Hoàn thiện hoạt động kiểm toán quy trình cho vay trong các Ngân hàng Thương mại do Công ty TNHH KPMG quốc tế Việt Nam

vÉn kiÕn nghÞ bæ sung, vÝ dô nh­ kiÓm so¸t ®èi víi ho¹t ®éng tÝnh thu nhËp tõ l·i vµ phÝ cho vay. B¸o c¸o kiÓm to¸n cho ng©n hµng AT ViÖt Nam sau khi hoµn thµnh ®­îc göi cho KPMG Singapore ®Ó hoµn tÊt cuéc kiÓm to¸n chung cña KPMG cho tËp ®oµn AT. IV - KiÓm to¸n quy tr×nh cho vay trong kiÓm to¸n tµi chÝnh cña ng©n hµng GX do c«ng ty KPMG thùc hiÖn 1. ChuÈn bÞ kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay t¹i Ng©n hµng GX 1.1- Th«ng tin c¬ së vÒ quy tr×nh cho vay cña Ng©n hµng GX Ng©n hµng cæ phÇn GX ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh ZZ/QD/NH, ngµy PP/TT/1997 cña NHNN. §Õn n¨m 2004, vèn ph¸p ®Þnh cña Ng©n hµng ®¹t møc 200 tû ®ång ViÖt Nam. Ng©n hµng ®Æt Héi së t¹i Hµ Néi, 3 chi nh¸nh cÊp 1 t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng, Nam §Þnh. Cã 5 chi nh¸nh cÊp 2 t¹i Hµ Néi vµ 4 chi nh¸nh cÊp 2 t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. Ng©n hµng tu©n theo mét m« h×nh ng©n hµng kinh doanh ®éc lËp ®iÓn h×nh ë ViÖt Nam. Kh«ng cã kiÓm so¸t däc cho c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng; mçi chi nh¸nh (cÊp 1 vµ cÊp 2) t­¬ng ®èi ®éc lËp trong ho¹t ®éng kinh doanh. Chi nh¸nh cÊp 2 chñ yÕu thùc hiÖn nhËn tiÒn göi vµ cho vay. Héi së còng thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c dÞch vô ng©n hµng, vµ phª chuÈn cho c¸c giao dÞch v­ît qu¸ møc c¸c chi nh¸nh, cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n quü, rµ so¸t vÞ thÕ tµi chÝnh cña c¸c chi nh¸nh. T¹i Héi së cã 5 ban chÝnh: DÞch vô Ng©n hµng C«ng ty, DÞch vô Ng©n hµng C¸ nh©n, Qu¶n lý c¸c chi nh¸nh, Qu¶n lý Ng©n quü vµ TÝn dông. Mçi ban cã c¸c phßng vµ chÞu sù kiÓm so¸t trùc tiÕp cña mét Phã Tæng Gi¸m ®èc. Ng©n hµng ®Æt ra c¸c môc tiªu vµ cã c¸c chiÕn l­îc thùc hiÖn t­¬ng øng. Víi môc tiªu t¨ng tr­ëng trong kinh doanh, Ng©n hµng cã chiÕn l­îc t¨ng vèn ph¸p ®Þnh tõ 150 tû ®ång lªn 200 tû ®ång; më réng m¹ng l­íi chi nh¸nh; tÝch cùc qu¶ng b¸ tíi c¸c kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ c¸ nh©n ®Ó më réng viÖc cho vay vµ cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng kh¸c; ®ång thêi tiÕp tôc kiÓm so¸t chÆt chÏ chi tiªu, t¨ng c­êng chÊt l­îng ®Ó thu hót thªm kh¸ch hµng vµ t¨ng c­êng thu nhËp ngoµi l·i. §Ó thùc hiÖn môc tiªu n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶, Ng©n hµng x¸c ®Þnh ch­¬ng tr×nh tin häc hiÖu qu¶ ®Ó thay thÕ hÖ thèng cò; ®µo t¹o th­êng xuyªn vµ t¹i chøc ®Ó n©ng cao kü n¨ng cña c¸n bé. Môc tiªu ph¸t triÓn thµnh mét ng©n hµng cã vÞ thÕ ®­îc Ng©n hµng ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn nh­ ®¶m b¶o tu©n thñ c¸c tû sè an toµn/ thanh kho¶n cña Ng©n hµng Nhµ n­íc; chiÕn dÞch qu¶ng b¸ s©u réng ®Ó thu hót kh¸ch hµng; më réng m¹ng l­íi chi nh¸nh. Ng©n hµng GX cung cÊp c¶ dÞch vô ng©n hµng b¸n bu«n vµ b¸n lÎ trªn ph¹m vi toµn quèc. DÞch vô ng©n hµng c«ng ty cña Ng©n hµng GX gåm cho vay th­¬ng m¹i, tµi trî th­¬ng m¹i vµ ng©n quü. DÞch vô ng©n hµng b¸n lÎ gåm c¸c lo¹i tiÒn göi, ®¨ng ký tµi kho¶n v·ng lai vµ sÐc du lÞch. Trong ®ã cho vay chiÕm tû träng lín nhÊt trong tµi s¶n cña Ng©n hµng. Trong thêi gian qua, Ng©n hµng lu«n gi÷ ®­îc vÞ trÝ lµ mét trong 10 ng©n hµng cæ phÇn lín nhÊt ViÖt Nam. Ng©n hµng GX chó träng cho vay víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ c¸c c¸ nh©n. Sè d­ c¸c kho¶n cho vay vµo th¸ng 12/2004 lµ 1.555 tû ®ång, trong ®ã c¸c kho¶n cho vay ng¾n h¹n chiÕm 1.073 tû ®ång (69%); trung vµ dµi h¹n chiÕm 482 tû ®ång (31%). T¹i ngµy 31/12/2004, tæng sè d­ cho vay doanh nghiÖp chiÕm 81%, cho vay c¸ nh©n chiÕm 19% tæng sè d­ c¸c kho¶n cho vay. C¸c kho¶n cho vay qu¸ h¹n chiÕm 1,54% tæng sè d­ cho vay. Sè d­ c¸c kho¶n cho vay t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh chiÕm 38% tæng danh môc cho vay. T¹i Hµ Néi vµ Héi së, sè d­ nµy chiÕm 56%. C¸c chi nh¸nh kh¸c do míi thµnh lËp nªn sè d­ kh«ng ®¸ng kÓ. 75% tæng danh môc cho vay lµ ®ång ViÖt Nam, phôc vô c¸c kho¶n cho vay ng¾n h¹n tµi trî vèn ho¹t ®éng vµ tiªu dïng c¸ nh©n (mua nhµ, « t«). 25% danh môc cho vay cßn l¹i phôc vô ho¹t ®éng nhËp khÈu. Ng©n hµng GX còng ph¶i ®èi ®Çu víi mét sè th¸ch thøc nh­: Sù c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr­êng víi c¸c ng©n hµng cung cÊp dÞch vô t­¬ng tù; HÖ thèng ph¸p lý cho ho¹t ®éng Ng©n hµng ch­a hoµn chØnh g©y khã kh¨n cho c¸c ng©n hµng; Nî qu¸ h¹n vÉn cßn tån t¹i trong danh môc cho vay. N¨m tµi chÝnh 2004 lµ n¨m ®Çu tiªn KPMG thùc hiÖn kiÓm to¸n cho ng©n hµng GX. V× vËy, ngoµi nh÷ng tµi liÖu, sè liÖu kÕ to¸n cÇn thiÕt KPMG yªu cÇu ng©n hµng chuÈn bÞ, c¸c kiÓm to¸n viªn cßn göi th­ cho kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm ®Ó thu thËp thªm nh÷ng th«ng tin h÷u Ých kh¸c nh»m trî gióp cho qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Do ng©n hµng GX cã nhiÒu chi nh¸nh cÊp 1 vµ cÊp 2 nªn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, ®éi kiÓm to¸n chÝnh ®­îc ph©n c«ng lµm viÖc ë Héi së n¬i tËp trung hÇu hÕt c¸c d÷ liÖu kÕ to¸n. Ngoµi ra, KPMG cßn cö mét sè kiÓm to¸n viªn vµ trî lý ®Õn tËn c¸c chi nh¸nh xem xÐt t×nh h×nh, thùc hiÖn kiÓm to¸n trùc tiÕp vµ göi kÕt qu¶ vÒ cho ®éi kiÓm to¸n chÝnh. C¸c chi nh¸nh t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng, Nam §Þnh còng ®­îc c«ng ty ph©n c«ng lùc l­îng kiÓm to¸n vµ göi kÕt qu¶ ®Õn ®éi kiÓm to¸n t¹i Héi së th«ng qua email, fax vµ ®iÖn tho¹i. 1.2- Ph©n tÝch ban ®Çu víi quy tr×nh cho vay Ng©n hµng thùc hiÖn chÝnh s¸ch cho vay Ýt rñi ro: hÇu hÕt c¸c kho¶n cho vay ®Òu ®­îc yªu cÇu cã b¶o ®¶m hay b¶o l·nh. KiÓm to¸n viªn t×m hiÓu mét sè th«ng tin chÝnh vÒ quy tr×nh cho vay nh­: phª chuÈn kho¶n cho vay, xÕp h¹ng kho¶n cho vay, rµ so¸t tÝn dông, lËp dù phßng vµ kiÓm to¸n néi bé cña Ng©n hµng GX. Phª chuÈn kho¶n cho vay: ViÖc cÊp c¸c kho¶n cho vay dùa trªn møc phª chuÈn lËp ra bëi Héi ®ång qu¶n trÞ. XÕp h¹ng kho¶n cho vay: Tiªu chuÈn xÕp h¹ng tÝn dông kh¸ch hµng vµ ph©n lo¹i b¶o ®¶m vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn. Rµ so¸t tÝn dông: Rµ so¸t tÝn dông ®­îc thùc hiÖn hµng n¨m. Rµ so¸t gi÷a n¨m ®­îc thùc hiÖn trong c¸c t×nh huèng hay sù kiÖn ®Æc biÖt ¶nh h­ëng ®Õn c¸c kho¶n cho vay ph¸t sinh. LËp dù phßng: Theo quy ®Þnh cña NHNN, Ng©n hµng thiÕt lËp Uû ban Tµi s¶n vµ C«ng nî (ALCO) chÞu tr¸ch nhiÖm ®¸nh gi¸ lËp dù phßng. Thµnh phÇn cña Uû ban gåm cã: Tæng Gi¸m ®èc Phã Tæng Gi¸m ®èc KÕ to¸n tr­ëng KiÓm to¸n néi bé: §­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn theo yªu cÇu (Ýt nhÊt 1 lÇn mçi n¨m). §èi víi Ng©n hµng GX, kiÓm to¸n viªn còng ®i s©u t×m hiÓu vÒ quy tr×nh cho vay theo c¸c h­íng: ho¹t ®éng trong quy tr×nh, rñi ro kiÓm so¸t ¶nh h­ëng ®Õn c¸c c¬ së dÉn liÖu lËp b¸o c¸o tµi chÝnh th«ng qua chiÕn l­îc kinh doanh vµ c¸c líp nghiÖp vô träng yÕu cña Ng©n hµng trong quy tr×nh, tõ ®ã liªn quan ®Õn môc tiªu kiÓm to¸n cÇn ®¹t ®­îc. C¸c th«ng tin vÒ quy tr×nh ®­îc tËp hîp trªn tµi liÖu ph©n tÝch quy tr×nh cho vay cña KiÓm to¸n viªn (c¸c trang bªn). NhËn xÐt: Qua thùc hiÖn kiÓm tra thiÕt kÕ kiÓm so¸t néi bé, kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy Ng©n hµng GX nªn bæ sung nh÷ng kiÓm so¸t sau: C¸c x¸c nhËn sè d­ nî cho vay göi tíi kh¸ch hµng vµo cuèi n¨m. B¶ng tÝnh l·i cña tõng kho¶n cho vay cuèi n¨m in ra tõ hÖ thèng ®Ó kÕ to¸n ®èi chiÕu kiÓm tra vµ lªn b¸o c¸o. Tr­êng hîp kh¸ch hµng muèn vay tõ nhiÒu chi nh¸nh cña Ng©n hµng ph¶i cã sù phª chuÈn cña Tæng Gi¸m ®èc/ Phã Tæng Gi¸m ®èc vÒ h¹n møc tÝn dông tèi ®a cho kh¸ch hµng ®ã vµ cho mçi chi nh¸nh cho kh¸ch hµng ®ã vay. 2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay Ng©n hµng GX 2.1- Thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t Ng©n hµng duy tr× mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé m¹nh cho c¸c ho¹t ®éng hµng ngµy, trong ®ã ®¶m b¶o ph©n t¸ch tr¸ch nhiÖm vµ thùc hiÖn kiÓm so¸t cÊp ®é cao lµ khu vùc rñi ro nhÊt. Nguyªn t¾c “kiÓm so¸t kÐp” trong c¸c giao dÞch ng©n hµng gi÷a nh©n viªn vµ c¸n bé chøc n¨ng ®­îc thùc hiÖn ë tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh. Mçi giao dÞch ph¶i ®­îc uû quyÒn bëi Tr­ëng phßng tr­íc khi ghi nhËn vµo hÖ thèng. Phong c¸ch kiÓm so¸t chÆt chÏ nghiªm ngÆt nµy gãp phÇn gi¶m c¸c rñi ro vµ gian lËn t¸c nghiÖp, tuy nhiªn, tá ra tèn kÐm thêi gian vµ khiÕn ban qu¶n lý ph¶i lµm nhiÒu viÖc h¬n. KiÓm so¸t 1 Môc tiªu: §¹t ®­îc sù ®¶m b¶o hîp lý r»ng ®¸nh gi¸ tÝn dông ban ®Çu vµ yªu cÇu phª chuÈn kho¶n cho vay ®­îc lËp theo mÉu chuÈn bëi c¸n bé tÝn dông, rµ so¸t bëi Tr­ëng phßng tÝn dông tr­íc khi ®­îc phª chuÈn bëi cÊp cã thÈm quyÒn thÝch hîp. C«ng viÖc thùc hiÖn: Rµ so¸t c¸c kh¸ch hµng vay míi trong kú trong danh môc cho vay vµ kiÓm tra víi hå s¬ tÝn dông ®Ó ®¶m b¶o ®¸nh gi¸ ban ®Çu ®­îc lËp vµ phª chuÈn ®óng. Sè l­îng vµ gi¸ trÞ c¸c kho¶n cho vay cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ trong n¨m 2004 so víi n¨m 2003. Tæng gi¸ trÞ c¸c kho¶n cho vay lªn tíi 1.456.564 triÖu ®ång, t¨ng lªn 83% so víi n¨m 2003 (795.937 triÖu ®ång). C¸c kho¶n cho vay míi hÇu hÕt lµ vay ng¾n h¹n. Xem xÐt ®¸nh gi¸ tÝn dông ban ®Çu cho 5 kh¸ch hµng vay míi, th¶o luËn víi ban qu¶n lý vÒ tÝnh hîp lý trong cÊp h¹n møc, kÕt hîp víi th«ng tin tµi chÝnh cña ng­êi vay vµ c¸c b»ng chøng kh¸c. 5 ®¸nh gi¸ tÝn dông ban ®Çu cho 5 kh¸ch hµng vay míi: STT Tªn kh¸ch hµng vay Rµ so¸t vµ phª chuÈn thÝch hîp 1 C«ng ty Tµu §¹i D­¬ng Cã 2 C«ng ty néi thÊt §Ñp Cã 3 C«ng ty Th­¬ng m¹i Míi Cã 4 C«ng ty YÕn Anh Cã 5 C«ng ty x©y dùng HORI Cã KÕt luËn: KiÓm to¸n viªn ®· thu thËp ®­îc sù ®¶m b¶o hîp lý r»ng ®¸nh gi¸ tÝn dông ban ®Çu vµ yªu cÇu phª chuÈn ®· ®­îc lËp theo mÉu chuÈn bëi c¸n bé tÝn dông, rµ so¸t bëi Tr­ëng phßng tÝn dông tr­íc khi ®­îc phª chuÈn bëi cÊp cã thÈm quyÒn thÝch hîp. KiÓm so¸t 2 Môc tiªu: §¹t ®­îc sù ®¶m b¶o hîp lý r»ng rµ so¸t tÝn dông ®­îc thùc hiÖn hµng n¨m hoÆc theo c¸c sù kiÖn cã ¶nh h­ëng bëi c¸n bé tÝn dông, kiÓm tra vµ phª chuÈn bëi ng­êi cã thÈm quyÒn. Thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t: Chän 20 hå s¬ tÝn dông cã sè d­ lín h¬n 5 tû ®ång ®Ó ®¶m b¶o rµ so¸t tÝn dông ®­îc thùc hiÖn hµng n¨m hoÆc theo c¸c sù kiÖn cã ¶nh h­ëng. Th¶o luËn víi ban qu¶n lý vÒ tÝnh hîp lý trong cÊp h¹n møc, kÕt hîp víi th«ng tin tµi chÝnh cña ng­êi vay vµ c¸c b»ng chøng kh¸c. KÕt luËn: Theo th¶o luËn víi kh¸ch hµng, ®­îc biÕt viÖc xÕp h¹ng tÝn dông ®­îc thùc hiÖn ®èi víi mçi kh¸ch hµng vay. Tuy nhiªn Ng©n hµng vÉn ch­a cã mét hÖ thèng chÊm ®iÓm tÝn dông hiÖu qu¶. §©y lµ mét ®iÓm yÕu mµ ng©n hµng cÇn ph¶i kh¾c phôc sím. KiÓm so¸t 3 Môc tiªu: §¹t ®­îc ®¶m b¶o hîp lý r»ng b¸o c¸o vÒ c¸c kho¶n cho vay qu¸ h¹n vµ gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt cho toµn Ng©n hµng ®­îc lËp bëi c¸n bé qu¶n lý tÝn dông, xem xÐt l¹i bëi Tr­ëng phßng tÝn dông. Thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t: T×m hiÓu cÊu h×nh cña hÖ thèng ®Ó ®¶m b¶o tÇn suÊt lËp b¸o c¸o. Th¶o luËn víi c¸n bé qu¶n lý tÝn dông vÒ nguån th«ng tin sö dông vµ ph­¬ng ph¸p cña Ng©n hµng ®Ó kiÓm tra c¸c b¸o c¸o ®ã. Theo th¶o luËn víi c« H¶i, Tr­ëng phßng tÝn dông, b¸o c¸o ®­îc lËp cho c¸c kho¶n cho vay qu¸ h¹n ph¸t sinh mçi th¸ng vµ c¸c gi¶i ph¸p kiÕn nghÞ tõ Héi së Ng©n hµng GX vµ c¸c chi nh¸nh. Chän b¸o c¸o cña 2 th¸ng vµ khíp sè liÖu víi Sæ c¸i. Th¸ng D÷ liÖu khíp víi sæ c¸i 7 ü 10 ü Th¶o luËn víi anh TiÕn, c¸n bé qu¶n lý tÝn dông chÞu tr¸ch nhiÖm lËp b¸o c¸o bÊt th­êng. Kh«ng cã l­u ý bÊt th­êng. KiÓm so¸t 4: Môc tiªu: §¹t ®­îc sù ®¶m b¶o hîp lý r»ng danh môc cho vay ph©n tÝch theo kh¸ch hµng, lo¹i h×nh vay, lo¹i tiÒn vµ thêi h¹n ®­îc lËp hµng th¸ng bëi c¸n bé hç trî tÝn dông vµ ®èi chiÕu víi sæ c¸i. Thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t: Thu thËp vµ xem xÐt danh môc cho vay hµng th¸ng cña n¨m 2004 ®Ó kiÓm tra xem kiÓm so¸t cã ho¹t ®éng hiÖu qu¶ kh«ng. Chän 2 ®èi chiÕu trong th¸ng 5 vµ th¸ng 9 ®Ó kiÓm tra xem chóng cã ®­îc lËp vµ rµ so¸t bëi ng­êi cã tr¸ch nhiÖm. Theo c« Mai – Tr­ëng phßng tµi chÝnh, cuèi mçi th¸ng danh môc cho vay cña c¶ bé phËn ng©n hµng c«ng ty vµ bé phËn ng©n hµng c¸ nh©n ®Òu ®­îc c¸c nh©n viªn phßng tµi chÝnh ®èi chiÕu víi Sæ c¸i. BÊt cø chªnh lÖch nµo còng sÏ ®­îc chuyÓn tíi c¸c c¸n bé hç trî tÝn dông cña bé phËn ng©n hµng c«ng ty vµ bé phËn ng©n hµng c¸ nh©n ®Ó kiÓm tra, t×m hiÓu vµ theo dâi. Tuy nhiªn, phßng Tµi chÝnh ch­a nhËn ®­îc ph¶n håi nµo vµ danh môc cho vay vµ sæ c¸i vÉn ch­a ®­îc ®èi chiÕu. §èi chiÕu sè d­ c¸c th¸ng ®­îc chän vèi Sæ c¸i. Th¸ng §èi chiÕu víi Sæ c¸i Chªnh lÖch 5 Cã Cã 9 Cã Cã HÇu hÕt c¸c chªnh lÖch lµ tõ danh môc cho vay cña bé phËn ng©n hµng c«ng ty. Anh TiÕn – c¸n bé hç trî tÝn dông cña bé phËn nhËn biÕt ®­îc c¸c chªnh lÖch, tuy nhiªn hiÖn t¹i anh ta qu¸ bËn ®Ó ®iÒu chØnh chóng. Th¶o luËn víi anh TiÕn – c¸n bé hç trî tÝn dông vµ Tr­ëng phßng qu¶n lý tÝn dông (c« Liªn) vµ c« Lan phßng tµi chÝnh vÒ c¸c l­u ý bÊt th­êng. Chªnh lÖch gi÷a Sæ c¸i vµ danh môc cho vay trong th¸ng 5 vµ 9 nh­ sau: Th¸ng 5/ 2004 STT Sæ c¸i Danh môc cho vay Chªnh lÖch Nguyªn nh©n Kho¶n cho vay b»ng VND 1 7,821,500,000 14,321,500,000 (6,500,000,000) Quü nhËn tõ Ng©n hµng A - kho¶n cho vay ®ång tµi trî cho c«ng ty Th¸p Sao 2 10,230,000,000 (C«ng ty Unik) 9,440,000,000 790,000,000 3 300,000,000 (C«ng ty TON) 261,266,662 38,733,338 Nî qu¸ h¹n chê gi¶i quyÕt. 4 50,000,000 (C«ng ty USQ) 0 50,000,000 Nî qu¸ h¹n chê gi¶i quyÕt. 5 0 (C«ng ty TM Ng©n Hµ) 200,000,000 (200,000,000) ChuyÓn sè d­ cho vay sang chi nh¸nh cÊp 2 míi nh­ng ch­a chuyÓn hå s¬ tÝn dông. Th¸ng 9/ 2004 STT Sæ c¸i Danh môc cho vay Chªnh lÖch Nguyªn nh©n Kho¶n cho vay b»ng USD 1 $12.000 0 $12.000 TiÒn cho vay ®ång tµi trî víi Ng©n hµng B ®· nhËn nh­ng ch­a cËp nhËt vµo Sæ c¸i. 2 $120.750 $122.527 $1.777 Cho vay ®ång tµi trî víi Ng©n hµng A Kho¶n cho vay b»ng VND 3 85 triÖu (C«ng ty Q-Ket) 78 triÖu 7 triÖu Thanh to¸n mét phÇn kho¶n cho vay tr¶ gãp (7 triÖu) ®­îc cËp nhËt vµo danh môc cho vay nh­ng kh«ng ghi vµo Sæ c¸i. 4 55 triÖu (DNTN Miªn) 0 55 triÖu Thu håi kho¶n cho vay ng¾n h¹n qu¸ h¹n ch­a ®­îc cËp nhËt vµo Sæ c¸i. 5 215 triÖu (NguyÔn ThÞ Hoa) 0 215 triÖu L­îng tiÒn ®· gi¶i ng©n vµo 27/9/2004 nh­ng c¸n bé tÝn dông quªn cho vµo danh môc cho vay. KÕt luËn: Dùa vµo c«ng viÖc ®· thùc hiÖn, kiÓm to¸n viªn kÕt luËn danh môc cho vay ®· ®­îc ph©n tÝch theo kh¸ch hµng, lo¹i h×nh vay, lo¹i tiÒn vµ thêi h¹n vay, ®èi chiÕu gi÷a danh môc cho vay vµ Sæ c¸i ®· ®­îc thùc hiÖn hµng th¸ng. Tuy nhiªn, víi c¸c chªnh lÖch, kiÓm to¸n viªn yªu cÇu Ng©n hµng thùc hiÖn c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. Th«ng qua c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t ®­îc thùc hiÖn ë trªn, kiÓm to¸n viªn ®· ®­a ra kÕt luËn kh¼ng ®Þnh hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña Ng©n hµng nãi chung ®· ®­îc thùc hiÖn tèt theo nh­ thiÕt kÕ vµ cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o c¸c môc tiªu kiÓm to¸n: thu thËp ®Çy ®ñ b»ng chøng cã hiÖu lùc ®Ó ®¶m b¶o tÝnh §Çy ®ñ, Cã thËt, TÝnh gi¸ vµ Tr×nh bµy cña c¸c kho¶n cho vay vµ thu nhËp tõ l·i cho vay; tÝnh §Çy ®ñ vµ TÝnh gi¸ cña c¸c kho¶n dù phßng nî cho vay khã ®ßi kh«ng cã sai ph¹m träng yÕu. 2.2- Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch Theo kÕt qu¶ cña kiÓm tra thiÕt kÕ kiÓm so¸t néi bé, Ng©n hµng kh«ng cã kiÓm so¸t thÝch hîp cho thu nhËp tõ l·i cho vay nªn kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi kho¶n môc nµy: BiÓu ph©n tÝch thu nhËp tõ l·i cho vay cña Ng©n hµng GX Trong kú, Ng©n hµng xö lý l·i thu néi bé nh­ thu nhËp tõ cho vay ---> ph¶i thùc hiÖn bót to¸n ®iÒu chØnh. Tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 3, sè tiÒn nµy kho¶ng 1 tû ®ång. Sù t¨ng lªn vµ c¸ch xö lý víi l·i thu néi bé ¶nh h­ëng tíi tæng thu nhËp l·i, do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn tû suÊt lîi nhuËn. Ngoµi viÖc xö lý sai nh­ trªn, kh«ng cã biÕn ®éng ®¸ng kÓ nµo vÒ thu nhËp tõ l·i. KiÓm to¸n viªn tÝnh lîi nhuËn chung cho ®ång ViÖt Nam vµ c¸c lo¹i tiÒn kh¸c, v× thÕ m« h×nh chÞu ¶nh h­ëng cña c¬ cÊu tiÒn cho vay. Sè d­ kho¶n cho vay chñ yÕu lµ ViÖt Nam ®ång (kho¶ng h¬n 80%). L·i suÊt cho vay ng¾n h¹n cho c¸c doanh nghiÖp lµ 0,9% mét th¸ng, l·i suÊt cho vay trung-dµi h¹n kh¸ linh ho¹t (kho¶ng 1% mét th¸ng). Nh×n chung, l·i suÊt chung cña Ng©n hµng (10% - 12%) cao h¬n so víi l·i suÊt chung cña ngµnh (8% - 9%). L·i thu tõ cho vay cã xu h­íng t¨ng lªn mÆc dï sè d­ trung b×nh b»ng ®ång ViÖt Nam gi¶m. §ã lµ do c¸c giao dÞch b»ng ®ång ViÖt Nam gi¶m nh­ng Ng©n hµng vÉn tÝnh l·i suÊt cao cho kh¸ch hµng. Gi¸ trÞ c¸c kho¶n cho vay nhá nh­ng Ng©n hµng cã sè l­îng giao dÞch lín. Lµ mét ng©n hµng b¸n lÎ, c¸c kho¶n cho vay cho doanh nghiÖp chØ chiÕm 53% tæng sè d­ cho vay. 2.3- Thùc hiÖn thö nghiÖm c¬ b¶n Nhãm kiÓm to¸n viªn cña KPMG còng thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n kiÓm tra chi tiÕt danh môc cho vay cña Ng©n hµng GX t¹i thêi ®iÓm 31 th¸ng 12 n¨m 2004 t¹i c¸c chi nh¸nh cña Ng©n hµng. C¸c kho¶n cho vay mua nhµ vµ xe « t« ®­îc ®¶m b¶o b»ng chÝnh ph­¬ng tiÖn hay nhµ ®­îc mua, v× vËy kh«ng cÇn thùc hiÖn rµ so¸t tÝn dông cho c¸c kho¶n nµy. Ngoµi ra cã 17 kho¶n cho vay ch­a thanh to¸n vµo 31/12/2004. Trong sè ®ã, kiÓm to¸n viªn chän c¸c kh¸ch hµng vay theo c¸c tiªu chÝ sau ®Ó kiÓm tra: Sè d­ lín trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (trªn 1,2 triÖu ®«la Mü) vµo ngµy 31/12/2004; Kho¶n cho vay cã/ cã thÓ cã vÊn ®Ò (theo rµ so¸t tÝn dông n¨m tr­íc); H¹n møc tÝn dông míi ®­îc cÊp trong n¨m víi sè d­ lín. Theo c¸c tiªu chÝ trªn, c¸c kh¸ch hµng vay ®­îc chän ®Ó xem xÐt lµ: Tªn kh¸ch hµng N¬i l­u hå s¬ Sè d­ cao > 1.2 triÖu ®«la Mü Cã vÊn ®Ò Kho¶n cho vay míi Chän ®Ó kiÓm tra Big Pelum Hµ Néi ü ü C«ng ty ho¸ chÊt AG Hµ Néi ü ü C«ng ty DÇu ¨n OAK Hµ Néi ü ü N­íc hoa Orient Hµ Néi ü ü ü MK KEW Hµ Néi ü ü ü Chän mÉu vµ thùc hiÖn rµ so¸t chi tiÕt c¸c hå s¬ tÝn dông cña mét sè kh¸ch hµng. Sau ®©y lµ giÊy tê lµm viÖc ghi chÐp c«ng viÖc rµ so¸t hå s¬ tÝn dông cña mét kh¸ch hµng ®­îc chän: KPMG Kh¸ch hµng: Ng©n hµng GX Tham chiÕu: F502 31/12/2004 Thùc hiÖn: CTVN Rµ so¸t tÝn dông cho C«ng ty MK KEW Ngµy: 15/02/2005 §¬n vÞ: triÖu ®ång Lo¹i h×nh vay GiÊy nh¾c thanh to¸n Ngµy hîp ®ång Ngµy ®¸o h¹n Sè tiÒn rót Thanh to¸n Sè d­ Tµi s¶n thÕ chÊp Hîp ®ång sè 00107 ngµy 14/07/ 2003, h¹n møc tÝn dông 400 triÖu ®ång Vèn ho¹t ®éng 107.25 08/04/04 08/10/04 50 50 - 1.08 Vèn ho¹t ®éng 107.26 20/05/04 20/11/04 95 50 45 1.52 Vèn ho¹t ®éng 107.27 29/07/04 29/02/05 80 - 80 1.65 Tæng 220 100 125 4.25 Hîp ®ång sè 001407 ngµy 18/04/ 2003, h¹n møc tÝn dông 900 triÖu ®ång Vèn ho¹t ®éng 1407.7 11/10/04 11/04/05 70 - 70 120 Vèn ho¹t ®éng 1407.8 22/10/04 22/04/05 90 - 90 150 Vèn ho¹t ®éng 1407.1 06/07/04 06/01/05 400 - 400 684 Vèn ho¹t ®éng 1407.1 16/11/04 16/05/05 105 - 105 200 Vèn ho¹t ®éng 1407.2 09/07/04 09/01/05 90 - 90 174 Tæng 705 - 705 1328 Tæng céng 930 - 830 1.753 Thêi h¹n gi¶i ng©n lµ 12 th¸ng. C¸c kho¶n cho vay nµy nh»m tµi trî kÕ ho¹ch s¶n xuÊt 2003- 2004 vµ 2004-2005. Mçi lÇn rót vèn vay, C«ng ty ph¶i nép yªu cÇu vay tr­íc 2 ngµy. Kú h¹n tr¶ cho mçi lÇn rót vèn kh«ng ®­îc qu¸ 6 th¸ng. Tû lÖ l·i suÊt ®­îc ®iÒu chØnh bëi Ng©n hµng GX cho mçi lÇn gi¶i ng©n nh­ng kh«ng d­íi 0.9%/th¸ng. L·i suÊt thùc tÕ cho kho¶n vay nµy lµ 0.9%/ th¸ng vµ ®­îc tr¶ hµng th¸ng. L·i suÊt qu¸ h¹n b»ng 150% l·i suÊt nªu trªn. NhËn xÐt: MÆc dï kh¸ch hµng nµy cã hai kho¶n vay ph¶i xin gia h¹n thªm, nh­ng do gi¸ trÞ tµi s¶n ®¶m b¶o ®ñ bï ®¾p, vµ l·i suÊt hµng th¸ng vÉn ®­îc thanh to¸n ®Çy ®ñ chøng tá ®é an toµn vÒ kh¶ n¨ng thu håi vèn nªn Ng©n hµng kh«ng cho ®©y lµ kho¶n cho vay cã rñi ro cao. KiÓm to¸n viªn dùa vµo sè liÖu cung cÊp bëi kh¸ch hµng lËp b¶ng tæng kÕt sè d­ nî cho vay vµ dù phßng t¹i ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2004 (liªn quan ®Õn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n), thu nhËp tõ l·i cho vay (liªn quan ®Õn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh), vµ c¸c tµi kho¶n ngo¹i b¶ng (c¸c tµi s¶n ®¶m b¶o...); ®èi chiÕu sè tæng víi b¶ng c©n ®èi ph¸t sinh. Göi th­ x¸c nhËn ®èi chiÕu sè d­ tíi 5 kh¸ch hµng cã d­ nî lín nhÊt. C¸c th­ tr¶ lêi ®Òu x¸c nhËn sè d­ ®óng víi ghi chÐp cña Ng©n hµng. §èi chiÕu víi c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn c¸c kho¶n cho vay cã vÊn ®Ò. KiÓm to¸n viªn nhËn thÊy hå s¬ vÒ tµi s¶n ®¶m b¶o cña c¸c kh¸ch hµng vay nµy ®Òu ®¹t yªu cÇu, trong tr­êng hîp kh¸ch hµng kh«ng thanh to¸n ®­îc nî gèc cã thÓ sö dông c¸c tµi s¶n ®¶m b¶o nµy lµm nguån thanh to¸n thay thÕ. 3. KÕt thóc kiÓm to¸n Sau khi thùc hiÖn kiÓm to¸n víi Ng©n hµng GX, kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy cßn nh÷ng yÕu ®iÓm nªn ®· ®­a vµo Th­ qu¶n lý nh»m c¶i thiÖn ho¹t ®éng ®èi víi quy tr×nh cho vay cña Ng©n hµng trong t­¬ng lai: 1. HÖ thèng xÕp h¹ng tÝn dông: Cho ®Õn thêi ®iÓm cuèi n¨m 2004, Ng©n hµng GX vÉn ch­a ¸p dông hÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ xÕp lo¹i c¸c kho¶n vay trªn ph­¬ng diÖn kh¶ n¨ng thu håi vèn. ViÖc qu¶n lý chÊt l­îng tÝn dông cña Ng©n hµng sÏ hiÖu qu¶ h¬n nÕu tÊt c¶ c¸c kho¶n vay ®­îc xÕp h¹ng mét c¸ch cã hÖ thèng. Ng©n hµng nªn tham kh¶o c¸c thøc ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i lËp dù phßng cña Ng©n hµng ThÕ giíi, kÕt hîp c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó h×nh thµnh hÖ thèng xÕp h¹ng riªng phï hîp cho m×nh. 2. §èi chiÕu sao kª tÝn dông víi sæ c¸i kÕ to¸n: Ng©n hµng thùc hiÖn ®èi chiÕu hµng th¸ng gi÷a sè d­ nî vay trªn Sao kª tÝn dông vµ Sæ c¸i. Tuy nhiªn, viÖc ®èi chiÕu cßn s¬ sµi nªn nhiÒu chªnh lÖch ®· bÞ bá sãt. Ng©n hµng ch­a tiÕn hµnh ®iÒu tra, xö lý nªn nh÷ng chªnh lÖch nµy vÉn cßn tån t¹i ®Õn tËn thêi ®iÓm kiÓm to¸n. §iÒu nµy cã thÓ khiÕn cho c¸c sai sãt kh«ng ®­îc ph¸t hiÖn kÞp thêi. Ng©n hµng nªn ban hµnh quy chÕ ®Ó nh÷ng chªnh lÖch ®­îc ph¸t hiÖn ra trong qu¸ tr×nh ®èi chiÕu ®­îc gi¶i quyÕt kÞp thêi vµ triÖt ®Ó. 3. Ph©n lo¹i sao kª tÝn dông theo ngµnh nghÒ kinh doanh: Sao kª tÝn dông cña Ng©n hµng cã ph©n lo¹i theo kh¸ch hµng, thêi h¹n, lo¹i h×nh ®¶m b¶o… mµ kh«ng ph©n lo¹i theo ngµnh nghÒ. Thùc tÕ lµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng tïy thuéc mét phÇn vµo lo¹i h×nh kinh doanh. ViÖc ph©n tÝch tÝn dông dùa theo lo¹i h×nh kinh doanh sÏ gióp Ng©n hµng qu¶n lý rñi ro tÝn dông dÔ dµng h¬n vµ ®­a ra quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn c¸c kho¶n vay mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n. Ng©n hµng nªn cã quy tr×nh lËp b¸o c¸o ph©n tÝch tÝn dông theo lo¹i h×nh/ lÜnh vùc kinh doanh. 4. B¸o c¸o tÝn dông tæng hîp theo dâi kh¸ch hµng cã nhiÒu h¹n møc vay hoÆc cã kho¶n vay t¹i nhiÒu chi nh¸nh: Ng©n hµng kh«ng lËp b¸o c¸o cho c¸c kho¶n vay cña nh÷ng kh¸ch hµng cã nhiÒu h¹n møc hay ®ång thêi vay ë hai chi nh¸nh trë lªn. ViÖc qu¶n lý rñi ro tÝn dông sÏ khã kh¨n h¬n khi Ng©n hµng kh«ng n¾m ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó theo dâi tæng d­ nî vay cña tõng kh¸ch hµng. Ng©n hµng nªn theo dâi vµ lËp b¸o c¸o ®Þnh kú vÒ t×nh h×nh d­ nî cña nh÷ng kh¸ch hµng cã nhiÒu h¹n møc hoÆc vay t¹i hai hay nhiÒu chi nh¸nh. C¸c b¸o c¸o nµy cÇn ®­îc göi ®Õn tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh trong toµn quèc ®Ó tham kh¶o. BÊt cø kho¶n vay míi nµo ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng kÓ trªn nªn ®­îc th«ng b¸o víi Héi Së ®Ó ®¶m b¶o tæng gi¸ trÞ kho¶n vay kh«ng v­ît qu¸ h¹n møc cho phÐp. Tuy nhiªn, theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh t¹i ViÖt Nam vÒ cho vay mµ Ng©n hµng ph¶i tu©n thñ, Ng©n hµng GX kh«ng cã c¸c sai ph¹m träng yÕu trong viÖc tr×nh bµy c¸c kho¶n cho vay, l·i thu tõ cho vay vµ c¸c kho¶n dù phßng cho kho¶n nî khã ®ßi. V× vËy, ngoµi nh÷ng l­u ý nªu trªn, kiÓm to¸n viªn cña KPMG vÉn ®­a ra ý kiÕn chÊp nhËn toµn phÇn. V – so s¸nh ho¹t ®éng KiÓm to¸n quy tr×nh cho vay ®èi víi hai ng©n hµng do KPMG thùc hiÖn 1. §èi chiÕu qu¸ tr×nh kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay víi hai ng©n hµng Trong thùc hiÖn kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay ®èi víi hai ng©n hµng thuéc hai lo¹i h×nh kh¸c nhau (mét ng©n hµng n­íc ngoµi thuéc tËp ®oµn ng©n hµng quèc tÕ vµ mét ng©n hµng cæ phÇn trong n­íc víi c¸c chi nh¸nh), KPMG ®· thùc hiÖn nh÷ng b­íc kiÓm to¸n cô thÓ kh¸c nhau sao cho thÝch hîp nhÊt ®èi víi mçi ng©n hµng. Víi Ng©n hµng AT, thuéc mét tËp ®oµn cã vÞ thÕ trong khu vùc, lµ kh¸ch hµng kiÓm to¸n th­êng xuyªn l©u n¨m cña KPMG, c«ng ty ®· ®¹t ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt kh¸ ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn vÒ kh¸ch hµng. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña AT ®­îc x©y dùng hoµn thiÖn qua nhiÒu n¨m, theo nhËn xÐt cña KPMG kh¼ng ®Þnh vÒ thiÕt kÕ vµ vËn hµnh ®Òu tèt vµ ®¸ng tin cËy, kiÓm to¸n viªn chó träng thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t nh»m gi¶m bít thêi gian vµ chi phÝ kiÓm to¸n mµ vÉn ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt luËn cã gi¸ trÞ. C¸c thö nghiÖm c¬ b¶n tiÕn hµnh kh«ng ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn víi sè l­îng lín vµ qu¸ chi tiÕt. Víi Ng©n hµng GX, KPMG thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n lÇn ®Çu nªn lu«n chó ý thu thËp thªm nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ch­a ®­îc dù tÝnh tr­íc. Do thêi gian GX ®i vµo ho¹t ®éng ch­a l©u, mÆc dï hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®· ®­îc chó träng nh­ng vÉn cßn nh÷ng thiÕu sãt, nh÷ng ®iÓm ch­a ®­îc x©y dùng ®Çy ®ñ. KiÓm to¸n viªn cña KPMG thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n hîp lý b»ng c¸ch thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt víi nh÷ng kh©u mµ kiÓm so¸t néi bé kh«ng cã hoÆc ho¹t ®éng kh«ng hiÖu lùc. Cô thÓ nh­ sau: HÖ thèng xÕp h¹ng tÝn dông cña ng©n hµng ch­a hoµn chØnh nªn trong rµ so¸t tÝn dông, KPMG chó ý h¬n ®Õn vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng vay cña GX trªn ph­¬ng diÖn kh¶ n¨ng thu håi vèn. ViÖc ®èi chiÕu hµng th¸ng gi÷a sè d­ nî vay trªn Sao kª tÝn dông vµ Sæ c¸i thùc hiÖn cßn s¬ sµi, nhiÒu chªnh lÖch bÞ bá sãt. KiÓm to¸n viªn KPMG ph¶i thùc hiÖn ®èi chiÕu l¹i kü l­ìng vµ pháng vÊn c¸c nh©n viªn Ng©n hµng vÒ c¸c chªnh lÖch ph¸t hiÖn ®­îc, t×m hiÓu b¶n chÊt ®Ó ®­a ra bót to¸n ®iÒu chØnh thÝch hîp. Tæng h¹n møc tèi ®a cho mét kh¸ch hµng/nhãm kh¸ch hµng vay ë c¸c chi nh¸nh kh¸c nhau ch­a ®­îc Ng©n hµng qu¶n lý. V× vËy, c¸c kiÓm to¸n viªn ®· ph¶i lËp mét b¸o c¸o hîp nhÊt vÒ c¸c kho¶n cho vay theo kh¸ch hµng, nh»m ®¶m b¶o sè d­ cho vay cña mçi kh¸ch hµng ®èi víi toµn ng©n hµng kh«ng v­ît qu¸ h¹n møc quy ®Þnh. C¸c ®iÓm cßn yÕu trong hÖ thèng kiÓm so¸t cña Ng©n hµng GX ®Òu ®­îc KPMG nªu ra trong th­ qu¶n lý vµ ®Ò xuÊt c¸c khuyÕn nghÞ nh»m gióp cho Ng©n hµng ®¹t ®­îc m« h×nh kiÓm so¸t tèt h¬n trong t­¬ng lai, ®¶m b¶o an toµn ho¹t ®éng cho vay, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng sinh lêi. 2. Tæng kÕt chung qu¸ tr×nh kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay trong c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i do KPMG thùc hiÖn MÆc dï cã mét sè b­íc kiÓm to¸n cô thÓ kh¸c nhau víi tõng ng©n hµng, ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n chung cña KPMG vÉn lµ kiÓm to¸n dùa vµo rñi ro, kiÓm to¸n mét c¸ch hÖ thèng theo quy tr×nh ho¹t ®éng. KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thö nghiÖm ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n nh»m ®¶m b¶o r»ng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®­îc dùa vµo ®Ó kiÓm to¸n lµ mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cã hiÖu qu¶. Tøc lµ kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt ng©n hµng cã ®­a ra c¸c quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ phßng ngõa rñi ro vµ chóng cã ho¹t ®éng tèt hay kh«ng, c¬ chÕ ho¹t ®éng cã thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña kiÓm so¸t néi bé nh­ nguyªn t¾c bÊt kiªm nhiÖm, nguyªn t¾c ph©n t¸ch chøc n¨ng gi÷a c¸c bé phËn, kh«ng cã sù chång chÐo trong c«ng viÖc quyÒn lîi, cã quy ®Þnh râ vÒ thÈm quyÒn. §Æc biÖt, quy tr×nh cho vay víi ®Æc tr­ng sè l­îng giao dÞch lín vµ cã nhiÒu rñi ro, cïng víi tû träng lín trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, cµng cÇn ®­îc quan t©m h¬n vÒ c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t néi bé víi quy tr×nh. Sau ®©y lµ s¬ ®å vÒ tr×nh tù c¸c b­íc kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i do KPMG thùc hiÖn: KÕt thóc kiÓm to¸n ch­¬ng 3: bµi häc kinh nghiÖm vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ho¹t ®éng kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay t¹i c«ng ty tnhh kpmg I - NhËn xÐt chung vµ nh÷ng Bµi häc kinh nghiÖm tõ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay do KPMG thùc hiÖn 1. C¸c nhËn xÐt chung Ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng chñ yÕu, ®em l¹i nguån thu chÝnh cho c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®ång thêi l¹i lµ ho¹t ®éng chøa nhiÒu rñi ro nhÊt. Do ®ã, c«ng t¸c kiÓm to¸n ho¹t ®éng cho vay cã mét vai trß v« cïng quan träng. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay gãp phÇn: - Cung cÊp cho nh÷ng ng­êi quan t©m nh÷ng th«ng tin trung thùc vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cho vay cña ng©n hµng th­¬ng m¹i, gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý cña Ng©n hµng cã nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vµ cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cho vay; - §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p söa ®æi vµ c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng cho vay trong c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i; - Qua kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ®­a ra nh÷ng nhËn xÐt, ®¸nh gi¸, x¸c nhËn vÒ tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c sè liÖu b¸o c¸o nãi chung, sè liÖu vÒ ho¹t ®éng cho vay nãi riªng, cñng cè lßng tin vµ ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c bªn liªn quan. KPMG lµ mét trong bèn c«ng ty kiÓm to¸n vÒ dÞch vô kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh hµng ®Çu thÕ giíi hiÖn ®ang cã mÆt t¹i ViÖt Nam, víi thÕ m¹nh næi bËt vÒ kiÓm to¸n ng©n hµng. Ho¹t ®éng ë ViÖt Nam tõ n¨m 1994, c«ng ty kiÓm to¸n quèc tÕ KPMG ®· gãp phÇn vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn ngµnh kiÓm to¸n. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n cña KPMG ®· ®­îc x©y dùng thµnh hÖ thèng thèng nhÊt trªn toµn cÇu, liªn tôc ph¸t triÓn vµ ®­îc cËp nhËt, c¶i tiÕn phï hîp víi nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Thùc tÕ ho¹t ®éng cña KPMG ViÖt Nam cho thÊy ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n cña KPMG trong lÜnh vùc ng©n hµng tµi chÝnh lu«n ®­îc hoµn thiÖn theo thêi gian. ChÝnh ®iÒu nµy ®· ®­a KPMG trë thµnh c«ng ty hµng ®Çu trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô chuyªn m«n cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam. Lîi thÕ cña ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n nµy lµ: TËp trung vµo c¸c quy tr×nh chñ chèt ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, cïng víi viÖc tËp hîp c¸c ý kiÕn ph¶n håi vÒ c¸c rñi ro, c¸c yÕu ®iÓm trong hÖ thèng kiÓm so¸t vµ c¸c c¬ héi hoµn thiÖn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng; C¸c vÊn ®Ò quan träng ®­îc ph¶n ¸nh mét c¸ch chñ ®éng vµ kÞp thêi tíi c¸c cÊp l·nh ®¹o, gióp ban l·nh ®¹o c¸c ng©n hµng th«ng qua kiÓm to¸n ®­a ho¹t ®éng kinh doanh ®i ®óng h­íng; HiÖu qu¶ tèi ®a vµ gi¶m thiÓu chi phÝ nhê biÖn ph¸p kiÓm to¸n dùa vµo rñi ro cña KPMG; vµ §¸p øng kÞp thêi tÊt c¶ c¸c yªu cÇu vÒ thêi h¹n b¸o c¸o. 2. Bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i do KPMG ViÖt Nam thùc hiÖn Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i do KPMG thùc hiÖn cã nh÷ng thÕ m¹nh v­ît tréi, trong ®ã kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. KiÓm to¸n quy tr×nh cho vay do KPMG thùc hiÖn cã nh÷ng ®iÓm ®¸ng häc tËp nh­: 2.1- Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n dùa vµo rñi ro Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n cña KPMG rÊt chó träng ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro, vµ c¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n còng dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ rñi ro ®Ó thiÕt lËp vµ thùc hiÖn (risk-based). KiÓm to¸n nãi chung ®Òu nh»m môc ®Ých h¹n chÕ, ng¨n ngõa c¸c rñi ro trong ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. §Ó tr¸nh nh÷ng thÊt tho¸t cã thÓ ®e do¹ tíi sù tån t¹i cña ng©n hµng trong t­¬ng lai, yªu cÇu ®Æt ra cho kiÓm to¸n lµ ph¶i ®Þnh h­íng vµo rñi ro ®èi víi tæ chøc c¬ cÊu, quy tr×nh ho¹t ®éng, viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt rñi ro còng nh­ c¬ chÕ kiÓm tra néi bé cña tÊt c¶ c¸c quy tr×nh ho¹t ®éng vµ kinh doanh ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ quy tr×nh cho vay. ChÝnh v× vËy, viÖc ph©n tÝch rñi ro lµ kh©u ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ng©n hµng th­¬ng m¹i cña KPMG víi môc ®Ých kh«ng bá sãt lÜnh vùc nhiÒu rñi ro khi lªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. KPMG ®¸nh gi¸ rñi ro theo 2 h­íng: rñi ro chiÕn l­îc kinh doanh vµ rñi ro c¸c líp nghiÖp vô träng yÕu. Rñi ro chiÕn l­îc kinh doanh: liªn quan ®Õn c¸c yÕu tè bªn ngoµi ¶nh h­ëng tíi Ng©n hµng vµ c¸c yÕu tè néi lùc cña Ng©n hµng. C¸c yÕu tè bªn ngoµi nh­ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, c«ng nghÖ…; c¸c yÕu tè néi lùc cña ng©n hµng gåm c¸c chiÕn l­îc vµ môc tiªu qu¶n lý, c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng vµ rñi ro, m«i tr­êng kiÓm so¸t bªn trong ng©n hµng. KPMG tËp trung vµo tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò träng yÕu cã liªn quan. Ch¼ng h¹n nh­ l¹m ph¸t quèc gia, c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, khñng ho¶ng hÖ thèng ng©n hµng cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro c¸c ng©n hµng kh«ng thu håi ®­îc nî vµ kh¶ n¨ng ph¶i xãa sæ c¸c kho¶n nî lµ lín. HoÆc b­íc tiÕn cña c«ng nghÖ th«ng tin lµm thay ®æi vÒ c¨n b¶n s¶n phÈm cña ng©n hµng do ®ßi hái cña héi nhËp quèc tÕ cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn quy tr×nh nghiÖp vô cña c¸c nh©n viªn, nÕu tr×nh ®é cña nh©n viªn kh«ng ®¸p øng kÞp cã thÓ kÐo theo nh÷ng sai ph¹m träng yÕu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh... Rñi ro c¸c líp nghiÖp vô träng yÕu: KPMG x¸c ®Þnh vµ kiÓm tra c¸c quy tr×nh nghiÖp vô träng yÕu cña ng©n hµng; ®¸nh gi¸ c¸c rñi ro tiÒm Èn trong c¸c quy tr×nh nµy vµ c¸c kiÓm so¸t hiÖn cã cña ng©n hµng ®Ó qu¶n lý c¸c rñi ro ®ã. ViÖc ph©n tÝch rñi ro ®Æc biÖt quan träng trong kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay cña ng©n hµng th­¬ng m¹i v× rñi ro cña quy tr×nh nµy lµ rÊt lín. Khi ph©n tÝch rñi ro, KPMG tiÕn hµnh ph©n tÝch theo hÖ thèng mét c¸ch tæng thÓ, thèng nhÊt theo mét tiªu chuÈn chung h­íng dÉn kiÓm to¸n viªn thu thËp ®­îc ®Çy ®ñ th«ng tin ®Ó ra nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ nhËn ®Þnh ®óng ®¾n nhÊt. Nh÷ng ®èi t­îng cã kh¶ n¨ng rñi ro nhiÒu sÏ ®­îc lùa chän ®­a vµo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n tr­íc vµ nh÷ng ®èi t­îng cã rñi ro thÊp h¬n sÏ ®­îc thùc hiÖn sau. Víi quy tr×nh cho vay cña ng©n hµng, kiÓm to¸n viªn quan t©m ®Õn c¸c líp nghiÖp vô vÒ chi ph¸t tiÒn vay, thu håi nî vay, thu nhËp tõ l·i cho vay. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng trong c¸c nghiÖp vô còng nh­ rñi ro kiÓm so¸t cña c¸c líp nghiÖp vô nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc thu thËp c¸c b»ng chøng liªn quan ®Õn c¬ së dÉn liÖu cña c¸c kho¶n môc trong quy tr×nh cho vay. ViÖc ph©n tÝch rñi ro cßn nh»m gióp cho ®éi kiÓm to¸n x¸c ®Þnh ®­îc ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n phï hîp. NÕu ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro thÊp, ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n KPMG cã thÓ ¸p dông lµ kiÓm tra tiÕp cËn dùa trªn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, gi¶m bít ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt vµ sÏ cã quyÕt ®Þnh ng­îc l¹i nÕu ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro cao. §Ó ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®Þnh h­íng vµo rñi ro th× ®ßi hái mçi kiÓm to¸n viªn cña KPMG ph¶i nhËn biÕt ®­îc c¸c lo¹i h×nh rñi ro mµ ng©n hµng hµng ph¶i ®èi phã. T×m hiÓu rñi ro ®­îc KPMG thùc hiÖn ngay tõ ®Çu khi t×m hiÓu kh¸ch hµng; trong c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng nh­ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n ph¶i lu«n chó ý tíi nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cho cuéc kiÓm to¸n vµ tiÕt kiÖm chi phÝ. §ång thêi kiÓm to¸n viªn cã thÓ ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng vÊn ®Ò míi ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch hîp trong viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, viÖc kiÓm to¸n dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ rñi ro cña kh¸ch hµng, kh«ng bá sãt bÊt cø mét thñ tôc nµo còng khiÕn cho chi phÝ kiÓm to¸n cßn cao so víi mÆt b»ng chung trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. 2.2- PhÇn mÒm rµ so¸t tÝn dông cho kiÓm to¸n viªn Ph­¬ng ph¸p rµ so¸t danh môc cho vay cña KPMG rÊt cã hiÖu qu¶, gióp kiÓm to¸n viªn thu thËp ®Çy ®ñ b»ng chøng phôc vô cho môc tiªu kiÓm to¸n, ®ång thêi gióp c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng trong viÖc hoµn thiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng cho vay. KPMG kh«ng chØ x¸c minh c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ bµy tá ý kiÕn mµ cßn ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ nh­ mét c«ng cô gióp ban l·nh ®¹o ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña ng©n hµng, ®èi chiÕu víi c¸c môc tiªu cô thÓ. Qua ®ã, KPMG còng chØ ra c¸c nguyªn nh©n h¹n chÕ vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc gióp cho ng©n hµng ®¹t tíi mét tr¹ng th¸i tèt h¬n. Ph­¬ng ph¸p nµy cung cÊp cho c¸c kiÓm to¸n viªn mét phÇn mÒm ®¸nh gi¸ hå s¬ cho vay cña c¸c kh¸ch hµng ®­îc lËp tr×nh s½n (File Promaker). §èi víi quy tr×nh cho vay trong c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, viÖc thùc hiÖn rµ so¸t c¸c kho¶n cho vay ®ßi hái mét tr×nh ®é cao vµ kinh nghiÖm ë kiÓm to¸n viªn. Do ®ã, nh÷ng nhËn ®Þnh cña kiÓm to¸n viªn trong viÖc ®¸nh gi¸ vµ xÕp h¹ng chÊt l­îng cña kho¶n cho vay theo c¸c møc ®¹t, l­u ý ®Æc biÖt, kÐm chÊt l­îng, khã ®ßi hay thua lç (mÊt kh¶ n¨ng thu håi) ph¶i ®­îc ®em ra th¶o luËn trong nhãm kiÓm to¸n kü l­ìng tr­íc khi cã quyÕt ®Þnh cuèi cïng. §iÒu nµy mét mÆt sÏ ®¶m b¶o chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n, mÆt kh¸c gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é cho kiÓm to¸n viªn trong qu¸ tr×nh th¶o luËn thùc tÕ. 2.3- Phèi hîp gi÷a c¸c d¹ng kiÓm to¸n KPMG chó ý ®Õn c¶ 2 d¹ng kiÓm to¸n phßng ngõa vµ kiÓm to¸n ph¸t hiÖn v× chóng cã t¸c dông bæ trî cho nhau. KiÓm to¸n phßng ngõa h­íng vÒ viÖc khuyÕn c¸o c¸c rñi ro cã thÓ dÉn tíi gian lËn sai sãt trong t­¬ng lai, trong khi kiÓm to¸n ph¸t hiÖn chØ nªu lªn nh÷ng gian lËn sai sãt ®· x¶y ra. Trong thêi gian tr­íc m¾t, khi mµ ý thøc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh néi bé, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ë c¸n bé viªn chøc ch­a nghiªm, kiÓm to¸n ng¨n ngõa rÊt quan träng. Lµm tèt lo¹i kiÓm to¸n nµy, KPMG cã thÓ ®­a ra kiÕn nghÞ cho ban l·nh ®¹o ng©n hµng cã xö ph¹t nghiªm minh gióp h¹n chÕ c¸c sai sãt, gian lËn trong t­¬ng lai. 2.4- KiÓm so¸t chÆt chÏ chÊt l­îng kiÓm to¸n VÒ viÖc ®¶m b¶o chÊt l­îng kiÓm to¸n thÓ hiÖn qua quy tr×nh kiÓm to¸n, KPMG ®Æt c¸c cÊp KiÓm to¸n viªn ®Ó t¹o c¬ héi cho kiÓm to¸n viªn phÊn ®Êu th¨ng tiÕn, do vËy mµ cã t¸c dông n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n; nªu râ tiªu chuÈn tõng cÊp cho kiÓm to¸n viªn cè g¾ng trau dåi n¨ng lùc. Tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña tõng cÊp kiÓm to¸n viªn ®­îc x¸c ®Þnh râ. Giao nhiÖm vô cho mét KiÓm to¸n viªn cao cÊp gi¸m s¸t, cã mét sè kiÓm to¸n viªn cÊp thÊp h¬n gióp viÖc ®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n mét néi dung nµo ®ã. C«ng viÖc thùc hiÖn cña c¸c kiÓm to¸n viªn lu«n ®­îc gi¸m s¸t chÆt chÏ bëi tr­ëng nhãm kiÓm to¸n vµ theo s¸t kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®­îc lËp. TÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò nÈy sinh trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®Òu ®­îc th«ng b¸o tíi c¶ nhãm kiÓm to¸n viªn. Do thùc hiÖn kiÓm to¸n theo chu tr×nh nªn c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n ®­îc liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau vµ ®­îc th­êng xuyªn kiÓm tra ®èi chiÕu víi nhau. Toµn bé kÕt qu¶ kiÓm to¸n cña c¶ nhãm sau ®ã l¹i ®­îc rµ so¸t bëi Tr­ëng phßng kiÓm to¸n vµ cuèi cïng lµ Phã Gi¸m ®èc C«ng ty ®Ó hoµn thiÖn hå s¬ vµ ®­a ra ý kiÕn kiÓm to¸n cuèi cïng. ViÖc rµ so¸t qua nhiÒu líp nh­ vËy sÏ gi¶m thiÓu tèi ®a rñi ro ph¸t hiÖn vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng kiÓm to¸n. 2.5- Tiªu chuÈn kiÓm to¸n viªn KPMG rÊt chó träng viÖc tu©n thñ vÒ tÝnh ®éc lËp cña kiÓm to¸n viªn. §èi víi c¸c ng©n hµng cã mèi quan hÖ g¾n bã víi kiÓm to¸n viªn (vÒ quan hÖ huyÕt thèng, vÒ lîi Ých kinh tÕ) th× kiÓm to¸n viªn ®ã sÏ kh«ng ®­îc bè trÝ vµo ®éi kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng nµy. Nh­ vËy, KPMG ®· gi¶m thiÓu kh¶ n¨ng c¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ cè t×nh che giÊu c¸c gian lËn sai sãt ph¸t hiÖn ®­îc vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng hay cè ý ®­a ra ý kiÕn thiªn lÖch vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc kiÓm to¸n. VÒ n¨ng lùc chuyªn m«n, KPMG bè trÝ tr­ëng nhãm ph¶i lµ ng­êi cã kinh nghiÖm vµ hiÓu biÕt v÷ng vµng, ®ång thêi cè g¾ng duy tr× nh©n sù cña nhãm kiÓm to¸n ®èi víi mét kh¸ch hµng cô thÓ æn ®Þnh qua c¸c n¨m. Ng­êi lµm c«ng t¸c kiÓm to¸n lu«n ph¶i “®Æt lîi Ých cña kh¸ch hµng lªn hµng ®Çu trong mäi tr­êng hîp”. Hä võa lµ ng­êi ph¶i cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc chuyªn m«n, võa lµ ng­êi trung thùc, kh¸ch quan vµ ®éc lËp trong ho¹t ®éng nghiÖp vô. V× vËy, KPMG lu«n cã sù lùa chän kü cµng ®éi ngò kiÓm to¸n viªn. II - Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay t¹i c«ng ty tnhh kpmg 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi, hoµn thiÖn c¸c ph­¬ng ph¸p thñ tôc kiÓm to¸n KiÓm to¸n ®éc lËp quy tr×nh cho vay lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu: Nh©n viªn t¸c nghiÖp cã thÓ do v« ý hoÆc l·ng quªn nªn kh«ng tu©n thñ c¸c quy tr×nh thñ tôc hoÆc trë nªn cÈu th¶ trong qu¸ tr×nh thao t¸c nghiÖp vô. CÇn cã ng­êi ®øng bªn ngoµi quy tr×nh tiÕn hµnh quan s¸t, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô giao dÞch, t¸c nghiÖp cña hä; ph¸t hiÖn vµ ng¨n ngõa sù gian lËn, cè ý sai ph¹m x¶y ra. NÒn kinh tÕ toµn cÇu lu«n lu«n biÕn ®éng, trong ®ã m«i tr­êng kinh doanh, yªu cÇu tu©n thñ luËt ph¸p quèc gia vµ quèc tÕ ngµy cµng trë nªn phøc t¹p h¬n. HiÖn nay chóng ta ®· tham gia mét sè c¸c tæ chøc lín trong khu vùc nh­ ASEAN, ASEM, APEC… víi t­ c¸ch thµnh viªn chÝnh thøc, vµ môc tiªu tr­íc m¾t lµ gia nhËp vµo tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO vµo n¨m 2005. §Ó ®¹t môc tiªu ®ã, mét mÆt nÒn kinh tÕ cña n­íc ta ph¶i ®æi míi nhanh chãng nh»m ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æt ra, mÆt kh¸c cÇn ph¶i ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt sao cho hoµ hîp chung víi c¸c quy ­íc, c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. Ho¹t ®éng cho vay còng chÞu nh÷ng ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp tõ c¸c yÕu tè nµy. Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña hÖ thèng ng©n hµng vµ sù héi nhËp quèc tÕ, rñi ro trong quy tr×nh cho vay còng cã tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p h¬n, nhÊt lµ khi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ¸p dông kinh doanh c¸c s¶n phÈm míi ®ang ®­îc thùc hiÖn t¹i c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi. §Ó b¾t kÞp nh÷ng thay ®æi vÒ kinh doanh, vÒ thÓ thøc kÕ to¸n vµ øng dông cña c«ng nghÖ th«ng tin, ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n còng cÇn ph¶i lu«n ®­îc hoµn thiÖn, ®æi míi. C«ng ty kiÓm to¸n KPMG lµ mét c«ng ty cã danh tiÕng trªn toµn cÇu víi mét ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n chÆt chÏ vµ ®¸ng tin cËy, ®Æc biÖt víi lÜnh vùc kiÓm to¸n ng©n hµng. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña KPMG ë ViÖt Nam ch­a l©u, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam l¹i cã nhiÒu ®Æc tr­ng riªng cña thêi kú qu¸ ®é nªn còng ®ßi hái mét ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n riªng thÝch hîp. HiÖn nay, víi chÝnh s¸ch më cöa cña ViÖt Nam gia nhËp vµo khèi AFTA n¨m 2001-2005, víi sù ph¸t triÓn v­ît bËc vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng phôc vô cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam, ®Ó ®¶m b¶o gi÷ v÷ng uy tÝn cña c«ng ty hµng ®Çu thÕ giíi víi c¸c kh¸ch hµng vµ ®øng v÷ng trong thÞ tr­êng c¹nh tranh khèc liÖt ë ViÖt Nam, Ban Gi¸m §èc cña KPMG cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn viÖc hoµn thiÖn tæ chøc kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay. 2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay t¹i c«ng ty TNHH KPMG Qua nghiªn cøu, t×m hiÓu lý luËn vµ thùc tiÔn kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay t¹i C«ng ty KPMG, em xin ®­a ra mét sè ý kiÕn nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn tæ chøc kiÓm to¸n quy tr×nh nµy nh­ sau: 2.1- VÒ c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n KPMG còng gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n do ®Æc tr­ng mïa vô cña c«ng viÖc ph¶i kiÓm to¸n cho c¸c ng©n hµng kh¸c nhau vµo cïng mét thêi ®iÓm. MÆc dï c¸c tr­ëng phßng kiÓm to¸n ®· cè g¾ng s¾p xÕp bè trÝ nh©n lùc trªn kÕ ho¹ch c«ng t¸c vµ ­íc tÝnh thêi gian kiÓm to¸n cÇn thiÕt t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng, song thùc tÕ cã thÓ n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò ngoµi dù kiÕn khiÕn cho c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn t¨ng lªn. Khi ®ã, ®Ó cã thªm nh©n sù cho ®éi kiÓm to¸n lµ rÊt khã kh¨n, v× c¸c kiÓm to¸n viªn vµ trî lý kiÓm to¸n kh¸c cña c«ng ty còng ®ang tham gia kiÓm to¸n mét kh¸ch hµng kh¸c. C«ng ty cã thÓ tuyÓn thªm nh©n viªn kiÓm to¸n cho phï hîp víi quy m« sè l­îng kh¸ch hµng, còng nh­ t¨ng c­êng ®µo t¹o ®Ó n©ng cao tr×nh ®é cña mçi kiÓm to¸n viªn, tõ ®ã gi¶m bít ¸p lùc trong mçi cuéc kiÓm to¸n. §iÒu nµy còng phï hîp víi chiÕn l­îc chung hiÖn t¹i cña c«ng ty. 2.2- VÒ viÖc tiÕn hµnh chän mÉu Trong kiÓm to¸n, KPMG cã thÓ ¸p dông chän c¸c kho¶n môc tõ mét tæng thÓ, chän c¸c kho¶n môc c¸ biÖt, hay chän mÉu ®¹i diÖn (theo kÕ ho¹ch chän mÉu KPMG ®­îc h­íng dÉn trong KAM). Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, mÉu ®­îc chän phÇn lín dùa vµo nhËn ®Þnh nghÒ nghiÖp vµ kinh nghiÖm cña kiÓm to¸n viªn, th­êng ®Òu lµ c¸c kho¶n cho vay cã gi¸ trÞ lín vµ hai hay ba kho¶n nh­ vËy ®· chiÕm mét tû träng kh¸ cao trong tæng thÓ. Nh­ vËy viÖc chän mÉu ®· bá qua nh÷ng kho¶n kh¸c cã gi¸ trÞ trung b×nh chiÕm phÇn lín trong tæng thÓ kh«ng ®­îc kiÓm tra. §iÒu nµy cã thÓ g©y ra bá sãt nh÷ng sai ph¹m tiÒm Èn trong c¸c kho¶n bÞ bá qua nµy. KiÓm to¸n viªn nªn ¸p dông nhiÒu tiªu chuÈn chän mÉu h¬n ngoµi tiªu thøc gi¸ trÞ cña c¸c phÇn tö trong tæng thÓ. ViÖc nµy cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua ph©n tÇng ph©n tæ, ®¶m b¶o mÉu chän mang tÝnh ®¹i diÖn cao. C¸c kho¶n cho vay ®­îc chän ®Ó kiÓm tra ngoµi tiªu chÝ cã gi¸ trÞ lín, cã thÓ lµ kho¶n cho vay mµ kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy cã vÊn ®Ò, hoÆc míi ®­îc cÊp trong n¨m, c¸c kho¶n cho vay ®­îc gia h¹n nhiÒu lÇn… 2.3- VÒ c¸c kü thuËt thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n §Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n ho¹t ®éng cho vay, kiÓm to¸n viªn cã thÓ sö dông nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau nh­: + Xem xÐt, ph©n tÝch tµi liÖu hiÖn cã (hå s¬ tÝn dông, danh môc cho vay, tµi liÖu cña trung t©m th«ng tin tÝn dông CIC…), qua ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ nh÷ng rñi ro tiÒm Èn. + Pháng vÊn c¸n bé liªn quan ®Õn quy tr×nh ®Ó biÕt c¸n bé ®· n¾m quy tr×nh, ®· thùc hiÖn quy tr×nh ®Õn ®©u. X¸c ®Þnh chç nµo cã thÓ ph¸t sinh rñi ro do c¸n bé kh«ng hiÓu, kh«ng n¾m v÷ng nh÷ng quy ®Þnh, quy t¾c cña ng©n hµng, c¸n bé cã ®Ò xuÊt g× ®Ó xö lý rñi ro. Pháng vÊn c¸n bé ®Ó biÕt ®­îc nh÷ng rñi ro mµ c¸n bé gÆp ph¶i lµ thÊp hay cao, tõ ®ã gi¶m bít hay cÇn thªm b­íc kiÓm to¸n nµo kh¸c. + §¸nh gi¸ th«ng qua thÞ s¸t: KiÓm to¸n viªn ph¶i tù ®i xem xÐt vµ ®¸nh gi¸, nh×n nhËn xem trªn thùc tÕ c¸c nh©n viªn ng©n hµng thùc hiÖn ho¹t ®éng cho vay nh­ thÕ nµo. + B¶n danh môc c©u hái: Danh môc c©u hái vÒ hÖ thèng gi¸m s¸t tÝn dông vµ danh môc c©u hái ®Ó kiÓm to¸n tõng tr­êng hîp riªng lÎ. Th«ng qua ®ã, cã thÓ ®¸nh gi¸ hÖ thèng c¬ chÕ kiÓm tra néi bé cµi ®Æt trong quy tr×nh cho vay ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo. + VÏ s¬ ®å ho¹t ®éng ®Ó biÕt c«ng ®o¹n nµo c¸n bé ph¶i thùc hiÖn thao t¸c g×. Th«ng qua vÏ s¬ ®å ®Ó ph¸t hiÖn ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu trong quy tr×nh. + C¸c ch­¬ng tr×nh vi tÝnh: Cã thÓ ¸p dông c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm vi tÝnh ®Ó hç trî cho c«ng t¸c kiÓm tra. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n cña KPMG ®· bao qu¸t c¸c c«ng cô nh­ ph©n tÝch tµi liÖu, pháng vÊn c¸n bé, thÞ s¸t, sö dông sù hç trî cña c¸c ch­¬ng tr×nh vi tÝnh. Tuy nhiªn, KPMG ch­a tËn dông lîi thÕ cña B¶ng danh môc c©u hái vµ S¬ ®å ho¹t ®éng cña quy tr×nh ®Ó khai th¸c c¸c b»ng chøng cÇn thiÕt phôc vô cho viÖc ®­a ra ý kiÕn thÝch hîp cho quy tr×nh cho vay. §©y lµ 2 c«ng cô h÷u Ých mµ KPMG còng nªn sö dông trong kiÓm to¸n ng©n hµng nãi chung vµ kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay nãi riªng. Qua ®ã, kiÓm to¸n viªn cã thÓ ®¸nh gi¸ c¬ chÕ gi¸m s¸t néi bé trong ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ kh«ng, ph©n tÝch nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña c¸c quy ®Þnh vµ thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh ®ã. Th«ng qua ®ã, x¸c ®Þnh nh÷ng rñi ro ph¸t sinh mµ ch­a ®­îc ph¸t hiÖn. 2.4- VÒ thñ tôc ph©n tÝch víi quy tr×nh cho vay HiÖn nay, kiÓm to¸n viªn chñ yÕu tiÕn hµnh ph©n tÝch ngang so s¸nh gi÷a n¨m hiÖn t¹i víi n¨m tr­íc, viÖc ph©n tÝch däc chØ ®­îc thùc hiÖn vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi cña thu nhËp l·i tõ cho vay. KiÓm to¸n viªn nªn sö dông thªm c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®Ó so s¸nh c¸c kÕt qu¶ tõ ho¹t ®éng cho vay víi c¸c ng©n hµng cã cïng quy m«, c¸c ng©n hµng thuéc cïng lo¹i h×nh, còng nh­ so s¸nh víi c¸c ®Þnh h­íng chung cña ngµnh ®Ó cã ®­îc c¸i nh×n toµn diÖn h¬n vÒ toµn bé kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña quy tr×nh. C¸c so s¸nh nµy kh«ng chØ gåm c¸c chØ tiªu tµi chÝnh (nh­ tû lÖ l·i thu tõ cho vay trªn tæng thu nhËp cña ng©n hµng, lç do ph¶i xo¸ sæ c¸c kho¶n nî kh«ng thu håi ®­îc) mµ cßn gåm c¸c chØ tiªu phi tµi chÝnh (nh­ c¬ cÊu kh¸ch hµng, ph­¬ng ph¸p ¸p dông ®Ó thu hót vµ duy tr× c¸c kh¸ch hµng vay cña mçi ng©n hµng…). ViÖc so s¸nh víi c¸c ng©n hµng kh¸c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh trong c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ gióp kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ ®­îc vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng cña ng©n hµng nµy lµ ë møc ®é nµo? Cã hîp lý hay kh«ng? ViÖc thùc hiÖn thªm c¸c thñ tôc ph©n tÝch nµy võa kh«ng tèn nhiÒu thêi gian ®èi víi mét c«ng ty cã nhiÒu kh¸ch hµng trong lÜnh vùc ng©n hµng nh­ KPMG, qua trao ®æi víi c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n kh¸ch hµng kh¸c, l¹i võa mang l¹i hiÖu qu¶ cho nh÷ng nhËn ®Þnh cña kiÓm to¸n viªn. 2.5- VÒ ®µo t¹o kü n¨ng sö dông Excel Thø n¨m lµ c«ng t¸c ®µo t¹o kiÓm to¸n viªn. T¹i KPMG, c«ng t¸c nµy vèn rÊt ®­îc chó träng, tiÕn hµnh trªn c¸c lÜnh vùc: KiÕn thøc chung vÒ nghiÖp vô ng©n hµng, kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt, kiÕn thøc vÒ kinh tÕ, kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n vÒ lÜnh vùc kiÓm to¸n. Ngoµi ra, yªu cÇu ®èi víi mçi kiÓm to¸n viªn cßn ph¶i n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc vÒ tin häc, ngo¹i ng÷, kü n¨ng kiÓm to¸n, kü n¨ng giao tiÕp… ®­îc chøng minh qua thi tuyÓn pháng vÊn vµ ®­îc kiÓm to¸n viªn tù trau dåi thªm. Tuy nhiªn, riªng vÒ m¶ng tin häc Excel, mét c«ng cô quen thuéc vµ l¹i hç trî rÊt nhiÒu cho c«ng viÖc kiÓm to¸n, nªn ®­îc KPMG tæ chøc mét líp häc ng¾n vÒ c¸c kü n¨ng th­êng dïng trong kiÓm to¸n. Víi c¸c kü n¨ng nµy, khèi l­îng c«ng viÖc kiÓm to¸n cã thÓ gi¶m ®i ®¸ng kÓ, gãp phÇn tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc cña mçi kiÓm to¸n viªn. KÕt luËn Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ tµi chÝnh vËn ®éng h­íng tíi môc tiªu ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp tiªn tiÕn hiÖn ®¹i vµo n¨m 2020, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam ®ang ngµy cµng tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng kinh doanh, ®æi míi hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ nghiÖp vô cña m×nh. T¹i c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, ho¹t ®éng cho vay ®em l¹i nguån thu nhËp chÝnh, ®ång thêi còng lµ ho¹t ®éng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro nhÊt. Nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng cho vay cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cßn chøa ®ùng nhiÒu rñi ro tiÒm Èn, nî qu¸ h¹n, nî khã thu håi vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vÉn chiÕm mét sè l­îng ®¸ng kÓ lµm ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp cña ng©n hµng. KiÓm to¸n quy tr×nh cho vay v× vËy cã ý nghÜa rÊt cÇn thiÕt nh»m h¹n chÕ rñi ro, ng¨n chÆn, ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ c¶nh b¸o c¸c sai ph¹m trong quy tr×nh, ®¶m b¶o an toµn ho¹t ®éng cho vay cña c¸c ng©n hµng, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu sinh lêi cña ng©n hµng. §Ó ®¸p øng nhu cÇu nªu trªn, n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay lµ mét yªu cÇu bøc xóc ®Æt ra cho c¸c c«ng ty kiÓm to¸n, gãp phÇn ®¶m b¶o sù æn ®Þnh an toµn vµ v÷ng m¹nh cña toµn hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. Ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ë n­íc ta ®· ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong h¬n 10 n¨m, mét thêi gian rÊt ng¾n so víi lÞch sö l©u ®êi cña kiÓm to¸n trªn thÕ giíi. KiÓm to¸n ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ë n­íc ta l¹i cµng míi h¬n. Trong sè c¸c c«ng ty thùc hiÖn kiÓm to¸n ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, cã thÓ nãi KPMG lu«n gi÷ vai trß ®øng ®Çu vÒ uy tÝn vµ chÊt l­îng vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Chuyªn ®Ò thùc tËp nªu lªn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ho¹t ®éng cho vay trong c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay do KPMG thùc hiÖn. Tõ ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm còng nh­ nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ho¹t ®éng kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay nãi riªng vµ quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung. Do giíi h¹n vÒ thêi gian, l­îng kiÕn thøc nghiªn cøu cßn ch­a s©u nªn bµi viÕt cßn nhiÒu h¹n chÕ thiÕu sãt. V× vËy, em rÊt mong cã ®­îc ý kiÕn cña c¸c thÇy c«, sù ®ãng gãp cña c¸c b¹n vµ nh÷ng ng­êi quan t©m tíi kiÓm to¸n quy tr×nh cho vay trong ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó ®­a ra nh÷ng nhËn ®Þnh s©u s¾c h¬n. Em xin ch©n thµnh göi lêi c¶m ¬n tíi th¹c sÜ NguyÔn Hång Thuý vµ c¸c anh chÞ kiÓm to¸n viªn c«ng ty KPMG ®· trùc tiÕp h­íng dÉn, gãp ý vµ gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh thùc tËp./. Hµ Néi, ngµy 27 th¸ng 05 n¨m 2005 Sinh viªn Phïng ThÞ H­¬ng Giang Danh môc tµi liÖu tham kh¶o STT Tªn tµi liÖu Tªn t¸c gi¶ NXB/N¨m XB 1 KiÓm to¸n Alvin A. Arens James K.Loebbecke Thèng kª/2000 2 Lý thuyÕt kiÓm to¸n GS.TS. NguyÔn Quang Quynh Tµi chÝnh/1998 3 KiÓm to¸n tµi chÝnh GS.TS. NguyÔn Quang Quynh Tµi chÝnh/2001 4 KiÓm to¸n Ng©n hµng ThS. L©m ThÞ Hång Hoa ThS. NguyÔn ThÞ Loan Thèng kª/2002 5 KÕ to¸n Ng©n hµng NG¦T. Vò ThiÖn ThËp Thèng kª/2002 6 Qu¶n trÞ Ng©n hµng th­¬ng m¹i Peter S.Rose Tµi chÝnh/2001 7 C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ Ng©n hµng Thèng kª/2002 8 ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam (quyÓn I,II,III,IV,V) Bé Tµi chÝnh Tµi chÝnh 2001/2003/2004 9 HÖ thèng chuÈn mùc Quèc tÕ vÒ kiÓm to¸n Bé Tµi chÝnh Tµi chÝnh/1998 10 Sæ tay kiÓm to¸n EURO - TAPVIET Bé Tµi chÝnh Tµi chÝnh/1998 11 NghiÖp vô ng©n hµng hiÖn ®¹i David Cox ChÝnh trÞ quèc gia 1997 12 Bank Practice Guide Tµi liÖu h­íng dÉn thùc hµnh kiÓm to¸n ng©n hµng cña KPMG