Đồ án Tìm hiểu những vấn đề bức xúc (thực trạng) đang tồn tại trong các doanh nghiệp

a c¹nh nh÷ng k× väng vµ kinh nghiÖm trong qu¸ khø. §Ó gi¶m bít sù ®èi kh¸ng nµy, cÇn ph¶i: -T¹o sù tin t­ëng n¬i c«ng nh©n vµo cÊp qu¶n trÞ liªn hÖ trùc tiÕp ®Õn kinh nghiÖm trong qu¸ khø cña hä. NÕu tr­íc kia sù thay ®æi ®· lµm cho hä ®iªu ®øng th× b©y giê ch¾c ch¾n hä tr¸nh nh÷ng thay ®æi. Khi cÊp qu¶n trÞ tr­íc ®©y bãp mÐo nh÷ng kÕt qu¶ cña nh÷ng thay ®æi th× b©y giê ch¾c ch¾n b©y giê sù ®èi kh¸ng sÏ m¹nh mÏ h¬n nhiÒu. Ng­îc l¹i nÕu cÊp qu¶n trÞ theo tinh thÇn kh¸ch quan, th¼ng th¾n th× c«ng nh©n viªn sÏ tin t­ëng h¬n. Møc ®é tin t­ëng cña c«ng nh©n viªn kh«ng thÓ ®­îc x©y dùng mét sím mét chiÒu ®­îc. §ã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi. -CÊp qu¶n trÞ nªn c«ng khai hãa c«ng viÖc ®æi míi. Ng­îc l¹i, cÊp qu¶n trÞ sÏ t¹o ra sù sî h·i vµ mÊt tin t­ëng th× hËu qu¶ lµ nh÷ng lêi bµn t¸n, x× xµo vµ cø lan réng m·i t¹o cho c«ng ty mét bÇu kh«ng khÝ lµm viÖc c¨ng th¼ng. -TÝch cùc h¬n n÷a, kinh nghiÖm cho thÊy nÕu chóng ta cho c«ng nh©n viªn tham gia vµo c¸c buæi th¶o luËn vÒ thay ®æi hay ®æi míi mét c¸ch c«ng khai, sù ph¶n kh¸ng cã thÓ sÏ gi¶m ®i vµ ®«i khi kh«ng cßn n÷a. ChØ khi nµo chóng ta gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®èi kh¸ng nµy th× c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn míi ®¹t kÕt qu¶ tèt. Vµ chØ khi ®ã chóng ta míi tiÕn hµnh sù thay ®æi. Vµ sau cïng, vÊn ®Ò cèt lâi lµ cÊp qu¶n trÞ cao nhÊt ph¶i ñng hé vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. 2.TiÕn tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn: 2.1 Môc tiªu: Môc tiªu tæng qu¸t cña chøc n¨ng ®µo t¹o huÊn luyÖn ®­îc ph¶n ¸nh qua 3 thµnh tè sau: §µo t¹o, gi¸o dôc, ph¸t triÓn. Khi x¸c ®Þnh râ tõng thµnh tè cña chøc n¨ng ®µo t¹o, huÊn luyÖn th× chóng ta sÏ nghiªn cøu tiÕn tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. TiÕn tr×nh nµy b¾t ®Çu b»ng giai ®o¹n x¸c ®Þnh râ nhu cÇu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn, giai ®o¹n kÕ tiÕp lµ Ên ®Þnh c¸c môc tiªu cô thÓ. Hai c©u hái chñ yÕu cÇn ph¶i nªu ra ®ã lµ: “C¸c nhu cÇu ®µo t¹o cña doanh nghiÖp lµ nhu cÇu nµo?” vµ “Doanh nghiÖp muèn thùc hiÖn môc tiªu g× qua c¸c nç lùc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn?”. C¸c môc tiªu ®ã cã thÓ rÊt h¹n hÑp, giíi h¹n vµo kh¶ n¨ng cña mét chøc vô nµo ®ã vµ môc tiªu ®ã còng cã thÓ réng r·i, dµn tr¶i nh­ n©ng kü n¨ng qu¶n trÞ cña tÊt c¶ c¸c cÊp qu¶n trÞ tuyÕn thø nhÊt (gåm qu¶n ®èc, ®èc c«ng, kiÓm so¸t viªn). §µo t¹o vµ ph¸t triÓn lµ c¶ mét tiÕn tr×nh liªn tôc kh«ng bao giê døt. Nhµ qu¶n trÞ giái ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ xem ch­¬ng tr×nh ®· ®¸p øng víi c¸c nhu cÇu vµ môc tiªu ®Ò ra ch­a. §i xa h¬n n÷a, cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ch­¬ng tr×nh nµy. BÊt cø ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nµo còng cÇn ph¶i n¨ng ®éng vµ tiÕp diÔn kh«ng ngõng. M«i tr­êng bªn ngoµi M«i tr­êng bªn trong §Þnh râ nhu cÇu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn Ên ®Þnh c¸c môc tiªu cô thÓ Lùa chän c¸c PP thÝch hîp Lùa chän ph­¬ng tiÖn thÝch hîp Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn §¸nh gi¸ ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o-ph¸t triÓn H×nh : TiÕn tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. H×nh 1: TiÕn tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. Nguån: R. Wayne Mondy and Robert M. Noe, Op. Cit, p.272. 2.2 C¸c ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh­ng trong ph¹m vi bµi viÕt nµy em chØ tr×nh bµy c¸c ph­¬ng ph¸p cã thÓ ¸p dông t¹i ViÖt Nam trong giai ®o¹n tr­íc m¾t còng nh­ t­¬ng lai. C¸c ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o rÊt ®a d¹ng vµ phï hîp víi tõng ®èi t­îng tõ sinh viªn thùc tËp, c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, cÊp qu¶n trÞ tuyÕn thø nhÊt, ®Õn cÊp qu¶n trÞ trung cÊp vµ cao cÊp. C¸c ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn sÏ ®­îc tr×nh bµy theo 2 ®èi t­îng ®ã lµ cÊp qu¶n trÞ vµ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. 2.2.1 C¸c ph­¬ng ph¸p ph¸t triÓn cÊp qu¶n trÞ: Bao gåm: ph­¬ng ph¸p d¹y kÌm, ph­¬ng ph¸p trß ch¬i kinh doanh, ph­¬ng ph¸p héi nghÞ, ph­¬ng ph¸p m« h×nh øng xö, kü thuËt nghe nh×n, thùc tËp sinh, ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i bµn giÊy, ph­¬ng ph¸p ®ãng kÞch, ph­¬ng ph¸p lu©n phiªn c«ng t¸c gi¶ng d¹y, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y nhê m¸y tÝnh hç trî, bµi thyÕt tr×nh trong líp vµ c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c. Tuy nhiªn chóng ta chØ tr×nh bµy mét sè ph­¬ng ph¸p sau: *Ph­¬ng ph¸p d¹y kÌm. Lµ mét ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i trç ®Ó ph¸t triÓn cÊp qu¶n trÞ trªn c¬ së d¹y mét kÌm mét. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶, c¸c cÊp qu¶n trÞ d¹y kÌm nµy ph¶i cã mét kiÕn thøc toµn diÖn vÒ c«ng viÖc liªn hÖ víi c¸c môc tiªu cña c¬ quan. Hä ph¶i lµ ng­êi mong muèn chia sÎ th«ng tin víi cÊp d­íi vµ s½n lßng mÊt thêi gian ®¸ng kÓ ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc huÊn luyÖn nµy. Mèi quan hÖ nµy ph¶i dùa trªn lßng tin t­ëng lÉn nhau. *Ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i bµn giÊy. Lµ mét ph­¬ng ph¸p m« pháng trong ®ã thµnh viªn ®­îc cÊp trªn giao cho mét sè hå s¬ giÊy tê kinh doanh, c¸c lo¹i hå s¬ giÊy tê nµy ®­a qua bµn giÊy cña mét qu¶n trÞ gia. C¸c hå s¬ nµy kh«ng ®­îc s¾p xÕp theo mét thø tù ®Æc biÖt nµo vµ cÇn ph¶i s¾p xÕp ph©n lo¹i tõng lo¹i cÇn xö lý khÈn cÊp tíi lo¹i cÇn xö lý b×nh th­êng. Häc viªn ®­îc yªu cÇu xem c¸c th«ng tin vµ s¾p xÕp theo thø tù ­u tiªn. §©y lµ ph­¬ng ph¸p h÷u hiÖu gióp cho nhµ qu¶n trÞ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt thñ tôc mét c¸ch nhanh gän ®ång thêi gióp cho nhµ qu¶n trÞ biÕt c¸ch lµm viÖc mét c¸ch khoa häc. *Ph­¬ng ph¸p ®ãng kÞch (role playing). §©y lµ mét kü thuËt ®­a ra mét sè vÊn ®Ò nan gi¶i nµo ®ã råi sau ®ã vÊn ®Ò ®­îc ph©n vai mét c¸ch tù nhiªn. C¸c thµnh viªn cã thÓ ®ãng mét vai trß nµo ®ã trong c¬ cÊu tæ chøc trong mét t×nh huèng nhÊt ®Þnh nµo ®ã vµ sau ®ã nhËp ®óng vai trß ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy gióp cho sù thÊu c¶m, th«ng c¶m vµ phÈm chÊt mµ mét nhµ qu¶n trÞ cÇn ph¶i cã. *Ph­¬ng ph¸p lu©n phiªn c«ng t¸c(Job rotation). Lµ ph­¬ng ph¸p chuyªn c«ng nh©n viªn hoÆc cÊp qu¶n trÞ tõ c«ng t¸c nµy sang c«ng t¸c kh¸c nh»m môc ®Ých cung cÊp cho hä nh÷ng kinh nghiÖm réng h¬n. KiÕn thøc thu ho¹ch ®­îc qua qu¸ tr×nh nµy rÊt cÇn thiÕt ®Ó cho hä sau nµy ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc cao h¬n. *Ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y theo thø tù tõng ch­¬ng tr×nh. Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× c«ng cô gi¶ng d¹y lµ mét cuèn s¸ch gi¸o khoa, hoÆc lµ mét lo¹i m¸y mãc nµo ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy gåm 3 chøc n¨ng: -§­a ra c¸c c©u hái, c¸c sù kiÖn hoÆc c¸c vÊn ®Ò. -Cho phÐp häc viªn tr¶ lêi. -Th«ng tin ph¶n håi dùa ®óng vµo c©u tr¶ lêi cña häc viªn. Lµ ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y kh«ng cÇn sù can thiÖp cña gi¶ng viªn. Häc viªn ®äc mét ®o¹n s¸ch hay xem hoÆc nghe mét ®o¹n b¨ng sau ®ã tr¶ lêi ngay c¸c c©u hái. NÕu tr¶ lêi ®óng häc viªn häc tiÕp ch­¬ng tr×nh kÕ tiÕp, nÕu tr¶ lêi sai häc viªn tiÕp tôc lµm l¹i. *Gi¶ng d¹y nhê m¸y tÝnh hç trî. Theo ph­¬ng ph¸p nµy häc viªn häc ngay trªn m¸y vi tÝnh vµ ®­îc gi¶i ®¸p ngay trªn m¸y tÝnh. M¸y sÏ tr¶ lêi mäi th¾c m¾c cña ng­êi sö dông còng nh­ kiÓm tra kiÕn thøc cña ng­êi sö dông, ®ång thêi cßn h­íng dÉn ng­êi sö dông cßn thiÕu kiÕn thøc nµo, cÇn tham kh¶o thªm tµi liÖu g×. 2.2.2 Ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o c«ng nh©n. Cã bèn ph­¬ng ph¸p sau: a.§µo t¹o t¹i chç: C«ng nh©n ®­îc ph©n c«ng lµm viÖc chung víi mét ng­êi thî cã kinh nghiÖm h¬n. C«ng nh©n nµy võa häc võa lµm b»ng c¸ch quan s¸t, nghe nh÷ng lêi chØ dÉn vµ lµm theo. Ph­¬ng ph¸p nµy chØ cã kÕt qu¶ nÕu héi tô ®ñ 3 ®iÒu kiÖn sau: -§ßi hái sù nç lùc cña c¶ cÊp trªn lÉn cÊp d­íi. -CÊp trªn chÞu tr¸ch nhiÖmt¹o mét bÇu kh«ng khÝ tin t­ëng. -CÊp trªn ph¶i lµ mét ng­êi biÕt l¾ng nghe. b.§µo t¹o häc nghÒ: Lµ ph­¬ng ph¸p phèi hîp gi÷a líp häc lý thuyÕt víi ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i chç. Thêi gian huÊn lyÖn cã thÓ tõ 1 ®Õn 6 n¨m tïy theo tõng lo¹i nghÒ. HuÊn luyÖn viªn th­êng lµ c¸c c«ng nh©n cã tay nghÒ cao, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng nh©n giái ®· vÒ h­u. c.Ph­¬ng ph¸p sö dông c«ng cô m« pháng. C¸c dông cô m« pháng lµ c¸c dông cô thuéc ®ñ lo¹i m« pháng gièng hÖt nh­ trong thùc tÕ. Dông cô cã thÓ ®¬n gi¶n lµ c¸c m« h×nh giÊy cho tíi dông cô ®­îc computer ho¸. C¸c chuyªn viªn ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ph¶i chuÈn bÞ c¸c quÇy b¸n hµng, c¸c xe h¬i, m¸y bay... m« pháng ®Ó häc viªn thùc tËp. d. §µo t¹o xa n¬i lµm viÖc. Ph­¬ng ph¸p nµy gièng nh­ ph­¬ng ph¸p sö dông c«ng cô m« pháng nh­ng dông cô gÇn nh­ gièng hÖt m¸y mãc t¹i n¬i ®ang s¶n xuÊt. Th«ng th­êng c¸c huÊn luyÖn viªn lµ c¸c c«ng nh©n dµy d¹n kinh nghiÖm, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng nh©n cã tay nghÒ cao ®· vÒ nghØ h­u ®­îc mêi ë l¹i ®Ó huÊn luyÖn líp trÎ. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. I.Thùc tr¹ng chung nguån nh©n lùc ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 1.Trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, m«i tr­êng kinh doanh n­íc ta chÞu sù t¸c ®éng rÊt m¹nh cña m«i tr­êng kinh doanh chung. §· ®Õn lóc c¸c doanh nghiÖp ph¶i nh×n nhËn c¸c vÊn ®Ò cho ®óng ®¾n vµ x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc vÒ nguån nh©n lùc. Tuy nhiªn viÖc x©y dùng ®éi nhò lao ®éng ®ñ m¹nh vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng kh«ng chØ phô thuéc vµo c¸c nç lùc cña doanh nghiÖp mµ cßn phô thuéc rÊt lín vµo ph­¬ng thøc, chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ®µo t¹o vµ gi¸o dôc trong x· héi, sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc... Do ®ã chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho c¸c doanh nghiÖp ph¶i bao gåm nh÷ng ph­¬ng h­íng cã liªn quan tíi yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp. 1.1C¸c yÕu tè bªn ngoµi doanh nghiÖp: -C¸c yÕu tè x· héi, d©n c­ vµ tù nhiªn gåm: truyÒn thèng tËp qu¸n, thãi quen vµ nghÖ thuËt øng xö, c¸c qui ph¹m t­ t­ëng ®¹o ®øc... C¸c yÕu tè nµy t¹o nªn lèi sèng v¨n ho¸ vµ m«i tr­êng ho¹t ®éng x· héi cña con ng­êi nãi chung vµ ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp nãi riªng, gãp phÇn h×nh thµnh vµ lµm thay ®æi c¶ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng c¬ cÊu nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp. -C¸c yÕu tè vÒ c¬ cÊu lao ®éng x· héi thÓ hiÖn qua tuæi t¸c, giíi tÝnh, tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ chuyªn m«n tay nghÒ. Cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sè l­îng, chÊt l­îng vµ c¬ cÊu nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp n­íc ta lu«n cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu vÒ sè l­îngvµ c¬ cÊu theo tuæi t¸c, giíi tÝnh ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn tr×nh ®é lao ®éng cßn thÊp nhÊt lµ lao ®éng ®ßi hái tay nghÒ cao, sè l­îng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng t¨ng ngµy mét cao. -C¸c yÕu tè chÝnh trÞ gåm môc tiªu, ®­êng lèi chÝnh trÞ vµ ®èi ngo¹i cña Nhµ n­íc trong mçi thêi kú nhÊt ®Þnh. §©y lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt quan träng ®Ó c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng cña m×nh trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Tuy vËy ®©y còng lµ th¸ch thøc lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi ph¶i c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. -C¸c yÕu tè kinh tÕ: Cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tíi nguån nh©n lùc cña mçi doanh nghiÖp. HiÖn nay tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ n­íc ta cã xu h­íng chËm l¹i lµm cho c¸c doanh nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc thu hót, tuyÓn dông, ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. -C¸c yÕu tè thuéc vÒ hÖ thèng ®µo t¹o cña x· héi: Gåm sè l­îng, chÊt l­îng vµ c¬ cÊu hÖ thèng ®µo t¹o, c¸c h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o, chi phÝ ®µo t¹o cµ sö dông kÕt qu¶ cña ®µo t¹o xÐt trªn gãc ®é x· héi. -M«i tr­êng ph¸p lý: Lµ nh©n tè cÇn thiÕt lµm c¬ së ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ giòa ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng, lµ tiÒn ®Ò cho doanh nghiÖp x©y dùng c¸c tiªu chuÈn ph¸p lý khi h×nh thµnh, cñng cè vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. -Sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt lµ yÕu tè kh¸ch quan ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn nguån nh©n lùc, cho phÐp c¸c doanh nghiÖp lùa chän chÝnh s¸ch sö dông nhiÒu hay Ýt lao ®éng, tõ ®ã ¶nh h­ëng tíi qui m«, chÊt l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng, ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng ®ßi hái vÒ mÆt chÊt cña nguån nh©n sù. -Néi dung, ph¹m vi vµ h×nh thøc ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng lao ®éng: YÕu tè nµy ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng, lôa chän nguån cung cÊp lao ®éng, h×nh thµnh sè l­îng, chÊt l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. 1.2.C¸c yÕu tè bªn trong doanh nghiÖp: -N¨ng lùc cña ®éi ngò lao ®éng: Bao gåm c¸c yÕu tè sè l­îng, chÊt l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng trong doanh nghiÖp. §©y lµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ m¹nh mÏ nhÊt ®Õn nguån nh©n lùc. Trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam, sè l­îng lao ®éng lu«n ®¸p øng ®­îc nhu c©ï song chÊt l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng cßn nhiÒu bÊt cËp, tr×nh ®é chuyªn m«n häc vÊn, kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái cña s¶n xuÊt kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Do ph¶i lÊy “l­îng bï chÊt” nªn c¬ cÊu lao ®éng kh«ng hîp lý c¶ vÒ tr×nh ®é, giíi tÝnh tuæi t¸c còng nh­ giòa c¸c bé phËn bªn trong doanh nghiÖp... ý thøc, tinh thÇn vµ th¸i ®é lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng ch­a cao, thËm chÝ thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong lao ®éng. -Tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng nh©n sù trong doanh nghiÖp: Gåm c¸c yÕu tè nh­ h×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp, sù ph©n c«ng, ph©n quyÒn trong néi bé doanh nghiÖp, tÇm h¹n qu¶n lý, tæ chøc phßng nh©n sù... Trong phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay, c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña m«i tr­êng kinh doanh bªn ngoµi, chñ yÕu sö dông m« h×nh tæ chøc theo quan ®iÓm h­íng néi, lÊy viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vµ c¸c nguån lùc bªn trong, nhÊt lµ nguån nh©n lùc lµm c¬ së t¨ng hiÖu qu¶, ch­a h­íng tíi viÖc phôc vô kÞp thêi cña thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng. Bé phËn nh©n sù cßn mang nÆng cung c¸ch qu¶n lý hµnh chÝnh nh©n viªn, ch­a quan t©m ®Õn viÖc sö dông hä nh­ mét nguån lùc quan träng cña doanh nghiÖp. -Qu¶n trÞ nguån nh©n lùc víi chÝnh s¸ch vµ kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nh­ tuyÓn dông, ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n sù, ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc vµ ®·i ngé nh©n sù... cho phÐp lùa chän mét c¬ cÊu lao ®éng hîp lý, ®éi ngò lao ®éng ®Çy ®ñ vµ sè l­îng, ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng vµ quan träng h¬n lµ ph¸t huy cao nhÊt tiÒm n¨ng cña nguån nh©n lùc nµy trong doanh nghiÖp. -Tinh thÇn doanh nghiÖp vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ nh©n v¨n cña doanh nghiÖp: c¸c yÕu tè nµy ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn chÊt l­îng nguån nh©n lùc v× chóng t¹o nªn søc m¹nh tinh thÇn th«ng qua sù h×nh thµnh m«i tr­êng v¨n ho¸ nh©n v¨n cña doanh nghiÖp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn nµy ch­a ®­îc ph¸t huy ®Çy ®ñ do c¸c doanh nghiÖp ch­a t¹o ®­îc b¶n s¾c riªng cña m×nh. §éi ngò l·nh ®¹o cßn ch­a thùc sù quan t©m ®Õn søc m¹nh tinh thÇn cña doanh nghiÖp, ch­a cã biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó h×nh thÇnh vµ khai th¸cyÕu tè nµy trong c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh vµ qu¶n trÞ nh©n sù. 2. HiÖn nay gi÷a thùc tr¹ng ®µo t¹o nguån nh©n lùc so víi c¸c yªu cÇu ®Æt ra ë n­íc ta cßn mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa. Ta h·y xÐt thùc tr¹ng ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë n­íc ta hiÖn nay trªn hai gi¸c ®é: 2.1. XÐt trªn b×nh diÖn vÜ m«: Tû lÖ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n kü thuËt cßn rÊt thÊp trong tæng sè lùc l­îng lao ®éng. N¨m 1997, tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o chiÕm 12,2% trong lùc l­îng lao ®éng. N¨m 1998, tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o ®· n©ng lªn 13,3%. Trong sè lùc l­îng ®· qua ®µo t¹o, theo ®iÒu tra n¨m 1997, tû lÖ c«ng nh©n kü thuËt vµ ng­êi cã tr×nh ®é s¬ cÊp chØ chiÕm 5,9%, ng­êi cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp chiÕm 5,9%, ng­êi cã tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i häc lµ 2,5%, sau ®¹i häc 0,04%. Theo kÕt qu¶ cña tæng ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë ngµy 1/4/1999, trong tæng sè lao ®éng cã b»ng cÊp, c«ng nh©n kü thuËt vµ nh©n viªn nghiÖp vô chiÕm 30,3%, lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp chiÕm 36,8%, lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng vµ ®¹i häc chiÕm 31,6%, trªn ®¹i häc lµ 1,3%. Tû lÖ trªn cho thÊy vÒ c¬ cÊu lao ®éng kü thuËt ë n­íc ta n¨m 1999, cø mét lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng vµ ®¹i häc cã 0,95 c«ng nh©n kü thuËt, nh©n viªn nghiÖp vô, cã 1,16 lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp, ®iÒu ®ã cho chóng ta thÊy hiÖn t­îng “thÇy nhiÒu h¬n thî”. Trong lùc l­îng lao ®éng, tû lÖ lao ®éng kü thuËt thÊp l¹i ph©n bæ kh«ng ®Òu gi÷a c¸c vïng, c¸c ngµnh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. RÊt nhiÒu lao ®éng kü thuËt tËp trung ë c¸c ®« thÞ, thµnh phè, c¸c c¬ quan trung ­¬ng. ë c¸c vïng n«ng th«n, h¶i ®¶o, vïng s©u vïng xa, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ, t­ nh©n, c¸ thÓ cßn thiÕu nhiÒu lao ®éng kü thuËt. Kh«ng nh÷ng vËy, cã lao ®éng sau khi ®­îc ®µo t¹o ®· lµm viÖc kh«ng ®óng víi ngµnh nghÒ ®· häc, c¸ biÖt cã ng­êi lµm c«ng viÖc cña lao ®éng gi¶n ®¬n. 2.2.XÐt trªn gi¸c ®é doanh nghiÖp: Ta thÓ ®¸nh gi¸ tãm t¾t nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay nh­ sau: Thø nhÊt: §éi ngò c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ cßn rÊt thiÕu so víi nhu cÇu vµ ®ang tån t¹i sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng vÒ tû lÖ gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng kü thuËt (tû lÖ thùc tÕ lµ 1 kü s­/1,6 trung cÊp vµ 3 nh©n, trong ®ã ë c¸c n­íc ph¸t triÓn tû lÖ nµy lµ 1 kü s­/3 trung cÊp vµ 10 c«ng nh©n). ViÖc h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt ngµy cµng t¨ng thªm t×nh tr¹ng ®ã. Thø hai: Tr×nh ®é tay nghÒ nãi chung cßn thÊp, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña viÖc vËn hµnh m¸y mãc, kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó cã thÓ cho ra c¸c s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Sè c«ng nh©n bËc mét, bËc hai chiÕm 51% so víi tæng c«ng nh©n, sè c«ng nh©n còng ch­a cã tay nghÒ thùc tÕ t­¬ng xøng víi cÊp bËc. Thø ba: Th¸i ®é chÊp hµnh kû luËt lao ®éng cña c«ng nh©n cßn kÐm, c«ng nh©n ch­a quen víi t¸c phong c«ng nghiÖp ®Æc biÖt ë nhiÒu doanh nghiÖp c«ng nh©n cã t©m lý kh«ng muèn n©ng bËc v× muèn n©ng bËc ph¶i lµm c«ng viÖc bËc cao h¬n sÏ kh«ng ®¶m b¶o n¨ng suÊt, thu nhËp sÏ bÞ gi¶m. Thø t­: §éi ngò lao ®éng qu¶n lý tuy kh«ng thÊp vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt nh­ng n¨ng lùc thùc tÕ còng ch­a t­¬ng x­ng, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng viÖc hiÖn t¹i, ch­a ®­îc trang bÞ c¸c kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n trÞ kinh doanh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, ch­a ®­îc ®µo t¹o ®Ó cã ®­îc nh÷ng kü n¨ng qu¶n lý hiÖn ®¹i, t¸c phong lµm viÖc vÒ c¬ b¶n lµ ch­a thay ®æi. Thø n¨m: §éi ngò qu¶n lý cÊp cao cña doanh nghiÖp ch­a thùc sù h­íng tíi ®æi míi, mét phÇn lín (49%) cßn ch­a qua ®µo t¹o nghiÖp vô qu¶n lý. §èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam: MÆc dï c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm h¬n 90% sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ h¬n 80% sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë n­íc ta, ®©y lµ lùc l­îng chñ yÕu cung cÊp hµng tiªu dïng, dÞch vô cho d©n c­ vµ nhiÒu lo¹i t­ liÖu s¶n xuÊt, hµng ho¸ cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Song thùc tÕ hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ ®µo t¹o vµ sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é cao, bao gåm c¶ lao ®éng chuyªn m«n vµ lao ®éng qu¶n lý. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña n­íc ta hiÖn nay ch­a cã ®Çy ®ñ trang thiÕt bÞ lao ®éng cÇn thiÕt, c«ng viÖc kh«ng æn ®Þnh, th­êng ph¶i lu©n chuyÓn nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau, møc ®é chuyªn m«n ho¸ thÊp, l­¬ng th­ëng còng th­êng thÊp h¬n c¸c doanh nghiÖp lín vµ kh«ng æn ®Þnh. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th­êng rÊt khã tuyÓn dông ®­îc lao ®éng giái, thËm chÝ trong nhiÒu tr­êng hîp mét sè lao ®éng tr­ëng thµnh tõ doanh nghiÖp võa vµ nhá còng bá sang c¸c doanh nghiÖp lín kh¸c. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá rÊt cÇn ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ cao, trung thµnh vµ t©m huyÕt víi sù nghiÖp cña doanh nghiÖp. Song c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng ®ñ lùc ®Ó l«i kÐo vµ gi÷ ®éi ngò lao ®éng giái nµy, hä ph¶i sö dông l¹i nh÷ng ng­êi ®· ph¶i ra khái c¸c doanh nghiÖp lín v× nh÷ng lÝ do nµo ®ã hä tù ph¶i xoay së l©ý. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ khã lín lªn nÕu kh«ng cã sù trî gióp cña Nhµ n­íc vµ x· héi. §Æc biÖt, c¸c c¸n bé qu¶n lý lµnh nghÒ ë c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n mµ hÇu hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn rÊt thiÕu vµ yÕu. §a phÇn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nµy sö dông ngay chñ së h÷u vµ gia ®×nh hä vµo bé m¸y qu¶n lý. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña ®Ò tµi KX-07-14 th× 30% chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ c«ng nh©n, viªn chøc thuéc khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc chuyªn ra d­íi d¹ng gi¶m biªn chÕ, vÒ h­u hoÆc bé ®éi xuÊt ngò, 60% lµ nh÷ng ng­êi cã nghÒ truyÒn thèng cña gia ®×nh hoÆc ®· tõng ho¹t ®éng c¸ thÓ mét thêi gian, 10% cßn l¹i lµ häc sinh tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc, c¸c tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp vµ ®¹i häc. §a sè hä kh«ng cã kiÕn thøc qu¶n trÞ kinh doanh vµ kiÕn thøc kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i nªn hä thiªn vÒ c¸c ngµnh kinh doanh mang l¹i lîi nhuËn tr­íc m¾t, Ýt chó ý ®Õn x©y dùng chiÕn l­îc l©u dµi. Sè c¸n bé qu¶n lý nµy rÊt cÇn ®­îc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i song hä kh«ng cã thêi gian ®i häc tËp trung, còng kh«ng cã kinh phÝ ®Ó thuª ng­êi kÌm cÆp trùc tiÕp. §©y lµ nguyªn nh©n chÝnh k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ë ViÖt Nam. Nh­ vËy, Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã sù hç trî nhÊt ®Þnh ®Ó gióp cho doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ®­îc ®éi ngò lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu cña hä, trong t×nh h×nh lao ®éng phæ th«ng cña ViÖt Nam ®ang d­ nhiÒu nh­ hiÖn nay. MÆt kh¸c ngay t¹i c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî, ®Çu t­ trùc tiÕp cho viÖc ®µo t¹o vµ båi d­ìng nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp cña m×nh ®Æc biÖt lµ ®µo t¹o c¸n bé l·nh ®¹o qu¶n lý cÊp cao cña doanh nghiÖp. Nh­ng hç trî nh­ thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶ nhÊt? Nh÷ng gi¶i ph¸p nµo ®­a ra lµ thùc thi nhÊt? §iÒu nµy sÏ ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong mét sè gi¶i ph¸p hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá trong lÜnh vùc ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë ch­¬ng 3 (gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ). II.Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. C«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë c¸c doanh nghiÖp trong c¸c n¨m qua rÊt Ýt ®­îc quan t©m. ChØ cã mét sè Ýt doanh nghiÖp nhËn thøc ®­îc vai trß ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn, cßn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp bá l¬i c«ng t¸c nµy. T×nh h×nh phæ biÕn ë nhiÒu n¬i lµ c¾t gi¶m chi phÝ ®µo t¹o, h×nh thøc ®µo t¹o nghÌo nµn, c«ng t¸c thi n©ng bËc Ýt ®­îc thùc hiÖn. ViÖc cö ng­êi ®i häc ë c¸c tr­êng líp chÝnh qui cßn nÆng vÒ h×nh thøc, b»ng cÊp mµ ch­a thùc sù cã hiÖu qu¶ vÒ sö dông c¸n bé. Ch­a t¹o ra ®éng lùc vÒ vËt chÊt ®Ó thóc ®Èy ng­êi lao ®éng tham ra ®µo t¹o. Trong c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay, do qua tr×nh ®Çu t­ cho tiÕn bé khoa häc kü thuËt, c¸c c«ng nghÖ kinh doanh vµ c¬ së vËt chÊt cßn diÔn ra chËm, kh«ng ®ång bé vµ thiÕu hiÖu qu¶ nªn l­îng lao ®éng sèng cßn chiÕm tû träng kh¸ cao trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ dÞch vô, sè l­îng lao ®éng sö dông cßn nhiÒu nhÊt lµ lao ®éng ®¬n gi¶n, lµm cho hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng kh«ng cao. Thùc tÕ trong c¸c doanh nghiÖp hiªn nay, c«ng t¸c qu¶n trÞ nh©n sù ®ang dÇn ®æi míi vµ hoµn thiÖn nh­ng cßn thiªn vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh, ch­a chó träng ®Õn hiÖu qu¶ qu¶n trÞ nh©n sù, quan ®iÓm vµ t­ t­ëng qu¶n lý nguån nh©n lùc ch­a phï hîp víi t×nh h×nh míi, kh«ng nhÊt qu¸n trong hÖ thèng qu¶n trÞ doanh nghiÖp... ViÖc tuyÓn dông, ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n sù cßn bÞ chi phèi bëi c¸c yÕu tè chñ quan, c¶m tÝnh, thiÕu c¬ së khoa häc, chØ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ vµ bá qua hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng nµy. C«ng t¸c ®·i ngé nh©n sù vµ c¸c chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng... hiÖn nay ch­a t¹o ra t©m lý æn ®Þnh trong c«ng viÖc cña nh©n viªn, ch­a ®éng viªn, khuyÕn khÝch hä c¶ vÒ khÝa c¹nh vËt chÊt lÉn tinh thÇn, viÖc ®¸nh gi¸ n¨ng lùc thùc hiÖn c«ng viÖc, lµm c¬ së cho c¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n sù kh¸c cßn mang nÆng tÝnh h×nh thøc, ®¬n gi¶n, kh¸i qu¸t, qua loa... XÐt trªn gi¸c ®é vÜ m«, ngay tõ thêi k× bao cÊp, n­íc ta ®· cã mét hÖ thèng ®µo t¹o kh¸ toµn diÖn vµ phong phó víi c¸c cÊp ®µo t¹o kh¸c nhau, theo c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ chuyªn m«n kh¸c nhau ®Ó ®¸p øng nhu cÇu lao ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o còng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó nh­ tËp chung, t¹i chøc, båi d­ìng ng¾n h¹n, chÝnh qui, trong n­íc, ngoµi n­íc... Tuy vËy hÖ thèng ®µo t¹o tr­íc ®©y vµ hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ nhÊt lµ mÆt chÊt l­îng vµ ®Çu t­ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o. C¸c h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o ch­a thay ®æi theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸, nhiÒu h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p vÉn cßn l¹c hËu so víi thÕ giíi. ë mét sè lÜnh vùc ®µo t¹o, kiÕn thøc c¬ së lý luËn ch­a theo kÞp hoÆc v­ît qu¸ xa so víi thùc tiÔn t¹o kho¶ng c¸ch giòa lý thuyÕt vµ thùc hµnh trong ho¹t ®éng ®µo t¹o. Trong nh÷ng n¨m qua sè tr­êng ®¹i häc (c¶ c«ng lËp lÉn d©n lËp) ®· gia t¨ng rÊt nhiÒu trong khi c¸c tr­êng ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ cµng Ýt dÇn. ChÊt l­îng d¹y nghÒ còng rÊt kÐm do chÊt l­îng cña gi¸o viªn vµ sù thiÕu thèn vÒ c¬ së vËt chÊt. Do ®ã, c«ng nh©n kü thuËt khi ra nghÒ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng viÖc vÒ hiÓu biÕt vµ sù thµnh th¹o. VÒ c«ng t¸c ®µo t¹o ë c¸c tr­êng ®¹i häc còng cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i bµn: Mét lµ: Do t©m lý “sÝnh” ®ai häc cña d©n chóng, do c¸c c¬ së d¹y nghÒ cßn qu¸ Ýt vµ chÊt l­îng kÐm nªn nhu cÇu ®¹i häc rÊt lín. §ång thêi do thiÕu sù ®iÒu tiÕt vÜ m« vÒ c¬ cÊu vµ qui m« c¸c ngµnh ®µo t¹o nªn cã t×nh tr¹ng ®µo t¹o å ¹t, trïng lÆp gi÷a c¸c tr­êng, qu¸ t¶i vÒ gi¶ng ®­êng, kÝ tóc x¸ vµ gi¸o viªn còng ph¶i lµm viÖc qua t¶i. Hai lµ: ViÖc ®æi míi néi dung gi¶ng d¹y ch­a ®­îc ®ång ®Òu gi÷a c¸c tr­êng. ë khèi kinh tÕ, viÖc nµy ®· ®­îc lµm kh¸ tèt, hÇu hÕt c¸c m«n häc ®· ®­îc ®æi míi, phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Song ë khèi kü thuËt, qu¸ tr×nh ®æi míi cßn chËm, cã nh÷ng chuyªn ngµnh nh÷ng gi¸o tr×nh qu¸ l¹c hËu. Ba lµ: C¬ së vËt chÊt cña tr­êng cã thÓ ®­îc bæ xung thªm, gãp phÇn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng vµ lµm viÖc c¶u gi¸o viªn vµ sinh viªn nh­ng c¸c ph­¬ng tiÖn gi¶ng d¹y th× hÇu nh­ kh«ng thay ®æi. Bèn lµ: C«ng t¸c phôc vô cho gi¶ng d¹y vµ häc tËp còng ch­a ®­îc ®æi míi ®Æc biÖt lµ hÖ thèng th­ viÖn nªn ch­a t¹o ®­îc ®iÒu kiÖn ®Ó ®æi míi ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o. Trong khi ®éi ngò gi¸o viªn ®­îc quan t©m ®µo t¹o vµ ®æi míi vÒ kiÕn thøc th× ®éi ngò phôc vô gi¶ng d¹y cßn Ýt ®­îc quan t©m. N¨m lµ: Nãi chung sinh viªn ra tr­êng ®Òu cã kiÕn thøc lý thuyÕt kh¸ tèt nh­ng yÕu vÒ kü n¨ng vµ thiÕu thùc tÕ. Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh nµy cã hai phÝa: PhÝa nhµ tr­êng th× hÇu nh­ ch­a cã kinh phÝ cho viÖc thùc tËp hoÆc kinh phÝ kh«ng ®¸ng lµ bao vµ c¾t gi¶m quÜ thêi gian dµnh cho thùc tËp, phÝa doanh nghiÖp th× ch­a nhËn thøc ®­îc tr¸ch nhiÖm chung ®èi víi qu¸ tr×nh ®µo t¹o. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµm gi¶m sót chÊt l­îng cña sinh viªn khi ra tr­êng, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng cña ®éi ngò lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp. ë bËc gi¸o dôc phæ th«ng, do ¶nh h­ëng cña viÖc häc chuyªn ban vµ viÖc tæ chøc líp chän, líp chuyªn qu¸ nhiÒu nªn dÉn tíi t×nh tr¹ng lµ häc sinh ®­îc trang bÞ kh«ng toµn diÖn c¸c kiÕn thøc phæ th«ng vµ ®ã lµ mét h¹n chÕ rÊt lín cho viÖc tiÕp thu c¸c kiÕn thøc khoa häc chuyªn ngµnh ë bËc ®¹i häc vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch, t­ duy logic cÇn thiÕt cho mét ng­êi lao ®éng t­¬ng lai. Ch­¬ng III: gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ. I. Tõ nh÷ng thùc tr¹ng nh­ trªn vÒ nguån nh©n lùc cña c¸c doanh nghiÖp vµ vÒ nh÷ng nguån cung cÊp nh©n lùc cña doanh nghiÖp, ®Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau: 1.C¸c gi¶i ph¸p vÜ m«: Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ cô thÓ hãa chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ®Êt n­íc mµ tr­íc hÕt lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o, ®·i ngé, båi d­ìng c¸n bé, ®æi míi vµ ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸o dôc chuyªn nghiÖp, ph©n cÊp qu¶n lý lao ®éng cho c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ®¬n vÞ c¬ së mét c¸ch réng r·i, cô thÓ. C¸c chÝnh s¸ch chØ nªn cã tÝnh chÊt h­íng dÉn ®Ó cho mçi cÊp, mçi ngµnh ®Òu cã thÓ vËn dông phï hîp víi thùc tÕ, ph¸t huy h¬n tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, tr¸nh ¸p ®Æt. Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng ®Çu t­ cho c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã träng ®iÓm, nhÊt lµ ®èi víi hÖ thèng d¹y nghÒ vµ h­íng nghiÖp. Hµng n¨m, mét sè l­îng lín d©n c­ b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng ph¶i ®­îc ®µo t¹o, ®Ó trë thµnh ng­êi lao ®éng cã tay nghÒ, cã kü thuËt. Víi tr×nh ®é ®¹i häc hoÆc trªn ®¹i häc, chÊm døt t×nh tr¹ng ®µo t¹o trµn lan, ch¹y theo sè l­îng mµ bá qua chÊt l­îng nh­ hiÖn nay. Muèn vËy ph¶i tiªu chuÈn hãa ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý. MÆt kh¸c, cã chÝnh s¸ch ®éng viªn, khuyÕn khÝch ®èi víi ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y trong vµ ngoµi hÖ thèng ®µo t¹o. Hoµn thiÖn c¸c ®Ò ¸n ®æi míi, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o trong c¸c tr­êng ®¹i häc vµ d¹y nghÒ. ChÝnh s¸ch ®µo t¹o còng ph¶i ®­îc ¸p dông cô thÓ cho c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c cÊp vµ nhÊt lµ trong c¸c doanh nghiÖp, coi ®©y lµ nhiÖm vô b¾t buéc, lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña mçi doanh nghiÖp. Ph¸t triÓn ®µo t¹o cao ®¼ng, ®¹i häc vµ sau ®¹i häc ®Ó ®µo t¹o nh÷ng ng­êi ®ñ tri thøc nh»m tiÕp nhËn, sö dông vµ ph¸t triÓn nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi. TÝnh ®Õn 1/7/1998 c¶ n­íc cã 5 triÖu ng­êi thuéc lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt (gåm c«ng nh©n, s¬ cÊp, trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng, ®¹i häc vµ sau ®¹i häc) chiÕm 13,11% tæng sè lao ®éng (n¨m 1996), t¨ng trung b×nh h»ng n¨m lµ 6,18% ®Æc biÖt lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i häc t¨ng nhanh nhÊt. Tr­êng 1992 1993 1994 1995 1996 1997 109 109 109 109 96 110 Häc sinh (1000ng­êi) 136,8 157,1 203,3 297,9 509,3 662,8 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 1998. C¸c tr­êng ®¹i häc cÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é ®æi míi néi dung gi¶ng d¹y vµ ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ®Ó sinh viªn khi ra tr­êng cã ®­îc c¸c kiÕn thøc hiÖn ®¹i, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam vµ kü n¨ng lµm viÖc thùc tÕ, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. TiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c båi d­ìng gi¸o viªn b»ng c¸c kho¸ häc trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng gi¸o viªn, ®¸p øng yªu cÇu ®µo t¹o trong n­íc vµ yªu cÇu toµn cÇu ho¸ gi¸o dôc ®¹i häc trong thÕ kû XXI. Quan t©m thÝch ®¸ng tíi viÖc ®æi míi c¸c ho¹t ®éng phôc vô gi¶ng d¹y vµ häc tËp trong c¸c tr­êng ®¹i häc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng phôc vô ®Æc biÖt lµ hÖ thèng c¸c th­ viÖn. C¸c c¸n bé, nh©n viªn th­ viÖn vµ c¸c c¸n bé chñ chèt trong c¸c bé phËn phôc vô cÇn cÇn d­îc ®µo t¹o l¹i ë trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó cã kü n¨ng vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng ®¸p øng ®ång bé yªu cÇu c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o. Tõng b­íc trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn gi¶ng d¹y hiÖn ®¹i ®Ó ®¸p øng yªu cÇu c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o. C¸c tr­êng ®¹i häc cÇn dµnh kinh phÝ thÝch ®¸ng cho giai ®o¹n thùc tËp cña sinh viªn ®Ó t¨ng tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp. Cã thÓ sö dông hîp ®ång ®µo t¹o ®Ó g¾n bã doanh nghiÖp víi tr­êng ®¹i häc. §èi víi ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao, ngoµi ®µo t¹o trong n­íc, Nhµ n­íc cßn cã chÝnh s¸ch cö nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng sang c¸c n­íc ph¸t triÓn häc tËp hay du häc t¹i chç th«ng qua h×nh thøc gióp ®ì ®µo t¹o cña chÝnh phñ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ. H×nh thøc nµy ®ang cã xu h­íng ph¸t triÓn ë n­íc ta. Nhµ n­íc cÇn dµnh ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho viÖc më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng hÖ thèng c¸c tr­êng d¹y nghÒ b»ng ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o gi¸o viªn, ®æi míi vµ t¨ng c­êng trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt; cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch viÖc thµnh lËp c¸c tr­êng d¹y nghÒ t­ thôc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy. TiÕp tôc c¶i tiÕn hÖ thèng gi¸o dôc phæ th«ng sao cho cã thÓ cung cÊp cho c¸c bËc ®µo t¹o tiÕp theo nh÷ng häc sinh cã kiÕn thøc toµn diÖn. Cã c¸c biÖn ph¸p tuyªn truyÒn, gi¸o dôc d©n chóng ®Ó thay ®æi nÕp nghÜ khi chän nghÒ; cã c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch, thu hót thanh niªn theo häc c¸c tr­êng d¹y nghÒ còng nh­ c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc ng­êi lao ®éng ë mäi tuæi vÒ ®¹o ®øc, th¸i ®é lao ®éng vµ ®¹o ®øc kinh doanh. Theo b¸o c¸o cña Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VIII t¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng vÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ: -TiÕp tôc qu¸n triÖt quan ®iÓm gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu vµ t¹o sù chuyÓn biÕn c¬ b¶n, toµn diÖn trong ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. triÓn khai cã hiÖu qu¶ luËt gi¸o dôc. §Þnh h×nh qui m« gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®µo t¹o nhÊt lµ c¬ cÊu cÊp häc, ngµnh nghÒ vµ c¬ cÊu theo l·nh thæ phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. N©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn c¸c cÊp. -Cñng cè vµ duy tr× thµnh qu¶ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc vµ xo¸ mï ch÷, ®Æc biÖt lµ c¸c tØnh miÒn nói, vïng s©u vïng xa; thùc hiÖn phæ cËp gi¸o dôc trung häc c¬ së; x©y dùng thªm tr­êng häc ë c¸c cÊp häc phæ th«ng, ®¶m b¶o sè häc sinh trong líp ë tõng cÊp häc theo tiªu chuÈn nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc ®­a sè häc sinh trung häc t¨ng 7%/n¨m. -X©y dùng hoµn chØnh, ph¸t triÓn c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng theo m¹ng l­íi hîp lý ®Ó h×nh thµnh mét sè tr­êng ®¹i häc cã chÊt l­îng ®µo t¹o ngang tÇm víi c¸c tr­êng ®¹i häc cã chÊt l­îng trong khu vùc. Sè häc sinh tuyÓn vµo ®¹i häc vµ cao ®¼ng t¨ng 5%/ n¨m. §Æc biÖt chó träng ®µo t¹o chÊt l­îng mét sè ngµnh c«ng nghÖ, kinh tÕ vµ qu¶n lý Nhµ n­íc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu nh©n lùc vµ nh©n tµi cña ®Êt n­íc. -TiÕp tôc ®æi míi ch­¬ng tr×nh, néi dung, ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o vµ gi¶ng d¹y, ®Æc biÖt lµ trong c¸c ngµnh kinh tÕ, kü thuËt mòi nhän c«ng nghÖ cao. G¾n viÖc h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp, khu c«ng nghÖ cao víi hÖ thèng c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ. Ph¸t triÓn nhanh vµ ph©n bè hîp lý hÖ thèng tr­êng d¹y nghÒ trªn ®Þa bµn c¶ n­íc, më réng h×nh thøc ®µo t¹o nghÒ ®a d¹ng, linh ho¹t, n¨ng ®éng. Sè häc sinh c«ng nh©n kü thuËt t¨ng 11-12%/ n¨m. -§æi míi c¬ b¶n c«ng t¸c qu¶n lý vµ tæ chøc gi¸o dôc, x©y dùng hÖ thèng gi¸o dôc nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ng­êi cã thÓ häc tËp suèt ®êi theo h­íng thiÕt thùc, hiÖn ®¹i, g¾n chÆt víi yªu cÇu cña x· héi. Hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p ®Ó b¶o ®¶m sù nghiÖp gi¸o dôc ph¸t triÓn æn ®Þnh chÊt l­îng, hiÖu qu¶ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ con ng­êi vµ nguån nh©n lùc cho ®Êt n­íc ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Ng¨n ch¨n vµ ®Èy lïi nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc trong ngµnh gi¸o dôc, x©y dùng mét nªn gi¸o dôc lµnh m¹nh. -Nhµ n­íc dµnh tû lÖ ng©n s¸ch thÝch ®¸ng, ®Èy m¹nh x· héi ho¸ ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ mäi nguån lùc cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Chñ ®éng dµnh mét l­îng kinh phÝ thÝch ®¸ng cña ng©n s¸ch ®Ó t¨ng nhanh sè häc sinh, sinh viªn, nghiªn cøu sinh ®­îc ®µo t¹o ë mét sè n­íc ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o t¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc cã ghi: -T¨ng c­êng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn con ng­êi th«ng qua ph¸t triÓn m¹nh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ. §¶m b¶o nguån nh©n lùc vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng t¨ng cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. §Æt gi¸o dôc ho¹t ®éng trong m«i tr­êng s­ ph¹m lµnh m¹nh, nhanh chãng tiÕp cËn tr×nh ®é khu vùc vµ quèc tÕ . -§æi míi chÝnh s¸ch ®µo t¹o, sö dông vµ ®·i ngé tri thøc, träng dông vµ t«n vinh nh©n tµi.Chó träng sö dông vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng tri thøc cña ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më réng giao l­u vµ hîp t¸c quèc tÕ vÒ khoa häc c«ng nghÖ. -§æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®èi víi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o thu hót c¸c nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc ë tÊt c¶ c¸c bËc häc.Ng©n s¸ch nhµ n­íc tËp trung h¬n cho c¸c bËc gi¸o dôc phæ cËp ë vïng n«ng th«n, miÒn nói. §Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë c¸c tr­êng phæ th«ng. KhuyÕn khÝch h×nh thµnh vµ më réng c¸c quÜ khuyÕn häc ë c¸c nghµnh c¸c ®Þa ph­¬ng. Më réng ®µo t¹o c«ng nh©n, kÜ thuËt viªn vµ nh©n viªn nghiÖp vô theo nhiÒu tr×nh ®èi phï hîp víi nhu cÇu cña x· héi . 2.C¸c gi¶i ph¸p vi m«: Trong thêi gian qua víi c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ph¸t triÓn ®µo t¹o nguån nh©n lùc, chóng ta ®· b­íc ®Çu ®µo t¹o ®­îc ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é d¸p øng phÇn nµo yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó thùc hiÖn tèt h¬n n÷a nguån nh©n lùc ngoµi c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« ë trªn th× ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tèt mét sè gi¶i ph¸p vÜ m« sau: Thø nhÊt: N©ng cao n¨ng lùc lµm viÖc cña ®éi ngò lao ®éng. §©y lµ gi¶i ph¸p kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cña ®éi ngò lao ®éng, th«ng qua viÖc tuyÓn dông, ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n sù. Ph¶i coi yÕu tè lùa chän trong viÖc tuyÓn dông lµ vÊn ®Ò then chèt trong giai ®o¹n hiÖn nay. Kiªn quyÕt g¹t bá nh÷ng ng­êi kh«ng ®ñ tiªu chuÈn vµo lµm viÖc ë bÊt kú vÞ trÝ nµo trong doanh nghiÖp, tr¸nh t×nh tr¹ng lùa chän chØ dùa vµo c¸c quan hÖ t×nh c¶m c¸ nh©n hoÆc c¸c ®éng c¬ tiªu cùc kh¸c. Doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng hÖ htèng nh©n sù râ rµng trªn c¬ së ph©n tÝch c«ng viÖc cã khoa häc vµ thùc tÕ. ViÖc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n sù ph¶i d­a trªn c¸c ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp, c¸c yªu cÇu cña tõng c«ng viÖc cô thÓ, c¸c nguyÖn väng, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp cña tõng nh©n viªn. Tõ ®ã, lùa chän h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o thÝch hîp cho tõng ®èi t­îng. Tr­íc hÕt c¸c doanh nghiÖp ph¶i chuyÓn tõ viÖc ®µo t¹o lµ quyÒn lîi ®­¬ng nhiªn cña nh©n viªn sang viÖc ®µo t¹o lµ ®Çu t­ c¸ nh©n. Thø hai: §æi míi quan ®iÓm vµ t­ duy vµ nhËn thøc vÓ c«ng t¸c qu¶n trÞ con ng­êi trong doanh nghiÖp. Trªn c¬ së c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ n­íc c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c quan ®iÓm hÕt søc râ rµng vÒ vÊn ®Ò lao ®éng vµ qu¶n trÞ nguån nh©n lùc cña m×nh. Tr­íc hÕt ph¶i thùc sù coi ®©y lµ nguån tµi nguyªn qói gi¸ nhÊt cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ng­êi lao ®éng kh«ng chØ ph¶i lµ ®èi t­îng ®Ó khai th¸c mµ ph¶i coi hä lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp. Khi khai th¸c nguån lùc nµy cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¶ hai mÆt: hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi. Xo¸ bá c¬ chÕ hµnh chÝnh nh©n viªn ®Ó chuyÓn sang c¬ chÕ qu¶n trÞ nguån nh©n lùc. ChuyÓn ®æi viÖc qu¶n trÞ nh©n sù tõ quan ®iÓm “tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng ®Ó gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng hiÖu qu¶” sang quan ®iÓm “®Çu t­ vµo nguån nh©n lùc ®Ó cã lîi thÕ c¹nh tranh cao h¬n, cã lîi nhuËn cao h¬n vµ hiÖu qu¶ cao h¬n” §èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, bªn c¹nh c¸c gi¶i ph¸p trªn, cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: Mét lµ: T¨ng c­êng c«ng t¸c t­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. C«ng t¸c t­ vÊn, ngoµi nh÷ng t¸c ®éng kh¸c, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc cung cÊp tri thøc ®óng ®Þa chØ vµ tõ ®ã gióp h×nh thµnh ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá tµi n¨ng. H×nh thøc cung cÊp tri thøc d­íi d¹ng t­ vÊn rÊt cã hiÖu qu¶ v× nã phï hîp víi qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ rÊt nhiÒu tri thøc nh­ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn vµ thêi gian ®Ó häc mét c¸ch hÖ thèng. H¬n n÷a, sù thiÕu hôt tri thøc cña c¸n bé doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam còng rÊt kh¸c nhau ng­êi th× ®· qua qu¶n lý theo c¬ chÕ cò vÉn ®µo t¹o l¹i, ng­êi kh¸c cÇn tri thøc chuyªn s©u hiÖn ®¹i, ng­êi kh¸c n÷a l¹i cÇn bæ xung mét vµi lÜnh vùc cÇn thiÕt... Do vËy hä cã nhu cÇu chØ dÉn cô thÓ, s©u s¾c nh­ng l¹i theo c¸c néi dung kh¸c nhau. C¸c líp häc lý thuyÕt tËp chung tÝ hiÖu qu¶ do ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu chung, ®· bÞ gät giòa ®Õn møc chØ cßn lµ c¸c nguyªn lý c¬ b¶n rÊt khã vËn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng s¬ khai nh­ng ®Çy biÕn ®éng cña n­íc ta. MÆt kh¸c, b»ng h×nh thøc t­ vÊn, c¸c chung t©m t­ vÊn cã thÓ kÕt hîp m¹ng l­íi c¸c céng t¸c viªn thuéc nhiÒu chuyªn ngµnh nhau ®Æc biÖt lµ c¸c c¸ nh©n vµ chuyªn viªn cã nhiÒu kinh nghiÖm ®Ó t­ vÊn trùc tiÕp cho ng­êi cã nhu cÇu. H×nh thøc tæ chøc theo kiÓu t­ vÊn còng gän nhÑ, gi¶m chi phÝ ®Õn møc doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ chÞu ®ùng ®­îc. Néi dung t­ vÊn cã thÓ më réng sang nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. ë ViÖt Nam, lÜnh vùc cÇn ®­îc t­ vÊn nhÊt cã lÏ lµ luËt vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc. Bëi v×, trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ch­a æn ®Þnh, ch­a hoµn thiÖn, c¸c v¨n b¶n th­êng bæ xung hoÆc thay thÕ nhau, nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng n¾m b¾t hÕt c¸c chÝnh s¸ch, ®«i khi bá qua c¶ nh÷ng hç trî ®¸ng ®­îc h­ëng. Hai lµ: Hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trùc tiÕp ®µo t¹o vµ sö dông lao ®éng cã tay nghÒ cao. Do sè c«ng nh©n kü thuËt qua ®µo t¹o ë c¸c tr­êng d¹y nghÒ tËp chung cña ta võa Ýt vÒ sè l­îng, võa thiÕu kü n¨ng thµnh th¹o trong c«ng viÖc cho nªn gÇn ®©y mét sè doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· tù ®µo t¹o lÊy c«ng nh©n lÊy c«ng nh©n cho m×nh b»ng con ®­êng truyÒn nghÒ trùc tiÕp qua thùc tÕ. M« h×nh tù ®µo t¹o nµy cã ­u ®iÓm lµ g¾n víi nhu cÇu thùc tÕ cña ng­êi ®µo t¹o vµ ng­êi ®­îc ®µo t¹o. Th«ng th­êng, sau khi ®µo t¹o, lao ®éng ®­îc bè trÝ lµm c«ng viÖc ®­îc ®µo t¹o ë mét vÞ trÝ trong doanh nghiÖp. Do vËy, kü n¨ng, kü x¶o, yªu cÇu kü thuËt, t¸c phong lao ®éng ®­îc rÌn luyÖn thÝch hîp víi c«ng viÖc ngay tõ ®Çu. Th­êng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nµy sö dông lu«n lao ®éng häc viÖc vµ c«ng viÖc kinh doanh, do ®ã hä thu häc phÝ rÊt Ýt, nhiÒu c¬ së kh«ng thu häc phÝ vµ cßn nu«i ¨n. Song nh­îc ®iÓm cña c¸ch tù ®µo t¹o nµy lµ häc sinh kh«ng ®­îc häc hµnh mét c¸ch bµi b¶n, nhÊt lµ phÇn lý thuyÕt më réng. ChÝnh v× vËy, ®· xuÊt hiÖn m« h×nh liªn kÕt gi÷a c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm vµ doanh nghiÖp võa vµ nhá cïng ®µo t¹o. C¸c trung t©m gióp ®ì kh©u tuyÓn sinh kh©u gi¶ng d¹y lý thuyÕt mµ doanh nghiÖp khã ®¶m nhËn. §ång thêi th«ng qua nhiÖm vô ®µo t¹o t¹i chç, trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm hîp thøc ho¸ h×nh thøc ®µo t¹o t¹i chç b»ng c¸ch cÊp chøng chØ, hç trî vÒ tµi chÝnh. Doanh nghiÖp ®µo t¹o t¹i chç lao ®éng kü thuËt cho m×nh vµ cho x· héi lµ h×nh thøc rÊt phï hîp mµ nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc x· héi cÇn hç trî m¹nh mÏ h¬n n÷a. C¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm ph¶i cã kÕ ho¹ch vµ nhiÖm vô râ rµng trong viÖc gióp c¸c doanh nghiÖp ®µo t¹o tay nghÒ vÒ ph­¬ng tiÖn tr­êng líp, vÒ hîp thøc ho¸ kÕt qu¶ ®µo t¹o b»ng viÖc cÊp b»ng chøng chØ, vÒ c¸c h×nh thøc n©ng cao tay nghÒ vµ më mang kiÕn thøc nh­ thùc tËp ë doanh nghiÖp kh¸c hoÆc ë n­íc ngoµi nÕu cã ®iÒu kiÖn... Ngoµi ra, vÒ chÝnh s¸ch thuÕ vµ ®èi ®·i cña Nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp nµy còng cã thÓ ®­îc xem xÐt gi¶m nhÑ thuÕ hoÆc t¹o ®iÒu kiÖn vÒ ph­¬ng diÖn thñ tôc thuª ®Êt... nh»m khuyÕn khÝch h¬n n÷a ho¹t ®éng tù ®µo t¹o cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c còng cÇn kiÓm tra gi¸m s¸t ®Ó d¶m b¶o chÊt l­îng ®µo t¹o vµ quyÒn lîi cña häc sinh. Ba lµ: Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc liªn kÕt cña giíi qu¶n lý còng nh­ ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ c¸c c©u l¹c bé gi¸m ®èc, tæ chøc c«ng ®oµn, tæ chøc thanh niªn nh»m mét mÆt liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong c¸c tæ chøc lín ®Ó tËn dông vµ bæ xung thÕ m¹nh cho nhau, mÆt kh¸c nh÷ng ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp dùa vµo tæ chøc x· héi cña m×nh ®Ó häc hái, n©ng cao tay nghÒ, n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt nhÊt lµ vÒ nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña m×nh ®Ó ®Êu tranh chèng sù c¾t xÐn b¶o hé lao ®éng vÖ sinh c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c quyÒn lîi chÝnh ®¸ng kh¸c mµ ph¸p luËt b¶o hé. Cã hai vÊn ®Ò cÇn l­u ý: -Nhµ n­íc cÇn tuyªn truyÒn gi¸o dôc s©u réng trong nh©n d©n dÓ xo¸ ®i t­ t­ëng cho r»ng lµm cho c¬ quan Nhµ n­íc lµ danh gi¸, cßn lµm trong doanh nghiÖp t­ nh©n lµ ®i lµm thuª, bÞ bãc lét do ®ã bÊt ®¾c dÜ míi ph¶i lµm ë ®©y, mét khi cã c¬ héi lùa chän gi÷a Nhµ n­íc vµ t­ nh©n th× hä sÏ lùa chän Nhµ n­íc. Thùc tÕ, cã nhiÒu doanh nghiÖp t­ nh©n ®· c­u mang c¶ nh÷ng ng­êi c¬ nhì, ®· cã lóc ph¹m téi nay ®· hèi c¶i. Cã nh÷ng doanh nghiÖp t­ nh©n t¹o cuéc sèng sung tóc cho hµng chôc ng­êi. VËy, nªn ch¨ng cÇn x¸c ®Þnh l¹i lµ ”bãc lét” vµ x©y dùng l¹i c¸c chuÈn mùc gi¸ trÞ phï hîp víi sù lao ®éng vµ cèng hiÕn b×nh ®¼ng gi÷a nh÷ng ng­êi lµm trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. -HiÖn nay chÝnh s¸ch, chÕ ®é cña Nhµ n­íc vÒ b¶o hiÓm vµ phóc lîi cho ng­êi lao ®éng míi chØ ®­îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp liªn doanh. C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n dÆc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n võa vµ nhá hÇu nh­ ch­a thùc hiÖn ®óng chÕ ®é b¶o hiÓm vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng phóc lîi cho ng­êi lao ®éng. Tuy cã hîp ®ång lao ®éng nh­ng chñ vÉn dÔ dµng ®uæi thî vµ ng­êi lµm c«ng còng tïy tiÖn nghØ khi kh«ng muèn tiÕp tôc n÷a. T×nh tr¹ng nµy t¹o nªn mét ®Þnh kiÕn x· héi lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n võa vµ nhá chØ lµ chç t¹m bî, kh«ng xøng ®¸ng. C¸c doanh nghiÖp t­ võa vµ nhá muèn ph¸t triÓn, muèn gi÷ uy tÝn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®èi xö víi ng­êi lµm c«ng hîp lý, l©u dµi, träng dông ng­êi tµi, ng­êi trung thµnh víi doanh nghiÖp. MÆt kh¸c c¸c tæ chøc gi¸m s¸t ph¸p luËt còng ph¶i t¨ng c­êng thanh tra, kiÓm tra, võa b¶o vÒ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng, võa t¹o ra mét bøc tranh s¸ng sña, tin cËy vÒ lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n võa vµ nhá nh»m thu hót søc lao ®éng x· héi vµo lµm viÖc ë ®©y. Gi¶i ph¸p hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ cßn nhiÒu song cã lÏ c¸i cèt lâi cña c¸c gi¶i ph¸p hç trî lµ t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch doanh nghiÖp võa vµ nhá tù lµm, tù t¹o ra uy tÝn vµ søc hót lµ chñ yÕu. Méi sù bao cÊp ®Òu ®i ng­îc l¹i môc tiªu hiÖu qu¶ vµ nhanh chãng bÞ v« hiÖu ho¸. II. kiÕn nghÞ. *Thø nhÊt lµ vÒ phÝa Nhµ n­íc: -Ph¶i cã chiÕn l­îc ®µo t¹o nguån nh©n lùc, chó träng n©ng cao tû träng lao ®éng cã tay nghÒ trong lùc l­îng lao ®éng, n©ng cao søc c¹nh tranh cña lao ®éng ViÖt Nam chñ yÕu vÒ chÊt l­îng, tr×nh ®é, kü n¨ng lao ®éng ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng lao ®éng trong n­íc vµ quèc tÕ. -KiÖn toµn l¹i hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, gi¸o dôc ®µo t¹o, trong ®ã ®Æc biÖt coi träng x©y dùng c¬ së ®µo t¹o chÊt l­îng cao víi tiªu chuÈn ®µo t¹o quèc tÕ. -TËp chung kinh phÝ x©y dùng c¬ së vËt chÊt lín h¬n tõ Nhµ n­íc, ®ång thêi huy ®éng kinh phÝ trong d©n th«ng qua x· héi ho¸ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, trong ®ã chó ý ®óng møc ®Õn ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò gi¸o viªn. -Nhµ n­íc nªn quan t©m ®Çu t­ h¬n n÷a cho ®µo t¹o tËp chung, nhÊt lµ lÜnh vùc ®µo t¹o tay nghÒ vµ cho ®ã lµ gi¶i ph¸p hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá trong lÜnh vùc ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Ch­a nãi ®Õn vÊn ®Ò chÊt l­îng, ph­¬ng thøc vµ ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, chØ riªng vÊn ®Ò ®µo t¹o còng thÊy r»ng n­íc ta hiÖn nay ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. ChØ khi nµo cã chiÕn l­îc ®µo t¹o hoµn chØnh, phï hîp víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× chóng ta míi hy väng cã ®­îc ®éi ngò lao ®éng cã chÊt l­îng vµ c¬ cÊu hîp lý, phï hîp víi nhu cÇu cña ng­êi sö dông. *VÒ phÝa doanh nghiÖp: C¸c doanh nghiÖp ph¶i nhËn thøc mét c¸ch thiÕt thùc vµ ®óng ®¾n vai trß cña yÕu tè con ng­êi ®èi víi hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, sù tån t¹i l©u dµi vµ th¾ng lîi cña doanh nghiÖp trªn th­¬ng tr­êng. Tõ nhËn thøc ®ã mçi doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc vÒ nguån nh©n lùc mµ trong ®ã vÊn ®Ò ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ cèt lâi. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®­îc biÓu hiÖn ë kÕ ho¹ch dµi h¹n, vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i lao ®éng hiÖn cã vµ cÇn cã trong doanh nghiÖp. ChiÕn l­îc ®ã ph¶i ®Æt ngang tÇm víi chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Muèn thùc hiÖn ®­îc viÖc ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn nhËn thøc ®óng ®¾n vai trß quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng vµ vÞ trÝ then chèt cña bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ lao ®éng. Doanh nghiÖp cÇn chi phÝ thÝch ®¸ng cho c«ng t¸c ®µo t¹o, ph¸t triÓn. C«ng t¸c nµy ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch thùc chÊt vµ cã träng ®iÓm tøc lµ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n nhu cÇu ®µo t¹o vµ b¶o ®¶m cã hiÖu qu¶. -§èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt th× h×nh thøc chñ yÕu lµ kÌm cÆp, n©ng bËc t¹i chç. -§èi víi lao ®éng qu¶n lý, cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o l¹i cho tÊt c¶ c¸c nh©n viªn vÒ kiÕn thøc qu¶n trÞ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Riªng ®èi víi lao ®éng l·nh ®¹o c¸c cÊp, c¸c phßng ban cÇn ®­îc ®µo t¹o ®Ó n¾m b¾t ®­îc vµ tiÕn tíi c¸c nh©n viªn, ph©n phèi c«ng viÖc vµ sö dông ng­êi d­íi quyÒn, kÕ ho¹ch ho¸ c«ng viÖc vµ sö dông thêi gian cña b¶n th©n; quan hÖ con ng­êi vµ lµ viÖc tæ nhãm, ®iÒu hµnh c¸c cuéc häp, qu¶n lý sù c¨ng th¼ng, qu¶n lý nh÷ng sù thay ®æi. -§èi víi nh÷ng ng­êi dù tÝnh ®Ò b¹t cÇn cã kÕ ho¹ch båi d­ìng ®µo t¹o râ rµng. H×nh thøc ®µo t¹o, ph¸t triÓn lao ®éng qu¶n lý cã thÓ lµ kÌm cÆp, kinh nghiÖm, lu©n chuyÓn c«ng viÖc, tæ chøc c¸c c«ng viÖc ng¾n h¹n t¹i doanh nghiÖp hoÆc cö ®i häc ë c¸c tr­êng líp chÝnh qui. Trong ®ã c¸c doanh nghiÖp nªn nhÊn m¹nh viÖc tæ chøc c¸c líp häc ng¾n h¹n t¹i doanh nghiÖp v× h×nh thøc nµy Ýt tæn phÝ vµ t¹o mèi liªn hÖ trùc tiÕp víi c«ng viÖc. -C¸c doanh nghiÖp cÇn nhËn thøc tr¸ch nhiÖm chung trong c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó tham gia tÝch cùc vµo viÖc h­íng dÉn thùc tËp vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c sinh viªn cã thÓ thùc tËp cã hiÖu qu¶. KÕt luËn Qua bµi viÕt trªn, ta thÊy ®­îc t×nh h×nh vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp n­íc ta hiÖn nay vµ nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thùc hiÖn. ThÊy ®­îc tÇm quan träng cña nguån nh©n lùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc- lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy qu¸ tr×nh ViÖt Nam tham ra héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Do vËy §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn ph¶i chó träng ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn nguån nh©n lùc, khuyÕn khÝch vµ båi d­ìng nh©n tµi. Nãi c¸ch kh¸c, lÜnh vùc ®Çu t­ quan träng nhÊt ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn chÝnh lµ ®Çu t­ vµo vèn con ng­êi ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ vµo nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp v× c¸c doanh nghiÖp lµ lùc l­îng chñ yÕu cung cÊp hµng ho¸ cho x· héi, lµ nguån thu nhËp quan träng trong GDP. Do vËy nÕu c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng tèt sÏ lµm cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp kÐm hiÖu qu¶, ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m GDP cña ®Êt n­íc vµ kÐo theo nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn sÏ kh«ng tèt vµ lµm cho ®Êt n­íc ngµy cµng tôt hËu xa h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vµ trªn thÕ giíi. Thùc tÕ cho thÊy, kh«ng quèc gia nµo trªn thÕ giíi cã thÓ trë nªn giµu cã vµ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao khi kh«ng cã sù ®Çu t­ vµo ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Do ®ã c¸c n­íc ®Òu thùc hiÖn ­u tiªn cho gi¸o dôc- ®µo t¹o vµ gi¸o dôc ®µo t¹o ph¶i ®i tr­íc mét b­íc. Garry Becker nhµ kinh tÕ häc ng­êi Mü ®· kh¼ng ®Þnh: ”Kh«ng cã ®Çu t­ nµo l¹i mang l¹i nguån lîi lín nh­ ®Çu t­ vµo nguån nh©n lùc, ®Æc biÖt ®Çu t­ cho gi¸o dôc”. Allvin Toffer kh¼ng ®Þnh: ”Mäi nguån lùc tù nhiªn cã thÓ khai th¸c c¹n kiÖt, chØ cã trÝ tuÖ con ng­êi lµ kh«ng bao giê c¹n kiÖt v× tri thøc cã tÝnh chÊt lÊy kh«ng bao giê hÕt”. §µo t¹o nguån nh©n lùc trong kû nguyªn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i h­íng tíi môc tiªu biÕn tri thøc trë thµnh kü n¨ng, tri thøc trë thµnh trÝ lùc hay d©n trÝ ph¶i trë thµnh nh©n lùc. Do vËy trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam hiÖn nay, muèn trë thµnh mét n­íc ngµy cµng giµu m¹nh s¸nh vai víi c¸c c­êng quèc trªn thÕ giíi th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i ®Çu t­ vµo lÜnh vùc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn con ng­êi- nguån nh©n lùc quan träng nhÊt cña ®Êt n­íc vµ chØ cãp nh­ vËy n­íc ta míi thùc hiÖn ®­îc qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. §©y còng chÝnh lµ h­íng tæng qu¸t nhÊt cho sù nghiÖp ®µo t¹o nãi chung nh»m phôc vô nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Còng chÝnh tõ nh÷ng lý do trªn nªn em ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu nµy. Do ®iÒu kiÖn kiÕn thøc còng nh­ thêi gian cã h¹n cho nªn bµi viÕt nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy, c¸c c«. Mét lÇn n÷a em xin tr©n thµnh c¶m ¬n thÇy Phan Kim ChiÕn, c¸c thÇy, c¸c c« trong khoa Khoa häc qu¶n lý, c¸c b¹n líp QLKT40A ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Tµi liÖu tham kh¶o 1.T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn. Sè 34/2000. Sè 38/2000. Sè 30/2001. Sè 32/2001. Sè 42/2001. 2.Nghiªn cøu lÝ luËn. Sè 3/2000. Sè 1/2001. 3.Qu¶n lý nguån nh©n lùc. 4.§µo t¹o vµ ph¸t triÓn. 5.Qu¶n trÞ nguån nh©n lùc.