Đề tài Xác định các chỉ tiêu giá tri sản xuất, chi phí trung gian và giá trị tăng thêm trong nền kinh tế thị trường của nước ta hiện nay

h to¸n gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p: §­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ s¶n l­îng x©y l¾p trong kú gåm cã: (i). Nguyªn t¾c trùc tiÕp cã Ých: ChØ gåm nh÷ng kÕt qu¶ trùc tiÕp cã Ých cña c«ng t¸c x©y l¾p. KÕt qu¶ lao ®éng cã Ých cña ®¬n vÞ x©y l¾p bao gåm nh÷ng c«ng tr×nh, HMCT, bé phËn c«ng tr×nh hoÆc c«ng viÖc x©y l¾p hoµn thµnh theo ®óng tiªu chuÈn kü thuËt ghi trong thiÕt kÕ kü thuËt hoÆc b¶n vÏ thi c«ng ®· ®­îc bªn giao thÇu x¸c nhËn hoÆc nghiÖm thu. Tr­êng hîp cã thay ®æi hoÆc bæ sung thiÕt kÕ th× ph¶i cã hîp ®ång bæ sung. Nh÷ng khèi l­îng thi c«ng v­ît thiÕt kÕ ph¶i cã sù tho¶ thuËn cña bªn giao thÇu. (ii). Nguyªn t¾c thêi ®iÓm: ChØ tÝnh nh÷ng thµnh qu¶ cña lao ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p thùc hiÖn trong kú b¸o c¸o. Kh«ng ®­îc chuyÓn khèi l­îng thùc hiÖn kú nµy sang kú sau. (iii). Nguyªn t¾c toµn bé kÕt qu¶ s¶n xuÊt: bao gåm gi¸ trÞ khèi l­îng hoµnh thµnh vµ gi¸ trÞ khèi l­îng dë dang trong kú b»ng chªnh lÖch cuèi kú trõ ®i chªnh lÖch ®Çu kú. (iv). Nguyªn t¾c toµn bé gi¸ trÞ s¶n phÈm: gåm gi¸ trÞ c¸c cÊu kiÖn, kÕt cÊu, nguyªn liÖu, kÓ c¶ gi¸ trÞ cÊu kiÖn, kÕt cÊu, nguyªn vËt liÖu do bªn A cung cÊp (nÕu cã), ®· kÕt cÊu nªn thùc thÓ c«ng tr×nh, HMCT. (v). Gi¸ trÞ s¶n xuÊt kinh doanh phô vµ x©y l¾p phô c¸c ngµnh kh¸c do ®¬n vÞ x©y l¾p thùc hiÖn nh­ng kh«ng tæ chøc h¹ch to¸n riªng, kh«ng cã c¬ së ®Ó bãc t¸ch riªng ®­îc. Kh«ng ®­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ s¶n l­îng x©y l¾p trong kú gåm cã: (i). Nh÷ng khèi l­îng ph¶i ph¸ ®i lµm l¹i do kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng theo yªu cÇu cña thiÕt kÕ do ®¬n vÞ thi c«ng g©y ra. (ii). Khèi l­îng s¶n xuÊt kú tr­íc chuyÓn sang kú nµy. (iii). Gi¸ trÞ cña b¶n th©n m¸y mãc thiÕt bÞ l¾p ®Æt. 2.2.1.3. TÝnh to¸n gi¸ trÞ c«ng t¸c x©y l¾p cña c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®Çu t­ b»ng vèn cña d©n C¸c c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh ®­îc ®Çu t­ b»ng vèn cña d©n th­êng cã qui m« nhá (nhµ ë, nhµ trä, kh¸ch s¹n, nhµ hµng, cöa hµng s¶n xuÊt kinh doanh,...). Ph­¬ng thøc giao nhËn thÇu còng ®¬n gi¶n, vÝ dô nh­ bªn chñ ®Çu t­ thanh to¸n khèi l­îng c«ng tr×nh cho ®¬n vÞ x©y dùng theo ®¬n gi¸ nh©n c«ng tæng hîp 1 m2 sµn cho c«ng x©y, mét buång/phßng cho c«ng t¸c l¾p ®Æt thiÕt bÞ ®iÖn d©n dông hoÆc thiÕt bÞ vÖ sinh; hoÆc ®«i khi còng cã thÓ lµ h×nh thøc ch×a kho¸ trao tay. Khèi l­îng c«ng viÖc th­êng ®­îc x¸c ®Þnh theo d¹ng kh¸i to¸n, s¬ bé. Ph­¬ng thøc cung øng vËt t­ còng rÊt ®a d¹ng: cã thÓ do bªn chñ ®Çu t­ cung cÊp toµn bé hoÆc nh÷ng lo¹i vËt t­ chñ yÕu, hoÆc chñ ®Çu t­ giao kho¸n cho ®¬n vÞ x©y dùng mua toµn bé... ViÖc x¸c ®Þnh khèi l­îng gi¸ trÞ khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p cho nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®Çu t­ b»ng vèn cña d©n tuú thuéc vµo ph­¬ng thøc giao-nhËn thÇu x©y l¾p. Cô thÓ nh­ sau: - Víi c«ng tr×nh lµm theo h×nh thøc “ch×a kho¸ trao tay”,c¸ch tÝnh gi¸ trÞ c«ng t¸c x©y l¾p gièng nh­ tr­êng hîp c«ng tr×nh/HMCT ®­îc ®Çu t­ b»ng vèn Nhµ n­íc hoÆc vèn doanh nghiÖp. - §èi víi c¸c c«ng tr×nh nhËn lµm theo h×nh thøc ‘®¬n gi¸ nh©n c«ng tæng hîp’, gi¸ trÞ c«ng t¸c x©y l¾p lµ toµn bé sè tiÒn thu cña chñ ®Çu t­ vÒ tiÒn c«ng vµ tiÒn nguyªn vËt liÖu, thµnh phÈm, cÊu kiÖn (cöa, vËt trang trÝ kiÕn tróc...), thiÕt bÞ s¶n xuÊt hoÆc thiÕt bÞ d©n dông g¾n víi c«ng tr×nh (vÖ sinh, bÕp, thiÕt bÞ ®iÖn chiÕu s¸ng, th«ng giã, ®iÒu hoµ...) do chñ ®Çu t­ tù mua hoÆc do chñ ®Çu t­ uû nhiÖm cho ®¬n vÞ mua ®èi víi c«ng tr×nh/HMCT hoµn thµnh trong kú. Riªng phÇn chªn lÖch khèi l­îng dë dang trong kú do qui m« cña c¸c c«ng tr×nh nµy nãi chung kh«ng lín nªn ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc thu thËp th«ng tÝn vµ tÝnh to¸n chóng ta kh«ng tÝnh phÇn nµy. 2.2.2. Gi¸ trÞ c«ng t¸c söa ch÷a lín nhµ cöa, vËt kiÕn tróc C¸c ho¹t ®éng söa ch÷a lín nhµ cöa, vËt kiÕn tróc bao hµm nh÷ng c«ng viÖc x©y dùng nh»m phôc håi h×nh d¹ng ban ®Çu, duy tr× tuæi thä cña c«ng tr×nh vµ n©ng cao chÊt l­îng phô vô cña c«ng tr×nh, vÝ dô nh­: quÐt v«i, quÐt s¬n t­êng, s¬n cöa, söa cöa, thay dÇm hoÆc kÕt cÊu chÞu lùc, thay ngãi lîp, l¸t nÒn, èp t­êng, x©y l¹i t­êng bÞ lón... Söa ch÷a lín nhµ cöa vËt kiÕn tróc kh«ng lµm thay ®æi lín vÒ kÕt cÊu chÝnh cña c«ng tr×nh, kh«ng lµ n¨ng lùc s¶n xuÊt hoÆc phôc vô cña c«ng tr×nh. Söa ch÷a lín nhµ cöa vËt kiÕn tróc còng kh«ng bao gåm c¸c c«ng viÖc söa ch÷a nhá nh­ ®¶o ngãi, tr¸t v¸ vÝu nh÷ng chç trÇn, t­êng, hÌ nøt... nÕu nh÷ng c«ng viÖc nµy ®­îc lµm riªng biÖt kh«ng bao gåm trong qu¸ tr×nh söa ch÷a lín. §Ó ®¬n gi¶n, gi¸ trÞ c«ng t¸c söa ch÷a lín nhµ cöa vËt kiÕn tróc mµ doanh nghiÖp tiÕn hµnh trong kú ®­îc x¸c ®Þnh lµ doanh thu vÒ c«ng t¸c söa ch÷a lín nhµ cöa vËt kiÕn tróc, kh«ng bao gåm gi¸ trÞ dë dang cuèi kú trõ ®Çu kú. 2.2.3. Doanh thu cho thuª thiÕt bÞ, m¸y mãc thi c«ng cã ng­êi ®iÒu khiÓn ®i kÌm Doanh thu cho thuª xe m¸y thi c«ng cã ng­êi ®iÒu khiÓn ®i kÌm lµ kho¶n tiÒn doanh nghiÖp thu ®­îc th«ng qua viÖc cho c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p kh¸c thuª c¸c ph­¬ng tiÖn, xe m¸y thi c«ng cã c«ng nh©n ®iÒu khiÓn ®i kÌm. NÕu hîp ®ång cho thuª xe m¸y thi c«ng cã ng­êi ®iÒu khiÓn ®i kÌm kÐo dµi trong nhiÒu n¨m th× ph¶i ph©n bæ tæng sè tiÒn nµy cho sè n¨m t­¬ng øng. 2.2.4. Gi¸ trÞ phÕ liÖu, phÕ phÈm do thi c«ng t¹o ra. §©y lµ kho¶n tiÒn thu ®­îc do b¸n phÕ liÖu, phÕ phÈm t¹o ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p. 3. Gi¸ trÞ KSTK-QHXD. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt kh¶o s¸t thiÕt kÕ - Qui ho¹ch x©y dùng bao gåm gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña: (1). C«ng t¸c kh¶o s¸t thiÕt kÕ (thiÕt kÕ c«ng nghÖ vµ thiÕt kÕ x©y dùng) gåm: thiÕt kÕ kü thuËt, thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng, vµ gi¸m s¸t t¸c gi¶; (2). C«ng t¸c qui ho¹ch x©y dùng chi tiÕt g¾n liÒn víi c«ng tr×nh x©y dùng. (3). Ho¹t ®éng t­ vÊn ®Çu t­ vµ x©y dùng gåm: lËp b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi, b¸o c¸o kh¶ thi hoÆc b¸o c¸o ®Çu t­, thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­, thÈm ®Þnh thiÕt kÕ kü thuËt, thÈm ®Þnh tæng dù to¸n; lËp hå s¬ mêi thÇu x©y l¾p vµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu x©y l¾p; lËp hå s¬ mêi thÇu mua s¾m thiÕt bÞ vµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu mua s¾m thiÕt bÞ; gi¸m s¸t thi c«ng x©y dùng; gi¸m s¸t l¾p ®Æt thiÕt bÞ; lµm chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n cho chñ ®Çu t­. vµ cßn cã thÓ bao gåm: (4). Doanh thu cho thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ kh¶o s¸t thiÕt kÕ cã ng­êi ®iÒu khiÓn ®i kÌm (5). Gi¸ trÞ b¸n c¸c phÕ liÖu, phÕ phÈm do qu¸ tr×nh kh¶o thiÕt kÕ, qui ho¹ch x©y dùng t¹o ra. Ho¹t ®éng kh¶o s¸t thiÕt kÕ, qui ho¹ch x©y dùng ë ®©y kh«ng bao gåm: - LËp c¸c dù ¸n qui ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi c¶ n­íc, vïng liªn tØnh; vïng tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng; LËp c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ngµnh, bao gåm c¶ qui ho¹ch hÖ thèng c¸c khu c«ng nghiÖp, qui ho¹ch sö dông ®Êt ®ai; LËp c¸c dù ¸n qui ho¹ch x©y dùng gåm: qui ho¹ch x©y dùng vïng, qui ho¹ch chung x©y dùng ®« thÞ vµ n«ng th«n, qui ho¹ch chi tiÕt c¸c khu chøc n¨ng ®« thÞ – n«ng th«n vµ qui ho¹ch chuyªn ngµnh (hÖ thèng giao th«ng, cÊp n­íc, cÊp ®iÖn, tho¸t n­íc, th«ng tin liªn l¹c...) VÒ c¸ch tÝnh còng t­îng tù nh­ ®èi víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt x©y l¾p, tøc lµ Gi¸ trÞ s¶n xuÊt KSTK-QHXD = Gi¸ trÞ c«ng t¸c KSTK-QHXD Gi¸ trÞ c«ng t¸c t­ vÊn ®Çu t­ vµ x©y dùng + doanh thu cho thuª TB, MM cã ng­êi ®iÒu khiÓn ®i kÌm + Gi¸ trÞ phÕ liÖu, phÕ phÈm do KSTK-QHXD t¹o ra + Trong ®ã: = Doanh thu thuÇn tiªu thô s¶n phÈm KSTK-QHXD trong kú + Gi¸ trÞ khèi l­îng KSTK-QHXD dë dang cuèi kú - Gi¸ trÞ khèi l­îng KSTK-QHXD dë dang ®Çu kú Gi¸ trÞ c«ng t¸c KSTK-QHXD 4. C¸c thµnh phÇn cña gi¸ thµnh vµ gi¸ trÞ dù to¸n x©y l¾p. 4.1. Chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ vÒ vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, c¸c cÊu kiÖn hoÆc c¸c bé phËn rêi, vËt liÖu lu©n chuyÓn tham gia cÊu thµnh thùc thÓ s¶n phÈm x©y l¾p gióp cho viÖc thùc hiÖn vµ hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p nh­: g¹ch, gç, c¸t, ®¸, sái, xi m¨ng, s¾t, thÐp, tÊm xi m¨ng ®óc s½n, v× kÌo,... CÇn chó ý lµ vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm c¶ phÇn vËt liÖu do bªn giao thÇu cung cÊp cho ®¬n vÞ vµ ®· kÕt cÊu vµo khèi l­îng thùc hiÖn trong kú. 4.2. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ kho¶n tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho sè ngµy c«ng lao ®éng cña c«ng nh©n trùc tiÕp thùc hiÖn khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p, c«ng nh©n phôc vô x©y l¾p kÓ c¶ c«ng nh©n vËn chuyÓn, bèc dì vËt liÖu trong ph¹m vi mÆt b»ng x©y l¾p vµ c«ng nh©n chuÈn bÞ, kÕt thóc thu dän hiÖn tr­êng thi c«ng, kh«ng ph©n biÖt c«ng nh©n trong danh s¸ch hay thuª ngoµi. 4.3. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Lµ toµn bé chi phÝ vÒ vËt liÖu, nh©n c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh sö dông xe m¸y thi c«ng (XMTC) cho c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng cã thÓ bao gåm c¸c chi phÝ theo yÕu tè nh­ sau: - Chi phÝ vËt liÖu: lµ chi phÝ vÒ nhiªn liÖu nh­ x¨ng, dÇu, mì liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña XMTC; - Chi phÝ nh©n c«ng: lµ c¸c kho¶n chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng chÝnh, phô, phô cÊp theo l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒu khiÓn XMTC, phôc vô m¸y thi c«ng nh­: vËn chuyÓn, cung cÊp nhiªn liÖu, vËt liÖu,... cho XMTC; - Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: lµ chi phÝ cho c¸c c«ng cô, dông cô lao ®éng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña XMTC; - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ chi phÝ thuª ngoµi söa ch÷a XMTC, b¶o hiÓm XMTC, chi phÝ ®iÖn, n­íc, tiÒn thuª TSC§, chi phÝ tr¶ cho nhµ thÇu phô,...; Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng th­êng ®­îc chia thµnh hai lo¹i: chi phÝ th­êng xuyªn vµ chi phÝ t¹m thêi; - Chi phÝ th­êng xuyªn: Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông XMTC ®­îc tÝnh th¼ng vµo gi¸ thµnh cña ca m¸y nh­: tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒu khiÓn hay phôc vô XMTC; chi phÝ vÒ nhiªn liÖu, ®éng lùc, vËt liÖu kh¸c dïng cho XMTC; khÊu hao c¬ b¶n vµ söa ch÷a th­êng xuyªn xe m¸y thi c«ng; tiÒn thuª XMTC...; - Chi phÝ t¹m thêi lµ nh÷ng chi phÝ ph¶i ph©n bæ dÇn theo thêi gian sö dông m¸y mãc thi c«ng nh­: chi phÝ th¸o, l¾p thö m¸y, vËn chuyÓn m¸y thi c«ng ®Õn c«ng tr­êng vµ di chuyÓn m¸y thi c«ng trong qu¸ tr×nh sö dông ë c«ng tr­êng; chi phÝ vÒ x©y dùng hay th¸o dì nh÷ng c«ng tr×nh t¹m thêi lo¹i nhá nh­ lÒu, l¸n,... phôc vô cho viÖc sö dông XMTC. Nh÷ng chi phÝ nµy cã thÓ ph©n bæ dÇn hoÆc tÝnh tr­íc theo kÕ ho¹ch cho nhiÒu kú kh¸c nhau. 4.4. Chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ho¹t ®éng x©y l¾p: Lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc, phôc vô vµ qu¶n lý thi c«ng cña c¸c ®éi thi c«ng x©y l¾p vµ ë c¸c c«ng tr­êng x©y dùng. Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ kho¶n môc chi phÝ tæng hîp bao gåm nhiÒu néi dung chi phÝ kh¸c nhau vµ ®Òu cã mèi quan hÖ gi¸n tiÕp víi c¸c ®èi t­îng x©y l¾p. Chi phÝ s¶n xuÊt chung cã thÓ bao gåm c¸c chi phÝ theo yÕu tè nh­ sau: Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng: lµ chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng, l­¬ng phô, phô cÊp l­¬ng, phô cÊp l­u ®éng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng, tiÒn ¨n gi÷a ca cña nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng, cña c«ng nh©n x©y l¾p; kho¶n trÝch BHXH, BHYT, kinh phÝ c«ng ®oµn ®­îc tÝnh theo tû lÖ % qui ®Þnh hiÖn hµnh trªn tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, c«ng nh©n sö dông xe m¸y thi c«ng vµ nh©n viªn qu¶n lý ®éi (thuéc biªn chÕ cña doanh nghiÖp); Chi phÝ vËt liÖu: lµ chi phÝ vËt liÖu dïng cho ®éi x©y dùng nh­ vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o d­ìng TSC§, c«ng cô, dông cô thuéc ®éi x©y dùng qu¶n lý vµ sö dông, chi phÝ l¸n tr¹i t¹m thêi; Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: lµ chi phÝ cho c¸c c«ng cô, dông cô lao ®éng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng qu¶n lý cña ®éi x©y dùng; Chi phÝ khÊu hao TSC§: lµ chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng chung cho ho¹t ®éng cña ®éi x©y dùng; Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng cña ®éi x©y dùng nh­: Chi phÝ söa ch÷a, chi phÝ thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn, n­íc, ®iÖn tho¹i; c¸c kho¶n chi mua vµ sö dông tµi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ, nh·n hiÖu th­¬ng m¹i,… kh«ng thuéc TSC§ ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ cña ®éi, tiÒn thuª TSC§, chi phÝ tr¶ cho nhµ thÇu phô; Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: lµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn mÆt ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ®éi x©y dùng, kho¶n chi cho lao ®éng n÷. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc chia thµnh hai lo¹i: chi phÝ trong ®Þnh møc vµ chi phÝ ngoµi ®Þnh møc. Chi phÝ trong ®Þnh møc: lµ c¸c chi phÝ vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh ë c«ng tr­êng nh­: tiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng; BHXH, BHYT, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tû lÖ 19% trªn tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p (thuéc biªn chÕ cña doanh nghiÖp) vµ nh©n viªn qu¶n lý ®éi; tiÒn c«ng t¸c phÝ, giao th«ng phÝ, hµnh chÝnh phÝ; chi phÝ b¶o vÖ c«ng tr­êng, phßng chèng b·o lôt, chi phÝ söa ch÷a doanh tr¹i, ®­êng s¸,… Chi phÝ ngoµi ®Þnh møc: gåm c¸c kho¶n chi vÒ tiÒn ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång, thiÕu hôt vËt t­ v­ît ®Þnh møc vµ c¸c kho¶n thiÖt h¹i kh¸c do chñ quan ®¬n vÞ g©y ra. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cña kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p cã thÓ ®­îc biÓu diÔn qua hai c«ng thøc sau: L·i/lîi nhuËn gép bµn giao c«ng tr×nh Gi¸ trÞ dù to¸n x©y l¾p tr­íc thuÕ (ch­a cã VAT) Gi¸ thµnh thùc tÕ x©y l¾p (G) - = L·i/lîi nhuËn thuÇn vÒ bµn giao c«ng tr×nh L·i/lîi nhuËn gép bµn giao c«ng tr×nh - = Chi phÝ b¸n hµng (tiªu thô) Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp - 4.5. Chi phÝ b¸n hµng tiªu thô: Lµ nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm x©y, l¾p, vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c (cÊu kiÖn, panel…), hµng ho¸, dÞch vô, lao vô. Chi phÝ nµy bao gåm c¸c chi phÝ chµo hµng, giíi thiÖu s¶n phÈm, qu¶ng c¸o s¶n phÈm, hoa hång hµng b¸n, chi phÝ b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y dùng,… Chi phÝ b¸n hµng chung cã thÓ bao gåm c¸c chi phÝ theo yÕu tè nh­ sau: - Chi phÝ nh©n viªn: lµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho nh©n viªn trong qu¸ tr×nh tiªu thô c¸c s¶n phÈm x©y l¾p, s¶n phÈm c«ng nghiÖp, dÞch vô, bao gåm tiÒn l­¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, kinh phÝ c«ng ®oµn,…; - Chi phÝ vËt liÖu bao b×: lµ c¸c chi phÝ vËt liÖu, bao b× xuÊt dïng cho viÖc gi÷ g×n, tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp x©y l¾p; - Chi phÝ dông cô, ®å dïng: lµ chi phÝ vÒ c«ng cô, dông cô phôc vô cho qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp x©y l¾p; - Chi phÝ khÊu hao TSC§: lµ chi phÝ khÊu hao TSC§ ë bé phËn b¶o qu¶n, b¸n hµng; - Chi phÝ b¶o hµnh: lµ chi phÝ vÒ lËp dù phßng b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y dùng; - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp x©y l¾p, bao gåm chi phÝ ®iÖn, n­íc mua ngoµi, ®iÖn tho¹i, fax,… ph¶i tr¶ b­u ®iÖn, thuª ngoµi ch÷a TSC§ cã gi¸ trÞ kh«ng lín, ®­îc tÝnh trùc tiÕp vµo chi phÝ b¸n hµng; - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp x©y l¾p ngoµi c¸c chi phÝ ®· kÓ trªn, kho¶n chi cho lao ®éng n÷. 4.6. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý chung cña doanh nghiÖp x©y l¾p gåm nh÷ng chi phÝ vÒ l­¬ng c¸n bé nh©n viªn bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp; BHXH, BHYT, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c¸n bé nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp; chi phÝ vËt liÖu v¨n phßng, c«ng cô lao ®éng, khÊu hao TSC§ dïng cho qu¶n lý doanh nghiÖp; kho¶n thu trªn vèn; thuÕ ®Êt, thuÕ m«n bµi; kho¶n lËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi; dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho; dÞch vô mua ngoµi; chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cã thÓ bao gåm c¸c chi phÝ theo yÕu tè nh­ sau: - Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý: lµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho l­¬ng cña c¸n bé vµ nh©n viªn bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp (l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô, phô cÊp l­¬ng,…), BHXH, BHYT, KPC§ cña nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp; - Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý: lµ chi phÝ cho c¸c vËt liÖu s¶n xuÊt dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp nh­ giÊy, bót, mùc,…, vËt liÖu sö dông cho viÖc söa ch÷a c¸c TSC§, c«ng cô, dông cô cña bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp,…; - Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng: lµ chi phÝ cho dông cô, ®å dïng v¨n phßng sö dông trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp; - Chi phÝ khÊu hao TSC§: lµ chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp; - ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ: lµ c¸c chi phÝ vÒ thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ nh­: thuÕ m«n bµi, thu trªn vèn, thuÕ nhµ ®Êt,…, vµ c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ kh¸c; - Chi phÝ dù phßng: lµ c¸c kho¶n chi phÝ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ®­îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp; - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho v¨n phßng doanh nghiÖp gåm: c¸c kho¶n chi mua vµ sö dông tµi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ, nh·n hiÖu th­¬ng m¹i,… kh«ng thuéc TSC§ ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp; tiÒn thuª TSC§; chi ®iÖn, n­íc mua ngoµi; chi tr¶ dÞch vô b­u ®iÖn (®iÖn tho¹i, fax,…); chi b¶o hiÓm tµi s¶n, ch¸y, næ,…; Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: lµ c¸c chi phÝ kh¸c thuéc qu¶n lý chung cña doanh nghiÖp x©y l¾p ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn nh­: chi héi nghÞ, tiÕp kh¸ch, c«ng t¸c phÝ, tµu xe, kho¶n chi cho lao ®éng n÷,… 5. Nguån th«ng tin ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt x©y l¾p. Trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p tÝnh trªn, c¨n cø vµo tõng lo¹i h×nh kinh tÕ t¹o ra c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh mµ cã nguån thu thËp sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Cô thÓ: 5.1. §èi víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p vµ söa ch÷a lín nhËn thÇu vµ c¸c doanh nghiÖp chuyªn thi c«ng c¬ giíi phôc vô cho x©y dùng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy cÇn chó ý: Doanh thu s¶n xuÊt chÝnh lµ doanh thu vÒ x©y dùng, l¾p ®Æt, s÷a ch÷a lín nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, tuú theo nhiÖm vô chÝnh cña ®¬n vÞ. Sè liÖu sÏ ®­îc lÊy trong biÓu “kÕt qu¶ s¶n xuÊt - kinh doanh” trong hÖ thèng b¸o c¸o quyªt to¸n ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 1141/TC – C§KT cña Bé Tµi chÝnh. Cã mét sè ®¬n vÞ( chñ yÕu thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh) thùc hiÖn thi c«ng mang tÝnh chÊt thi c«ng, trong ®ã toµn bé hoÆc mét phÇn nguyªn, vËt liÖu do chñ ®Çu t­ b¶o ®¶m ®­a ®Õn ch©n c«ng tr×nh, ®¬n vÞ nhËn thÇu chØ thi c«ng theo yªu cÇu cña chñ ®Çu t­ . Doanh thu cña ®¬n vÞ ch­a bao gåm gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu trªn. Trong tr­êng hîp nµy, cÇn ph¶i th«ng qua chñ ®Çu t­ hoÆc qua ®Þnh møc ®­îc tho¶ thuËn tÝnh bæ sung phÇn gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu trªn vµo doanh thu cho ®ñ gi¸ trÞ cña c«ng tr×nh. ChØ tiªu sè d­ ®Çu kú vµ cuèi kú vÒ s¶n phÈm dë dang, chi phÝ vÒ x©y l¾p vµ söa ch÷a lín dë dang bao gåm c¶ gi¸ trÞ c¸c c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh nh­ng ch­a bµn giao cho chñ ®Çu t­, ch­a thanh to¸n hoÆc c¸c kho¶n thanh to¸n, cßn ®Ó ë tµi kho¶n t¹m øng ch­a ghi vµo doanh thu, nh­ng kh«ng bao gåm c¸c kho¶n ®· thanh to¸n víi chñ ®Çu t­, ®· ghi vµo doanh thu nh­ng chñ ®Çu t­ ch­a ®ñ kinh phÝ ®Ó tr¶, cßn ghi ë tµi kho¶n c¸c kho¶n ph¶i thu. Nguån th«ng tin ®Ó tÝnh vµo chØ tiªu nµy lÊy trong biÓu 01- DN(b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n) ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 1141/TC/Q§- C§KT cña Bé Tµi chÝnh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc vÒ nguyªn t¾c ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n vµ b¸o c¸o quyÕt to¸n theo QuyÕt ®Þnh 1141/TC/Q§- C§KT cña Bé Tµi chÝnh; tøc lµ néi dung , nguån th«ng tin cña chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt gièng nh­ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. 5.2. PhÇn s¶n xuÊt vµ s÷a ch÷a lín tù lµm: §©y lµ h×nh thøc x©y dùng vµ s÷a ch÷a lín ®Æc biÖt, cã thÓ x¶y ra ë mäi ngµnh, mäi thµnh phµn kinh tÕ vµ c¸c tÇng líp d©n c­, nh­ng nã kh«ng th­êng xuyªn, nªn kh«ng cã ®¬n vÞ æn ®Þnh. X©y dùng vµ s÷a ch÷a lín tù lµm lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt dGO c¸c chñ ®Çu t­ tù tæ chøc ®Ó thùc hiÖn vèn ®Çu t­ x©y l¾p vµ söa ch÷a lín cña ®¬n vÞ m×nh theo h×nh thøc thanh to¸n theo chi phÝ thùc tÕ, víi lùc l­îng thi c«ng cña chÝnh chñ ®Çu t­ hoÆc thuª lao ®éng c¸ thÓ do chñ ®Çu t­ trùc tiÕp qu¶n lý vµ tr¶ c«ng lao ®éng. §èi víi thµnh phµn kinh tÕ nhµ n­íc(kh«ng kÓ phµn x©y dùng cña x·, ph­êng) th× sè liÖu lÊy trong b¸o c¸o chi phÝ vÒ x©y l¾p vµ söa ch÷a lín tù lµm cña thèng kª x©y dùng c¬ b¶n. §èi víi phÇn x©y dùng tù lµm cña x·, ph­êng: vÒ mÆt së h÷u, ®©y còng lµ mét bé phËn thuéc tµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc nh­ng do vèn dïng vµo x©y dùng cña x·, ph­êng ®­îc huy ®éng tõ nhiÒu nguån nh­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp, tõ nguån thu th­êng xuyªn cña x·, ph­êng, huy ®éng tõ d©n c­… do ®ã viÖc tÝnh trùc tiÕp Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña phÇn nµy lµ rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p. §Ó tÝnh ®­îc ®óng vµ ®ñ th× cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra chän mÉu mét sè x·, ph­êng ®Ó tÝnh Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña x·, ph­êng chän mÉu, sau ®ã suy réng cho toµn bé c¸c x·, ph­êng trªn ®Þa bµn. 5.3. §èi víi x©y dùng tù lµm cña c¸c tæ chøc thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. §Ó cã ®­îc nguån th«ng tin cña thµnh phÇn x©y dùng nµy cÇn tiÕn hµnh ®iÒu tra chän mÉu tõ 3- 5% sè hîp t¸c x· n«ng nghiÖp vµ tõ 5- 10% sè tæ chøc kinh tÕ – x· héi ngoµi kinh tÕ nhµ n­íc kh¸c(theo biÓu mÉu kÌm theo), sau ®ã suy réng theo sè x· viªn, hé x· viªn hoÆc thµnh viªn cña tõng lo¹i hîp t¸c x· hoÆc kinh tÕ – x· héi kh¸c. 6. Chi phÝ trung gian. 6.1 Kh¸i niÖm. Chi phÝ trung gian lµ mét bé ph©n cña chi phÝ s¶n xuÊt nãi chung, nã ®­îc cÊu thµnh trong gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ ®­îc thÓ hiÖn d­íi d¹ng vËt chÊt nh­ nguyªn, nhiªn vËt liÖu, phô tïng… vµ d­íi d¹ng dÞch vô phôc vô s¶n xuÊt lµ c¸c chi phÝ. Néi dung chi phÝ trung gian trong x©y dùng gåm 2 phÇn: - Chi phÝ vËt chÊt gåm: + Chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vµ phô (gåm c¶ c¸c cÊu kiÖn bª t«ng ®óc s½n) ®· dïng cho x©y l¾p vµ söa ch÷a lín. + Chi phÝ vÒ nhiªn liÖu, gåm c¶ nhiªn liÖu dïng cho m¸y mãc thi c«ng vµ dïng cho c¸c ph­¬ng tiÖn qu¶n lý. + Chi phÝ vÒ ®éng lùc d­íi nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu lµ ®iÖn dïng cho s¶n xuÊt vµ qu¶n lý. - Chi phÝ vÒ dÞch vô thuª ngoµi gåm: + Chi phÝ vÒ vËn t¶i, b­u ®iÖn, phôc vô s¶n xuÊt, kh«ng kÓ phÇn ®· tÝnh vµo gi¸ trÞ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu. + Chi phÝ vÒ dÞch vô y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸, khoa häc, phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña ®¬n vÞ ®· h¹ch to¸n vµo gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt. + Chi phÝ vÒ dÞch vô söa ch÷a th­êng xuyªn thiÕt bÞ, m¸y mãc vµ ph­¬ng tiÖn qu¶n lý. + Chi phÝ thuª c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô s¶n xuÊt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ. + C¸c chi phÝ vÒ dÞch vô kh¸c ®¬n vÞ ®· ph¶i tr¶ vµ ®· h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt. 6.2. Nguån th«ng tin ®Ó tÝnh chi phÝ trung gian. - §èi víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p vµ söa ch÷a lín bao thÇu thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: Dùa vµo b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè cña doanh nghiÖp hµng n¨m vµ tµi liÖu ®iÒu tra SNA n¨m 1997 ®Ó tÝnh. Néi dung biÓu chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh theo yÕu tè nh­ sau: - Nguyªn liÖu, vËt liÖu. (2) Nhiªn liÖu, ®éng lùc. (3) Chi phÝ nh©n c«ng. (4) Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. (5) Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. (6) Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Trong c¸c yÕu tè trªn: - YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu gåm c¶ nguyªn, vËt liÖu chÝnh, phô, b¸n thµnh phÈm mua ngoµi vµ yÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc 100% lµ chi phÝ vËt chÊt. Tr­êng hîp tiÒn c«ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng cña ®¬n vÞ trùc tiÕp bèc v¸c nguyªn, vËt liÖu ®· tÝnh vµo gi¸ thµnh vËt liÖu th× ph¶i trõ khái yÕu tè nµy vµ ®­a vÒ yÕu tè 3 (chi phÝ nh©n c«ng). - C¸c yÕu tè chi phÝ nh©n c«ng vµ khÊu hao TSC§ 100% thuéc gi¸ trÞ t¨ng thªm. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi 100% lµ chi phÝ dÞch vô trong chi phÝ trung gian. - C¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Yõu tè nµy th­êng cã lÉn c¶ 3 néi dung lµ chi phÝ trung gian(chi phÝ vËt chÊt, chi phÝ dÞch vô), thu nhËp cña ng­êi s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm kh¸c. §Ó bãc t¸ch yÕu tè nµy, trong khi tÝnh chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm hµng n¨m, cÇn dùa vµo tØ lÖ ®· ®­îc x¸c ®Þnh qua kÕt qu¶ ®iÒu tra SNA n¨m 1997. TØ lÖ nµy sÏ ®­îc sö dông ®Ó tÝnh cho mét sè n¨m, khi ch­a cã ®iÒu kiÖn ®iÒu tra l¹i hoÆc ®iÒu tra bæ sung ®Ó chØnh lý. Trong thùc tÕ ®Õn thêi ®iÓm b¸o c¸o cã nh÷ng ®¬n vÞ ch­a lµm(hoÆc kh«ng lµm ®­îc ) b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè. V× vËy quy tr×nh tÝnh cÇn ph¶i theo c¸c b­íc sau: + TÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c ®¬n vÞ cã b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ. + Tæng hîp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ ®ã. + Dïng tØ lÖ ®· ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua ®iÒu tra n¨m 1997 ®Ó t¸ch yÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c ra ba phÇn: Chi phÝ vËt chÊt, chi phÝ dÞch vô ; thu nhËp cña ng­êi s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm kh¸c. + Tæng hîp chi phÝ trung gian cña c¸c ®¬n vÞ cã b¸o c¸o theo tõng thµnh phÇn kinh tÕ. + TÝnh tØ lÖ % chi phÝ trung gian so víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c ®¬n vÞ cã b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng thµnh phÇn kinh tÕ. + TÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn bé ho¹t ®éng x©y l¾p vµ söa ch÷a lín bao thÇu trªn ®Þa bµn theo tõng thµnh phÇn kinh tÕ (Nhµ n­íc, hîp t¸c, t­ nh©n, hçn hîp). + Dïng tØ lÖ % chi phÝ trung gian so víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®· tÝnh ®­îc tõ c¸c ®¬n vÞ cã b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè trªn nh©n (´) víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn bé ho¹t ®éng x©y l¾p vµ söa ch÷a lín bao thÇu trªn ®Þa bµn theo thµnh phÇn kinh tÕ, ta ®­îc chi phÝ trung gian cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ 6.3. §èi víi ho¹t ®éng x©y l¾p vµ söa ch÷a lín tù lµm: - X©y dùng vµ söa ch÷a lín tù lµm cña c¸c ®¬n vÞ thuéc kinh tÕ nhµ n­íc (kh«ng kÓ phÇn x©y dùng vµ söa ch÷a lín tù lµm cña x·, ph­êng): Néi dung chi phÝ trung gian, nguån th«ng tin vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gièng nh­ ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc, nh­ng lµ ®¬n vÞ x©y l¾p tù lµm nªn kh«ng ph¶i nép thuÕ vµ kh«ng h¹ch to¸n lîi tøc kinh doanh do ®ã gi¸ trÞ s¶n xuÊt quy ­íc b»ng tæng chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ thùc hiÖn trong n¨m. V× vËy, ph¶i x¸c ®Þnh tØ lÖ chi phÝ trung gian so víi tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña nh÷ng ®¬n vÞ cã b¸o c¸o ®Ó ­íc tÝnh cho c¸c ®¬n vÞ kh«ng cã b¸o c¸o chi phÝ chi tiÕt. Trong tr­êng hîp ®Æc biÖt, ph¶i dùa vµo tØ lÖ chi phÝ trung gian cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó tÝnh(còng chØ tÝnh tØ lÖ chi phÝ trung gian so víi tæng chi phÝ s¶n xuÊt ). - X©y dùng tù lµm cña x·, ph­êng: Néi dung cña chi phÝ trung gian còng bao gåm: + Chi phÝ vËt chÊt: + Nguyªn, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, ®éng lùc mua ngoµi. + TrÞ gi¸ c¸c lo¹i nguyªn, vËt liÖu chÝnh, phô ®· dïng vµo x©y l¾p, nh­ng kh«ng ph¶i mua ngoµi mµ sö dông nguyªn, vËt liÖu do tù s¶n xuÊt, thu håi tõ c¸c lo¹i c«ng s¶n cò, nh©n d©n ®ãng gãp. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi nh­ thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn dïng vµo x©y dùng vµ söa ch÷a lín, thuª söa ch÷a thiÕt bÞ, dông cô dïng cho x©y dùng vµ c¸c dÞch vô kh¸c ®· tÝnh vµo chi phÝ x©y dùng vµ söa ch÷a tù lµm cña x·, ph­êng. Nguån th«ng tin: Dùa vµo tµi liÖu ®iÒu tra chän mÉu vÒ x©y dùng vµ söa ch÷a lín tù lµm cña x·, ph­êng ®Ó tÝnh theo ph­¬ng ph¸p sau: Chi phÝ trung gian vÒ XD vµ SCL tù lµm cña x·(ph­êng) = Gi¸ trÞ s¶n xuÊt XD vµ SCL tù lµm cña x·(ph­êng) ´ Chi phÝ trung gian vÒ XD vµ SCL tù lµm cña x·(ph­êng) ®iÒu tra Gi¸ trÞ s¶n xuÊt vÒ XD vµ SCL tù lµm cña x·(ph­êng) ®iÒu tra ¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾ 6.4. X©y dùng c¬ b¶n tù lµm cña c¸c lo¹i hîp t¸c x· vµ tæ chøc kinh tÕ- x· héi kh«ng thuéc thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc kh¸c: Néi dung chi phÝ trung gian gåm: - Chi phÝ vËt chÊt: + Nguyªn, vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu, ®éng lùc mua ngoµi. + Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu do thµnh viªn cña ®¬n vÞ ®ãng gãp b»ng hiÖn vËt theo nghÜa vô hoÆc tù nguyÖn quy ra tiÒn theo gi¸ b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng trong thêi gian x©y dùng. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi nh­ thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ ph­¬ng tiÖn dïng cho x©y dùng, thuª c¸c ®¬n vÞ cã h¹ch to¸n kinh tÕ, thiÕt kÕ vµ c¸c dÞch vô thuª ngoµi kh¸c. Nguån th«ng tin: Dùa vµo tµi liÖu ®iÒu tra tØ lÖ % chi phÝ trung gian so víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c ®¬n vÞ ®iÒu tra chän mÉu, theo tõng ngµnh vµ tõng thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó tÝnh suy réng theo ph­¬ng ph¸p ®· giíi thiÖu trong phÇn x©y dùng tù lµm cña x·, ph­êng. Chi phÝ trung gian vÒ XD tù lµm cña HTX n«ng nghiÖp = Gi¸ trÞ s¶n xuÊt vÒ XD tù lµm cña c¸c HTX n«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn ´ TØ lÖ % chi phÝ trung gian so víi Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c HTX n«ng nghiÖp ®· ®iÒu tra vÒ XD tù lµm VÝ dô: Còng tÝnh t­¬ng tù nh­ vËy cho c¸c hîp t¸c x· phi n«ng nghiÖp, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c¸c tæ chøc, t­ nh©n kh¸c v.v… 6.5. X©y dùng tù lµm cña hé gia ®×nh d©n c­ thµnh thÞ vµ n«ng th«n: Néi dung cña chi phÝ trung gian lµ: - Chi phÝ vËt chÊt gåm: + Chi phÝ mua nguyªn, vËt liÖu chÝnh vµ phô ®· dïng cho x©y dùng vµ söa ch÷a lín. + Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu tù s¶n xuÊt theo gi¸ b×nh qu©n thÞ tr­êng trªn ®Þa bµn vµo thêi kú x©y dùng hoÆc söa ch÷a. + Gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu tõ c¸c nguån kh«ng ph¶i mua kh¸c ®· dïng vµo x©y dùng, tÝnh theo gi¸ b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. Nguån th«ng tin: Dùa vµo tµi liÖu ®iÒu tra vÒ tØ lÖ % chi phÝ trung gian so víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c hé ®iÒu tra, sau ®ã suy réng cho toµn bé theo ph­¬ng ph¸p sau: Chi phÝ trung gian vÒ XD tù lµm cña hé n«ng th«n = Gi¸ trÞ s¶n xuÊt vÒ XD tù lµm cña hé n«ng th«n ´ TØ lÖ % chi phÝ trung gian so víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt vÒ XD tù lµm cña c¸c hé n«ng th«n ®· ®iÒu tra Còng tÝnh t­¬ng tù nh­ trªn cho c¸c hé gia ®×nh ë thµnh thÞ. 7. Gi¸ trÞ t¨ng thªm. 7.1. Kh¸i niÖm: Gi¸ trÞ t¨ng thªm lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt sau khi trõ ®i phÇn chi phÝ trung gian. Nãi chung, gi¸ trÞ t¨ng thªm cña c¸c ngµnh vµ thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu gåm 5 yÕu tè sau: (1)Thu cña ng­êi s¶n xuÊt (2) ThuÕ s¶n xuÊt (3) KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh (4) Gi¸ trÞ thÆng d­ (5) Thu nhËp hçn hîp. Tuy nhiªn do thùc tÕ h¹ch to¸n vµ nguån th«ng tin cña c¸c lo¹i h×nh x©y l¾p bao thÇu, x©y l¾p tù lµm cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau, nªn khi tÝnh cÇn vËn dông cô thÓ cho c¸c lo¹i h×nh x©y dùng vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. 7.2. Nguån th«ng tin vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p vµ söa ch÷a lín bao thÇu thuéc thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc. - Thu cña ng­êi s¶n xuÊt lµ toµn bé l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô, phô cÊp l­¬ng, b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, c¸c kho¶n tiÒn th­ëng tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt, c¸c kho¶n tr¶ c«ng lao ®éng kh¸c ch­a tÝnh vµo tiÒn l­¬ng cña toµn thÓ c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc, ®· tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ. Néi dung vÒ thu cña ng­êi s¶n xuÊt ®­îc thÓ hiÖn trong yÕu tè nh©n c«ng vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c , trong yÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cña phô biÓu chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh theo yÕu tè cña ®¬n vÞ x©y l¾p. - ThuÕ s¶n xuÊt lµ thuÕ doanh thu ph¶i nép theo tØ lÖ doanh thu thùc tÕ ®· thùc hiÖn trong n¨m. Ngoµi ra, thuÕ s¶n xuÊt cßn bao gåm c¶ thuÕ vèn, thuÕ ®Êt, tµi nguyªn vµ c¸c kho¶n lÖ phÝ kh¸c coi nh­ thuÕ ®· h¹ch to¸n trong yÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Nguån th«ng tin: C¨n cø vµo c¸c b¸o c¸o kho¶n thanh to¸n víi ng©n s¸ch ®Ó ghi( phÇn ph¶i nép trong n¨m). NÕu ®¬n vÞ cã s¶n xuÊt phô kh«ng h¹ch to¸n riªng, ®· tÝnh vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt chÝnh cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt, cÇn céng thªm c¶ thuÕ doanh thu cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµy. - KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ toµn bé khÊu hao c¬ b¶n vµ khÊu hao s÷a ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho s¶n xuÊt ®· trÝch vµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong n¨m. Sè liÖu nµy lÊy toµn bé phÇn khÊu hao trong chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè. - Gi¸ trÞ thÆng d­ lµ lîi tøc tr­íc khi nép thuÕ lîi tøc cña doanh nghiÖp vÒ s¶n xuÊt, kinh doanh, lîi tøc tr¶ tiÒn v©y, lîi tøc tr¶ tiÒn liªn doanh, gãp cæ phÇn, ®ãng gãp theo cÊp trªn… Nguån th«ng tin: C¨n cø vµo lîi tøc tr¶ tiÒn vay, nép thuÕ lîi tøc, c¸c kho¶n nép cho cÊp trªn, ph©n chia lîi tøc kinh doanh cho c¸c ®¬n vÞ liªn doanh gãp cæ phÇn ®Ó tÝnh to¸n vµ tæng h¬p. Gi¸ trÞ thÆng d­ = Gi¸ trÞ s¶n xuÊt Chi phÝ trung gian - Thu cña ng­êi s¶n xuÊt - ThuÕ s¶n xuÊt - KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh - Tr­êng hîp ch­a cã ®ñ th«ng tin ®Ó tÝnh chi tiÕt, gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc tÝnh to¸n theo ph­¬ng ph¸p sau: §èi víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p vµ söa ch÷a lín bao thÇu thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi kinh tÕ nhµ n­íc kh¸c: Néi dung, ph­¬ng ph¸p tÝnh Gi¸ trÞ t¨ng thªm gièng mh­ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ ta kh«ng thÓ thu ®­îc ®Çy ®ñ c¸c b¸o c¸o quyÕt to¸n, do ®ã gi¸ trÞ t¨ng thªm ®­îc tÝnh nh­ sau: Gi¸ trÞ t¨ng thªm = Gi¸ trÞ s¶n xuÊt - Chi phÝ trung gian §Ó ph©n tÝch Gi¸ trÞ t¨ng thªm theo c¸c yÕu tè , c¨n cø vµo tØ lÖ cña c¸c ®¬n vÞ cã b¸o c¸o chi tiÕt hoÆc tØ lÖ trong ®iÒu tra chän mÉu vÒ Tµi s¶n quèc gia n¨m 1997 ®Ó tÝnh cho tõng thµnh phÇn kinh tÕ råi tæng hîp cho toµn bé. c. X©y dùng vµ söa ch÷a lín tù lµm cña x·, ph­êng: Do ®Æc ®iÓm cña x©y dùng c¬ b¶n tù lµm lµ tù tæ chøc x©y dùng ®Ó sö dông, kh«ng ph¶i nép thuÕ, kh«ng h¹ch to¸n lç l·i, kh«ng cã tµi s¶n cè ®Þnh, nªn Gi¸ trÞ t¨ng thªm cña x©y dùng vµ söa ch÷a lín tù lµm chØ cßn phÇn thu cña ng­êi s¶n xuÊt víi 3 néi dung sau: - TiÒn c«ng tr¶ cho nh÷ng ng­êi lao ®éng thuª ngoµi ®Ó lµm c¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ söa ch÷a lín tù lµm cña x·, ph­êng. - TiÒn c«ng lao ®éng, tiÒn båi d­ìng hoÆc gi¸ trÞ c«ng lao ®éng cña c¸n bé chuyªn tr¸ch qu¶n lý, theo dâi thi c«ng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ söa ch÷a lín tù lµm cña x·, ph­êng. - TrÞ gi¸ c«ng lao ®éng( theo gi¸ thÞ tr­êng) do nh©n d©n ®ãng gãp theo nghÜa vô hoÆc tù nguyÖn ®Ó lµm c¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ söa ch÷a lín cña x·, ph­êng. X©y dùng c¬ b¶n tù lµm cña tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c: Gi¸ trÞ t¨ng thªm cña phÇn nµy còng cã néi dung nh­ x©y dùng c¬ b¶n tù lµm cña x·, ph­êng. e. X©y dùng c¬ b¶n tù lµm cña hé gia ®×nh d©n c­ : Néi dung Gi¸ trÞ t¨ng thªm bao gåm c¸c yÕu tè: - Thu cña ng­êi s¶n xuÊt nh­: TiÒn c«ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng x©y dùng, kÓ c¶ c«ng kho¸n hoÆc c«ng theo ngµy. NÕu theo tho¶ thuËn chñ ®Çu t­ ph¶i nu«i c¬m thî th× ph¶i tÝnh c¶ chi phÝ ¨n uèng cña hä. - Gi¸ trÞ c«ng lao ®éng cña chñ ®Çu t­ vµ gi¸ trÞ ngµy c«ng do bµ con xãm lµng gióp ®ì b»ng c¸ch trùc tiÕp tham gia lao ®éng ®· tÝnh vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt ë trªn. - §Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh vµ lËp b¸o c¸o vµ suy réng ®­îc Gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ Chi phÝ trung gian nh­ h­íng dÉn ë trªn, cã thÓ tÝnh gi¸ trÞ t¨ng thªm nh­ sau : Gi¸ trÞ t¨ng thªm trong XD & SCL tù lµm = Gi¸ trÞ s¶n xuÊt XD & SCL tù lµm - Chi phÝ trung gian trong XD & SCL tù lµm Toµn bé gi¸ trÞ t¨ng thªm ®­a vµo thu cña ng­êi s¶n xuÊt. C«ng thøc trªn ¸p dông cho tõng thµnh phÇn kinh tÕ nh­ : X©y dùng vµ söa ch÷a lín tù lµm cña Nhµ n­íc, x·, ph­êng; c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, phi n«ng nghiÖp vµ x©y dùng c¬ b¶n tù lµm cña hé gia ®×nh d©n c­. 8. Nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu GO, IC vµ VA x©y l¾p cña doanh nghiÖp x©y dùng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §Ó tÝnh ®óng vµ tÝnh ®ñ c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh X©y dùng, th× tr­íc hÕt ph¶i tÝnh thËt chÝnh x¸c c¸c chØ tiªu nµy trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng cña n­íc ta. HiÖn nay ë n­íc ta, c¸c doanh nghiÖp chØ míi ¸p dông HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia nãi chung vµ c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ chi phÝ t¨ng thªm nªn viÖc tÝnh to¸n cßn míi mÎ vµ khã kh¨n. ChÝnh v× vËy, kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cßn rÊt h¹n chÕ vÒ chÊt l­îng do nh÷ng sai sãt trong qu¸ tr×nh thu thËp th«ng tin vµ qu¸ tr×nh tÝnh to¸n xö lý th«ng tin. Trong thùc tÕ ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ph¸t sinh nhiÒu chi phÝ mµ trong ph­¬ng ph¸p tÝnh hiÖn nay ®ang ¸p dông th× kh«ng ®Ò cËp hÕt ®­îc. Bªn c¹nh c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, nhiÒu chi phÝ kh«ng th­êng xuyªn kh¸c ®­îc tËp hîp vµo môc gäi lµ “ c¸c chi phÝ trùc tiÕp kh¸c” hay “ chi phÝ gi¸n tiÕp”... trong kho¶n nµy cã chi phÝ th­êng xuyªn tù lµm hoÆc thuª ngoµi, võa tù lµm cã lÉn c¸c chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm. ViÖc t¸ch chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm ra khái phÇn nµy lµ hÕt søc khã do tû lÖ bãc t¸ch phô thuéc rÊt nhiªï vµo ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng vµ ph­¬ng ph¸p bãc t¸ch rÊt phøc t¹p, nã còng kh«ng mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho doanh nghiÖp mµ nÕu thùc hiÖn c«ng viÖc bãc t¸ch th× hÖ sè bãc t¸ch cã ®é tin cËy ch­a cao. ChÝnh v× vËy, viÖc bãc t¸ch phÇn trïng nhau dï ®­îc lµm hay ch­a lµm còng chØ cã tÝnh t­¬ng ®èi. HiÖn nay b¸o c¸o quyÕt to¸n cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng cßn thiÕu ®é chÝnh x¸c do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan còng nh­ kh¸ch quan mang l¹i. Tr×nh ®é thèng kª ë c¸c doanh nghiÖp x©y dùng hÇu hÕt cßn non kÐm vµ ch­a coi träng c«ng t¸c thèng kª mµ chØ dùa vµo kinh nghiÖm ®Ó ­íc tÝnh. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp x©y dùng cßn thiÕu kinh phÝ cho c«ng t¸c ®iÒu tra thèng kª ®Þnh kú cßn rÊt Ýt. V× vËy, sè mÉu ®iÒu tra ®Þnh kú Ýt, kh«ng ®ñ ®¶m b¶o tÝnh ®¹i diÖn, dÉn ®Õn kÕt qu¶ thu ®­îc cã ®é chÝnh x¸c ch­a cao. §©y lµ nguyªn nh©n quan träng vµ chñ yÕu víi chÊt l­îng tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng. Tuy nhiªn, viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm nÕu tÝnh to¸n mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c th× nã cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ doanh nghiÖp v× nã ®em l¹i c¸i nh×n tæng qu¸t nhÊt vµ chi tiÕt nhÊt víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña doanh nghiÖp. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn chó träng ®Õn c«ng t¸c thèng kª, cÊp kinh phÝ cho viÖc ®µo t¹o c¸n bé, tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o, truúen kinh nghiÖm qua c¸c líp gi¶ng d¹y, tõ ®ã gióp cho bé phËn thèng kª cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng tÝnh chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu cã chÊt l­îng, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng. Trong thùc tÕ kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng tÝnh c¸c chØ tiªu GO, IC vµ VA chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ, chØ cã c¸c ®¬n vÞ ¸p dông chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú tÝnh c¸c chØ tiªu nµy theo ph­¬ng ph¸p ®· nªu míi thu ®­îc kÕt qu¶ chÝnh x¸c vµ s¸t thùc. ViÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu GO, IC vµ VA x©y l¾p kh«ng chÝnh x¸c lµ do ¶nh h­ëng cña nh©n tè chñ quan vµ kh¸ch quan mang l¹i nh­: Do ®Æc ®iÓm phøc t¹p cña s¶n xuÊt x©y dùng, do tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ tæ chøc x©y dùng cßn thÊp, trong ®ã cã c¶ khã kh¨n vÒ vèn vµ tr×nh ®é con ng­êi. V× vËy, sè liÖu b¸o c¸o thiÕu ®é chÝnh x¸c, ch­a cã hÖ thèng thanh tra kÓm so¸t h÷u hiÖu, trong cïng mét doanh nghiÖp, trong cïng mét thêi kú tÝnh to¸n tuú theo môc tiªu cña doanh nghiÖp cã nhiÒu b¸o c¸o víi néi dung kh¸c nhau dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt lµ t­¬ng ®èi phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp x©y dùng. Do t¸c ®éng cña ®Êu thÇu c¹nh tranh lµm cho gi¸ c¶ lu«n lu«n biÕn ®éng do ®ã viÖc ®Þnh ra nh÷ng tû lÖ, ®Þnh møc cô thÓ, chÝnh x¸c cho tõng yÕu tè trong chi phÝ gi¸ thµnh lµ kh«ng cè ®Þnh, kh«ng theo ®Þnh møc ®­a ra cña Nhµ n­íc. Ch¼ng h¹n nh­ chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh do gi¸ ®Êu thÇu thÊp nªn ph¶i kÐo dµi thêi h¹n khÊu hao trong khi c¸c nguån vèn vay tÝn dông, ®Çu t­ th­êng lµ trung h¹n tõ 3 ®Õn 5 n¨m. §iÒu nµy còng ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n. T×nh tr¹ng chËm thanh to¸n vèn thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh dÉn ®Õn c¸c chi phÝ l·i vay ng©n hµng lín. MÆt kh¸c chi phÝ tiªu cùc trong ho¹t ®éng x©y dùng chiÕm mét tØ träng t­¬ng ®èi lín lµm cho viÖc ph©n bè chi phÝ vµ ®¸nh gÝ c¸c chØ tiªu bÞ sai lÖch, kh«ng cßn mang ý nghÜa thùc chÊt chÝnh x¸c cña chi phÝ gi¸ thµnh. YÕu tè th­êng sai lÖch nhiÒu nhÊt lµ t×nh tr¹ng giÊu doanh thu b¸o c¸o cña c¸c doanh nghiÖp vµ thiÕu sù qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ dë dang. - Ngoµi sù thay ®æi liªn tôc cña c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cã liªn quan cña Nhµ n­íc còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn hÖ thèng thu thËp sè liÖu, xö lý th«ng tin phôc vô cho viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt , chi phÝ trung gian vµ gi¸ t¨ng thªm cña doanh nghiÖp x©y dùng. 9. Mét sè tån t¹i trong qu¸ tr×nh tÝnh GO, VA vµ IC. C¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cã vai trß rÊt quan träng nh­ chóng ta ®· biÕt vµ viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè. MÆt kh¸c, trong thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp x©y dùng cßn mét sè tån t¹i, do ®ã dÉn ®Õn viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu nµy cßn kh«ng ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. Nh÷ng tån t¹i ®ã lµ: Sè liÖu b¸o c¸o thiÕu ®é chÝnh x¸c dÉn ®Õn cã mét sè doanh nghiÖp thùc tÕ bÞ thua lç nh­ng trªn b¸o c¸o v©nx ®ang ph¸t triÓn vµ lµm ¨n cã l·i. HÖ thèng tæ chøc, thèng kª, tÝnh to¸n vËn dông c¸c chØ tiªu kh«ng ®ång bé thiÕu sù chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt. HÖ thèng kiÓm to¸n vµ thanh tra ho¹t ®éng kÐm h÷u hiÖu. Sù quan t©m cña c¸c cÊp l·nh ®¹o ch­a hµi hoµ. 10. Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m n©ng cao chÊt l­îng tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh X©y dùng. §Ó n©ng cao chÊt l­îng tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh X©y dùng t«i xin m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ý kiÕn chñ quan cña m×nh. (1). VÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh. HiÖn nay, ë n­íc ta c¸c doanh nghiÖp x©y dùng nãi chung vµ ngµnh Thèng kª nãi riªng ®ang sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm ch­a ®­îc râ rµng vµ ®ång bé. §ã lµ do mçi doanh nghiÖp cã trong tay nguån sè liÖu kh¸c nhau nªn dÉn ®Õn ph­¬ng ph¸p tÝnh còng kh¸c nhau. MÆt kh¸c, c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh ®ã cßn tån t¹i nh÷ng nh­îc ®iÓm lµ ch­a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c chØ tiªu GO, IC vµ VA. Nªn ®iÒu cÇn thiÕt hiÖn giê lµ Tæng côc Thèng kª ph¶i nghiªn cøu vµ ®­a ra ph­¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm ph¶n ¸nh mét c¸ch ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ. (2). VÒ vÊn ®Ò tæ chøc thu thËp th«ng tin. §Ó tÝnh ®óng vµ tÝnh ®ñ c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm th× nguån th«ng tin vÒ sè liÖu cÇn ph¶i tin cËy vµ chÝnh x¸c. §iÒu nµy th× hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ch­a thËt sù quan t©m tíi c«ng t¸c thèng kª ®Þnh kú, ch­a thÊy ®­îc vai trß quan träng nh­ thÕ nµo ®èi víi viÖc qu¶n lý doanh nghiÖp vµ víi viÖc qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp x©y dùng cÇn ph¶i thËt sù quan t©m tíi c«ng t¸c thèng kª ®Þnh kú, ®Çu t­ kinh phÝ vµo c«ng t¸c nµy, cÇn ®­a kinh phÝ vµo c«ng viÖc ®µo t¹o nh©n viªn vÒ kiÕn thøc thèng kª, thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ viÖc thu thËp thèng kª vµ b¸o c¸o tµi chÝnh; b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú... cho c¸c c¬ quan nhµ n­íc. VÒ Tæng côc Thèng kª cÇn ph¶i quan t©m tíi c«ng viÖc thèng kª cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng h¬n n÷a, cÇn cö ng­êi tíi doanh nghiÖp ®Ó phæ biÕn, tuyªn truyÒn vÒ c¸ch thu thËp th«ng tin vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm, më thªm c¸c cuéc häp, héi th¶o víi c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®Ó t¨ng thªm sù thèng nhÊt víi nhau. CÇn ph¶i ®­a thªm ra c¸c quy ®inh h÷u hiÖu nh»m cã ®­îc nguån sè liÖu thËt ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. (3). VÒ c«ng t¸c thèng kª - tæng hîp b¸o c¸o. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng diÔn biÕn phøc t¹p nh­ng c«ng t¸c thèng kª - tæng hîp b¸o c¸o thêi gian võa qua trong ph¹m vi c¸c doanh nghiÖp x©y dùng thùc hiÖn ch­a nghiªm ®Æc biÖt lµ b¸o c¸o t¸c nghiÖp hµng ngµy, b¸o c¸o ®Þnh kú hµng quý, 6 th¸ng vµ n¨m. Néi dung c¸c b¸o c¸o th­êng s¬ sµi, c¸c sè liÖu ch­a ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn ch¹y theo thµnh tÝch cña c¸c ®ît thi ®ua cho nªn l·nh ®¹o chØ huy c¸c cÊp kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®¸nh gi¸ ph©n tÝch t×nh h×nh mét c¸ch kh¸ch quan ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p chØ ®¹o mét c¸ch s¸t thùc vµ hiÖu qu¶. V× vËy, trong thêi gian tíi l·nh ®¹o vµ chØ huy c¸c cÊp cÇn quan t©m h¬n n÷a trong tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c b¸o c¸o thèng kª ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lªn c¬ quan cÊp trªn mét c¸ch trung thùc chÝnh x¸c vµ kÞp thêi. Ch­¬ng III Minh ho¹ viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO), chi phÝ trung gian(IC) vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm(VA) Chóng ta ®· x¸c ®Þnh ®­îc c¸c chØ tiªu GO, VA vµ IC ë ch­¬ng II vµ viÖc tÝnh to¸n cho thËt chÝnh x¸c, s¸t thùc cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng còng cÇn mét khèi l­îng sè liÖu tin cËy. ViÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ®ã cho c¸c doanh nghiÖp x©y dùng chóng ta ph¶i dùa vµo b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú theo QuyÕt ®Þnh sè 01/Q§ - TCTK ngµy 5/1/1995 cña Tæng côc Thèng kª vµ chÕ ®é b¸o c¸o hiÖn hµnh cña bé tµi chÝnh. Tuy nhiªn, trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng th­êng ph¸t sinh nhiÒu chi phÝ mµ trong ph­¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp th­êng kh«ng ®Ò cËp hÕt ®­îc. Bªn c¹nh nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh cßn nhiÒu kho¶n c¸c chi phÝ kh¸c th× c¸c doanh nghiÖp th­êng ®­a tÊt c¶ vµo yÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn, trong yÕu tè ®ã chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn bao gåm c¶ chi phÝ trung gian, chi tÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng vµ c¶ gi¸ trÞ t¨ng thªm. Ch¼ng h¹n, chØ tiªu chi phÝ sö dông m¸y bao gåm c¶ chi phÝ chung vµ bao gåm c¶ chi phÝ vËt chÊt vµ chi phÝ dÞch vô thuéc chi phÝ trung gian, chi tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng thuéc gi¸ trÞ t¨ng thªm. V× vËy, muèn tÝnh ®­îc chÝnh x¸c th× ph¶i tiÕn hµnh bãc t¸ch ®­îc c¸c chØ tiªu yÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ®Ó ®­a vÒ chØ tiªu IC, VA mµ trong ®ã cã chøa c¶ chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm. Trong ch­¬ng nµy, chóng ta dïng sè liÖu tõ vô X©y dùng, giao th«ng vµ b­u ®iÖn n¨m 2001 cña C«ng ty l¾p m¸y ®iÖn n­íc vµ x©y dùng ®Ó minh ho¹, nh»m gióp chóng ta hiÓu s©u s¾c h¬n viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu GO, IC vµ VA. C«ng ty l¾p m¸y ®iÖn n­íc vµ x©y dùng lµ mét trong 10 thµnh viªn trùc thuéc Tæng c«ng ty c¬ khÝ x©y dùng. Tuy C«ng ty lµ trùc thuéc nh­ng ®· ho¹t ®éng t­¬ng ®èi ®éc lËp cã h¹ch to¸n néi bé, ®­îc më tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng vµ kho b¹c. V× vËy, viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm x©y l¾p cho c«ng ty lµ rÊt cÇn thiÕt vµ kh¸ch quan. B¶ng 1: Mét sè chØ tiªu ph¶n ¸nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty l¾p m¸y ®iÖn n­íc vµ x©y dùng n¨m 2001 (§¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång) STT ChØ tiªu Gi¸ trÞ 1 Doanh thu thuÇn tiªu thô s¶n phÈm x©y dùng trong kú 17.581 2 X©y l¾p dë dang: + §Çu n¨m + Cuèi n¨m 2.120 8.532 3 Gi¸ trÞ c«ng t¸c SCL nhµ cöa, vËt kiÕn tróc 13.749 4 Nguyªn liÖu vµ vËt liÖu 16.590 5 Nhiªn liÖu vµ ®éng lùc 2.980 6 N¨ng l­îng 400 7 Doanh thu cho thuª MMTB thi c«ng cã ng­êi ®iÒu khiÓn ®i kÌm 9.747 8 TiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp kh¸c 4.250,94 9 BHXH, BHYT vµ KPC§ 198,50 10 KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh 2.203,00 11 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi 3.450,0 12 Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c 3.368,50 13 Gi¸ trÞ phÕ liÖu, phÕ phÈm do thi c«ng t¹o ra 53 14 ThuÕ s¶n xuÊt 900 15 Lîi nhuËn vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c 15.414,06 1. TÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt x©y l¾p (GO). Theo c«ng thøc ®· x¸c ®Þnh: = Doanh thu thuÇn tiªu thô s¶n phÈm x©y l¾p trong kú + Gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p dë dang cuèi kú - Gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p dë dang ®Çu kú Gi¸ trÞ c«ng t¸c x©y l¾p Ta cã: = 17.581 + 8.532 - 2.120 = 23.993 (triÖu ®ång) Gi¸ trÞ s¶n xuÊt x©y l¾p = Gi¸ trÞ c«ng t¸c x©y l¾p + Gi¸ trÞ c«ng t¸c SCL nhµ cöa, vËt kiÕn tróc + Doanh thu cho thuª TB, MM cã ng­êi ®iÒu khiÓn ®i kÌm + Gi¸ trÞ phÕ liÖu, phÕ phÈm do thi c«ng t¹o ra = 23.993 + 13.749 + 9.747 + 53 = 47.542 (triÖu ®ång) Nh­ vËy, gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña C«ng ty l¾p m¸y ®iÖn n­íc vµ x©y dùng n¨m 2001 lµ: GOxl = 47.542 (triÖu ®ång) 2. TÝnh chi phÝ trung gian cña C«ng ty l¾p m¸y ®iÖn n­íc vµ x©y dùng n¨m 2001. Ta ®· cã : Chi phÝ trung gian x©y l¾p = Tæng chi phÝ vËt chÊt(kh«ng kÓ khÊu hao TSC§) + Tæng chi phÝ dÞch vô Trong ®ã tæng chi phÝ vËt chÊt bao gåm nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu vµ ®éng lùc, n¨ng l­îng vµ chi phÝ vËt chÊt kh¸c. Cô thÓ: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu : 16.590 (tr.®) Chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc: 2.980 (tr.®) Chi phÝ n¨ng l­îng: 400 (tr.®) Chi phÝ vËt chÊt kh¸c: 3.368,5 (tr.®) Þ Tæng chi phÝ vËt chÊt = 16.590 + 2.980 + 400 + 3.368,5 = 23.338,5 (tr.®) vµ tæng chi phÝ dÞch vô : 3.450 (tr.®) VËy ta ®­îcgi¸ trÞ chØ tiªu chi phÝ trung gian x©y l¾p (IC) n¨m 2001 cña C«ng ty l¾p m¸y ®iÖn n­íc vµ x©y dùng lµ : ICxl = 23.338,5 + 3.450 = 26.788,5 (tr.®) 3. TÝnh gi¸ trÞ t¨ng thªm (VA)cña C«ng ty l¾p m¸y ®iÖn n­íc vµ x©y dùng n¨m 2001. 3.1. TÝnh VA theo ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt: VAxl = GOxl - ICxl = 47.542 – 26.778,5 = 20.763,5 (tr.®) 3.2. TÝnh VA theo ph­¬ng ph¸p ph©n phèi: Theo ph­¬ng ph¸p nµy ta cã c«ng thøc: Gi¸ trÞ t¨ng thªm = Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng + BHXH, BHYT,KPC§ doanh nghiÖp ®· trÝch nép trong kú + Lîi nhuËn vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c + ThuÕ s¶n xuÊt + KhÊu hao TSC§ = 4.250,94 + 198,5 + 15.414,06 + 900 + 2.203 = 20.763,5 (tr.®) VËy gi¸ trÞ t¨ng thªm x©y l¾p n¨m 2001 cña c«ng ty l¾p m¸y ®iÖn n­íc vµ x©y dùng lµ: VAxl = 20.763,5 (tr.®) KÕt luËn Sau mét thêi gian thùc tËp thùc tÕ, t«i ®· cè g¾ng b»ng hiÓu biÕt cña m×nh ®· häc ®­îc ë tr­êng ®Ó m¹nh d¹n ®i s©u vµo nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ cña ngµnh X©y dùng vµ lµ c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia (SNA) ®Æc biÖt lµ ba chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh X©y dùng. Qua thùc tËp tèt nghiÖp t«i thÊy ®­îc viÖc tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO),chi phÝ trung gian(IC) vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm(VA ) lµ rÊt quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp ë tÇm vi m« còng nh­ viÖc qu¶n lý cña Nhµ n­íc ë tÇm vÜ m«. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp b©y giê ®Òu ¸p dông tÝnh c¸c chØ tiªu ®ã võa gióp cho cÊp trªn qu¶n lý kinh tÕ võa tiÖn lîi cho viÖc so s¸nh ®¸nh gi¸ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. Cã nh÷ng doanh nghiÖp v× kh«ng tËp hîp ®­îc ®Çy ®ñ sè liÖu vÒ chi phÝ hoÆc sè liÖu kh«ng chÝnh x¸c lµm cho kÕt qña thiÕu ®é tin cËy kh«ng ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp. Trong bµi viÕt, t«i dùa vµo c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh cña c¸c tµi liÖu ®­a ra vµ ®ang ¸p dông ®Ó cè g¾ng nªu ra ph­¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm ngµnh X©y dùng, ®Æc biÖt lµ Gi¸ trÞ s¶n xuÊt x©y l¾p. V× c¸c chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh ®óng kÕt qu¶ cuèi cïng cña doanh nghiÖp vµ cña toµn ngµnh X©y dùng vµ viÖc ph©n bè gi¸ trÞ cho tõng ®èi t­îng ®Ó tõ ®ã gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp , cho Nhµ n­íc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. V× thêi gian thùc tËp tèt nghiÖp ë Vô X©y dùng, Giao th«ng vµ B­u ®iÖn thuéc Tæng côc Thèng kª ch­a nhiÒu cho nªn kinh nghiÖm thùc tÕ cña t«i cßn h¹n chÕ, nh­ng ®­îc sù gióp ®ì cña c¸c b¸c, c¸c c« vµ c¸c chó ë Vô X©y dùng, Giao th«ng vµ B­u ®iÖn vµ c¸c thÇy, c« trong khoa Thèng kª nhÊt lµ ®­îc sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o h­íng dÉn TS. TrÇn Ngäc Ph¸c nªn t«i ®· hoµn thµnh tèt chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp. Qua chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp nµy cho t«i mét lÇn n÷a göi tíi c¸c b¸c, c¸c c«, c¸c chó ë Vô X©y d­ng, Giao th«ng vµ B­u ®iÖn vµ thÇy gi¸o TS. TrÇn Ngäc Ph¸c lêi c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt. Tµi liÖu tham kh¶o Ph­¬ng ph¸p biªn so¹n HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia(SNA) ë ViÖt nam. Tæng côc Thèng kª biªn so¹n. X©y dùng HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia(SNA) ë ViÖt nam. Tæng côc Thèng kª biªn so¹n. Kinh tÕ x©y dùng. Tr­êng §H X©y dùng biªn so¹n. 4. Gi¸o tr×nh Thèng kª kinh tÕ. Tr­êng §H Kinh tÕ quèc d©n biªn so¹n. 5. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ. Tr­êng §H Kinh tÕ quèc d©n biªn so¹n. 6. ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª x©y dùng c¬ b¶n ®Þnh kú. Vô X©y dùng, Giao th«ng vµ B­u ®iÖn biªn so¹n. 7. Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ vµ qu¶n trÞ kinh doanh trong x©y dùng . GS.TS .NguyÔn V¨n Chän chñ biªn. 8. Lý thuÕt kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp x©y dùng. Bé X©y dùng biªn so¹n. 9. T¹p chÝ x©y dùng n¨m 2001. Môc lôc Trang