Dự báo giá và kim ngạch của ngành gạo Việt Nam năm 2001 - 2005

Lêi Më §Çu Ngµy nay, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn biÕn rÊt m¹nh mÏ, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra nhanh chãng c¶ vÒ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng vµ t¸c ®éng tíi hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Mçi n­íc ®Òu cã nh÷ng con ®­êng ph¸t triÓn riªng cña m×nh, nh­ng ®Òu nh»m mét môc ®Ých chung ®ã lµ ®­a nÒn kinh tÕ cña n­íc m×nh ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.v.v..ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi xu thÕ ®ã. §Ó cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn b¶n th©n c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ ®ã ph¶i cã nh÷ng kÕ ho¹ch ®Ó ph¸t triÓn ngµnh cña m×nh, ph¶i cã nh÷ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh nh÷ng lîi thÕ, khã kh¨n cña ngµnh m×nh. . . tõ ®ã cã nh÷ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. §Ó thùc hiÖn c«ng t¸c nµy th× c«ng t¸c dù b¸o ®ãng gãp mét phµn kh«ng nhá vµo sù thµnh c«ng cña c¸c kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nãi chung vµ c¸c c«ng ty trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. Dù b¸o ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý, nã t¹o ®iÒu kiÖn kh«ng nh÷ng cung cÊp th«ng tin trong t­¬ng lai mµ cßn cã kh¶ n¨ng lµm chñ c«ng t¸c qu¶n lý. Víi nh÷ng th«ng tin mµ dù b¸o ®­a ra cho phÐp c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ ®Çu t­, c¸c quyÕt ®Þnh vÒ s¶n suÊt , vÒ tiÕt kiÖm vµ tiªu dïng hay c¸c chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. . . ChÝnh v× vai trß vµ tÇm quan träng cña dù b¸o lµ rÊt to lín vµ ®©y còng lµ m«n häc chuyªn ngµnh cña em v× vËy em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi ‘ Dù b¸o gi¸ vµ kim ng¹ch cña ngµnh g¹o ViÖt Nam n¨m 2001 - 2005’ ®Ó lµm ®Ò ¸n m«n häc. Trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò tµi nµy em ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o, TiÕn sÜ Lª Huy §øc ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nay. Néi Dung Tæng quan vÒ thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm g¹o trªn thÕ giíi. Tæng quan vÒ thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi Nh×n chung, c¸c n­íc s¶n suÊt g¹o chñ yÕu trªn thÕ giíi tËp chung chñ yÕu ë Ch©u ¸ vµ mét sè n­íc kh¸c. Tæng s¶n l­îng s¶n suÊt g¹o cña c¸c n­íc nµy lµ 354,8 triÖu tÊn (chiÕm 87%) so víi tæng s¶n l­îng cña thÕ giíi lµ 407,8 triÖu tÊn vµo n¨m 2000.(B¶ng 1) B¶ng 1 : Cung - CÇu g¹o ThÕ giíi §¬n vÞ: triÖu tÊn 1999/2000 2000/2001 S¶n l­¬ng 407,8 399,3 Trung Qu«c 138,9 133,0 Ên §é 89,5 87,0 Indonesia 33,5 33,5 Bangladesh 23,1 24,0 ViÖt Nam 20,8 21,5 Th¸i Lan 16,4 16,6 Myanmar 9,9 9,8 NhËt B¶n 8,4 8,6 Philippines 7,8 8,1 Mü 6,5 6,6 Tiªu thô 401,7 403,0 T«n cuèi vô 64,9 61,7 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m. Do ®ã ®©y còng chÝnh lµ c¸c n­íc xuÊt khÈu g¹o chñ yÕu cña thÕ giíi. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nµy lµ 21,3 triÖu tÊn chiÕm 92,4% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o trªn thÕ giíi.(B¶ng 2). B¶ng 2 : C¸c n­íc xuÊt khÈu g¹o trªn thÕ giíi §¬n vÞ: triÖu tÊn N¨m 2000 2001 2002 Tæng céng 23,05 23,00 23,50 + Th¸i Lan 6,60 7,00 6,80 + ViÖt Nam 3,47 3,80 4,00 + Mü 2,75 2,15 2,65 + Ên §é 1,30 1,80 2,50 + Pakistan 1,85 2,40 2,20 + Trung Quèc 3,20 1,80 1,50 + Urugoay 0,65 0,70 0,65 + Australia 1,48 1,65 1,45 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m. Qua (b¶ng 1) vµ (b¶ng 2) ta thÊy r»ng, nh×n chung vÒ cung vµ cÇu ®èi víi thÞ tr­êng g¹o trªn thÕ giíi lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh. ThÞ tr­êng tiªu thô chÝnh vÉn lµ c¸c n­íc Ch©u Phi vµ Ch©u ¢u. §èi víi c¸c n­íc s¶n suÊt g¹o th× còng kh«ng cã sù biÕn ®éng lín vÒ s¶n l­îng s¶n suÊt. Do g¹o lµ mét lo¹i hµng ho¸ thø cÊp nªn cÇu co d·n Ýt, chÝnh v× vËy gi¸ c¶ lµ yÕu tè t¸c ®éng chÝnh tíi cung vÒ g¹o sau ®©y em ph©n tÝch mét sè yÕu tè t¸c ®éng tíi gi¸ g¹o. Gi¸ g¹o trªn thÕ giíi vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng . S¶n l­îng ( Cung vÒ g¹o ) §èi víi bÊt cø lo¹i hµng ho¸ nµo th× cung vÒ hµng ho¸ ®ã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi sù t¨ng gi¶m gi¸. Khi s¶n l­îng cña c¸c n­íc s¶n suÊt g¹o t¨ng dÉn ®Õn cung v­ít qu¸ cÇu gi¸ thµnh sÏ h¹ vµ ng­îc l¹i. Nh­ ®· nãi G¹o lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt_hµng ho¸ thø cÊp ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ nã lµ s¶n phÈm kh«ng thÓ thiÕu nh­ng khi thu nhËp cña ng­êi d©n cã t¨ng cao th× nhu cÇu vÒ hµng ho¸ ®ã Ýt thay ®æi. Ch×nh v× vËy khi s¶n l­îng t¨ng th× l¹i lµ mét nguy c¬ ®èi víi ngµnh xuÊt khÈu g¹o nÕu nh­ cÇu kh«ng t¨ng. ChÊt l­îng ChÊt l­îng s¶n phÈm lµ yÕu tè rÊt quan träng g¾n liÒn víi nh÷ng thuéc tÝnh vèn cã cña hµng ho¸ gãp phÇn t¹o nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm-hµng ho¸-dÞch vô. Chóng cã träng sè cao khi x¸c ®Þnh gi¸ cña s¶n phÈm-hµng ho¸-dÞch vô. §©y cã thÓ nãi lµ yÕu tè nÒn t¶ng gióp ngµnh xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam n©ng cao søc c¹nh tranh trong tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸, bëi mét khi nh÷ng hµng rµo thuÕ quan vµ hµng rµo kü thuËt ngµy cµng ®­îc h¹n chÕ vµ tiÕn tíi th¸o gì, khi mµ tiÕn tr×nh héi nhËp ®ang tiÕn l¹i rÊt gÇn. Nhu cÇu g¹o trong t­¬ng lai Còng gièng nh­ yÕu tè cung vÒ g¹o cÇu t¸c ®éng trùc tiÕp tíi gi¸ g¹o vµ cã phÇn m¹nh h¬n (Do tÝnh chÊt cña mÆt hµng nµy, trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, ng­êi tiªu dïng cã quyÒn lùc rÊt lín trong viÖc lùa chän hµng ho¸). Trong t­¬ng lai, nhu cÇu g¹o trªn thÕ giíi cã kh¶ n¨ng t¨ng do d©n sè vÉn t¨ng m¹nh vµ t×nh h×nh chiÕn sù ë Trung §«ng ®ang cã nguy c¬ bïng næ. Gi¸ cña c¸c mÆt hµng thay thÕ g¹o ( ngò cèc) Hµng ho¸ thay thÕ lµ c¸c lo¹i mÆt hµng cã tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm vµ c«ng n¨ng t­¬ng tù hµng ho¸ ®ã. Khi gi¸ cña s¶n phÈm t¨ng m¹nh th× ng­êi tiªu dïng cã xu h­íng chuyÓn sang sö dông hµng ho¸ thay thÕ. VÝ dô nh­ trong nh÷ng n¨m 1996-1997 gi¸ cµ phª t¨ng m¹nh th× ng­êi d©n ®· chuyÓn sang dïng chÌ vµ c¸c lo¹i ®å uèng kh¸c. §èi víi ngµnh g¹o th× yÕu tè nµy ¶nh h­ëng kh«ng lín v× trªn thùc tÕ gi¸ g¹o ®ang ë møc thÊp vµ cã xu h­íng æn ®Þnh trong t­¬ng lai. Gi¸ ®Çu vµo c¸c yÕu tè s¶n xuÊt g¹o §èi víi c«ng t¸c s¶n suÊt ®Æc biÖt lµ c¸c hµng ho¸ cã sö dông nhiÒu yÕu tè ®Çu vµo th× gi¸ c¶ c¸c yÕu tè ®ã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi gi¸ c¶ hµng ho¸ ®ã. Trong ngµnh g¹o th× c¸c yÕu tè s¶n suÊt ®Çu vµo nh­ ph©n bãn, gièng, chi phÝ cho thuû lîi.v.v.. Trong qu¸ tr×nh c«ng ngiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa cña ViÖt Nam th× nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ rÊt lín vµo c¬ së h¹ tÇng chÝnh v× vËy ®· gi¶m ®­îc chi phÝ s¶n suÊt, mÆt kh¸c ngµnh g¹o lµ mét ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam v× vËy còng ®­îc nhµ n­íc ®Çu t­ tÝch cùc vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch trî gi¸ ®èi víi mÆt hµng nµy v× vËy yÕu tè nµy kh«ng ¶nh h­ëng lín tíi gi¸ g¹o ViÖt Nam. T×nh h×nh s¶n suÊt vµ xuÊt khÈu g¹o ë ViÖt Nam (1990 - 2002). 1. T×nh h×nh s¶n xuÊt g¹o hµng n¨m ë ViÖt Nam Tõ n¨m 1989 ®Õn nay, s¶n xuÊt g¹o ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh, lu«n t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña nhu cÇu tiªu dïng. Do ®ã, nguån cung cÊp l­¬ng thùc rÊt dåi dµo, gi¸ g¹o trong n­íc rÎ h¬n nhiÒu so víi gi¸ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. S¶n l­îng xuÊt khÈu t¨ng nhanh tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2001. §Ønh cao nhÊt lµ n¨m 1999 s¶n l­îng lµ 4508 ngh×n tÊn t¨ng 126,76% so víi s¶n l­îng n¨m 1995. HiÖn nay, ViÖt Nam ®øng thø 3 trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o sau Th¸i Lan vµ Ên §é. Trong xuÊt khÈu g¹o, ta ®· cã nhiÒu tiÕn bé vÒ chÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu. Tû lÖ g¹o cã phÈm chÊt cao (5-10% tÊm) ®· t¨ng tõ 1% n¨m 1989 lªn 51% n¨m 1996. Trong n¨m 1996, c¶ n­íc ®· xuÊt khÈu ®­îc 3003 ngh×n tÊn g¹o víi gi¸ b×nh qu©n 285 USD/tÊn, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 868 triÖu USD. Trong ®ã, l­îng g¹o xuÊt khÈu sang c¸c n­íc ASEAN lµ 933 ngh×n tÊn, chiÕm gÇn 30.65% tæng s¶n l­îng xuÊt khÈu g¹o c¶ n­íc vµ chñ yÕu tËp trung vµo Singapore. N¨m 1998, s¶n l­îng xuÊt khÈu sang ASEAN ®· lªn tíi 2.051 ngh×n tÊn, chiÕm 55% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o c¶ n­íc. Nh­ vËy trong nh÷ng n¨m tr­íc (H×nh 1) s¶n l­îng g¹o ViÖt Nam liªn tôc t¨ng tõ n¨m 1995 tíi n¨m 1999, nh­ng trong 2 n¨m qua (2000, 2001) s¶n l­îng g¹o cña chóng ta cã gi¶m. Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m. Nh×n chung trong giai ®o¹n hiÖn nay, t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam cßn tån t¹i mét sè khã kh¨n vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. §ã lµ hÖ thèng xuÊt khÈu ch­a ®ñ søc ®èi phã ®­îc nh÷ng ®ét biÕn trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi. Khi l­îng cung cÊp g¹o t¨ng m¹nh nh­ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hÖ thèng nµy kh«ng thÓ chñ ®éng t¨ng l­îng xuÊt khÈu vµ t¨ng m¹nh khèi l­îng mua dù tr÷ (trong khi Th¸i Lan ®· rÊt thµnh c«ng trong lÜnh vùc nµy). HÖ thèng thu mua chÕ biÕn, b¶o qu¶n vËn t¶i ch­a thËt sù ®¸p øng ®Ó gãp phÇn n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Vµ mét h¹n chÕ n÷a trong kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hÖ thèng xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ lµ gi¸ xuÊt khÈu thÊp h¬n so víi gi¸ thÞ tr­êng thÕ giíi. VÒ gi¸ cña g¹o ViÖt Nam Theo c¸c nhµ ph©n tÝch, s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam cã chi phÝ gi¸ thµnh chÕ biÕn thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c kh¸c trong khu vùc. §èi víi ®èi thñ c¹nh tranh Philipines, thÊp h¬n gÇn 48% ®Õn 43%, nh­ng chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cña ViÖt Nam h¬n nhiÒu so víi Philipines. Nh×n tæng thÓ, g¹o ViÖt Nam cã lîi thÕ c¹nh tranh cao h¬n nhiÒu so víi g¹o Philipines, cßn vÒ g¹o Th¸i Lan c¸c nhµ nghiªn cøu ch­a ®­a ra ®­îc cô thÓ kh¶ n¨ng c¹nh tranh so víi g¹o ViÖt Nam, mÆc dï ®©y lµ hai quèc gia xuÊt khÈu ®øng thø nhÊt vµ nh× trªn thÕ giíi vµ ®ang c¹nh tranh nhau rÊt quyÕt liÖt. Thùc tÕ gi¸ g¹o Th¸i Lan ®­îc b¸n ra víi gi¸ rÊt cao, cao h¬n rÊt nhiÒu so víi g¹o ViÖt Nam (H×nh 2). Nguån: Tæng côc thèng kª. Nh×n h×nh 2 ta thÊy r»ng, gi¸ g¹o cña ViÖt Nam lu«n thÊp h¬n so víi gi¸ g¹o cña Th¸i Lan mÆc dï vÉn cïng chñng lo¹i. §iÒu nµy cho thÊy ta cã ­u thÕ h¬n Th¸i Lan trong c¹nh tranh vÒ gi¸. MÆc dï gi¸ g¹o ViÖt Nam thÊp nh­ng c¸c kh¸ch hµng vÉn thÝch mua g¹o th¸i Lan, h¬n ®ã chÝnh lµ v× chÊt l­îng cña g¹o Th¸i Lan tèt h¬n ViÖt Nam rÊt nhiÒu. Nh­ vËy, ®Ó trong t­¬ng lai ViÖt Nam tËn dông ­u thÕ gi¸ thÊp nµy th× ta buéc ph¶i c¶i thiÖn h¬n n÷a vÒ chÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu. GÇn ®©y ViÖt Nam gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n vÒ gi¸ c¶. Trong 6 th¸ng qua gi¸ g¹o trong n­íc t¨ng 15% nh­ng gi¸ lóa cßn t¨ng h¬n, møc t¨ng kho¶ng 30% lµm cho chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n phÈm g¹o t¨ng h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng gi¸ xuÊt khÈu. Thêi gian qua gi¸ thµnh g¹o xuÊt khÈu ®· ngang b»ng so víi gi¸ s¶n xuÊt, lµm cho kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña g¹o trªn thÞ tr­êng thÕ giíi gi¶m sót. Nguyªn nh©n lµ do mét sè chi phÝ vÒ ®iÖn, nhiªn liÖu, dÞch vô mua ngoµi nh­ vËn t¶i, dÞch vô c¶ng, b­u chÝnh viÔn th«ng, x¨ng dÇu…t¨ng lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ, nhÊt lµ chi phÝ dÞch vô mua vµo bao gåm chi phÝ vËn t¶i, c¶ng phÝ, lÖ phÝ xuÊt khÈu. . . ChÝ phÝ b­u chÝnh viÔn th«ng t¨ng b×nh qu©n 56,07%/ n¨m trong 3 n¨m qua. Chi phÝ ®iÖn t¨ng cao lµm cho chi phÝ chung vÒ nhiªn liÖu t¨ng 4,39%/ n¨m. §iÒu nµy ®· lµm cho chi phÝ ®Çu vµo t¨ng ®ét biÕn, dÉn ®Õn bÞ ®éng trong viÖc thÝch øng víi sù biÕn ®éng gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. VÒ chÊt l­îng cña g¹o ViÖt Nam ChÊt l­îng g¹o ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. ChÊt l­îng g¹o ®· ®­îc n©ng cao lªn vµ ®¸p øng tèt víi nhu cÇu tiªu dïng cña c¸c kh¸ch hµng trong n­íc, khu vùc vµ thÕ giíi. NÕu so s¸nh víi Th¸i lan lµ mét n­íc xuÊt khÈu g¹o lín nhÊt trong khu vùc vµ thÕ giíi th× kho¶ng c¸ch gi÷a gi¸ g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ gi¸ g¹o xuÊt khÈu cïng ®é gÉy cña Th¸i Lan n¨m 1995 lµ kho¶ng 20-30 USD/tÊn vµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kho¶ng c¸ch ®ã ®· t¨ng lªn tõ 60- 80 USD/tÊn. §iÒu nµy dÉn ®Õn doanh sè xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thÊp h¬n trong khi s¶n l­îng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ t­¬ng ®èi cao. XÐt vÒ tiªu chÝ so s¸nh nµy th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña chÊt l­îng g¹o Th¸i Lan h¬n h¼n ViÖt Nam. §iÒu nµy còng dÔ hiÓu do c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cña ViÖt Nam cßn rÊt l¹c hËu, th« s¬, thua xa so víi Th¸i Lan vµ mét sè n­íc kh¸c. VÒ c¬ chÕ qu¶n lý chÊt l­îng cña ViÖt Nam ch­a tèt, c¸c kho chøa dù tr÷ ch­a ®¶m b¶o chÊt l­îng, c«ng t¸c qu¶n lý, ph¬i, sÊy, thu ho¹ch, . . . lóa g¹o cßn ch­a ®­îc chó ý ®óng møc. Nh÷ng ®iÒu nµy lµm cho kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña chÊt l­îng g¹o ViÖt Nam gi¶m ®i trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. VÒ thÞ tr­êng tiªu thô §èi víi thÞ tr­êng néi ®Þa, ViÖt nam cã l­îng d©n c­ t­¬ng ®èi lín (78 triÖu d©n), nhu cÇu g¹o ë ®©y lµ rÊt thiÕt yÕu. G¹o ®­îc coi lµ nguån l­¬ng thùc quan träng nhÊt ®èi víi ®êi sèng tiªu dïng. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng ®ßi hái vÒ chÊt l­îng g¹o cña ViÖt Nam kh«ng cao, ViÖt Nam l¹i ch­a cã c¸c s¶n phÈm thay thÕ phï hîp. . . MÆt kh¸c gi¸ g¹o thÊp cña ViÖt Nam còng lµ mét yÕu tè cã sù ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh tíi søc mua cña d©n chóng, do ®ã víi g¹o ngo¹i nhËp cã gi¸ cao sÏ kh«ng hÊp dÉn ®a sè ng­êi tiªu dïng, dï r»ng g¹o ®ã cã chÊt l­îng tèt h¬n so víi g¹o trong n­íc. Tuy nhiªn, khi c¸c rµo c¶n kinh tÕ cña n­íc ta bÞ dì bá, nÕu g¹o Th¸i lan trµn vµo ViÖt Nam th× viÖc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa sÏ gÆp khã kh¨n. Nh­ng víi lîi thÕ vÒ gi¸ vµ nhu cÇu tiªu dïng g¹o cã chÊt l­îng tèt ë ViÖt Nam ch­a cao, v× vËy g¹o ViÖt Nam vÉn ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. §èi víi ASEAN, lµ khu vùc cã sè d©n t­¬ng ®èi lín (kho¶ng 500 triÖu), cã nhu cÇu tiªu thô g¹o lín vµ l¹i kh«ng ®ßi hái chÊt l­îng cao nh­ c¸c thÞ tr­êng EU, Mü. . . ®©y lµ mét lîi thÕ rÊt lín cho ViÖt Nam trong viÖc xuÊt khÈu g¹o sang c¸c n­íc trong khu vùc. Tuy nhiªn, hiÖn nay g¹o cña ViÖt Nam ®ang ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi g¹o Th¸i Lan, nªn viÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu g¹o ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n. Bªn c¹nh ®ã, trong thêi gian tíi, khi Mianma vµ Campuchia lµ hai thµnh viªn t­¬ng lai cña ASEAN còng ®Èy m¹nh viÖc xuÊt khÈu g¹o th× ViÖt Nam sÏ cã thªm nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c n÷a ngoµi Th¸i Lan trong lÜnh vùc xuÊt khÈu mÆt hµng nµy. §Æc biÖt lµ Mianma ®ang cã kÕ ho¹ch phÊn ®Êu trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o lín nhÊt Ch©u ¸. §©y sÏ lµ mét th¸ch thøc rÊt lín cho ViÖt Nam trong t­¬ng lai. VÒ c¬ chÕ xuÊt khÈu HiÖn nay ViÖt Nam ®· cã nh÷ng c«ng t¸c ®æi míi hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ ®èi víi ngµnh g¹o riªng. §Ó thµnh c«ng ®­îc trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc s¾p tíi, nhµ n­íc ®· thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch m¹nh mÏ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, xo¸ bá c¸c c¶n trë nhÊt lµ vÒ tæ chøc c¬ chÕ, thÓ chÕ vµ c¸c thñ tôc ®ang t¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu. ViÖt Nam ®ang yiÕp tôc ®iÒu chØnh mét c¸ch c¬ b¶n chÝnh s¸ch thuÕ nãi chung theo h­íng miÔn gi¶m ®èi víi s¶n phÈm xuÊt khÈu, Nhµ n­íc ta còng ®ang cè g¾ng x©y dùng mét hÖ thèng luËt ph¸p æn ®Þnh, phï hîp, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c ngµnh. §Æc biÖt t¹o ra mét khung khæ ph¸p lý c¹nh tranh toµn diÖn, xo¸ bá nh÷ng rµo c¶n h¹n chÕ c¹nh tranh, khuyÕn khÝch c¹nh tranh hîp t¸c kinh tÕ ASEAN. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong xuÊt khÈu g¹o 6.1 Nh÷ng thuËn lîi trong xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam. Tõ khi ®Êt n­íc ta b­íc vµo thêi kú ®æi míi ngµnh s¶n suÊt g¹o ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ, s¶n l­îng liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m ( xem b¶ng$$$). ViÖt Nam ®· trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø ba trªn thÕ giíi chÝnh v× vËy ViÖt Nam ®· cã nh÷ng lîi thÕ nhÊt ®Þnh. ViÖt Nam lµ mét n­íc thuÇn n«ng, cã tíi 70% l­îng l¹o ®éng ho¹t ®éng trong s¶n suÊt n«ng nghiÖp, v× cã mét lùc l­îng lao ®éng d«i dµo ®· cã mét lîi thÕ vÒ nh©n c«ng l¹o ®éng víi gi¸ rÎ. MÆt kh¸c n­íc ta cã diÖn tÝch ®Êt n«ng ngiÖp lín, ®Êt ®ai mÇu mì vµ ®iÒu kiÖn khÝ hËu nh×n chung lµ thuËn lîi cho canh t¸c, chÝnh v× vËy, ë n­íc ta cã thÓ trång tõ hai cho ®Õn ba vô trong mét n¨m, ngoµi ra cßn cã thÓ xen canh nh÷ng lo¹i c©y kh¸c. §iÒu nµy gióp cho g¹o ViÖt Nam cã n¨ng xuÊt cao vµ phong phó vÒ chñng lo¹i.(xem b¶ng 3) B¶ng 3 : C¸c Th«ng sè vÒ ngµnh g¹o N¨m DiÖn tÝch (1.000ha) N¨ng suÊt (tÊn/ha) S¶n l­¬ng (1.000 tÊn) 1990 6.043 19.225 1991 6.303 31,1 19.622 1992 6.475 33,3 21.590 1993 6.559 34,8 22.837 1994 6.599 35,7 23.528 1995 6.766 36,9 24.964 1996 7.004 37,7 26.397 1997 7.100 38,8 27.524 1998 7.363 39,6 29.146 1999 7.654 41,0 31.394 2000 7.655 42,5 32.554 2001 7.484 42,7 31.970 Nguån: Tæng côc Thèng kª. ChÝnh v× n¨ng xuÊt, diÖn tÝch vµ s¶n l­îng s¶n suÊt g¹o liªn tôc t¨ng m¹nh qua c¸c n¨m mµ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o còng cã nh÷ng biÕn ®éng( xem h×nh3) Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m. Trong xu thÕ héi nhËp hiÖn nay th× qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra rÊt m¹nh mÏ trªn toµn thÕ giíi. Song song víi nã lµ qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®ã lµ viÖc c¸c quèc gia c¾t gi¶m thuÕ quan. Trong ®iÒu kiÖn nµy th× gi¸ c¶ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ nãi chung vµ ®èi víi g¹o nãi riªng. g¹o ViÖt Nam ®· cã lîi thÕ rÊt lín vÒ gi¸ v× vËy sÏ lµ nh©n tè chÝnh ®Ó gióp ngµnh nµy c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. MÆt kh¸c vÒ phÝa thÞ tr­êng tiªu thô ta ®· cã c¸c b¹n hµng truyÒn thèng, víi uy tÝn s½n cã ngµnh xuÊt khÈu g¹o sÏ kh«ng mÊy khã kh¨n ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ më réng sang c¸c khu vùc kh¸c. ViÖt Nam cÇn ph¶i tËn dông tèi ®a c¸c lîi thÕ cña m×nh ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó ngµnh xuÊt khÈu g¹o gi÷ v÷ng lµ mét trong nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc cña n­íc ta. 6.2. Nh÷ng khã kh¨n trong xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi ®ã th× cßn cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra ®èi víi ngµnh xuÊt khÈu g¹o lµ rÊt lín, thËm chÝ cßn lín h¬n nh÷ng c¬ héi mµ chóng ta cã thÓ tËn dông trong thêi gian tr­íc m¾t. Nh÷ng khã kh¨n ®ã cÇn ®­îc nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch nghiªm tóc, chÝnh x¸c ®Ó cã thÓ cã ph­¬ng ¸n v­ît qua mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o cho thµnh c«ng cña ngµnh nãi chung. MÆc dï ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ b­íc ®Çu ®¸ng khÝch lÖ, nh­ng trªn thùc tÕ s¶n xuÊt trong n­íc cßn nhiÒu khã kh¨n, s¶n suÊt cßn manh món, chñ yÕu lµ s¶n suÊt theo hé gia ®×nh, kh«ng cã nh÷ng trang tr¹i s¶n suÊt lín. . . ch×nh v× vËy n¨ng xuÊt kh«ng cao, søc c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam kÐm. V× vËy, ®©y lµ søc Ðp lín mµ ta ph¶i chÊp nhËn ®­¬ng ®Çu, tõ ®ã cã kÕ ho¹ch vµ biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó chñ ®éng thÝch øng vµ v­ît lªn. So víi c¸c n­íc trong khu vùc, thÕ giíi th× hÇu hÕt c«ng nghÖ s¶n suÊt g¹o VÖt Nam vÉn cßn thÊp kÐm, l¹c hËu 30 ®Õn 50 n¨m. dÉn ®Õn chi phÝ s¶n suÊt cña g¹o ViÖt Nam cao, ®©y qu¶ lµ mét bÊt lîi lín trong c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng cña g¹o ViÖt Nam. Kh¶ n¨ng ®æi míi c«ng nghÖ l¹i rÊt h¹n chÕ. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh h×nh nµy lµ do chóng ta thiÕu vèn cho c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n v.v . Bªn c¹nh yÕu tè c«ng nghÖ, vèn th× yÕu tè lao ®éng còng cã nh÷ng ¶nh h­ëng lín kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh s¶n suÊt g¹o. XÐt vÒ yÕu tè nµy so víi mét sè n­íc trong khu vùc nh­ Singapo, Th¸i Lan, Malaixia v.v. th× lùc l­îng lao ®éng ViÖt Nam tuy cã dåi dµo nh­ng tr×nh ®é thÊp (ch­a ¸p dông ®­îc khoa häc, c«ng nghÖ vµo s¶n suÊt , s¶n suÊt chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm vµ lao ®éng phæ th«ng lµ thuÇn tuý. .) Tãm l¹i, ngµnh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam cã nh÷ng lîi thÕ vµ khã kh¨n nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn ë møc ®é cao h¬n th× ngµnh kh«ng chØ dùa vµo nh÷ng lîi thÕ mµ m×nh ®· cã, mµ cßn ph¶i kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ang vµ sÏ m¾c ph¶i ®Ó ngµy cµng t¹o dùng ®­îc uy tÝn vµ vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. BiÕn ®éng gi¸ g¹o trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua vµ dù b¸o trong nh÷ng n¨m tíi BiÕn ®éng gi¸ N¨m 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 gi¸(USA/tÊn) 186.3 226.3 207.4 203.6 215.6 266.1 285 242.1 265.2 227.5 190.9 168 Tõ nh­ng n¨m 1990 ®Õn nam1998 gi¸ g¹o trªn thÕ giíi tu¬ng ®èi cao, cã n¨m ®¹t tíi 285 USD/tÊn (n¨m 1995) nh­ng tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y th× g¹o liªn tôc gi¶m gi¸ ( chØ cßn kho¶n 168 USD/tÊn vµo n¨m 2001 ) do l­îng cÇu t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ trong khi ®ã th× c¸c n­íc nh­ Th¸i Lan, Ên §é vµ c¶ ViÖt Nam liªn tôc cã n¨ng xuÊt cao, l­îng cung t¨ng ®· lµm gi¶m gi¸ g¹o. Nh×n chung, gi¸ g¹o biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh qua c¸c n¨m, viÖc gi¸ g¹o t¨ng gi¶m thÊt th­êng do rÊt nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng. (xem b¶ng 4) B¶ng 4 : BiÕn ®éng gi¸ g¹o Nguån : Niªn gi¸m thèng kª hµng n¨m Nguån : Tæng côc Thèng kª Dù b¸o gi¸ g¹o trong nh÷ng n¨m tíi (2002 - 2005) Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch Trong bµi nµy t«i ®· sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ l­îng ®Ó dù b¸o gi¸ còng nh­ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam. Ph©n tÝch kinh tÕ l­îng ®­îc thùc hiÖn theo nh÷ng b­íc sau ®©y (s¬ ®å). S¬ ®å: Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ l­îng Nªu ra c¸c gi¶ thiÕt ThiÕt lËp c¸c m« h×nh ¦íc l­îc c¸c tham sè Ph©n tÝch c¸c kÕt qu¶ Dù b¸o Ra quyÕt ®Þnh B­íc 1 : Nªu c¸c gi¶ thuyÕt hay lµ gi¶ thiÕt vÒ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c biÕn kinh tÕ. Ch¼ng h¹n nh­ gi¸ g¹o sÏ phô thuéc vµo biÕn n¨ng xuÊt cña g¹o. B­íc 2 : ThiÕt lËp c¸c m« h×nh to¸n häc ®Ó m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a c¸c biÕn sè nµy. Y= 1 + 2X + U Trong ®ã, Y : gi¸ cña g¹o xuÊt khÈu X : s¶n l­îng s¶n suÊt cña g¹o 1 : hÖ sè chÆn 2 : hÖ sè gãc U : yÕu tè ngÉu nhiªn Sù tån t¹i cña yÕu tè ngÉu nhiªn b¾t nguån tõ mèi quan hÖ gi÷a c¸c biÕn kinh tÕ nãi chung lµ kh«ng chÝnh s¸c. B­íc 3 : ¦íc luîc c¸c tham sè cña m« h×nh nh»m nhËn ®­îc sè ®o vÒ møc ¶nh h­ëng cña c¸c biÕn víi c¸c sè liÖu hiÖn cã. C¸c ­íc l­îng nµy lµ c¸c kiÓm ®Þnh thùc nghiÖm cho lý thuyÕt kinh tÕ. B­íc 4 : Ph©n tÝch kÕt qu¶ : Dùa trªn c¸c kÕt qu¶ nhËn ®­îc, xem sÐt cã phï hîp víi c¸c lý thuyÕt kinh tÕ hay kh«ng, kiÓm ®Þnh c¸c gi¶ thuyÕt thèng kª vÒ c¸c ­íc l­îc nhËn ®­îc trong m« h×nh : Y= 1 + 2X + U nÕu 2 lµ sè d­¬ng vµ nhá h¬n 1 lµ hîp lý vÒ mÆt kinh tÕ nÕu kh«ng th× ph¶i t×m ra mét m« h×nh ®óng. B­íc 5 : Dù b¸o : NÕu nh­ m« h×nh phï hîp vÒ mÆt kinh tÕ th× cã thÓ sö dông m« h×nh ®Ó dù b¸o c¸c gi¸ trÞ cÇn t×m. Ngoµi ra t«i cßn sö dông ph­¬ng ph¸p Ngo¹i suy xu thÕ, cã nghÜa lµ nghiªn cøu tiÒn sö cña ®èi t­îng dù b¸o vµ chuyÓn tÝnh quy luËt ®· ph¸t hiÖn trong qu¸ khø, hiÖn t¹i sang t­¬ng lai dùa trªn mèi quan hÖ kÕ thõa. Ba yÕu tè qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai chuyÓn tiÕp liªn tôc cho nhau vµ h×nh thµnh nªn quy luËt ph¸t triÓn, v× vËy, ®Ó ph¸t hiÖn ra quy luËt ph¸t triÓn cÇn ph¶i ph©n tÝch c¶ hai mÆt ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng. Ph©n tÝch ®Þnh tÝnh lµ dùa vµo c¸c kh¸i niªm, ph¹m trï vµ quy luËt kinh tÕ th«ng qua phÐp trõu t­îng hãa khoa häc ®Ó lµm râ b¶n chÊt kinh tÕ cña ®èi t­îng dù b¸o. Cßn ph©n tÝch ®Þnh l­îng lµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p thèng kª vµ x¸c suÊt ®Ó m« t¶ qu¸ tr×nh d­íi d¹ng c¸c m« h×nh to¸n häc. Dù b¸o gi¸ g¹o trong nh÷ng n¨m tíi Trong ph©n tÝch vÒ c¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi gi¸ g¹o nãi trªn. Em ®· x¸c ®Þnh ®­îc c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng tíi sù biÕn ®éng cña gi¸ g¹o, nh­ng do mét sè yÕu tè mang tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh cao vµ mét sè yÕu tè khã x¸c ®Þnh sè liÖu chÝnh x¸c. V× vËy ®Ó dù b¸o ®­îc gi¸ g¹o em chñ yÕu dïng ph­¬ng ph¸p ngo¹i suy xu thÕ vµ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch chuçi thêi gian ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ g¹o. Ta nhËn thÊy chuçi thêi gian nµy kh«ng thÓ hiÖn xu thÕ vµ kh«ng tu©n theo biÕn ®éng mïa vô, v× vËy ¸p dông m« h×nh bÊt biÕn san mò lµ thÝch hîp h¬n c¶. B¶ng 5 : Dù b¸o gi¸ g¹o N¨m Gi¸ Dù b¸o =0.6 1990 186.3 186.3 1991 226.3 186.3 1992 207.4 210.3 1993 203.6 208.6 1994 215.6 205.6 1995 266.1 211.6 1996 285 244.3 1997 242.1 268.7 1998 265.2 252.7 1999 227.5 260.2 2000 190.9 240.6 2001 168 210.7 2002 185.1 Nh­ vËy gi¸ trÞ dù b¸o cho n¨m 2002 lµ : 168* + 210*(1- ) = 168*0.6 + 210*0.4 = 185.1(USD/tÊn). MÆt kh¸c ta l¹i dïng ph­¬ng ph¸p trung b×nh tr­ît liªn tôc th× cã thÓ dù b¸o cho c¸c n¨m tiÕp theo (b¶ng 6) B¶ng 6 : Dù b¸o gi¸ g¹o b»ng ph­¬ng ph¸p trung b×nh tr­ît N¨m T Gi¸(USD/tÊn) Dù b¸o 1990 1 186.3 1991 2 226.3 1992 3 207.4 206.7 1993 4 203.6 212.4 1994 5 215.6 208.9 1995 6 266.1 228.4 1996 7 285 255.6 1997 8 242.1 264.4 1998 9 265.2 264.1 1999 10 227.5 244.9 2000 11 190.9 227.9 2001 12 168 195.4 2002 13 195.4 184.8 2003 14 184.8 182.7 2004 15 182.7 187.6 2005 16 187.6 185.1 Môc ®Ých ph­¬ng ph¸p nµy ®ã lµ lo¹i trõ tÝnh kh«ng ®ång ®Òu cña c¸c biÕn ®éng ngÉu nhiªn trong tiÕn tr×nh cña mét dÉy thêi gian. KÝ hiÖu t lµ thêi ®iÓm hiÖn t¹i, trung b×nh sè häc cña chuçi thêi gian ë thêi ®iÓm t lµ :t vµ kho¶ng tÝnh trung b×nh tr­ît lµ m khi ®ã ta cã ph­¬ng tr×nh sau: t = Thay sè vµo c«ng thøc trªn ( víi m = 3) ta lÇn l­ît tÝnh ®­îc c¸c gi¸ trÞ dù b¸o nh­ trong b¶ng (6). Qua tÝnh to¸n ta cã thÓ so s¸nh gi÷a gi¸ trÞ thùc tÕ vµ gi¸ trÞ dù b¸o biÕn ®éng gi¸ qua h×nh vÏ sau : Dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi (2002 - 2005) Dù b¸o s¶n l­îng s¶n xuÊt g¹o cña ViÖt Nam Nh­ chóng ta biÕt s¶n l­îng g¹o phô thuéc chñ yÕu vµo n¨ng xuÊt lóa vµ diÖn tÝch gieo trång, qua (b¶ng 3) ta thÊy râ diÖn tÝch vµ n¨ng xuÊt lóa cña n­íc ta trong 10 n¨m qua liªn tôc t¨ng, v× vËy s¶n l­îng còng t¨ng m¹nh vµ con cã su h­¬ng tiÕp tôc t¨ng. ChÝnh v× lý do ®ã em ®· ¸p dông m« h×nh xu thÕ san mò ®Ó dù b¸o biÕn ®éng s¶n l­îng g¹o cña ViÖt Nam. B­íc 1: X¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ a0 vµ b0. b0 = X2 - X1 = 19622 - 19225 = 397 a0 = X1 - b0 = 19225- 397 = 18828 B­íc 2: X¸c ®Þnh gi¸ trÞ Trong b¶ng nµy dïng ph­¬ng ph¸p OLS th× gi¸ trÞ =0.5 X¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ vµ = a0 - b0 = 18431 = a0 - b0 = 18034 = Xt + (1- ) = Xt + (1- ) LÇn l­ît thay sè vµo ta tÝnh ®­îc hai cét vµ t = - t = ( - ) LÇn l­ît thay sè ta tÝnh ®­îc hai cét t vµ t (Xem b¶ng 7) B¶ng 7: Dù b¸o s¶n l­îng g¹o ViÖt Nam N¨m T S¶n l­îng (1000 tÊn) t t S¶n l­¬ng Dù b¸o 0 18431 18034 18828 397 1990 1 19225 18828 18431 19225 397 1991 2 19622 19225 18828 19622 397 19622 1992 3 21590 20408 19618 21197 789.75 20019 1993 4 22837 21622 20620 22625 1002.3 21987 1994 5 23528 22575 21598 23553 977.56 23627 1995 6 24964 23770 22684 24856 1086 24530 1996 7 26397 25083 23883 26283 1199.9 25942 1997 8 27524 26304 25094 27514 1210.1 27483 1998 9 29146 27725 26409 29040 1315.6 28724 1999 10 31394 29559 27984 31135 1575.1 30356 2000 11 32554 31057 29520 32593 1536.2 32710 2001 12 31970 31513 30517 32510 996.43 34129 2002 13 33506 2003 14 34503 2004 15 35499 2005 16 36495 Theo ph­¬ng tr×nh ®Ö quy : = + (1- ) , ta cã thÓ tÝnh ®­îc c¸c to¸n tö san vµ c¸c ­íc l­îng hµm dù b¸o ë tÊt c¶ c¸c thêi ®iÓm (b¶ng 7) VËy hµm dù b¸o lµ: t = 32510 + 996,43*L Trong ®ã L lµ ®é dµi dù b¸o. Thay L = 1, 2, 3, 4 vµo ta cã thÓ tÝnh ®­îc gi¸ trÞ dù b¸o s¶n l­îng g¹o cña c¸c n¨m 2002, 2003, 2004 vµ 2005. Qua c¸c gi¸ trÞ dù b¸o vµ thùc tÕ ta cã thÓ so s¸nh qua h×nh (6) Dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam Kim ng¹ch xuÊt khÈu chñ yÕu phô thuéc vµo s¶n l­îng vµ gi¸ g¹o, qua c¸c dù b¸o vÒ gi¸ vµ s¶n l­îng g¹o cña ViÖt Nam ta cã thÓ tæng kÕt c¸c sè liÖu vÒ gi¸, s¶n l­îng vµ kim ng¹ch qua b¶ng (8) B¶ng (8) : Tæng kÕt c¸c sè liÖu vÒ gi¸, s¶n l­îng vµ kim ng¹ch qua dù b¸o N¨m T Gi¸ S¶n l­îng (1.000 tÊn) Kim ng¹ch (1000 tÊn) 1990 1 186.3 19225 1478 1991 2 226.3 19622 1030 1992 3 207.4 21590 1946 1993 4 203.6 22837 1722 1994 5 215.6 23528 1983 1995 6 266.1 24964 1988 1996 7 285 26397 3003 1997 8 242.1 27524 3575 1998 9 265.2 29146 3730 1999 10 227.5 31394 4508 2000 11 190.9 32554 3500 2001 12 168 31970 3550 Do khèi l­îng sè liÖu lín, vµ c«ng viÖc tÝnh to¸n rÊt phøc t¹p v× vËy em ®· dïng phÇn mÒm dù b¸o Mfit 3.0 ®Ó dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam theo m« h×nh dù b¸o OLS, kÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau: Ordinary Least Squares Estimation ************************************************************** Dependent variable is KIMNGACH 12 observations used for estimation from 1990 to 2001 ************************************************************** Regressor Coefficient Standard Error T-Ratio[Prob] INPT -3318.6 922.4260 -3.5977[.006] GIA 0.25202 0.33209 0.75889[.467] SANLUONG 0.22766 0.032898 6.9200[.000] ************************************************************** R-Squared 0.85976 F-statistic F( 2, 9) 27.5888[.000] R-Bar-Squared 0.82860 S.E. of Regression 456.3522 Residual Sum of Squares 1874316 Mean of Dependent Variable 2667.8 S.D. of Dependent Variable 1102.3 Maximum of Log-likelihood -88.7803 DW-statistic 1.5736 ************************************************************** Diagnostic Tests ***************************************************************** * Test Statistics * LM Version * F Version * ***************************************************************** * * * * *A:Serial Correlation *CHI-SQ( 1)= 0.36584[.545] *F( 1, 8)=0.25156[.629] * * * * * * B:Functional Form *CHI-SQ( 1)= 1.6586[.198] * F( 1, 8)=1.2830[.290] * * * * * * C:Normality *CHI-SQ( 2)= 0.71364[.700] * Not applicable * * * * * *D:Heteroscedasticity*CHI-SQ(1)=7.9141[.005] * F( 1, 10)=19.3696[.001]* ***************************************************************** * A:Lagrange multiplier test of residual serial correlation * * B:Ramsey's RESET test using the square of the fitted values * * C:Based on a test of skewness and kurtosis of residuals * * D:Based on the regression of squared residuals on squared fitted values * ***************************************************************** Qua d­ b¸o b»ng ph­¬ng ph¸p OLS cña phÇn mÒm Mfit 3.0 ta thÊy: HÖ sè t­¬ng quan R2 = 0.86 lµ t­¬ng ®èi lín, ®iÒu nµy ®· cho ta thÊy ®­îc chÊt l­îng hµm håi quy tuyÕn tÝnh lµ kh¸ tèt vµ cã thÓ dïng ®Ó dù b¸o ®­îc. Ta còng tÝnh ®­îc hÖ sè t­¬ng quan béi : R =2 = = 0.93 Nh­ vËy hÖ sè t­¬ng quan béi còng rÊt lín ®iÒu nµy cho ta thÊy mèi quan hÖ gi÷a biÕn phô thuéc vµ biÕn ®éc lËp lµ t­¬ng ®èi chÆt chÏ. 1= -3318.6 2 = 0.25202 3 = 0.22766 Thay vµo ph­¬ng tr×nh: Kim ng¹ch = 1 + 2 *Gi¸ + 3*S¶n l­îng ta cã: Kim ng¹ch = -3185.6 + 0.22015*Gi¸ + 0.22367* S¶n l­îng Ta dùa vµo c¸c gi¸ trÞ cña gi¸ vµ s¶n l­îng ®· dù b¸o tõ tr­íc cã thÓ dù b¸o ®­îc kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam.(B¶ng 9) B¶ng 9 : Dù b¸o biÕn ®éng kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam N¨m T Gi¸ S¶n l­îng (1.000 tÊn) Kim ng¹ch (1000 tÊn) S¶n l­îng Dù b¸o 1990 1 186.3 19225 1478 1104 1991 2 226.3 19622 1030 1204 1992 3 207.4 21590 1946 1648 1993 4 203.6 22837 1722 1930 1994 5 215.6 23528 1983 2091 1995 5 266.1 24964 1988 2430 1996 6 285 26397 3003 2761 1997 7 242.1 27524 3575 3007 1998 8 265.2 29146 3730 3382 1999 9 227.5 31394 4508 3884 2000 10 190.9 32554 3500 4139 2001 11 168 31970 3550 4000 2002 12 184.8 33506 4354 2003 13 182.7 34503 4580 2004 14 187.6 35499 4808 2005 15 185.1 36495 5034 Qua c¸c gi¸ trÞ dù b¸o vµ thùc tÕ ta cã thÓ so s¸nh qua h×nh 7 : C. KÕt LuËn Nh­ vËy, qua c¸c m« h×nh dù b¸o ®· dïng ta cã thÓ h×nh dung ®­îc mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ gi¸ vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh g¹o ViÖt Nam trong 5 n¨m tíi. Nh×n chung th× trong thêi gian tíi gi¸ g¹o sÏ ®i vµo æn ®Þnh vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam sÏ t¨ng, ®iÒu nµy cho thÊy kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn cña nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta. MÆc dï ngµnh cã xu h­íng ph¸t triÓn tèt nh­ng vÉn cßn cã nhiÒu khã kh¨n tr­íc m¾t, v× vËy b¶n th©n ngµnh g¹o ph¶i cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc h¬n n÷a nh»m thóc ®Èy sù chuyÓn biÕn cña ngµnh sao cho xøng ®¸ng lµ ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµ ngµy cµng cã vÞ thÕ to lín trªn tr­êng quèc tÕ. MÆc dï ®· hoµn thµnh viÖc dù b¸o nh­ng do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ do ®ã, bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái sai sãt v× vËy t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. Mét lÇn n÷a t«i xin c¶m ¬n thÇy gi¸o TiÕn sü Lª Huy §øc ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Tµi liÖu tham kh¶o - Gi¸o trÝnh Dù b¸o Ph¸t TriÓn kinh tÕ x· héi - Khoa KÕ Ho¹ch & Ph¸t TriÓn. - Gi¸o tr×nh Kinh tÕ l­îng - Khoa To¸n kinh tÕ. - PhÇn mÒm MFIT 3.0. - T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o sè n¨m 2000-2002.. - T¹p chÝ Kinh tÕ & Ph¸t triÓn c¸c sè n¨m 2000-2002. - T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c sè n¨m 2000-2002. -T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ c¸c sè n¨m 2000-2002 - Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam c¸c sè n¨m 1999 - 2002. -T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng. Môc lôc Lêi Më §Çu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 1 Néi Dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 2 Tæng quan vÒ thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm g¹o trªn thÕ giíi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 2 Tæng quan vÒ thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 2 Gi¸ g¹o trªn thÕ giíi vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 3 . S¶n l­îng ( Cung vÒ g¹o ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 3 ChÊt l­îng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 3 Nhu cÇu g¹o trong t­¬ng lai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 4 Gi¸ cña c¸c mÆt hµng thay thÕ g¹o ( ngò cèc) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 4 Gi¸ ®Çu vµo c¸c yÕu tè s¶n xuÊt g¹o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 4 T×nh h×nh s¶n suÊt vµ xuÊt khÈu g¹o ë ViÖt Nam (1990 - 2002). . . . . . trang 4 1. T×nh h×nh s¶n xuÊt g¹o hµng n¨m ë ViÖt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 4 VÒ gi¸ cña g¹o ViÖt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 6 VÒ chÊt l­îng cña g¹o ViÖt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 8 VÒ thÞ tr­êng tiªu thô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 8 VÒ c¬ chÕ xuÊt khÈu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 9 Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong xuÊt khÈu g¹o . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 10 6.1 Nh÷ng thuËn lîi trong xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam . . . . . .. . . . . . . . . . trang 10 6.2. Nh÷ng khã kh¨n trong xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam . . . . . . . . . . . . . . . trang 11 BiÕn ®éng gi¸ g¹o trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong nh÷ng n¨m qua vµ dù b¸o trong nh÷ng n¨m tíi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 13 BiÕn ®éng gi¸ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 13 Dù b¸o gi¸ g¹o trong nh÷ng n¨m tíi (2002 - 2005) . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 14 Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 14 Dù b¸o gi¸ g¹o trong nh÷ng n¨m tíi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 15 Dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi (2002 - 2005) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 18 Dù b¸o s¶n l­îng s¶n xuÊt g¹o cña ViÖt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 18 Dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 20 C. KÕt LuËn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trang 24 Tµi liÖu tham kh¶o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trang 25