Đề tài Vai trò và chức năng của kiểm toán tài chính trong nền kinh tế Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU.Sự chuyển nền kinh tế ViệtNam từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trờng, cũng đồng nghĩa với sự chấp nhận cạnh tranh gay gắt trong phạm vi toàn quốc và trên thị trờng quốc tế. Vì vậy, có rất nhiều vấn đề bức xúc cần giải quyết về mặt lý luận thực tiễn từ quản lý vĩ mô đến quản lý vi mô của nền kinh tế. Một trong những vấn đề cấp bách đó là phải đảm bảo thông tin kinh tế trung thực, đáng tin cậy và có sự đảm bảo về mặt pháp lý. Thực chất hoạt động kiểm toán trong nền kinh tế là hoạt động nhằ thẩm định độc lập độ tin công cậy của các thông tin kinh tế tài chính và đợc thực hiên bởi những kiểm toán viên có trình động kỹ năng chuyên môn cao, tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực kiểm toán đá xây dựng. Những thông tin đã đợc kiểm toán sẽ là căn cứ, cơ sở cho việc đề ra các quyết định quản lý, lập các dự án từ cấp cơ sở cho đến quản lý vĩ mô của nhà nớc và của các thành phần khác trong nèen kinh tế xã hội. Chính vì vậy, kiểm toán nói chung và kiểm toán tài chính nói riêng đã ra đời và ngày càng khẳng định vị thế và tầm quan trọng của mình trong nền kinh tế thị trờng. Với đề tài: "Vai trò và chức năng của kiểm toán tài chính trong nền kinh tế Việt Nam" chúng tôi chia kết cấu của bài viết thành 3 phần chính: Phần 1: Lý luận cơ bản về chức năng và vai trò của kiểm toán tài chính. Phần 2: Vai trò và chức năng của kiểm toán tài chính đối với nền kinh tế Việt Nam. Phần 3: Phơng hớng hoàn thiện và phát huy vai trò của kiểm toán tài chính. Tôi xin chân thành cảm ơn Thạc sỹ Nguyễn Viết Tiến, giảng viên lớp KTT. Mặc dù tôi đã cố gắng song điều kiện và khả năng có hạn nên bài viết của tôi không thể tránh khỏi những sai sót. Tôi mong nhận đợc sự hớng dẫn và giúp đỡ của thầy. thắc mắc gì về bài viết bạn liên hệ tới sô ***********

doc23 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2520 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Vai trò và chức năng của kiểm toán tài chính trong nền kinh tế Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu. Sù chuyÓn nÒn kinh tÕ ViÖtNam tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, còng ®ång nghÜa víi sù chÊp nhËn c¹nh tranh gay g¾t trong ph¹m vi toµn quèc vµ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. V× vËy, cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cÇn gi¶i quyÕt vÒ mÆt lý luËn thùc tiÔn tõ qu¶n lý vÜ m« ®Õn qu¶n lý vi m« cña nÒn kinh tÕ. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®ã lµ ph¶i ®¶m b¶o th«ng tin kinh tÕ trung thùc, ®¸ng tin cËy vµ cã sù ®¶m b¶o vÒ mÆt ph¸p lý. Thùc chÊt ho¹t ®éng kiÓm to¸n trong nÒn kinh tÕ lµ ho¹t ®éng nh» thÈm ®Þnh ®éc lËp ®é tin c«ng cËy cña c¸c th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh vµ ®­îc thùc hiªn bëi nh÷ng kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®éng kü n¨ng chuyªn m«n cao, tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n ®¸ x©y dùng. Nh÷ng th«ng tin ®· ®­îc kiÓm to¸n sÏ lµ c¨n cø, c¬ së cho viÖc ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý, lËp c¸c dù ¸n tõ cÊp c¬ së cho ®Õn qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc vµ cña c¸c thµnh phÇn kh¸c trong nÌen kinh tÕ x· héi. ChÝnh v× vËy, kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n tµi chÝnh nãi riªng ®· ra ®êi vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ vµ tÇm quan träng cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Víi ®Ò tµi: “Vai trß vµ chøc n¨ng cña kiÓm to¸n tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam” chóng t«i chia kÕt cÊu cña bµi viÕt thµnh 3 phÇn chÝnh: PhÇn 1: Lý luËn c¬ b¶n vÒ chøc n¨ng vµ vai trß cña kiÓm to¸n tµi chÝnh. PhÇn 2: Vai trß vµ chøc n¨ng cña kiÓm to¸n tµi chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. PhÇn 3: Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn vµ ph¸t huy vai trß cña kiÓm to¸n tµi chÝnh. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sü NguyÔn ViÕt TiÕn, gi¶ng viªn líp KTT. MÆc dï t«i ®· cè g¾ng song ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cã h¹n nªn bµi viÕt cña t«i kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. T«i mong nhËn ®­îc sù h­íng dÉn vµ gióp ®ì cña thÇy. PhÇn I. Lý luËn c¬ b¶n vÒ chøc n¨ng vµ vai trß cña kiÓm to¸n tµi chÝnh. I. Lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n tµi chÝnh. 1.Sù h×nh thµnh cña kiÓm to¸n tµi chÝnh. Trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× nhu cÇu ®æi míi nghiÒ kiÓm to¸n ®¸ng tin cËy vµ ®­îc c«ng nhËn trë nªn lín h¬n bao giê hÕt. §¬n gi¶n lµ v× nh÷ng c«ng cô sù dông tr­íc ®ã kh«ng cßn phï hîp víi mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. H¬n n÷a nh÷ng ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm lËp th«ng tin tai chÝnh kh«ng ®ñ kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ nguyªn t¾c kiÓm to¸n… Do ®ã ®· lµm cho th«ng tin trë thµnh kh«ng ®Çy ®ñ vµ trung thùc. §iÒu ®ã dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ kh«ng cã th«ng tin ®Ó phôc vô cho nh÷ng ng­êi ra quyÕt ®Þnh bao gåm c¶ c¬ quan chÝnh phñ mµ hËu qu¶ lµ sù sai mÊt ®Þnh h­íng tæng thÓ vµ mÊt lßng tin trong c«ng chóng nãi chung. Trong bèi c¶nh ®ã kh«ng cã ho¹t ®äng kiÓm to¸n ®Ó x¸c nhËn tÝnh tin cËy cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh sÏ g©y c¶n trë lín ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. Còng cÇn ph¶i nãi thªm r»ng ph­¬ng ph¸p tù kiÓm tra cña kÕ to¸n dï cã ­u viÖt song còng chØ t¹o ®­îc niÒm tin cho mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh cña ng­êi quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh tr­íc hÕt lµ nh÷ng ng­êi lµm kinh tÕ vµ nh÷ng nhµ qu¶n lý am hiÓu nghiÖp vô kiÓm to¸n. Do vËy viªn kiÓm tra ngoµi kÕ to¸n lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña qu¶n lý, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ®a ph­¬ng ho¸ së h÷u vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®¬n vÞ kinh doanh. Nh­ vËy, kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n tµi chÝnh nãi riªng lµ yªu cÇu tÊt yÕu ®èi víi mét nÒn kinh tÕ. 2. Kh¸i niÖm kiÓm to¸n tµi chÝnh. KiÓm to¸n v¸o c¸o tµi chÝnh (kiÓm to¸n tµi chÝnh) la sù kiÓm tra vµ tr×nh bµy ý kiÕn nhËn xÐt cña kiÓm to¸n viªn vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý, tÝnh hîp thøc vµ tÝnh hîp ph¸p cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. NÕu b¸o c¸o tµi chÝnh chØ cung cÊp vµ tr×nh bµy cho ng­êi ®äc thùc tr¹ng tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp t¹i mét thêi gian nhÊt ®Þnh th× viÖc kiÓm to¸n c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ g©y dùng lßng tin cña nh÷ng ng­êi sö dông ®èi víi b¸o c¸o ®ã. V× vËy, kh«ng ph¶i bµn nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò t¹i sao l¹i cÇn ph¶i cã kiÓm to¸n thay thÕ vµo ®ã h·y tËp trung ®i s©u vµo vai trß vµ chøc n¨ng cña kiÓm to¸n tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. II. Chøc n¨ng cña kiÓm to¸n tµi chÝnh. Theo quan ®iÓm triÕt häc, chøc n¨ng lµ t¸n dông cña c¸c ®Æc tÝnh cña hÖ thèng kh¸ch thÓ ®èi víi hÖ thèng m«i trt­êng cïng n»m trong mét hÖ thèng c¸c quan hÖ kh¸ch thÓ. Nh­ vËy chøc n¨ng cña kiÓm to¸n tµi chÝnh còng xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña ngµnh. §ång thêi chÝnh chøc n¨ng cã t¸c dông gãp phÇn duy tr× mét c¸ch æn ®Þnh ®Ó t¹o niÒm tin cho nh÷ng ng­êi quan t©m vµo nh÷ng kÕt luËn kiÓm to¸n. Qua nghiªn cøu vµ ph©n tÝch, ta cã thÓ rót ra c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña kiÓm to¸n tµi chÝnh nh­ sau: 1.Chøc n¨ng kiÓm tra vµ thÈm ®Þnh. Chøc n¨ng kiÓn tra vµ thÈm ®Þnh cña kiÓm to¸n tµi chÝnh nh»m xem xÐt møc ®é trung thùc cña tµi liÖu vµ tÝnh hîp ph¸p cña viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô møc ®é trung thùc cña tµi liÖu vµ tÝnh hîp ph¸p cña viÖc lËp c¸c b¶ng tµi chÝnh thÓ hiÖn trªn hai ph­¬ng diÖn: - §é tin cËy cña c¸c con sè, c¸c th«ng tin ®· ®­îc c«ng bè. - TÝnh ®óng ®¾n vµ trung thùc cña c¸c biÓu mÉu sæ s¸ch ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh. Cã thÓ nãi chøc n¨ng kiÓm tra cña kiÓm to¸n tµi chÝnh lµ xem xÐt, ®èi chiÕu ®Ó ®¸nh gi¸ ®é x¸c thùc cña th«ng tin,tõ ®ã gãp phÇn ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng ®­îc xem xÐt theo hÖ thèng môc tiªu x¸c ®Þnh. 2. Chøc n¨ng t­ vÊn cña kiÓm to¸n tµi chÝnh. ViÖc c«ng bè kÕt qu¶ kiÓm to¸n tµi chÝnh tr­íc c«ng chóng, c«ng khai kÕt qu¶ kiÓm to¸n tµi chÝnh ®­îc xem nh­ mét phÇn cña chøc n¨ng kiÓm to¸n. Khi kiÓm to¸n tµi chÝnh ®· ®­îc ph¸t triÓn, chøc n¨ng t­ vÊn ®· ®­îc ®­a vµo b¸o c¸o kiÓm to¸n ngoµi phÇn x¸c nhËn hoÆc chØ ra nh÷ng sai lÖch, nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt, vi ph¹m kinh tÕ trong ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý tµi chÝnh ng©n s¸ch, cßn ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ, biÖn ph¸p ®Ó söa ch÷a, kh¾c phôc nh÷ng sai sãt vi ph¹m vµ ng¨n chÆn kh«ng cho chóng lËp l¹i trong t­¬ng lai. Chøc n¨ng t­ vÊn ®­îc thÓ hiÖn trong c¶ lÜnh vùc kiÓm to¸n khu vùc c«ng céng vµ khu vùc kinh doanh. - §èi víi khu vùc Nhµ n­íc th«ng tin kÕt qu¶ ho¹t ®éng kiÓm to¸n, kiÓm to¸n tµi chÝnh sÏ cung cÊp th«ng ®Çy ®ñ cã gi¸ trÞ ®¸ng tin cËy vÒ kÕt qu¶ thu chi nh©n s¸ch Nhµ n­íc, chÊp hµnh kÕ ho¹ch nh©n s¸ch, t×nh h×nh qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña Nhµ n­íc. §ång thêi thùc hiÖn chøc n¨ng t­ vÊn, gãp ý víi Bé tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh x©y dùng dù th¶o kÕ ho¹ch ng©n s¸ch. - Chøc n¨ng t­ vÊn ®ang dÇn dÇn ®ãng vai trß quan träng vµ chiÕm ­u thÕ. Trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n, kÕt qu¶ mµ c¸c Doanh nghiÖp mong ®îi kh«ng chØ lµ sù ®óng ®¾n, trung thùc cña sè liÖu mµ lµ nh÷ng t­ vÊn cña kiÓm to¸n viªn vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, vÒ thuÕ cho Doanh nghiÖp kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶, hiÖu n¨ng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 3. Chøc n¨ng x¸c nhËn vµ gi¶i to¶ tr¸ch nhiÖm. §©y lµ mét chøc n¨ng cã vai trß quan träng trong viÖc qu¶n lý ng©n s¸ch Nhµ n­íc song hiÖn nay ch­a ®­îc thùc hiÖn ë ViÖt Nam. Néi dung chÝnh cña chøc n¨ng nµy lµ x¸c nhËn th«ng tin vµ san sÎ tr¸ch nhiÖm, c«ng viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan quyÒn lùc cÊp trªn ®èi víi c¸c c¬ quan trùc thuéc, chÞu sù chØ ®¹o vµ gi¸m s¸t. M« h×nh thÓ hiÖn râ nÐt chøc n¨ng “gi¶i to¶ tr¸ch nhiÖm” biÓu hiÖn sù chÆt chÏ vµ ®Çy ®ñ cña qu¸ tr×nh duyÖt Ng©n s¸ch cho ®Õn thÈm ®Þnh l¹i kÕt qu¶ viÖc sö dông Ng©n s¸ch. §©y lµ m« h×nh mµ ViÖt Nam cÇn ph¶i häc tËp vµ ¸p dông cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta, ph¸t huy tèi ®a chøc n¨ng, t¸c dông cña kiÓm to¸n vµo thùc tiÔn qu¶n lý tµi chÝnh n­íc ta. III. Vai trß kiÓm to¸n tµi chÝnh. KiÓm to¸n kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng “tù th©n” vµ “ vÞ th©n”, kiÓm to¸n sinh ra tõ yªu cÇu qu¶n lý vµ phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý. Tõ ®ã cã thÓ thÊy râ vai trß, t¸c trong dông cña kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n tµi chÝnh nãi riªng ®­îc thÓ hiÖn trªn nh÷ng mÆt sau: 1.T¹o niÒm tin cho nh÷ng ng­êi quan t©m. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cã nhiÒu ng­êi quan t©m tíi t×nh h×nh tµi chÝnh vµ sù ph¶n ¸nh cña nã trong tµi liÖu kÕ to¸n. Nh÷ng ng­êi quan t©m cã thÓ kÓ ®Õn lµ: - C¸c c¬ quan Nhµ n­íc : cÇn cã th«ng tin trung thùc ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. - C¸c nhµ ®Çu t­: cÇn cã tµi liÖu tin cËy ®Ó tr­íc hÕt cã h­íng dÉn ®Çu t­ ®óng ®¾n, sau ®ã ®iÒu hµnh, sö dông vèn ®Çu t­ vµ cuèi cïng lµ cã tµi liÖu trung thùc vÒ ph©n phèi kÕt qu¶ ®Çu t­. - C¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n lý kh¸c: cÇn th«ng tin trung thùc ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh trong mäi giai ®o¹n qu¶n lý. - Ng­êi lao ®éng cÇn cã th«ng tin ®¸ng tin cËy vÒ kÕt qu¶ kinh doanh, ¨n chia ph©n phèi, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng … - Kh¸ch hµng, nhµ cung cÊp vµ nh÷ng ng­êi quan t©m kh¸c cÇn hiÓu râ thùc chÊt kinh doanh vÒ tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ vÒ nhiÒu mÆt. Cã thÓ nãi viÖc t¹o niÒm tin cho nh÷ng ng­êi quan t©m lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kiÓm to¸n tµi chÝnh víi t­ c¸ch lµ mét ho¹t ®éng ®éc lËp. 2. KiÓm to¸n gãp phÇn h­íng dÉn nghiÖp vô vµ cñng cè nÒn nÕp ho¹t ®éng tµi chÝnh kÕ to¸n nãi riªng vµ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n nãi chung. Ho¹t ®éng tµi chÝnh bao gåm nh÷ng mèi quan hÖ ®a d¹ng, lu«n biÕn ®æi vµ ®­îc cÊu thµnh bëi hµng lo¹t nghiÖp vô cô thÓ. §Ó h­íng c¸c nghiÖp vô nµy vµo môc tiªu gi¶ quyÕt tèt c¸c quan hÖ trªn kh«ng cÇn cã ®Þnh h­íng ®óng vµ thùc hiÖn tèt mµ cßn cÇn th­êng xuyªn so¸t xÐt viÖc thùc hiÖn ®Ó h­íng c¸c nghiÖp vô vµo quü ®¹o mong muèn. §Æc biÖt n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ th× c¸c quan hÖ tµi chÝnh, chÕ ®é kinh tÕ thay ®æi nhiÒu lÇn cïng víi sù bung ra cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c. Trong khi ®ã, c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t ch­a chuyÓn h­íng kÞp thêi dÉn tíi t×nh tr¹ng kû c­¬ng bÞ bu«ng láng, nhiÒu kû c­¬ng trong kiÓm to¸n tµi chÝnh tr­íc ®©y nay còng bÞ ph¸ vì. V× vËy cã triÓn khai tèt h¬n c«ng t¸c kiÓm to¸n míi cã thÓ nhanh chãng ®­a c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n ®i vµo nÒ nÕp. 3. KiÓm to¸n gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng lùc qu¶n lý. Râ rµng kiÓm to¸n tµi chÝnh kh«ng chØ cã chøc n¨ng x¸c minh mµ cßn cã chøc n¨ng t­ vÊn, ®Æc biÖt trong nh÷ng b­íc chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ cã nhiÒu mèi quan hÖ phøc t¹p n¶y sinh. Trong khi ®ã hÖ thèng qu¶n lý ch­a hoµn chØnh kinh nghiÖm vµ chuyªn gia giái vÒ qu¶n lý ch­a cã nhiÒu. Trong ®iÒu kiÖn ®ã duy tr× kû c­¬ng vµ b¶o ®¶m ph¸t triÓn ®óng h­íng chØ cã thÓ chÝnh s¸ch ®­îc trªn c¬ së x©y dùng ®ång bé vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt kiÓm to¸n tµi chÝnh trªn mäi lÜnh vùc ®Ó trªn c¬ së tÝch luü kinh nghiÖm tõ x¸c minh ®i ®Õn t­ vÊn cho mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng. Tõ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn cho thÊy kiÓm to¸n tµi chÝnh cã vai trß quan träng trªn nhiÒu mÆt. §ã lµ “ quan toµ c«ng minh cña qu¸ khø”, “ng­êi dÉn d¾t cho hiÖn t¹i” vµ lµ “cè vÊn s¸ng suèt cho t­¬ng lai” (lêi cña ier – kh¸n - Sere). PhÇn II. Vai trß vµ chøc n¨ng cña kiÓm to¸n tµi chÝnh ®èi víi nªn kinh tÕ ViÖt Nam. I.Nh÷ng ®ãng cña kiÓm to¸n tµi chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. ë ViÖt Nam hiÖn nay, c¬ së ph¸p lý ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng më cöa ®· vµ ®ang h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn. Trong bèi c¶nh ®ã, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia thÞ tr­êng ngµy cµng nhiÒu, c¸c doanh nghiÖp ra ®êi víi nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ngµy cµng cã nhiÒu ®èi t­îng kh¸c nhau quan tem ®Õn nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, bëi v× nh÷ng th«ng tin nµy cã ¶nh h­ëng m¹nh tíi sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Do vËy, kiÓm to¸n tµi chÝnh víi vai trß vµ chøc n¨ng x¸c minh, t­ vÊn kh«ng chØ gióp cho sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc mµ cßn cã ý nghÜa quan träng ®èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi t­îng quan t©m kh¸c. 1.§èi víi Nhµ n­íc. §Ó qu¶n lý kinh tÕ vÜ mo nãi chung vµ qu¶n lý ng©n s¸ch Nhµ n­íc, c«ng quü quèc gia nãi riªng th× Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng th«ng tin trung thùc, chÝnh x¸c vÒ ho¹t déng tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp cã sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc. HiÖn nay, trong sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng, trong xu thÕ héi nhËp quèc tÕ, Nhµ n­íc ngµy cµng thÊy râ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n tµi chÝnh ®èi víi nÒn tµi chÝnh quèc gia. Do ®ã ®· tõng b­íc sö dông kiÓm to¸n (th«ng qua c¬ quan kiÓm to¸n Nhµ n­íc) nh­ mét c«ng cô qu¶n lý kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong mét nhµ n­íc ph¸p quyÒn. V× vËy, cã thÓ nãi kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®¶m nhËn mét chøc n¨ng rÊt quan träng trong viÖc kiÓm so¸t, qu¶n lý viÖc sö dông nguån lùc tµi chÝnh c«ng. Tõ n¨m 1995 ®Õn hÕt n¨m 1999, kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®· thùc hiÖn gÇn 3000 cuéc kiÓm to¸n víi quy m« kh¸c nhau t¹i c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh tÕ quèc doanh, ®¬n vÞ thô h­ëng ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®¬n vÞ ®­îc giao kinh phÝ ng©n s¸ch Nhµ n­íc trªn hÇu hÕt c¸c ngµnh, lÜnh vùc, l·nh thæ. Nh÷ng kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n tµi chÝnh ®· ®¸p øng phÇn nµo yªu cÇu cña Quèc héi vµ ChÝnh phñ trong viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t, hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu chÊt l­îng qu¶n lý ®iÒu hµnh ng©n s¸ch Nhµ n­íc, cô thÓ nh­ sau: Thø nhÊt: KiÓm to¸n tµi chÝnh gióp Nhµ n­íc kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thu c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc, chñ yÕu lµ c¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép, ®¶m b¶o nép ®ñ theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Tõ ®ã gãp phÇn c¶i c¸ch c«ng t¸c tæ chøc vµ qu¶n ký thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc cã hiÖu qu¶. Mét mÆt tËp trung t¨ng nguån thu ®¸p øng nhu cÇu chØ tiªu ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®iÒu quan träng lµ lËp l¹i trËt tù trong viÖc chÊp hµnh luËt Nhµ n­íc, tr¶ l¹i sù b×nh ®¼ng trong m«i tr­êng kinh doanh gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi quèc doanh. Thø hai: KiÓm to¸n tµi chÝnh gióp Nhµ n­íc kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc, chèng thÊt tho¸t, chèng l·ng phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ tµi s¶n Nhµ n­íc. Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi hiÖn nay, nhu cÇu chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc rÊt lín trong khi kh¶ n¨ng ®¸p øng cßn h¹n hÑp, th× lý luËn c¬ b¶n vÒ chøc n¨ng vµ vai trß cña kiÓm to¸n tµi chÝnh n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc cã mét ý nghÜa rÊt quan träng. §Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu ®ã, c«ng t¸c kiÓm to¸n tµi chÝnh cßn gióp ®ì c¸c ®èi t­îng sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ c¸c mÆt thñ tôc, tr×nh tù, chi ®óng môc ®Ých, ®èi t­îng, ®óng ®Þnh møc to¸n ®­îc duyÖt. §Õn hÕt n¨m 1999, víi viÖc kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n cña 61 tØnh, thµnh phè, 10 Bé, 10 ch­¬ng tr×nh dù ¸n môc tiªu cña ChÝnh phñ, 7 Qu©n khu, Qu©n chñng, Tæng côc vµ nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc… KiÓm to¸n Nhµ n­íc ®· ph¸t hiÖn vµ kiÕn nghÞ t¨ng thu, tiÕt kiÖm chi cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc gÇn 3.000 tû ®ång. Thø ba: KiÓm to¸n tµi chÝnh gióp Nhµ n­íc thÊy ®­îc nh÷ng v­íng m¾c thùc tÕ khi thùc hiÖn c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch tµi chÝnh hiÖn hµnh, tõ ®ã cã gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ kinh tÕ tµi chÝnh. §ång thêi c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n tµi chÝnh cßn cã ý nghÜa quan träng trong viÖc: ThiÕt lËp c¬ chÕ qu¶n lý, cÊp ph¸t vµ thanh quyÕt to¸n ®èi víi ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng ®èi víi c¸c kho¶n hç trî tõ ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng cho c¸c c¬ quan Trung ­¬ng ®ãng trªn ®Þa bµn; Rµ so¸, söa ®æi, bæ sung c¸c ®Þnh møc kinh tÕ tµi chÝnh vµ ®Þnh møc chi tiªu ng©n s¸ch Nhµ n­íc; C«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, t¨ng c­êng kû luËt ng©ng s¸ch Nhµ n­íc, xö lý nghiªm nh÷ng hµnh vi vi ph¹m… Thø t­: KiÓm to¸n tµi chÝnh gióp cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh vÜ m« cña c¸c nhµ l·nh ®¹o qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh. KÕt qu¶ kiÓm to¸n tµi chÝnh cung cÊp th«ng tin d÷ liÖu chÝnh x¸c, kÞp thêi trong viÖc x©y dùng dù to¸n, ®iÒu chØnh dù to¸n phï hîp víi thùc tr¹ng vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng, ngµnh nghÒ nãi riªng vµ cña Nhµ n­íc nãi chung. 2.Vai trß ®èi víi doanh nghiÖp ®­îc kiÓm to¸n. KiÓm to¸n tµi chÝnh cã c¸c vai trß chñ yÕu sau: - Thø nhÊt: KiÓm to¸n tµi chÝnh gióp l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®­îc kiÓm to¸n thÊy nh÷ng sai sãt trong qu¶n lý tµi chÝnh – kÕ to¸n vµ gióp hä nhËn thÊy ®­îc nghÜa vô ph¶i thùc hiÖn ®óng c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n. - Thø hai: gióp cho ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n thÊy ®­îc c¸c sai sãt trong nghiÖp vô chuyªn m«n cña m×nh. - Thø ba: Gióp cho ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n lo¹i bá nh÷ng chi phÝ kh«ng ®óng ®Ó tiÕt kiÖm cho doanh nghiÖp. - Thø t­: Gióp nhµ l·nh cã thªm c¬ së ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Thø n¨m: N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n. - Thø s¸u: Gióp doanh nghiÖp hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. - Thø b¶y: Gióp c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶ ®­îc t¨ng thªm uy tÝn. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ gióp doanh nghiÖp (chñ doanh nghiÖp, gi¸m ®èc ) kÞp thêi ra nh÷ng sai sãt, l·ng phÝ vÒ tµi chÝnh còng nh­ t×nh h×nh tæ chøc cña doanh nghiÖp ®Ó cã nh÷ng chÊn chØnh kÞp thêi hoÆc ng¨n ngõa c¸c tæn thÊt. §ång thêi, gióp doanh nghiÖp h¹n chÕ ®­îc nh÷ng rñi ro hoÆc ph¸t hiÖn ra nh÷ng thÕ m¹nh, nh÷ng tiÒm n¨ng tµi chÝnh néi t¹i ®ang cã trong doanh nghiÖp, vµ quan träng h¬n, doanh nghiÖp cã thÓ lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn mét c¸ch phï hîp. Ng­êi qu¶n lý th­êng lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm vµ quyÕt ®Þnh vÒ tµi chÝnh, nh­ng hä kh«ng hiÓu s©u vÒ nguyªn t¾c kÕ to¸n nªn cÇn cã nh÷ng th«ng tin thuyÕt phôc ®Ó ra quyÕt ®Þnh. Nh÷ng th«ng tin ®ã kh«ng chØ trªn c¸c b¶ng khai tµi chÝnh mµ cßn th«ng tin cô thÓ vÒ tµi chÝnh, vÒ hiÖu qu¶ vµ hiÖu n¨ng cña c¸c bé phËn ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh trong mçi giai ®o¹n qu¶n lý, kÓ c¶ tiÕp nhËn vèn liÕng, chØ ®¹o vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng qu¶n lý ( nhÊt lµ vÒ tµi chÝnh ). VÝ dô vÒ chÕ ®é “kho¸n” ë doanh nghiÖp x©y dùng (theo t¹p chÝ kiÓm to¸n sè 5/1999 ); Qua thùc tÕ kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn thÊy chi phÝ cho mét c«ng tr×nh x©y dùng d©n dông l¹i cã ®Õn 80 – 90% tæng chi phÝ lµ s¾t thÐp, 10 – 20% tæng chi phÝ lµ xi m¨ng, ngoµi ra kh«ng cã ho¸ ®¬n, chøng tõ chi phÝ nµo kh¸c (c«ng tr×nh x©y dùng kh«ng cÇn g¹ch, c¸t, nh©n c«ng …? ) Khi ®­îc hái, c¸c ®éi tr­ëng tr¶ lêi lµ chØ quan t©m ®Õn nép ho¸ ®¬n cho ®ñ møc chi phÝ kho¸n mµ kh«ng ®Ó ý ®Õn chi phÝ thùc tÕ tõng lo¹i vËt t­ vµ chi phÝ kh¸c. Tõ ®ã, kiÓm to¸n viªn ®Ò ra mét sè kiÕn nghÞ lµ cÇn bè trÝ Ýt nhÊt mét nh©n viªn lµm c«ng t¸c kÕ to¸n ( chÞu sù chØ ®aä cña phßng kÕ to¸n C«ng ty ) t¹i c¸c ®éi x©y dùng. Bªn c¹nh ®ã cßn cã hiÖn t­îng mét sè ®éi tr­ëng lîi dông viÖc cïng lóc thi c«ng nhiÒu c«ng tr×nh, ®· vay vµ øng tiÒn v­ît qu¸ khèi l­îng c«ng viÖc thùc hiÖn råi tù chiÕm ®o¹t lu«n. VÒ viÖc nµy, ngoµi x¸c minh kiÓm to¸n viªn cßn ®Ò nghÞ doanh nghiÖp nªn qui ®Þnh râ møc t¹m øng, vay tèi ®a cña ®éi s¶n xuÊt. KiÓm to¸n tµi chÝnh víi chøc n¨ng kiÓm tra, x¸c nhËn tÝnh trung thùc vµ hîp lý, hîp ph¸p cña c¸c th«ng tin trong b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ gióp cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp bít lóng tóng, yªn t©m h¬n khi ký c¸c b¸o c¸o t×a chÝnh vµ c«ng khai c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. §ång thêi, kiÓm to¸n tµi chÝnh gióp doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, t×nh h×nh tµi chÝnh vµ c«ng nî, kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî, tõ ®ã ®¸nh gi¸ vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµnh m¹nh tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ lµnh m¹nh kh¶ n¨ng thanh to¸n nî. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n chÝnh ®¸ng, cã hiÖu qu¶ th× kÕt qu¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n tµi chÝnh sÏ gióp doanh nghiÖp n©ng cao uy tÝn cña m×nh, nhê ®ã doanh nghiÖp cã thuËn lîi trong c¸c quan hÖ kinh tÕ. Ch¼ng h¹n doanh nghiÖp cã thuËn lîi trong ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt, mua hµng ho¸, thËm chÝ trong thÞ tr­êng chøng kho¸n ( ®èi víi nh÷ng chóng t«i cã ph¸t hµnh cæ phÇn ). Nh÷ng chñ doanh nghiÖp lµm ¨n chÝnh ®¸ng, cã hiÖu qu¶, nh­ng v× lý do nµo ®ã bÞ tai tiÕng th× kiÓm to¸n viªn sÏ lµ ng­êi x¸c nhËn vµ b¶o vÖ cho hä. NhËn xÐt cña c¸c kiÓm to¸n viªn cã uy tÝn sÏ lµm t¨ng thªm tÝnh ph¸p lý cña b¶n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ danh tiÕng cña doanh nghiÖp. LÏ tÊt nhiªn, c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n gian dèi hoÆc s¾p ph¸ s¶n th­êng kh«ng muèn mêi kiÓm to¸n. Doanh nghiÖp bao giê còng ®Æt lîi Ých cña m×nh lªn hµng ®Çu vµ lu«n t×m c¸ch xö lý c¸c nghiÖp vô hay c¸c ho¹t ®éng kiÓm to¸n sao cho cã lîi nhÊt cho doanh nghiÖp. Lóc ®ã kiÓm to¸n tµi chÝnh víi chøc n¨ng bµy tá ý kiÕn, kiÓm to¸n viªn sÏ t­ vÊn cho doanh nghiÖp vÒ nh÷ng yÕu kÐm cña doanh nghiÖp, t­ vÊn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh, còng nh­ c¸c h­íng gióp ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã hiÖu qu¶ h¬n trong khu«n khæ Ph¸p luËt. T¹i Tæng c«ng ty x©y dùng S«ng §µ, phßng kiÓm to¸n néi bé cña Tæng c«ng ty chÝnh thøc ra ®êi ngµy 01/01/1998 nhê sù nhËn ®óng møc cÇn thiÕt kiÓm to¸n tµi chÝnh cña ban l·nh ®¹o c«ng ty. Trong n¨m 1998, kiÓm to¸n néi bé Tæng c«ng ty ®· hoµn thµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ b¸o c¸o tµi chÝnh cña toµn bé 31 ®¬n vÞ thµnh viªn vµ b¸o c¸o tµi chÝnh toµn Tæng c«ng ty n¨m 1997 ( theo t¹p chÝ kiÓm to¸n sè 5/1999). Mét vÝ dô kh¸c t¹i c«ng ty 28 ( mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc trùc thuéc Tæng côc hËu cÇn – Bé Quèc phßng ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh ) xuÊt nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm dÖt, may, kinh doanh bÊt ®éng s¶n, kinh doanh c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp vµ d©n dông. Tõ n¨m 1992, nhê hÖ thèng kiÓm to¸n néi bé tèt, c«ng ty ®· kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt trong qu¶n lý, tiÕn hµnh ®æi míi m« h×nh tæ chøc g¾n víi viÖc qu¶n lý ®· nhanh chãng ®em l¹i cho c«ng ty nh÷ng hiÖu qu¶ to lín vÒ mäi mÆt. Bªn c¹nh ®ã, c«ng ty ®· tiÕn hµnh thuª kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh c¸c n¨m 1994 – 1995 – 1996. Riªng n¨m 1996, ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n 2 kú. ViÖc kiÓm to¸n ®­îc tiÕn hµnh tõ c¸cd ®¬n vÞ thµnh viªn trùc thuéc ®Õn c«ng ty. TÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ còng ®Òu ®­îc kiÓm to¸n, nhê ®ã mµ c«ng ty ®· thu l¹i ®­îc mét kho¶n tiÒn ®¸ng kÓ. Tõ n¨m 1992 ®Õn n¨m 1997, vèn cña c«ng ty t¨ng lªn gÊp 5,67 lÇn ( Theo t¹p chÝ kiÓm to¸n sè 1/1998 ). Trong doanh nghiÖp, ngoµi nh÷ng vai trß trªn, kiÓm to¸n tµi chÝnh cßn cã t¸c dông ®èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn, ng­êi lao ®éng lµm viÖc t¹i ®ã. Khi b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n th× ®é tin cËy cña nã ®­îc t¨ng lªn, gióp ng­êi lao ®éng biÕt ®­îc t×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty m×nh thÕ nµo, l·i hay lç, sù ph©n chia l·i cã hîp lý kh«ng … NÕu b¸o c¸o ®ã cho kÕt qu¶ tèt vÒ c«ng ty, ng­êi lao ®éng sÏ thªm g¾n bã vµ tin t­ëng vµo c«ng ty, yªn t©m lµm viÖc hoÆc ng­îc l¹i. MÆt kh¸c, chñ doanh nghiÖp (hoÆc gi¸m ®èc) lu«n muèn cã ®­îc nh÷ng lao ®éng tay nghÒ cao, lµm viÖc cã hiÖu qu¶, mét b¸o c¸o tµi chÝnh víi kÕt qu¶ tèt sÏ lµ mét søc hót gióp doanh nghiÖp cã ®­îc nh÷ng nh©n viªn nh­ mong muèn. 3. Vai trß víi c¸c bªn thø ba quan t©m. Bªn thø ba quan t©m tíi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh gåm: c¸c nhµ ®Çu t­, ng©n hµng, kh¸ch hµng, nhµ cung cÊp, chñ nî vµ nh÷ng ng­êi quan t©m kh¸c. Th«ng th­êng, c¸c th«ng tin vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng tíi th¼ng nh÷ng ng­êi quan t©m ®ã, mµ ph¶i cã sù ®¶m b¶o cña bªn thø ba ®éc lËp lµ kiÓm to¸n viªn do cã sù rñi ro th«ng tin, c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cã nhiÒu kh¶ n¨ng kh«ng chÝnh x¸c. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, râ rµng ng­êi ra quyÕt ®Þnh khã cã kh¶ n¨ng hiÓu biÕt t­êng tËn vµ trùc tiÕp vÒ ®èi t¸c mµ anh ta tiÕn hµnh kinh doanh. Th«ng tin sö dông lµ do ng­êi kh¸c cung cÊp cho. BÊt cø khi nµo th«ng tin cã ®­îc lµ do ng­êi kh¸c cung cÊp th× kh¶ n¨ng nã bÞ chñ ý, hoÆc kh«ng chñ ý bãp mÐo sÏ t¨ng lªn. NÕu môc ®Ých cña ng­êi cung cÊp th«ng tin kh¸c víi ng­êi ra quyÕt ®Þnh th× th× th«ng tin cã thÓ bÞ h­íng theo lîi Ých cña ng­êi cung cÊp. Do vËy, th«ng tin bÞ c«ng bè sai lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. Mét b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n lµ mét biÖn ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro th«ng tin ( võa ®ì tèn thêi gian vµ tiÒn b¹c ) cho nh÷ng ng­êi quan t©m. C¸c nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n vµ c¸c nhµ ®Çu t­ chuyªn nghiÖp ( nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc ) trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n th­êng lÊy chÝnh c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n lµm c¨n cø ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng ty khi quyÕt ®Þnh mua hoÆc b¸n c¸c chøng kho¸n ®ã. HiÖn nay, c¸c c«ng ty niªm yÕt chøng kho¸n còng nh­ kinh doanh chøng kho¸n ph¶i ®Þnh kú nép c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n cho Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i ®­îc x¸c nhËn bëi mét tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp cã uy tÝn. §©y lµ yªu cÇu ®Æc biÖt cÇn thiÕt ®èi víi ViÖt Nam, khi mµ viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh x¸c thùc cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh còng nh­ viÖc tiÕp cËn c¸c th«ng tin tµi chÝnh ®èi víi mét c«ng ty ë ViÖt Nam ®ang cßn lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n. C¸c ng©n hµng cho doanh nghiÖp vay vèn, c¸c nhµ ®Çu t­ vµ chÝnh c¸c chñ së h÷u còng ph¶i n¾m ch¾c t×nh h×nh kinh doanh vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña b¹n hµng ®Ó quyÕt ®Þnh cho vay, thu håi vèn hoÆc kh«ng cho vay. V× lîi Ých cña m×nh nªn hä coi kiÓm to¸n lµ mét trong c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt tiÒn cho vay hay bá vèn vµo kinh doanh. HiÖn nay c¸c ng©n hµng Vietincombank, Vietcombank, Indovinabank cã qui ®Þnh tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng muèn vay tiÒn ®Òu ph¶i xuÊt tr×nh b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n viªn ®éc lËp x¸c nhËn. Trong quan hÖ kinh doanh, c¸c kh¸ch hµng cã thÓ mua chÞu. Tuy nhiªn, chØ khi b¸o c¸o tµi chÝnh c¶u doanh nghiÖp mua ®ã ®­îc kiÓm to¸n viªn cã uy tÝn kiÓm tra vµ x¸c nhËn lµ tèt th× nhµ cung cÊp sÏ s½n sµng b¸n chÞu vµ ng­îc l¹i. Ngoµi ra, kiÓm to¸n tµi chÝnh cßn gióp ng­êi d©n cñng cè niÒm tin ®èi víi c¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn vµ c¬ quan Nhµ n­íc trong viÖc sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc, còng nh­ trong viÖc sö dông c¸c quü mµ hä ®ãng gãp. Tãm l¹i, ®èi víi c¸c bªn thø ba quan t©m, kiÓm to¸n tµi chÝnh tr­íc hÕt ®ãng vai trß trung gian, ®¶m b¶o cho sù tin cËy cña c¸c th«ng tin tõ ng­êi cung cÊp ®Õn ng­êi nhËn. TiÕp theo, c¸c th«ng tin ( b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n ) l¹i lµ c¬ së cho c¸c quyÕt ®Þnh tµi chÝnh cña c¸c bªn quan t©m nµy. II. Nh÷ng h¹n chÕ cña kiÓm to¸n tµi chÝnh ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ ®ã. Cã thÓ nãi ngay tõ khi míi ra ®êi, kiÓm to¸n tµi chÝnh ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, “ v¹n sö khëi ®Çu nan “. mÆc dï ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· cã tõ l©u ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, nh­ng ë n­íc ta l¹i lµ ho¹t ®éng hoµn toµn míi mÎ, kiÕn thøc chuyªn m«n cßn h¹n hÑp, méi tr­êng ho¹t ®éng còng kh«ng hoµn toµn thuËn lîi … do ®ã ®· cã nh÷ng h¹n chÕt kh«ng nhá trong viÖc ph¸t huy vai trß cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n tµi chÝnh nãi riªng. Thø nhÊt, vÒ vÊn ®Ò nhËn thøc. Do ho¹t ®éng kiÓm to¸n cßn t­¬ng ®èi míi mÎ ë ViÖt Nam, trong khi ®ã c¸c tæ chøc kiÓm to¸n vµ c¸c kiÓm to¸n viªn l¹i kh«ng ®­îc tù qu¶ng c¸o c«ng khai vÒ m×nh d­íi bÊt kú h×nh thøc nµo, nªn nhËn thøc, nh÷ng hiÓu biÕt s©u réng, ®óng ®¾n vÒ ho¹t ®éng nµy cßn bÞ h¹n chÕ, nhÊt lµ trong thêi gian ®Çu cña thêi kú ®æi míi, cô thÓ nh­ sau: - HÇu hÕt ng­êi qu¶n lý ë c¸c ®¬n vÞ ch­a hiÓu hÕt môc ®Ých cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n, trõ nh÷ng ®¬n vÞ kÕ to¸n cã sù tham gia qu¶n lý cña n­íc ngoµi, ch­a thÊy ®­îc lîi Ých thiÕt thùc tõ nh÷ng vÊn ®Ò cña kiÓm to¸n viªn tron ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ doanh nghiÖp. - NhiÒu doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, c«ng ty t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn, ch­a muèn tiÕt léi nh÷ng th«ng tin thùc vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp m×nh cho ng­êi kh¸c, trõ khi bÞ b¾t buéc hoÆc doanh nghiÖp cã sù cè. - Do ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña c¸c tæ chøc kiÓm to¸n trong n­íc míi h×nh thµnh nªn cã nh÷ng ng­êi ch­a thùc sù tin t­ëng vµo chÊt l­îng c«ng viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn ViÖt Nam. V× vËy khi mµ kh¸ch hµng cña c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ViÖt Nam chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, liªn doanh víi n­íc ngoµi, c¸c tæ chøc viÖn trî hoÆc tiÕp nhËn viÖn trî ( lµ nh÷ng tæ chøc bÞ b¾t buéc ph¶i kiÓm to¸n), mét sè doanh nghiÖp kh¸c cã sù cè vÒ tµi chÝnh … Tuy nhiªn, hiÖn nay nh÷ng nhËn thøc cña c¸c nhµ qu¶n lý c¸c c«ng ty, c¸c tæ chøc vÒ lîi Ých cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ( ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n tµi chÝnh ) ngµy cµng ®­îc më réng, nhÊt lµ sau khi kiÓm to¸n Nhµ n­íc ra ®êi, b¶ng khai tµi chÝnh cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc b¾t buéc ph¶i ®­îc kiÓm to¸n bëi kiÓm to¸n viªn Nhµ n­íc hay c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp. MÆc dï vËy, nh÷ng h¹n chÕ nh­ ®· nãi ë trªn vÉn tån t¹i nh­ mét hµng rµo c¶n trë kh¸c hµng ®Õn víi c¸c dÞch vô kiÓm to¸n nh­ tr­íc ®©y nh­ng ë møc ®é thÊp h¬n nhiÒu. §Æc biÖt trong bèi c¶nh nhiÒu c«ng ty, tæ chøc kiÓm to¸n cïng ho¹t ®éng nh­ hiÖn nay th× chuyÖn “ «ng nãi gµ, bµ nãi vÞt “ trong kiÓm to¸n còng kh«ng ph¶i lµ chuyÖn hiÕm, nh­ng ®Õn nay vÉn ch­a söa ®­îc bao nhiªu. §iÒu nµy còng gãp phÇn lµm cho c¸c kh¸ch hµng ch­a thùc sù tin t­ëng vµo chÊt l­îng kiÓm to¸n. Thø hai, Chóng ta ®· chËm vµ ch­a tËp trung ®óng møc cÇn thiÕt cho viÖc h×nh thµnh vµ t¨ng n¨ng lùc cho hÖ thèng kiÓm to¸n. H¹n chÕ nµy còng xuÊt ph¸t tõ sù yÕu kÐm trong nhËn thøc nªn khi ®i vµo kinh tÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc ch­a nhËn thøc ngay ®­îc r»ng thanh tra tµi chÝnh nãi riªng vµ hÖ thèng thanh tra nãi chung ch­a tho¶ m·n ®­îc yªu cÇu vÒ ho¹t ®éng cña thanh tra, kiÓm tra Nhµ n­íc. - ViÖc ®o t¹o kiÓm to¸n viªn: §éi ngò kiÓm to¸n viªn hiÖn nay hÇu hÕt cã tr×nh ®é nghiÖp vô vµ cã kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n nh­ng l¹i rÊt míi mÎ vÒ nghiÖp vô kiÓm to¸n. T¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn, c¸c kiÓm to¸n ®Òu ®­îc ®µo t¹o cã hÖ thèng vµ ph¶i kinh qua c¸c kú thi tuyÓn chän g¾t gao cña c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp nh­ : T¹i Mü cã chøc danh CPA – Cetiffied in public accountant, t¹i Ph¸p cã chøc danh Expert comptable. Sù h¹n chÕ vÒ mÆt kü thuËt nghÒ nghiÖp ®· lµm cho viÖc hµnh sù cña kiÓm to¸n viªn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng kiÓm to¸n, do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn sù ra quyÕt ®Þnh cña nh÷ng ng­êi sö dông kiÓm to¸n. Ch¼ng h¹n nh­ kiÓm to¸n viªn kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng, kiÕn thøc trong viÖc sö dông c¸c kü thuËt ph¸t hiÖn vµ c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c sai ph¹m träng yÕu, cã thÓ kh«ng ph¸t hiÖn ra ®­îc nh÷ng sai ph¹m cã qui m« lín, lµm tæn thÊt tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ cña Nhµ n­íc vµ ¶nh h­ëng tíi kÕ ho¹ch cña nh÷ng ng­êi sö dông kÕt qu¶ kiÓm to¸n nµy. - VÒ chuÈn mùc kiÓm to¸n vµ c¬ së ph¸p lý cña kiÓm to¸n: Míi ®©y, sau mét thêi gian dµi t×m hiÓu, nghiªn cøu nh÷ng chuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ vµ nh÷ng ®ãng gãp kinh nghiÖm thùc tÕ cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp, Bé tµi chÝnh ®· lÇn l­ît c«ng bè m­êi chuÈn mùc kiÓm to¸n ®Çu tiªn nh»m tõng b­íc chuÈn mùc ho¸ ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp. Tuy nhiªn, trong thêi gian tr­íc khi 10 chuÈn mùc ®­îc ban hµnh, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ch­a ®­îc chuÈn ho¸, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp ph¶i vËn dông c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ, dï r»ng biÕt râ cã nhiÒu ®iÓm kh«ng phï hîp víi khung c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi. Bªn c¹nh ®ã, chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh cña ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn, c¸c v¨n b¶n vÒ chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh th­êng xuyªn cã söa ®æi trong thêi gian ng¾n nªn ¶nh h­ëng kh«ng Ýt tíi c«ng t¸c kÕ to¸n vµ . Tõ ®ã dÉn ®Õn nhiÒu hÖ qu¶ kh¸c, ch¼ng h¹n nh­ viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña mét b¸o c¸o kiÓm to¸n vÉn cßn thiÕu c¨n cø chung ®Ó lµm th­íc ®o, hay nh­ khi cã tranh chÊp næ ra, chóng ta còng ch­a cã nh÷ng c¬ së gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña kiÓm to¸n viªn. Còng chÝnh v× thiÕu hÖ thèng chuÈn mùc riªng nªn míi x¶y ra chuyÖn “ «ng nãi gµ, bµ nãi vÞt “ trong kiÓm to¸n nh­ ®· nãi ë trªn. Do vËy nªn còng kh«ng Ýt ®èi t­îng gian dèi muèn thuª dÞch vô kiÓm to¸n ®Ó hîp thøc sè liÖu b¸o c¸o kÕ to¸n cña m×nh. Cã thÓ dÉn chøng hai tr­êng hîp ‘cã vÊn ®Ò “ trong dÞch vô kiÓm to¸n (theo b¸o Nh©n d©n – 5/3/2001). §ã lµ vô hai c«ng ty kiÓm to¸n hµng ®Çu thùc hiÖn hîp ®ång dÞch vô kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty míi ®©y, Thanh tra Nhµ n­íc ph¸t hiÖn Tæng c«ng ty than cã nhiÒu sai ph¹m lín, h¹ch to¸n vµ b¸o c¸ kh«ng trung thùc … Vô thøc hai lµ, «ng Ph¹m Ngäc H÷u, c¸n bé Tæng côc kiÓm to¸n mét c«ng tr×nh nhµ nghØ h¶i quan t¹i SÇm S¬n, bªn thi c«ng ®­a ra sè liÖu 6 tû 674 triÖu ®ång, c«ng ty kiÓm to¸n V x¸c ®Þnh lµ 5 tû 945 triÖu ®ång, c«ng ty kiÓm to¸n A x¸c ®Þnh lµ 6 tû 421,8 triÖu ®ång ( kÕt qu¶ cña hai h·ng dÞch vô kiÓm to¸n vªnh nhau 476 triÖu ®ång !) VËy C«ng ty nµo ®óng ? Sè liÖu nµo trung thùc ? Do ®©u mµ cã t×nh tr¹ng nh­ vËy, ph¶i ch¨ng do thiÕu nh÷ng chuÈn mùc lµm c¨n cø chung ®Ó ®¸nh gi¸ ? Tãm l¹i: Víi nh÷ng h¹n chÕ nh­ trªn th× kiÓm to¸n tµi chÝnh kh«ng thÓ ph¸t huy hÕt vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy, bªn c¹nh nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc ®¸ng ®­îc ghi nhËn cña kiÓm to¸n tµi chÝnh trong nh÷ng n¨m qua cßn næi lªn mét sè h¹n chÕ nh­ sau: - T×nh tr¹ng bu«n lËu, tham nhòng, ho¹t ®éng kinh doanh tr¸i Ph¸p luËt, trèn thuÕ … g©y thÊt tho¸t ng©n s¸ch, tµi s¶n Nhµ n­íc vÉn cßn lín vµ kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu n¬i. VÝ dô, vô Tamexco thÊt tho¸t kho¶ng h¬n 400 tû ®ång, vô T©n Tr­êng Sanh kho¶ng vµi ngh×n tû ®ång, vô Epco – Minh Phông h¬n ba ngh×n tû ®ång … ( theo t¹p chÝ kiÓm to¸n sè 3/1999 – bµi viÕt cña GS.TS Vò Huy Tõ ) - Ng©n hµng, c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ bÞ tæn thÊt lín khi ®Çu t­ vµo c¸c ®¬n vÞ mµ nguyªn nh©n lµ do ng©n hµng ®· ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp dùa trªn nh÷ng b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n kiÓm to¸n nh­ng kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng trung thùc. - §èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp, nh÷ng b¸o c¸o kiÓm to¸n tµi chÝnh kh«ng chÝnh x¸c sÏ lµm cho hä bÞ thua thiÖt trong vÊn ®Ò ¨n chia, ph©n phèi lîi nhuËn …. tõ ®ã ¶nh h­ëng tíi th¸i ®é lµm viÖc vµ chÊt l­îng c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. PhÇn III Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn vµ ph¸t huy vai trß cña kiÓm to¸n tµi chÝnh Nh»m h¹n chÕ nh÷ng mÆt ch­a ®¹t ®­îc vµ kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm, tån t¹i hiÖn nay cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n, ®ång thêi ®Ó kiÓm to¸n cã thÓ ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña m×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ, chóng ta cÇn tËp trung th¸o gì vµ h­íng vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau: Mét lµ, cÇn n©ng cao sù hiÓu biÕt vµ nhËn thøc cña c«ng chóng nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi … vÒ ngµnh nghÒ còng nh­ ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Bëi vËy, mét mÆt cÇn tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn réng r·i trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh­ ®µi, s¸ch, b¸o, tivi … vÒ ho¹t ®éng kiÓm to¸n. MÆt kh¸c, cã thÓ tæ chøc c¸c buæi héi th¶o gi÷a c¸c c«ng ty kiÓm to¸n víi doanh nghiÖp, víi c¸c c¬ quan cã liªn quan víi sinh viªn c¸c tr­êng §¹i häc. Hai lµ, vÊn ®Ò x©y dùng, hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c chuÈn mùc, ph¸p lÖnh vµ hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n còng nh­ c¸c ho¹t ®éng kh¸c chØ cã thÓ thùc hiÖn tèt vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao trªn c¬ së cã mét hÖ thèng ph¸p lý ®Çy ®ñ, ®ång bé vµ hîp lý. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña n­íc ta thêi gian qua ®· chØ ra r»ng, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cÇn thiÕt tèi thiÓu cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë mçi quèc gia ph¶i bao gåm: - LuËt kiÓm to¸n. - §iÒu lÖ tæ chøc vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n Nhµ n­íc. - C¸c v¨n b¶n ph¸p qui qui ®Þnh vÒ c¸c nguyªn t¾c, chuÈn mùc kiÓm to¸n vµ c¸c ph­¬ng ph¸p chuyªn m«n, kü thuËt kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, tõ khi ra ®êi vµ ho¹t ®éng ë ViÖt Nam kiÓm to¸n vÉn ch­a cã ®­îc mét hÖ thèng Ph¸p luËt hoµn chØnh. C¸c v¨n b¶n Ph¸p luËt hiÖn hµnh hoÆc cßn thiÕu hoÆc ®· Ýt nhiÒu kh«ng cßn phï hîp. Do ®ã, Nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn sím nghiªn cøu hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c v¨n b¶n Ph¸p luËt ®ång bé, hoµn chØnh t¹o m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ vµ hiÖu lùc cho tæ chøc, ho¹t ®éng kiÓm to¸n. §ång thêi tiÕp thu kinh nghiÖm cña c¸c n­íc vµ sù gióp ®ì cña INTOSAI ( Tæ chøc quèc tÕ c¸c c¬ quan kiÓm to¸n tèi cao vµASOSAI tæ chøc c¸c c¬ quan kiÓm to¸n ch©u ¸ ) ®Ó ban hµnh LuËt kiÓm to¸n, tr­íc m¾t lµ ph¸p lÖnh kiÓm to¸n trong ®ã qui ®Þnh râ vÞ trÝ ph¸p lý, chøc n¨ng nhiÖm vô, hÖ thèng tæ chøc bé m¸y cña c¸c c¬ quan kiÓm to¸n. Trong luËt ( ph¸p lÖnh ) còng ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ph¸p lý cña b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ tr¸ch nhiÖm phèi hîp trong kiÓm to¸n nãi riªng vµ gi÷a c¬ quan kiÓm to¸n víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh­ thanh tra, qu¶n lý tµi chÝnh, ®iÒu tra gi¸m s¸t trong vµ ngoµi doanh nghiÖp. Mét mÆt còng cÇn rµ so¸t nghiªn cøu söa ®æi bæ sung nh÷ng qui ®Þnh hiÖn hµnh vÒ qu¶n lý kinh tÕ – tµi chÝnh cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn nh»m x¸c lËp c¨n cø chuÈn mùc kiÓm to¸n, thóc ®Èy qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, ®Æc biÖt lµ tæ chøc bé m¸y gän nhÑ n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan kiÓm to¸n. Ba lµ, viÖc ph¸t triÓn kiÓm to¸n viªn ph¶i ®i ®«i víi viÖc ®µo t¹o båi d­ìng tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ë ViÖt Nam ®ã lµ ®éi ngò kiÓm to¸n viªn chuyªn nghiÖp ë n­íc ta cßn qu¸ Ýt vµ do ®ã, ®Ó thùc hiÖn c¸c cuéc kiÓm to¸n ®Æc biÖt lµ víi kiÓm to¸n ®éc lËp chóng ta ®· ph¶i huy ®éng kh¸ nhiÒu c¸n bé ch­a ph¶i lµ kiÓm to¸n viªn. Do qu¸ tr×nh ®µo t¹o cßn ng¾n, kinh nghiÖm trong c«ng t¸c ch­a nhiÒu … nh÷ng c¸n bé nµy cßn yÕu c¶ vÒ nghiÖp vô vµ c¸c kiÕn thøc Ph¸p luËt liªn quan. §Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu vµ ®ßi hái ®Æt ra, môc tiªu cña chóng ta lµ ph¶i x©y dùng ®­îc mét ®éi ngò kiÓm to¸n viªn ®ñ vÒ sè l­îng, giái vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, ®Æc biÖt ph¶i cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp trong s¸ng kh¸ch quan, ®éc lËp. Do vËy cÇn thùc hiÖn ®a d¹ng c¸c h×nh thøc båi d­ìng vµ ®µo t¹o sau: - C¨n cø vµo tiªu chuÈn ®¸nh gi¸, ph©n lo¹i kiÓm to¸n ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch båi d­ìng ®µo t¹o t­¬ng xøng thiÕu hôt kiÕn thøc cña tõng lo¹i kiÓm to¸n viªn vµ phï hîp yªu cÇu kiÓm to¸n tõng giai ®o¹n - X©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o dµi h¹n trong n­íc vµ ngoµi n­íc ,kÕt hîp gi÷a ®µo t¹o dµi h¹n vµ ®µo t¹o båi d­ìng ng¾n h¹n .Cã kÕ ho¹ch phèi hîp víi c¸c tr­êng ®¹i häc vÕ ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y vµ ®µo t¹o kiÓm to¸n viªn - Biªn so¹n vµ chuÈn ho¸ c¸c gi¸o tr×nh kiÓm to¸n tµi chÝnh phôc vô cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y trong vµ ngo¸i ngµnh kiÓm to¸n - Cã chÝnh s¸ch ®·i ngé vµ tuyÓn dông c¸c c¸n bé chuyªn gia ®· ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi hoÆc cã kinh nghiÖm trong kinh nghiÖm kiÓm to¸n …. Riªng ®èi víi kiÓm to¸n Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn nghiªm tóc vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc thi vµ cÊp chóng chØ kiÓm to¸n viªn . Chøng chØ kiÓm to¸n viªn ®Ó hµnh nghÒ chØ nªn gi÷ gi¸ trÞ trong 5 n¨m . Còng nªn x©y dùng vµ ¸p dông chÕ ®é l­¬ng, chÕ ®é ®·i ngé t­¬ng xøng víi nhiÖm vô vµ yªu cÇu c«ng viÖc cña kiÓm to¸n viªn. - TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng chuÈn mùc vµ quy t¾c ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp kiÓm to¸n viªn. §Þnh kú tæ chøc häc tËp chÝnh trÞ, rÌn luyÖn tu d­ìng l­¬ng t©m ®¹o ®øc hµnh nghÒ cho kiÓm to¸n viªn. Bªn c¹nh ®ã cÇn xö lý nghiªm minh c¸c tr­êng hîp vi ph¹m quy chÕ ho¹t ®éng, vi ph¹m ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, vi ph¹m ph¸p luËt ®Ó c«ng t¸c kiÓm to¸n ®i vµo kû c­¬ng vµ nÒ nÕp g©y dùng vµ cñng cè lßng tin cña §¶ng , Nhµ n­íc vµ c«ng chóng ®èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Bèn lµ, cÇn nhanh chãng h×nh thµnh ph¸t triÓn vµ më réng c¸c lo¹i h×nh tæ chøc vµ dÞch vô kiÓm to¸n, d­íi mäi h×nh thøc, ®ång thêi tiÕn hµnh ®æi míi c¬ cÊu, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n lý nh»m thÝch øng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Cho ®Õn nay sè c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kiÓm to¸n ë ViÖt nam lªn tíi 23víi tæng sè kho¶n 2000 nh©n viªn, trong ®ã cã 5 c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi, 1c«ng ty liªn doanh, 7c«ng ty quèc doanh… (Theo B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp – sè 20 – ngµy 8/3/2001) ®©y thùc sù lµ mét con sè ®¸ng khÝch lÖ, song ch­a ph¶i lµ lín khi mµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang ngµy cµng cã nh÷ng thay ®æi lín m¹nh. V× vËy kh«ng chØ cÇn t¨ng vÒ sè l­îng mµ chóng ta cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô d­¬Ý mäi h×nh thøc (v¨n phßng, trung t©m, c«ng ty dÞch vô ) kh«ng chØ cung cÊp c¸c dÞch vô kiÓm to¸n, t­ vÊn kÕ to¸n mµ cßn ph¶i cung øng c¸c lo¹i dÞch vô t­ vÊn thuÕ, t­ vÊn tµi chÝnh, mua b¸n, cung øng phÇn mÒm kÕ to¸n … CÇn më réng h¬n n÷a m¹ng l­íi kiÓm to¸n ®éc lËp ®¸p øng nhu cÇu kiÓm to¸n cña mäi Doanh nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh, c¸c dù ¸n ®Çu t­, c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n, ®Æc biÖt hiÖn nay cã dù kiÕn cña Nhµ N­íc vÒ viÖc quy ®Þnh b¾t buéc kiÓm to¸n ®èi víi c¸c tæng c«ng ty, Doanh nghiÖp nhµ n­íc, ®©y lµ c¬ héi vµ th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cña ViÖt nam. MÆt kh¸c, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam cÇn m¹nh d¹n lùa chän liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c c«ng ty, tæ chøc kiÓm to¸n Quèc tÕ. Bëi viÖc héi nhËp quèc tÕ kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc häc hái kinh nghiÖm, nÇng cao chÊt l­îng kh¶ n¨ng cña m×nh mµ cßn gióp c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam më réng thªm c¸c quan hÖ bªn ngoµi vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. MÆt kh¸c c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam cÇn m¹nh d¹n lùa chän liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c c«ng ty, tæ chøc kiÓm to¸n Quèc tÕ. Bëi viÖc héi nhËp Quèc tÕ kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc häc hái kinh nghiÖm, n©ng cao chÊt l­îng kh¶ n¨ng cña m×nh mµ cßn gióp c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam më réng thªm c¸c quan hÖ bªn ngoµi vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Cuèi cïng, ®Ó c«ng t¸c kiÓm to¸n ®i ®óng h­íng vµ ho¹t ®éng thùc sù cã hiÖu qu¶ chóng ta cÇn x©y dùng, thiÕt lËp c¸c c¬ quan kiÓm tra, qu¶n lý ®Ó t¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t ®èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay chÊt l­îng kiÓm to¸n ph¶i ®­îc chó träng h¬n bao giê hÕt vµ ph¶i coi ®©y lµ c«ng cô ®¾c lùc cã ý nghÜa quan träng trong ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung. ChÝnh v× vËy vai trß cña c¬ quan thanh tra gi¸m s¸t ®èi víi c«ng t¸c kiÓm to¸n lµ ®Æc biÖt quan träng. Muèn vËy cÇn ph¶i: X©y dùng, thiÕt lËp mét hÖ thèng gi¸m s¸t chÆt chÏ ho¹t ®éng dÞch vô kiÓm to¸n, kiÓm to¸n ®¶m b¶o c¸c dÞch vô nµy cung cÊp cã chÊt l­îng, cã ®é tin cËy an toµn vµ ®Æc biÖt ®¶m b¶o mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c ho¹t ®éng trªn c¬ së c¹nh tranh lµnh m¹nh v× c¸c quyÒn lîi cña ng­êi cung cÊp c¸c dÞch vô kÕ to¸n, ng­êi ®­îc kiÓm to¸n. - Cñng cè c¬ cÊu tæ chøc vµ n©ng cao n¨ng lùc c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi c¸c ngµnh dÞch vô kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. Cã c¬ chÕ c«ng nhËn vµ rµng buéc tr¸ch nhiÖm ph¸p lý ®èi víi kÕt qu¶ t­ vÊn trong lÝnh vùc nµy. - T¨ng c­êng vai trß vµ n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp ®Æc biÖt cÇn t¨ng c­êng chÊt l­îng vµ n¨ng lùc ho¹t ®éng héi kÕ to¸n ViÖt Nam. Thµnh lËp míi tæ chøc nghÒ nghiÖp c¸c chuyªn gia kÕ to¸n, c¸c kiÓm to¸n viªn cã chøng chØ. - Chñ tr­¬ng h¹n chÕ vµ tõng b­íc tõ bá viÖc qu¶n lý kinh tÕ ®èi víi ngµnh kiÓm to¸n, t¨ng c­êng biÖn ph¸p hµnh chÝnh chuyÓn sang qu¶n lý b»ng ph¸p luËt, b»ng ®ßn bÈy kinh tÕ vµ c«ng cô kinh tÕ. KÕt luËn T«i hiÓu r»ng kh¸i niÖm kiÓm to¸n cßn míi mÎ ngay c¶ ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta trong c¬ chÕ thÞ tr­êng chø kh«ng ph¶i chØ ®èi víi tõng c¸ nh©n tõng ®¬n vÞ kinh tÕ. KiÓm to¸n tµi chÝnh ë ViÖt Nam tuy ®· xuÊt hiÖn tõ l©u nh­ng míi chØ thùc sù ®i vµo ho¹t ®éng theo ®óng nghÜa cña nã ë nh÷ng n¨m gÇn ®©y. So víi kiÓm to¸n tµi chÝnh trªn thÕ giíi th× kiÓm to¸n tµi chÝnh ViÖt nam cßn qu¸ non trÎ. Do ®ã nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nh­ thiÕu c¬ së vËt chÊt, c¬ së lý luËn (hÖ thèng ph¸p lý, chuÈn mùckiÓm to¸n …)vµ sù tham gia kh«ng nhiÖt t×nh cña nhiÒu doanh nghiÖp còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Tuy non trÎ nh­ng chóng ta cÇn ph¶i thõa nhËn r»ng vµ khÝch lÖ nh÷ng ®ãng gãp mµ ngµnh kiÓm to¸n ®· mang l¹i trong thêi gian qua. B»ng nh÷ng ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh kiÓm to¸n tµi chÝnh ngµy cµng gÇn gòi vµ trë nªn cÇn thiÕt cho tÊt c¶ nh÷ng ai quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña mét tæ chøc, ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Ngµy nay kiÓm to¸n tµi chÝnh ®· vµ ®ang ®­îc ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc qu¶n lý tµi chÝnh, ng¨n ngõa hiÖn t­îng vi ph¹m ph¸p luËt, vi ph¹m chÝnh s¸ch, chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n … gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. KiÓm to¸n tµi chÝnh cÇn tiÕp tôc nhËn ®­îc quan t©m ph¸t triÓn tõ nh÷ng c¬ quan cã thÈm quyÒn song còng cÇn ph¶i tù th©n vËn ®éng ®Ó ph¸t huy hÕt nh÷ng yÕu tè thuéc vai trß vµ chøc n¨ng cña b¶n th©n ngµnh nh»m phôc vô cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docVai trò và chức năng của kiểm toán tài chính trong nền kinh tế Việt Nam.DOC
Luận văn liên quan