¶n xuÊt phô liÖu may mÆc, ®Çu t­ chän läc theo mÆt hµng cã thÕ m¹nh nh»m t¹o kh¶ n¨ng liªn kÕt, hîp t¸c vµ khai th¸c tèt h¬n n¨ng lùc thiÕt bÞ. Ngµnh dÖt ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy, ®Æc biÖt lµ kh©u nhuém vµ kh©u hoµn tÊt. ¦u tiªn c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi trong ngµnh dÖt. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc vµ s¶n phÈm s¶n xuÊt sang thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a nhËp khÈu thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi thiÕt bÞ c«ng nghÖ qua sö dông, võa ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n phÈm võa c©n ®èi ®­îc vèn ®Çu t­ cho trang thiÕt bÞ vµ ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ cña s¶n phÈm xuÊt khÈu trªn c¬ së tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ. Nhµ n­íc ®Çu t­ x©y dùng ph¸t triÓn 10 côm c«ng nghiÖp dÖt may theo tõng vïng lµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn míi cã tÝnh hiÖu qu¶ vµ kh¶ thi cao. Mçi côm c«ng nghiÖp x©y dùng trong c¸c khu c«ng nghiÖp quy ho¹ch tËp trung sÏ cã ­u ®iÓm lµ tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, t¨ng c­êng hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp, kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng ®Çu t­ ph©n t¸n hiÖu qu¶ thÊp. Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t­ c¸c côm c«ng nghiÖp cÇn tÝnh ®Õn yÕu tè liªn hoµn ®Ó khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng vµ chuyªn m«n cña néi bé ngµnh, ®ång thêi ph¶i ­u tiªn ®Çu t­ vµo c«ng ®o¹n dÖt nhuém ®Ó t¨ng nhanh vÒ sè l­îng, chñng lo¹i, chÊt l­îng v¶i ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu may xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu ChiÕn l­îc nµy võa ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt, ®ång thêi ®ång ý ®Çu t­ 1.500 tû ®ång cho viÖc ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. §Çu t­ ph¸t triÓn c©y b«ng vµ c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt x¬ nh©n t¹o nh»m tù tóc phÇn lín nguyªn phô liÖu cho dÖt vµ may, t¨ng søc c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm dÖt, may. Môc tiªu dù kiÕn, ph¸t triÓn c©y b«ng ®Õn n¨m 2010 so víi n¨m 2000, diÖn tÝch t¨ng h¬n 7 lÇn, n¨ng suÊt t¨ng h¬n 60% vµ s¶n l­îng t¨ng h¬n 13 lÇn. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu lµm chñ hoµn toµn nguyªn liÖu cho ngµnh dÖt may, cÇn sím quy ho¹ch tæng thÓ vïng b«ng, ®­a b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång n«ng nghiÖp. Thùc tÕ cho thÊy viÖc ph¸t triÓn b«ng ë mét sè ®Þa ph­¬ng ®em l¹i thu nhËp cao vµ æn ®Þnh cho bµ con n«ng d©n. N­íc ta cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triªn c©y b«ng. ChÊt l­îng b«ng x¬ ngµy cµng cao do chÕ biÕn ®· ®­îc hiÖn ®¹i ho¸. NhiÒu gièng b«ng lai t­¬ng ®­¬ng b«ng nhËp khÈu. C«ng ty b«ng ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh ®­îc c¸c biÖn ph¸p kü thuËt cho tõng vïng, b«ng cã thÓ trång c¶ mïa m­a (vô mïa) vµ mïa kh« (vô ®«ng xu©n trªn ®Êt c¸t, ®Êt phï sa, trªn nói, ven nói ®Êt trång mµu…) do ®ã viÖc ®­a c©y b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång n«ng nghiÖp lµ hoµn toµn cã thÓ. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ cho s¶n xuÊt phô liÖu gi¶m bít phô thuéc cña ngµnh may vµo nguån nguyªn phô liÖu nhËp ngo¹i. §ång thêi x©y dùng hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch sö dông nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc (chÝnh s¸ch thuÕ, quy ®Þnh vÒ hµm l­îng néi ®Þa cña s¶n phÈm, th­ëng xuÊt khÈu…) ChÝnh s¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc N©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng hµng may gia c«ng, t¹o dùng vµ cñng cè uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ®ång thêi t¹o lËp c¬ së ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp. §èi víi viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Ó ®¸p øng nguån nh©n lùc cã tay nghÒ cho ngµnh dÖt may tõ nay ®Õn n¨m 2010 lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch, lµ mét vÊn ®Ò rÊt khã ®èi víi c¶ doanh nghiÖp dÖt may vµ c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ vµ qu¶n lý. Nguån nh©n lùc tèt lµ mét ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn l©u dµi vµ bÒn v÷ng. Nhµ n­íc nªn cÊp kinh phÝ ®µo t¹o cho c¸c tr­êng d¹y nghÒ ®Ó ®µo t¹o miÔn phÝ cho lùc l­îng lao ®éng ë nh÷ng vïng n«ng th«n khã kh¨n nh­ng chÊp nhËn häc nghÒ may c«ng nghiÖp ®Ó vµo lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp may, dÜ nhiªn víi néi dung, ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ph¶i ®­îc ®æi míi cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Ngoµi ra, ®éi ngò c«ng nh©n ®ang lµm viÖc còng cÇn ph¶i cã nh÷ng khãa ®µo t¹o l¹i ®Ó thÝch nghi víi m«i tr­êng s¶n xuÊt míi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Cã chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch ®Çu t­ cho kh©u thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt hµng mÉu, ®Çu t­ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ®ñ kh¶ n¨ng thiÕt kÕ mÉu m· ®ång thêi cã chÝnh s¸ch hç trî b¶o ®¶m c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng do c¸c kü s­ c«ng nghÖ vµ c«ng nh©n cã tay nghÒ cao bÞ “hót” sang c¸c c«ng ty liªn doanh ®ang ngµy cµng trë nªn trÇm träng h¬n trong ngµnh dÖt may. ChÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh tÝn dông Tr­íc m¾t, nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh vµ tÝn dông nh»m hç trî cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh dÖt, lµm cho ngµnh dÖt ®øng v÷ng vµ tõng b­íc ®¸p øng yªu cÇu cña ngµnh may. Thùc tÕ hiÖn nay nhËp khÈu nguyªn liÖu ngo¹i vµo may ®Ó b¸n s¶n phÈm s¶n xuÊt th× ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu song nÕu dïng nguyªn liÖu trong n­íc th× v« h×nh chung c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµo v¶i. Nh­ vËy, Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp sö dông v¶i trong n­íc ®Ó thay thÕ v¶i ngo¹i nhËp ®Ó may hµng xuÊt khÈu. Ngoµi ra, khi mua v¶i ë n­íc ngoµi th× kh¸ch hµng n­íc ngoµi th­êng cho c¸c doanh nghiÖp cña ta “gèi ®Çu” mét hoÆc hai th¸ng. Trong khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp dÖt ViÖt Nam buéc ph¶i ®Æt tiÒn tr­íc vµ thanh to¸n hÕt mét lÇn khi nhËn hµng, ®iÒu ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp may ph¶i chän ph­¬ng thøc nµo cho dÖt vµ may cã thÓ hîp t¸c hç trî lÉn nhau, ngµnh may gióp cho ngµnh dÖt tiªu thô v¶i ng­îc l¹i ngµnh dÖt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngµnh may sö dông v¶i trong n­íc ®Ó may xuÊt khÈu ®¹t hiÖu qu¶ h¬n. Trong khi ¸p dông ISO 9000, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chØ ®¹o ®Þnh h­íng vµ cam kÕt hç trî cho c¸c doanh nghiÖp thùc sù cã ch­¬ng tr×nh triÓn khai ¸p dông ISO 9000, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam. §©y lµ vÊn ®Ò cùc k× quan träng mµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp khã gi¶i quyÕt ®­îc nÕu kh«ng cã sù hç trî cña Nhµ n­íc. Do vËy, cÇn cã mét chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ khi cã ¸p dông ISO 9000. Tuy nhiªn dù ¸n ®ã ph¶i ®­îc thÈm ®Þnh tÝnh kh¶ thi tr­íc khi nhËn ®­îc sù tµi trî vÒ vèn. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp trong thêi gian ®Çu triÓn khai ¸p dông ISO 9000 v× trong ®iÒu kiÖn cña n­íc ta hiÖn nay ®Ó x©y dùng mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng theo chuÈn mùc quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thay ®æi rÊt nhiÒu vÊn ®Ò, tõ c¸ch thøc tæ chøc ®Õn viÖc x©y dùng hÖ thèng hå s¬ tµi liÖu. §iÒu ®ã sÏ lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn n¨ng suÊt, s¶n l­îng, thu nhËp do ®ã mét chÝnh s¸ch phï hîp sÏ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong giai ®o¹n ®Çu ¸p dông ISO 9000, ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t­ chiÒu s©u vµo c¸c ho¹t ®éng chÊt l­îng. ChÝnh s¸ch ph©n bæ h¹n ng¹ch dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU, Mü HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp dÖt may khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU, Canada, Thæ NhÜ Kú vµ thÞ tr­êng Hoa Kú bÞ h¹n chÕ sè l­îng xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng nµy. ViÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch vµo thÞ tr­êng EU, Mü ®· g©y ra kh«ng Ýt trë ng¹i c¶n trë ®Õn viÖc xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi gian qua. Nhµ n­íc, c¸c Bé ngµnh liªn quan nªn ®­a ra c¸c biÖn ph¸p ph©n bæ h¹n ng¹ch mét c¸ch hîp lý phï hîp víi n¨ng lùc s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thùc tÕ, cÊp h¹n ng¹ch c¨n cø vµo sè liÖu tõ tæng côc H¶i quan vµ c¸c tê khai…cña tõng doanh nghiÖp. HiÖn nay trªn m¹ng ®· c«ng khai vÒ sè l­îng h¹n ng¹ch cÊp cho tõng doanh nghiÖp, do vËy c¸c kh¸ch hµng Mü xem trªn m¹ng sè l­îng h¹n ng¹ch cÊp cho tõng doanh nghiÖp qu¸ Ýt, nhá lÎ ®· tõ chèi ký c¸c hîp ®ång cã sè l­îng lín. ViÖc ®Êu thÇu h¹n ng¹ch còng nªn ¸p dông sau 4 n¨m kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü cã hiÖu lùc. Cã nh­ vËy míi gióp doanh nghiÖp cã ®ñ thêi gian gian khÊu hao tµi s¶n, æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ tin t­ëng vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ ChÝnh Phñ trong thêi kú ®æi míi. CÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p hîp lý mét c¸ch ®ång bé ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng hÕt quota nh­ n¨m nay. KÕt luËn ChiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu lµ mét chiÕn l­îc ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®uæi kÞp thêi ®¹i. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng mòi nhän lµ mét b­íc ®i tiªn phong nh»m khai th¸c triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ cña ®Êt n­íc, ®ång thêi h­íng ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung. §iÒu nµy võa xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph¸t triÓn n«Þ t¹i cña n­íc ta, võa cã thÓ nhËn ®­îc sù ñng hé cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu«n khæ kh«ng ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ c¸c n­íc nµy. Theo xu h­íng ph¸t triÓn chung cña ngµnh dÖt may toµn cÇu, ®Çu t­ vµo ngµnh dÖt may ®· vµ ®ang tiÕp tôc chuyÓn dÞch sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Do vËy, víi nh÷ng lîi thÕ vÒ lùc l­îng lao ®éng ®«ng ®¶o l¹i cÇn cï chÞu khã, gi¸ nh©n c«ng thÊp ë møc thÊp, ngµnh dÖt may l¹i cã truyÒn thèng tõ l©u ®êi, nªn trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi ®Ó trë thµnh mét trung t©m xuÊt khÈu hµng dÖt may lín trªn thÕ giíi. Trong thêi gian 3 n¨m 1999 - 2002, gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng cña ngµnh dÖt may ®· t¨ng víi tèc ®é trªn 10%/n¨m, vµ ngµy cµng t¨ng m¹nh h¬n. S¶n phÈm xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may còng chiÕm vÞ trÝ quan träng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. NÕu nh­ n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ®¹t 1,892 tû USD th× tíi n¨m 2002 kim ng¹ch ®· t¨ng lªn víi con sè lµ 2,7 tû USD vµ dù tÝnh trong n¨m 2003 gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ngµnh cßn v­¬n tíi 3,5 tû USD. Tõ ®Çu n¨m 2003 nµy ngµnh dÖt may ®· trë thµnh ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc víi kim ng¹ch xuÊt khÈu v­ît lªn vÞ trÝ thø nhÊt trong sè 10 mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ lín nhÊt cña ViÖt Nam. Ngµnh ®· trë thµnh mét m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc ®i lªn X· héi chñ nghÜa. Tuy vËy, ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu xuÊt khÈu ®Æt ra cho ngµnh dÖt may tõ nay tíi n¨m 2010, ngµnh dÖt may cßn ph¶i ®èi mÆt víi rÊt nhiÒu th¸ch thøc. Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy víi ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng, ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" qua mét sè chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®­îc ®­a ra trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may, nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc trong viÖc tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi, xu h­íng chuyÓn dÞch cña ngµnh dÖt may…hy väng sÏ ®­a ra mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña n­íc ta, ®ång thêi gi¶i quyÕt ®­îc phÇn nµo nh÷ng v­íng m¾c ®ang tån t¹i trong tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Trong thêi gian tíi, ch¾c ch¾n ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín h¬n n÷a. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh "Quan hÖ quèc tÕ" Tr­êng ®¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, 1999 2. Gi¸o tr×nh "Kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng" Tr­êng ®¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, 2000 3. Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®Õn n¨m 2010 Bé C«ng nghiÖp. 4. Niªn gi¸m thèng kª Thµnh Phè Hå ChÝ Minh n¨m 2002 5. Japan Textile New Sè 1- 12 n¨m 1999, 2000, 2001 6. Textile ASEAN Sè 1- 12 n¨m 2001 7. T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ¢u Sè 1-12 n¨m 2000, 2001, 2002 8. T¹p chÝ nghiªn cøu NhËt B¶n Sè 1- 12 n¨m 2000, 2001, 2002 9. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ Sè1-12 n¨m2000, 2000, 2002 10. Niªn gi¸m thèng kª 2001, 2002 Tæng côc thèng kª 11. B¸o c¸o c«ng t¸c thÞ tr­êng dÖt may Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam, 2001 12. T¹p chÝ DiÔn ®µn dÖt may Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng 13. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, T¹p chÝ th­¬ng m¹i, T¹p chÝ Ngo¹i Th­¬ng, B¸o ®Çu t­, B¸o doanh nghiÖp 14. C¸c trang website: