Đề tài Thực trạng và giải pháp tạo vốn cho phát triển phương tiện vận tải và cơ khí đóng mới ngành đường sắt

hèng c¬ khÝ ®ãng míi ®−êng s¾t thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt chñ yÕu sau: - M¹ng l−íi: Ph©n bè kh«ng ®Òu, tËp trung chñ yÕu ë phÝa b¾c vμ däc tuyÕn ®−êng s¾t B¾c Nam. 20 - Quy m«: Nhá, ph©n t¸n, kh«ng ®ång bé. - KÕt cÊu: Kh«ng c©n ®èi, chñ yÕu cho c«ng nghiÖp vÒ toa xe, vÒ ®Çu m¸y chØ lμ söa ch÷a, ®¹i tu vμ l¾p r¸p ®Çu m¸y cßn rÊt Ýt (míi ®ãng ®−îc 2 ®Çu m¸y kÐo- ®Èy). - Trang bÞ: C¬ së vËt chÊt nghÌo nμn, thiÕt bÞ l¹c hËu. - S¶n phÈm: Chñ yÕu phôc vô vËn t¶i vμ tiªu thô trong n−íc (ch−a cã xuÊt khÈu). VÒ c¬ së vËt chÊt cña ngμnh c¬ khÝ ®Çu m¸y toa xe: hiÖn cã 15 c«ng ty, xÝ nghiÖp ®ãng míi, trong ®ã ph©n ra: - Khèi c¸c c«ng ty h¹ch to¸n ®éc lËp nh−: Xe löa Gia l©m, toa xe H¶i phßng, toa xe DÜ an, c¸c c«ng ty nμy lμm nhiÖm vô ®ãng míi vμ ®¹i tu toa xe kh¸ch, toa xe hμng (c«ng ty xe löa Gia l©m cßn ®¹i tu ®Çu m¸y TY, ®Çu m¸y h¬i n−íc, l¾p r¸p ®Çu m¸y míi) - Khèi c¸c xÝ nghiÖp söa ch÷a vμ vËn dông h¹ch to¸n phô thuéc vËn t¶i: cã 5 xÝ nghiÖp ®Çu m¸y víi chøc n¨ng: §¹i tu ®Çu m¸y, söa ch÷a c¸c cÊp vμ tæ chøc vËn dông ®Çu m¸y; cã 7 xÝ nghiÖp toa xe võa söa ch÷a c¸c cÊp cña toa xe võa tæ chøc vËn dông toa xe, trong ®ã cã c«ng ty toa xe Th¸p chμm cã thÓ ®ãng míi toa xe hμng vμ container. C¬ së vËt chÊt ®ãng míi c¬ khÝ trong toμn Tæng c«ng ty §−êng s¾t hiÖn cã ë c¸c c«ng ty, c¸c xÝ nghiÖp ®Çu m¸y, c¸c xÝ nghiÖp toa xe. ë c¸c c«ng ty: hiÖn cã hÖ thèng nhμ x−ëng ®ang sö dông c¬ b¶n tõ thêi Ph¸p ®Ó l¹i, chØ cã mét sè Ýt ®−îc bæ xung vμo nh÷ng n¨m gÇn ®©y (c«ng ty Xe löa Gia l©m ®−îc ®Çu t− tõ viÖn trî cña Ba lan vμo nh÷ng n¨m cña thËp kû 80, cßn l¹i ®−îc ®Çu t− trong 3 n¨m gÇn ®©y). MÆt b»ng c¸c ph©n x−ëng chËt hÑp, kÕt cÊu b¸n vÜnh cöu, xuèng cÊp,... khi chuyÓn ®æi s¶n phÈm ®Òu kh«ng phï hîp víi s¶n xuÊt ph¶i c¶i t¹o l¹i. Trang thiÕt bÞ t¹i c¸c c«ng ty kh«ng ®ång bé, m¸y mãc, thiÕt bÞ phÇn 21 lín dïng tõ thêi Ph¸p ®Ó l¹i, ®· hÕt khÊu hao vμ l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ, ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, tû lÖ s¶n phÈm háng nhiÒu. Víi trang thiÕt bÞ nh− hiÖn nay kh«ng ®¸p øng víi yªu cÇu kü thuËt míi cña ®Çu m¸y vμ toa xe ngμy cμng tiªn tiÕn. ë c¸c xÝ nghiÖp ®Çu m¸y: hÖ thèng nhμ x−ëng ch¾p v¸ chñ yÕu sö dông cho viÖc söa ch÷a nhá phôc vô vËn dông ®Çu m¸y, tuy nhiªn do thiÕu mét d©y chuyÒn ®¹i tu ®Çu m¸y vμ do cã nhiÒu chñng lo¹i ®Çu m¸y nªn tÊt c¶ c¸c XÝ nghiÖp ph¶i lμm c¶ nhiÖm vô söa ch÷a lín ®Çu m¸y, thùc chÊt ch−a thÓ gäi lμ söa ch÷a lín. VÒ trang thiÕt bÞ, hÖ thèng m¸y mãc vμ thiÕt bÞ t¹i c¸c xÝ nghiÖp ®Çu m¸y: ThiÕu vÒ sè l−îng, chñng lo¹i, l¹c hËu vÒ kü thuËt vμ kh«ng ®ång bé, phÇn lín thiÕt bÞ cã tõ thêi Ph¸p (c¸c m¸y c¾t gät vμ gia c«ng kim lo¹i, m¸y chuyªn dïng phôc vô söa ch÷a ®Çu m¸y...). Trong sè 5 xÝ nghiÖp ®Çu m¸y hiÖn nay, chØ cã xÝ nghiÖp ®Çu m¸y §μ n½ng ®−îc trang bÞ t−¬ng ®èi tèt (sö dông vèn vay cña KFW §øc tõ n¨m 1997) cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu söa ch÷a c¸c cÊp cña ®Çu m¸y. C¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®−îc trang bÞ t¹i c¸c xÝ nghiÖp hiÖn nay kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng chÕ t¹o c¸c phô tïng thay thÕ phôc vô nhu cÇu söa ch÷a, do ®ã ®Ó ®¶m b¶o cã m¸y vËn dông hÇu hÕt phô tïng ®Çu m¸y ®Òu ph¶i nhËp ngo¹i. ë c¸c xÝ nghiÖp toa xe: HÖ thèng nhμ x−ëng nh×n chung mang tÝnh ch¾p v¸, chÊt l−îng kÐm vμ kh«ng ®ñ. ThiÕu h¼n hÖ thèng nhμ x−ëng phôc vô chØnh bÞ toa xe ë hai ®Çu (Hμ néi, TP Hå ChÝ Minh), do mÆt b»ng chËt hÑp, quy ho¹ch ë hai thμnh phè lín ch−a râ rμng vμ thiÕu kinh phÝ thùc hiÖn. VÒ trang thiÕt bÞ: m¸y mãc c«ng cô trang bÞ kh«ng ®ñ, l¹c hËu, phÇn lín thuéc c«ng nghÖ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 70 (cã nh÷ng lo¹i dïng tõ n¨m 1920). HÖ thèng trang thiÕt bÞ t¹i c¸c xÝ nghiÖp toa xe ®−îc dïng chñ yÕu cho söa ch÷a nhá toa xe vμ phôc vô vËn dông toa xe. 22 2.2. Thùc tr¹ng huy ®éng, sö dông vèn cho ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ c¬ khÝ ®ãng míi CñA NGμNH ®−êng s¾t vμ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra 2.2.1. Thùc tr¹ng huy ®éng vμ sö dông c¸c lo¹i nguån vèn trong thêi gian qua KÓ tõ khi Nhμ n−íc t¸ch h¹ch to¸n c¬ së h¹ tÇng khái kinh doanh vËn t¶i, nguån vèn dïng ®Ó ®»u t− cho ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ c¬ khÝ ®ãng míi ph−¬ng tiÖn vËn t¶i chñ yÕu dïng b»ng c¸c nguån vèn sau: a) TrÝch vμ sö dông vèn khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh cña khèi vËn t¶i §©y lμ nguån vèn chñ lùc, tuy nhiªn do gi¸ trÞ TSC§ vËn t¶i kh«ng lín, t×nh h×nh thu vËn t¶i chØ ë møc 7% - 10%/n¨m, kinh doanh vËn t¶i nh÷ng n¨m tr−íc 2001 cßn ë møc lç triÒn miªn, do ®ã kh¶ n¨ng trÝch khÊu hao TSC§ khèi vËn t¶i vÉn kh«ng theo ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ trÝch TSC§ ®−îc Nhμ n−íc quy ®Þnh hiÖn hμnh, (§−êng s¾t vÉn ph¶i ®¨ng ký møc trÝch thÊp h¬n quy ®Þnh ®Õn n¨m 2000), møc trÝch khÊu hao mét sè n¨m nh− b¶ng 2.2 d−íi ®©y: B¶ng 2.2. Møc trÝch khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh khèi vËn t¶i ngμnh ®−êng s¾t, 1995 - 2001 Tû ®ång ChØ tiªu 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Sè khÊu hao 83,98 99,10 141,35 119,81 124,86 181,52 221,40 So víi nguyªn gi¸, % 3,20 3,78 5,10 4,10 4,10 5,70 6,8 Nh− vËy, do t¨ng doanh thu nªn tû lÖ trÝch khÊu hao c¸c n¨m gÇn ®©y cã t¨ng. So víi n¨m 1995, møc trÝch hÊu hao n¨m 2001 ®· t¨ng 2 lÇn. b) T×nh h×nh vay vμ sö dông nguån vèn vay ODA Mét sè h¹ng môc ®Çu t− dμnh cho ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ c«ng nghiÖp ®Çu m¸y toa xe dïng nguån vèn vay cña n−íc ngoμi tõ n¨m 1994 ®Õn nay (tæng sè 8 dù ¸n vμ nguån vèn vay dù kiÕn) víi tæng vèn lμ 100 triÖu USD nh− b¶ng 2.3 d−íi ®©y. 23 B¶ng 2.3. Mét sè dù ¸n ODA Tªn dù ¸n Tæng TriÖu USD Nguån N¨m thùc hiÖn Ghi chó Kh«i phôc 15 ®Çu m¸y Ru 10,9 KfW- §øc 2001 18,1 tr DM §¹i tu ®Çu m¸y BØ 3,5 BØ 2001 CÇn cÈu cøu viÖn 4,8 KfW- §øc 2002 8 tr DM ThiÕt bÞ s¶n xuÊt boge 6,2 Ph¸p 2002 40 tr Ffr Dù ¸n d©y chuyÒn thiÕt bÞ söa ch÷a ®¹i tu ®Çu m¸y ®iÖn 2,5 Ên §é 1999 Dù ¸n 10 ®Çu m¸y ®iÖn Ên §é 10 Ên §é Tõ 2000 457,3 tr Rupi Dù ¸n bæ sung thiÕt bÞ söa ch÷a ®Çu m¸y Ru 5 KfW- §øc Tõ 2000 8,5 tr DM §oμn tμu tèc hμnh giai ®o¹n 1 57 Tõ 2000 96,5 tr DM Céng 100 c) Vay vμ sö dông nguån vèn vay ng©n hμng N¨m 2000 nguån vèn vay Ng©n hμng ®Çu t− lμ 199 tû dïng cho ®ãng míi toa xe kh¸ch. d) Huy ®éng vμ sö dông nguån vèn vay tÝn dông −u ®·i Trong hai n¨m 2001 - 2002, khèi kinh doanh vËn t¶i ®· ®−îc Nhμ n−íc phª duyÖt cho vay vèn −u ®·i: N¨m 2001 vay 200 tû ®ång; n¨m 2002 còng ®· ®−îc duyÖt 200 tû ®ång. e) Huy ®éng vμ sö dông c¸c nguån vèn vay kh¸c MÆc dï trong c¬ chÕ thÞ tr−êng, nguån vèn vay ®a d¹ng vμ c¸c doanh nghiÖp kh«ng n»m trong diÖn cæ phÇn hãa, nh−ng nguån vèn vay tõ c¸c tæ chøc nμy dμnh cho ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vÉn kh«ng cã, do nhiÒu lý do kh¸c 24 nhau: L·i suÊt cao, nguån vèn cho vay thÊp, Tãm l¹i, do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, nguån vèn dμnh cho khèi kinh doanh vËn t¶i ®Ó ®ãng míi ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ ph¸t triÓn c¬ khÝ ®−êng s¾t vÉn kh«ng ®−îc yªu cÇu ®æi míi vμ ®Çu t− ph−¬ng tiÖn vËn t¶i. §Ó ph¸t triÓn vμ ®Çu t− ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vÒ c¬ b¶n lμ nguån khÊu hao vËn t¶i (dïng ®Ó ®Çu t− hμng n¨m, tr¶ gèc, tr¶ l·i,). §Ó cã c¬ së ph©n tÝch s©u h¬n, ®Ó ®Ò tμi tËp trung vμo viÖc ph©n tÝch nguån vèn khÊu hao TSC§ ®Ó tõ ®ã x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p vay vèn −u ®·i. 2.2.2. Nh÷ng h¹n chÕ, trë ng¹i trong viÖc huy ®éng vèn vμ nguyªn nh©n chñ yÕu Trong qu¸ tr×nh huy ®éng vμ sö dông vèn cho ph¸t triÓn ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ ®ãng míi thiÕt bÞ ®· béc lé nh÷ng h¹n chÕ, trë ng¹i sau: VÒ nguån vèn khÊu hao: Do gi¸ trÞ trÝch khÊu hao phô thuéc gi¸ trÞ cßn l¹i cña tμi s¶n cè ®Þnh; phô thuéc qui ®Þnh vÒ møc trÝch cña nhμ n−íc; ®ång thêi phô thuéc kh¶ n¨ng chÞu ®ùng ®−îc cña gi¸ thμnh vËn t¶i, (mμ tμi s¶n cè ®Þnh khèi vËn t¶i cßn Ýt, l¹c hËu, chÊt l−îng kÐm) nªn kh¶ n¨ng trÝch khÊu hao còng cã h¹n. VÒ cguån vèn vay trong n−íc: do l·i suÊt cao vμ ®−îc thanh to¸n tõ yÕu tè chi kh¸c trong kinh doanh vËn t¶i, mμ s¶n l−îng vμ doanh thu vËn t¶i th× kh«ng t¨ng v« tËn, v× vËy còng kh«ng thÓ vay tuú thÝch. VÒ nguån ODA, viÖc huy ®éng nguån nμy cã nh÷ng trë ng¹i nh− sau: - Nh÷ng n−íc cho vay nhiÒu th× l¹i b¸n hμng víi gi¸ ®¾t, ®ång thêi b¾t mua b»ng ngo¹i tÖ manh. Khi mua th× nî tÝnh b»ng ngo¹i tÖ, khi tr¶ th× tr¶ b»ng tiÒn ViÖt nam nªn bÞ tr−ît gi¸ nhiÒu, ®iÒu ®ã còng lμm cho nî t¨ng thªm. - Nh÷ng n−íc cho vay kh«ng tr−ît gi¸ th× chÊt l−îng hμng l¹i kÐm. - C¬ së h¹ tÇng ®−êng s¾t còng ch−a ®−îc ®Çu t− ®Çy ®ñ, v× vËy kh¶ n¨ng t¨ng doanh thu vËn t¶i lμ khã kh¨n (b·o hoμ vÒ n¨ng lùc th«ng qua).Mμ kh«ng t¨ng ®−îc doanh thu vËn t¶i th× dÉn ®Õn kh¶ n¨ng ®Çu t− kÐm ®i. (®Çu t− kh«ng cã nguån ®Ó thanh to¸n). 25 Ch−¬ng III ®Þnh h−íng vμ Mét sè gi¶i ph¸p t¹o vèn ®Ó ph¸t triÓn ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ c¬ khÝ ®ãng míi ngμnh ®−êng s¾t viÖt Nam hiÖn nay 3.1. §Þnh h−íng ph¸t triÓn cña ngμnh ®−êng s¾t giai ®o¹n 2001- 2010 vμ vμ nhu cÇu vÒ vèn 3.1.1. §Þnh h−íng ph¸t triÓn ngμnh §−êng s¾t giai ®o¹n 2001 - 2010 V¨n kiÖn ®¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh môc tiªu tæng qu¸t cña ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n−íc ta giai ®o¹n 2001 - 2010 lμ: "§−a ®Êt n−íc ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn; n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, tinh thÇn cña nh©n d©n; t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n−íc ta c¬ b¶n trë thμnh mét n−íc c«ng nghiÖp theo h−íng hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ng−êi, n¨ng lùc khoa häc vμ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng an ninh ®−îc t¨ng c−êng; thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa ®−îc h×nh thμnh vÒ c¬ b¶n; vÞ thÕ cña n−íc ta trªn tr−êng quèc tÕ ®−îc n©ng cao”. C¨n cø vμo môc tiªu, quan ®iÓm ph¸t triÓn cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vμ t×nh h×nh thùc tÕ cña Ngμnh, §¶ng bé §−êng s¾t ®· x¸c ®Þnh môc tiªu, ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn §SVN ®Õn n¨m 2010 nh− sau: a) Môc tiªu Ph¸t huy trÝ tuÖ vμ søc m¹nh toμn ngμnh, tiÕp tôc c«ng cuéc ®æi míi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ngμnh ®uêng s¾t. Cñng cè, n©ng cÊp CSHT§S vμ n¨ng lùc vËn t¶i nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l−îng phôc vô, an toμn vËn t¶i vμ an toμn lao ®éng. Ph¸t triÓn thÞ phÇn, ®¸p øng nhu cÇu di l¹i cña nh©n d©n, nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc vμ héi nhËp víi ®−êng s¾t Quèc tÕ. N©ng cao chÊt l−îng ®éi ngò lao ®éng, t¹o thªm nhiÒu viÖc lμm, t¨ng thu nhËp. PhÊn ®Êu ®Ó trong mét thêi gian ng¾n, ®−êng s¾t ViÖt Nam cã thÓ ph¸t triÓn ngang 26 hμng víi ®−êng s¾t c¸c n−íc tiªn tiÕn trong khu vùc §«ng nam ¸. b) Ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc chñ yÕu: - C¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¬ b¶n: C¶i t¹o, n©ng cÊp c¸c tuyÕn: Hμ Néi- TP. Hå ChÝ Minh, Hμ Néi- Lμo Cai, cñng cè ®¶m b¶o an toμn ch¹y tμu tuyÕn KÐp- L−u x¸, §«ng Anh- Th¸i nguyªn. X©y mét sè tuyÕn ®−êng s¾t míi khi cã nhu cÇu vËn t¶i vμ nguån vèn nh−: Yªn Viªn- Ph¶ L¹i, Sμi gßn- Léc Ninh... Tham gia tÝch cùc vμo c¸c dù ¸n ®−êng s¾t trªn cao vμ ®−êng s¾t néi ®« Hμ Néi, TP Hå ChÝ Minh, ®−êng s¾t xuyªn ¸ vμ dù ¸n ®iÖn khÝ hãa ®−êng s¾t. §Çu t− thiÕt bÞ c¬ giíi phôc vô cho lμm míi vμ söa ch÷ th−êng xuyªn CSHT ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vμ chÊt l−îng. Tõng b−íc hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin tÝn hiÖu ®Ó ®¶m b¶o an toμn ch¹y tμu, n©ng cao n¨ng lùc th«ng qua vμ gi¶m bít lao ®éng, −u tiªn tuyÕn Hμ Néi - TP Hå ChÝ Minh, cã gi¶i ph¸p kÕt nèi gi÷a th«ng tin ®−êng s¾t víi th«ng tin quèc gia. X©y dùng hÖ thèng nhμ ga, ke, kho, b·i hμng ®¸p øng yªu cÇu ®a d¹ng cña dÞch vô vËn t¶i. - VÒ vËn t¶i: ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn vμo chØ huy ®iÒu hμnh ch¹y tμu. Thóc ®Èy vËn chuyÓn ®a ph−¬ng thøc, vËn chuyÓn container vμ vËn chuyÓn qu¸ c¶nh. Nèi m¹ng b¸n vÐ vμ qu¶n lý chç qua m¹ng vi tÝnh, tr−íc hÕt lμ cho tμu Thèng nhÊt. Lo¹i dÇn c¸c ®Êu m¸y §iezen c«ng suÊt nhá, c¸c ®Çu m¸y toa xe qu¸ cò ®· hÕt thêi h¹n khÊu hao, kh«ng cßn phï hîp víi yªu cÇu vμ ®iÒu kiÖn vËn t¶i hiÖn t¹i. T¹o vèn ®Ó nhËp víi mét sè ®Çu m¸y §iezen cã c«ng suÊt lín, phï hîp víi ®iÒu kiÖn khai th¸c cña §SVN. Tù lùc ®ãng míi c¸c toa xe kh¸ch vμ toa xe hμng hiÖn ®¹i, chÊt l−îng cao, ®¸p øng yªu cÇu ngμy cμng cao cña hμnh kh¸ch vμ chñ hμng. T¨ng c−êng ®Çu t− ph−¬ng tiÖn xÕp dì c¬ giíi, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn khÐp kÝn tõ kho ®Õn kho, tõ nhμ ®Õn nhμ. 27 - VÒ c«ng nghiÖp: Quy ho¹ch l¹i c¸c c¬ së söa ch÷a ®Çu m¸y, söa ch÷a vμ ®ãng míi toa xe theo h−íng chuyªn m«n hãa, tËp trung hãa cao, ®Çu t− thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®æi míi d©y chuyÒn c«ng nghÖ, t¹o b−íc chuyÓn vÒ kü thuËt ®ñ søc ®¹i tu c¸c lo¹i ®Çu m¸y, söa ch÷a vμ ®ãng míi toa xe, gi¶m dÇn viÖc nhËp vËt t−, phô tïng cña n−íc ngoμi. - VÒ khoa häc c«ng nghÖ, hîp t¸c quèc tÕ: TËp trung ®Çu t−, t¹o ®μ ph¸t triÓn míi vÒ khoa häc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt chó träng lÜnh vùc øng dông c¸c c«ng nghÖ míi vμo c¸c ho¹t ®éng cña ngμnh. §Èy m¹nh viÖc ®−a c«ng nghÖ tin häc vμo qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh s¶n xuÊt. Më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ víi ®−êng s¾t c¸c n−íc trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi trªn c¬ së b×nh ®¼ng, c¸c bªn cïng cã lîi. Chó träng lÜnh vùc liªn vËn quèc tÕ vμ hîp t¸c víi ®−êng s¾t Trung Quèc, ®−êng s¾t c¸c n−íc trong khu vùc. - VÒ ®μo t¹o ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n: chó träng c«ng t¸c ®μo t¹o nh©n lùc, phÊn ®Êu x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n khoÎ vÒ thÓ chÊt, giái vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, cã kû luËt, phÈm chÝnh trÞ tèt, lËp tr−êng t− t−ëng v÷ng vμng, tiÕp thu ®−îc c«ng nghÖ míi, yªu ngμnh, yªu nghÒ, tËn tuþ víi c«ng viÖc ®−îc giao. 3.1.2. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngμnh ®−êng s¾t giai ®o¹n 2001 - 2005 a) Nh÷ng khã kh¨n vμ thuËn lîi VÒ thuËn lîi: ngμnh §SVN thùc hiÖn nhiÖm vô, môc tiªu 5 n¨m 2001 - 2005 trong ®iÒu kiÖn §¶ng ta ®Ò ra chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m (2001 - 2010), ph−¬ng h−íng nhiÖm vô kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m (2001 - 2005). §©y lμ nh÷ng ®Þnh h−íng ®Ó ngμnh x©y dùng vμ chØ ®¹o thùc hiÖn nhiÖm vô, môc tiªu cña m×nh. Vai trß vÞ trÝ cña ngμnh ®−êng s¾t trong hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i quèc gia vμ trong nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ vμ hiÖn ®¹i hãa ®· ®−îc §¶ng vμ Nhμ n−íc kh¼ng dÞnh lμ mét trong nh÷ng ngμnh mòi nhän trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n−íc ta. 28 Nh÷ng th¾ng lîi ®· ®¹t ®−îc sau nh÷ng n¨m ®æi míi cña ®Êt n−íc, nh÷ng tiÒm n¨ng vÒ tμi nguyªn, lao ®éng, sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña ®Êt n−íc t¹o ®iÒu kiÖn tèt ®Ó ngμnh ph¸t triÓn. Nh÷ng, thμnh qu¶ vμ kinh nghiÖm 15 n¨m ®æi míi cña ngμnh cïng truyÒn thèng tèt ®Ñp cña ®éi ngò c«ng nh©n ®−êng s¾t lμ c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó ngμnh thùc hiÖn th¾ng lîi nhiÖm vô 5 n¨m tíi. VÒ khã kh¨n: C¬ së vËt chÊt cña ngμnh tuy ®· c¶i thiÖn nh−ng vÉn cßn l¹c hËu vμ yÕu kÐm, nhu cÇu ®Çu t− lín, nh−ng kh¶ n¨ng nguån vèn cña nhμ n−íc vμ cña ngμnh cã h¹n. Ph¶i tiÕp tôc c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c cã lîi thÕ h¬n. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o an toμn, nhÊt lμ an toμn ®−êng ngang vμ hμnh lang an toμn giao th«ng ®−êng s¾t cßn h¹n chÕ, ý thøc chÊp hμnh luËt lÖ giao th«ng cña ng−êi vμ ph−¬ng tiÖn tham gia giao th«ng ch−a tèt, nguy c¬ g©y mÊt an toμn cßn lín. Mét bé phËn c¸n bé, CNVC n¨ng lùc h¹n chÕ, ch−a tËn t©m víi c«ng viÖc, ý thøc tæ chøc kû luËt kÐm. Bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh, hiÖu lùc ®iÒu hμnh ch−a cao vμ n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp. b) Ph−¬ng h−íng nhiÖm vô ph¸t triÓn s¶n xuÊt - kinh doanh VÒ ph−¬ng h−íng chung: C¨n cø t×nh h×nh thùc tÕ cña ®Êt n−íc, cña Ngμnh, §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng bé §−êng s¾t ViÖt Nam lÇn thø VIII ®· ®Ò ra ph−¬ng h−íng chung cho nhiÖm kú 2001 - 2005 lμ: “Ph¸t huy trÝ tuÖ vμ søc m¹nh toμn Ngμnh, tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi. TËp trung ®Çu t− ®æi míi khoa häc c«ng nghÖ vμ ®μo t¹o, cñng cè, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng. §æi míi, t¨ng nhanh sè l−îng vμ n©ng cao chÊt l−îng ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ xÕp dì, thiÕt bÞ thi c«ng cÇu ®−êng, c«ng nghÖ ®iÒu hμnh vμ qu¶n lý s¶n xuÊt, c«ng nghÖ söa ch÷a ®Çu m¸y, söa ch÷a vμ ®ãng míi toa xe. Hoμn thiÖn m« h×nh tæ chøc vμ c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña Ngμnh, víi chñ 29 tr−¬ng, ®−êng lèi cña §¶ng, c¬ chÕ ®iÒu hμnh cña Nhμ n−íc, quan t©m ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lÜnh vùc trong ngμnh vμ ®¶m b¶o viÖc lμm cho c¸n bé CNV. §¶m b¶o an toμn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l−îng phôc vô, s¶n l−îng vμ doanh thu, c¶i thiÖn mét b−íc ®¸ng kÓ c¸c mÆt ®êi sèng cña CBCNV. TiÕp tôc x©y dùng §¶ng bé trong s¹ch v÷ng m¹nh vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng, tæ chøc. N©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o cña c¸c cÊp uû ®¶ng, ®¶m b¶o vai trß l·nh ®¹o toμn diÖn cña §¶ng bé trong t×nh h×nh míi, ®æi míi vμ t¨ng c−êng ho¹t ®éng cña C«ng ®oμn vμ §oμn Thanh niªn, t¹o søc m¹nh tæng hîp thùc hiÖn th¾ng lîi toμn diÖn c¸c nhiÖm vô, chØ tiªu do §¹i héi ®Ò ra, t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho c¸c b−íc ph¸t triÓn tiÕp theo sau n¨m 2005 ®Ó Ngμnh §S ViÖt Nam ph¸t triÓn ngang hμng víi Ngμnh ®−êng s¾t c¸c n−íc tiÕn tiÕn trong khu vùc §«ng Nam ¸". VÒ nhiÖm vô ph¸t triÓn s¶n xuÊt - kinh doanh bao gåm c¶ vËn t¶i ®−êng s¾t, c¬ së h¹ tÇng vμ ®Çu m¸y, toa xe. - VÒ vËn t¶i: B»ng mäi biÖn ph¸p nç lùc, phÊn ®Êu ®¹t nhÞp ®é t¨ng tr−ëng vÒ s¶n l−îng vμ doanh thu b×nh qu©n hμng n¨m tõ 7% trë lªn. §¶m b¶o an toμn ch¹y tμu, an toμn lao ®éng, an toμn ch¸y næ, kh«ng ®Ó x¶y ra tai n¹n nÆng vμ tai n¹n nghiªm träng do chñ quan g©y nªn. Gi¶m tai n¹n nhÑ vμ vi ph¹m trë ng¹i ch¹y tμu, rót ng¾n thêi gian quay vßng toa xe, c¶i tiÕn vμ n©ng cao chÊt l−îng phôc vô hμnh kh¸ch vμ chñ hμng, ®¸p øng yªu cÇu vËn t¶i vμ ®i l¹i cña nh©n d©n trong t×nh h×nh míi. - VÒ c¬ së h¹ tÇng: TiÕp tôc duy tr× khæ ®−êng hiÖn t¹i, khi ph¸t triÓn c¸c tuyÕn míi ph¶i phï hîp víi c¸c khæ ®−êng hiÖn cã. Kh«ng ngõng cñng cè vμ n©ng cao chÊt l−îng, ®¶m b¶o an toμn ch¹y tμu trªn c¸c tuyÕn hiÖn cã, tõng b−íc n©ng cÊp c¸c tuyÕn: Hμ Néi- TP Hå ChÝ Minh, Hμ Néi - §ång §¨ng, tuyÕn §«ng - T©y. PhÊn ®Êu rót ng¾n thêi gian ch¹y tμu c¸c tuyÕn Hμ Néi - TP. Hå ChÝ Minh cßn 30 giê, Hμ Néi - §ång §¨ng cßn 4 giê, Hμ Néi - Lμo Cai cßn 6h30’. X¸c ®Þnh chñng lo¹i tμ vÑt bª t«ng hîp lý vμ hoμn chØnh c«ng nghÖ s¶n 30 xuÊt tμ vÑt bª t«ng dïng trªn §SVN. Thay thÕ toμn bé tÝn hiÖu c¸nh, ®ãng ®−êng m¸y thÎ ®−êng b»ng tÝn hiÖu ®Ìn mμu, ®ãng ®−êng b¸n tù ®éng, −u tiªn tr−íc cho §STN, ®Õn n¨m 2005 c¬ b¶n hoμn thμnh trªn tÊt c¶ c¸c tuyÕn. §æi míi tõng b−íc ®−êng truyÒn dÉn d©y trÇn b»ng c¸p quang. TriÓn khai th«ng tin v« tuyÕn tõ trung t©m chØ huy ®Õn c¸c ®oμn tμu cho c¸c khu ®o¹n cã ®Þa h×nh khã kh¨n hiÓm trë, x©y dùng tÝn hiÖu tËp trung ë mét sè ga cã mét ®é ch¹y tμu lín, dån dÞch nhiÒu. T¨ng c−êng sö dông ®−êng ngang tù ®éng vμ tÝn hiÖu phßng vÖ tù ®éng ®−êng ngang. ¦u tiªn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p t¨ng n¨ng lùc th«ng qua vμ an toμn ch¹y tμu khu vùc ®Ìo H¶i V©n. Khai th¸c triÖt ®Ó c¸c thiÕt bÞ hiÖn cã, ®Èy m¹nh ®Çu t− thiÕt bÞ c¬ giíi ®Ó t¨ng c−êng chÊt l−îng c«ng t¸c duy tu söa ch÷a c¬ së h¹ tÇng. - VÒ ®Çu m¸y, toa xe: TËn dông, khai th¸c tèt c¸c ®Çu m¸y cã ®é an toμn, tin cËy vμ n¨ng suÊt cao hiÖn cã: ®Çu m¸y BØ D18E, ®Çu m¸y TiÖp D12E, ®Çu m¸y Mü D9E, ®Çu m¸y RU D11H. Lo¹i bá toμn bé ®Çu m¸y h¬i n−íc, lo¹i dÇn ®Çu m¸y TY, c¶i t¹o n©ng cÊp mét sè ®Çu m¸y TY cßn l¹i ®Ó ch¹y ®−êng ng¾n. NhËp mét sè ®Çu m¸y míi cã c«ng suÊt lín vμ tÝnh n¨ng kü thuËt tiªn tiÕn thay thÕ dÇn c¸c ®Çu m¸y cã c«ng suÊt nhá, l¹c hËu kü thuËt, chó träng c«ng t¸c vËn dông ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt ®Çu m¸y, chó träng c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm nhiªn liÖu ®Ó gi¶m gi¸ thμnh. Qu¶n lý, vËn dông vμ khai th¸c tèt toa xe hiÖn cã. Thanh lý nh÷ng toa xe l¹c hËu kü thuËt vμ mÊt an toμn. Cñng cè c¸c c¬ së söa ch÷a vμ chØnh bÞ ®Çu m¸u toa xe, øng dông c¸c ph−¬ng ph¸p söa ch÷a míi ®Ó gi¶m giê dõng söa ch÷a, ®¶m b¶o sè l−îng vμ chÊt l−îng, ®Çu m¸y toa xe vËn dông theo yªu cÇu vËn t¶i. Trang bÞ ®ñ thiÕt bÞ cøu viÖn ®Ó cøu ch÷a nhanh c¸c vô tai n¹n xÈy ra trªn ®−êng s¾t. 31 B¶ng 3.4. §Þnh h−íng ®Çu t− ph¸t triÓn vμ ®æi míi ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ngμnh §−êng s¾t giai ®o¹n 2001 - 2010 h¹ng môc sè l−îng kinh phÝ (tû ®ång) 1. §Çu m¸y - Mua §M cã c¸c tÝnh n¨ng kü thuËt cao: + C«ng suÊt 1200CV - 1800CV + Tèc ®é tõ 120 km/h + Tiªu hao nhiªn liÖu vμ dÇu b«i tr¬n thÊp - TiÕp tôc nhËp ®Çu m¸y khæ ®−êng 1435 60 - 100 8 - 10 6030 - 7.700 6000 - 7.000 30 – 70 2. Toa xe kh¸ch: - §ãng míi c¸c lo¹i toa xe chÊt l−îng cao. + TiÖn ghi phôc vô theo yªu cÇu cña HK + Tèc ®é ®¹t 120 km/h; §iÖn 220V. + TÝnh n¨ng h·m tiªn tiÕn, c¸ch ©m, c¸ch nhiÖt... - Lo¹i dÇn c¸c xe kh¸ch chÊt l−îng thÊp: xe C ng¾n, xe kh¸ch ho¸n c¶i tõ xe hμng... 500 - 800 1000 - 1.600 3. Toa xe hμng - §ãng míi toa xe G víi kü thuËt cao + TÜnh n¨ng h·m tiªn tiÕn + Tèc ®é ch¹y tμu ®¹t 80 km/h - C¶i t¹o vμ ®ãng míi c¸c lo¹i xe chë container, xe chë thùc phÈm, hoa qu¶ t−¬i... 1.000-1.500 200 - 300 1.100-1.800 800 - 1.300 300 – 500 4. C¬ së c«ng nghiÖp - X©y dùng 1 c¬ së ®¹i tu hoμn chØnh ®Çu m¸y Diezel, SX phô tïng vμ l¾p r¸p 30% ®Çu m¸y míi. - NhËp d©y chuyÒn s¶n xuÊt gi¸ chuyÓn h−íng vμ l¾p r¸p toa xe kh¸ch hiÖn ®¹i. - Quy ho¹ch & t¨ng c−êng m¸y mãc, thiÕt bÞ cho c¸c c¬ së ®Ò p« ®Çu m¸y, toa xe 01 01 01 hÖ 2.600 1.700 300 300 300 32 VÒ c«ng nghiÖp: Chó träng ®Çu t− cho c¸c c¬ së söa ch÷a ®Çu m¸y c¬ së söa ch÷a vμ ®ãng míi toa xe hiÖn cã theo h−íng chuyªn m«n hãa, chÊt l−îng cao vμ hiÖn ®¹i. Tõng b−íc ®Çu t−, më réng h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt vμ ®æi míi c«ng nghÖ cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt phô tïng, phô kiÖn, vËt liÖu x©y dùng ®Ó cã ®−îc s¶n phÈm chÊt l−îng, ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt cña ngμnh, kh«ng nhËp c¸c phô tïng, vËt liÖu ®· tù s¶n xuÊt ®−îc trong n−íc. VÒ t− vÊn thiÕt kÕ vμ ®Çu t− XDCB: Tõng b−íc tæ chøc l¹i c¸c ®¬n vÞ x©y dùng c¬ b¶n theo h−íng tËp trung, chñ trong dÇu t− ®ång bé ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong vμ ngoμi ngμnh, tiÕp tôc ®Çu t− thiÕt bÞ tiªn tiÕn, ®μo t¹o c¸n bé, n©ng cao n¨ng lùc t− vÊn vμ chÊt l−îng thiÕt kÕ c«ng tr×nh: VÒ thiÕt bÞ xÕp dì: T¨ng c−êng ®Çu t− ®æi míi thiÕt bÞ xÕp dì, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ®−êng ng¾n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vËn chuyÓn tõ kho ®Õn kho ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i hμng hãa. ThÝ ®iÓm vμ nh©n réng ph−¬ng thøc vËn t¶i ®a ph−¬ng thøc ®èi víi hμnh kh¸ch. VÒ tæ chøc vμ c¬ chÕ qu¶n lý: Hoμn thiÖn, æn ®Þnh m« h×nh tæ chøc míi, x©y dùng ®−îc c¬ chÕ ho¹t ®éng tiªn tiÕn phï hîp víi chñ tr−¬ng cña §¶ng vμ Nhμ n−íc, víi ®Æc thï cña Ngμnh, héi nhËp ®−îc víi khu vùc vμ quèc tÕ. §Èy m¹nh c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ trong ngμnh vμ khuyÕn khÝch c¸c thμnh phÇn kinh tÕ kh¸c tham gia vμo lÜnh vùc vËn t¶i ®−êng s¾t. VÒ khoa häc - c«ng nghÖ vμ hîp t¸c quèc tÕ: Hμng n¨m dμnh 1- 1,5% doanh thu cho c«ng t¸c nghiªn cøu vμ øng dông c«ng nghÖ míi vμo ngμnh. Nghiªn cøu øng dông ch¹y tμu kÕ tiÕp mét sè khu ®o¹n ®Ó n©ng cao n¨ng lùc vËn t¶i. øng dông hμn ray liÒn trªn mét sè khu ®o¹n cña mét sè tuyÕn, øng dông vËt liÖu míi cho c«ng nghÖ ®ãng míi toa 33 xe. §Èy m¹nh øng dông vμ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin theo chØ thÞ 58 ngμy 17/10/2000 cña Bé ChÝnh TrÞ, ®−a nhanh tin häc vμo c«ng nghÖ qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh s¶n xuÊt kinh doanh. §Èy m¹nh, më réng h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c víi ®−êng s¾t c¸c n−íc vμ c¸c tæ chøc quèc tÕ, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc hîp t¸c, liªn doanh liªn kÕt, tranh thñ tèi ®a vμ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn tõ bªn ngoμi. Lao ®éng, ®êi sèng vμ chÝnh s¸ch x· héi: Thùc hiÖn tiªu chuÈn ho¸ ®èi víi chøc danh lao ®éng trong toμn ngμnh. X©y dùng c¸c thÓ chÕ ®Ó t¹o ra sù c¹nh tranh trong tuyÓn dông lao ®éng vμ biªn chÕ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Thu nhËp b×nh qu©n n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc tõ 5- 10%. Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch x· héi, ph¸t huy d©n chñ, n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng cho CBCNVC. Du lÞch, dÞch vô, y tÕ tr−êng häc: Cñng cè më réng ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô du lÞch, khai th¸c tèt tiÒm n¨ng cña Ngμnh ®Ó lÜnh vùc nμy trë thμnh ngμnh s¶n xuÊt kinh doanh quan träng hç trî tÝch cùc cho vËn t¶i. Qu¶n lý chÆt chÏ m«i tr−êng lao ®éng vμ vÖ sinh thùc phÈm, ®Ò phßng c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp, chñ ®éng phßng chèng dÞch vμ s¬ cÊp cøu tai n¹n giao th«ng ®−êng s¾t. Chó träng ®Çu t− chiÒu s©u vÒ c¬ së vËt chÊt vμ thiÕt bÞ ®Ó n©ng cao chÊt l−îng ®μo t¹o cña c¸c tr−êng, g¾n ®μo t¹o lý thuyÕt víi thùc tiÔn s¶n xuÊt ®¸p øng nhu cÇu ®μo t¹o vμ ®μo t¹o l¹i cña s¶n xuÊt kinh doanh. 3.1.3. Yªu cÇu vÒ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ nhu cÇu vÒ vèn trong nh÷ng n¨m tíi Trªn c¬ së ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña ngμnh, chóng t«i tÝnh to¸n nhu cÇu vÒ mét phÇn cña ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ®ã lμ lÜnh vùc toa xe nh− sau: a) Yªu cÇu vÒ sè l−îng toa xe kh¸ch vμ toa xe hμng - VÒ toa xe kh¸ch: yªu cÇu vÒ sè l−îng vμ chÊt l−îng ngμy cμng cao cña kh¸ch ®i tμu: HiÖn nay lo¹i toa xe kh¸ch tμu thèng nhÊt cao cÊp thÕ hÖ 2 cÇn ph¶i t¨ng thªm sè l−îng v× lîi thÕ vÒ an toμn cao, tho¶i m¸i; cã ®iÒu hoμ 34 kh«ng khÝ, thiÕt bÞ b¶o qu¶n vμ chÕ biÕn thøc ¨n t−¬i, ®iÖn 220V ®Ó phôc vô c¸c nhu cÇu kh¸c, ®Æc biÖt lμ ®èi víi kh¸ch ®i ®−êng dμi. Theo quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i ®· ®−îc ChÝnh phñ phª duyÖt th× sè ®«i tÇu kh¸ch trªn c¸c tuyÕn sÏ lμ: §¬n vÞ tÝnh: ®«i tμu 2005 2010 2020 Khu ®o¹n Kh¸ch Kh¸ch Kh¸ch Hμ Néi – H¶i Phßng 8 9 12 Hμ Néi- §ång §¨ng 4 6 9 Hμ Néi - Qu¸n TriÒu 2 3 4 Hμ Néi – Lμo Cai 8 10 15 B¾c Hång- V¨n §iÓn 6(14) 9(19) 12(27) Hμ Néi –H¹ long 5 6 12 Yiªn Viªn- Ph¶ l¹i 2 5 10 Yªn Viªn- C¸i L©n 2 5 10 Hμ Néi - §ång Híi 13 13 20 §ång Híi –Diªu Tr× 8 11 16 Diªu Tr× - Sμi Gßn 11 15 25 (Sè trong ngoÆc lμ tÝnh khi ch¹y tÇu kh¸ch ®« thÞ) HiÖn nay c©n ®èi gi÷a sè toa xe vμ yªu cÇu vËn t¶i th× thiÕu kho¶ng 180- 200/toa xe/ n¨m vμo nh÷ng thêi ®iÓm hÌ vμ tÕt, nh−ng kh¶ n¨ng tμi chÝnh bÞ h¹n chÕ, nªn chØ c©n ®èi ®Çu t− ®−îc kho¶ng 50% yªu cÇu cÇn thiÕt nμy. MÆt kh¸c nh÷ng toa xe ®· khai th¸c trªn 25 n¨m, vμ nh÷ng toa xe l¹c hËu kü thuËt, chÊt l−îng kÐm còng cÇn ®−îc thay thÕ. Trong vßng 5 n¨m l¹i ®©y, cÇn ph¶i ®ãng míi tõ 400 ®Õn 500 toa xe kh¸ch c¸c lo¹i. - VÒ toa xe hμng: Khèi l−îng vËn chuyÓn hμng ho¸ yªu cÇu nh÷ng n¨m 35 sau 2003 t¨ng b×nh qu©n tõ 7% ®Õn 10%/n¨m. B¶n 3.5. Dù b¸o khèi l−îng lu©n chuyÓn hμng hãa ®−êng s¾t ®Õn n¨m 2020 §¬n vÞ: 1000 TÊn- Km T.T TuyÕn N¨m 2001 N¨m 2005 N¨m 2010 N¨m 2020 Toμn ngμnh 2.188.000 2.800.000 3.548.000 6.903.000 1 Hμ Néi - H¶i Phßng 75.849 99.359 153.785 307.500 2 Hμ Néi - §ång §¨ng 57.153 70.538 103.947 199.884 3 Hμ Néi - Qu¸n TriÒu 15.450 21.293 28.866 57.881 4 Hμ Néi - Lμo Cai 400.503 650.000 787.286 768.810 5 Hμ Néi - Sμi Gßn 1.622045 1934166 2.302.172 4.600.822 6 KÐp – H¹ Long 17.000 24.644 35.694 59.965 7 Y. Viªn - P. L¹i - H.Long 86.250 213.500 8 Sμi gßn – Vòng tμu 386.969 9 Sμi gßn – Léc ninh 207.669 10 TuyÕn míi kh¸c 50.000 100.000 Yªu cÇu vÒ toa xe hμng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vËn chuyÓn ®Õn n¨m 2020 lμ gÊp h¬n 2 lÇn sè toa xe hiÖn cã hiÖn nay. Tuy nhiªn ngoμi viÖc ®¸p øng vÒ sè l−îng toa xe hμng, c¬ chÕ thÞ tr−êng còng ®ßi hái ph¶i ®ãng c¸c lo¹i xe ®a d¹ng vμ chÊt l−îng cao, ®Æc biÖt lμ container. Møc tèi thiÓu trong vßng 5 n¨m tíi cÇn ph¶i ®ãng míi 1400 toa xe hμng, b×nh qu©n mçi n¨m tõ 270 ®Õn 300 toa xe. b) Nhu cÇu vÒ vèn cho ph−¬ng tiÖn vËn t¶i - Nhu cÇu vÒ vèn cho toa xe kh¸ch: NÕu mua cña n−íc ngoμi, b×nh qu©n 01 toa xe còng cÇn ®Õn 8 tû ®ång ®Õn 10 tû ®ång. Víi yªu cÇu tèi thiÓu tõ 50 ®Õn 60 toa xe/ n¨m còng cÇn ph¶i cã mét l−îng vèn tõ 400 tû ®ång ®Õn 500 tû ®ång/n¨m, trong 5 n¨m cÇn tõ 2000 ®Õn 2500 tû ®ång. NÕu ®ãng míi trong n−íc, víi gi¸ tõ 2,2 tû ®ång ®Õn 2,8 tû ®ång/ xe th× 36 nguån vèn cÇn dïng ®ãng míi toa xe kh¸ch: Mçi n¨m 150 tû ®ång ®Õn 170 tû , trong 5 n¨m cÇn ph¶i cã: 750 tû ®Õn 850 tû ®ång. Yªu cÇu vÒ vèn cho toa xe hμng: NÕu mua cña n−íc ngoμi: Víi gi¸ tõ 1,5 ®Õn 2 tû ®ång/ xe, th× mçi n¨m còng cÊn tíi 500 ®Õn 600 tû ®ång. Trong 5 n¨m cÇn 2500 ®Õn 3000 tû ®ång. NÕu ®ãng míi ë trong n−íc: Mçi n¨m 100 tû ®ång ®Õn 120 tû , trong 5 n¨m cÇn ph¶i cã: 500 tû ®Õn 600 tû ®ång. - Nhu cÇu vÒ vèn cho m¹ng l−íi c«ng nghiÖp: + NhËp d©y chuyÒn söa ch÷a ®Çu m¸y diesell: 50 triÖu USD. + §Çu t− c¸c c¬ së söa ch÷a ®Çu m¸y: 50 triÖu USD. + §Çu t− c¸c c¬ së söa ch÷a toa xe: 30 triÖu USD. + §Çu t− m¸y mãc c¸c ®¬n vÞ c«ng nghiÖp kh¸c: 20 triÖu USD. Céng yªu cÇu ®Çu t− trong vßng 5 ®Õn 10 n¨m tíi: 130 triÖu USD. - Tæng hîp yªu cÇu vèn: trong 5 n¨m tíi cÇn tõ 3.480 tû ®Õn 3.680 tû ®ång. B×nh qu©n mçi n¨m cÇn tõ 696 tû ®Õn 736 tû ®ång, trong khi kh¶ n¨ng trÝch khÊu hao chØ ®−îc 235 ®Õn 260 tû , h¬n n÷a nguån nμy cßn dïng cho nhiÒu h¹ng môc ®Çu t− kh¸c n÷a. 3.1.4. §Þnh h−íng vÒ huy ®éng vèn ngμnh ®−êng s¾t Doanh nghiÖp vËn t¶i ®−êng s¾t lμ mét doanh nghiÖp võa ho¹t ®éng c«ng Ých võa ho¹t ®éng kinh doanh trong ®iªï kiÖn c¬ së vËt chÊt vËn t¶i l¹c hËu, kÕt cÊu h¹ tÇng yÕu kÐm ch−a vμo cÊp kü thuËt, c¬ chÕ thÞ tr−êng ra ®êi ®· t¹o ra sù c¹nh tranh quyÕt liÖt giòa c¸c ph−¬ng thøc vËn t¶i, nh÷ng ®¬n vÞ nhá vμ võa cã thÓ thÝch øng ngay, nh−ng nh÷ng doanh nghiÖp lín nh− vËn t¶i ®−êng s¾t th× kh«ng thÓ thÝch øng ngay ®−îc, do vËy trong gÇn 15 n¨m qua, mÆc dï vËn t¶i ®−êng s¾t ®· cã nhiÒu cè g¾ng tù ®æi míi (gi¶m lao ®éng, trao quyÒn chñ ®éng tíi c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc l¹i s¶n xuÊt,....), nh−ng vÉn ch−a thÓ theo kÞp sù ph¸t triÓn ®a d¹ng cña thÞ tr−êng. 37 §Ó ®æi míi vμ ®¸p øng nhu cÇu vËn t¶i ngμy cμng t¨ng lªn, doanh nghiÖp vËn t¶i ®−êng s¾t ph¶i chän h−íng ®Çu t− mòi nhän nh»m n©ng cao chÊt l−îng vËn t¶i, t¨ng c¸c ®iÒu kiÖn phôc vô kh¸ch hμng, h¹ gi¸ thμnh s¶n phÈm vμ phï hîp víi kh¶ n¨ng, hoμn c¶nh cña ®Êt n−íc. Tuy nhiªn v× vèn ®Çu t− ban ®Çu lín, s¶n xuÊt ch−a ®ñ l·i ®Ó tÝch luü vèn, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i phÇn lín ®· sö dông trªn 20 n¨m, nªn ®Ó ®æi míi søc kÐo søc chë cña ®−êng s¾t kh«ng thÓ kh«ng cã sù can thiÖp gióp ®ì cña Nhμ n−íc. Sù gióp ®ì nμy ®−îc thÓ hiÖn ë nhiÒu h×nh thøc: dμnh nguån vèn vay −u ®·i, t¨ng tμi s¶n cè ®Þnh, h¹ l·i suÊt cho vay, bï lç c¸c tuyÕn kÐm hiÖu qu¶... §Ó cã vèn ®μu t− cho lÜnh vùc nμy, ngμnh ®−êng s¾t cã nh÷ng ®Þnh h−íng sö dông nh÷ng nguån sau: - Mét phÇn dïng nguån khÊu hao c¬ b¶n cña vËn t¶i b»ng c¸c biÖn ph¸p: + T¨ng doanh thu v¹n t¶i vμ tiÕt kiÖm chi ®Ó trÝch kh¸u hao TSC§ nhanh. + Tæ chøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vËn t¶i, ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh cña ®−êng s¾t. + Th−¬ng m¹i ho¸ khai th¸c mét sè tuyÕn ®−êng s¾t. - Vay vèn ODA, vèn cña c¸c tæ chøc tiÒn tÖ vμ c¸ nh©n. - Xin Nhμ n−íc hç trî th«ng qua h×nh thøc: vay vèn tÝn dông l·i suÊt thÊp tõ quÜ hç trî ph¸t triÓn. 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p huy ®éngvèn cho ph¸t triÓn ph−¬ng tiÖn vËn t¶i 3.2.1. Gi¶i ph¸p t¹o vèn vay tõ quü hç trî ®Ó ®ãng míi toa xe kh¸ch, xe hμng a) Môc ®Ých vμ néi dung Vay −u ®·i cña quü hç trî ph¸t triÓn trong 5 n¨m tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m 2005. Mçi n¨m kho¶ng 200 tû ®ång ®Ó ®ãng míi toa xe kh¸ch cao cÊp vμ toa xe hμng. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn −u ®·i ®· quy ®Þnh trong NghÞ quyÕt 11/2000/NQ- CP ngμy 31 th¸ng 7 n¨m 2000 cña ChÝnh phñ: - Vay tèi ®a lμ 85% tæng møc ®Çu t− cña dù ¸n. 38 - §iÒu kiÖn vay: Vay trong 12 n¨m; l·i suÊt 3%/ n¨m; ©n h¹n 2 n¨m ®Çu kh«ng ph¶i tr¶ l·i, tr¶ gèc tõ n¨m thø 5. - Thùc hiÖn: C¸c c«ng ty ®ãng toa xe trong ngμnh §−êng s¾t ViÖt nam ®Òu lμ c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp (ho¹t ®éng theo NghÞ ®Þnh 388 vμ 50 cña ChÝnh phñ) cã ®ñ t− c¸ch ph¸p nh©n vμ ®iÒu kiÖn ®Ó dù ®Êu thÇu ®ãng toa xe cho khèi vËn t¶i ®−êng s¾t. VÒ qu¶n lý kü thuËt chÕ t¹o toa xe: - C¨n cø theo quy ph¹m kü thuËt khai th¸c ®−êng s¾t cña Bé Giao th«ng vËn t¶i n¨m 1999. - ChÕ t¹o toa xe c¸c lo¹i ®Òu ph¶i theo thiÕt kÕ ®−îc duyÖt. - C¸c lo¹i thiÕt bÞ, vËt t− dïng chÕ to¹ toa xe, l¾p trªn toa xe ®Òu ph¶i theo tiªu chuÈn cña thiÕt kÕ vμ lu«n ®−îc ®æi míi theo tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®¸p øng nhu cÇu phôc vô kh¸ch vμ chñ hμng. - Cã hÖ thèng vμ quy tr×nh nghiÖm thu, ®¨ng kiÓm ®Ó nghiÖm thu c¸c toa xe trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o ®Õn khi cÊp giÊy phÐp vËn hμnh. VÒ cung øng vËt t−, thiÕt bÞ cho chÕ t¹o toa xe: §èi víi hμng ph¶i nhËp tõ n−íc ngoμi ph¶i nhËp c¸c lo¹i, chñ yÕu lμ thiÕt bÞ l¾p trªn toa xe mμ trong n−íc ch−a s¶n xuÊt ®−îc: - Tæ hîp ph¸t ®iÖn xoay chiÒu, ®iÖn 220/380v, c«ng suÊt 200÷300 KVA. - HÖ thèng ®iÒu hoμ kh«ng khÝ 2 chiÒu, c«ng suÊt tõ 120.000 ®Õn 144.000 BTU vμ tõ 62.000 ®Õn 92.000 BTU. - HÖ thèng chÕ biÕn vμ b¶o qu¶n thøc ¨n theo ®Þnh xuÊt cho kh¸ch ®i tμu thèng nhÊt, lo¹i cã dung tÝch 6 ÷8 m3 vμ c«ng suÊt 15 ÷ 20 KVA. Mét sè Ýt phô tïng chuyªn dïng cña c¸c thiÕt bÞ an toμn cao nh−: Van h·m xe löa, mãc nèi tù ®éng 2 ®Çu toa... Mét sè vËt t− nhËp ®Ó chÕ t¹o bogie toa xe: æ bi, thÐp trôc, b¸nh xe... 39 §èi víi hμng tù chÕ t¹o: §iÓm næi bËt nhÊt trong viÖc chñ ®éng vÒ phô tïng lμ chÕ t¹o thμnh c«ng ®−îc bogie toa xe t¹i c¸c c«ng ty toa xe, ®©y lμ bé phËn ch¹y quan träng nhÊt cña toa xe, mμ chØ ph¶i nhËp thÐp trôc b¸nh xe vμ æ bi. C¸c côm phô tïng chuyªn dïng, l¾p lÉn, ®−îc chÕ t¹o tuú theo −u thÕ cña tõng c«ng ty vμ cung cÊp cho c¸c c«ng ty b¹n, nh− ghÕ l¾p trªn m¸y bay, thiÕt bÞ khu vÖ sinh... ®−îc chÕ t¹o t¹i c«ng ty toa xe DÜ an, chÕ t¹o trÇn xe theo ®Þnh h×nh b»ng composite,.. mμn h×nh giíi thiÖu th«ng tin cho hμnh kh¸ch. §−a c«ng nghÖ vμ vËt liÖu míi ®Ó n©ng cao chÊt l−îng phôc vô hμnh kh¸ch, nh− phun c¸c lo¹i nhùa (bitum) ®Ó chèng ån, chèng rung.... §èi víi hμng liªn kÕt trong n−íc: Liªn kÕt víi c¸c c¬ së c«ng nghiÖp cã kü thuËt cao cña c¸c ®Þa ph−¬ng nh− ho¸ chÊt, m¹, s¬n tÜnh ®iÖn... b) Tæ chøc qu¶n lý vμ khai th¸c c¸c toa xe khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n vay vèn C¸c toa xe kh¸ch giao cho c¸c xÝ nghiÖp vËn dông toa xe qu¶n lý vμ chÞu sù ®iÒu hμnh chung cña c¸c c«ng ty vËn t¶i thuéc Tæng c«ng ty §SVN. Cô thÓ sö dông nh− sau: - C¸c toa xe kh¸ch cao cÊp thuéc thÕ hÖ 2 ®−îc dïng ch¹y trong c¸c ®oμn tÇu kh¸ch thèng nhÊt thay thÕ cho c¸c toa xe thêi gian sö dông ®· l©u vμ chÊt l−îng kh«ng cao, c¸c toa xe ®−îc lo¹i ra sÏ ®−îc bæ xung vμo c¸c ®oμn tÇu ®Þa ph−¬ng - C¸c toa xe kh¸ch lo¹i 2 tÇng ®−îc tæ chøc ch¹y c¸c lo¹i tÇu kh¸ch ®Þa ph−¬ng cña c¸c c«ng ty vËn t¶i hμnh kh¸ch (T¹i c«ng ty vËn t¶i hμnh kh¸ch Hμ néi, toa xe kh¸ch 2 tÇng ®−îc ghÐp vμo c¸c ®oμn tÇu kh¸ch ch¹y tuyÕn Hμ néi – H¶i phßng, tuyÕn Hμ néi – Vinh vμ du lÞch quanh Hμ néi. T¹i c«ng ty vËn t¶i hμnh kh¸ch Sμi gßn, toa xe kh¸ch 2 tÇng ®−îc ghÐp vμo c¸c doμn tÇu kh¸ch ch¹y tuyÕn Sμi gßn – Nha trang). - C¸c toa xe kh¸ch cao cÊp kh¸c (xe VIP) ®−îc dïng ®Ó phôc vô c¸c 40 yªu cÇu ®Æc biÖt cña hμnh kh¸ch. - Hμng ngμy sè toa xe kh¸ch tÇu thèng nhÊt hiÖn ®ang sö dông cña ngμnh ®−êng s¾t dao ®éng tõ 350- 400 toa xe (trong ®ã cã 196 toa xe kh¸ch thÕ hÖ 2 ®−îc ®ãng tõ n¨m 2000,2001,2002,2003 b»ng nguån vèn vay cña Ng©n hμng ®Çu t− & ph¸t triÓn). Víi tèc ®é ®ãng toa xe hiÖn nay th× ®Õn n¨m 2005 míi ®ñ toa xe kh¸ch thÕ hÖ 2 thay sè l−îng toa xe tÇu Thèng NhÊt. C¸c toa xe hμng ®−îc giao cho c¸c XÝ nghiÖp vËn dông toa xe hμng ë c¸c khu vùc qu¶n lý vμ chÞu sù ®iÒu hμnh chung cña c«ng ty vËn t¶i hμng ho¸ vËn dông trªn toμn m¹ng l−íi. Sè l−îng toa xe hμng dù kiÕn b×nh qu©n/n¨m lμ 150 toa xe so víi h¬n 4000 toa xe ®ang sö dông trªn toμn m¹ng l−íi ®−êng s¾t lμ qu¸ Ýt, nh−ng phÇn nμo còng gi¶m c¨ng th¼ng vÒ toa xe khi khèi l−îng vËn t¶i t¨ng cao, mÆt kh¸c trong sè nμy cã c¶ toa xe M c (xe chuyªn dïng chë container) sÏ ®¸p øng phÇn nμo nhu cÇu vËn t¶i ®a ph−¬ng thøc, lo¹i h×nh vËn t¶i ®ang ®−îc kh¸ch hμng −a chuéng. c) VÒ tμi chÝnh TÝnh thö cho mét dù ¸n vay 200 tû ®Ó ®ãng toa xe theo mÆt b»ng thu vμ chi c¸c n¨m gÇn ®©y nh− sau: - Doanh thu mang l¹i cña viÖc khai th¸c c¸c toa xe trong dù ¸n: Do ®Æc thï cña ngμnh vËn t¶i ®−êng s¾t lμ: Kh«ng cã s¶n phÈm riªng cña tõng hÖ mμ s¶n phÈm lμ sù tham gia cña c¸c hÖ (®Çu m¸y, toa xe, ga h¹t,...). Do ®ã khi cã thªm toa xe (søc chë) th× s¶n l−îng sÏ t¨ng lªn mét phÇn (®¸p øng ®−îc sù t¨ng lªn cña nhu cÇu kh¸ch hμng) vμ nh− vËy tiÒn thu còng sÏ t¨ng. NÕu ta coi c¸c yÕu tè: Søc kÐo vμ c¸c t¸c nghiÖp ch¹y tÇu, xÕp dì hμng ho¸, t¸c nghiÖp hμnh kh¸ch kh«ng lμm t¨ng khèi l−îng cÇn chuyªn chë vμ doanh thu, th× phÇn t¨ng thªm s¶n l−îng vμ doanh thu nμy lμ do bæ sung søc chë t¹o ra. - S¶n phÈm cña ngμnh vËn t¶i lμ Hμnh kh¸ch km ®èi víi hμnh kh¸ch vμ tÊn km ®èi víi hμng ho¸. 41 - Gi¸ c−íc vËn chuyÓn ®−îc biÓu thÞ lμ ®ång/ hμnh kh¸ch km ®èi víi vËn chuyÓn hμnh kh¸ch vμ ®ång/ tÊn km ®èi víi vËn chuyÓn hμng ho¸. - Víi mçi lo¹i tÇu kh¸ch (tÇu thèng nhÊt, tÇu ®Þa ph−¬ng...); lo¹i toa xe (toa xe gi−êng n»m khoang 4, khoang 6, xe ghÕ ngåi mÒm, xe ghÕ ngang, xe ghÕ däc...) vμ trang bÞ toa xe (cã ®iÒu hoμ kh«ng khÝ....) kh¸c nhau th× cã c¸c møc gi¸ c−íc kh¸c nhau. - Víi mçi lo¹i hμng ho¸ vËn chuyÓn (than, xi m¨ng, g¹o, x¨ng dÇu, b¸ch ho¸....) vμ cung ®o¹n cù ly vËn chuyÓn kh¸c nhau cã c¸c møc c−íc kh¸c nhau. Doanh thu vËn chuyÓn ®−îc tÝnh b»ng c−íc vËn chuyÓn (nh©n) víi s¶n l−îng vËn chuyÓn. - Doanh thu vËn chuyÓn hμnh kh¸ch. Dkh t = Ck x Al (trong ®ã Ck lμ c−íc vËn chuyÓn kh¸ch, Al lμ hμnh kh¸ch km) - Doanh thu vËn chuyÓn hμng ho¸. Dht = Ch x Pl (trong ®ã Ch lμ c−íc vËn chuyÓn hμng ho¸, Pl lμ tÊn km hμng ho¸). Dùa vμo kÕt qu¶ thùc hiÖn cña 2 n¨m (vÝ dô 2001- 2002, tÝnh b×nh qu©n s¶n l−îng cho mét toa xe vËn dông, gi¸ c−íc b×nh qu©n cho c¸c lo¹i tμu, lo¹i xe, lo¹i hμng. PhÇn s¶n phÈm t¨ng thªm cña toa xe kh¸ch cña dù ¸n lμ: Hμnh kh¸ch lªn tÇu:189.805 ng−êi Cù ly vËn chuyÓn b×nh qu©n: 360 km Hμnh kh¸ch km: 68.330.000 hkkm, Møc c−íc b×nh qu©n lμ 300 ®/ hμnh kh¸ch km.(®· trõ thuÕ VAT) Doanh thu t¨ng thªm lμ 20.499.000.000®. PhÇn s¶n phÈm t¨ng thªm cña dù ¸n lμ: TÊn hμng vËn chuyÓn:159.161 tÊn Cù ly vËn chuyÓn b×nh qu©n: 297 km 42 TÊn km hμng ho¸: 47.271.000 tÊn km Møc c−íc b×nh qu©n: 264 ®00tÊn km (®· trõ thuÕ VAT) Doanh thu t¨ng lªn: 12.479.544.000®. Tæng doanh thu t¨ng lªn cña dù ¸n lμ 32.978.544.000 ®ång. Chi phÝ ph¸t sinh khi ®−a toa xe vμo khai th¸c: - Chi phÝ tiÒn l−¬ng: ¸p dông theo ®¬n gi¸ l−¬ng hiÖn hμnh 290®00/ 1000 ® tiÒn thu, víi hÖ sè 90% ®¬n gi¸ (cã gi¶m 10% dμnh cho c¸c hÖ kh¸c liªn quan ®Õn viÖc t¨ng thu cña dù ¸n). Chi phÝ tiÒn l−¬ng cña dù ¸n lμ: 32.978.544 x 290 ®00 x 90% =8.607 triÖu ®ång - Chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh: Thêi gian khÊu hao cña dù ¸n 15 n¨m, møc trÝch theo quy ®Þnh hiÖn hμnh (N§ 59/ CP, 27/CP,v¨n b¶n 1062/BTC, v¨n b¶n 166/ 1999/Q§/ BTC). Nh− vËy, khÊu hao cña dù ¸n lμ 6.750 triÖu ®ång. - Chi phÝ vËt t−: lμ c¸c chi phÝ dïng cho khai th¸c c¸c toa xe khi vËn dông (gåm: VËt liÖu chØnh bÞ toa xe, vËt liÖu cho nh©n viªn vμ tæ tÇu, thay guèc h·m toa xe, kh¸m h·m toa xe....) vμ mét phÇn t¨ng thªm cña c¸c hÖ kh¸c, chi phÝ m¸y ®−îc tÝnh b»ng 5%- 7% doanh thu. Chi phÝ cña yÕu tè nμy cña dù ¸n lμ 2.126 triÖu ®ång. - Chi phÝ nhiªn liÖu: nhiªn liÖu chi cho vËn t¶i bao gåm: Nhiªn liÖu ch¹y tÇu (nhiªn liÖu cho ®Çu m¸y), nhiªn liÖu cho söa ch÷a chØnh bÞ toa xe trong x−ëng, nhiªn liÖu ch¹y m¸y ph¸t trªn c¸c ®oμn tÇu kh¸ch.... Chi phÝ nμy th−êng chiÕm tû lÖ tõ 12% - 14% doanh thu. Chi phÝ nhiªn liÖu cña dù ¸n lμ 4.450 triÖu ®ång. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi: §iÖn, n−íc s¶n xuÊt, ®iÖn tho¹i, Fax... Kho¶n chi nμy chiÕm tû lÖ rÊt nhá trong tæng chi cña gi¸ thμnh, th−êng 43 tÝnh b»ng 1,5 % ®Õn 2% tiÒn thu. Chi phÝ yÕu tè nμy cña dù ¸n lμ 688 triÖu ®ång. - Chi phÝ söa ch÷a th−êng xuyªn: lμ chi phÝ söa ch÷a toa xe ®Þnh kú (bao gåm söa ch÷a lín toa xe, söa ch÷a nhá toa xe). TÝnh to¸n chi phÝ nμy dùa vμo quy tr×nh söa ch÷a toa xe. + Söa ch÷a toa xe hμng: 5 n¨m/ lÇn söa ch÷a lín, 18 th¸ng/ lÇn söa ch÷a nhá. + Söa ch÷a toa xe Kh¸ch: Quy ®Þnh theo km ch¹y 150.000km ±10%/ lÇn söa ch÷a nhá, sau 4 lÇn söa ch÷a nhá th× tiÕn hμnh söa ch÷a lín. Chi phÝ mét lÇn söa ch÷a lín theo ®Þnh møc vμ ®¬n gi¸ ®−îc quy ®Þnh t¹i v¨n b¶n sè 1503 Q§/KH§T ngμy 13/12/2000 cña Liªn hiÖp §SVN. Chi phÝ söa ch÷a nhá theo ®Þnh møc vμ ®¬n gi¸ ®−îc tæng c«ng ty §SVN thèng nhÊt. Chi yÕu tè nμy cña dù ¸n lμ:1.500 triÖu ®ång. - Chi phÝ chung: ®−îc tÝnh tõ 5%- 10% gi¸ thμnh, tuy nhiªn ®©y lμ kho¶n chi kh«ng liªn quan ®Õn khèi l−îng. ë ®©y tÝnh tõ 2% ®Õn 5% tiÒn thu Chi phÝ chung cña dù ¸n lμ 2.100 triÖu ®ång. - Chi phÝ thuª kÕt cÊu h¹ tÇng: Theo quy ®Þnh lμ 10% doanh thu (sau thuÕ VAT). Doanh thu lμ 32.978 triÖu ®ång, thuª kÕt cÊu h¹ tÇng lμ 3.297 triÖu ®ång. - Chi l·i vay vèn cè ®Þnh: Chi phÝ nμy ®−îc h¹ch to¸n vμo gÝa thμnh s¶n phÈm. Theo dù ¸n: ©n h¹n 2 n¨m (®Õn n¨m thø 3 míi tr¶ l·i). V× vËy c¸c n¨m ®Çu ch−a ph¸t sinh - C¸c kho¶n chi phÝ kh¸c: Kh«ng ph¸t sinh l·i vay vèn l−u ®éng, chi phÝ chμo b¸n hμng,.... 44 Tæng chi phÝ t¨ng thªm cña dù ¸n n¨m lμ: 29.518 triÖu ®ång. TÝnh to¸n mét sè chØ tiªu cña mçi dù ¸n. Trong mét vμi n¨m gÇn ®©y kinh doanh vËn t¶i lu«n phÊn ®Êu c©n b»ng thu chi. ViÖc ®Çu t− ®ãng míi toa xe hoÆc nhËp ®Çu m¸y sÏ t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt l−îng phôc vô kh¸ch hμng, t¨ng thÞ phÇn vËn t¶i, gi¶m chi vμ t¨ng thu. Tuy nhiªn ®èi víi toμn m¹ng l−íi ®−êng s¾t, tr−íc m¾t hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n ®Çu t− ch−a ®ñ ®em l¹i lîi nhuËn trong kinh doanh vËn t¶i, v× thuÕ vèn hμng n¨m ph¶i tr¶ lμ trªn 40 tû ®ång. §èi víi dù ¸n nμy khi t¸ch ra thu vμ chi sÏ ®em l¹i lîi nhuËn trong kinh doanh vËn t¶i mμ thùc chÊt lîi nhuËn sinh ra cña dù ¸n lμ phÇn tμi chÝnh bï ®¾p cho c¸c tuyÕn kh¸c. + Chªch lÖch thu chi cña dù ¸n lμ 142.506 triÖu ®ång. + ThuÕ lîi tøc: 32% x 142.506 (tr)=45.602 triÖu ®ång + Lîi nhuËn cña toμn bé thêi gian dù ¸n: 142.506 tr- 45.602 tr =96.904 triÖu ®ång, b×nh qu©n lîi nhuËn mét n¨m lμ: 96.904 tr/ 12 n¨m =8.075 triÖu ®ång. + KhÊu hao hμng n¨m 13,37 tû/ n¨m - Thêi gian hoμn vèn: + Gi¶n ®¬n: T = 9,44 n¨m. + Cã xÐt ®Õn tr−ît gi¸: T= 15,8 n¨m (víi r = 7%) - Tû suÊt néi hoμn: IRR: 7,15% - Kh¶ n¨ng thùc tÕ tr¶ nî: N¨m 2001 Liªn hiÖp §SVN ®· vay 199 tû ®ång cña Ng©n hμng ®Çu t− vμ ph¸t triÓn ViÖt nam ®Ó ®ãng toa xe kh¸ch cao cÊp, tõ n¨m 2001- 2002 ®· tr¶ nî Ng©n hμng ®óng h¹n c¶ gèc vμ l·i. Tãm l¹i, do ®Æc ®iÓm cña vËn t¶i ®−êng s¾t, ®Æc thï cña ph−¬ng tiÖn vËn t¶i §S (xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp: Sè l−îng kh«ng ®ñ, nhiÒu chñng lo¹i, l¹c hËu 45 kü thuËt, thêi gian sö dông ®a sè trªn 20 n¨m,...) vμ kinh doanh vËn t¶i míi t¸ch h¹ch to¸n kÕt cÊu h¹ tÇng tõ n¨m 1995 nªn ®Çu t− ®æi míi ph−¬ng tiÖn vËn t¶i cßn hÕt søc khã kh¨n vÒ nguån vèn. ViÖc x©y dùng ph−¬ng ¸n ®ãng míi toa xe kh¸ch vμ toa xe hμng trong n−íc b»ng nguån vèn vay −u ®·i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®æi míi ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 3.2.2. TËn dông c¬ chÕ −u ®·i ®Ó ®Çu t− m¸y mãc thiÕt bÞ cho c¸c c¬ së c¬ khÝ ®ãng míi toa xe Do lÞch sö ®Ó l¹i mét sè tuyÕn ®−êng s¾t khai th¸c kh«ng hiÖu qu¶,nh−ng vÉn ph¶i duy tr× ch¹y tÇu ®Ó phôc vô sù ®i l¹i cña nh©n d©n, v× vËy §wêng s¾t ph¶i xin ChÝnh phñ xem xÐt hç trî cho ddwêng s¾t kinh phÝ th«ng qua trî gi¸ hoÆc cho ®−êng s¾t vay vèn víi l·i suÊt thÊp ®Ó ®Çu t− cho ph−¬ng tiÖn vËn t¶i. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ: - Chñ ®éng lËp c¸c ph−¬ng ¸n ®Çu t− c«ng nghÖ träng ®iÓm nh»m lùa chän ®Ó ®−a nh÷ng tiÕn bé KHCN míi phï hîp víi thùc tiÔn cña §SVN vμo øng dông trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®Çu m¸y - toa xe. - TËp trung nghiªn cøu c¬ cÊu l¹i ngμnh ®Çu m¸y- toa xe. §Çu t− träng t©m c«ng nghiÖp lín ë hai c«ng ty hai miÒn Nam- B¾c: Gia l©m vμ DÜ an ®Ó ®ñ søc ®¹i tu vμ söa ch÷a lín ®Çu m¸y, toa xe; ®ãng míi toa xe vμ tiÕn tíi l¾p r¸p ®Çu m¸y. - Gi¶m bít nh÷ng chi tiªu ch−a cÇn thiÕt ®Ó tËp trung kinh phÝ cho viÖc mua ®Çu m¸y míi, ®ãng toa xe míi vμ söa ch÷a lín ®Çu m¸y- toa xe. - Vay vèn −u ®·i trong n−íc ®Ó ®Çu t− cho ®ãng míi toa xe vμ ®Çu t− mua ph−¬ng tiÖn xÕp dì hμng ho¸ t¹i c¸c ga ®Çu mèi. Sö dông phÇn lín vèn khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh ®Ó tr¶ c¸c kho¶n vay. - N©ng cao chÊt l−îng thiÕt kÕ toa xe vμ c¸c chi tiÕt phô tïng toa xe. Thùc hiÖn nguyªn t¾c: Ph¶i cã thiÕt kÕ, tiªu chuÈn phô tïng, vËt t− cho ®ãng míi toa xe còng nh− söa ch÷a lín ®Çu m¸y, tiÕn hμnh ®Êu thÇu cung øng s¶n phÈm theo thiÕt kÕ vμ tiªu chuÈn cña §SVN nh»m chän ®−îc s¶n phÈm cã chÊt l−îng tèt vμ gÝa h¹. 46 - VÒ ®Çu m¸y: NhËp ®Çu m¸y c«ng suÊt lín, hiÖn ®¹i; ®Çu t− thiÕt bÞ c«ng nghÖ cÇn thiÕt ®Ó l¾p r¸p ®Çu m¸y, ®oμn xe Express, ®oμn tμu kÐo ®Èy; tranh thñ tÝn dông ODA vay ®−îc cña c¸c n−íc ®Ó mua ®Çu m¸y cña c¸c n−íc kh¸c nh− ®Çu m¸y Ên ®é, ®Çu m¸y §øc... - Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý kinh tÕ kü thuËt phï hîp víi giai ®o¹n hiÖn t¹i nh−: Söa ®æi quy tr×nh söa ch÷a ®Çu m¸y, t¨ng c−êng qu¶n lý vËt t− phô tïng, khai th¸c toa xe tèt, cã hiÖu qu¶ trong ®iÒu hμnh vËn t¶i hμng ngμy. - Thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vμ kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc mua s¾m phô tïng vËt t− nh»m ®¶m b¶o chÊt l−îng vμ h¹ gi¸ thμnh. - Nghiªn cøu c¶i t¹o ®Ó khai th¸c, sö dông hîp lý c¸c lo¹i ®Çu m¸y cò. Chñ ®éng chÕ t¹o phô tïng ®Çu m¸y- toa xe, h¹n chÕ nhËp phô tïng cã thÓ chÕ t¹o trong n−íc. Gi÷ v÷ng ph−¬ng ch©m “Mua- B¾t ch−íc- Ph¸t triÓn”. - §μo t¹o, båi d−ìng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ cho kü s− vμ c«ng nh©n khai th¸c, b¶o d−ìng söa ch÷a ®Çu m¸y toa xe. 3.2.3. CÊp bæ sung vèn l−u ®éng hoÆc cho vay −u ®·i tõ Quü hç trî ph¸t triÓn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®ãng míi toa xe Chu kú ®ãng míi toa xe ®èi víi toa xe kh¸ch kh«ng qu¸ 3 th¸ng vμ ®èi víi toa xe hμng kh«ng qu¸ 2 th¸ng. Vèn l−u ®éng cña 3 c«ng ty c¬ khÝ c«ng nghiÖp cña Ngμnh ®−êng s¾t hiÖn nay thÊp, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng cho viÖc söa ch÷a còng nh− ®ãng míi ph−¬ng tiÖn vËn t¶i. §Ó ®¸p øng tiÕn ®é ra x−ëng cña toa xe, còng nh− chñ ®éng trong s¶n xuÊt vμ phÊn ®Êu gi¶m gi¸ thμnh, c¸c c«ng ty cÇn ph¶i ®−îc bæ sung vèn l−u ®éng b»ng c¸c h×nh thøc: CÊp bæ sung, vay víi l·i suÊt thÊp. 3.3.4. Vay ngo¹i tÖ ®Ó nhËp m¸y mãc chuyªn dïng, vËt t− dïng ®ãng míi toa xe Nh− phÇn trªn ®· tr×nh bÇy, ®Ó n©ng cao c«ng nghÖ ®ãng míi toa xe vμ phôc vô söa ch÷a ®¸p øng nhu cÇu tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt còng nh− tr¸nh tôt hËu tr−íc yªu cÇu héi nhËp, cÇn ph¶i cã b−íc ®ét ph¸ trong ®Çu t− m¸y mãc vμ c¶i tiÕn c«ng nghÖ t¹i c¸c c«ng ty c¬ khÝ ®−êng s¾t. PhÇn lín c¸c 47 m¸y mãc chuyªn dïng trong c¸c c«ng ty trong n−íc ch−a s¶n xuÊt ®−îc, ph¶i nhËp khÈu, trong khi ®ã s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty ch−a cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu, do ®ã cÇn ph¶i cã sù −u ®·i cña Nhμ n−íc trong viÖc ®−îc vay ngo¹i tÖ ®Ó nhËp m¸y mãc c«ng cô vμ d©y chuyÒn c«ng nghÖ. 3.3.5. Xin miÔn thuÕ nhËp khÈu vËt t− m¸y mãc thiÕt bÞ ®ãng míi toa xe Còng nh− môc trªn ®· tr×nh bÇy, kh¶ n¨ng cña kinh doanh vËn t¶i chÞu ®ùng ®−îc gi¸ thμnh ®ãng míi ph−¬ng tiÖn mμ kh«ng cã −u ®·i cña Nhμ n−íc lμ gÆp khã kh¨n (cïng víi sè tiÒn trÝch khÊu hao hμng n¨m, nh−ng mua ®−îc Ýt toa xe hoÆc kh«ng ®æi míi ®−îc søc kÐo vμ søc chë theo h−íng hiÖn ®¹i ho¸, nÕu gi¸ ph−¬ng tiÖn lªn cao,..).HiÖn nay nguån khÊu hao vËn t¶i hμng n¨m kho¶ng 200 tû ®ång, trong khi ®ã nhËp míi 01 ®Çu m¸y tíi 20 tû , ®ãng míi 01 toa xe kh¸ch 2,2 ®Õn 2,8 tû ,...Khi c¸c c«ng ty nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô ®ãng míi toa xe, th× gi¸ thμnh toa xe sÏ cao h¬n b×nh th−êng do ph¶i tÝnh thªm khÊu hao cña m¸y mãc thiÕt bÞ míi. NÕu kh«ng nhËp m¸y mãc, d©y chuyÒn míi th× chÊt l−îng kh«ng ®−îc n©ng lªn. Do ®ã kiÕn nghÞ nhμ n−íc cho phÐp miÔn thuÕ nhËp khÈu m¸y mãc thiÐt bÞ phôc vô ®ãng míi toa xe trong n−íc. 48 KÕt luËn Giao th«ng vËn t¶i ®−êng s¾t lμ mét bé phËn trong kÕt cÊu h¹ tÇng vμ lμ mét trong nh÷ng ngμnh mòi nhän phôc vô sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ - x· héi n−íc ta. §Ó ph¸t triÓn ngμnh ®−êng s¾t, ®iÒu quan träng hμng ®Çu lμ ph¶i ®Çu t− ph¸t triÓn ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vμ ®ãng míi c¬ khÝ. Thêi gian qua, cïng víi c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ, ngμnh ®−êng s¾t ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thμnh tÝch trong phôc vô vμ kinh doanh vËn t¶i, ®· ®−îc nhiÒu ®ång chÝ l·nh ®¹o §¶ng vμ ChÝnh phñ quan t©m ®Õn th¨m vμ gi¶i quyÕt cô thÓ c¸c v−íng m¾c trong s¶n xuÊt vμ kinh doanh. Nhê ®ã, ho¹t ®éng kinh doanh vËn t¶i ®· b¾t ®Çu cã l·i. Tuy nhiªn, lμ mét ngμnh s¶n xuÊt ®Æc thï, vËn t¶i ®−êng s¾t cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n: C¬ së vËt chÊt h¹ tÇng vμ vËn t¶i chÞu ¶nh h−ëng cña chiÕn tranh vμ thiªn nhiªn nªn mÆc dï ®−îc ®Çu t− vμ quan t©m nh−ng kh«ng tr¸nh khái sù xuèng cÊp vμ l¹c hËu, gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh.... §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vμ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, vËn t¶i ®−êng s¾t rÊt cÇn sù ®Çu t− vèn ®Ó ph¸t triÓn mμ tr−íc hÕt lμ vèn ®Çu t− cho ph−¬ng tiÖn vËn t¶i. Ngμnh ®· khai th¸c nhiÒu nguån trong vμ ngoμi n−íc, nh−ng t×nh tr¹ng chung hiÖn nay lμ thiÕu vèn trÇm träng. §iÒu ®ã ®Æt ra nhiÖm vô lμ ph¶i tiÕp tôc khai th¸c c¸c nguån vèn trong vμ ngoμi n−íc nh−: - Nguån khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh; - Nguån vay th−¬ng m¹i (chñ yÕu tõ c¸c ng©n hμng); - Nguån hç trî ®Çu t− tõ Quü hç trî ®Çu t− theo chÝnh s¸ch cña Nhμ n−íc hiÖn hμnh. - Nguån vay cña n−íc ngoμi (®Æc biÖt lμ nguån ODA) 49 Víi nh÷ng nç lùc cña Ngμnh còng nh− sù quan t©m, gióp ®ì cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn Nhμ n−íc, ch¾c ch¾n ngμnh vËn t¶i ®−êng s¾t sÏ ho¹t ®éng tèt h¬n, kinh doanh cã hiÖu qu¶ vμ gãp phÇn ®¾c lùc vμo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc vμ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong giai ®o¹n míi. 50 Tμi liÖu tham kh¶o 1. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø VI, Nxb Sù thËt, Hμ Néi, 1987. 2. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: NghÞ quyÕt Héi nghÞ §¹i biÓu toμn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII, th¸ng 11/1994), 3. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 1996. 4. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2001. 5. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn Héi nghÞ Ban chÊp hμnh trung −¬ng lÇn thø ba (kho¸ IX), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi, 2001. 6. §¶ng bé §−êng s¾t ViÖt Nam: B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi §¶ng bé §−êng s¾t ViÖt Nam, th¸ng 4/ 2001. 7. PTS Tr−¬ng Xu©n Khiªm (Chñ biªn): Quy ho¹ch, thiÕt kÕ vμ x©y dùng ®uêng giao th«ng n«ng th«n- Nhμ xuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i, Hμ Néi, 1998. 8. C. M¸c, Ph. ¡ngghen - Lªnin: Bμn vÒ giao th«ng vËn t¶i, NXB Sù thËt, Hμ Néi, 1983. 9. Liªn hiÖp §−êng s¾t ViÖt Nam: LÞch sö §−êng s¾t ViÖt Nam. NXB Lao ®éng, Hμ Néi, 1994. 10. Liªn hiÖp §−êng s¾t ViÖt Nam: ChiÕn l−îc ph¸t triÓn ngμnh §−êng s¾t ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020. Hμ Néi, 199 11. V¨n phßng ChÝnh phñ: Th«ng b¸o sè 46/ TB ngμy 26/ 3 kÕt luËn cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ ChiÕn l−îc ph¸t triÓn ngμnh ®−êng s¾t ViÖt Nam. 51