FDI và vai trò của FDI đối với việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam

Ch­¬ng I: PhÇn më ®Çu §Çu t­ lµ sù hy sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh¾m thu vÒ c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån ®· bá ra ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã . Nh­ vËy nh©n tè quan träng t¹o nªn sù t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia lµ ®Çu t­. Môc tiªu cña mäi quèc gia, cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi ®Òu lµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi. Do ®ã ®Çu t­ lu«n lµ mét vÊn ®Ò quan träng vµ quan t©m hµng ®Çu cña mçi quèc gia trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña m×nh. ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi qui luËt ®ã. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ViÖt Nam mét ®Êt n­íc ®ang tõng b­íc chuyÓn m×nh tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN, ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× ®Çu t­ l¹i cµng ®ãng vai trß quan träng. Trong qu¸ tr×nh nµy viÖc huy ®éng mäi nguån lùc trong n­íc vµ sö dông cã hiÖu qu¶, cïng víi viÖc tËn dông, thu hót nh÷ng nguån lùc tõ bªn ngoµi cho ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña chóng ta. Víi mét vÊn ®Ò lín nh­ ®Çu t­ trong ph¹m vi bµi viÕt nµy t«i chØ xin ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ( Freign Direct Investment ) gäi t¾t theo tiÕng Anh lµ FDI vµ vai trß cña FDI ®èi víi viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë ViÖt Nam. Ch­¬ng II: PhÇn néi dung I. Lý thuyÕt chung vÒ FDI. 1. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI). a. Kh¸i niÖm. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) lµ h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ mµ trong ®ã ng­êi bá vèn vµ ng­êi sö dông vèng lµ mét chñ thÓ, cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ng­êi n­íc ngoµi (chñ ®Çu t­) trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý, sö dông vèn ®Çu t­ vµ vËn hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ nh»m thu håi ®ñ sè vèn ®· bá ra. b. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. b.1. Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. Lµ h×nh thøc ®Çu t­ trong ®ã c¸c bªn tham gia hîp ®ång ký kÕt tho¶ thuËn ®Ó tiÕn hµnh mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc nhËn ®Çu t­ trªn cã së quy ®Þnh râ ®èi t­îng, néi dung kinh doanh, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho c¸c bªn tham gia. b.2. Doanh nghiÖp liªn doanh. Do c¸c bªn n­íc ngoµi vµ n­íc chñ nhµ cïng gãp vèn, cïng kinh doanh, cïng h­ëng lîi vµ chia sÎ rñi ro theo tû lÖ gãp vèn. Doanh nghiÖp liªn doanh ®­îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã t­ c¸ch ph¸p nh©n theo luËt ph¸p tr­íc nhËn ®Çu t­. b.3. Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. Lµ doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi (tæ chøc hoÆc c¸ nh©n ng­êi n­íc ngoµi) do nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh lËp t¹i n­íc chñ nhµ, tù qu¶n lý vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh . Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®­îc thµnh lËp theo h×nh thøc c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã t­ c¸ch ph¸p nh©n theo luËt ph¸p n­íc chñ nhµ. 2. Vai trß cña FDI víi viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ICOR (Investrnent Copital Output Rate) lµ chØ tiªu tæng hîp cho phÐp ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña mét nÒn kinh tÕ ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së so s¸nh ®Çu t­ víi chøc t¨ng tr­ëng kinh tÕ hµng n¨m. §Çu t­ toµn x· héi so víi GDP ICDR = Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ hµng n¨m VÒ ph­¬ng diÖn lý thuyÕt, khi hÖ sè ICOR cµng thÊp, chøng tá nÒn kinh tÕ cµng cã hiÖu qu¶, vèn ®Çu t­ bá ra tuy Ýt nh­ng t¨ng tû­ëng kinh tÕ ®· ®¹t møc cao theo mong muèn. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ICOR cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c nh­ nÒn kinh tÕ ®ang ë trong giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®· c«ng nghiÖp ho¸ ch­a? §ã lµ nÒn kinh tÕ “®ãng” hay “më”? Møc ®é t¸c ®éng cña bèi c¶nh quèc tÕ ra sao? ChÊt l­îng qu¶n lý Nhµ n­íc trong ®Çu t­ cao hay thÊp? §èi víi nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang ë trong giai ®o¹n CNH- H§H th«ng th­êng mét hÖ sè ICOR cao (d­íi 10) ph¶n ¸nh thùc tÕ ®· cã sù tuú tiÖn trong kh©u lùa chän dù ¸n vµ quyÕt ®Þnh ®Çu t­, thiÕu nh÷ng kinh to¸n cô thÓ vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi hoÆc kh¶ n¨ng hoµn vèn cña dù ¸n. Khi hÖ sè ICOR v­ît qu¸ 10 th× ®· cã sai lÇm lín trong kh©u xÐt duyÖt vµ quyÕt ®Þnh ®Çu t­. §ã lµ nh÷ng kho¶n ®Çu t­ kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ . Ngoµi ra khi xem hÖ qu¶ cña c«ng thøc tÝnh ICOR ta cßn cã thÓ dù ®o¸n ®­îc tiÒm n¨ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ dù b¸o tæng møc vèn ®Çu t­ khi cÇn thiÕt cho mét giai ®o¹n ph¸t triÓn. §èi víi nh÷ng n­íc mµ tû lÖ huy ®éng vèn tõ néi bé nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc cßn thÊp th× vai trß cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ FDI cã vai trß quan träng. Víi vèn ®Çu t­ trùc tiÕp (FDI) n­íc nhËn ®Çu t­ kh«ng ph¶i lo tr¶ nî, l¹i cã thÓ dÔ dµng cã ®­îc c«ng nghÖ (do ng­êi ®Çu t­ mang vµo gãp vèn) häc tËp ®­îc kinh nghiÖm qu¶n lý, t¸c phong lµm viÖc theo lèi c«ng nghiÖp cña n­íc ngoµi, gi¸n tiÕp cã ®­îc chç ®øng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, nhanh chãng ®­îc thÕ giíi biÕt ®Õn th«ng qua c¸c quan hÖ lµm ¨n víi nhµ ®Çu t­. MÆt kh¸c FDI cßn lµ yÕu tè hÊp dÉn thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc bá vèn s¶n xuÊt kinh doanh, thóc ®Èy sù c¹nh tranh, ®æi míi c«ng nghÖ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu gióp ®Êt n­íc nhanh chãng hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thu hót FDI còng cÇn ph¶i thËn träng vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p tr¸nh hiÖn t­îng c¹n kiÖt tµi nguyªn ë n­íc nhËn ®Çu t­. II. Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt nam hiÖn nay. Kinh tÕ n­íc ta tõ n¨m 1990 ®Õn nay liªn tôc t¨ng tr­ëng víi téc ®é cao, b×nh qu©n mçi n¨m thêi kú 1991- 1995 t¨ng 8,1%; n¨m 1996 t¨ng 9,3%. Trong ®iÒu kiÖn tÝch luü ®Çu t­ tõ néi bé nÒn kinh tÕ cßn thÊp, huy ®éng nguån vèn trong n­íc cßn nhiÒu khã kh¨n th× nguån vèn n­íc ngoµi ®Çu t­ trùc tiÕp lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó t¹o ra nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cao cña nÒn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m võa qua. Tõ khi “luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam” cã hiÖu lùc cho ®Õn hÕt th¸ng 12- 1999, Nhµ n­íc ta ®· cÊp giÊy phÐp cho 2766 dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 37055,66 dù ¸n víi møc 3087,97 triÖu USD vèn ®¨ng ký. NhÞp ®é thu hót ®Çu t­ tùc tiÕp n­íc ngoµi cña ta cã xu h­íng t¨ng nhanh tõ n¨m 1988 ®Õn n¨m 1995 c¶ vÒ sè dù ¸n còng nh­ vèn ®¨ng ký. Tõ n¨m 1997, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam b¾t ®Çu suy gi¶m, nhÊt lµ c¸c n¨m 1998, 1999 th× xu h­íng gi¶m cµng râ rÖt h¬n. NÕu so víi n¨m 1997 sè dù ¸n ®­îc duyÖt cña n¨m 1998 chØ b»ng 79,71%; n¨m 1999 chØ b»ng 80,58%, Sè hiÖu t­¬ng øng cña vèn ®¨ng ký lµ 83,83% vµ 33,01%. §iÒu nµy phÇn nµo lµ do sù t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ – tµi chÝnh khu vùc ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam khi mµ kho¶ng 70% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam lµ xuÊt ph¸t tõ c¸c nhµ ®Çu t­ ch©u ¸. Ngoµi ra mét nguyªn nh©n kh¸c lµ sù gi¶m sót vÒ kh¶ n¨ng hÊp dÉn cho ®iÒu kiÖn néi t¹i cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®«Ý víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. TiÕn ®é thùc hiÖn cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thêi kú 1988-1999 nh­ sau: - Cã 785 dù ¸n sau mét thêi gian triÓn khai ®Õn nay cã nhu cÇu xin ®­îc t¨ng vèn më réng s¶n xuÊt . Tæng sè vèn ®· ®­îc phª duyÖt t¨ng thªm lµ 5.171 triÖu USD (b»ng 14% tæng vèn ®¨ng ký vµ b»ng 28,4% sè dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp). - 127 dù ¸n hÕt thêi h¹n thùc hiÖn hîp ®ång (b»ng 4,6% sè dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp); 466 dù ¸n ®· bÞ rót giÊy phÐp (b»ng 16,8%). TÝnh ®Õn ngµy 31-12-1999 trªn l·nh thæ ViÖt Nam cßn 2173 dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng, víi tæng vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc lµ 36086 USD. - §Õn n¨m 1998 ®· cã 838 dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (b»ng 33,68% tæng sè dù ¸n ®­îc phª duyÖt) vµ 624 dù ¸n ®ang trong giai ®o¹n x©y dùng c¬ b¶n (b¨ng 25.08% sè dù ¸n). §Õn nay sè vèn ®· thùc hiÖn b»ng 42,4% cña tæng sè vèn ®¨ng ký. Trong ®iÒu kiÖn cña mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, kÕt cÊu h¹ tÇng l¹c hËu, c¸c nguån lùc còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn nhiÒu biÕn ®éng, thÞ tr­êng ph¸t triÓn ch­a ®Çy ®ñ… th× tû lÖ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thùc hiÖn nh­ vËu lµ kh«ng thÊp. Tuy nhiªn, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm c¸c dù ¸n sau khi ®­îc phª duyÖt th­êng ch­a ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó triÓn khai ngay, do ®ã sè vèn thùc hiÖn trong n¨m chñ yÕu lµ cña c¸c dù ¸n ®­îc phª duyÖt tõ c¸c n¨m tr­íc ®ã. V× vËy nÕu so s¸nh sè vèn thùc hiÖn cña tõng n¨m so víi sè vèn ®¨ng ký cßn l¹i (tæng vèn ®¨ng ký tõ tr­íc trõ ®i sè vèn ®· thùc hiÖn) th× tû lÖ vèn thùc hiÖn diÔn biÕn theo xu h­íng thiÕu æn ®Þnh. Tû lÖ nµy t¨ng nhanh tõ ®Çu ®Õn n¨m 1995 (vèn thùc hiÖn n¨m 1992/ vèn ®¨ng ký n¨m 1988-1991 cßn l¹i= 13,6%, sè l­îng t­¬ng øng n¨m 1993= 23,5%; n¨m 1994= 30,1%; n¨m 1995= 32,3%) vµ sau ®ã gi¶m dÇn tõ n¨m 1996 ®Õn nay (sè liÖu t­¬ng øng n¨m 1996=21,8%; n¨m 1997= 18,1%; n¨m 1998= 10,1%; n¨m 1999=7,1%). T×nh tr¹ng nµy cã thÓ do cã nhiÒu nguyªn nh©n nh­ng cã nguyªn nh©n rÊt ®¸ng ®­îc chó ý lµ do mét sè nhµ ®Çu t­ khi lËp dù to¸n ®· tÝnh to¸n ch­a thËt s¸t víi thùc tÕ nªn khi triÓn khai dù ¸n hä gÆp nhiÒu vÇn ®Ò ph¸t sinh v­ît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh còng nh­ c¸c yÕu tè ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp vËn hµnh. ThËm chÝ cã mét sè nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc chÊt lµ yÕu vÒ tµi chÝnh nªn mÆc dï ®· ®­îc cÊp phÐp ®Çu t­ nh­ng do kh«ng huy ®éng ®­îc vèn ®óng nh­ dù kiÕn, buéc hä ph¶i triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n chËm, cã khi mÊt kh¶ n¨ng thùc hiÖn. III. Vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam 1. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ nguån vèn quan träng vµ lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ViÖt Nam thùc hiÖn vµ ®Èy nhanh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cho ®Õn nay, vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam b×nh qu©n 1111,75 triÖu USD/n¨m. Vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi b×nh qu©n thêi kú 1991-1999 lµ 16291 tû ®ång/ n¨m. §èi víi mét nÒn kinh tÕ cã quy m« nh­ cña n­íc ta th× ®©y lµ mét l­îng vèn ®Çu t­ kh«ng nhá. Nã thùc sù lµ nguån vèn gãp phÇn t¹o ra sù chuyÓn biÕn kh«ng chØ vÒ quy m« ®Çu t­ mµ quan träng h¬n lµ nguån vèn nµy cã vai trß nh­ chÊt xóc t¸c ®iÒu kiÖn ®Ó viÖc ®Çu t­ cña ta ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ nguån vèn bæ sung quan träng gióp ViÖt Nam ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ c©n ®èi, bÒn v÷ng theo yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. Ho¹t ®éng ®µu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn lµ mét trong nh÷ng nguån thu quan träng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· thùc hiÖn nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc thêi kú 1994-1999 víi sè tiÒn 1489 triÖu USD. Cô thÓ n¨m 1994 lµ 128 triÖu USD, n¨m 1998 lµ 317 triÖu, n¨m 1999 lµ 271 triÖu. Sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn cã nguån gèc tõ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh­ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc g©y ph¶n øng d©y chuyÒn lµm thóc ®Èy sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn trong n­íc. Mét sè chuyªn gia kinh tÕ cho r»ng cø mét ®ång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ho¹t ®éng sÏ lµm cho bèn ®ång vèn trong n­íc ho¹t ®éng theo. 2. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹o ra nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi, ngµnh nghÒ míi, s¶n phÈm míi, c«ng nghÖ míi, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh míi, lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta tõng b­íc chuyÓn biÕn theo h­íng kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lu«n cã chØ sè ph¸t triÓn cao h¬n chØ sè ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vµ cao h¬n h¼n chØ sè ph¸t triÓn chung cña c¶ n­íc. N¨m 1995 chØ sè ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 114,98% th× chØ sè ph¸t triÓn chung cña c¶ n­íc lµ 109,54%. Sè liÖu t­¬ng øng cña N¨m 1996 lµ 119,42% vµ 109,34% N¨m 1997 lµ 120,75% vµ 108,15% N¨m 1998 lµ 116,885 vµ 105,8% Tû träng cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong tæng s¶n phÈm trong n­íc còng cã xu h­íng t¨ng lªn t­¬ng ®èi æn ®Þnh. ( n¨m 1995 = 6,3%; 1996 = 7,39 %; 1997 = 9,07%; 1998 = 1-,12% ; 1999 = 10,3 %) a. §èi víi ngµnh c«ng nghiÖp C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng nh÷ng chiÕm tû träng cao mµ cßn cã xu h­íng t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh. Khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lu«n t¹o ra h¬n 25% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Trong ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c: c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang cã vÞ trÝ hµng ®Çu, víi tû träng 79% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh. Trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn: Tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm kho¶ng 22% vµ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng. b. §èi víi ngµnh n«ng nghiÖp §Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cho ngµnh n«ng nghiÖp, chuyÓn giao cho lÜnh vùc nµy nhiÒu gièng c©y, gièng con, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm chÊt l­îng cao, gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng l©m s¶n. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp theo yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. 3. Ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· t¹o ra mét sè l­îng lín chç lµm viÖc trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cã thu nhËp cao ®ång thêi gãp phÇn h×nh thµnh c¬ chÕ thóc ®Èy viÖc n©ng cao n¨ng lùc cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam. TÝnh ®Õn ngµy 31-12-1999 c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· t¹o ra cho ViÖt Nam 296.000 chç lµm viÖc trùc tiÕp vµ kho¶ng 1 triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp. Sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c bé phËn cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi b»ng kho¶ng 39% tæng sè lao ®éng b×nh qu©n hµng n¨m trong khu vùc nhµ n­íc. Thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 70 USD/th¸ng, b»ng kho¶ng 150% møc thu nhËp cña lao ®éng trong khu vùc Nhµ n­íc. §©y lµ yÕu tè hÊp dÉn ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam, do ®ã ®· t¹o ra sù c¹nh tranh nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Tuy nhiªn lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nµy ®ßi hái ph¶i cã c­êng ®é lao ®éng cao, kü thuËt lao ®éng nghiªm kh¾c… ®óng víi yªu cÇu cña lao ®éng lµm viÖc trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. §iÒu nµy buéc ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ph¶i cã ý thøc tù tu d­ìng ®¹o ®øc, rÌn luyÖn, n©ng cao tr×nh ®é vµ tay nghÒ ®Ó cã thÓ ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc tuyÓn chän vµo lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp lo¹i nµy. 4. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cöa vµ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam víi thÕ giíi. Nã lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc ®­a hµng ho¸ s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam x©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi mét c¸ch cã lîi nhÊt. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­ ®· trë thµnh “cÇu nèi”, lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó ViÖt Nam nhanh chãng tiÕp cËn vµ tiÕn hµnh hîp t¸c víi nhiÒu quèc gia, nhiÒu tæ chøc quèc tÕ còng nh­ nh÷ng trung t©m kinh tÕ, kü thuËt, c«ng nghÖ m¹nh cña thÕ giíi. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi ®· gióp ViÖt Nam më réng h¬n thÞ phÇn ë n­íc ngoµi. Nhê cã nh÷ng lîi thÕ trong ho¹t ®éng thÞ tr­êng thÕ giíi nªn tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cao h¬n tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc vµ cao h¬n h¼n kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Tãm l¹i, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi võa qua ®· gãp phÇn lµm chuyÓn biÕn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo chiÒu h­íng cña mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸. §èi víi ViÖt Nam, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ãng vai trß nh­ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. IV. Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i xung quanh vÊn ®Ò ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi hiÖn nay. 1. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn bÊt hîp lý, do ®ã hiÖu qu¶ ®Çu t­ l©u dµi ch­a cao. 2. HÖ thèng LuËt ph¸p ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn nªn thiÕu tÝnh ®ång bé vµ æn ®Þnh, ch­a ®¶m b¶o tÝnh râ rµng. 3. C«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc víi FDI cßn nhiÒu yÕu kÐm võa bu«ng láng, võa can thiÖp s©u vµo c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. 4. C¸n bé lµm viÖc trong c¸c liªn doanh h¹n chÕ nhiÒu mÆt. 5. M«i tr­êng ®Çu t­ vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn hÊp dÉn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë n­íc ta ®ang mÊt dÉn søc hÊp dÉn. 6. HiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI cßn thÊp, chuyÓn giao c«ng nghÖ cßn nhiÒu h¹n chÕ. 7. Søc c¹nh tranh cña c¸c hµng ho¸ s¶n xuÊt trong khu vùc cã vèn FDI trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cßn thÊp. V. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ trªn 1. Do nhËn thøc, t­ t­ëng vÒ ®Çu t­ ch­a th«ng suèt, nhÊt qu¸n. 2. Do m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam ch­a ®ñ søc hÊp dÉn. 3. Do thiÕu mét hÖ thèng luËt ph¸p vÒ ®Çu t­ hoµn chØnh. 4. do qui ho¹ch, thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn nhiÒu yÕu kÐm, qu¶n lý nhµ n­íc vÒ FDI kÐm hiÖu qu¶. 5. ThiÕu ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ®ñ ®øc ®ñ tµi ®Ó tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp, thiÕu ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ cung cÊp cho khu vùc kinh tÕ cã FDI. V. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ vµ thu hót FDI trong thêi gian tíi. 1. C¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh, t¨ng søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam. Søc mua cña thÞ tr­êng ViÖt Nam rÊt hÑp, kh«ng cã thÞ tr­êng sÏ kh«ng thu hót ®­îc ®Çu t­. V× vËy ®Ó lµm sèng ®éng c¸c c¬ héi lµm ¨n cho c¸c nhµ ®Çu t­, ph¶i dïng c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó kÝch cÇu, t¹o ra søc mua bÒn v÷ng cho nÒn kinh tÕ. 2. Hoµn thiÖn ph¸p luËt ®Çu t­ MÆc dï ®­îc söa ®æi vµ bæ sung nh­ng hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ vÉn cßn thiÕu ®ång bé nhÊt qu¸n, thiÕu râ rµng. V× vËy cÇn ph¶i söa ®æi theo h­íng hÊp dÉn, th«ng tho¸ng h¬n, râ rµng æn ®Þnh vµ mang tÝnh c¹nh tranh cao h¬n c¸c n­íc trong khu vùc. Trong ®ã cÇn chó ý: - §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­, cho phÐp thµnh lËp c«ng ty qu¶n lý vèn, ®Èy nhanh thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp cã vèn FDI. - §iÒu chØnh gi¸ ®Ó cã thÓ ¸p dông mét mÆt b»ng gi¸ chi phÝ thèng nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc. 3. N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý cña nhµ n­íc ®èi víi FDI CÇn x©y dùng qui chÕ phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé, c¸c tØnh trong viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng FDI theo ®óng thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm. TriÖt ®Ó vµ kiªn quyÕt trong viÖc qui ®Þnh râ rµng, minh b¹ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ë mäi kh©u, mäi cÊp, c«ng khai c¸c qui tr×nh, thêi h¹n, tr¸ch nhiÖm, xö lý c¸c thñ tôc hµnh chÝnh. 4. N©ng cao, c¶i thiÖn lùc l­îng lao ®éng Chó träng ®Õn viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé giái vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô ®ång thêi cã ®Çy ®ñ ®øc, tµi ®Ó tham gia vµo lùc l­îng lao ®éng cung cÊp cho khu vùc kinh tÕ cã FDI. Ch­¬ng III: PhÇn kÕt luËn §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI ) ®· gãp phÇn tÝch cùc trong c«ng cuéc ®æi míi cña ViÖt Nam h¬n 10 n¨m qua. FDI lµ mét trong nh÷ng nguån lùc quan träng gióp cho bé m¸y kinh tÕ cña ViÖt Nam ®i vµo quü ®¹o cña sù t¨ng tr­ëng. Tuy cßn nhiÒu h¹n chÕ nh­ng FDI vÉn lµ mét bé phËn quan träng cña kinh tÕ ViÖt Nam. V× vËy mµ viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ lµm viÖc hiÖu qu¶ lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng. Víi nh÷ng gi¶i ph¸p ng¾n h¹n cña ChÝnh phñ trong thêi gian qua chóng ta hoµn toµn cã thÓ hy väng r»ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam sÏ dÇn lÊy l¹i ®­îc sù t¨ng tr­ëng sau mét thêi gian gi¶m sót, gãp phÇn ®­a ViÖt Nam tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh kinh tÕ vÜ m« 2. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ. 3. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 268, th¸ng 9/2000 4. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 89, th¸ng 3/1998 5. T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o th¸ng 12/1997 6. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 265, th¸ng 6/2000 7. T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 18 n¨m 1998. Môc lôc Ch­¬ng I: PhÇn më ®Çu Ch­¬ng II: PhÇn néi dung I. Lý thuyÕt chung vÒ FDI. 1. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI). 2. Vai trß cña FDI víi viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ II. Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt nam hiÖn nay. III. Vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam IV. Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i xung quanh vÊn ®Ò ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi hiÖn nay V. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ trªn Ch­¬ng III: PhÇn kÕt luËn