PHẦN MỞ ĐẦU
Hiện nay, xuất khẩu Cà phê của Việt Nam đang đứng đầu Châu Á, đứng thứ hai thế giới sau Brazil. Mặc dù sản lượng xuất khẩu Cà phê của ta tăng cao, song, kim ngạch lại giảm xút đáng kể so với mấy năm trước đây. Bên cạnh đó nhà nước ta vẫn chưa có được những chinh sách đồng bộ quản lý nghành hàng Cà phê mà hàng năm đem về cho quốc gia một số lượng ngoại tệ rất lớn.Thực trạng này càng làm cho vấn đề Cà phê trở lên bức xúc, thu hút sự chú ý của dư luận và sự quan tâm của nhiều tầng lớp xã hội.
Bản thân em, một Sinh viên chuyên ngành Thương mại Quốc tế cũng cảm thấy đó là một tình trạng rất bức xúc, rất có tính thời sự, nên em và có lẽ cũng sẽ có một số bạn cùng nghiên cứu đề tài này.
Với những kiến thức có hạn của mình, em cũng không có tham vọng gì lớn ngoài việc có thể góp phần cùng các nhà hoạch định có được cái nhìn khác đi trong việc phát triển nghành Cà phê Việt Nam, qua đó tìm ra được những hướng đi thích hợp để góp phần tăng giá trị xuất khẩu của Cà Phê.
27 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2540 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Thực trạng và phương hướng phát triển ngành cafe Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
PhÇn më ®Çu
HiÖn nay, xuÊt khÈu Cµ phª cña ViÖt Nam ®ang ®øng ®Çu Ch©u ¸, ®øng thø hai thÕ giíi sau Brazil. MÆc dï s¶n lîng xuÊt khÈu Cµ phª cña ta t¨ng cao, song, kim ng¹ch l¹i gi¶m xót ®¸ng kÓ so víi mÊy n¨m tríc ®©y. Bªn c¹nh ®ã nhµ níc ta vÉn cha cã ®îc nh÷ng chinh s¸ch ®ång bé qu¶n lý nghµnh hµng Cµ phª mµ hµng n¨m ®em vÒ cho quèc gia mét sè lîng ngo¹i tÖ rÊt lín.Thùc tr¹ng nµy cµng lµm cho vÊn ®Ò Cµ phª trë lªn bøc xóc, thu hót sù chó ý cña d luËn vµ sù quan t©m cña nhiÒu tÇng líp x· héi.
B¶n th©n em, mét Sinh viªn chuyªn ngµnh Th¬ng m¹i Quèc tÕ còng c¶m thÊy ®ã lµ mét t×nh tr¹ng rÊt bøc xóc, rÊt cã tÝnh thêi sù, nªn em vµ cã lÏ còng sÏ cã mét sè b¹n cïng nghiªn cøu ®Ò tµi nµy.
Víi nh÷ng kiÕn thøc cã h¹n cña m×nh, em còng kh«ng cã tham väng g× lín ngoµi viÖc cã thÓ gãp phÇn cïng c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh cã ®îc c¸i nh×n kh¸c ®i trong viÖc ph¸t triÓn nghµnh Cµ phª ViÖt Nam, qua ®ã t×m ra ®îc nh÷ng híng ®i thÝch hîp ®Ó gãp phÇn t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña Cµ phª.
Ch¬ng I: kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
I. Mét vµi lý thuyÕt Th¬ng M¹i Quèc tÕ
1. Lîi Ých tuyÖt ®èi cña Adam - Smith (1723 - 1790)
Khi mét níc cã hiÖu qu¶ h¬n (hay co lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi) mét níc kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt mét lo¹i hµng ho¸ nhng l¹i kÐm hiÖu qu¶ h¬n (hay kÐm lîi thÕ tuyÖt ®èi so víi) níc kia trong viÖc s¶n xuÊt mét lo¹i hµng ho¸ kh¸c th× khi ®ã, c¶ hai níc ®Òu cã thÓ ®îc lîi b»ng c¸ch mçi níc chuyªn m«n ho¸ vµ trao ®æi mét phÇn s¶n lîng víi níc kia ®Ó cã ®îc hµng ho¸ mµ nã kÐm lîi thÕ tuyÖt ®èi.
2. Lîi thÕ t¬ng ®èi cña David-Ricardo (1772 - 1823)
Ngay c¶ khi mét níc kÐm hiÖu qu¶ h¬n (cã bÊt lîi tuyÖt ®èi so víi) mét níc kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt c¶ hai lo¹i hµng ho¸ vÉn cã c¬ së cho sù trao ®æi cã lîi cho c¶ hai bªn. Níc ®ã sÏ chuyªn m«n ho¸ vµo viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng hãa mµ bÊt lîi tuyÖt ®èi lín h¬n (hµng ho¸ cã bÊt lîi t¬ng ®èi hay so s¸nh).
3. Häc thuyÕt Hescher - Ohlin
Mét níc sÏ xuÊt khÈu lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra nã cÇn sö dông nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t¬ng ®èi s½n cã cña níc ®ã vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra nã cã nhiÒu yÕu tè ®¾t vµ t¬ng ®èi khan hiÕm ë níc ®ã.
II. Vai trß cña xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
Nh ta ®· biÕt, nguån thu tõ xuÊt khÈu chiÕm mét vÝ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, còng nh nã gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n cña mét quèc gia, gãp phÇn lµm t¨ng møc sèng cña nh©n d©n.
Víi ViÖt Nam, mét ®Êt níc ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiªp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ th× nguån thu tõ xuÊt khÈu chiÕm mét tû träng rÊt lín trong GDP.
Nh×n l¹i n¨m 2000 võa qua cã thÓ nhËn thÊy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña níc ta tiÕp tôc ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tÝch míi, ®¸nh dÊu sù thµnh c«ng cña chÆng ®êng 10 n¨m (1992-2000), víi nhÞp ®é t¨ng trëng b×nh qu©n 18,5%/n¨m, nhanh h¬n tèc ®é t¨ng trëng GDP 2,6 lÇn.
Kim ngh¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000 ®¹t 14,3 tØ USD, t¨ng kho¶ng 24% so víi n¨m 1999, t¨ng gÊp 5,95 lÇn so víi n¨m 1990 hay t¨ng b×nh qu©n 19,52%/n¨m. Theo ®ã, lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam vît qua ngìng cña c¸c níc cã nÒn ngo¹i th¬ng t¬ng ®èi ph¸t triÓn víi møc xuÊt khÈu b×nh qu©n lµ 180 USD/ngêi. T¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu lµ kÕt qu¶ cña t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu mét sè hµng chñ lùc: dÇu th« t¨ng 63.8%, thñ c«ng mü nghÖ t¨ng 48.8%, thuû s¶n t¨ng 34%, hµng ®iÖn tö t¨ng 28.2%, dÖt may t¨ng 8.8%, vµ giÇy dÐp t¨ng 7.8%.
III. Néi dung ho¹t ®éng xuÊt khÈu
C¬ cÊu xuÊt khÈu ®· chuyÓn dÞch theo híng t¨ng tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn (t¨ng tõ 8% n¨m 1991 lªn kho¶ng 40% vµo n¨m 2000), gi¶m tû träng s¶n phÈm th«.
Chñ tr¬ng ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng xuÊt khÈu vµ ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®îc thùc hiÖn t¬ng ®èi thµnh c«ng. C¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ®îc ®æi míi mét c¸ch c¨n b¶n theo híng phi tËp trung ho¸.
Theo Bé th¬ng m¹i, kim ngh¹ch xuÊt khÈu c¶ n¨m 2001 íc ®¹t 15,1 tû USD, trong ®ã phÇn cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp lµ 6,75 tû USD (kÓ c¶ dÇu th«), phÇn cña c¸c doanh nghiÖp trong níc lµ 8,35 tû USD.
B¶ng 1: C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam
§¬n vÞ tÝnh
Thùc hiÖn n¨m 2000
¦íc thùc hiÖn
n¨m2001
N¨m 2001 so víi 2000
Sè lîng
TrÞ gi¸
(tr USD)
Sè
lîng
TrÞ gi¸
(tr US)
Sè lîng
TrÞ gi¸ (%)
Tång kim ngh¹ch XK
Trong ®ã:
1. DÇu th«.
2. Hµng dÖt vµ may mÆc
3. Thuû s¶n
4. GiÇy dÐp c¸c lo¹i
5. Hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh
6. G¹o
7. Cµ phª
8. Rau qu¶
9. Hµng thñ c«ng mü nghÖ
10. Cao su
11. H¹t ®iÒu nh©n
12. Than ®¸
13. H¹t tiªu
14. ChÌ c¸c lo¹i
15. §Ëu ph«ng nh©n
Tr USD
1.000 T
Tr USD
Tr USD
Tr USD
Tr USD
1000 T
1000 T
Tr USD
Tr USD
1.000 T
1.000 T
1.000 T
1.000 T
1.000 T
1.000 T
-
15.423
-
-
-
-
3.476
733
-
-273
34,2
3.251
37
55
76
14.455
3.502
1.892
1.478
1.464
782
667
501
213
237
166
167
94
146
69
41
17.000
-
-
-
-
3.550
911
-
-
300
41
4.000
56
58
80
15.100
3.175
2.000
1.800
1.520
605
588
385
305
237
164
144
108
90
66
39
-
110,2
-
-
-
-
102,1
124,3
-
-109,9
119,9
123
152,2
104,7
105,7
104,5
90,7
105,7
121,8
103,8
77,4
88,1
76,8
143,2
100
98,9
85,9
115,1
61,4
95,2
96,1
Nguån: Bé Th¬ng M¹i
Víi nh÷ng nç lùc, cè g¾ng lín lao, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vît qua n¨m 2001 ®Çy gian nan, sãng giã. MÆc dï gi¸ hµng xuÊt khÈu bÞ gi¶m sót m¹nh nhng kim ngh¹ch xuÊt khÈu vÉn t¨ng 4,5%, trong ®ã, kim ngh¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ t¨ng 43,2%, thuû s¶n t¨ng 21,8%, than ®¸ 15,1%…§iÒu nµy ®¸nh dÊu sù nç lùc kh«ng nhá cña ta.
IV. Gi¸ trÞ vµ sù cÇn thiÕt n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam.
“ Giá cà phê lại giảm nhanh” ®ã lµ tiªu ®Ò cña mét bµi b¸o cña thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam ngµy 04/01/2002. Ngược lại với xu hướng tăng vững của hai tuần đầu tháng 12/2001, tăng 3-6%, hai tuần qua giá cà phê trên các thị trường lại giảm nhanh. Tại Luân Đôn, giá cà phê Robusta giao ngay đã giảm từ 406 USD/tấn (14/12/2001) xuống 387 USD/tấn (21/12) và xuèng 373 USD/tấn (02/1/2002), giảm 8,1%. Tại New York, giá cà phê Arabica giao ngay thời gian này cũng giảm 3,5%, từ 0,479 USD/Lb xuống 0,462 USD/Lb (1.020 USD/tấn).
Theo Dow Jones, hai tuần cuối tháng 12/2001, các nhà sản xuất lại tăng cường bán cà phê trong dịp lễ Giáng sinh và năm mới. Ước tính hai tuần cuối tháng 12/2001, tại Sở giao dịch New York, lượng cà phê đăng ký bán của Brazil và Colombia đã đạt 450.000 - 453.000 bao/tuần (1 bao = 60 kg) và 190.000 - 192.000 bao/tuần, tăng 6 - 8% so với 420.000 - 425.000 bao/tuần và 178.0000 - 180.000 bao/tuần trong hai tuần đầu tháng 12/2001. Mặc dù cà phê của Việt Nam suốt tháng 12/2001 vẫn ở mức thấp, nhưng xuÊt khÈu cà phê của Indonesia và một số nước Tây Phi hai tuần qua đã tăng lên. Trong khi đó, các nhà rang xay cà phê lại hầu như không tham gia thị trường. Nguồn cung tăng, nhu cầu giảm là nguyên nhân làm giá cà phê trên các thị trường giảm đáng kể trong hai tuần cuối tháng 12/2001.
T¹i thÞ trêng ViÖt Nam, tõ ®Çu th¸ng 3/2002, gi¸ cµ phª t¨ng mçi ngµy, tõ møc thÊp nhÊt 3.600 ®/kg trong thêi gian dµi ®· lªn 7.000-8.000 ®/kg. Tuy nhiªn, gi¸ nµy còng míi chØ ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt, ngêi trång cµ phª cha cã l·i, nhÊt lµ ®èi víi cµ phª n«ng trêng quèc doanh, khã kh¨n cßn tiÕp diÔn. Theo dù b¸o thêi tiÕt: n¾ng nãng, kh« h¹n ë Nam bé sÏ kÐo dµi ®Õn hÕt th¸ng 4/2002, sang ®Çu th¸ng 5 kh¶ n¨ng míi b¾t ®Çu vµo mïa ma. §Õn nay nguån níc tíi cho cµ phª ë T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé, nhiÒu vïng ®· c¹n kiÖt nh n¨m 1996. Nh÷ng giÕng tíi ®· ®îc ®µo s©u thªm nhng lîng níc kh«ng t¨ng. NhiÒu trang tr¹i cµ phª ë §ång Nai cã hµng ngµn gèc cµ phª nhng mçi lÇn næ m¸y b¬m, chØ tíi ®îc vµi chôc bån th× níc giÕng ®· c¹n, ph¶i ngng c¶ giê ®ång hå chê m¹ch níc rØ ra dÇn. RÊt cã thÓ nhiÒu hé trång cµ phª kh«ng cÇm cù næi, ®µnh bá cµ phª chÕt. Gi¸ cµ phª hiÖn nay ®ang cã xu thÕ t¨ng lªn, song xÐt cung cÇu, gi¸ c¶ thÞ trêng ph¹m vi toµn thÕ giíi th× khã cã thÓ t¨ng ®¹t møc trªn 10.000 ®/kg nh c¸ch ®©y vµi ba n¨m.
§èi víi ViÖt Nam, Cµ phª lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng chñ lùc xuÊt khÈu gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho quèc gia: n¨m 2000 trÞ gi¸ xuÊt khÈu cµ phª ®¹t 501 triÖu USD, n©ng cao møc sèng còng nh c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n. Do ®ã, viÖc gi¸ cµ phª liªn tôc gi¶m trong thêi gian qua ®· lµm ®iªu ®øng kh«ng biÕt bao nhiªu ngêi trång cµ phª tíi nguån thu ngo¹i tÖ cña Quèc gia. V× vËy, viÖc lµm cã thÓ nãi lµ cÊp b¸ch hiÖn nay lµ lµm sao cã thÓ gi¶m thiÓu sù ¶nh hëng cña gia c¶ thÞ trêng tíi gi¸ c¶ cung nh gi¸ trÞ cña cµ phª ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng thÕ giíi… cã nh vËy míi cã ®éng lùc thóc ®Èy c¸c hé, c¸ thÓ, tËp thÓ kh«ng nao lóng tríc c¬n gi¶m gi¸ manh mÏ cña cµ phª hiÖn nay, còng nh kh«ng lµm gi¶m nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng Cµ phª ViÖt Nam
I. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu Cµ phª ViÖt Nam
1. T×nh h×nh s¶n xuÊt Cµ phª
Cµ phª ViÖt Nam ®îc ph©n bè réng r·i thõ B¾c chÝ Nam trªn nhiÒu tØnh trung du, miÒn nói vµ Cao nguyªn. Tríc kia, ngêi ta trång c¶ 3 lo¹i: cµ phª chÌ (Arabica), cµ phª vèi (Robusta) vµ cµ phª mÝt (excolsa). Nay cµ phª mÝt bÞ lo¹i bá dÇn v× gi¸ trÞ kinh tÕ thÊp. Cßn l¹i lµ cµ phª chÌ vµ vèi, do cã yªu cÇu vµ ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau nªn ®îc trång ë c¸c vïng kh¸c nhau. Sù ph©n chia nµy còng phï hîp víi kÕt qu¶ ph©n vïng l·nh thæ cña ViÖt Nam v× ®Êt miÒn B¾c lµ ®Êt kh«ng bazan, thÝch hîp víi cµ phª chÌ, ®Êt ë miÒn Nam lµ ®Êt ®á Latosol, ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan, thÝch hîp víi cµ phª vèi.
Do chó träng ®Çu t th©m canh nªn Cµ phª ViÖt Nam cã n¨ng suÊt vµ s¶n lîng cao vµ cßn cã xu híng tiÕp tôc t¨ng râ rÖt tõ 600 – 700kg nh©n/ha nay ®¹t b×nh qu©n 1.4 tÊn nh©n/ha, c¸ biÖt cã n¬i 4 - 4.5 tÊn nh©n/ha. World Bank ®¸nh gi¸ n¨m 1996 n¨ng suÊt cµ phª vèi cña ViÖt Nam (1.48 tÊn/ha ) xÕp thø hai thÕ giíi, sau Costa Rica(1.6 tÊn/ha), trªn Th¸i Lan ( 0.9 tÊn/ha). Cïng víi n¨ng suÊt, diÖn tÝch vµ s¶n lîng cµ phª cña ViÖt Nam còng ®ang ë møc rÊt cao, cã xu híng tiÕp tôc t¨ng. §©y chÝnh lµ kÕt qu¶ tõ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn cµ phÓ cña chÝnh phñ trong kinh tÕ hé gia ®×nh, t nh©n kÕt hîp víi ®Çu t hç trî cña nhµ níc qua c¸c ch¬ng tr×nh ®inh canh ®Þnh c, phñ xanh ®åi träc, ®Êt trèng. Bªn c¹nh mÆt ®¸ng mõng, diÖn tÝch t¨ng m¹nh còng ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng ®¸ng ng¹i ®ã lµ sù ph¸t triÓn vît tÇm kiÓm so¸t cña cµ phª trång míi. §©y lµ mét trë ng¹i trong viÖc c«ng t¸c chØ ®¹o kinh doanh xuÊt khÈu.
2. T×nh h×nh tiªu thô néi ®Þa
Cµ phª lµ thøc uèng ®îc nhiÒu ngêi ViÖt Nam a thÝch, nhng do møc sèng cßn thÊp vµ viÖc dïng cµ phª cha lµ tËp qu¸n nh uèng trµ nªn phÇn lín cµ phª s¶n xuÊt ra dµnh cho xuÊt khÈu, tiªu thô néi ®Þa Ýt, chØ ®¹t 6.000 tÊn /n¨m, chiÕm tõ 1,5 – 2 % tæng s¶n lîng . Víi ®µ ph¸t triÓn nh hiÖn nay, mc sèng ViÖt Nam se ®îc c¶i thiÖn vµ nhu cÇu uèng cµ phª sÏ t¨ng lªn. NghÜa lµ møc tiªu thô néi ®Þa cña cµ phª ViÖt Nam sÏ t¨ng, íc tÝnh ®Õn n¨m 2010 tiªu thô néi ®Þa cña níc ta ®¹t tõ 5-7% tèng s¶n lîng b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi tõ 0,1 – 0,2Kg/ngêi/n¨m.
3. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu Cµ phª ViÖt Nam
a) Theo thÞ trêng
Tríc n¨m 1985 thÞ trêng xuÊt khÈu Cµ phª cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ c¸c níc khu vùc I. Liªn X« lµ thÞ trêng chÝnh, khèi lîng nhËp khÈu chiÕm 55-56% s¶n lîng c¶ khu vùc. Tõ cuèi n¨m 1985 trë ®i ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt sang c¸c níc thuéc khu vùc II. Thêi k× nµy, ta cha gia nhËp HiÖp héi Cµ phª Quèc tÕ (ICO) nªn viÖc xuÊt khÈu chØ lµ xuÊt thö hoÆc xuÊt qua trung gian, thêng lµ Singapore víi tû lÖ 30 – 40% tèng s¶n lîng b»ng 60% lîng xuÊt khÈu sang khu vùc II víi gi¸ thÊp v× chÊt lîng cµ phª cña ta cßn thÊp trong khi ch©t lîng yªu cÇu cña c¸c níc tiªu thô trùc tiÕp l¹i rÊt cao. §Õn n¨m 1994 trë ®i ViÖt Nam míi th©m nhËp vµo thÞ trêng c¸c níc T©y ¢u, nhËt vµ Mü, gi¶m h¼n lîng xuÊt qua trung gian Singgapore, n©ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu nªn ®¸ng kÓ. Sù cã mÆt cña cµ phª ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü lµ chøng nhËn cho nç lùc to lín cña nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam.
ThÞ trêng xuÊt khÈu Cµ phª ViÖt Nam (TÊn)
Niªn vô
95 - 96
96 – 97
97 – 98
98 - 99
Khu vùc
Ch©u Mü
67048
84255
87384
69381
Ch©u ¸
45045
32248
45943
28564
Ch©u Phi
6767
11729
4816
5340
Ch©u ¢u
94982
189048
243297
278125
Ch©u óc
6913
7038
8839
15483
Tæng céng
220755
324318
390279
396893
Qua b¶ng sè liÖu trªn, ta thÊy nÕu nh niªn vô 1995 – 1996 thÞ trêng Ch©u ¸ nhËp 45.045 tÊn cµ phª ViÖt Nam (chiÕm 20,4% tèng s¶n lîng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam), thÞ trêng Ch©u ¢u nhËp 94.982 tÊn (tû lÖ 43,03%), th× trong niªn vô 98 – 99 thÞ trêng Ch©u ¸ chØ cßn nhËp 28.564 tÊn (tû lÖ 7,20%), thÞ trêng Ch©u ¢u nhËp 278.125 tÊn (70,08%). §iÒu nµy chøng tá c¸c nhµ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam ®ang tõng bíc h¹n chÕ viÖc xuÊt qua trung gian vµ cè g¾ng më réng thÞ trêng sang c¸c níc cã nhu cÇu tiªu thô cµ phª lín nh: Mü, §øc, Anh, Ph¸p…
- HiÖn nay Cµ phª ViÖt Nam ®îc xuÊt khÈu sang h¬n 50 níc vµ khu vùc trªn thÕ giíi. Trong ®ã Thôy SÜ vµ Mü lµ hai níc nhËp khÈu Cµ phª lín nhÊt cña ViÖt Nam
b) Theo sè lîng
B¶ng sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu ho¹ch vµ sè lîng xuÊt khÈu Cµ phª ViÖt Nam
Niªn vô
Sè lîng cµ phª VN
thu ho¹ch ®îc (tÊn)
Sè lîng cµ phª VN
xuÊt khÈu (tÊn)
Tû lÖ xuÊt khÈu(%)
90 - 91
82500
67774
82,15
91 - 92
131400
79070
60,18
92- 93
145200
130528
89,90
93 - 94
179000
165190
92,28
94 - 95
212450
192088
90,42
95 - 96
235000
220755
93,94
96 - 97
362000
324318
89,59
97 - 98
400000
390279
97,57
98 - 99
420000
396893
94,50
99 - 2000
600000
546000
90,83
íc ®o¸n
Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy mêi n¨m trë l¹i ®©y lîng cµ phª VN xu¸t khÈu t¨ng nhiÒu vµ cã xu híng tiÕp tôc t¨ng tõ 67.774 tÊn (niªn vô 90-91) lªn thµnh 545.000 tÊn (niªn vô 99-2000) t¨ng lªn 8 lÇn. Hµng n¨m tû lÖ xuÊt khÈu so víi s¶n lîn thu ho¹ch kh¸ æn ®Þnh vµ gi÷ ë møc cao, ®a sè tõ 90% trë lªn, tiªu thÞ néi ®Þa kho¶ng 10% tèng s¶n lîng. Con sè nµy ph¶n ¸nh chñ tr¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam, mét phÇn cho thÊy so víi d©n chóng c¸c níc kh¸c th× thãi quen uèng cµ phª ë ViÖt Nam vÉn cßn Ýt.
c) Theo gi¸ c¶
• Trªn thÞ trêng thÕ giíi
Theo hiÖp héi Cµ phª ca cao ViÖt Nam (VICOFA), n¨m 2000 thÞ trêng Cµ phª thÕ giíi thõa cung lín, gi¸ cµ phª gi¶m m¹nh. S¶n lîng cµ phª thÕ giíi vô 1999/2000 ®¹t 111,55 triÖu bao (6,693 triÖu tÊn), t¨ng h¬n 4% so víi vô tríc. Trong ®ã s¶n lîng cµ phª Robusta t¨ng tíi 10,3%, lªn 38,44 triÖu bao (2.306 triÖu tÊn).Tiªu thô cµ phª thÕ giíi vô 99/2000 íc ®¹t 6,156 triÖu tÊn vµ thÊp h¬n so víi s¶n lîng tíi 8% (537.000 tÊn). Gi¸ cµ phª thÕ giíi n¨m 2000 ®· liªn tôc gi¶m, th¸ng 12/2000 gi¸ cµ phª Robusta t¹i Lu©n §«n chØ cßn 590-620 USD/tÊn, gi¶m 58-60% so víi th¸ng 1/2000.
• Trªn thÞ trêng ViÖt Nam
V× gi¸ Cµ phª thÕ giíi cã ¶nh hëng rÊt lín lªn gi¸ xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam lªn gi¸ Cµ phª ViÖt Nam còng gi¶m rÊt m¹nh. N¨m 2000, gi¸ xuÊt khÈu cµ phª Robusta lo¹i 2 (5% ®en vµ vì) th¸ng 12-2000 gi¸ Cµ phª Robusta chØ cßn 430 USD/tÊn, FOB, gi¶m h¬n 51% so víi th¸ng 1-2000.
Th¸ng 12-2000 VICOFA ®· quyÕt ®Þnh c¸c thµnh viªn cña m×nh t¹m ngõng ký kÕt c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu Cµ phª vµ sÏ chØ chµo b¸n Cµ phª víi møc gi¸ tèi thiÓu lµ 450 USD/tÊn, FOB
II. Thc tr¹ng qu¶n lý nhµ níc ®èi víi nghµnh Cµ Phª cña ViÖt Nam:
Cµ Phª lµ mét ngµnh cã ®ãng gãp quan träng trong c¬ cÊu GDP, hµng n¨m nã thu vÒ cho quèc gia hµng tr¨m triÖu USD. ThÕ mµ, cho ®Õn nay nhµ níc ta cha cã mét chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ qu¶n lý Cµ Phª, khi t×nh h×nh thÞ trêng Cµ phª cã biÕn ®éng lín ¶nh hëng ®Õn gi¸ trÞ xuÊt khÈu th× nhµ níc ta chØ ®a ra ®îc nh÷ng gi¶i ph¸p t×nh thÕ, cha ®ång bé nh: Hç trî tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp thu mua Cµ phª ®Ó gi¶m bít thiÖt h¹i cho c¸c chñ thÓ trång Cµ phª; khoanh nî; gi¶m l·i xuÊt ...
Qu¶n lý vµ tæ chøc thu mua cßn rÊt lén xén, vÉn cßn h×nh thøc m¹nh ai lÊy mua…
Cha cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®ång bé ®Ó ph¸t triÓn nghµnh cµ phª mang tÝnh dµi h¹n…
Do ®ã, vÊn ®Ò dÆt ra lµ nhµ níc ta cÇn cã c¸i nh×n tæng qu¸t h¬n ®èi víi nghµnh cµ phª, thÊy râ ®îc tÇm quan träng cña viÖc xuÊt khÈu cµ phª mµ cã ®îc c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý nghµnh cµ phª cho thËt hîp lý, tõ ®ã mµ c¸c chñ thÓ trång vµ xuÊt khÈu cµ phª cã c¨n cø ®Ó ho¹t ®éng cho cã hiÖu qu¶.
III. Th¸ch thøc ®èi víi Cµ phª xuÊt khÈu
Nhu cÇu Cµ phª thÕ giíi t¨ng trëng rÊt chËm vµ ®ßi hái Cµ phª ViÖt Nam ph¶i cã chÊt lîng cao, hiÖn t¹i chõng 6,5 triÖu tÊn. Trong khi ®ã lîng cung ®· xÊp xØ 7 triÖu tÊn, cha tÝnh ®Õn lîng dù tr÷ tån kho tõ nh÷ng n¨m tríc. ThÞ trêng Cµ phª thÕ giíi chñ yÕu tËp trung vµo c¸c nhµ trung gian ph©n phèi lín. Chõng 20 nhµ ph©n phèi ®Çu nËu Quèc tÕ thao tóng toµn bé thÞ trêng, chÌn Ðp vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lîng g©y nhiÒu thiÖt h¹i cho c¸c nhµ xuÊt khÈu.
H¬n 90% s¶n lîng Cµ phª ViÖt Nam lµ ®Ó xuÊt khÈu (do thÞ trêng trong níc nhá hÑp). V× thÕ thÞ trêng thÕ giíi chi phèi trùc tiÕp kh«ng nh÷ng ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu mµ cßn ®èi víi toµn bé ngµnh s¶n xuÊt chÕ biÕn Cµ phª níc ta.
Qua thùc tÕ th©m nhËp thÞ trêng thÕ giíi, cµ phª ViÖt Nam béc lé nh÷ng h¹n chÕ sau :
ChÊt lîng cßn thÊp vµ xuÊt khÈu qua c¸c trung gian quèc tÕ, qua thÞ trêng trung gian. Cµ phª lo¹i I chiÕm tï 16 – 18 %, lo¹i II A chiÕm tíi trªn 70%, cßn l¹i lµ thÊp h¬n. Cµ phª ViÖt Nam cßn lÉn nhiÒu t¹p chÊt, cßn nh÷ng h¹t ®en, n©u, s©u vì, xanh non, teo lÐp, b¹c mµu.
ThÞ trêng thu gom Cµ phª phô thuéc chÆt chÏ vµo thÞ trêng Quèc tÕ, vµo thÞ trêng xuÊt khÈu Cµ phª níc ta. Khi thÞ trêng cµ phª quèc tÕ s«i ®éng lµm cho ho¹t ®éng thu mua, quy gom hén nhÞp, viÖc tiªu thô cµ phª ë c¸c hé s¶n xuÊt thuËn lîi. Khi thÞ trêng quèc tÕ thu hÑp cµ phª tôt gi¸, thÞ trêng thu mua néi ®Ý·e chao ®¶o ¸ch t¾c, viÖc tiªu thô cña c¸c hé s¶n xuÊt gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n.
Qu¶n lý vµ tæ chøc thu mua cßn rÊt lén xén. C¸c kªnh thu mua, trõ mét sè doanh nghiÖp lín lµ ch¹t chÏ, sè cßn l¹i kh«ng bÒn v÷ng. Cã nhiÒu th¬ng nh©n n»m ngoµi kªnh ph©n phèi, hä ®Çu c¬ cµ phª lµm cho thÞ trêng rèi lo¹n. C¸c hé trång cµ phª tiÒm lùc kh«ng lín, thêng vay ng¾n h¹n ng©n hµng nªn sau mçi vô thu ho¹ch cÇn ph¶i b¸n ®îc s¶n phÈm ®Ó thanh to¸n nî vµ tËp trung vèn ®µu t cho vô sau. Trong t×nh huèng nh thÕ hä thêng r¬i vµo thÕ yÕu trong quan hÖ mua b¸n víi c¸c ®¹i lý. H¬n n÷a c¸c hé s¶n xuÊt kh«ng l¾m ch¾c tiªu chuÈn chÊt lîng cµ phª nªn thêng bÞ thua thiÖt. §¹i lý thu mua cung qua nhiÒu cÊp lµm cho chi phÝ t¨ng lªn, gi¸ thu mua v« h×nh chung còng bÞ Ðp thÊp dÇn xuèng.
Ch¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p vµ ®Ò xuÊt ®ång bé nh»m n©ng cao gi¸ trÞ Cµ phª ViÖt Nam
I. Dù ®o¸n cung cÇu Cµ phª ThÕ giíi tíi 2005:
1. Sản xuất
S¶n lîng cµ phª thÕ giíi dù b¸o t¨ng trung b×nh 2,7%/n¨m tõ 1995 ®Õn 2005, cao h¬n chót Ýt so víi møc t¨ng 10 n¨m truíc ®ã, ®¹t 7,31 triÖu tÊn (122 triÖu bao) vµo n¨m 2005 so víi 5,43 triÖu tÊn n¨m 1995.
Khu vùc s¶n xuÊt cµ phª lín nhÊt thÕ giíi cã lÏ vÉn lµ Mü latinh vµ Caribe. Dù b¸o s¶n lîng cña khu vùc nµy tíi n¨m 2005 lµ 4,78 triÖu tÊn
T¹i trung Mü t¨ng s¶n lîng tõ 1 triÖu tÊn (1995) lªn 1,17 triÖu tÊn (n¨m 2005), chñ yÕu t¨ng ë c¸c níc ¤n®urat, Mªhico vµ Nicaragoa. S¶n lîng ë Ch©u Phi t¨ng 2,1%, ®¹t 1,09 triÖu tÊn so víi 873.000 tÊn, chñ yÕu do n¨ng suÊt thu ho¹ch t¨ng h¬n lµ do diÖn tÝch t¨ng.
2. Tiªu thô
Tiªu thô cµ phª toµn cÇu dù b¸o t¨ng 1,7% hµng n¨m lªn 6,74 triÖu tÊn n¨m 2005 tõ 5,63 triÖu tÊn n¨m 1995, thÊp h¬n møc t¨ng trëng tiªu thô 2,3%/n¨m cña 10 n¨m tríc ®ã. Tiªu thô gi¶m chñ yÕu ë c¸c níc tiªu thô truyÒn thèng ë T©y ¢u vµ B¾c Mü.
Tiªu thô cµ phª ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ t¨ng lªn 2,03 triÖu tÊn tõ 1,55 triÖu tÊn n¨m 1995 ®¹t møc t¨ng trëng 2,5% hµng n¨m. ThÞ phÇn tiªu thô cña c¸c níc nµy sÏ t¨ng lªn 30% tõ 27% nhê thu nhËp vµ d©n sè t¨ng.
C¸c níc ph¸t triÓn cã thÓ tiÕp ®ãng vai trß chÝnh trong tiªu thÞ cµ phª toµn cÇu, mÆc dï thÞ phÇn cho tíi n¨m 2005 sÏ gi¶m. Tiªu thô cña nh÷ng níc nµy sÏ t¨ng hµng n¨m 1,3% lªn 4,71 triÖu tÊn.
3. MËu dÞch
Dù tÝnh tíi 2005, xuÊt khÈu Cµ phª toµn cÇu d¹t 5,7 triÖu tÊn, trong khi ®ã nhu cÇu nhËp khÈu cho tiªu thô chØ cã 5,15 triÖu tÊn
Nhu cÇu nhËp khÈu t¨ng 1,7% hµng n¨m, ®¹t 5,15 triÖu tÊn vµo n¨m 2005 so víi 4,28 triÖu tÊn n¨m 1995. Trong ®ã nhËp khÈu cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn chiÕm 9% thÞ phÇn ®¹t 438.000 tÊn, mÆc dï c¸c níc ph¸t triÓn chØ t¨ng 1,3% ®¹t 4,71 triÖu tÊn nhng vÉn chiÕm 91% thÞ phÇn nhËp khÈu toµn cÇu. Nh×n chung nhËp khÈu cña c¸c níc vµ khu vùc tiªu thô cµ phª truyÒn thèng nh B¾c Mü, Ch©u ¢u vµ Nh¹t B¶n sÏ t¨ng võa ph¶i, thËm chÝ kh«ng ®æi cho tíi n¨m 2005.
Gi¶ sö gi¸ kh«ng ®æi trong thêi gian nµy th× giâ rµng lµ thÞ trêng cµ phª thÕ giíi sÏ ë trong t×nh tr¹ng cung vît qu¸ cÇu cho tíi n¨m 2005. MÆc dï gi¸ gi÷ ë møc kh«ng ®æi, nhng tríc t×nh tr¹ng søc Ðp gi¶m gi¸ rÊt lín nh hiÖn nay. Trong nh÷ng n¨m tíi, c¶ c¸c níc s¶n xuÊt lÉn c¸c níc tiªu thô cÇn ph¶i ®iÒu chØnh l¹i chÝnh s¸ch s¶n xuÊt còng nh tiªu thô. Nh vËy chu k× dÆc trng cña Cµ phª toµn cÇu cã thÓ cã thêi gian ng¾n hn tríc ®©y. Nh÷ng dù b¸o nµy cßn dùa vµo c¬ së thêi tiÕt thuËn lîi.
II. C¸c gi¶i ph¸p vµ ®Ò xuÊt ®ång bé
Tæ chøc thu mua vµ tiªu thô s¶n phÈm Cµ phª niªn vô 1999 - 2000; 2000 - 2001
Theo sè liÖu thèng kª th× liªn vô 1999-2000 toµn tØnh Daklak, ®Þa ph¬ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt chiÕm 70% s¶n lîng cña c¶ níc, th× ®· thu mua ®îc 398.681 tÊn cµ phª nh©n, t¨ng 65% so víi liªn vô 1998-1999 (241.398 tÊn); trong ®ã: cµ phª mua t¹i ®Þa ph¬ng 364.395 tÊn (vô 1998-1999 chuyÓn sang: 868,24 tÊn). Cµ phª mua ë ngoµi tØnh :34.286 tÊn.
Trong niªn vô 1999-2000 toµn tØnh Daklak cã kho¶ng 60 d¬n vÞ kinh doanh cµ phª, bao gåm 20 ®¬n vÞ xuÊt khÈu trùc tiÕp cµ phª vµ 40 doanh nghiÖp kinh doanh theo h×nh thøc uû th¸c, kinh doanh néi ®Þa. Nh×n chug trong niªn vô nµyc¸c ®¬n vÞ kinh doanh cµ phª ®· tËp trung ®îc nguån hµng lín cho xuÊt khÈu cµ phª tiªu thô trong níc. M¹ng líi thu mua ®îc tr¶i kh¾p trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn, thµnh phè ®· thu mua hÇu hÕt s¶n lîng hµng ho¸ vµ cµ phª trong d©n, ®ång thêi më réng ®Þa bµn thu mua sang L©m §ång, §ång Nai, ®Ó tËp trung nguån hµng cho xuÊt khÈu.
2. Tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm
VÒ xuÊt khÈu, gi¸ c¶ thÞ trêng cµ phª thÕ giíi vµ trong n¬c ®· ¶nh hëng lín dÕn c«ng t¸c xuÊt khÈu. MÆc dï vËy niªn vô 1999-2000, c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh Daklak ®· xuÊt khÈu ®îc 324.712 tÊn cµ phª nh©n, ®¹t trÞ gi¸ xÊp xØ 267,077 triÖu USD víi gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n lµ 823 USD tÊn.
Nh vËy trong niªn vô nµy so víi niªn vô tríc, sè lîng cµ phª xuÊt khÈu t¨ng 43,7% so víi niªn vô tríc ë Daklak (n¬i x¶n xuÊt Cµ phª chiÕm trªn 70% s¶n lîng Cµ phª ViÖt Nam) nhng gi¸ c¶ Cµ phª xuÊt khÈu gi¶m b×nh qu©n lµ 40%, kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m 13,67%(t¬ng øng víi 42,376 triÖu USD). §©y lµ niªn vô thø 2 kim ngh¹ch xu¸t khÈu tiÕp tôc gi¶m so víi niªn vô tríc.
Niªn vô
Sè lîng xuÊt khÈu(tÊn)
TrÞ gi¸ xu¸t khÈu
(TriÖu USD)
Gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n (USD/tÊn)
1995 - 1996
1996 - 1997
1997 - 1998
1998 - 1999
1999 - 2000
82.854
152.878
211.199
225.983
324.712
146,300
187,500
323,200
309,500
267,077
1.765
1.225
1.530
1.370
823
Tuy trong t×nh h×nh thÞ trêng thÕ giíi diÔn biÕn kh«ng thuËn lîi vÒ gi¸ c¶. c¸c doanh nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n, nhng cã thÓ nãi kÕt qu¶ ®¹t ®îc nh trªn la sù cè g¾ng trong c«ng t¸c chØ ®¹o ®IÒu hµnh s¶n xu¸t vµ kinh doanh. T×nh h×nh xuÊt khÈu vô võa qua còng cho thÊykÕt qu¶ kim ngh¹ch xuÊt khÈu xao h¬n nÕu kh©u chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu cao h¬n.
VÒ thÞ trêng xuÊt khÈu: vÉn æn ®Þnh, ®· cã sù cñng cè vµ më réng, phÇn lín c¸c níc nhËp khÈu Cµ phª thÕ gi¬i ®Òu ®· mua Cµ phª cña Daklak vµ mét sè tØnh kh¸c ë T©y Nguyªn. §IÒu nµy gióp cho viÖc b¸n th¼ng vµo c¸c thÞ trêng lín ra t¨ng, lµm t¨ng thªm thu nhËp. Do ®ã cÇn ph¶i cã sù phèi hîp thËt chÆt chÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tranh b¸n, v× t¹i mét thêi ®iÓm cã nhiÒu doanh nghiÖp cïng chµo b¸n cho cïng mét kh¸ch hµng sÏ bÞ kh¸ch hµng Ðp gi¸, lµm gi¶m hiªô qu¶ xuÊt khÈu.
3. Gi¶i ph¸p vÒ gi¸ c¶ ®èi víi c©y Cµ phª ViÖt Nam
Gi¸ b¸n vËt t
N«ng phÈm lµ thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o, ë ®ã mçi nguêi s¶n xuÊt chØ cung øng ra thÞ trêng phÇn n«ng ph¶m rÊt nhão víi tæng cung toµn xa héi nªn hä kh«ng thÓ ®äc quyÒn vÒ gi¸ mµ ph¶i theo møc gi¸ h×nh thµnh kh¸ch quan trªn thÞ trêng. ë ViÖt Nam gi¸ n«ng phÈm nãi chung vµ gi¸ cµ phª nãi riªng thêng biÕn ®éng, ®ñ søc can thiÖp vµo mÆt b»ng gi¸ thÞ trêng th× chØ cã nhµ níc th«ng qua chÝnh s¸ch b¶o hé gi¸. Quü b×nh æn gi¸ cña chÝnh phñ trong thêi gian qua xã t¸c ®éng nh¸t ®Þnh nhng ®èi tîng thô hëng tËp trung vµo doanh nghiÖp nhµ níc, ngêi n«ng d©n ®îc hç trî Ýt. Nªn ch¨ng nhµ níc cã thªm gi¶i ph¸p b¶o hé gi¸n tiÕp kh¸c.
Víi n«ng nghiÖp nãi chung, víi cµ phª nãi riªng, nhµ níc cÇn co nhiÒu biÖn ph¸p b¶o hé, ®¸ng chó ý nhÊt lµ b¶o hé th«ng qua chÝnh s¸ch ®Çu t. BiÓu hiÖn cña biÖn ph¸p nµy lµ nhµ níc b¸n c¸c vËt t phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi møc gi¸ thÊp h¬n møc gi¸ thÞ trêng. BiÖn ph¸p nµy sÏ cã t¸c dông n©ng cao lîi Ých cña n«ng d©n, duy tr× vµ ph¸t triÓn diÖn tÝch s¶n xuÊt, kÝch thÝch ngêi n«ng d©n dÇu t th©m canh t¨ng n¨ng suÊt, tõ ®ã gia t¨ng s¶n lîng. MÆt kh¸c, biÖn ph¸p nµy cßn cã t¸c dông ®èi phã víi hiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp do WTO ®Æt ra. HiÖp ®Þnh nµy cã nh÷ng quy ®Þnh lµm t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ trêng cña c¸c mÆt hµngn«ng s¶n, trong ®ã cã cµ phª.
b)Trî gi¸ s¶n xuÊt
§Æc ®iÓm s¶n xuÊt tiªu thô hµng n«ng s¶n nãi chung vµ cµ phª nãi riªng lµ thêi kú thu ho¹ch tËp trung trong kho¶ng thêi gian ng¾n, trong khi ®ã nhu cÇu tiªu thô r¶i ®Òu c¸c th¸ng trong n¨m do ®ã dÉn ®Õn trong thêi kú thu ho¹ch n«ng s¶n, lîng cung n«ng s¶n t¨ng rÊt m¹nh trong khi ®ã nhu cÇu tiªu thô kh«ng thay ®æi dÉn ®Õn gi¸ n«ng s¶n nãi chung sÏ gi¶m, thËm chÝ cã thêi kú gi¶m xuèng thÊp h¬n chi phÝ s¶n xuÊt. §IÒu nµy ¶nh hëng lín tíi lîi Ých cña n«ng d©n vµ ¶nh hëng xÊu ®Õn diÖn tÝch vµ s¶n lîng ë mïa vô sau. V× vËy ®Ó b¶o ®¶m lîi Ých cña n«ng d©n, duy tr× vµ gia t¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu ë c¸c n¨m tíi nhµ níc cÇn c«ng bè gi¸ sµn ®Ó c¸c doanh nghiÖp biÕt vµ chÊp hµnh. Møc gi¸ sµn nµy cÇn ph¶i b¶o ®¶m bï ®¾p ®îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ cã mét møc l·i hîp lý cho ngêi n«ng d©n.
ë møc gi¸ sµn nµy lîng cung n«ng s¶n lín h¬n lîng cÇu thÞ tr¬ng do ®ã sÏ cã t×nh tr¹ng d thõa. V× vËy nhµ níc cÇn ph¶i gi¶i quyÕt lîng hµng d thõa nµy b»ng c¸ch sö dông quü dù tr÷ ®Ó mua hÕt lîng hµng d thõa nµy, nÕu c¸c doanh nghiÖp tham gia mua n«ng s¶n ®Ó dù tr÷ ë møc gi¸ sµn, nhµ níc cµn cã chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c doanh nghiÖp nh kh«ng tÝnh l·i suÊt ®èi víi kho¶n tiªnf mµ c¸c doanh nghiÖp vay ®Ó mua n«ng s¶n dù tr÷. §èi víi cµ phª ViÖt Nam . Khèi lîng cµ phª dù tr÷ chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu, do ®ã khi gi¸ thÕ giíi t¨ng lªn do yÕu tè ®Çu c¬, ch kh«ng ph¶i do mÊt mïa ë c¸c níc xuÊt khÈu cµ phª chñ yÕu trªn thÞ trêng Quèc tÕ th× chóng ta ph¶I b¸n ngay ®Ó ®îc gi¸ cao, v× gi¸ sÏ lªn kh«ng bÒn.
4. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
Cµ phª níc ta lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu lín. Trong thêi gian qua, cµ phª níc ta ph¸t triÓn nhanh vÒ diÖn tÝch nhng cha quan t©m kh©u chÕ biÕn nªn dÉn tíi hËu qu¶ lµ chÊt lîng vÒ h¬ng vÞ tuy ®¹t nhng gi¸ thµnh thÊp so víi c¸c níc trong khu vùc v× kh©u chÕ biÕn kh«ng ®îc coi träng. N©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn ®Ó võa t¨ng ®îc chÊt lîng, l¹i võa t¨ng gi¸ thµnh xuÊt khÈu lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch hiÖn nay.
Cµ phª lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu lín, cã nhiÒu triÓn väng ph¸t triÓn m¹nh ë níc ta trong thêi gian tíi.
Theo dù b¸o cña nhiÒu chuyªn gia trong vµ ngoµi níc, nhu cÇu tiªu thô cµ phª b×nh qu©n ®Çu ngêi trong níc vµ thÕ giíi ngµy mét gia t¨ng. Víi nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ hiÖn nay, cø sau 8 n¨m nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa tÝnh theo ®Çu ngêi sÏ t¨ng gÊp 2.
Cïng víi nhu cÇu trong níc, khi xu híng c¸c níc ph¬ng T©y gia t¨ng së thÝch tiªu dïng cµ phª cã chÊt lîng cao, triÓn väng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng sÏ cã nhiÒu høa hÑn.
MÆc dï cã thêi c¬ ®Ó ph¸t triÓn nhng s¶n xuÊt kinh doanh, xuÊt khÈu cµ phª níc ta ®ang ph¶i ®¬ng ®Çu víi nhiÒu khã kh¨n, th¸ch ®è. Mét tån t¹i dÔ nhËn thÊy lµ cµ phª ViÖt Nam ®îc thõa nhËn cã h¬ng vÞ ®Ëm ®µ, th¬m ngon, cã chÊt lîng c¶m quan tèt, nhng gi¸ b¸n thÊp, thÊp nhÊt so víi cµ phª cïng lo¹i cña c¸c níc trong khu vùc.
Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn gi¸ cµ phª xuÊt khÈu níc ta thÊp, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n nµy lµ chÊt lîng ngo¹i quan do chÕ biÕn ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ gi¸ trÞ vèn cã cña nã.
Theo nhiÒu tµi liÖu ®¸nh gi¸ chÊt lîng cµ phª ViÖt Nam ®· c«ng bè, dùa trªn 4 tiªu chuÈn ®Ó ph©n thµnh 3 lo¹i phÈm cÊp cµ phª xuÊt khÈu, hiÖn nay chØ cã chõng 2% s¶n lîng cµ phª níc ta ®¹t ®îc yªu cÇu lo¹i 1.
Nh»m n©ng cao chÊt lîng cµ phª xuÊt khÈu cña níc ta trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh, héi nhËp vµo céng ®ång khu vùc, ph©n tÝch, lµm râ thùc tr¹ng c«ng nghÖ chÕ biÕn hiÖn nay ®Ó t×m kiÕm nh÷ng gi¶i ph¸p c«ng nghÖ chÕ biÕn thÝch hîp lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cµ phª níc ta. Bµi viÕt nµy, tõ gãc ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ (KH&CN) xin ®Ò cËp ®Õn mét vµi khÝa c¹nh cÇn ®îc quan t©m.
HÇu hÕt cµ phª trao ®æi trong bu«n b¸n trªn thÞ trêng thÕ giíi hiÖn nay lµ cµ phª nh©n sèng thêng ®îc s¬ chÕ t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt nguyªn liÖu.
ë níc ta hiÖn nay, viÖc s¬ chÕ cµ phª thêng ®îc tiÕn hµnh trong c¸c hé gia ®×nh, c¸c chñ vên nhá víi s©n ph¬i ®Êt t¹m hoÆc mÆt ®êng vµ b»ng nh÷ng lo¹i c«ng cô th« s¬.
Hai ph¬ng ph¸p ®îc dïng phæ biÕn trong s¶n xuÊt lµ chÕ biÕn ít vµ chÕ biÕn kh«.
ChÕ biÕn kh« lµ mét c«ng nghÖ gi¶n ®¬n, chØ cã mét c«ng ®o¹n chÝnh lµ lµm kh« qu¶ cµ phª t¬i ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh råi dïng m¸y x¸t lo¹i bá c¸c líp vá thÞt bäc ngoµi ®Ó lÊy nh©n. Ph¬ng ph¸p nµy hiÖn ®ang ®îc ¸p dông réng r·i ë tÊt c¶ c¸c vïng trång cµ phª vµ trong c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ.
ChÕ biÕn ít, lµ mét c«ng nghÖ chÕ biÕn phøc t¹p. ChÕ biÕn ít bao gåm c¸c giai ®o¹n x¸t, röa qu¶ t¬i ®Ó lo¹i bá vá, thÞt vµ chÊt nhên bªn ngoµi nh©n ®Ó cã cµ phª thãc, sau ®ã lµm kh« ®Ó cã cµ phª nh©n sèng. Ph¬ng ph¸p nµy cho s¶n phÈm chÊt lîng tèt, gi¶m ®îc ®¸ng kÓ diÖn tÝch s©n ph¬i (so víi ph¬ng ph¸p ph¬i qu¶ th× mÆt b»ng chÕ biÕn gi¶m 75-80%). Tuy cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nhng c«ng nghÖ nµy ®ßi hái thiÕt bÞ phøc t¹p, lµm viÖc thiÕu æn ®Þnh, ®Æc biÖt dÔ g©y « nhiÔm m«i trêng nªn chØ míi ®îc ¸p dông ë mét sè c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn quy m« võa cã møc ®é khiªm tèn, chiÕm kho¶ng 5% tæng lîng cµ phª s¶n xuÊt ë níc ta.
Nh×n chung, c«ng nghiÖp chÕ biÕn cµ phª nh©n trong c¶ níc ®ang cßn rÊt ph©n t¸n vµ kh¸ tïy tiÖn. Trõ mét sè ®¬n vÞ quèc doanh vµ c«ng ty xuÊt khÈu cã trang bÞ xëng chÕ biÕn quy m« võa, trªn 80% lîng cµ phª lµm ra ®îc chÕ biÕn trong c¸c hé gia ®×nh, b»ng nh÷ng c«ng nghÖ gi¶n ®¬n, ph¬i kh« tù nhiªn, xay x¸t b»ng nh÷ng m¸y kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn kü thuËt nªn chÊt lîng cßn thÊp.
§Ó ®¶m b¶o yªu cÇu tèi thiÓu trong chÕ biÕn theo ph¬ng ph¸p ph¬i kh« tù nhiªn, ph¶i cã 3 ha s©n ph¬i cho 100 ha cµ phª, song b×nh qu©n chung cña c¸c vïng chÕ biÕn kh« chØ cã tõ 0,5 ®Õn 0,8 ha. PhÇn lín cµ phª trong c¸c hé d©n khi chÕ biÕn ®îc r¶i trªn ®Êt, thËm chÝ trªn c¸c trôc lé, mÆt ®êng giao th«ng. Tõ ®©y r¸c bÈn, sái ®¸, vËt l¹, vËt cøng lÉn cïng cµ phª. Nguy h¹i h¬n khi ma, ®é Èm cao lµm cho qu¶ bÞ lªn men, nÊm mèc lÉn vµo trong h¹t.
§Ó t¸ch ®îc nh©n qu¶ kh«, quy tr×nh chÕ biÕn ®îc ¸p dông phæ biÕn lµ dïng c¸c m¸y x¸t bãc vá qu¶ kh« ®Ó cã cµ phª nh©n, d¹ng nµy ngoµi c¸c c¬ së mang tÝnh s¶n xuÊt gia ®×nh, cßn cã mét sè c¬ së nhá x¸t thuª, ®¶m nhËn sè lín s¶n phÈm cµ phª t nh©n, nh÷ng c¬ së nµy thêng cã quy m« tõ mét ®Õn vµi ba tr¨m tÊn mçi n¨m.
C¸c c¬ së chÕ biÕn lín h¬n cã s¶n lîng cì 1000 tÊn/n¨m, míi ®¶m nhËn trªn 22000 tÊn s¶n phÈm, sè nµy ®îc sö dông réng ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc cã nguån nguyªn liÖu t¹i chç, trong sè nµy kho¶ng 15% s¶n phÈm thùc hiÖn theo c«ng nghÖ chÕ biÕn ít.
Nh÷ng c¬ së chÕ biÕn cã c«ng suÊt trªn 3000 tÊn/ngµy thêng lµ nh÷ng tæ chøc thu gom t¸i chÕ vµ ph©n lo¹i, phÇn lín thuéc c¸c tæ chøc th¬ng m¹i xuÊt khÈu ®ãng t¹i c¸c thµnh phè, thÞ trÊn hoÆc n¬i thuËn tiÖn giao th«ng.
§èi víi cµ phª nh©n xuÊt khÈu, viÖc chÕ biÕn sau thu ho¹ch còng cßn ë møc gi¶n ®¬n, c«ng nghÖ chñ yÕu chØ lµ sÊy bæ sung, ph©n lo¹i, ®Êu trén vµ ®¸nh bãng h¹t. Sè cµ phª nh©n ®îc ®¸nh bãng kh«ng nhiÒu, chiÕm kho¶ng 6-7% lîng cµ phª xuÊt khÈu.
Ngoµi hÖ thèng s¬ chÕ, chÕ biÕn qu¶ t¬i vµ kh«, t¹i nhiÒu ®Þa ph¬ng ®· x©y dùng nh÷ng c¬ së t¸i chÕ cµ phª nh©n sèng víi c¸c hÖ thèng sÊy bæ sung, lµm s¹ch, ph©n lo¹i, ®¸nh bãng, lo¹i bá h¹t lÐp, h¹t ®en... nh»m c¶i thiÖn chÊt lîng cµ phª nh©n xuÊt khÈu, song sè nµy kh«ng nhiÒu, míi cã ë c¸c thµnh phè lín, mét sè vïng nguyªn liÖu tËp trung vµ c¬ së liªn doanh víi níc ngoµi (hÖ thèng m¸y chän mµu, lo¹i h¹t ®en míi chØ cã ë 3 c¬ së t¸i chÕ cµ phª nh©n ë §¨cl¨c; hÖ thèng m¸y sÊy vµ sµng ph©n lo¹i h¹t míi ®îc trang bÞ trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt quy m« lín vµ c¸c c«ng ty xuÊt khÈu trùc tiÕp cµ phª...). §¹i bé phËn c«ng viÖc tuyÓn chän h¹t cµ phª cßn dïng lao ®éng thñ c«ng víi n¨ng suÊt thÊp vµ chÊt lîng cßn nhiÒu h¹n chÕ.
Trong chÕ biÕn tiªu dïng néi ®Þa, c¶ níc míi cã mét nhµ m¸y ë Biªn Hßa cã c«ng suÊt thiÕt kÕ 100 tÊn s¶n phÈm cµ phª hßa tan/n¨m, c¬ së nµy ®ang ®îc c¶i t¹o më réng. Tuy tiÖn lîi cho tiªu dïng song cµ phª hßa tan cha thËt phï hîp víi thÞ hiÕu cña ngêi sµnh uèng nªn kh«ng ph¸t triÓn ®îc réng.
Do nhu cÇu néi ®Þa kh«ng lín nªn ë c«ng ®o¹n rang xay, ngoµi c¬ së chÕ biÕn cña Vinacafe cã c«ng suÊt 2000 tÊn/n¨m, trong ph¹m vi c¶ níc cã chõng 1000 c¬ së rang xay nhá víi c«ng suÊt thiÕt kÕ ®Õn 30kg/ngµy.
Nh×n chung, do ®Çu t thiÕu ®ång bé, thiÕt bÞ l¹c hËu, cò n¸t. MÆt kh¸c c«ng nghiÖp trong níc l¹i thiÕu quan t©m nªn chÕ biÕn ®ang cßn lµ mét kh©u yÕu kÐm nhÊt trong s¶n xuÊt cµ phª ë ViÖt Nam.
T×nh tr¹ng chÕ biÕn trªn ®©y, céng víi c«ng t¸c qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm cña Nhµ níc kh«ng theo kÞp viÖc më réng diÖn tÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nªn chÊt lîng s¶n phÈm cã chiÒu híng sót gi¶m. T×nh tr¹ng h¹t ®en, h¹t lªn men, h¹t thèi do ®é Èm cao vµ h¹t vì pha lÉn víi t¹p chÊt kh¸c dÉn ®Õn chØ tiªu ®¸nh gi¸ ngo¹i quan cµ phª cña níc ta thÊp, g©y nhiÒu thiÖt h¹i, nhÊt lµ trong kinh doanh xuÊt khÈu (mÆc dï chÊt lîng thö nÕm cµ phª níc ta cao h¬n, nhng gi¸ b¸n trong nh÷ng niªn vô gi÷a thËp kû 90 ®Òu thua kÐm tõ 10 ®Õn 40 USD/tÊn s¶n phÈm so víi Th¸i Lan vµ In®«nªxia). MÆt kh¸c, do tr×nh ®é c«ng nghiÖp chÕ biÕn cµ phª nh©n sèng thÊp kÐm, chËm ®æi míi nªn tæn thÊt sau thu ho¹ch ®ang cßn kh¸ cao (theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia trong ngµnh cµ phª níc ta, tæn thÊt nµy kh«ng díi 10%).
N¨ng lùc c«ng nghÖ cña ngµnh ®îc quyÕt ®Þnh bëi kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp. Cuéc ®iÒu tra n¨ng lùc c«ng nghÖ cña ngµnh cµ phª thuéc dù ¸n ®iÒu tra n¨ng lùc mét sè ngµnh kü thuËt ®· cho thÊy:
Nh×n tæng qu¸t tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh chÕ biÕn ngµnh cµ phª ®· l¹c hËu tõ 2 ®Õn 3 thÕ hÖ, cha ®¹t ®îc tr×nh ®é khu vùc, s¶n phÈm cã chÊt lîng thÊp, cha ®ñ søc c¹nh tranh víi s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi.
Trong c¸c thµnh phÇn t¹o ra n¨ng lùc c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp, yÕu nhÊt lµ n¨ng lùc ®æi míi. Tån t¹i nµy cã nhiÒu nguyªn nh©n song c¬ b¶n lµ cha cã nh÷ng c¬ quan nghiªn cøu, t vÊn hç trî cho doanh nghiÖp vÒ c«ng nghÖ, cha thùc hiÖn ®îc nh÷ng néi dung nghiªn cøu mµ hä mong ®îi vµ cha cã ®îc nh÷ng n¨ng lùc thùc sù ®Ó triÓn khai nh÷ng néi dung ®æi míi cÇn ph¶i lµm.
C¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra còng ®· chØ ra ®¶m b¶o c¬ së h¹ tÇng lµ mét kh¶ n¨ng thÊp nhÊt trong n¨ng lùc c«ng nghÖ hiÖn nay cña ngµnh, c¸c nhãm nh©n tè ®Òu cã nh÷ng h¹n chÕ, song yÕu kÐm tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn tæ chøc qu¶n lý Nhµ níc ®ã lµ:
- §µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é nguån nh©n lùc.
- Hç trî tµi chÝnh, ph¸p lý vµ thÞ trêng.
- Khả n¨ng ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp cña c¸c tæ chøc nghiªn cøu trong níc.
Tõ thùc tiÔn tæ chøc thùc hiÖn quy ho¹ch ë nhiÒu vïng, vÊn ®Ò næi lªn kh¸ râ lµ tæ chøc nghiªn cøu ®µo t¹o, hç trî KH&CN chÕ biÕn vµ tæ chøc qu¶n lý ngµnh ®ang cßn lµ mét m¶ng trèng, lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc quan t©m, sím cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc.
Nh×n l¹i toµn bé c«ng nghÖ s¶n xuÊt cµ phª nh©n sèng hiÖn nay ë níc ta th× c«ng nghÖ chÕ biÖn ®ang lµ kh©u yÕu kÐm nhÊt nhng l¹i thiÕu sù chó ý tõ tÇm doanh nghiÖp ®Õn c¸c tæ chøc nghiªn cøu hç trî KH&CN, ®Æc biÖt lµ sù quan t©m cña c¸c tæ chøc qu¶n lý Nhµ níc.
Cho ®Õn nay, ngµnh cµ phª vÉn cha ®Þnh h×nh ®îc c«ng nghÖ chÕ biÕn cÇn thiÕt ®Õn tõng vïng vµ c¬ së s¶n xuÊt, c¬ së vËt chÊt chÕ biÕn kh«ng t¬ng xøng víi s¶n lîng qu¶ t¬i s¶n xuÊt hµng n¨m. C¸c doanh nghiÖp vµ c¸c hé gia ®×nh vÉn chØ ®Çu t m¹nh vµo viÖc më réng diÖn tÝch s¶n xuÊt cµ phª nhng l¹i cha chó ý ®óng møc ®Õn c«ng nghÖ chÕ biÕn ®Ó råi ph¶i b¸n qu¶ x«.
DÔ dµng nhËn thÊy lµ c«ng nghÖ chÕ biÕn cµ phª ®· kh«ng theo kÞp sù ph¸t triÓn nhanh qu¸ møc cña viÖc më réng diÖn tÝch gieo trång, h¹n chÕ nµy ®· g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá vµ l©u dµi cho ngêi s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ®èi víi n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm cµ phª. Tõ ®©y, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn cÇn ®îc coi lµ nhiÖm vô quan träng trong tiÕn tr×nh c¶i thiÖn, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ gãp phÇn ®Ó ngµnh cµ phª ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia thùc hiÖn ®Çy ®ñ nh÷ng quy ®Þnh cña AFTA trong thêi gian tíi. §Ó lµm viÖc nµy, ngoµi nh÷ng néi dung cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn nh ph¶I sö dông thªm nhiÒu côm chÕ biÕn c«ng nghÖ bao gåm c«ng nghÖ chÕ biÕn ít vµ kh«, hÖ thèng sÊy, xay x¸t ®¸nh bãng, s©n ph¬i nhµ kho… më réng quy m« vµ n©ng cÊp Nhµ m¸y cµ phª Biªn hoµ lªn 1.000 tÊn/n¨m vµ x©y thªm mét sè nhµ m¸y thµnh phÈm kh¸c khi thÞ trêng ®îc më réng. ThiÕt nghÜ mét viÖc kh«ng kÐm phÇn cÊp b¸ch lµ sím h×nh thµnh mét sè xÝ nghiÖp chÕ t¹o thiÕt bÞ tiªn tiÕn chÕ biÕn cµ phª ®Ó cung øng ®ñ m¸y mãc vµ thiÕt bÞ chuyªn dïng cÇn thiÕt cho ngµnh cµ phª níc ta.
Nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng, tăng tính cạnh tranh cho cà phê Việt Nam trên thị trường thế giới, Chính phủ đã phê duyệt đề án "Đầu tư công nghệ sau thu hoạch, nâng cao chất lượng, hạ giá thành cà phê ". Theo đề án này, từ nay đến năm 2005, ngành cà phê sẽ cần khoảng 610 tỷ đồng để xây dựng các đề án đầu tư chi tiết cho các vùng trọng điểm, trong đó chú trọng việc phát triển các loại hình chế biến, bảo quản phù hợp với quy mô sản xuất; ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống thuỷ lợi; đầu tư vốn cho khâu chọn giống, xây dựng các trại nhân giống, chọn tạo các giống có năng suất và chất lượng cao. Nhµ níc ®· phª duyÖt nhng nhµ níc còng cÇn ph¶i cã nh÷ng chØ ®¹o thËt s¸t sao, thËt chÆt chÏ ®Ó ch¸nh nh÷ng sai lÇm, hay khi cã nh÷ng sai lÇm thi nhµ níc kÞp thêi chØ ®¹o.
5. Më réng thÞ trêng Quèc tÕ, øng dông khoa häc
HiÖn nay hµng n¨m chóng ta ®· xuÊt khÈu cµ phª ®Õn 48 níc, thu vÒ 100-500 triÖu USD vµ cã quan hÖ th¬ng m¹i víi tÊt c¶ c¸c h·ng cµ phª lín trªn thÕ giíi. N©ng cao chÊt lîng cµ phª, ®¶m b¶o tÝn nhiÖm víi kh¸ch hµng, tu©n thñ tËp qu¸n bu«n b¸n quèc tÕ… lµ nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®Ó cñng cè thÞ trêng. MÆt kh¸c cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p ®Ó kh«i phôc thÞ trêng truyÒn thèng cò tríc ®©y ë c¸c níc SNG vµ §«ng ¢u, më mang thÞ trêng míi nh Trung Quèc vµ c¸c níc Trung CËn §«ng… Khèi lîng cµ phª xuÊt khÈu ngµy mét lín kh«ng thÓ thô ®éng ngåi chê ai ®Õn mua th× b¸n mµ cÇn chñ ®éng t¹o thÞ trêng, më c¬ quan ®¹i diÖn vµ sö dông c¸c ph¬ng thøc th¬ng m¹i kh¸c nh: ®æi hµng, tr¶ nî Nhµ níc vµ c¸c hiÖp ®Þnh chÝnh phñ. ViÖt Nam ®· gia nhËp ICO, sÏ tham gia Tæ chøc hiÖp héi c¸c níc s¶n xuÊt cµ phª (ACPC) vµ nh÷ng tæ chøc Quèc tÕ kh¸c cã liªn quan®Ó t¨ng cêng hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i, khoa häc c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
Néi dung c«ng t¸c khoa häc c«ng nghÖ cña cµ phª t¬ng ®èi réng r·i, tuy nhiªn mét sè lÜnh vùc tríc ®©y vÉn cha ®îc quan t©m. Mét thêi gian dµi chóng ta chó träng c¸c vÊn ®Ò n«ng sinh häc nh quy vïng quy ho¹ch, t×m c¸c gièng míi, kü thuËt canh t¸c, t¹o h×nh, bãn ph©n, tíi níc, phßng trõ s©u bÖnh. Thêi gian tíi cÇn ®Çu t nghiªn cøu h¬n n÷a vµo c«ng nghÖ sau thu ho¹ch, nghiªn cøu chiÕn lîc thÞ trêng vµ th¬ng m¹i.
Cñng cè, n©ng cÊp ViÖn nghiªn cøu cµ phª Eakmat, lËp thªm c¸c tr¹m nghiªn cøu thùc nghiÖm ë c¸c vïng, t¨ng cêng c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé vµ phæ cËp réng r·i c¸c h×nh thøc khuyÕn n«ng cµ phª ®Õn c¸c hé n«ng d©n. Héi ®ång khoa häc c«ng nghÖ cµ phª ®· ®îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, trªn c¬ së nµy x©y dùng hoµn chØnh hÖ thèngqu¶n lý c«ng nghÖ t¹o thªm søc m¹nh cho toµn nghµnh ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
6. Tæ chøc qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch
Nghµnh cµ phª ViÖt Nam hiÖn nay ®· cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn Kinh tÕ Quèc d©n vµ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m kh¸ lín vµ cã thÓ dù ®o¸n r»ngtrong 5-10 n¨m tíi ®©y cµ phª vµ lóa g¹o vÉn lµ nh÷ng n«ng s¶n xuÊt khÈu hµng ®Çu cña níc ta. ViÖt Nam lµ níc xu¸t khÈu lín vÒ cµ phª cho nªn phÇn nµo cã ¶nh hëng ®Õn cung cÇu vµ gi¸ c¶ cµ phª trªn thÞ trêng Quèc tÕ. Nh÷ng vÊn ®Ò trªn kh¸ phøc t¹p, ®ßi hái nghiªn cøu mét c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý nghµnh hîp lý h¬n vµ ®Ò xuÊt nh÷ng chÝnh s¸ch míi t¹o cho nghµnh ph¸t triÓn thuËn lîi.
ViÖt Nam còng cÇn sím ra ®êi mét tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª gän nhÑ cã thµnh viªn chuyªn tr¸ch vµ mét sè thµnh viªn kiªm nhiÖm cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé th¬ng m¹i, Bé tµi chÝnh…víi tªn gäi “ Héi ®ång ph¸t triÓn cµ phª quèc gia”. Héi ®ång sÏ nghiªn cøu vµ tr×nh ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch riªng cho nghµnh cµ phª nh tÝn dông dµi h¹n, gi¸ c¶ vµ hç trî xuÊt khÈu, khuyÕn n«ng, b¶o hiÓm vµ c¸c quy chÕ qu¶n lý kh¸c.
7. NghÜa vô vÒ phÝa ngêi s¶n xuÊt vµ kinh doanh xuÊt khÈu Cµ phª
Ngoµi viÖc hç trî ®¾c lùc cña nhµ níc trong c¸c lÜnh vùc nh tµi chÝnh, ng©n hµng, trî gi¸ ®Çu vµo, ®Çu ra… nh ë trªn, th× viÖc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, xuÊt khÈu Cµ phª kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc còng nh doanh nghiÖp t nh©n cÇn ph¶i chñ ®éng h¬n trong viÖc t×m kiÕm c¸c ®èi, c¸c nguån hµng, dÇn dÇn tiÕn tíi giao dÞch trùc tiÕp, n¾m b¾t th«ng tin, nghiªn cøu thÞ trêng… kh«ng nªn qu¸ tù û vµo sù gióp ®ì cña nhµ níc.
PhÇn kÕt luËn
MÆc dï kiÕn thøc cßn nhiÒu h¹n chÕ, nhng theo em ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p rÊt thiÕt thùc trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nan gi¶i cña nghµnh Cµ phª hiÖn nay. Trong ®ã, biÖn ph¸p quan träng nhÊt, khÈn cÊp nhÊt vÉn lµ ph¶I tÝch cùc ph¸t triÓn kh©u chÊt lîng cµ phª b»ng ph¸t triÓn m¹nh kh©u chÕ biÕn cµ phª xuÊt khÈu, t¨ng nhanh kim ngh¹ch xuÊt khÈu. Nhng ®Ó lµm ®îc viÖc nµy, qu¶ lµ mét viÖc kh«ng ph¶i dÔ dµng g×, mµ nã ®ßi hái sù nç lùc kh«ng chØ riªng cña nhµ níc mµ cÇn cã sù “gãp søc” cña tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, hîp t¸c, tæ hîp t¸c... cã liªn quan ®Õn nghµnh cµ phª.
§Ó lµm ®îc bµi nµy, b¶n th©n em ®· rÊt cè g¾ng, ®Ó mong sao cã ®îc mét bµi viÕt kh¸ s¸t thùc vµ ph¶n ¶nh ®óng víi nh÷ng kiÕn thøc em ®· ®îc häc díi m¸i trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n. Nhng cã lÏ trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu em cßn cã ®«i ®iÒu thiÕu sãt, rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp cña thÇy c« vµ b¹n bÌ ®Ó bµi nµy cña em cã thªm phÇn gi¸ trÞ thùc tiÔn vµ hoµn chØnh h¬n nh»m ®a nghµnh cµ phª lªn vÞ thÕ míi trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña níc nhµ.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Môc lôc
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Thực trạng và phương hướng phát triển ngành cafe Việt Nam.doc