Đề tài Văn hóa ứng xử của sinh viên đại học bách khoa Hà nội hiện nay

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HOÁ HÀ NỘI KHOA VĂN HOÁ HỌC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI HIỆN NAY SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN THỊ HƯỜNG GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN : Th.S. PHÙNG QUỐC HIẾU LỚP : VHH3A Hà Nội - 2015 1 DANH MỤC BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CNH: Công nghiệp hóa CLB: Câu lạc bộ ĐHBK: Đại học Bách khoa HĐH: Hiện đại hóa 2 MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT ..................................................................................... 1 MỞ ĐẦU............................................................................................................................................ 4 Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ VÀ KHÁI QUÁT VỀ SINH VIÊN ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI......................................................................... 9 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ .................................................................... 9 1.1.1. Các khái niệm cơ bản .......................................................................................................... 9 1.1.1.1. Khái niệm “văn hóa” ........................................................................................................... 9 1.1.2. Đặc điểm và yêu cầu của văn hóa ứng xử trong nhà trường ......................................... 21 1.1.3. Biểu hiện của văn hóa ứng xửtrong nhà trường ............................................................. 22 1.2. TỔNG QUAN VỀ SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI .......... 23 1.2.1. Giới thiệu tổng quan về trường Đại học Bách khoa Hà Nội .......................................... 23 1.2.2. Giới thiệu tổng quan về sinh viên trường Đại học Bách khoaHà Nội .......................... 25 1.2.3. Vai trò của văn hóa ứng xử với sinh viên nhà trường ............................................................ 27 Chương 2: NHỮNG BIỂU HIỆN VÀ ĐÁNH GIÁ VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI .................................................................................................. 31 2.1. NHỮNG BIỂU HIỆN VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI .............................................................................................................................. 31 2.1.1. Hành vi ứng xử .................................................................................................................. 31 2.1.2. Thái độ ứng xử ................................................................................................................... 47 2.1.3. Cử chỉ ứng xử .................................................................................................................... 50 2.1.4. Ngôn ngữ ứng xử ............................................................................................................... 51 2.2. ĐÁNH GIÁ VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 54 2.2.1. Những mặt tích cực ........................................................................................................... 54 2.2.2. Những mặt hạn chế ........................................................................................................... 59 3 Chương 3: NGUYÊN NHÂN TÁC ĐỘNG VÀ MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO VĂN HÓA ỨNG XỬCỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ..... 63 3.1. NGUYÊN NHÂN TÁC ĐỘNG ĐẾN VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 63 3.1.1. Những nguyên nhân chủ quan ................................................................................................ 63 3.1.2. Những nguyên nhân khách quan ............................................................................................ 64 3.2. MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ........................................................................................... 68 3.2.1. Định hướng, chủ trương của trường Đại học Bách khoa về xây dựng văn hóa ứng xử cho sinh viên 68 3.2.2. Giải pháp nâng cao văn hóa ứng xử cho sinh viên trường Đại học Bách khoa Hà Nội ......... 71 KẾT LUẬN ...................................................................................................................................... 77 MỤC LỤC PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 81 4 MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong cuộc sống, trong giao tiếp hàng ngày con người luôn phải ứng phó với biết bao tình huống, có lúc dễ dàng xử lý, có lúc thật phức tạp. Xã hội càng văn minh thì nhu cầu trong giao tiếp của con người càng cao. Ứng xử một cách thông minh, khôn khéo, tế nhị, kịp thời, có hiệu quả, đạt tới mức độ nghệ thuật, ngày nay còn được coi như bí quyết thành công trong cuộc sống, trong công việc và học tập. Và trong đó, văn hóa ứng xử của sinh viên đã đang là vấn đề còn nhiều bất cập. Văn hóa ứng xử của sinh viên ngày càng có nhiều thay đổi và xuất hiện những yếu tố ứng xử mới. Xã hội ngày càng phát triển thì các khuôn mẫu, chuẩn mực cũng dần mai một và biến đổi theo cơ chế mới của thời kỳ đất nước hội nhập. Mỗi sinh viên có cách ứng xử riêng của mình, sinh viên - độ tuổi đẹp nhất , tràn đầy nhựa sống với bao nhiêu hoài bão, niềm đam mê muốn theo đuổi, suy nghĩ hành động nghiêng nhiều theo cái tôi cá nhân thể hiện lối sống của chính bản thân. Nó thể hiện tầm nhìn, trình độ nhận thức, trình độ hiểu biết, trình độ học vấn, đạo đức, nếp sống, suy nghĩ, hành vi của mỗi sinh viên. Văn hóa ứng xử là một môi trường rất quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục đạo đức của mỗi sinh viên. Vì thế vấn đề xây dựng văn hóa ứng xử được coi là trọng tâm và quan trọng trong mỗi nhà trường. Nếu môi trường học đường thiếu văn hóa ứng xử thì không thể làm được chức năng truyền tải những giá trị, những tri thức quý báu và rèn luyện tu dưỡng đạo đức cho mỗi sinh viên được. Vì vậy, mà văn hóa ứng xử có tầm ý nghĩa vô cùng quan trọng, rất gần gũi nhưng có tầm ảnh hưởng sâu rộng. Nó là mục tiêu phát triển rèn luyện của nhà trường. Văn hóa ứng xử là một bộ phận quan trọng của văn hóa giáo dục trong nhà trường. Nhà trường bên cạnh việc đề cao chất lượng giảng dạy song song là việc đưa ra các biện pháp để nâng cao văn hóa ứng xử của sinh viên. Văn hóa ứng xử 5 thể hiện một phần nào đó giá trị, bộ mặt của nhà trường. Đó là yếu tố đầu tiên cơ bản của cả các thầy cô giảng viên và của mỗi cá nhân sinh viên.Đặc biệt hơn thủ đô Hà Nội với nghìn năm văn hiến, là trung tâm của quốc gia, trung tâm kinh tế - chính trị - văn hóa của đất nước, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc và cả những giá trị ứng xử chuẩn mực. Là nơi tập trung nhiều trường đại học của nước ta, là nơi học tập để có hành trang tri thức cũng như tu dưỡng đạo đức nhân cách, rèn luyện những thế hệ sinh viên thành những công dân có ích cho xã hội. Trong đó, trường Đại học Bách khoa Hà Nội là một trong những ngôi trường điển hình, tiêu biểu của thủ đô Hà Nội cũng như của đất nước Việt Nam. Vì vậy, tôi đi vào nghiên cứu tìm hiểu về đề tài: “Văn hóa ứng xử của sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội hiện nay” để tìm hiểu những biểu hiện cũng như những nguyên nhân tác động đến văn hóa ứng xử của sinh viên ĐHBK Hà Nội hiện nay.Đồng thời đưa ra những đánh giá cũng như các giải pháp nhằm nâng cao văn hóa ứng xử của sinh viên ĐHBK Hà Nội. Giáo dục, xây dựng văn hóa ứng xử trong nhà trường tìm ra những đặc tính cần phát huy, giữ vững và loại trừ, lên án, phê phán những hành vi, thái độ ứng xử không văn hóa, không đúng chuẩn mực. Khẳng định nêu cao được giá trị cũng như vai trò to lớn của văn hóa ứng xử với mỗi cá nhân sinh viên. 2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Đã có những sách và tài liệu tìm hiểu viết về văn hóa ứng xử như : Nguyễn Thanh Tuấn (2008) – “Văn hóa ứng xử Việt Nam hiện nay”, Lê Thị Bừng (1997) – “Tâm lý học ứng xử”, Phạm Minh Thảo (2000) – “Nghệ thuật ứng xử của ngườiViệt” Đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đến văn hóa ứng xử như: 6 - Công trình luận án nghiên cứu về đề tài văn hóa ứng xử như;Luận văn thạc sĩ Khoa Văn hóa học, Hà Nội: “ Văn hóa ứng xử Hồ Chí Minh với việc xây dựng con người mới hiện nay” Cao Hải Yến (2001); Luận văn văn hóa ứng xử của người Hà Nội trong thời kỳ đổi mới hiện nay. - GS, Trần Ngọc Thêm (1999), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo dục:Trong cuốn sách này, tác giả đã không trình bày khái niệm văn hóa ứng xử, nhưng đã xác định những nội hàm của khái niệm này. Tác giả cho rằng các cộng đồng chủ thể văn hóa tồn tại trong quan hệ với hai loại môi trường: môi trường tự nhiên (thiên nhiên, khí hậu) và môi trường xã hội (các quốc gia láng giềng). Với mỗi loại môi trường, đều có cách thức xử thế phù hợp là tận dụng và ứng phó. 3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 3.1. Mục đích Nghiên cứu những biểu hiện và những nguyên nhân tác động đến văn hóa ứng xử của sinh viên ĐHBK Hà Nội hiện nay. Đưa ra đánh giá và một số giải pháp nhằm nâng cao văn hóa ứng xử của sinh viên ĐHBK Hà Nội hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ - Tìm hiểu trên các cơ sở lý luận khoa học để hiểu rõ về văn hóa ứng xử. - Khảo sát thực tế qua điều tra xã hội học để biết được những biểu hiện về văn hóa ứng xử của sinh viên Đại học Bách khoaHà Nội hiện nay. - Từ đó đưa ra những đánh giá về mặt tích cực và mặt còn hạn chế về văn hóa ứng xử của sinh viên. Đồng thời, đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao văn hóa ứng xử cho sinh viên ĐHBK Hà Nội hiện nay. 7 4. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: văn hóa ứng xử của sinh viên ĐHBK Hà Nội hiện nay, những biểu hiện về văn hóa ứng xử: hành vi ứng xử, ngôn ngữ ứng xử, cử chỉ ứng xử và thái độ ứng xử. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu những biểu hiện văn hóa ứng xử của sinh viên ĐHBK Hà Nội hiện nay. Thông qua khảo sát tại: + Trường Đại Học Bách khoa, địa chỉ: Số1 Đại Cồ Việt, Hai Bà Trưng, Hà Nội. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đề tài khóa luận được vận dụng tổng hợp các phương pháp sau : - Nghiên cứu lý thuyết: Đề tài nghiên cứu những cơ sở lý luận khoa học, các khái niệm về văn hóa ứng xử. - Phương pháp phân tích tổng hợp: áp dụng trong phân tích làm rõ các biểu hiện văn hóa ứng xử của sinh viên ĐHBK Hà Nội hiện nay. - Phương pháp thống kê so sánh, thu thập thông tin: đề tài sử dụng các số liệu thống kê để hệ thống hóa, khái quát hóa để đưa ra được những biểu hiện văn hóa ứng xử của sinh viên. - Phương pháp điều tra, khảo sát bằng phiếu: là phương pháp trên cơ sở nghiên cứu thực tế phát bảng hỏi sinh viên ĐHBK Hà Nội để nắm bắt được những biểu hiện văn hóa ứng xử của sinh viên, là cơ sở để xây dựng và nghiên cứu đề tài. - Phương pháp phỏng vấn, quan sát. 8 6. BỐ CỤC CỦA KHÓA LUẬN Ngoài Mở đầu (05 trang), Kết luận (02 trang), Tài liệu tham khảo, Phụ lục (01 trang), nội dung chính của Luận văn được chia làm 03 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về văn hóa ứng xử và khát quát về sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội Chương 2: Những biểu hiện và đánh giá về văn hóa ứng xử của sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội Chương 3:Nguyên nhân tác động và một số định hướng giải pháp nâng cao văn hóa ứng xử cho sinh viên trường Đại học Bách khoa Hà Nội 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lê Thị Bừng (1997), Tâm lý học ứng xử, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 2. Đoàn Văn Chúc (1997), Văn hóa học, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội. 3. Đoàn Văn Chúc (1997), Xã hội học văn hóa, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội 4. Nguyễn Huy Cẩn, Ngôn ngữ và văn hóa giao tiếp. 5. Phạm Vũ Dũng (1996), Văn hóa giao tiếp, Nxb Văn hóa Thông tin. 6. Phạm Minh Hạc (chủ biên) (1998), Văn hóa và giáo dục, giáo dục và văn hóa, Nxb Giáo dục Hà Nội. 7. Phạm Minh Hạc, Ngô Hào Hiệp, Nguyễn Hữu Nghĩa (biên dịch) (1987), Tâm lý học thanh niên, Nxb Trẻ. 8. Đỗ Huy (2001), Xây dựng môi trường văn hóa ở nước ta hiện nay, từ góc nhìn giá trị học, Nxb Văn hóa-Thông tin. 9. Nguyễn Phương Hồng (1997), Thanh niên học sinh, sinh viên với sự nghiệp công nghiệp hóa-hiện đại hóa đất nước, Nxb Chính trị Quốc gia. 10. Thanh Lê (2000), Văn hóa và lối sống, Nxb Thanh niên. 11. Phạm Minh Thảo (2000), Nghệ thuật ứng xử của người Việt, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội. 12. Trần Ngọc Thêm (1996), Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, Nxb. TP.Hồ Chí Minh. 13. Nguyễn Thanh Tuấn (2008), Văn hóa ứng xử Việt Nam hiện nay, Nxb Từ điển Bách khoa và Viện văn hóa. 14. Trần Ngọc Thêm (1996), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo dục. 80 15. Cao Thị Hải Yến (2001), Văn hóa ứng xử Hồ Chí Minh với việc xây dựngcon người mới hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Khoa Văn hóa học, Hà Nội. 16. Viện Văn hóa (1986), Khái niệm và quan niệm về văn hóa, Hà Nội. 17. Từ điển triết học (2002), NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội.