Hoạt động ngoài giờ lên lớp với việc xây dựng “trường học thân thiện - Học sinh tích cực"

TRƯỜNG TH THỊ TRẤN CHÂU THÀNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP VỚI VIỆCXÂY DỰNG “TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN-HỌC SINH TÍCH CỰC” I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tầm quan trọng của các hoạt động ngoài  giờ lên lớp: Giáo dục là quá trình kết hợp vai trò chủ đạo cuả giáo viên với sự tự giác tích cực, tự rèn luyện cuả học sinh nhằm hình thành ý thức , tính cách và chủ yếu là hành vi thói quen đạo đức với các chuẩn mực xã hội quy định. Nhân cách học sinh được hình thành qua hai con đường cơ bản: Con đường dạy học trên lớp và con đường hoạt động ngoài giờ lên lớp. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện mục tiêu  giáo dục cuả nhà trường. Chính từ những hoạt động như: lao động, sinh hoạt tập thể, hoạt động xã hội đã góp phần rất lớn trong việc hình thành nhân cách cuả học sinh. Giúp các em biết tự giáo dục, tự rèn luyện, tự hoàn thiện mình . Có thể nói việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp là xây dựng cho các em các mối quan hệ phong phú, đa dạng, một cách có mục đích, có kế hoạch có nội dung và phương pháp nhất định, gắn giáo dục với cộng đồng, tạo sự thân thiện trong mọi tình huống. Biến các nhu cầu khách quan cuả xã hội thành những nhu cầu cuả bản thân học sinh. Nhân cách trẻ được hình thành và phát triển thông qua các hoạt động có ý thức. Chính trong quá trình sồng, học tập, lao động, giao lưu, vui chơi giải trí… con người đã tự hình thành và phát triển nhân cách cuả mình. Vì thế, hoạt động ngoài giờ lên lớp có liên quan đến việc mở rộng kiến thức, tư tưởng, tình cảm , năng lực nâng cao thể lực, thể chất và tinh thần của học sinh. Do vậy , cần thiết phải kết hợp việc học tập trên lớp với việc rèn luyện kĩ năng thực hành, giúp học sinh hiểu sâu hơn và nắm bản chất cuả sự vật hiện tượng, tạo niềm tin và óc sáng tạo cho học sinh , giải quyết mối quan hệ giữa học và chơi- chơi và học nhằm đáp ứng nhu cầu tâm lý lứa tuổi học sinh tiểu học.  Hoạt động Ngoài giờ lên lớp được quy định cụ thể tại Điều lệ trường tiểu học ban hành kèm theo Quyết định  51/2007/QĐ-BGDĐT  ngày 31 tháng 8 năm 2007của Bộ GD-ĐT, tại Điều 26 đã chỉ rõ : “Hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động trên lớp và hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm rèn luyện đạo đức, phát triển năng lực, bồi dư¬ỡng năng khiếu, giúp đỡ học sinh yếu kém phù hợp đặc điểm tâm lý, sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học. Hoạt động giáo dục trên lớp được tiến hành thông qua việc dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm hoạt động ngoại khoá, hoạt động vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, giao lưu văn hoá; hoạt động bảo vệ môi trường; lao động công ích và các hoạt động xã hội khác”. 2. Thực trạng hoạt động giáo dục hoạt động ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học hiện nay: Hoạt động ngoài giờ lên lớp ở tiểu học trong những năm qua đã có nhiều sự chuyển biến rõ nét, đã được các cấp quản lý giáo dục, các trường, đội ngũ giáo viên cũng như cộng đồng quan tâm và có các giải pháp tích cực nhằm nâng cao chất lượng hoạt động. Hệ thống văn bản chỉ đạo cũng đã đề cập nhiều đến việc tổ chức Hoạt động ngoài giờ lên lớp, đặc biệt là khi Bộ GD-ĐT phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” thì  việc đầu tư cho Hoạt động ngoài giờ, việc gắn giáo dục với cộng đồng đã được chú trọng nhiều hơn.  Song bên cạnh đó, với tình hình hiện nay nội dung hoạt động ngoài giờ lên lớp chưa thực sự đáp ứng nhu cầu thực tế , chương trình còn đơn điệu, cứng nhắc. Vẫn còn Cán bộ quản lý nhà trường và giáo viên  chưa thực sự quan tâm hoặc chưa quan tâm đúng mức đến hoạt động Ngoài giờ lên lớp, gần như cho rằng đó là nhiệm vụ , là hoạt động cuả tổ chức đoàn thể  nhất là Chi đoàn và Tổng phụ trách Đội Việc định hướng nội dung, hình thức về hoạt động ngoài giờ lên lớp ở một số trường chưa có sự sáng tạo, hầu như vẫn còn lệ thuộc nhiều vào sự chi phối của công văn 811/CV-SGD ngày 23/8/2004 v/v hướng dẫn hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở bậc Tiểu học. Lãnh đạo một số trường chưa có biện pháp cụ thể, năng lực tổ chức hoạt động ngoài giờ còn của một số giáo viên vẫn còn hạn  chế. Khá nhiều giáo viên thường dành thời gian của Hoạt động ngoài giờ lên lớp để ôn kiến thức,kĩ năng , giải quyết các phần việc về lĩnh vực dạy học . Nhiều trường ít chú ý đầu tư thời gian cho HĐNGLL bởi thường mất nhiều thời gian, nếu tổ chức không tốt không những không mang lại lợi ích gì mà còn ảnh hưởng chất lượng hoạt động dạy và học trên lớp, tốn kém kinh phí mà không có nguồn tài chính hỗ trợ , có quan điểm còn cho đây là họat động vui chơi nên không quan trọng, không cần thiết. Nhìn chung, hoạt động NGLL vẫn còn chưa phát huy được hết ý nghĩa thực chất của nó đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chưa thực sự được các cấp quản lý và giáo viên đầu tư đúng nghĩa. Trong toàn ngành thực hiện chưa được đồng bộ thống nhất, chưa có chiều sâu. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Đế nâng cao chất lượng hoạt động ngoài giờ lên lớp trong nhà trường, gắn giáo dục nhà trường với cộng đồng, xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực,  đơn vị đã thực hiện một số giải pháp sau: 1. Quán triệt nhận thức : - Bản thân Hiệu trưởng phải có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng cuả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và đưa nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp vào kế hoạch năm học cụ thể, tránh qua loa vài dòng chung chung. - Đưa kế hoạch hoạt động  ra bàn bạc thống nhất trong đội ngũ cán bộ cốt cán rồi triển khai trong hội đồng sư phạm cùng với kế hoạch năm học. Nhằm : +  Thống nhất nội dung hoạt động. +  Bàn biện pháp thực hiện tích cực. +  Từng bộ phận có kế hoạch cụ thể. 2. Thực hiện nghiêm túc hướng dẫn của Sở GD-ĐT Trà Vinh và các cấp quản lý GD: - Xây dựng cụ thể chương trình NGLL phù hợp với tình hình của trường và của địa phương trên cơ sở hướng dẫn của Sở GD-ĐT. - Giao cho tổ trưởng chuyên môn thống nhất trong tổ nội dung, bài dạy theo thực tế, thống nhất trước khi vào năm học mới. - Lồng ghép chương trình vào nội dung sinh hoạt Sao Đội và chào cờ đầu tuần của Liên Đội. 3. Xây dựng kế hoạch, phân công phân nhiệm đảm bảo: -  Căn cứ hướng dẫn về hoạt động NGLL của Phòng GD-ĐT, nhà trường xây dựng chương trình và nội dung phù hợp để triển khai thực hiện. -  Xây dựng ngay từ đầu năm học  chương trình, lịch trình các hoạt động lớn, các hội thi liên quan đến học sinh. -  Phân công cụ thể , phối kết hợp phân công cho từng thành viên trong nhà trường thực hiện các nội dung NGLL : + GVCN : Thực hiện nội dung chương trình, giảng dạy ATGT, đôn đốc,  hướng dẫn Hs tham gia các hoạt động lớn. + TPT Đội : nghiên cứu ,lồng ghép phù hợp chương trình vào các buổi sinh hoạt Sao Đội và Chào cờ đầu tuần. Tổ chức các hội thi như : văn nghệ, thể dục thể thao, trò chơi dân gian, các hội thi vẽ tranh theo các chủ đề, viết thư UPU, Kể chuyện về tấm gương đạo dức Hồ Chí Minh tại buổi tiết chào cờ đầu tuần, Hội thi nghi thức Đội, các hoạt động thi ứng xử tình huống giao tiếp trong Đội viên , hoạt động đóng kịch, xây dựng tiểu phẩm theo chủ đề tại các tiết chào cờ… +Chi Đoàn nhà trường : Hỗ trợ đắc lực cho Đội TNTP trong việc tổ chức các chương trình hoạt động. + Cán bộ thư viện : Trực tiếp tổ chức hội thi tìm hiểu qua Sách, báo, tài liệu ở thư viện thông qua các hội thi tìm hiểu theo Chủ điểm. Hàng tháng có thi, phát thưởng và  tổng kết kịp thời. Các chủ điểm bám theo các ngày lễ lớn trong tháng và theo chủ điểm của chương trình NGLL. 4. Kết hợp hài hòa trong việc thực hiện các phong trào thi đua: -  Ngoài việc quy định bắt buộc về thực hiện chương trình thì các nội dung hoạt động NGLL được đánh giá qua các đợt thi đua trong năm học của nhà trường.  -  Hàng tháng, nhà trường tuyên dương học sinh xuất sắc trong tháng , mỗi lớp 01 học sinh có thành tích cao trong hoạt động xây dựng tập thể lớp, do tập thể HS trong lớp bình chọn. \ -  Thực hiện tốt phong traò “Sao điểm 10” , “Tiết học tốt” “Tiết dạy tốt”… trong học sinh và giáo viên. - Mỗi lớp có bản tự đăng ký xây dựng lớp học, trường học thân thiện, học sinh tích cực phù hợp với tình hình của lớp, được tập thể HS bàn bạc, thống nhất đăng ký từ đầu năm. -  Phong trào thi đua Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực được triển khai rộng rãi trong CB-GV-NV, HS và CMHS. 5. Tổ chức các hoạt động mang tính tập thể cao: - Nhà trường kết hợp với  Đội TNTP, Đoàn thanh niên, Ban văn thể mĩ xác định ngay từ đầu năm các hoạt động lớn, hội thi lớn để Mỗi một lớp, mỗi một GV xác định và thực hiện, cụ thể: Tháng 8,9 : Các hoạt động về nghi thức Đội chuẩn bị cho diễu hành trong lễ Khai giảng. Tháng 10, 11 Các hoạt động Văn nghệ, chuẩn bị cho văn nghệ chào mừng 20/11. Tháng 12 :tổ chức các hoạt động tìm hiểu về Anh bộ đội Cụ Hồ; Tháng 1,2 Các hoạt động về thi nghi thức Đội, trò chơi dân gian thực hiện hướng về chủ đề Mừng Đảng, mừng Xuân. Tháng 3, 4: Tập trung các hoạt động thể thao, bóng đá, trò chơi dân gian chuẩn bị cho sân chơi mùa hè. -  Thông qua các hoạt động lớn là việc tìm hiểu  nội dung , chủ đề theo chương trình hoạt động ngoài giờ lên lớp và giáo dục rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. 6. Đẩy mạnh công tác hướng về cộng đồng: - Thực hiện công tác cùng tuyên truyền về An toàn giao thông thông qua hoạt động mít tinh, cổ động tháng an toàn giao thông. - Thực hiện công tác giữ gìn vệ sinh cảnh quan, tuyên truyền với mọi người về giữ gìn vệ sinh chung như: 5 phút nhặt rác, bỏ rác đúng quy định, chăm sóc cây cảnh… - Công tác hỗ trợ ủng hộ các bạn nghèo, các bạn ở vùng sâu, vùng xa với phong trào tương thân, tương ái : Hỗ trợ Bạn nghèo đủ các điều kiện đến lớp, Tết vì bạn nghèo. - Thực hiện tốt việc nhận chăm sóc gia đình chính sách: các đoàn thể trong nhà trường cùng hướng dẫn Đội TNTP thực hiện nhận chăm sóc , thăm hỏi các gia đình chính sách, tặng quà nhân các ngày  Lễ, Tết, 27/7… Qua đó giáo dục học sinh về truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”. 7. Đầu tư các điều kiện cho tổ chức các hoạt động NGLL: -   Sân chơi là yếu tố quan trọng, đầu tư sân chơi sạch sẽ, thoáng, đủ cho học sinh chơi, hàng năm bổ sung đầu tư bê tông sân chơi. -   Các dụng cụ phục vụ cho các trò chơi dân gian được đầu tư mua sắm đủ để phục vụ các trò chơi. -   Âm ly, loa máy, các dụng cụ phục vụ tuyên truyền, hướng dẫn học sinh được mua sắm, phục vụ tốt cho hoạt động NGLL. -   Sách tham khảo, truyện đọc được mua mới, vận động quyên góp và luân chuyển sách trong huyện đảm bảo đủ cho hoạt động đọc, tìm hiểu của GV và HS. -   Báo Đội, báo thiếu nhi dân tộc được nhà trường đặt mua đủ, phục vụ cho nhu cầu đọc và nghiên cứu. 8.   Phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường: - Thực hiện kế hoạch phối hợp liên ngành giữa đơn vị với các ban ngành ,đoàn thể tại địa phương để làm tốt công tác giáo dục. Cụ thể: + Phối hợp với Đoàn TN, Ban văn hoá xã trong công tác tổ chức các hoạt động lớn như Văn nghệ, thể dục thể thao, sân chơi hè cho học sinh. + Phối hợp với Cựu chiến binh thực hiện nội dung giaó dục truyền thống cho HS nhân các buổi lễ. Chăm sóc gia đình Thương binh, liệt sĩ, gia đình có công. - Các đoàn thể trong nhà trường thực hiện tốt công tác phối hợp, đặc biệt là chủ động trong các hoạt động bề nổi, các hoạt động lớn của nhà trường. - Ban đại diện cha mẹ học sinh của trường có những giải pháp tích cực, đóng góp công sức và tiền của vào các hoạt động giáo dục chung, đặc biệt là hỗ trợ khen thưởng, huy động sự đóng góp của các mạnh thường quân.  III. KẾT QUẢ: 1. Chương trình hoạt động NGLL được tập thể CB-GV trong trường thực hiện nghiêm túc, chất lượng giáo dục được nâng lên nhờ có sự bổ trợ của GD NGLL, ý thức trách nhiệm của CB-GV được nâng lên. 2. Chất lượng của các hoạt động phong trào được thể hiện rõ nét, học sinh hăng hái ,tích cực tham gia hoạt động tập thể, mạnh dạn trong giao tiếp, thân thiện trong cư xử, đội ngũ Gv có trách nhiệm cao đối với  công tác GDNGLL. Các hoạt động phong trào đi vào nề nếp và có chất lượng. 3. Chất lượng của Hoạt động Sao Đội được đánh giá cao, nhiều năm liền Liên đội Đạt Liên Đội Mạnh cấp tỉnh. Chất lượng sinh hoạt hè đạt Tốt. Những phong trào lớn như văn nghệ, thể thao trong học sinh đều đạt các giải cấp huyện, tham gia thi cấp tỉnh. 4. Chất lượng giáo dục toàn diện được củng cố và duy trì ở mức độ tốt, hai năm liền đạt trường tiên tiến xuất sắc, năm học 2008-2009 đạt Xuất sắc trong phong trào thi đua “Trường  học thân thiện, học sinh tích cực”.  IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM 1. Đội ngũ, trước hết là Hiệu trưởng quán triệt tầm quan trọng và ảnh hưởng tích cực của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong nhiệm vụ dạy và học trong nhà trường . Quán triệt đầy đủ các văn bản liên quan đến HĐNGLL. Đội ngũ Giáo viên cần có trách nhiệm cao với công việc, đề xuất kịp thời với hiệu trưởng biểu dương kịp thời những hcọ sinh có thành tích xuất sắc trong việc thực hiện hoạt động NGLL. 2. Hiệu trưởng xây dựng được kế hoạch hoạt động ngoài giờ lên lớp xuyên suốt năm học, cụ thể, có mục đích rõ ràng với từng hoạt động, thể hiện rõ kế hoạch thời gian . 3. Là hoạt động có tính tập thể cao nên hiệu trưởng phải tích cực chỉ đạo các hình thức hoạt động phong phú , nội dung sao cho quá trình hoạt động diễn ra phải có mối quan hệ thầy trò , thu hút được mọi người , mọi đoàn thể tham gia .  4. Muốn tạo được hiệu quả , hoạt động giáo dục ngoài giờ  lên lớp phải  việc tổ chức thường xuyên , phải có mục đích xuất phát từ nhiệm vụ năm học , gắn liền với nội dung dạy trên lớp , gắn với chủ đề năm học,  nội dung hoạt động Đội . Không coi hoạt động này chỉ là hoạt động vui chơi giải trí đơn thuần làm mất thời gian hoặc chạy theo hình thức . 5. Tuyên truyền kịp thời với CMHS về tác dụng, tầm quan trọng của HĐ NGLL để CMHS tạo điều kiện cho con em tham gia các hoạt động tập thể lớn. 6. Hiệu trưởng cần bồi dưỡng lượng trẻ, lực lượng đoàn viên thanh niên làm nồng cốt trong các hoạt động và tiếp tục kế thừa, phát triển các thành quả của trường . 7. Hình thức hoạt động phải mang tính giáo dục nhẹ nhàng, vui tươi phong phú. 8. Kinh phí: Phát huy vai trò hỗ trợ  cha mẹ học sinh ở các chi hội các lớp, phát huy nguồn lực từ cha mẹ học sinh cùng với việc chi ngân sách thường xuyên theo quy định cho các hoạt động phong trào.  V. ĐỀ XUẤT- KIẾN NGHỊ ĐỂ THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP MANG TÍNH BỀN VỮNG: 1.  Đối với lãnh đạo ngành giáo dục các cấp: -  Có giải pháp biên soạn nội dung chương trình ngoài giờ lên lớp theo hướng mở, đa dạng về nội dung, phong phú về hình thức, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. -  Chỉ đạo dứt điểm về mặt giao chương trình, nội dung cho giáo viên, tránh tình trạng vừa giao chương trình cho GV vừa yêu cầu lồng ghép với hoạt động tập thể và các môn nghệ thuật vừa giao cho Tổng phụ trách Đội lồng ghép  dẫn đến khó khăn cho các trường bố trí tiết dạy. - Tập huấn cho đội ngũ giáo viên về HĐ NGLL, các kỹ năng sinh hoạt tập thể cho GV  theo từng giai đoạn. 2. Đối với nhà trường: - Quán triệt kỹ tinh thần nội dung, chương trình hoạt động NGLL cho đội ngũ. - Xây dựng nội dung phù hợp với tình hình đơn vị. - Có các giải pháp thiết thực để tổ chức các hoạt động tập thể lớn nhằm bổ trợ cho hoạt động NGLL. - Có những giải pháp thiết thực hỗ trợ kinh phí cho hoạt động NGLL. Tóm lại: Việc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong trường tiểu học hiện nay không ngoài mục đích nâng cao chất lượng gaió dục toàn diện , đạt được những điều mà quan điểm giáo dục cuả Đảng đã đề ra cho ngành giáo dục. Mỗi một cán bộ quản lý, nhất là Hiệu trưởng cần có nhận thức đầy đủ đúng mức tầm quan trọng của HĐ NGLL trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị trong nhà trường, nhiệm vụ dạy và học mới có thể khắc phục các khó khăn  để  tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp có hiệu quả Người viết Nguyễn Văn Bé Ba