Đề tài Việc làm ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

é kinh tÕ vÜ m«, viÖc lµm lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng. Lao ®éng, viÖc lµm lu«n lµ bµi to¸n hãc bóa cho c¸c quèc gia, dï ph¸t triÓn cao, hay cßn ë tr×nh ®é l¹c hËu. Tr¹ng th¸i cña mét nÒn kinh tÕ cã thÓ ®­îc ®¸nh gi¸ qua kh¼ n¨ng t¹o vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp.T¹o ®­îc nhiÒu viÖc lµm tèt vµ æn ®Þnh, h¹ thÊp tû lÖ thÊt nghiÖp lµ 2 néi dung cña môc tiªu viÖc lµm. §èi víi n­íc ta gi¶i quyÕt viÖc lµm ®ang lµ vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi ®­îc ®¶ng vµ nhµ n­íc hÕt søc quan t©m. Sau ®©y lµ vµi nÐt vÒ t×nh h×nh lao ®éng ë n­íc ta hiÖn nay. 1 VÒ sè l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng . VÒ sè l­îng lao ®éng . TÝnh ®Õn ngµy 1.7.2000 tæng sè nh©n khÈu ®ñ tõ 15 tu«Ø trë lªn thùc tÕ th­êng tró trong toµn quèc lµ 54.269.789 ng­êi, chiÕm 69,85% d©n sè th­êng tró cña c¶ n­íc. Sè nh©n khÈu trong ®é tuæi lao ®éng (nam tõ ®ñ 16 ®Õn 60 tuæi , n÷ tõ ®ñ 15 ®Õn 55 tuæi ) lµ 46.249.428 ng­êi , chiÕm 59, 53% N¨m 2000, khu vùc thµnh thÞ sè nh©n khÈu tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn chiÕm 73,59% d©n sè th­êng tró thùc tÕ trong khu vùc, nh©n khÈu trong ®é tuæi lao ®éng chiÕm 64,41% ë khu vùc n«ng th«n, c¸c con sè nµy lµ 68,15% vµ 58,03% VÒ c¬ cÊu lao ®éng. Lao ®éng ë thµnh thÞ cã xu h­íng t¨ng. N¨m 1996, lùc l­îng lao ®éng ë thµnh thÞ chiÕm 19.06%, n¨m 1997 t¨ng lªn 20,20%, n¨m 1999 lµ 22,28%, n¨m 2000 lµ 22,56%. Lùc l­îng lao ®éng ë n«ng th«n vËn ®éng theo xu h­íng ng­îc l¹i – tû lÖ gi¶m hµng n¨m lµ 0,7%; n¨m 1996 tû lÖ lùc l­îng lao ®éng ë n«ng th«n lµ 80,94% vµ n¨m 2000 lµ 77,44%. Lao ®éng trong c¸c nghµnh n«ng l©m vµ ng­ nghiÖp, tõ 67% n¨m 1996 gi¶m xuèng cßn 61% n¨m 2000, t¨ng tû lÖ lao ®éng trong c¸c nghµnh c«ng nghiÖp, x©y dùng, tõ 13% n¨m 1996 lªn 17,6% n¨m 2000 ; DÞch vô tõ 19,5% n¨m 1996 lªn 23% n¨m 2000 . Tuy nhiªn sè lao ®éng tuyÖt ®èi trong khu vùc n«ng –l©m –ng­ nghiÖp vÉn tiÕp tôc t¨ng , lµm t¨ng søc Ðp viÖc lµm ë n«ng th«n ,trong khi khu vùc c«ng nghiÖp ch­a cã kh¶ n¨ng thu hót m¹nh lao ®éng n«ng nghiÖp . Lao ®éng trÎ chiÕm bé phËn lín trong lùc l­îng lao ®éng trong c¶ n­íc . §©y lµ bé phËn lao ®éng n¨ng ®éng , s¸ng t¹o , cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t tiÕn bé khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn ¸p dông vµo s¶n xuÊt . N¨m 2000, nhãm lùc l­îng lao ®éng trÎ (tõ ®ñ 15 tuæi ®Õn 34 tuæi ), chiÕm 50.04% n¨m 1998 lµ 52,58% ;N¨m 1996 lµ 55,82%. Nhãm lùc l­îng lao ®éng trung niªn (tõ ®ñ 35 ®Õn 54 tuæi ) chiÕm 43,26% ; n¨m 1998 lµ 40.31% , n¨m 1996 lµ 35,60% .Nhãm lùc l­îng lao ®éng cao tuæi (tõ ®ñ 55 tuæi trë lªn) chiÕm 6,70% n¨m 1998 lµ 7,10% ; n¨m 1996 lµ 8,58% . TÝnh b×nh qu©n hµng n¨m giai ®o¹n 1996-2000 lùc l­îng lao ®éng trÎ cña c¶ n­íc gi¶m gÇn 1,4% ; lùc l­îng lao ®éng cao tuæi gi¶m gÇn 4,92% vµ lùc l­îng lao ®éng trung niªn t¨ng xÊp xØ 7,7% .VÒ chÊt l­îng lao ®éng . Tr×nh ®é häc vÊn cña lùc l­îng lao ®éng ë n­íc ta ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Tû lÖ ng­êi ch­a biÕt ch÷ vµ ch­a tèt nghiÖp cÊp I gi¶m tõ 26,67% n¨m 1996 xuèng cßn 22,1% n¨m 1999. Sè ng­êi tèt nghiÖp cÊp II, cÊp III t¨ng lªn kh«ng ngõng.trong ®ã t¨ng nhanh nhÊt lµ sè ng­êi tèt nghiÖp cÊp III, b×nh qu©n hµng n¨m sè ng­êi ®· tèt nghiÖp cÊp III trong táng lùc l­îng lao ®éng t¨ng 10,4% víi møc tang tuyÖt ®èi lµ 541,5 ngµn ng­êi. tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lùc l­îng lao ®éng n­íc ta còng t¨ng lªn. C¶ n­íc tÝnh ®Õn ngµy 1/7/2000 sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cã 5.996.007 ng­êi, chiÕm 15,52% so víi tæng sè. Vïng §«ng Nam Bé lµ vïng cã tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cao nhÊt (21,00%), thÊp nhÊt lµ vïng T©y B¾c (9,56%); §ång b»ng S«ng Cöu Long (10,03%); §ång B»ng S«ng Hång (20,9%), c¸c vïng cßn l¹i tû lÖ ®Òu thÊp h¬n tû lÖ chung cña c¶ n­íc vµ dao ®éng trong kho¶ng tï 13- 15%. §èi víi khu vùc thµnh thÞ, Hµ néi cã tû lÖ nµy cao nhÊt(44,28%) tiÕp theo lµ thµnh phè Hå chÝ minh (28,7%) H¶i phßng( 28,8%) §µ n½ng(23,7%). Tónh riªng hai khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o còng t¨ng lªn, song tèc ®é t¨ng sè lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña khu vùc thµnh thÞ lín h¬n h¼n so víi khu vùc n«ng th«n. Lùc l­îng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ph©n bæ kh«ng ®ång ®Òu trªn c¶ n­íc, tËp chung chñ yÕu ë khu vùc ®« thÞ, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng n¬i thõa n¬i thiÕu lao ®éng. C¬ cÊu lao ®éng cã ®µo t¹o vÉn tiÕp tôc bÞ mÊt c©n ®èi . T×nh tr¹ng “thõa thÇy , thiÕu thî ” (®Æc biÖt lµ thî cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng) lu«n diÔn ra VÒ t×nh h×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm HiÖn nay, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®ang lµ vÊn ®Ò nan gi¶i ë n­íc ta . ChÝnh phñ ®· x¸c ®Þnh gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ h­íng ­u tiªn trong toµn bé chÝnh s¸ch kinh tÕ –x· héi .N¨m 2000, ®· gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm cho kho¶ng 1,3 triÖu lao ®éng cô thÓ nh­ sau: Gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n­íc 1,27 triÖu; xuÊt khÈu lao ®éng 3 v¹n ng­êi Gi¶i quyÕt viÖc lµm theo c¸c khu vùc: c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 33-35 v¹n; n«ng –l©m –ng­ nghiÖp (kÓ c¶ dÞch vô trong n«ng l©m ng­ nghiÖp ) 55-60 v¹n lao ®éng Khu vùc ®« thÞ t¹o ®­îc kho¶ng 28 v¹n chç lµm viÖc míi , khu vùc n«ng th«n t¹o ra gÇn 1 triÖu chç lµm viÖc míi Quü quèc gia hç trî viÖc lµm thu hót 32 v¹n lao ®éng (T¹o viÖc lµm míi lµ 14 v¹n, cã thªm viÖc lµm lµ 18 v¹n) Tuy vËy, t×nh h×nh thÊt nghiÖp cña lao ®éng trong ®é tuæi lao ®éng ë n­íc ta vÉn cßn gay g¾t. Trong 61 tØnh , thµnh phè vÉn cßn tíi 11 tØnh , thµnh phè cã tû lÖ thÊt nghiÖp tõ 6,5% ®Õn 7% , 14 tØnh cã tû lÖ thÊt nghiÖp tõ 6% ®Õn 6,5% , chØ cã 27 tØnh cã tû lÖ thÊt nghiÖp d­íi 6%. Trong hoµn c¶nh hiÖn nay søc Ðp vÒ viÖc lµm ë khu vùc thµnh thÞ , nhÊt lµ ë c¸c thµnh phè lín sÏ cã chiÒu h­íng gia t¨ng , do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã c¬ b¶n lµ : -thùc hiÖn chñ tr­¬ng tinh gi¶m biªn chÕ , c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc , sè lao ®éng trong khu vùc hµnh chÝnh thêi gian tíi sÏ gi¶m -sè lao ®éng ch­a cã viÖc lµm dån l¹i tõ c¸c n¨m tr­íc , thªm vµo ®ã lµ sè häc sinh , sinh viªn míi ra tr­êng ch­a t×m ®­îc viÖc lµm -ViÖc di d©n tù do tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ t×m viÖc , ®Æc biÖt trong thêi kú n«ng nhµn ngµy cµng t¨ng , t¹o søc Ðp vÒ viÖc lµm, t¨ng tû lÖ thÊt nghiÖp ®èi víi khu vùc thµnh thÞ. T×nh h×nh viÖc lµm ë khu vùc n«ng th«n n­íc ta cßn nhiÒu khã kh¨n. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra ngµy 1/7/2000 cña bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi, tû lÖ thêi gian lao ®éng cho ho¹t ®éng lao ®éng cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng ë n«ng th«n ®¹t 74,2% , t¨ng 1% so víi n¨m 1999 nh­ng vÉn thÊp h¬n so víi dù kiÕn mµ ®¹i héi VIII ®· ®Ò ra lµ trªn 75% vµo n¨m 2000. ViÖc lµm n«ng nghiÖp hiÖn nay vÉn chñ yÕu phô thuéc vµo ®Êt canh t¸c. §Êt canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp g©y ra t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm t­¬ng ®èi cña khu vùc n«ng th«n . HiÖn nay, trung b×nh mçi lao ®éng n«ng nghiÖp ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång chØ sö dông hÕt 26 ngµy c«ng trªn diÖn tÝch 1 sµo ®Êt 1 vô(1 vô trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th­êng kÐo dµi tõ 3-4 th¸ng).®©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn t×nh tr¹ng di d©n cña mét bé phËn lín lao ®éng n«ng th«n ra thµnh thÞ ®Ó t×m viÖc lµm t¨ng thu nhËp ngµy cµng t¨ng. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®Õn n¨m 2005 : tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ kho¶ng 6% , tû lÖ quü sö dông thêi gian lao ®éng n«ng th«n :80% (chØ tiªu nµy ®­îc Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi nªu ra trong “B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2000” cña ngµnh )®ßi hái ph¶i cã sù quan t©m h¬n n÷a cña ®¶ng vµ nhµ n­íc , sù cè g¾ng n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ , tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng ®Ó cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng trong thêi gian t¬Ý . II Thùc tr¹ng vÒ viÖc lµm ë n­íc ta trong thêi gian qua Xu h­íng t¨ng tr­ëng viÖc lµm hµng n¨m Tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 2000 sè ng­êi cã viÖc lµm tõ 30,9 triÖu lªn 40,6 triÖu ,t¨ng 31,0% (trung b×nh mçi n¨m t¨n gÇn 3,1 %). Nh×n chung , viÖc míi ®­îc t¹o ra hµng n¨m cã xu h­íng gia t¨n trong suèt c¶ thêi kú . NÕu nh­ trong thêi kú 1991-1995, sè viÖc lµm t¨ng thªm b×nh qu©n hµng n¨m lµ 863 ngµn ng­ßi th× thêi kú 1996-2000 lµ 1,2 triÖu ng­êi (t¨ng 39% so víi thêi kú 1991-1995). Nh­ vËy tèc ®é t¨ng hµng n¨m vÒ viÖc lµm b×nh qu©n lu«n theo kÞp tèc ®é t¨ng hµng n¨m cña lùc l­îng lao ®éng ; SuÊt ®Çu t­ trung b×nh hµng n¨m cho mét chç lµm viÖc míi kho¶ng 393 triÖu ®ång trong ®ã c«ng nghiÖp quèc doanh kho¶ng tõ 42 triÖu ®Õn 50 triÖu , tiÓu thñ c«ng nghiÖp kho¶ng 10 triÖu ®ång, n«ng l©m ng­ nghiÖp kho¶ng 15 triÖu ®ång , dÞch vô tõ 27 triÖu ®Õn 30 triÖu ®ång , ®Çu t­ n­íc ngoµi 400 triÖu (sè liÖu Bé kÕ ho¹ch ®Çu t­).T¨ng tr­áng kinh tÕ cao ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng , trong giai ®o¹n 1992-1997 GDP t¨ng tr­ëng víi tèc ®é trung b×nh lµ 9,1% trong khi lao ®éng t¨ng 3,1% Nh­ vËy trung b×nh t¨ng tr­ëng 3% GDP sÏ t¨ng 1% viÖc lµm Thùc tr¹ng viÖc lµm vµ c¬ cÊu lao ®éng theo nhãm nghµnh kinh tÕ Chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy , c¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng thay ®æi rÊt chËm , mÆc dï s¶n l­îng vµ c¬ cÊu kinh tÕ thay ®æi râ nÐt. Nh÷ng n¨m qua tû träng n«ng nghiÖp gi¶m , tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng.Tû träng lao ®éng trong c¸c khu vùc, n¨m 1993: n«ng nghiÖp 71,7%; c«ng nghiÖp 11,3%; dÞch vô 17,0%, ®Õn n¨m 1999 tû träng t­¬ng øng lµ 69%; 12,1%;18,9%. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh tèc ®é t¨ng tr­ëngvÒ s¶n l­îng vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng lao ®éng trong c¸c khu vùc lµ rÊt kh¸c biÖt. Trong giai ®o¹n 1993- 1999 tèc ®é t¨ng s¶n l­îng cña n«ng nghiÖp lµ 4,2%, c«ng nghiÖp lµ 12,7%, dÞch vô lµ 8,2%. Trong khi ®ã tèc ®é t¨ng tr­ëng lao ®éng trong giai ®o¹n nµy cña n«ng nghiÖp lµ 1,7%, c«ng nghiÖp lµ 4,1%, dÞch vô lµ 4,8%. Nh­ vËy, cø 2,5% t¨ng tr­ëng s¶n l­îng trong n«ng nghiÖp sÏ dÉn ®Õn viÖc lµm t¨ng tr­ëng 1%. Trong khu vùc dÞch vô chØ cÇn 1,7% t¨ng tr­ëng s¶n l­îng sÏ dÉn ®Õn t¨ng thªm 1% viÖc lµm. Trong khu vùc c«ng nghiÖp th× ph¶i cã 3% t¨ng tr­ëng s¶n l­îng míi t¹o ®­îc 1% t¨ng viÖc lµm. Cã thÓ nãi khu vùc n«ng nghiÖp vÉn lµ n¬i t¹o viÖc lµm nhiÒu nhÊt, sau ®ã dÉn ®Õn khu vùc dÞch vô vµ cuèi cïng lµ khu vùc c«ng nghiÖp. VÊn dÒ cÇn quan t©m ë ®©y lµ, tû träng s¶n l­îng c«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m qua ®É t¨ng tõ 1/4 lªn 1/3 trong tæng s¶n l­îng, nh­ng tû träng lao ®éng vÉn rÊt nhá chØ b»ng 1/9-1/10 tæng sè. Thùc tÕ cho thÊy khu vùc n«ng nghiÖp gÆp khã kh¨n trong viÖc t¹o viÖc lµm lµ ®iÒu dÔ hiÓu bëi thu nhËp cña lao ®éng n«ng nghiÖp thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c khu vùc kh¸c vµ kho¶ng c¸ch nµy sÏ ngµy cµng gia t¨ng. Tèc ®é gia t¨ng viÖc lµm trong khu vùc nµy sÏ chËm l¹i, v× t¨ng tr­ëng trong n«ng nghiÖp sÏ khã cã thÓ v­ît qu¸ 4% trong khi ®ã lùc l­îng lao ®éng gia t¨ng vµ l­¬ng lao ®éng tån ®äng trong khu vùc n«ng nghiÖp l¹i qu¸ lín. Do vËy, khu vùc n«ng nghiÖp cã thÓ thu hót ®­îc bao nhiªu lao ®éng gia t¨ng trong t­¬ng lai lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng, cÇn ph¶i xem xÐt kü. HiÖn nay, kho¶ng 70% lùc l­îng lao ®éng ho¹t ®éng trong khu vùc n«ng nghiÖp, nh÷ng n¨m qua mçi n¨m khu vùc nµy thu hót thªm 600.000 lao ®éng. Tuy nhiªn, trong t­¬ng lai møc gia t¨ng lao ®éng trong khu vùc n«ng nghiÖp sÏ thÊp h¬n nhiÒu. C¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh kinh tÕ Thùc tr¹ng viÖc lµm theo khu vùc kinh tÕ. Tû lÖ lao ®éng trong khu vùc nhµ n­íc gi¶m liªn tôc tõ 14,7% lao ®éng x· héi( n¨m 1985) xuèng d­íi 9% vµo gi÷a nh÷ng n¨m 90 vµ gÇn ®©y cã xu h­íng t¨ng trë l¹i, song còng chØ ®¹t 9% vµo n¨m 2000. Lé tr×nh s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc nh÷ng n¨m tíi sÏ lµm cho viÖc gia t¨ng viÖc lµm ë khu vùc nµy kh«ng cßn gi÷ ®­îc tèc ®é “khiªm tèn” nh­ thêi gian võa qua. Theo tÝnh to¸n trong 5 n¨m tíi, khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ cã thÓ thu hót 3% sè ng­êi míi gia nhËp lùc l­îng lao ®éng. Nh­ vËy, khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ cã thÓ ®ãng gãp mét phÇn nhá trong gi¶i quyÕt viÖc lµm. Khu vôc kinh tÕ hé gia ®×nh vµ ngoµi quèc doanh gi÷ vai trß chñ yÕu trong t¹o viÖc lµm míi( chiÕm 90% chç lµm viÖc míi ®­îc t¹o ra h»ng n¨m); trong ®ã, 113.000 trang tr¹i ®· thu hót kho¶ng 678.000 lao ®éng( tÝnh b×nh qu©n kho¶ng 6 triÖu lao ®éng/ trang tr¹i). C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vèn ®Çu t­ cho c«ng nghÖ cßn Ýt, ®Çu t­ cho mét chç lµm viÖc cßn thÊp song vÉn thÓ hiÖn mét tiÒm n¨ng vµ ­u thÕ trong t¹o viÖc lµm. HiÖn nay cã kho¶ng 41.000 doanh nghiÖp võa vµ nhá( kh«ng kÓ doanh nghiÖp hé gia ®×nh), chiÕm 96% sè doanh nghiÖp cña c¶ n­íc, ®· t¹o ra 32% tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp, ®ãng gãp 25% vµo GDP cña c¶ n­íc vµ thu hót gÇn 49% lùc l­îng lao ®éng phi n«ng nghiÖp. ChØ tÝnh riªng n¨m 2000, sau khi luËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc, d· cã 13.000 doanh nghiÖp võa vµ nhá ®­îc thµnh lËp, t¹o thªm viÖc lµm cho hµng chôc v¹n ng­êi. Khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi( FDI) kÓ c¶ dÞch vô lÉn c«ng nghiÖp, tõ n¨m 1993 ®Õn 1998 ®· tiÕp nhËn thªm 300.000 c«ng nh©n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, l­îng vèn FDI thu hót ®­îc cã gi¶m xuèng dÉn ®Õn tèc ®é thu hót lao ®éng gi¶m. ChÝnh phñ dù kiÕn n©ng møc FDI mçi n¨m thu hót ®­îc lªn 2 tû USD b»ng víi giai ®o¹n tr­íc, møc ®Çu t­ trªn mçi viÖc lµm còng cã thÓ gi¶m tõ 30.000 USD xuèng cßn 20.000 USD nÕu cã nhiÒu dù ¸n ®Þnh h­íng xuÊt khÈu h¬n vµ Ýt dù ¸n sö dông nhiÒu vèn h¬n.Víi sù tÝnh to¸n trªn, khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ( FDI) sÏ gi¶i quyÕt thªm ®­îc 100.000 viÖc lµm mçi n¨m, b»ng 8-9% lùc l­îng lao ®éng gia t¨ng h»ng n¨m. Thùc tr¹ng viÖc lµm trong khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n. N¨m 2000 lùc l­îng lao ®éng khu vùc thµnh thÞ cã trªn 8,7 triÖu ng­êi, chiÕm 22,56% lao ®éng c¶ n­íc. Tû lÖ nµy cã xu h­íng t¨ng lªn( n¨m 1996 lµ 19,06% vµ n¨m 2000 lµ 22,56%). ë khu vùc n«ng th«n, t×nh h×nh diÔn ra theo chiÒu h­íng ng­îc l¹i, gi¶m tõ 80,94% n¨m 1996 cßn 77,4% n¨m 2000. Nh­ vËy, vÒ c¬ b¶n n«ng th«n vÉn lµ khu vùc t¹o viÖc lµm cho phÇn lín lao ®éng x· héi. Tuy nhiªn khu vùc n«ng th«n l¹i lµ n¬i thiÕu viÖc lµm nghiªm träng. Tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng n«ng th«n cña lùc l­îng trong ®é tuæi n¨m 1998 lµ 71,13%, so víi n¨m 1997 gi¶m 2,01%. Sè ng­êi thiÕu viÖc lµm ë khu vùc n«ng th«n tËp trung nhiÒu nhÊt ë løa tuæi 15-34 tuæi (29,39%) vµ nhãm tuæi 35-44 tuoioØ lµ 21,29%. T×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm trong n«ng th«n lµ do diÖn tÝch dÊt n«ng nghiÖp b×nh qu©n trªn ®Çu ng­êi rÊt thÊp, chi phÝ s¶n xuÊt ®Êt n«ng nghiÖp l¹i t¨ng lªn, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt gi¶m trong khi ®ã, dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng n«ng th«n diÔn ra chËm ch¹p. Trong tu¬ng lai møc t¨ng lao ®éng trong hku vùc n«ng th«n sÏ thÊp h¬n nhiÒu. §iÒu nµy x¶y ra cã thÓ do mét sè nguyªn nh©n sau: Mét lµ, nh÷ng n¨m tíi t¨ng tr­ëng trong n«ng nghiÖp sÏ diÔn ra theo xu h­íng gi¶m vÒ sè l­îng, t¨ng vÒ gi¸ trÞ. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ thÞ tr­êng cña mét sè mÆt hµng b·o hoµ (g¹o, cµ phª, cao su), ng­êi n«ng d©n sÏ tËp trung vµo s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i s¶n phÈm cã chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ cao h¬n thay v× chØ ®¬n thuÇn gia t¨ng sè l­îng. Theo h­íng nµy viÖc gia t¨ng gi¸ trÞ cã thÓ kh«ng cÇnthªm qu¸ nhiÒu lao ®éng nh­ viÖc gia t¨ng s¶n l­îng tr­íc ®©y. Hai lµ, thu nhËp trong n«ng nghiÖp rÊt thÊp so víi c¸c khu vùc kh¸c, d©n ®Õn kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng kÐm ®i, ng­êi lao ®éng sÏ t×m kiÕm viÖc lµm ë c¸c khu vùc kh¸c. Ba lµ, nh÷ng ng­êi míi gia nhËp lùc l­îng lao ®éng th­êng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ kh¸ h¬n, cã ®ñ kh¶ n¨ng lµm nh÷ng c«ng viÖc phi n«ng nghiÖp. Thùc tÕ cho thÊy, nh÷ng ng­êi nµy sÏ h­íng tíi nh÷ng c«ng viÖc ë thµnh thÞ hay Ýt do nhÊt còng lµ c«ng viÖc phi n«ng nghiÖp. Víi nh÷ng lý do trªn, khu vùc n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m tíi chØ cã thÓ thu hót ®­îc thªm kho¶ng 250.000 lao ®éng mçi n¨m, b»ng 20% møc t¨ng tr­ëng lao ®éng hµng n¨m. 5/ Thùc tr¹ng viÖc lµm th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu. Tõ 1991 – 2000 ®· tiÕn hµnh xuÊt khÈu lao ®éng sang 38 n­íc vµ vïng l·nh thæ, sè l­îng lao ®éng ®­a ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi ngµy cµng t¨ng. HiÖn t¹i ®ang cã kho¶ng 250.000 lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi vµ hµng n¨m cso kho¶ng gÇn 1 tû USD chuyÓn vÒ n­íc cho c¸c gai ®×nh. Ho¹t ®éng cña quü quèc gia gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu kh¸c tõ n¨m 1992 ®Õn nay ®· thu hót ®­îc 3 triÖu lao ®éng (trong ®ã cã 1,4 triÖu ng­êi cã viÖc lµm míi vµ 1,6 triÖu ng­êi cã thªm viÖc lµm ). Ngoµi ra c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu kh¸c nh­ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ch­¬ng tr×nh 327, 733,... còng gãp phÇn tÝch cùc t¹o viÖc lµm míi hoÆc t¹o thªm viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. KÕt qu¶ t¹o viÖc lµm qua c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu kh¸c ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau: KÕt qu¶ t¹o viÖc lµm qua c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu kh¸c giai ®o¹n 1991 – 2000 ®¬n vÞ 1000 ng­êi Ch­¬ng tr×nh 1991 - 1995 1995 – 2000 1991 – 2000 1. Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo 120 380 500 2. ch­¬ng tr×nh ViÖt – TiÖp, EU, §øc 250 250 500 3. Ch­¬ng tr×nh 327, 773 480 520 1000 4. Ch­¬ng tr×nh tÝn dông n«ng th«n vµ c¸c ch­¬ng tr×nh kh¸c. 1730 1970 3700 Céng 2580 3120 5700 ngoµi c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu trªn, c¸c ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thuéc c¸c nghµnh dÖt may vµ da giÇy ®· t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 1 triÖu lao ®éng/1 n¨m nu«i trång thuû s¶n còng lµ mét mòi nhän xuÊt khÈu vµ t¹o viÖc lµm míi cho ng­êi lao ®éng. c¸c ch­¬ng tr×nh vÒ môc tiªu quèc gai vÒ viÖc lµm 2001 – 2005 ®­îc tiÕn hµnh trªn 3 lÜnh vùc : ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o më viÖc lµm cho ng­êi thÊt nghiÖp, ng­êi thiÕu viÖc lµm vµ c¸c ®èi t­îng yÕu tè thÕ trong thÞ tr­êng lao ®éng cã nhu cÇu viÖc lµm. Trong ®ã, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o më viÖc lµm lµ lÜnh vùc c¬ b¶n cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc lµm t¨ng hoÆc gi¶m chç lµm viÖc æn ®Þnh còng nh­ c¬ cÊu lao ®éng cña lùc l­îng lao ®éng x· héi trong mèi quan hÖ nh©n qu¶ cã tÝnh h÷u c¬ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ víi ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh viÖc lµm , chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc . Theo tÝnh to¸n tõ c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu cho thÊy c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n phÇn ®Çu ®­a tèc ®é t¨ng tr­ëng gÝa trÞ tæng s¶n l­îng ngµnh n«ng nghiÖp (bao gåm : n«ng l©m ng­ nghiÖp )t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 2001-2005 ®¹t trªn 4% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®­îc thªm 1,3 –1,4 triÖu lao déng. c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ x©y dùng phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp , x©y dùng t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 12% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®­îc thªm 2,4-2,5 triÖu lao ®éng . C¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c¸c ngµnh th­¬ng m¹i , dÞch vô phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng tæng s¶n l­îng khu vùc dÞch vô b×nh qu©n hµng n¨m trªn 7% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®­îc thªm 1,8-1,9 triÖu lao ®éng .Nh­ vËy , th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng cña mçi khu vùc kinh tÕ nãi chung qua tæng GDP c¶ n­íc nãi chung , ®Õn n¨m 2005 tÝnh chung cho c¶ n­íc sÏ cã kho¶ng 40 triÖu 7,5 ngµn ng­êi cã viÖc lµm th­êng xuyªn ; c¬ cÊu lao ®éng x· héi lµ 60,04-17,98-21,98 III/ nh÷ng thµnh tùu vµ tån t¹i trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi gian võa qua 1/ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc trong giai ®o¹n 1996- 2001 c¶ n­íc ®· t¹o ra 6,1 triÖu chç lµm viÖc (b×nh qu©n mçi n¨m t¹o ra thªm trªn 1,2 triÖu chç lµm viÖc míi, so víi giai ®o¹n1990-1995 chØ t¹o ®­îc kho¶ng 90 v¹n chç lµm viÖc míi mçi n¨m, th× ®©y lµ mét thµnh tÝch ®¸ng kÓ). Nh×n l¹i ®Çu nh÷ng n¨m 90, tØ lÖ thÊt nghiÖp ë ®« thÞ lµ 10% hoÆc trªn 10%, , tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n lµ 65-67% th× ®Õn n¨m 2000 tû lÖ thÊt nghiÖp ë khu vùc ®« thÞ gi¶m xuèng cßn 6,5% , n¨m 2001 tû lÖ thÊt nghiÖp lµ 7,4% tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n n©ng lªn xÊp xØ 74% n¨m 2001. C¬ cÊu lao ®éng còng cã b­íc chuyÓn dÞch râ rÖt. Tõ chç lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm 67,5% n¨m 1996 ®· gi¶m xuèng cßn 61,3% n¨m 2001 vµ sè lao ®éng vµ dÞch vô trong c«ng nghiÖp t¨ng t­¬ng øng tõ 32,5% lªn 38,7% ChÊt l­îng lao ®éng còng ®­îc n©ng lªn : tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o t¨ng tõ 10% n¨m 1996 lªn 20% n¨m2001 trong ®ã sè lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ lµ 13,4%. KÓ tõ khi b­íc vµo c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· cã chñ tr­¬ng , ®­êng lèi , chÝnh s¸ch ®óng ®¾n trong ho¹ch ®Þnh viÖc lµm , t¹o ra nh÷ng nh©n tè míi lµm thay ®æi nhËn thøc vµ ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt viÖc lµm . ViÖc ban hµnh bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ®· t¹o ra hµnh lang ph¸p lý lao ®éng viÖc lµm t­¬ng ®èi hoµn chØnh , mÆt kh¸c chóng còng tõng b­íc ®­îc söa ®æi bæ xung cho phï hîp víi thùc tiÔn , ®· t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn quan hÖ lao ®éng vµ thÞ tr­êng lao ®éng .Trong ®iÒu kiÖn míi , ph¸p luËt ®· khuyÕn khÝch ng­ßi lao ®éng n¨ng ®éng vµ chñ ®éng t¹o viÖc lµm, t×m kiÕm viÖc lµm , khuyÕn khÝch ng­êi sö dông lao ®éng ®Çu t­ t¹o më viÖc lµm. Bªn c¹nh gi¶i quyÕt viÖc lµm th«ng qua ph¸t triÓn kinh tÕ , nhµ n­íc cßn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trùc tiÕp hç trî viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng th«ng qua quü quèc gia hç trî ph¸t triÓn viÖc lµm, tæ chøc ®iÒu tra lao ®éng viÖc lµm hµng n¨m , tæ chøc hÖ thèng trung t©m dÞch vô viÖc lµm, cung cÊp t­ vÊn vÒ chÝnh s¸ch , th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng , ch¾p nèi cung cÇu lao ®éng ....Sè lao ®éng ®­îc hç trî t¹o viÖc lµm tõ quü quèc gia b»ng kho¶ng 25-30% sè viÖc lµm ®­îc t¹o ra hµng n¨m . C¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm ®· cung cÊp dÞch vô t­ vÊn cho gÇn 2 triÖu l­ît ng­êi , bæ tóc nghÒ g¾n víi viÖc lµm cho 70 v¹n ng­êi , giíi thiÖu viÖc lµm vµ cung øng lao ®éng cho gÇn 90 v¹n ng­êi Mét sè tån t¹i trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm C¸c kÕt qu¶ t¹o viÖc lµm , gi¶m thÊt nghiÖp ë ®« thÞ , t¨ng thêi gian sö dông lao ®éng ë n«ng th«n ch­a ®¹t môc tiªu kÕ ho¹ch n¨m 1996 –2000 ®Ò ra , c¶ n­íc chØ t¹o ®­îc 6,1 triÖu chç lµm viÖc(B»ng kho¶ng 90% kÕ ho¹ch), tû lÖ thÊt nghiÖp ë ®« thÞ vÉn lµ 6,4% (Cao h¬n so víi môc tiªu lµ 5%) tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n chØ ®¹t 74% (ChØ tiªu lµ 75%) ChÊt l­îng lao ®éng cßn thÊp , c¬ cÊu lao ®éng chuyÓn dÞch cßn chËm. Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o míi chØ ®¹t 20% , trong ®ã kÓ c¶ lao ®éng qua ®µo t¹o ë bËc ®¹i häc , chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ . B×nh qu©n mçi n¨m chØ gi¶m ®­îc 1,2% lao ®éng khu vùc n«ng th«n ®Ó chuyÓn sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. ThÞ tr­êng lao ®éng cßn ch­a ph¸t triÓn . Mét trong nh÷ng chØ b¸o quan träng nhÊt cña thÞ tr­êng lao ®éng lµ tû lÖ lao ®éng cã quan hÖ lao ®éng(Quan hÖ gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­ßi lao ®éng th«ng qua hîp ®ång lao ®éng) tû lÖ nµy ph¶n ¸nh vÒ mÆt sè l­îng ng­êi trong thÞ tr­ßng.HiÖn t¹i , tû lÖ lao ®éng trong quan hÖ lao ®éng míi chØ kho¶ng 20% (§iÒu tra lao ®éng viÖc lµm n¨m 2000, Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi)Bªn c¹nh ®ã , cung lao ®éng ®ang cã kho¶ng c¸ch kh¸ xa ®èi víi cÇu lao ®éng. Ho¹t ®éng cña hÖ thèng dÞch vô viÖc lµm cßn nhiÒu bÊt cËp, ch­a ®¸p øng tèt yªu cÇu cña ng­ßi lao ®éng vµ ngõoi sö dông lao ®éng . C¸n bé dÞch vô viÖc lµm hÇu nh­ ch­a ®­îc ®µo t¹o, trang thiÕt bÞ cßn l¹c hËu . HÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng , th«ng tin qu¶n lý lao ®éng viÖc lµm cßn yÕu kÐm , ch­a ®¶m b¶o yªu cÇu cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ , chÝnh x¸c , kÞp thêi cho c«ng t¸c chØ ®¹o , tæ chøc thùc hiÖn vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch lao ®éng viÖc lµm . Trong 5 n¨m tíi , t¹o viÖc lµm cho ngõoi lao ®éng chÞu nh÷ng t¸c ®éng kh¸ch quan vµ chñ quan cña c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi. T¸c ®éng cña c¸c c«ng cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin cña xu h­íng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ , c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc nghiªm träng , trong ®ã cã vÊn ®Ò ®¶m b¶o vµ duy tr× chç lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng.Bªn c¹nh ®ã lµ søc Ðp vÒ viÖc lµm do sè ®«ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng gia t¨ng , søc Ðp vÒ chuyÓn ®æi chÊt l­îng lao ®éng , viÖc lµm vµ hiÖu qu¶ viÖc lµm hÕt søc gay g¾t phÇn C mét sè gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm trong c¸c n¨m tíi môc tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 , nh­ ®· x¸c ®Þnh trong v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña ®¶ng, lµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 7,0 –8,0 triÖu ng­êi , gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë ®« thÞ xuèng d­íi 6% n©ng tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 80% , ®­a tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o lªn 30%, trong ®ã ®µo t¹o nghÒ lµ 22% vµo n¨m 2005 . §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu trªn , qua tham kh¶o kinh nghiÖm c¸c n­íc vµ thùc tiÔn gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n­íc ta nh÷ng n¨m qua cho thÊy trong thêi gian tíi chóng ta ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ vµ s¸t thùc ®èi víi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm . I ®èi víi khu vùc thµnh thÞ §µo t¹o nghÒ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng Theo dù b¸o th× d©n sè n­íc ta sau 10 n¨m tíi kho¶ng 89 triÖu ngõoi , víi trªn 25 triÖu sèng ë thµnh thÞ .ViÖc ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng á thµnh thÞ , nhÊt lµ lao ®éng trÎ lu«n lµ vÊn ®Ò bøc xóc . HiÖn thêi , tû lÖ thÊt nghiÖp , thiÕu viÖc lµm ë thµnh thÞ ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn . §ång thêi l¹i xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng tr×nh ®é cao cho mét sè nghµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. B¶n dù th¶o “chiÕn l­îc ®µo t¹o nghÒ ” cã lÏ tËp trung chñ yÕu ®µo t¹o nghÒ cho kho¶ng 8-10 triÖu lao ®éng míi trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong 10 n¨m tíi , nghÜa lµ chñ yÕu h­íng vµo lao ®éng trÎ cña khu vùc thµnh thÞ. Tr­íc tiªn cÇn ph¶i nãi r»ng chiÕn l­îc ®µo t¹o nµy chØ liªn quan ®Õn ®µo t¹o nghÒ ë tr×nh ®é s¬ cÊp vµ trung cÊp , cßn viÖc ®µo t¹o nghÒ cao cÊp l¹i thuéc vÒ c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®»ng , nghÜa lµ cã mét sù thiÕu “toµn c¶nh ” . Còng v× vËy theo dù b¸o ®Õn n¨m 2010 cã kho¶ng 56,8 triÖu ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng , nh­ng trong b¶n dù th¶o nµy míi xÐt ®Õn viÖc ®µo t¹o nghÒ cña kho¶ng 44 triÖu lao ®éng(s¬ cÊp vµ trung cÊp) Trong b¶n dù th¶o cã chia hÖ thèng t¹o nghÒ thµnh ba cÊp tr×nh ®« a/B¸n lµnh nghÒ(®µo t¹o ng¾n h¹n) b/Lµnh nghÒ(®µo t¹o ng¾n h¹n) c/Lµnh nghÒ tr×nh ®é cao(tr×nh ®é tay nghÒ ë bËc trung cÊp vµ cao®¼ng) ë mçi cÊp ng­êi lao ®éng cã thÓ ch­a lµnh nghÒ,lµnh nghÒ vµ rÊt lµnh nghÒ. Nh­ vËy lo¹i a,vµ b, lµ s¬ cÊp ng¾n h¹n vµ s¬ cÊp dµi h¹n (nh­ tr­íc ®©y gäi lµ ®µo t¹o c«ng nh©n bËc thÊp vµ c«ng nh©n bËc cao). Víi hai lo¹i nµy, nãi chung lµ dµnh cho nh÷ng ng­êi ®· tèt nghiÖp tiÓu häc hoÆc THCS .Tuy nhiªn quan ®iÓm cho r»ng lo¹i a, “vÉn chiÕm phÇn lín trong tæng sè lao ®éng ®­îc ®µo t¹o hµng n¨m” th× cÇn ph¶i xem xÐt thªm. Cã thÓ ®ã lµ tinh thÓ c¶u vµi n¨m tr­íc m¾t v× nãi chung ë c¸c thµnh phè cã thÓ ®¹t phæ cËp THCS vµo n¨m 2005. H¬n n÷a sè ®µo t¹o lo¹i a, kh«ng dÔ tham gia vµ thÝch nghi næi thÞ tr­êng lao ®éng, lu«n bÞ nguy c¬ thÊt nghiÖp ®e do¹, thu nhËp kÐm vµ cuèi cïng còng ph¶i ®µo t¹o l¹i ®Ó “gi¶m nghÌo” cho hä. §èi víi lo¹i b, còng cã vÊn ®Ò ph¶i th­êng xuyªn bæ tóc ng¾n h¹n míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô hiÖn t¹i, kÓ c¶ XKL§. VÒ lo¹i c, th× cÇn lµm râ lµ lµm thÕ nµo ®Ó hä cã tay nghÒ ë bËc cao ®¼ng nÕu hä kh«ng häc ë tr­êng cao ®¼ng? Thùc ra xu h­íng ®µo t¹o nghÒ cña thÕ giíi hiÖn nay hÕt søc ®a d¹ng, nh­ng tËp trung laÞ hä cã hai bËc tr×nh ®é : ®¹i häc/ cao ®¼ng; (trung cÊp/ PTTH) + 2 n¨m chóng ta nªn thö tham kh¶o. víi ch­¬ng tr×nh 3000 tû ®ång cho 3 lo¹i h×nh ®µo t¹o nghÒ nªu trªn, nghÜa lµ kho¶ng 300 tû mét n¨m th× khã cã thÓ ®¹t ®­îc môc tiªu ®Æt ra. Do ®ã vÊn ®Ò ®æi míi c¬ chÕ ®µo t¹o nghÒ, huy ®éng tèi ®a tiÒm lùc cña x· héi, khuyÕn khÝch mäi lo¹i h×nh ®µo t¹o nghÒ lµ rÊt cÇn thiÕt, cÇn lµm râ h¬n, chi tiÕt h¬n, nhÊt lµ phÇn tham gia cña c¸c doanh nghiÖp. 2/ ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ cã kh¶ n¨ng thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm c¶u lao ®éng thÞ tr­êng. TËp trung ­u tiªn ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã yªu cÇu kü thuËt cao phôc vô liªn kÕt kinh tÕ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, dÞch vô, giao l­u hµng ho¸ th«ng suèt trong vïng vµ víi bªn ngoµi t¹o ra xuÊt khÈu ®Ó ph¸t huy cao ®é kh¶ n¨ng nguoßn lao ®éng trÎvµ ®éi ngò lao ®éng kü thuËt ®«ng ®¶o, cã tr×nh ®é häc vÊn cao, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ chuyÓn dÞch tiÕn bé kü thuËt vµ t¸c phong c«ng nghiÖp ... §©y sÏ lµ ®Þa bµn t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o tÝch lín cho nÒn kinh tÕ – x· héi cho c¸c vïng xung quanh. §Ó thùc hiÖn ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn trªn, ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn cso kÕ ho¹ch nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, khuyÕn khÝch nhiÒu h×nh thøc kinh doanh ®a d¹ng, trong ®ã ngµy cµng ph¸t triÓn cac h×nh thøc kinh doanh dùa trªn sù ®an xen hçn hîp nhiÒu lo¹i së h÷u. Kinh tÕ quèc doanh tiÕp tôc ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ngµnh vµ c¬ së cã tr×nh ®é c«ng nghiÖp cao, ®ßi hái ®Çu t­ lín. Kinh tÕ hîp t¸c x· lµ lo¹i xÝ nghiÖp cã cæ phÇn cho ng­êi lao ®éng tô nguyÖn gãp vèn, gãp søc ... tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng mµ tõng ng­êi, tõng gai ®×nh cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc khai th¸c vÒ vèn, søc lao ®éng, tay nghÒ, t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm, dÞcu vô cho x· héi vµ t¨ng thu nhËp cho gia ®×nh; kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n vµ kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc ph¸t triÓn theo luËt ®Þnh. KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¸t triÓn. c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý nÒn KTQD ph¶i khia th¸c vµ ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng c¶u c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c h×nh thøc hîp t¸c liªn doanh, liªn kÕt gi÷a c¸c c¬ së, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng l·nh thæ vµ víi bªn ngoµi ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Ph¶i cã quan niÖm ®óng vÒ viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ... Nhµ n­íc XHCN ph¶i cã tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn vµ ®µo t¹o c¬ héi cho mäi ng­¬ig ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng lµm chñ søc lao ®éng cña m×nh. Ng­êi lao ®éng ®­îc tù chän viÖc lµm vµ n¬i lµm viÖc, ®ång thêi ph¶i chÞu sù lùa chän cña ng­êi sö dông lao ®éng lµm ra cña c¶i cho x· héi trong khu«n khæ luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch lao ®éng ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch. Vi v©y, ph¶i ®æi míi chnÝh s¸ch c­ tró vµ hé khÈu, ph¶i ban hµnh luËt lao ®éng, thùc hiÖn chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng vµ cÊp sæ lao ®éng thay ®æi chÕ ®é “biÕn chÕ suèt ®êi”; ph¶i khuyÕn khÝch viÖc tæ chøc vµ më réng c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o, d¹y nghÒ, ®µo t¹o l¹i nghÒ cho mäi ng­êi cã nhu cÇu häc nghÒ vµ t×m viÖc lµm; h×nh thµnh vµ më réng hÖ thèng dich vô giíi thiÖu vµ s¾p xÕp viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë c¸c ®¹i ph­¬ng thùc hiÖn chÕ ®é lµm viÖc “mÒm” ... ®ång thêi n©ng hÖ sè ca lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng vµ tÝch cùc t×m c¸c kh¶ n¨ng hîp t¸c quèc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Tr¸ch nhiÖm vµ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ c¶u toµn x· héi, trong ®ã tõng c¸ nh©n, tõng gia ®×nh, tõng tæ chøc kinh tÕ – x· héi ë mçi ®¹i ph­¬ng vµ cña Nhµ n­íc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm chñ ®éng lo toan. C¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi ë mçi ®Þa ph­¬ng phèi hîp ë mçi ®Þa ph­¬ng phèi hîp víi tæ chøc chÝnh quyÒn tæ chøc c¸c trung t©m d¹y nghÒ hoÆc d¹y nghÒ t­ nh©n, kÌm cÆp trong tõng xÝ nghiÖp, häp t¸c x·. . . Tæ chøc dÞch vô giíi thiÖu viÖc lµm lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a ng­êi lao ®éng víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, dÞch vô trong thÞ tr­êng søc lao ®éng; luËt lao ®äng vµ chÕ ®é hîp ®ång lao ®äng b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng vµ tæ chøc sö dông lao ®éng b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng vµ tæ chøc sö dông lao ®éng. 3/ Ph¸t triÓn h×nh thøc gai c«ng s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng cho xuÊt khÈu. §©y còng lµ h­íng rÊt lín ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng thµnh thÞ. Ph¶i coi gia c«ng xuÊt khÈu lµ mét quèc s¸ch vµ lîi dông tèi ®a ­u thÕ cña n­íc ta lµ lao ®éng rÎ, dÔ tiÕp thu kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, l¹i cã nguån nguyªn liÖu trong n­íc, t¹i chç dåi dµo. V× vËy h­íng ph¸t triÓn gia c«ng xuÊt khÈu ë ViÖt Nam lµ ph¶i ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, tr­íc hÕt lµ mÆt hµng cã c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ may mÆc, da giÇy, gèm sø, l¾p r¸p ®iÖn tö, xe g¾n m¸y . . . vµ më réng thÞ tr­êng, nhÊt lµ thÞ tr­êng khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng. B­íc ®i cña h­íng nµy lµ tõ thÊp ®Õn cao, cã thÓ theo c¸c giai ®o¹n sau: Giai ®o¹n I : Chóng ta cã lao ®éng, ®Êt, mÆt b»ng nhËn gia c«ng cho n­íc ngoµi ®Ó cã viÖc lµm, lÊy tiÒn c«ng lµ chñ yÕu, cßn c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, vèn, thÞ tr­êng do ®èi t¸c n­íc ngoµi lo. Giai ®o¹n II : Sau khi tÝch luü ®­îc vèn, chóng ta cã thÓ gãp mét phÇn vèn cïng víi ®èi t¸c n­íc ngoµi tæ chøc s¶n xuÊt- kinh doanh, xuÊt khÈu ®Ó lÊy tiÒn c«ng lµ chñ yÕu vµ mét phÇn ¨n chia theo lîi nhuËn. ë giai ®o¹n nµy ®èi t¸c n­íc ngoµi vèn lµ ng­êi chñ yÕu ®¶m b¶o ®Çu t­ vèn, c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ vµ thÞ tr­êng tiªu thô. Giai ®o¹n III : Khi trong n­íc chñ ®éng thÞ tr­êng, tÝch luü ®ñ vèn ban ®Çu th× chuyÓn sang giai ®o¹n liªn doanhvíi ®èi t¸c n­íc ngoµi hoÆc tô tæ chuøc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, tiÕn tíi héi nhËp víi thÞ tr­êng vµ nÒ kinh tÕ thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t, h×nh thøc gai c«ng ë giai ®o¹n I lµ chñ yÕu, v× vËy chóng ta ph¶i tÝnh to¸n gia c«ng ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®óng ®èi t¸c n­íc ngoµi, thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, nhiÒu khi chóng ta ph¶i chÊp nhËn gi¸ gia c«ng thÊp h¬n so víi mét sè n­íc kh¸c trong khu vùc. Theo h×nh thøc nµy cã thÓ ¸p dông h×nh thøc lµm viÖc t¹i nhµ cho phô n÷, ®Ó võa kÕt hîp víi ph¸t triÓn kinh tÕ, võa t¹o ®iÒu kiÖn cho phô n÷ ch¨m sãc con c¸i, phô vô gia ®×nh. II/ §èi víi khu vùc n«ng th«n. 1/ X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh ®ång bé ph¸t triÓn n«ng th«n míi XHCN. Gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng lao ®éng thõa ngµy cµng t¨ng vµ søc mua thÊp kÐm ë n«ng th«n theo h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ tæng hîp víi c¬ cÊu hîp lý, khai th¸c ®­îc lîi thÕ c¶u tõng ®Þa ph­¬ng b»ng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng tËpûtung ®Çu t­ khai th¸c cã hiÖu qu¶ toµn bé ®Êt b»ng th©m canh, t¨ng vô, thay ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i hîp lý nh»m ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch, kh«ng ph©n chia m¸y mãc ®Êt nong nghiÖp vµ ®Êt rõng; khuýen khÝch ®Çu t­ khai hoang phôc ho¸, më réng diÖn tÝch t¹i chç (c¸c gß b·i, c¸c ao hå, c¸c b·i bê ven s«ng . . . ) ®Èy m¹nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i, c¸c ngµnh nghÒ, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng ë c¸c ®¹i ph­¬ng, c¸c ngµnh chÕ biÕn n«ng l©m, thuû s¶n b¨ng nguyªn liÖu t¹i chç vµ trao ®æi víi n­íc ngoµi . . . ph¸t triÓn s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, ®Ó x©y dùng vµ c¶i t¹o l¹i nhµ ë n«ng th«n theo quy ho¹ch, thùc hiÖn ngãi ho¸ n«ng th«n theo quy ho¹ch, thùc hiÖn ngãi ho¸ n«ng th«n, khuyÕn khÝch x©y dùng nhµ cao tÇng (2-3 tÇng) ®Ó tiÐt kiÖm ®Êt,h¹n chÕ t×nh tr¹ng mÊt ®Êt do d©n sè t¨ng lªn ®i ®«i víi ®Èy m¹nh kÕ ho¹ch ho¸ gai ®×nh, x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ míi, Ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh dÞch vô phô vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng; më réng nhanh m¹ngl­íi ®iÖn ë nh÷ng vïng nong th«n c¸ ®iÒu kiÖn. TÝch cùc x©y d­ng thuû ®iÖn nhá miÒn nói; më m¹ng l­íi giao th«ng n«ng th«n vµ hÖ thèng c¸c ph­¬ng tiÖn v©n t¶i thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn cañ tõng vïng, më réng hÖ thèng th«ng tin, truyÒn thanh, truyÒn h×nh, côm v¨n ho¸ c¬ së, tr­êng häc, bÖnh viÖn . . . tõng b­íc ®« thÞ ho¸, h×nh thµnh c¸c ®iÓm d©n c­ ®« thÞ nhá míi trªn c¬ së c¸c côm c«ng nghiÖp vµ dÞch vô phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n . . . phÇn lín d©n c­ lao ®éng vÉn sèng ë n«ng th«n, nh­ng sè ng­êi chuyªn lµm n«ng nghiÖp (trång trät, ch¨n nu«i) gi¶m xuèng, sè lao ®éng vµ thêi gian lao ®éng trong c¸c ngµnh nghÒ ngoµi n«ng nghiÖp t¨ng lªn, c¶ vÒ sè l­îng tuyÖt ®èi lÉn tû träng nh»m gi¶i quyÕt c¨n b¶n vÊn ®Ò viÖc lµm ë n«ng th«n vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. N«ng th«n ®ång b»ng B¾c bé hiÖn ®ang thiÕu ®Êt vµ d«i thõa lao ®éng, kh¶ n¨ng khai hoang, t¨ng vô t¹i chç vÉn cßn nh­ng kh«ng nhiÒu; trong thêi kú 1991 – 2005, trung b×nh mçi kÕ ho¹ch 5 n¨m t¨ng thªm 1 triÖu lao ®éng, h­íng chÝnh t¹o viÖc lµm vÉn lµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc sö dông thêi gian lao ®éng, ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n, c¸c nghµnh nghÒ truyÒn thèng vµ c¸c ngµng gia c«ng phô vô xuÊt khÈu MiÒn nói vµ t©y nguyªn yªu cÇu bøc thiÕt lµ ph¶i tiÕn hµnh ®Þnh canh, ®Þnh c­ cho 2 triÖu ®ång bµo d©n téc Ýt ng­êi cßn ®ang sèng du canh du c­theo h­íng gaio ®Êt, gaio rõng, thùc hiÖn n«ng l©m kÕt hîp vµ knih doanh tæng hîp nghÒ rõng, nu«i trång, kh«i phôc, b¶o vÖ vµ lµm giÇu vèn rõng, ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp, xuÊt khÈu vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c n­íc . . . Tõng b­íc tiÕp nhËn thªm lao ®éng vµ d©n c­ yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi c¶u vïng qua tõng giai ®o¹n . §ång b»ng s«ng cöu Long mçi kÕ ho¹ch 5 n¨m t¨ng thªm 1,5 triÖu lao ®éng, víi hÖ sè sö dông ruéng ®Êt vµ c¬ cÊu kinh tÕ nh­ hiÖn nay ®· vµ ®ang trë thµnh vïng thõa lao ®éng. Ph¶i tËp trung ®Çu t­ cho thuû lîi, x©y dùng ®ång ruéng ®Ó khai hoang, t¨ng vô thay ®æi c¬ cÊu c©y trång hîp lý vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖ, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, tr­íc hÕt lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû h¶i s¶n, c«ng nghiÖp phô vô n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh cÊu tróc h¹ tÇng vµ c¸c ngµnh dÞch vô kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt ®ñ viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ x©y dùng n«ng th«n míi XHCN ë ®©y. 2/ Ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng. §Ó t¹o thªm viÖc lµm cho c¸c vïng n«ng th«n ta ph¶i tõng b­íc lµm thay ®æi vµ chuyÓn dÞch c¬ b¶n c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng n«ng th«n theo h­íng gi¶m dÇn sè hé thuÇn n«ng ®Ó gi¶i phãng ®Êt ®ai, kh¾c phôt×nh tr¹ng b×nh qu©n ®Çu ng­êi diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp qu¸ thÊp nh­ hiÖn nay. §a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ thùc hiÖn ng­êi nµo giái viÖc g× th× lµm viÖc Êy, trªn c¬ së gaio ®Êt æn ®Þnh l©u dµi cho c¸c hé gia ®×nh cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt – kinh doanh n«ng nghiÖp hµng ho¸. §a d¹ng ho¸ viÖc lµm vµ ®a d¹ng ho¸ thu nhËp ph¶i trë thµnh h×nh thøc phæ biÕn trong n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ viÖc lµm phi n«ng nghiÖp, xÝ nghiÖp nhá ë n«ng th«n. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, nhiÒu n¨m tíi gia ®×nh vÉn lµ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ b¶n tæ chøc s¶n xuÊt – kinh doanh. PhÊn ®Êu b×nh qu©n 1 hé (2 lao ®éng) lµm 1,5 – 2 ha ®Êt canh t¸c ®Êt n«ng nghiÖp, Song ph¶i ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc h¬ph t¸c tô nguyÖn ë quy m« trªn hé gia ®×nh (hîp t¸c liªn gia ®×nh, nhãm hé, hîp t¸c x· kiÓu míi), ®ång thêi më réng h×nh thøc s¶n xuÊt – kinh doanh theo kiÓu n«ng tr¹i, trang tr¹i, lµ h×nh thøc tæ chøc lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm cã hiÖu qu¶ vµ phï hîp v¬Ý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp, sö dông nhiÒu lao ®éng ë n«ng th«n, nh­ng cÇn Ýt vèn vµ h­êng vµo xuÊt khÈu nh­ xÝ nghiÖp nhá ë n«ng th«n vµ c«ng nghiÖp gia ®×nh, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c nghÒ truyÒn thèng, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, c¸c lµng nghÒ g¾n liÒn víi ®« thÞ ho¸ nhá n«ng th«n, h×nh thµnh c¸c thÞ trÊn, thÞ tø (®Æc biÖt lµ trªn c¸c trôc ®­êng giao th«ng); khuyÕn khÝch ng­êi cã vèn, cã kü thuËt ë thµnh phè vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn viÖc lµm ë n«ng th«n, h×nh thµnh hÖ thèng dÞch vô s¶n xuÊt vµ sinh h¹ot con thoi gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. III. §èi víi lao ®éng n÷ 1/ §Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî, t¹o ®iªug kiÖn thuËn lîi ®èi víi lao ®éng ®éng n÷. cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i, d¹y nghÒ vµ di chuyÓn nghÒ cho lao ®éng n÷ phï hîp víi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ dang chuyÓn ®æi. §©y lµ chÝnh s¸ch rÊt quan träng v× trong qua tr×nh chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng còng ph¶i chuyÓn dÞch cho phï hîp. Cã nh­ vËy cung vµ cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng míi c©n ®èi, vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cã viÖc lµm níi lín. KhuyÕn khÝch ng­êi chñ t¨ng c­ên tuyÓn dông vµ sö dông lao ®éng n÷ b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ, ®Æc biÖt lÜnh vùc cã nhiÒu lao ®éng n÷. Trong ®ã tr­íc lµ chÝnh s¸ch tÝn dông víi thµnh lËp doanh nghiÖp . . . ¦u tiªn c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ, khu vùc ho¹t ®éng phï hîp víi lao ®éng n÷ (may xuÊt khÈu, khu vùc phi n«ng nghiÖp, phi kÕt cÊu, lµm viÖc t¹i nhµ, gai c«ng xuÊt khÈu, h×nh thøc lµm viÖc víi thêi gian biÓu linh ho¹t). §¶m b¶o trªn thùc tÕ quyÒn b×nh ®¼ng cña lao ®éng n÷ trong mäi quan hÖ lao ®éng (tiÒn l­¬ng, b¶o hiÓm x· héi, ®iÒu kiÖn lao ®éng . . .) thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt- kinh doanh vµ ë c¸c khu vùc(vïng)... §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mäi quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña lao ®éng n÷ ph¶i ®­îc ®¶m b¶o nh­ lao ®éng nam. Song phô n÷ ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt x· héi, v× vËy mäi chi phÝ x· héi ph¸t sinh kh¸c víi lao ®éng b×nh th­êng, chØ cã ë lao ®éng n÷( thai s¶n, ch¨m sãc con nhá, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh...) ph¶i t¸ch ra khái chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®­îc bï ®¾p b»ng ng©n s¸ch ®Çu t­ cho chÝnh s¸ch x· héi, cã nh­ vËy ng­êi sö dông lao ®éng míi quan t©m ®Õn thu hót lao ®éng n÷ vµo lµm viÖc. NÕu tÝnh trong chi phÝ th× ph¶i gi¶m thuÕ lîi tøc cho ng­êi sö dông lao ®éng v¬Ý møc t­¬ng øng. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi trî gióp cho lao ®éng n÷ gÆp hoµn c¶nh Ðo le, bÊt tr¾c hoÆc khã kh¨n ®Æc biÖt( phô n÷ go¸ bôa, sèng c« ®¬n, tµn tËt, nghÌo...) Trong ®ã, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch tÝn dông cho vay víi l·i suÊt n©ng ®ì ®Ó t¹o viÖc lµm hoÆc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho c¸c hé gia ®×nh phô n÷ nãi trªn. §Ó gi¶i phãng tiÒm n¨ng lao ®éng n÷ vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi ®èi víi phô n÷, vÊn ®Ò quan träng lµ chÝnh s¸ch lµ ph¶i t×m ra c¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi. Cã thÓ nªu lªn mét sè gi¶i ph¸p duíi ®©y. Thùc hiÖn mét sè ch­¬ng tr×nh quèc gia nh»m ®¶m b¶o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp vµ gi¶m nghÌo khæ cho phô n÷ nh­: ch­¬ng tr×nh xoa ®ãi gi¶m nghÌo, tr­íc hÕt lµ cho phô n÷ nghÌo ë n«ng th«n, vïng nói, vïng ®ång bµo c¸c d©n téc, vïng cã nhiÒu thiªn tai mÊt mµu, ch­¬ng tr×nh quèc gia ng¨n ngõa vµ bµi trõ tÖ n¹n x· héi (m¹i d©m, nghiÖn hót...) vµ chèng téi ph¹m; ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, dËy nghÒ , chuyÓn giao c«ng nghÖ, h­íng d©n phô n÷ lµm kinh tÕ gia ®×nh. ThÓ chÕ ho¸ mét sè chÝnh s¸ch vÒ quan hÖ lao ®éng cã tÝnh ®Æc thï c¶u lao ®onäg n÷ (nghØ ®Î, thêi gain lµm viÖc linh ho¹t, nghÒ cÊm sö dông lao ®éng...) T¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt gióp phô n÷ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng x· héi nh­: lËp quü xoay vßng cho phô n÷ vay ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh tõ quü quèc gia gi¶i quýet viÖc lµm. KhuyÕn khÝch c¸c nhãm tiÕt kiÖm, c¸c nhãm “tù cøu”, c¸c nhãm tÝn chÊp cña phô n÷. LËp quü xoa ®ã gi¶m nghÌo, trî gióp phô n÷ lµm knih tÕ gia ®×nh th«ng qua tæ chøc quÇn chóng cña phô n÷ ®Ó cho phô n÷ nghÌo vay víi l·i xuÊt thÝch hîp. Ph¸t triÓn c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm cña phô n÷, trung t©m gi¸o dôc, ch÷a bÖnh, d¹y nghÒ vµ t¹o viÖc lµm cho phô n÷ thuéc ®èi t­îng tÖ n¹n x· héi. T¨ng c­êng vai trß cña c¸c héi phô n÷, c¸c c¸n sù x· hé, ®Æc biÖt lµ ë c¬ së lµng, x· trong qua tr×nh tham gia vµo thùc hiÖn chÝnh s¸ch viÖc lµm cho phô n÷. 2/ Më réng c¸c ngµnh nghÒ phïhîp víi lao ®éng n÷, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ hé gia ®×nh. H×nh thøc tæ chøc kinh tÕ ®ang thu hót viÖc lµm lín nhÊt cña phô n÷, ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh phè, lµ kinh tÕ gia ®×nh. Ngµnh kinhntÕ ®ang thu hót viÖc lµm lín nhÊt cña phô n÷ ®Õn nay vÉn lµ ngµnh n«ng nghiÖp (bao gåm c¶ l©m, ng­ nghiÖp). ë thµnh phè c¸c ngµnh dÞch vô vµ s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng ®ang thu hót ®«ng ®¶o lao ®éng n÷. §Æc biÖt víi viÖc ®æi míi kinh tÕ, ®æi míi c¸ch qu¶n lý kinh doanh, nhiÒu xÝ nghiÖp, c¬ së s¶n xuÊt quèc doanhdang gi¶m biªn chÕ hay gi¶i thÓ. Sè ®«ng ng­êi ph¶i nghØ viÖc l¹i lµ phô n÷. Con sè nµy l¹i bæ sung thªm vµo hµng ngò tiÓu th­¬ng, dÞch vô, tiÓu thñ c«ng t­ nh©n. V× vËy, nghiªn cøu sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh ë n­íc ta hiÖn nay cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Ó xem xÐt qu¸ tr×nh t¹o viÖc lµm t¨ng thu nhËp vµ n¨ng cao ®Þa vÞ x· héi cña ng­êi phô n÷. Trong c¬ cÊu n­íc ta hiªn nay, kinh tÕ hé gia ®×nh ®ang lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt lao ®éng c¬ b¶n nhÊt, cã tÝnh phæ biÕn, ®Æc biÖt ë n«ng th«n. Ho¹t ®éng trong ®¬n vÞ kinh tÕ hé gia ®×nh cho phÐp vµ ®ßi hái sù kÕt hîp c¸c lo¹i lao ®éng trong hé: lao ®éng trong tuæi vµ ngoµi tuæi, chÝnh vµ phô, nam vµ n÷, lao ®éng s¶n xuÊt vµ lao ®éng ch¨n sãc con c¸i, lao ®éng b×nh th­êng vµ lao ®éng c¶u ng­êi tµn tËt. §èi víi phô n÷ khi cã mang, cã con nhá th× thùc sù ph©n c«ng lao ®éng trong hé gia ®×nh sÏ thuËn lîi vµ dÔ dµng thu xÕp. Nh­ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó s¶n xuÊt ra cã thÓ tiªu thô ®­îc, hé gia ®×nh cã thÓ tån t¹i ®­îc th× gi¸ c¶ s¶n phÈm ph¶i rÎ, hinh thøc ®Ñp, chÊt l­îng tèt. §ã lµ quan t©m hµng ®Çu cña c¸c chñ hé, trong ®ã cã vai trß c¶u ng­êi phô n÷ trong gia ®×nh. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ gia ®×nh, cã thÓ ng­êi phô n÷lao ®äng rÊt vÊt v¶, c¨ng th¼ng gi÷a vî vµ chång chua ch¾c ®­îc b¶o ®¶m, Sù h­ëng thô vËt chÊt, ®Æc biÖt lµ sù h­ëng thô v¨n ho¸, nghØe ng¬i, gi¶i trÝ c¶u chÞ em vÉn hÕt søc thÊp vµ vÉn cßn bÊt c«ng. Vai trß ng­êi chñ hé n¾m quyÒn quyÕt ®Þnh mäi c«ng viÖc ®a phÇn vÉn lµ ng­êi chång lµ nam giíi. Do ®ã, vai trß ng­êi phô n÷ cã ®­îc ®Ò cao hay kh«ng, ®Þa vÞ b×nh ®¼ng mµ chÞ em ra sao, ®iÒu ®ã cßn tuú thuéc ë ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ kh¶ n¨ng chñ quan cña hä. ChÞ em cßn cã kü thuËt vµ kiÕn thøc trong s¶n xuÊt, vÒ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, kiÕn thøc kinh doanh, gi¸ c¶ thÞ tr­êng, kiÕn thøc qu¶n lý s¶n suÊt, s¾p sÕp, phèi häp c«ng viÖc trong gia ®×nh. Ng­êi phô n÷ ph¶i cè g¾ng v­¬n lªn häc tËp, båi d­ìng cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc lµm kinh tÕ gia ®×nh ®em l¹i thu nhËp tèt vµ tõng b­íc thùc hiÖn sù gi¶i phãng c¸ nh©n. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh, h­íng c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm hiÖn nay ®Æc biÖt ®èi víi phô n÷ ®ßi hái ë mçi ng­êi lao ®éng trong hé, ng­êi chñ hétinh thÇn cæ ®éng rÊt cao vµ nhiÒu kiÕn thøc hÐt søc quan träng. §èi víi ng­êi phô n÷, võa lao ®éng vïa nu«i con, ch¨n sãc gia ®×nh, kiÕn thøc v¨n ho¸ vèn ®· thÊp l¹i Ýt cã ®iÒu kiÖn ®Ó häc tËp, giao dÞch, thu thËp th«ng tin. Hä bÞ ®Æt vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc bÊt lîi, bÊt c«ng. ChÞ em ph¶i v­ît qua nh÷ng khã kh¨n to lín míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc vai trßng­êi chñ hé qu¶n lý nÒn kinh tÕ gia ®×nh ®­îc tèt h¬n. §¸ng l­u ý lµ ë n­íc ta sè phô n÷ c« ®¬n lµm chñ hé gia ®×nh l¹i chiÕm tû lÖ kh¸ lín, trung b×nh c¶ n­íc lµ 20%, c¸ biÖt cã tíi 50%. ë ®©y râ rµng cÇn cã sù gióp ®ì c¶u nhµ n­íc, c¸c c¬ quan vµ tæ chøc quÇn chóng. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi c¶u nhµ n­íc nh»m h«c trî cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh, cÇn quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn nh÷ng yªu cÇu riªng cña ng­êi lao ®éng n÷ ®ang lµm. Nhµ n­íc cung cÊp th«ng tin kinh tÕ vÒ gi¸ c¶ thÞ tr­êng, thÞ hiÕu liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng tiÓu thñ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, tæ chøc viÖc tiªu thô s¶n ph¼m trong n­íc vµ xuÊt khÈu, gióp ®ì chÞ em ®i vµo nªn kinh tÕ thÞ tr­êng, n©ng cao kiÕn thøc kinh doanh cho ng­êi phô n÷ lµ ®iÒu cÇn thiÕt hµng ®Çu hiÖn nay. Nhµ n­íc gióp ®ì viÖc ®µo t¹o ngµnh nghÒ míi, n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng n÷, ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c ngµnh n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. §ång thêi viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt cho phÐp ng­êi phô n÷ tham gia nhiÒu nghÒ míi víi thu nhËp cao, kh«ng chØ ë ngµnh n«ng nghiÖp truyÒn thèng. HoÆc nhµ n­íc cho vay vèn víi l·i xuÊt thÊp ®Ó ph¸t triÓn nghÒ míi, mua m¸y míi, c«ng cô c¶i tiÕn ... CÇn më mang c¸c dÞch vô phô vô s¶n xuÊt víi gi¸ rÎ vµ chÊt l­îng tèt. ViÖc ph¸t triÓn nh÷ng dÞch vô gia ®×nh lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó gi¶m nhÑ g¸nh nÆng c«ng viÖc gia dd×nh cho ng­êi phô n÷. KÕt luËn Trong qua tr×nh t×m hiÓu, nghiªn cøu ®Ó hoµn thµnh ®Ò tµi trªn, Mét lÇn nòa ®· kh¼ng ®Þnh r»ng: viÖc lamg vµ thÊt nghiÖp ®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng vµ bøc xóc nhÊt trong c¸c vÊn ®Ò x· héi ë n­íc ta hiÖn nay. Trong bµi viÕt em ®· nªu ra nh÷ng lý luËn chung vÒ viÖc lµm ®Ó thÊy r»ng viÖc lµm vµ chÝnh s¸ch viÖc lµm cã vÞ trÝ vµ vai trß quan träng nh­ thÕ nµo trong ®êi sèng x· héi. §ång thêi em còng ®au ra nh÷ng sè liÖu vÒ t×nh h×nh viÖc lµm ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m võa qua. Vµ cuèi cïng lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt vµ t¹o viÖc lµm ë n­íc ta trong thêi gian tíi. Do thêi gian vµ tr×nh ®é h¹n chÕ, cho nªn trong bµi viÕt sÏ khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, do ®ã em rÊt mong ®­îc sù chØ b¶o vµ nh÷ng ý kiÕn h­íng dÉn c¶u thÇy ®Ó em hoµn thµnh tèt h¬n ®Ò tµi nµy vµ nh÷ng ®Ò tµi sau n÷a. Mét lÇn nòa em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy §ç Hoµng Toµn ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng i : Lý luËn chung vÒ viÖc lµm 2 I. HÖ thèng c¸c quan ®iÓm vÒ viÖc lµm 2 1. Quan niÖm c¬ b¶n cña thÕ giíi vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm 2 1.1. C¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng 2 1.2. Néi dung c¸c kh¸i niÖm trong s¬ ®å vÒ c¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng 3 1.2.1. Lùc l­îng lao ®éng 3 1.2.2. Ng­êi cã viÖc lµm 3 1.2.3. Ng­êi thÊt nghiÖp 4 1.2.4. Nh÷ng ng­êi kh«ng thuéc lùc l­îng lao ®éng 6 2. HÖ thèng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm ®­îc vËn dông ë n­íc ta 6 2.1. Kh¸i niÖm viÖc lµm 6 2.1.1. ViÖc lµm 9 2.1.2. ViÖc lµm chÝnh, viÖc lµm phô 9 2.2. Lùc l­îng lao ®éng 9 2.2.1. Ng­êi cã viÖc lµm 9 2.2.2. Ng­êi kh«ng cã viÖc lµm 2.2.3 D©n sè kh«ng ph¶i lùc l­îng lao ®éng 10 10 II. VÞ trÝ cña chÝnh s¸ch viÖc lµm 10 1. Kh¸i niÖm chÝnh s¸ch viÖc lµm 10 2. VÞ trÝ cña chÝnh s¸ch viÖc lµm 11 Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng viÖc lµm hiÖn nay ë n­íc ta 14 I. Vµi nÐt vÒ t×nh h×nh lao ®éng ë n­íc ta hiÖn nay 14 1. VÒ sè l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng 1.1. VÒ sè l­îng lao ®éng 1.2. VÒ c¬ cÊu lao ®éng 2. VÒ chÊt l­îng lao ®éng 3. VÒ t×nh h×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm II. Thùc tr¹ng vÒ viÖc lµm ë n­íc ta trong thêi gian qua 14 14 14 15 16 18 1. Xu h­íng t¨ng tr­ëng viÖc lµm hµng n¨m 18 2. Thùc tr¹ng viÖc lµm vµ c¬ cÊu lao ®éng theo nhãm ngµnh kinh tÕ 18 3. Thùc tr¹ng viÖc lµm theo khu vùc kinh tÕ 19 4. Thùc tr¹ng viÖc lµm trong khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«nq 20 5. Thùc tr¹ng viÖc lµm th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu 21 III. Nh÷ng thµnh tùu vµ tån t¹i trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi gian võa qua 23 1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc 23 2. Mét sè tån t¹i trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm 25 Ch­¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm trong c¸c n¨m tíi 26 I. §èi víi khu vùc thµnh thÞ 26 1. §µo t¹o nghÒ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng 26 2. Ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc c¸c ngµnh nghÒ cã kh¶ n¨ng thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña lao ®éng thÞ tr­êng 28 3. Ph¸t triÓn h×nh thøc gia c«ng s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng cho xuÊt khÈu 29 II. §èi víi khu vùc n«ng th«n 30 1. X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh ®ång bé ph¸t triÓn n«ng th«n míi x· héi chñ nghÜa 30 2. Ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng 32 III. §èi víi lao ®éng n÷ 33 1. §Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®èi víi lao ®éng n÷ 33 2. Më réng c¸c ngµnh nghÒ phï hîp víi lao ®éng n÷, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ hé gia ®×nh 34 KÕt luËn 37 Tµi liÖu tham kh¶o 38 Môc lôc 39 tµi liÖu tham kh¶o s¸ch 1.§Çu t­ cho con ng­êi víi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm. NXB Hµ Néi 1995 2. ChÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ vay vèn ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm.NXB chÝnh trÞ x· héi 1995 3.Lª Thi-VÊn ®Ò t¹o viÖc lµm t¨ng thu nhËp n©ng cao ®Þa vÞ ng­êi phô n÷ hiÖn nay.NXB khoa häc x· héi 1993. 4.NguyÔn H÷u Dòng – vÒ chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt nam. NXB chÝnh trÞ quèc gia 5.Khoa khoa häc qu¶n lý- §¹i häc kinh tÕ quèc d©n – Gi¸o tr×nh chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi.NXB khoa häc vµ kü thuËt Hµ néi 2000 t¹p chÝ Th¹c sÜ Ninh ThÞ Minh T©m- viÖc lµm ë viÖt nam thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p T¹p chÝ GDLL sè 4/2002 Ng« ThÞ Ngäc Anh- gi¶i quyÕt viÖc lµm,h¹n chÕ thÊt nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay T¹p chÝ GDLL sè 3/2002 TS Lª Duy §ång- ChiÕn l­îc viÖc lµm trong 10 n¨m ®Çu thÕ kû.T¹p chÝ thÞ tr­êng lao ®éng sè 1/ 2001 TS Vò §×nh Th¾ng -VÒ vÊn ®Ò viÖc lµm cho lao ®éng ë n«ng th«n.T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn sè57/2002 NguyÔn Xu©n S¬n- Më réng tÝn dông ng©n hµng, gi¶i quyÕt viÖc lµm míi cho ng­êi lao ®éng ë khu vùc ®« thÞ. T¹p chÝ ng©n hµng sè 1+2/2002