Đề tài Thực trạng huy động vốn cho việc đầu tư phát triển các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở Việt Nam

u t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh. 2. Vai trß nguån vèn trong viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn ë c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh 2.1. Vai trß cña vèn vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi doanh nghiÖp 2.1.1. Vai trß cña vèn ®èi víi doanh nghiÖp BÊt cø mét doanh nghiÖp nµo ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµm sao kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao? Muèn lµm ®­îc ®iÒu ®ã, ngoµi nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt nh­: C¬ së vËt chÊt kü thuËt, nguån lao ®éng… vµ kinh nghiÖm trong qu¶n lý cña nhµ doanh nghiÖp. Cßn mét yÕu tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®ã lµ doanh nghiÖp ph¶i cã vèn, v× vèn lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®Ó thµnh lËp vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi vèn gi÷ vai trß quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh kinh doanh.C¨n cø vµo tÝnh chÊt sö dông vµ h×nh th¸i cña vèn, vèn cña doanh nghiÖp gåm vèn ®Çu t­ ban ®Çu vµ vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Khi chñ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc vai trß cña vèn nh­ vËy th× hä cÇn cã nhËn thøc ®óng ®¾n trong hµnh ®éng qu¶n lý nguån vèn sao cho vèn ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt. Theo thèng kª míi nhÊt cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 6 n¨m 2005, c¶ n­íc ®· cã trªn 125.000 doanh nghiÖp thµnh lËp míi theo LuËt Doanh nghiÖp víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 243.387 tû ®ång trong tæng sè 189.000 ngµn doanh nghiÖp víi 398.000 tû ®ång vèn ®¨ng ký kinh doanh trªn c¶ n­íc. Vµ cho thÊy ®a sè doanh ®­îc thµnh lËp lµ ë khu vùc ngoµi quèc doanh. TÝnh ®Õn th¸ng 9 n¨m 2005, c¶ n­íc ®· cã kho¶ng 175.000 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, so víi n¨m 2002 t¨ng thªm 75.000 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Nh­ vËy lµ rÊt cÇn thiÕt vèn cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ ngµy cµng gia t¨ng c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Gi÷a c¸c doanh nghiÖp nµy vµ nguån vèn cã mèi quan hÖ qua l¹i lÉn nhau, hay lµ quan hÖ thuËn víi nhau. Vèn nhiÒu th× ®Çu t­ nhiÒu, vèn Ýt th× ®Çu t­ Ýt, vµ sù gia t¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp bÞ chËm l¹i. Ta cã s¬ ®å mèi quan hÖ sau BiÓu ®å 1: mèi quan hÖ gi÷a sè l­îng doanh nghiÖp víi sè vèn ®¨ng ký Nguån: Thêi b¸o Kinh tÕ 2.1.2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nãi riªng ®ang cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n hay t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè trong viÖc huy ®éng vèn. Sau ®©y lµ mét sè nh©n tè ¶nh h­ëng tíi huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Thø nhÊt, t©m lý cña c¸c nhµ ®Çu t­: Cô thÓ lµ c¸c nhµ ®Çu t­ lín, nhÊt lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i hä chØ thÝch ®Çu t­ cho khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc mµ kh«ng thÝch ®Çu t­ cho khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Bëi v×: BÊt cø mét nhµ ®Çu t­ nµo khi muèn bá tiÒn ra ®Çu t­, bªn c¹nh viÖc thu lîi nhuËn th× viÖc ®¶m b¶o an toµn sè tiÒn hä bá ra còng rÊt quan träng, nhÊt lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. MÆt kh¸c, khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc th× ®é an toµn lµ cao h¬n ( tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, quy m« ho¹t ®éng cña khu vùc nµy lµ lín) cßn víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh th× ®é rñi ro lµ cao h¬n ( c«ng nghÖ l¹c hËu, qu¶n lý yÕu kÐm, quy m« nhá lÎ). Thø hai, chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nãi chung lµ cßn kÐm. Do ®ã viÖc ®Çu t­ vèn cßn nhiÒu v­íng m¾c vµ suy tÝnh kü cña nhµ ®Çu t­. Thø ba, kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh qu¶n lý doanh nghiÖp cña c¸c nhµ qu¶n trÞ cßn nhiÒu yÕu kÐm vµ h¹n chÕ vÒ chuyªn m«n. Bëi v× víi khu vùc nµy th× c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu lµ ho¹t ®éng nhá lÎ, quy m« s¶n xuÊt kh«ng lín, thÞ tr­êng kinh doanh h¹n hÑp, do ®ã h¹n chÕ trong sù n¾m b¾t cña nhµ qu¶n trÞ vµ khã ®iÒu hµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Thø t­, tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng cßn yÕu kÐm vµ ch­a cao, ®©y còng lµ mét lý do rÊt quan träng, khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn, nã lµm cho c¸c chñ ®Çu t­ kh«ng muèn bá vèn cña m×nh vµo mét doanh nghiÖp mµ c«ng nghÖ l¹c hËu, tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng ch­a cao. MÆt kh¸c, nã còng lµ h¹n chÕ cho chñ doanh nghiÖp khi hä muèn ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ, th× liÖu nh÷ng ng­êi c«ng nh©n nµy cã vËn hµnh tèt m¸y mãc thiÕt bÞ ®ã hay kh«ng? t¹i v× m¸y mãc thiÕt bÞ lµ do con ng­êi vËn hµnh vµ sö dông nã ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ cao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do dã, con ng­êi vµ m¸y mãc lu«n ph¶i t­¬ng xøng. Ngoµi ra hÖ thèng v¨n b¶n hµnh chÝnh cßn nÆng nÒ vµ phøc t¹p kh«ng t¹o ra sù th«ng tho¸ng cho ng­êi ®Çu t­. Do ®ã nã h¹n chÕ c¸c chñ ®Çu t­ khi muèn ®Çu t­. HoÆc khi c¸c chñ doanh nghiÖp muèn vay tiÒn ng©n hµng ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cÇn ph¶i chÊn chØnh h¬n n÷a ®Ó h¹n chÕ nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cho doanh nghiÖp m×nh. 2.2. Sù cÇn thiÕt cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Th«ng qua viÖc nh×n nhËn nguån vèn cã vai trß hÕt søc quan träng nh­ ë trªn, th× nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh l¹i cµng quan träng h¬n. Bëi v× c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh kh«ng nh÷ng t¹o ra thu nhËp cho x· héi, mµ cßn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. Theo ®¸nh gi¸ cña Tæng côc thuÕ, sè thu ng©n s¸ch 8 th¸ng ®Çu n¨m 2005 ®¹t 133.610 tû ®ång, b»ng 72,7% dù to¸n n¨m. Theo ph©n tÝch cña Tæng côc thuÕ th× doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nhÊt vµ n¨ng ®éng nhÊt trong nÒn kinh tÕ, nhÊt lµ khu vùc c«ng th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh. Sè thu ng©n s¸ch tõ khu vùc nµy cã møc t¨ng tr­ëng nhanh, n¨m 2003 ®¹t 115% dù to¸n ph¸p luËt, t¨ng 32% so víi n¨m 2002; n¨m 2004 ®¹t 112% dù to¸n vµ t¨ng 26% so víi n¨m 2003; 8 th¸ng n¨m 2005 ®¹t 69% vµ t¨ng 24% so víi cïng kú n¨m tr­íc ( nguån: b¸o Hµ Néi míi, thø 4 ngµy 28 th¸ng 9 n¨m 2005). Khu vùc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¹o lËp sù ph¸t triÓn c©n ®èi vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo l·nh thæ. MÆt kh¸c, nã cßn gãp phÇn quan träng thu hót vèn ®Çu t­ nhµn rçi cña x· héi, vµ sö dông tèi ­u c¸c nguån lùc kh¸c. Do b¶n chÊt cña c¸c doanh nghiÖp nµy khi thµnh lËp kh«ng ®ßi hái ph¶i qu¸ nhiÒu vèn, tõ ®ã t¹o c¬ héi ®«ng ®¶o cho mäi tÇng líp tham gia ®Çu t­. §­îc coi lµ ph­¬ng ¸n cã hiÖu qu¶ trong viÖc huy ®éng tèi ®a tiÒm lùc cña ®Êt ®ai, lao ®éng vµ kinh nghiÖm. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cung cÊp khèi l­îng s¶n phÈm truyÒn thèng quan träng phôc vô cho xuÊt khÈu nh»m t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. C¸c doanh nghiÖp nµy cßn t¹o ra ®éng lùc c¹nh tranh ®Ó ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ kh¸c, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Nã cßn lµ n¬i rÌn luyÖn c¸c nhµ kinh doanh thµnh c¸c chñ doanh nghiÖp lín. Tõ nh÷ng t¸c dông to lín vµ vÞ trÝ v« cïng quan träng cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. Do vËy cÇn ph¶i ®Çu t­ më réng vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh tõ c¸c nguån vèn huy ®éng. 2.3. C¸c nguån vèn c¬ b¶n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ ph­¬ng thøc huy ®éng vèn ë c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Tuú tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña mçi doanh nghiÖp th× cã thÓ chän c¸c ph­¬ng thøc huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay, c¸c ph­¬ng thøc huy ®éng vèn rÊt ®a d¹ng nh»m khai th¸c mäi nguån vèn trong nÒn kinh tÕ. Ta t×m hiÓu mét sè nguån vèn chñ yÕu sau: 2.3.1. Nguån vèn chñ së h÷u Mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ßi hái mét c¸ch tiÕp cËn nguån tµi chÝnh kh¸c nhau sao cho phï hîp víi doanh nghiÖp m×nh, víi ®iÒu kiÖn x· héi cô thÓ. Do vËy, b»ng mét c¸ch nµo ®ã doanh nghiÖp cÇn thiÕt t¹o mét l­îng vèn ®Ó b¾t ®Çu ho¹t ®éng kinh doanh. Nguån vèn chñ së h÷u bao gåm: Vèn gãp ban ®Çu; lîi nhuËn kh«ng chia; t¨ng vèn tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu. Vèn gãp ban ®Çu: §©y ®­îc coi lµ giai ®o¹n h×nh thµnh, lµ giai ®o¹n cÇn ®Ó ®Çu t­ ban ®Çu cho viÖc thuª nhµ x­ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ… nã còng lµ mét giai ®o¹n rÊt hÊp dÉn vµ chøa ®ùng nhiÒu rñi ro bÊt ch¾c nhÊt mµ chñ doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt thËt kü cµng vµ c©n nh¾c, ph©n tÝch vµ t¹o cho m×nh mét niÒm tin t­ëng l¹c quan lín. Mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc cã hiÖu qu¶ vµ mang tÝnh tÝch cùc ®ã lµ nguån vèn tõ c¸ nh©n. Khi vèn gãp cña ng­êi s¸ng lËp kh«ng ®ñ cho ho¹t ®éng khëi sù kinh doanh th× vèn ®­îc huy ®éng thªm tõ c¸c nguån kh¸c. Mét nguyªn t¾c chung chØ ra r»ng khi muèn khëi sù t¹o lËp ra mét doanh nghiÖp th× ng­êi s¸ng lËp ph¶i cã Ýt nhÊt 50% vèn ®Çu t­ ban ®Çu. Doanh nghiÖp còng ph¶i cã sè vèn ban ®Çu nhÊt ®Þnh do c¸c cæ ®«ng, chñ së h÷u gãp vèn. Cô thÓ ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh: C«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn… theo luËt nhµ n­íc th× nhµ doanh nghiÖp nµy cÇn ph¶i cã mét sè vèn ®Ó xin ®¨ng ký kinh doanh. C«ng ty cæ phÇn huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu, chñ së h÷u lµ nh÷ng cæ ®«ng. H×nh thøc huy ®éng tõ viÖc gãp mua mét phÇn gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®Ó cïng së h÷u vµ ®iÒu hµnh còng ®ang trë nªn rÊt phæ biÕn vµ chiÕm ­u thÕ, ®ã lµ sù lùa chän ®óng ®¾n ®Ó lµm t¨ng thªm tiÒn trong tói cña b¹n. TÊt nhiªn víi viÖc cïng ®iÒu hµnh qu¶n trÞ th× vÊn ®Ò ph©n chia lîi nhuËn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm còng hÕt søc quan träng, ®iÒu nµy th«ng qua vÒ gi¸ trÞ gãp vèn cña c¸c thµnh viªn. Nguån vèn tõ lîi nhuËn kh«ng chia: §iÒu kiÖn ®Ó huy ®éng nguån vèn nµy lµ c¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i lµm ¨n cã l·i. Tõ ®ã míi thu ®­îc lîi nhuËn ®Ó t¨ng quy m« nguån vèn ban ®Çu phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc ph¸t triÓn m¹nh h¬n. Huy ®éng nguån vèn tõ lîi nhuËn kh«ng chia b»ng c¸ch ®Ó l¹i mét phÇn lîi nhuËn sö dông vµo môc ®Ých t¸i ®Çu t­ vµ më réng s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ ph­¬ng thøc huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ vµ tèi ­u nhÊt ®èi víi mäi nhµ kinh doanh. §Æc biÖt ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn trong viÖc thu hót cæ ®«ng. T¨ng nguån vèn tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu: Mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc huy ®éng nguån tµi chÝnh ®Ó h×nh thµnh vèn ban ®Çu t¨ng lªn lµ nhê ph¸t hµnh cæ phiÕu. Cæ phiÕu lµ chøng kho¸n cã, lµ giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u vèn ®· gãp cña cæ ®«ng vµo c«ng ty cæ phÇn, c¸c cæ ®«ng ®­îc h­ëng mäi quyÒn cña doanh nghiÖp. 2.3.2. Nguån vèn vay §Ó bæ xung nguån vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã thÓ sö dông huy ®éng vèn tõ c¸c nguån: TÝn dông ng©n hµn, vay qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, vay n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, vay tõ b¹n bÌ ng­êi th©n cña chñ doanh nghiÖp…PhÇn lín c¸c chñ doanh nghiÖp míi ( nhÊt lµ doanh nghiªp võa vµ nhá) sÏ cÇn nhiÒu tiÒn h¬n mµ sè tiÒn b¶n th©n hä cã. V× vËy, hä ph¶i t×m nguån tµi chÝnh tõ nh÷ng ng­êi anh em, hä hµng cã thÓ lµ ®éng viªn ®Ó b¹n bÌ anh em cho vay, hoÆc thùc hiÖn hîp ®ång víi nh÷ng møc l·i cña nh÷ng sè tiÒn ®ã. H×nh thøc nµy dùa trªn mèi quan hÖ t×nh c¶m, do vËy khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ vèn cã nhiÒu thuËn lîi h¬n. Tuy nhiªn khi huy ®éng vèn tõ nguån nµy chóng ta còng khã cã thÓ t¸ch b¹ch ®­îc mèi quan hÖ gia®×nh vµ x· héi trong c«ng viÖc kinh doanh. Cã mét sè nã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn truyÖn lµm ¨n cña b¹n. MÆc dï vËy, viÖc huy ®éng vèn tõ nguån nµy thùc tÕ cho thÊy lµ rÊt lín, l­îng vèn t­¬ng ®èi nhiÒu, ®é an toµn cña vèn lµ cao. Do ®ã ®ßi hái chñ doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, h·y xem kho¶n vay nµy cµng gièng kho¶n vay ng©n hµng cµng tèt, thËm chÝ cßn cã c¶ tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó hai bªn cïng an t©m. Thø hai, mäi chi tiÕt vay sÏ nªn ghi thµnh v¨n b¶n, hîp ®ång vay tiÒn râ rµng. Thø ba, t×nh c¶m, lßng tin t­ëng vµ sù trung thµnh lµ v« gi¸, khi chóng ta vay tiÒn tõ b¹n bÌ ng­êi th©n, do ®ã cÇn ph¶i biÕt quý träng. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng nh÷ng t¹o ra cho chñ doanh nghiÖp sù quyÕt ®o¸n, chÝn ch¾n mµ cßn ph¶i biÕt s¸ng t¹o t×m ra nh÷ng nguån vèn vay kh¸c. Doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng nguån vèn tõ tÝn dông ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng nhÊt, kh«ng chØ mµ ®èi víi doanh nghiÖp mµ cßn ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. TÝn dông ng©n hµng lµ qu¸ tr×nh c¸c doanh nghiÖp vay tõ ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông kh¸c. Ng©n hµng th­¬ng m¹i víi nhiÖm vô cung cÊp vÒ vèn cho c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ, th× viÖc c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vay vèn lµ ®iÒu tÊt yÕu. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lu«n ®¶m b¶o mét møc l·i suÊt cho vay phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cña c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi ®¶m b¶o ®óng nguyªn t¾c ho¹t ®éng. Ng©n hµng th­êng kh«ng lµ ®èi t¸c kinh doanh hay lµ cæ ®«ng cña c«ng ty mµ hä cho vay vèn l­u ®éng b»ng tiÒn khi c«ng ty cã t×nh h×nh tµi chÝnh tèt nhÊt, c¸c ng©n hµng ho¹t ®éng cho vay th× ®ßi hái cã vËt ®¶m b¶o ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®i vay nh­ thÕ chÊp, b¶o l·nh… Theo nghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 h­íng dÉn t×m tµi trî cã kú h¹n cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh gåm c¸c ng©n hµng sau: Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh. Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam (BIDV). Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam (ICBV). Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triªn n«ng th«n ViÖt Nam (VBARD). Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ( ViÖt Com bank) Ng©n hµng liªn doanh: Undovina Ltd (IVB) Vi nasivimbank (VSB) Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn: Ng©n hµng th­¬ng m¹i ¸ ch©u (ACB) Ng©n hµng th­¬ng m¹i §«ng ¸ (EAB) C¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ cã môc ®Ých hç trî c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh: Quü ph¸t triÓn n«ng th«n RDF C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ SFI Nh­ vËy c¸c ng©n hµng còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vay vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh. 2.3.3. Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi (FDI) §Ó t¹o ra m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®æi míi c«ng nghÖ th× chóng ta còng rÊt cÇn nhiÒu tõ nguån vèn FDI. Trong xu thÕ héi nhËp vµ më cöa cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thóc ®Èy quan hÖ giao l­u hîp t¸c gi÷a c¸c vïng, c¸c khu vùc trªn toµn thÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh ®Çu t­, c¸c nhµ ®èi t¸c rÊt thËn träng khi bá tiÒn kinh doanh vµo c¸c ®èi t¸c kh¸c nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ë ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, vèn ®Çu t­ FDI ®ãng gãp mét vai trß hÕt søc quan träng, nã lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña ho¹t ®éng ®Çu t­. Tuy r»ng nguån vèn FDI kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc c¸c nguån vèn kh¸c, nh­ng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay nã lµ mét trong nh÷ng nguån chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Nguån vèn FDI ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n, t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ t¨ng tr­ëng, t¨ng nguån thu ng©n s¸ch, gi¶m thÊt nghiÖp. Nh­ vËy, nguån vèn FDI bæ xung cho sù thiÕu hôt vÒ vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¶ n­íc, cho c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. PhÇn 2: thùc tr¹ng huy ®éng vèn cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng cña viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh 1.1. Xu h­íng gia t¨ng sè l­îng cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ë ViÖt Nam Víi mét n­íc ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn, tèc ®é ph¸t triÓn cßn chËm, do ®ã hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp còng ®a d¹ng vµ phøc t¹p vµ mang nh÷ng ®Æc ®iÓm phï hîp víi ®Æc ®iÓm chung cña c¶ n­íc. Vµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sù ph¸t triÓn ngµy cµng lín m¹nh vµ ®ãng vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong nÒn kinh tÕ lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ngµy cµng gia t¨ng, víi sù ph¸t triÓn vµ më réng quy m« ho¹t ®éng kinh doanh. Trong nh÷ng n¨m 1990 nhµ n­íc ban hµnh luËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp t­ nh©n cã hiÖu lùc n¨m 1991, còng vµo n¨m 1991 theo thèng kª th× c¶ n­íc cã 494 doanh nghiÖp t­ nh©n; c«ng ty TNHH; c«ng ty cæ phÇn. N¨m 1995 cã 15.276 doanh nghiÖp, n¨m 1999 sè doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp lµ 30.500 doanh nghiÖp t¨ng 74 lÇn so víi n¨m 1991. Nh­ vËy b×nh qu©n mçi n¨m trong giai ®o¹n 1991 ®Õn 1999 t¨ng thªm 3.388 doanh nghiÖp. Khi luËt doanh nghiÖp míi ®­îc ¸p dông ( ngay 01/01/2000) th× tæng sè doanh nghiÖp ®¨ng ký ho¹t ®éng lµ 14.443 doanh nghiÖp víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 24.000 tû ®ång, chiÕm 16% tæng sè vèn ®Çu t­ toµn x· héi ( nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam). Tõ khi cã luËt doanh nghiÖp n¨m 2002 th× l­îng doanh nghiÖp ®· t¨ng nhanh chãng, theo ®iÒu tra sè l­îng doanh nghiÖp ®¨ng ký n¨m 2003 nhiÒu gÊp 2 lÇn sè l­îng doanh nghiÖp trong n¨m tr­íc, n©ng tæng sè doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam lªn con sè 128.000 doanh nghiÖp. Theo thèng kª míi nhÊt cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 6 n¨m 2005, c¶ n­íc ®· cã 125.000 doanh nghiÖp thµnh lËp míi theo LuËt doanh nghiÖp, víi tæng sè vèn ®¨ng ký 243.387 tû ®ång trong tæng sè 189.000 doanh nghiÖp víi 398.000 tû ®ång vèn ®¨ng ký kho¶ng 25,2 tû USD trªn c¶ n­íc. Tõ khi LuËt Doanh nghiÖp ra ®êi, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh, nhÊt lµ ë c¸c ®« thÞ, c¸c thµnh phè lín. Trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi, nÕu nh­ n¨m 2001 míi cã 2.818 doanh nghiÖp th× ®Õn th¸ng 5 n¨m 2005 ®· cã 25.479 doanh nghiÖp. Nh­ vËy sau h¬n ba n¨m ®· cã h¬n 22.000 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ra ®êi. B×nh qu©n mçi n¨m cã trªn 7.000 doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp. Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn ®· gãp phÇn quan träng thóc ®Èy kinh tÕ cña ®Êt n­íc vµ ®ang trë thµnh lùc l­îng kinh tÕ quan träng. ë Hµ Néi, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®ãng gãp cho ng©n s¸ch ngµy cµng t¨ng, n¨m 2001 sè thu tõ khu vùc ngoµi quèc doanh cã tû träng lµ 2,6%, tæng sè thu 5 th¸ng ®Çu n¨m 2005 lµ 8,17%. Trong khu vùc ngoµi quèc doanh sè thu c¸c doanh nghiÖp chiÕm tû träng ngµy cµng cao, n¨m 2001 lµ 36,6%, n¨m 2004 lµ 63,8%. Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng- th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô ph¸t triÓn gãp phÇn quan träng gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Hµ Néi ®Õn nay cã h¬n 25.000 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, b×nh qu©n mçi doanh nghiÖp gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho 30 lao ®éng. Nh­ vËy ®· gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho 750.000 lao ®éng (Nguån: Tæng côc thèng kª ngµy 23/09/2005). Ngoµi ra, theo ®¸nh gi¸ cña Tæng côc thuÕ th× c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ngµy cµng mang l¹i nh÷ng kho¶n ng©n s¸ch lín cho nhµ n­íc. Cô thÓ nh­ 8 th¸ng ®Çu n¨m 2005 ng©n s¸ch ®¹t lµ 133.610 tû ®ång b»ng 72,7% dù to¸n n¨m. Trong ®ã cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ tõ khu vùc c«ng th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh. Theo ph©n tÝch cña Tæng côc thuÕ th× khu vùc c«ng th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nhÊt vµ n¨ng ®éng nhÊt trong nÒn kinh tÕ, cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. Sè thu ng©n s¸ch tõ khu vùc nµy t¨ng tr­ëng nhanh: n¨m 2003 ®¹t 115% dù to¸n ph¸p luËt, t¨ng 32% so víi n¨m 2002; n¨m 2004 ®¹t 112% dù to¸n vµ t¨ng 26% so víi n¨m 2003; 8 th¸ng n¨m 2005 ®¹t 69% vµ t¨ng 24% so víi cïng kú n¨m tr­íc. TÝnh ®Õn th¸ng 9 n¨m 2005 c¶ n­íc ®· cã 175.000 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, so víi n¨m 2002 t¨ng 75.000 doanh nghiÖp ( Nguån: b¸o Hµ Néi míi, thø 4, ngµy 28 th¸ng 9 n¨m 2005). Qua t×nh tr¹ng chung cho ta thÊy ®­îc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ngµy cµng gia t¨ng vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng, ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu ng©n s¸ch cho nhµ n­íc, vµ t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi. Do viÖc c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ngµy cµng gia t¨ng vÒ sè l­îng nh­ vËy cho nªn viÖc ®ßi hái vèn lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. Ngoµi ra theo ®iÒu tra ta cã ®­îc doanh thu cña doanh nghiÖp ph©n theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp sau: B¶ng 1: Doanh thu thuÇn cña doanh nghiÖp ph©n theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp §¬n vÞ: tû ®ång Lo¹i h×nh doanh nghiÖp N¨m 2000 2001 2002 2003 DN nhµ n­íc 444.673 460.029 611.209 666.022 DN ngoµi quèc doanh 203.156 260.565 362.615 482.181 DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 161.957 177.262 221.078 287.948 Tæng sè 809.786 897.856 1.194.902 1.436.151 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2004 B¶ng 2: C¬ cÊu % doanh thu §¬n vÞ: % Lo¹i h×nh doanh nghiÖp N¨m 2000 2001 2002 2003 DN nhµ n­íc 54,91 51,24 51,14 46,37 DN ngoµi quèc doanh 25,09 29,02 30,35 33,58 DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 20,00 19,74 18,51 20,05 Tæng sè 100,00 100,00 100,00 100,00 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2004 Th«ng qua hai b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy ®­îc doanh thu thuÇn cña khu vùc nhµ n­íc lu«n ë møc cao, nh­ng tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nã th× rÊt chËm ch¹p vµ cã xu h­íng dang gi¶m dÇn nh­ n¨m 2002 lµ 51,14% th× ®Õn n¨m 2003 chØ cßn 46,37% vµ khu vùc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× doanh thu chiÕm tØ lÖ kh«ng cao vµ kh«ng æn ®Þnh. Trong khi ®ã khu vùc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm mét tØ lÖ doanh thu t­¬ng ®èi vµ víi xu h­íng tèc ®é t¨ng tr­ëng doanh thu ngµy cµng gia t¨ng nh­ n¨m 2002 lµ 30,35% th× n¨m 2003 t¨ng lªn 33,58%. Nh­ vËy th«ng qua sè liÖu trªn th× c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµm ¨n ngµy cµng cã l·i, vµ t¨ng cao l­îng doanh thu cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ho¹t ®éng rÊt ®a d¹ng trong nhiÒu lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ. Nh­ng ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong khu vùc c«ng nghiÖp ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo thu nhËp cho x· héi vµ cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. Theo ®iÒu tra míi nhÊt vÒ ®ãng gãp cña khu vùc ngoµi quèc doanh ®Õn gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ( gi¸ so s¸nh 1994) tÝnh chung 9 th¸ng n¨m 2005 gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ­íc tÝnh ®¹t 308,6 tû ®ång t¨ng 16,5% so víi cïng kú n¨m 2004, trong ®ã doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 9,6%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 29,8%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 17,2%. Th¸ng 8 n¨m 2005, gi¸ trÞ c«ng nghiÖp ­íc tÝnh t¨ng 16,2% so víi cïng kú n¨m 2004, doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 9,6%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 23,5%. Th¸ng 7 n¨m 2005, gi¸ trÞ c«ng nghiÖp ­íc tÝnh t¨ng 16% so víi cïng kú n¨m tr­íc, doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 10%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 23,4%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 15,9%. Th¸ng 6 n¨m 2005, gi¸ trÞ c«ng nghiÖp ­íc tÝnh ®¹t 39,11 ngh×n tû ®ång t¨ng 17,8% so víi cïng kú n¨m tr­íc, trong ®ã doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 9,6%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng cao 24,9%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 19,4%. Th¸ng 5 n¨m 2005 gi¸ trÞ c«ng nghiÖp ­íc tÝnh ®¹t 38,41 ngh×n tû ®ång, t¨ng 16,9% so víi cïng kú n¨m tr­íc, doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 10,2%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 25%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 16,6%. Th¸ng 4 n¨m 2005 ­íc tÝnh ®¹t 37,35 ngh×n tû ®ång t¨ng 16,4% so víi cïng kú n¨m tr­íc, doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 12,5%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 23,3%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 14,7%. Th¸ng 3 n¨m 2005 ­íc tÝnh ®¹t 36,77 ngh×n tû ®ång, t¨ng 13,4% so víi cïng kú n¨m tr­íc. Th¸ng 2 n¨m 2005 ­íc tÝnh ®¹t 29,26 ngh×n tû ®ång, chØ b»ng 80,9% th¸ng tr­íc vµ t¨ng 2,1 % so víi th¸ng 2 n¨m 2002. Nguyªn nh©n t¨ng chËm ®i lµ do yÕu tè mïa vô, gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña tÊt c¶ c¸c khu vùc kinh tÕ ®Òu chËm vµ ®¹t ë møc trªn d­íi 80% gi¸ trÞ s¶n xuÊt th¸ng mét; so víi th¸ng 2 n¨m tr­íc doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ ®¹t 95,9%, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 9,1%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 2,8%. Th¸ng 1 n¨m 2005, ­íc tÝnh ®¹t 35,2 ngh×n tû ®ång, t¨ng 32,4% so víi cïng kú n¨m tr­íc, trong ®ã doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 25,9%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 44,8%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 29,8%. N¨m 2004 s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tiÕp tôc t¨ng tr­ëng víi møc cao h¬n kÕ ho¹ch ®Ò ra vµ t¨ng cao so víi n¨m 2003. Gi¸ trÞ c«ng nghiÖp n¨m 2004 (tÝnh theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994) ­íc tÝnh ®¹t 354 ngh×n tû ®ång, t¨ng 16% so víi cïng kú n¨m tr­íc, doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 136,1 ngh×n tû ®ång t¨ng 11,8%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®¹t 96,2 ngh×n tû ®ång t¨ng 22,8%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¹t 126,3 ngh×n tû ®ång t¨ng 15,7%. S¸u th¸ng ®Çu n¨m 2004 ­íc tÝnh t¨ng 15,4% so víi cïng kú n¨m tr­íc, doanh nghiÖp nhµ n­íc t¨ng 11,9%; doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng 21,8%; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 14,7% ( nguån: Sù kiÖn b×nh luËn cña trang web: WWW.Smenet.com.vn ngµy 28 th¸ng 10 n¨m 2005). Nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh kh«ng nh÷ng t¹o ra thu nhËp cho x· héi mµ cßn gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Qua sè liÖu ®iÒu tra vÒ tæng sè lao ®éng trong doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¹i thêi ®iÓm 31/12 hµng n¨m sau: B¶ng 3: Tæng sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm 31/12 hµng n¨m theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp §¬n vÞ: ng­êi Lo¹i h×nh doanh nghiÖp N¨m 2000 2001 2002 2003 DN nhµ n­íc 2.088.531 2.114.324 2.260.306 2.264.942 DN ngoµi quèc doanh 1.040.902 1.329.615 1.706.409 2.049.891 DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 407.565 489.287 691.088 860.259 Tæng sè 3.536.998 3.933.226 4.657.803 5.175.092 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2004 Th«ng qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy sè l­îng lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh rÊt lín, vµ cã quy m« ngµy cµng t¨ng cao h¬n. B¶ng 4: C¬ cÊu % sè lao ®éng §¬n vÞ: % Lo¹i h×nh doanh nghiÖp N¨m 2000 2001 2002 2003 DN nhµ n­íc 59,05 53,76 48,53 43,77 DN ngoµi quèc doanh 29,42 33,80 36,64 39,61 DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 11,53 12,44 14,83 16,62 Tæng sè 100,00 100,00 100,00 100,00 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2004 Nh­ vËy, ta thÊy sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi nhµ n­íc ®ang cã quy m« gi¶m dÇn theo c¸c n¨m, n¨m 2002 lµ 48,53% ; ®Õn n¨m 2003 chØ cßn 43,77%. MÆt kh¸c, sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh l¹i cã xu h­íng gia t¨ng, n¨m 2002 lµ 36,64%; n¨m 2003 t¨ng lªn lµ 39,61%. Th«ng qua nh÷ng sè liÖu thèng kª trªn ta thÊy sù gia t¨ng kh«ng ngõng cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh mang l¹i ngµy cµng lín. So víi doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã møc t¨ng tr­ëng rÊt cao, víi % t¨ng doanh thu ngµy cµng lín. Do ®ã chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc vai trß ngµy cµng quan träng cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, nã lµ phÇn tÊt yÕu cho thu nhËp nÒn kinh tÕ, bëi thÕ cÇn cã sù quan t©m thÝch ®¸ng h¬n cho c¸c doanh nghiÖp khu vùc nµy. Nh­ vËy, th«ng qua viÖc ph©n tÝch, nh×n nhËn, còng nh­ ®¸nh gi¸ vÒ ®Æc ®iÓm còng nh­ xu h­íng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh th× chóng ta cµng thÊy ®­îc vai trß quan träng cña nã nh­ thÕ nµo ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ. Do vËy cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ngµy cµng ph¸t triÓn. NhÊt lµ trong viÖc huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp nµy. 1.2. Thùc tr¹ng cña viÖc huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ë ViÖt Nam 1.2.1. Nguån vèn trong n­íc Trong nh÷ng n¨m qua khi nhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh th× vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn cã xu h­íng t¨ng lªn nh­ng vÉn ë møc thÊp vµ ch­a æn ®Þnh. Theo ®iÒu tra cña Tæng côc thèng kª th× chóng ta cã c¬ cÊu vèn ®Çu t­ cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh­ sau: B¶ng 5: Tæng sè vèn ®Çu t­ cho c¸c khu vùc kinh tÕ Gi¸ thùc tÕ (n¨m 1994) Tæng sè Kinh tÕ nhµ n­íc (tû ®ång) Kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc (tû ®ång) Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (tû ®ång) 1995 72447,0 30447,0 20000,0 22000,0 1996 87394,0 42894,0 21800,0 22700,0 1997 108370,0 53570,0 24500,0 30300,0 1998 117134,0 65034,0 27800,0 24300,0 1999 131170,9 76958,1 31542,0 22670,8 2000 151183,0 89417,5 34593,7 27171,8 2001 170496,0 101973,0 38512,0 30011,0 2002 199104,5 112237,6 52111,8 34755,1 2003 231616,2 125127,6 68688,6 37800,0 S¬ bé 2004 275000,0 147500,0 84900,0 42600,0 Nguån: tæng côc thèng kª n¨m 2005. Th«ng qua sè liÖu b¶ng trªn, ta thÊy vèn ®Çu t­ cho khu vùc kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc cßn Ýt. MÆc dï sè l­îng vèn ®Çu t­ cho khu vùc nµy cã xu h­íng gia t¨ng nh­ng cßn rÊt chËm. Trong khi ®ã vèn ®Çu t­ cho khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc lµ rÊt lín. §iÒu ®ã chøng tá nguån vèn huy ®éng chñ yÕu cho c¸c khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. Nguyªn nh©n: vèn ®Çu t­ cho khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc th× møc ®é rñi ro thÊp, ®é an toµn cao, cßn khu vùc kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc møc ®é rñi ro rÊt lín, ®é an toµn thÊp, ch­a t¹o lËp ®­îc uy tÝn khi vay vèn, nhÊt lµ ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. B¶ng 6: C¬ cÊu theo % §¬n vÞ: % Gi¸ thùc tÕ (n¨m 1994) C¬ cÊu(%) Kinh tÕ nhµ n­íc (%) Kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc (%) Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (%) 1995 100 42,0 27,6 30,4 1996 100 49,1 24,9 26,0 1997 100 49,4 22,6 28,0 1998 100 55,5 23,7 20,8 1999 100 58,7 24,0 17,3 2000 100 59,1 22,9 18,0 2001 100 59,8 22,6 17,6 2002 100 56,3 26,2 17,5 2003 100 54,0 29,7 16,3 S¬ bé 2004 100 53,6 30,9 15,5 Nguån: Sè liÖu n¨m 2000, 2001, 2002 ®­îc ®iÒu chØnh theo sè liÖu míi cña ngµnh khai th¸c má- Tæng côc thèng kª n¨m 2005. Th«ng qua b¶ng sè liÖu trªn, c¬ cÊu % vèn ®Çu t­ cho khu vùc kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc rÊt thÊp. Trong khi ®ã khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc th× chiÕm tû lÖ cao. Nh­ vËy, trong khu vùc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh còng cã sù ph©n chia vÒ l­îng vèn ®Çu t­ theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã xu h­íng gi¶m: N¨m 1997 ®¹t 27,3% tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp c¶ n­íc; ®Õn n¨m 2000 gi¶m xuèng cßn 22,44%. Nh­ vËy cã nghÜa lµ vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh l¹i gi¶m, phÇn lín vèn ®Çu t­ ®­îc huy ®éng dïng ®Ó ®Çu t­ th­¬ng m¹i bëi v× ®Çu t­ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i th× ®é rñi ro thÊp h¬n trong lÜnh vùc s¶n xuÊt . Ta cã b¶ng sè liÖu sau: B¶ng 7: % vèn ®Çu t­ theo ngµnh trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Th­¬ng m¹i S¶n xuÊt Sè DN % Sè DN % DN t­ nh©n 31 31,3 9 17,6 c«ng ty TNHH 65 65,7 40 78,4 c«ng ty cæ phÇn 3 3 2 3,9 Nguån: T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn th¸ng 07/2001 Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy h×nh thøc c«ng ty TNHH ®Òu gi÷ vÞ trÝ cao nhÊt trong hai ngµnh s¶n xuÊt lµ 65,7% vµ 78,4%; c«ng ty cæ phÈn lµ thÊp nhÊt. B¶ng 8: Vèn s¶n xuÊt kinh doanh b×nh qu©n hµng n¨m cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh §¬n vÞ: tû ®ång N¨m Sè vèn bq hµng n¨m % trong tæng sè vèn cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp 2000 98.348 9,86 2001 142.202 11,99 2002 202.341 14,97 2003 289.625 18,47 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2004 Th«ng qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy ®­îc vèn s¶n xuÊt kinh doanh b×nh qu©n hµng n¨m cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ngµy cµng gia t¨ng vÒ sè l­îng vµ quy m«, n¨m 2002 lµ 14,97%; n¨m 2003 lµ 18,47%. §Ó t¨ng c­êng cho nguån vèn ®Çu t­ th× c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh th­êng dïng ph­¬ng thøc liªn doanh liªn kÕt. Qóa tr×nh liªn doanh liªn kÕt sÏ t¹o ra nhiÒu thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp nµy bëi v×: Nã cã thÓ t¨ng thªm nguån vèn, më réng thÞ tr­êng, t¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh, trang bÞ thªm kinh nghiÖm qu¶n lý cho nhµ doanh nghiÖp. NhÊt lµ trong qu¸ tr×nh nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn vµ héi nhËp thÕ giíi th× h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt lµ rÊt cÇn thiÕt vµ quan träng. Tõ nguån vèn tù cã do vËy ph¶i t¹o lªn tÝnh liªn kÕt céng ®ång doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp ®· ph¸t triÓn hoÆc lµ c¸c doanh nghiÖp cã lîi thÕ c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh liªn doanh liªn kÕt nã sÏ t¹o ra l­îng vèn lín ®ång thêi nã sÏ cung cÊp vÒ mÆt kinh nghiÖm cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ c¹nh tranh tèt víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Nh­ng trong qu¸ tr×nh liªn doanh liªn kÕt còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nh­ quy ®Þnh l­îng vèn gãp, tr×nh ®é c«ng nghÖ kh«ng ®ång ®Òu, tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp còng kh¸c nhau , do ®ã c¬ cÊu cña c¸c doanh nghiÖp còng kh¸c nhau. ViÖc ph©n chia lîi nhuËn rÊt khã, nhÊt lµ viÖc liªn doanh liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. Theo «ng SachioKagay Ama ( tæng gi¸m ®èc c«ng ty Canon ViÖt Nam) cho r»ng: chóng t«i s½n sµng hç trî vÒ tµi chÝnh vµ kü thuËt ®Ó c¸c doanh nghiÖp trong n­íc x©y dùng ph¸t triÓn thµnh nhµ cung cÊp linh kiÖn, phô tïng vµ nh÷ng dÞch vô hç trî kh¸c. Tuy nhiªn, sau khi t×m hiÓu chóng t«i thÊy r»ng c¸c doanh nghiÖp mµ phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh th× kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ chÊt l­îng lµ kÐm ( chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá)… Nh­ vËy, ®Ó viÖc liªn kÕt liªn doanh më réng h¬n nhÊt lµ víi thÕ giíi th× c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ngµy cµng ph¶i hoµn thiÖn nhiÒu mÆt h¬n n÷a ®Ó t¹o c¬ së v÷ng ch¾c vµ niÒm tin cho sù liªn kÕt. Theo sè liÖu thèng kª cña MPDF cho ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ ®èi t­îng chÝnh cña nghiÖp vô tµi chÝnh ( nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá) cô thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp nµy chiÕm 76% tæng sè hîp ®ång thuª tµi chÝnh ®· ký, vµ 66% tæng sè tiÒn cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh B¶ng 9: Hîp ®ång thuª tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh §¬n vÞ : USD §èi t­îng thô h­ëng Sè l­îng hîp ®ång Sè tiÒn trong hîp ®ång DN ngoµi quèc doanh 54 7.880.000 DN nhµ n­íc 12 1.960.000 DN liªn kÕt cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 5 1.950.000 Tæng 71 11.490.000 Nguån: nghiªn cøu chuyªn ®Ò sè 8 cña MPDF §èi víi nghiÖp vô nµy th× ph¹m vi cña hîp ®ång thuª kh¸ réng tõ 7000 USD ®Õn 1,5 triÖu USD; møc trung b×nh hÇu hÕt lµ 180.000 USD. MÆt kh¸c, thêi h¹n trung b×nh thuª lµ 38 th¸ng, l©u h¬n so víi c¸c kho¶n vay ng©n hµng hiÖn nay. §èi víi nh÷ng nghiÖp vô trªn, th× viÖc vay tiÒn ph¶i cã nh÷ng mÆt ®¶m b¶o cho viÖc thÕ chÊp b¶o l·nh… 1.2.2. Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi FDI Trong xu h­íng héi nhËp ngµy cµng s©u, réng vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nãi riªng ®ang ®øng tr­íc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc míi. KÓ tõ khi LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi chÝnh thøc cã hiÖu lùc (n¨m 1998) ®Õn nay, dßng vèn n­íc ngoµi kh«ng ngõng gia t¨ng, trë thµnh bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, ®ãng gãp tÝch cùc vµo c«ng cuéc ®æi míi, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao søc c¹nh tranh, héi nhËp nhanh víi khu vùc vµ thÕ giíi. HiÖn nay, ViÖt Nam cßn 5.774 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng víi tæng sè vèn ®¨ng ký ®¹t 49 tû USD, vèn thùc hiÖn (tÝnh c¶ c¸c dù ¸n ®· chÊm døt ho¹t ®éng) ®¹t 34 tû USD, trong ®ã lÜnh vùc c«ng nghiÖp chiÕm 67% sè dù ¸n, 60% vèn ®¨ng ký, 69% vèn thùc hiÖn. LÜnh vùc dÞch vô chiÕm 20% sè dù ¸n, 33% vèn ®¨ng ký, 24% vèn thùc hiÖn; cßn l¹i lµ lÜnh vùc n«ng, l©m, ng­ nghiÖp. Dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ph©n bæ t¹i 64 tØnh, thµnh phè trªn c¶ n­íc nh­ng chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn h¹ tÇng t­¬ng ®èi thuËn lîi. Vèn ®¨ng ký cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi liªn tôc t¨ng. NÕu n¨m 2002 ®¹t 2,8 tû USD; n¨m 2004 ®¹t 4,2 tû USD th× n¨m 2005 dù kiÕn ®¹t trªn 5 tû USD. Nh­ vËy, tæng sè vèn ®¨ng ký míi trong giai ®o¹n 2001-2005 cã thÓ ®¹t 18,5 tû USD t¨ng 68% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, tÝnh c¶ xuÊt khÈu dÇu th« t¨ng tõ 6,8 tû USD n¨m 2000 lªn 14,5 tû USD n¨m 2004, chiÕm h¬n 55% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc; n¨m 2005 ­íc tÝnh ®¹t 17,8 tû USD t¨ng 23% so víi n¨m 2004 ( nguån: B¸o Hµ Néi míi thø s¸u , ngµy 04/11/2005). NhËn thøc ®­îc nh÷ng t¸c ®éng cña nguån vèn FDI ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n­íc ta ban hµnh luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ luËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, bëi v× nguån vèn FDI lµ nguån lùc quan träng gióp cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp muèn më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, cã c¬ héi tiÕp cËn víi nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i qua chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Çu t­, cã thªm kinh nghiÖm trong qu¶n lý, n©ng cao tay nghÒ… vµ t¸c phong c«ng nghiÖp trong s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng thÓ mua b»ng tiÒn ®­îc. N¾m b¾t ®­îc vai trß cña nguån vèn FDI, khu vùc c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã nh÷ng ph­¬ng h­íng ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ tõ nguån vèn nµy nh­ng cßn thÊp. Cô thÓ, tÝnh ®Õn n¨m 2002 th× chØ cã 262 dù ¸n FDI, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh tham gia víi tæng sè vèn ®¨ng ký ®¹t 900 triÖu USD. Trong khi ®ã tæng sè dù ¸n ®­îc cÊp lµ 3711 vµ víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 38126 triÖu USD. Nh­ vËy, sè dù ¸n FDI cã c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh tham gia chØ chiÕm 7% so víi tæng c¸c dù ¸n FDI ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, chiÕm 2,4 % so víi tæng sè vèn ®Çu t­ trong c¶ n­íc. §©y lµ con sè kh¸ khiªm tèn so víi tiÒm n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp nµy. Nh­ng ®Õn n¨m 2005, ViÖt Nam ®· n»m trong top 10 n­íc ch©u ¸ vÒ thu hót nguån vèn FDI vµ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng m¹nh. Th«ng qua mét s« nhµ ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam nh­ sau: ChÝnh phñ Thuþ SÜ sÏ hç trî kho¶ng 20 doanh nghiÖp võa vµ nhá cña ViÖt Nam trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®å da. Trong nh÷ng n¨m qua vèn FDI tõ §µi Loan ngµy cµng t¨ng, vµ dù kiÕn v­ît 11 tû USD. TÝnh ®Õn th¸ng 7 n¨m 2005 tæng sè vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n do §µi Loan lµm chñ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam ®¹t trªn 7,3 tû USD, ®øng ®Çu trong c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ cã sè vèn ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. Nh­ vËy chóng ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch rÊt ­u ¸i ®Ó mêi gäi ®Çu t­ tõ c¸c vïng, khu vùc trªn toµn thÕ giíi. §iÒu nµy nã thÓ hiÖn qua viÖc ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh, vïng, miÒn kh¸c nhau. Ta cã b¶ng sè liÖu vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam theo c¸c ngµnh ( tÝnh tõ ngµy 01/01/2005 ®Õn 20/07/2005) B¶ng 10: §Çu t­ FDI vµo ViÖt Nam theo c¸c ngµnh TT Ngµnh Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ (ngh×n USD) Vèn ph¸p ®Þnh (ngh×n USD) 1 C«ng nghiÖp dÇu khÝ 1 20.000 20.000 2 C«ng nghiÖp nhÑ 137 426.052,7 186.064 3 C«ng nghiÖp nÆng 133 531.825,8 243.935 4 C«ng nghiÖp 18 36.737 23.112 5 X©y dùng 11 17.400 10.070 6 N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp 34 52.555 27.359,6 7 Thuû s¶n 4 11.200 3.830 8 Giao th«ng vËn t¶i vµ b­u chÝnh 14 675.270 664.950 9 Kh¸ch s¹n, du lÞch 4 5.000 2.700 10 V¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc 13 24.274,2 13.459,6 11 X©y dùng, v¨n phßng, c¨n hé 1 85000 25.500 12 X©y dùng khu ®« thÞ míi 5 193.881 72.071,2 13 DÞch vô 44 20.705,3 10.035,1 Tæng 419 2.099.901 1.298.086 Nguån: tæng côc thèng kª n¨m 2005. Nh­ vËy th× sè vèn FDI vµo ViÖt Nam ®a d¹ng theo ngµnh, sè l­îng còng t¨ng. §Ó thu hót vèn FDI ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cÇn ph¶i nç lùc rÊt nhiÒu, tr­íc tiªn ph¶i t¹o cho c¸c nhµ ®Çu t­ an t©m vÒ nguån vèn cña hä, ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp nµy còng ph¶i biÕt ph¸t huy nguån vèn ®ã ®Ó thùc hiÖn kinh doanh t¹o ra lîi nhuËn cho c¸c chñ ®Çu t­, cho b¶n th©n chñ doanh nghiÖp, vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi, t¨ng thu nhËp cho nÒn kinh tÕ. 1.2.3. Nguån vèn tõ ng©n hµng th­¬ng m¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i nh­ lµ mét chiÕc cÇu nèi gi÷a doanh nghiÖp vµ thÞ tr­êng, nã ®­a doanh nghiÖp vµo thÞ tr­êng ®Ó c¹nh tranh. Doanh nghiÖp nµo muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i cã chç dùa v÷ng ch¾c vÒ ng©n hµng, ®©y còng lµ h×nh thøc tèt nhÊt ®Ó doanh nghiÖp ®¶m b¶o ph­¬ng thøc trao ®æi, b¶o l·nh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ vay vèn. Ngoµi ra, ng©n hµng còng lµ nguån cung cÊp vèn chñ yÕu vµ quan träng cho c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã, c¸c ng©n hµng còng cã c¸c quy t¾c khi cho vay vèn nh­ viÖc c¸c ng©n hµng ®­a ra c¸c møc l·i suÊt huy ®éng nh­: L·i suÊt = huy ®éng Tû lÖ l¹m ph¸t + b×nh qu©n Tû lÖ thu nhËp kú väng cña ng­êi göi tiÒn MÆt kh¸c c¸c ng©n hµng còng x¸c ®Þnh l·i suÊt huy ®éng dùa trªn l·i suÊt gèc L·i suÊt = nguån vèn (nhãm nguån) L·i suÊt gèc (l·i suÊt t¸i + chiÕt khÊu hoÆc l·i suÊt liªn ng©n hµng)l·i suÊt tr¸i phiÕu ng¾n h¹n cña chÝnh phñ Tû lÖ thu nhËp kú väng cña ng­êi göi tiÒn HiÖn nay, víi diÔn biÕn huy ®éng vèn cña c¸c ng©n hµng t¹i Hµ Néi cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®©y lµ thÞ tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh cao vµ c«ng cô chñ yÕu vµ th­êng xuyªn vÉn lµ l·i suÊt. Ng©n hµng cæ phÇn §«ng Nam ¸ lu©n dÉn ®Çu vÒ l·i suÊt huy ®éng vèn cao, víi kú h¹n 36 th¸ng tiÒn göi VN§ lªn tíi 0,81%/th¸ng, t­¬ng ®­¬ng 9,72%. KÓ tõ ngµy 25/08/2005 th× l·i suÊt huy ®éng vèn néi tÖ kú h¹n 36 th¸ng tr¶ l·i sau cho sè tiÒn göi trªn 500 triÖu ®ång l·i suÊt lµ 0,83%/th¸ng tøc 9,84%/n¨m vµ göi d­íi 100 triÖu ®ång møc l·i suÊt lµ 0,81%/th¸ng. Tõ ngµy 01/09/2005 l·i suÊt kú h¹n t­¬ng tù cña hÇu hÕt c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®Òu v­ît ra ngoµi giíi h¹n tho¶ thuËn vÒ l·i suÊt. TÝnh chung so víi th¸ng 07/2005 l·i suÊt huy ®éng vèn cuèi th¸ng 8 vµ ®Çu th¸ng 9 n¨m 2005 cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn Hµ Néi t¨ng 0,2-0,36%/n¨m ®èi víi néi tÖ vµ 0,25 – 0,3%/n¨m ®èi víi ngo¹i tÖ. Nh×n chung toµn c¶nh thÞ tr­êng huy ®éng vèn ë Hµ Néi, tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 8 n¨m 2005 tæng nguån vèn huy ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®¹t 177226 tû ®ång. Trong c¬ cÊu vèn huy ®éng th× tiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c­ t¨ng 14,58%, tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ chØ t¨ng 6,8%; tiÒn göi ngo¹i tÖ t¨ng 8,03% trong khi ®ã tiÒn göi néi tÖ t¨ng 11,19%. §iÒu ®ã chøng tá trong d©n còng ®ang tån t¹i mét l­îng vèn rÊt lín, cÇn ph¶i huy ®éng nguån vèn nµy cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Nh­ vËy, viÖc huy ®éng vèn tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ rÊt lín cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp nµy cÇn ph¸t huy tèt h¬n n÷a trong viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn nµy ®Ó phôc vô cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Muèn lµm ®­îc ®iÒu nµy mét c¸ch tèt nhÊt th× c¸c doanh nghiÖp nµy nghiªn cøu thËt kü l­ìng møc l·i suÊt mµ ng©n hµng ®­a ra cã phï hîp víi viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp hay kh«ng? l­îng vèn vay nh­ thÕ nµo lµ hîp lý. Tr¸nh viÖc vay thõa vèn ®Ó chÞu thªm kho¶n l·i suÊt kh«ng ®¸ng cã ®¶m b¶o l­îng vèn kinh doanh tèt nhÊt cho doanh nghiÖp m×nh. 2. ThuËn lîi vµ khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh 2.1. ThuËn lîi Trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, nguån vèn cho khu vùc nµy cµng t¨ng, ®ång thêi t¨ng c¶ vÒ sè l­îng c¸c doanh nghiÖp. §iÒu ®ã thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, t¹o sù c©n b»ng trong nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. ViÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn vay cña c¸c doanh nghiÖp nµy còng cã nhiÒu thuËn lîi ®¸ng kÓ nh­: nguån vèn vay rÊt phong phó vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lu«n lµm ¨n cã hiÖu qu¶, do vËy t¹o ®­îc niÒm tin cho nhµ cung øng vèn. Do vËy, t¨ng thªm nguån vèn ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn më réng thÞ tr­êng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra khu vùc c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ho¹t ®éng rÊt ®a d¹ng vÒ c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh do vËy tiÕp cËn ®­îc víi nhiÒu vèn h¬n. Thu hót ®¸ng kÓ ®­îc nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi (FDI) ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­ vËy, trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· ®­îc rÊt nhiÒu thuËn lîi nh­ sè l­îng doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng, quy m« vèn cña c¸c doanh nghiÖp còng t¨ng. Do ®ã t¹o thuËn lîi cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ph¸t triÓn, t¨ng thu nhËp cho x· héi vµ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. Song song víi nh÷ng thuËn lîi trªn lµ nh÷ng khã kh¨n mµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®ang gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. 2.2. Nh÷ng khã kh¨n Trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn th× c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n nh­ chËm triÓn khai chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn, thñ tôc vay vèn cßn phøc t¹p, kh«ng th«ng tho¸ng, t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp trong khi vay vèn. §a sè c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn yÕu: c«ng nghÖ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm… Do vËy viÖc tiÕp cËn c¸c nguån vèn vay cßn nhiÒu h¹n chÕ. L­îng vèn vay cßn Ýt, ch­a ®¸p øng ®­îc viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Trong nÒn kinh tÕ do cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cña cã c¬ chÕ cò ®Ó l¹i nh­ o Ðp c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong viÖc lµm thñ tôc thµnh lËp, thñ tôc vay vèn… khiÕn cho c¸c nhµ ®Çu t­ ch­a thùc sù yªn t©m ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh, lµm cho n¨ng lùc néi sinh cña nÒn kinh tÕ ch­a ®­îc ph¸t huy tèi ®a ®Ó ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a tin t­ëng vµo m«i tr­êng kinh doanh ë ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, do ®ã viÖc huy ®éng nguån vèn FDI cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ rÊt khã. Cßn tån t¹i mét l­îng vèn lín nhµn rçi trong d©n mµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ch­a huy ®éng ®­îc. Nh­ trªn lµ nh÷ng khã kh¨n c¬ b¶n cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong viÖc huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. §Ó t×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n trªn chóng ta ®i t×m nguyªn nh©n cña nh÷ng khã kh¨n ®ã. 2.3. Nguyªn nh©n Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn tíi nh÷ng khã kh¨n trªn nh­ : Thø nhÊt, chÝnh s¸ch luËt ph¸p cña nhµ n­íc ch­a thùc sù ®i vµo ®êi sèng cña doanh nghiÖp. ë ®©y, chóng ta xem xÐt luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. Nh»m ph¸t huy tèi ®a nguån néi lùc trong n­íc ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, nhµ n­íc ®· tiÕn hµnh x©y dùng LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. Cho ®Õn nay luËt ®· ®i vµo thùc hiÖn 9- 10 n¨m ( tõ 01/01/1995), nh­ng hiÖu qu¶ cña luËt vÉn ch­a ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ mong muèn. Trong luËt vÉn cßn cã nh÷ng ®iÓm ch­a râ rµng vÒ ®èi t­îng vµ lÜnh vùc ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Çu t­, dÉn ®Õn sù ¸i ng¹i cña chñ ®Çu t­ khi muèn bá vèn vµo ®Çu t­ . Do ®ã l­îng vèn cho ph¸t triÓn gi¶m ®¸ng kÓ. Thø hai, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hÇu hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« s¶n xuÊt nhá, tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, vèn kinh doanh lµ Ýt. Do vËy h¹n chÕ kh¶ n¨ng liªn doanh liªn kÕt víi c¸c nhµ ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. Vèn cña c¸c doanh nghiÖp nµy chñ yÕu ®­îc huy ®éng tõ b¹n bÌ vµ ng­êi th©n, cßn vay ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c quü hç trî lµ rÊt khã kh¨n v× t©m lý cña c¸c c¸n bé ng©n hµng ®Òu chØ muèn cho c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc vay. Thø ba, c¸c mèi quan hÖ cña c¸c doanh nghiÖp cßn Ýt, uy tÝn ch­a cao. Do vËy h¹n chÕ viÖc tiÕp cËn c¸c nguån vèn ®Çu t­, nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3. Gi¶i ph¸p ®Ó huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ë ViÖt Nam Thø nhÊt, cÇn thiÕt ®æi míi vÒ chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é cña nhµ n­íc ta, vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh­ ban hµnh luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n n÷a vÒ luËt ®Çu t­. Nh»m t¹o m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n n÷a cho c¸c doanh nghiÖp nµy trong viÖc thu hót c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi, ®ång thêi huy ®éng tèi ®a nguån vèn nhµn rçi trong d©n. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, ®Ó ®èi t¸c n­íc ngoµi kh«ng ph©n biÖt hä khi lùa chän ®èi t¸c ®Çu t­. Cô thÓ nh­ quy ®Þnh vÒ thuÕ, nguån vèn vay cña c¸c ng©n hµng vµ sö dông c«ng b»ng trong viÖc giao quyÒn sö dông ®Êt, ®Ó t¹o c¬ héi cho doanh nghiÖp cã thÓ liªn doanh liªn kÕt víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi.Quü hç trî ®Çu t­ n­íc ta, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý trong hç trî vèn kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch l·i suÊt cho vay. H¬n thÕ n÷a, c¸c thñ tôc vay vèn cÇn ph¶i th«ng tho¸ng gän nhÑ vµ nhanh chãng ®Ó thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn. C¸c c¬ quan qu¶n lý vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i nªn cã nh÷ng ®æi míi vÒ nhËn thøc. §Æc biÖt, c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i nªn giíi thiÖu s¶n phÈm, tiÒm lùc thùc sù cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Ó hä chñ ®éng tù quyÕt ®Þnh ®èi t¸c ®Çu t­ phï hîp. Nh×n chung, nhµ n­íc cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch nhanh chãng vµ kÞp thêi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n n÷a. Thø hai, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi. VÒ phÝa m×nh, c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng t×m ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhá, ph¶i t×m c¸ch huy ®éng vèn b»ng liªn kÕt, liªn doanh, víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. C¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i t×m hiÓu kü l­ìng vµ cã nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ c¸c chñ ®Çu t­ cã tiÒm n¨ng, ®ång thêi chñ ®éng lùa chän ®èi t¸c cho m×nh ®Ó ®i ®Õn ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn cung cÊp mäi th«ng tin vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cïng víi nhu cÇu vÒ vèn liªn doanh víi ®èi t¸c n­íc ngoµi b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng nh­ Internet, qua hiÖp héi, qua c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i… chñ ®éng trong viÖc t¹o uy tÝn vµ th­¬ng hiÖu cña m×nh ®Ó t¹o sù an t©m cho c¸c chñ ®Çu t­. Cã nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh míi huy ®éng ®­îc vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Cuèi cïng, c¸c doanh nghiÖp cÇn t¹o thªm niÒm tin cho m×nh th«ng qua c¸c dù ¸n ®Çu t­ cã tÝnh kh¶ thi vµ sinh lêi cao mµ hä ®Çu t­ th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã gióp c¸c nhµ ®Çu t­ tin t­ëng vµ gãp vèn l©u dµi. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i khai th¸c tèi ®a ho¸ t¸c ®éng tÝch cùc cña ngån vèn FDI nh»m cñng cè kh¶ n¨ng hîp t¸c ph¸t triÓn l©u dµi trªn c¬ së ®¶m b¶o lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ lîi Ých cña quèc gia. KÕt luËn Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh còng ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn vµ kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. Nh­ chóng ta thÊy sè l­îng doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Quy m« ho¹t ®éng cña khu vùc doanh nghiÖp nµy ngµy cµng réng h¬n, víi nguån vèn ngµy cµng nhiÒu vµ phong phó, vµ còng thu hót ®­îc ®¸ng kÓ c¸c nguån vèn cho viÖc ®Çu t­, më réng doanh nghiÖp. Næi bËt lµ nguån vèn tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, vµ dÇn tõng b­íc tiÕp cËn víi nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI). Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh còng ®ang ngµy cµng nhËn ®­îc sù quan t©m cña nhµ n­íc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc c¸c doanh nghiÖp nµy tiÕp cËn víi nhiÒu nguån vèn h¬n. Song song ®ã th× c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh còng cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n nh­: Nguån vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc cho khu vùc nµy cßn Ýt, viÖc giao dÞch víi c¸c ng©n hµng cßn nhiÒu khã kh¨n, thñ tôc phøc t¹p, quy m« ho¹t ®éng nhá lÎ, kh«ng ®ång ®Òu; do ®ã tr×nh ®é c«ng nghÖ kü thuËt, m¸y mãc thiÕt bÞ cßn l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý ch­a cao, ch­a t¹o ®­îc niÒm tin lín khi tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn nhÊt lµ c¸c nguån vèn n­íc ngoµi. Tµi liÖu tham kh¶o B¸o Hµ Néi míi, thø t­ nµy 28/09/2005. Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ cña MPDF Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ sè 2, 10/2000 Gi¸o tr×nh lËp vµ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t­, Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n. Gi¸o tr×nh kinh tÕ ®Çu t­, Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n. Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ dù ¸n, Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n. 6. Niªn gi¸m thèng kª 2004, Nxb Thèng kª- Hµ Néi, n¨m 2005. 7. Niªn gi¸m thèng kª 2004, Côc thèng kª TP Hµ Néi. 8. Ng©n hµn th­¬ng m¹i Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n. 9. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam. 10. Thêi b¸o ng©n hµng sè 80 (1069) thø s¸u ngµy 07/10/2005. 11. www. Gso.gov.vn ( tæng côc thèng kª) 12. wwww.vcci.com.vn (phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam) 13. www.smenet.com.vn. Môc lôc