Hoạt động ngoại thương của Việt Nam trong thời kì hiện nay

Hoạt động ngoại thương của VN trong thời kì hiện nay HẦN I THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGOẠI THƯƠNG CỦA VIỆT NAM HIỆN NAY Từ sau khi thống nhất đất nước năm 1975 cho đến cuối thập niên 80 của thế kỉ 20, Nhà nước Việt Nam giữ độc quyền tuyệt đối về ngoại thương và các quan hệ kinh tế đối ngoại khác. Với cơ chế và chủ trương như vậy đã không thúc đẩy được sự sáng tạo của các đơn vị kinh doanh, hiệu quả sử dụng nguồn lực kinh tế trong xuất nhập khẩu không cao. Chính vì vậy, trong giai đoạn này cán cân thương mại của ta luôn mất cân đối( nhập siêu). Vì thế, Nhà nước đã phải chuyển từ giai đoạn chiến lược thay thế hàng nhập khẩu sang giai đoạn chiến lược khuyến khích xuất khẩu( sản xuất hướng ngoại), từ đó tạo động lực mới cho hoạt động ngoại thương. Giai đoạn này kéo dài từ cuối thập niên 80 cho đến nay nhằm phù hợp với điều kiện hội nhập quốc tế trong những hoàn cảnh mới. Chúng ta tập trung và chú trọng nhiều vào điều tiết hoạt động xuất nhập khẩu bằng cách mở rộng chính sách và hình thức đầu tư, tạo điều kiện trong các qui định hành chính và cơ sở luật pháp. Trong những năm gần đây, chúng ta đã và đang tiến hành đổi mới nhiều mặt trong quá trình hội nhập: - Về thuế quan: Chúng ta chỉ áp dụng thuế chủ yếu trên hàng nhập khẩu, còn với hàng xuất khẩu thì được ưu đãi với mức thuế suất không đáng kể. Chúng ta đang từng bước chuyển đổi mức thuế xuất- nhập khẩu sao cho phù hợp với yêu cầu của CEPT sau khi Việt Nam ra nhập AFTA. - Về cơ chế quản lý xuất- nhập khẩu: Cho phép mọi thành phần kinh tế hợp pháp được quyền trực tiếp xuất- nhập khẩu hàng hoá theo ngành nghề trong giấy phép kinh doanh, vươn tới sự thống nhất trong hoạt động thương mại, không phân biệt nội thương hay ngoại thương. - Về nguyên tắc: Mọi chủ thể kinh tế đều có quyền xuất- nhập khẩu mọi chủng loại hàng hoá, ngoại trừ các mặt hàng cấm xuất- nhập khẩu và một số loại hàng hoá xuất- nhập khẩu có điều kiện theo qui định của một số văn bản pháp qui. - Thay đổi nhiều trong việc phân bố quota xuất khẩu: Đối với gạo, Chính phủ cấp hạn ngạch qua UBND các tỉnh, thành phố có thừa gạo để phân bổ lại cho các đầu mối xuất khẩu gạo tại địa phương. Đối với hàng dệt may tiến hành phương thức đấu thầu. - Thủ tục quản lý xuất- nhập khẩu: Được đơn giản hoá nhiều, tránh gây tình trạng phiền hà, phức tạp cho người tham gia xuất- nhập khẩu, tạo môi trường thông thoáng cho hoạt động ngoại thương. Giảm tối đa thời hạn quản lý hàng xuất- nhập khẩu tại hải quan bằng cách phân luồng theo thứ tự ưu tiên( luồng xanh: giải quyết xong thủ tục trong vòng 4 giờ, luồng vàng: trong 8 giờ, luồng đỏ: hơn 8 giờ nhưng không quá 72 giờ). - Khuyến khích các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu: Chính phủ quyết định thành lập quĩ thưởng xuất khẩu áp dụng cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế trong việc xuất khẩu các sản phẩm mới, chất lượng cao, mở rộng thị trường và thâm nhập thị trường mới. Bên cạnh những mặt đã đạt được, Việt Nam còn vấp phải không ít khó khăn trong hoạt động ngoại thương nói chung và trong việc xuất khẩu hàng hoá ra thị trường nước ngoài nói riêng. Thứ nhất, các doanh nghiệp chưa đảm bảo được chất lượng hàng xuất theo hợp đồng đã kí kết. Thường chỉ có các containers đầu tiên mang tính chất chào hàng thì chất lượng được đảm bảo, nhưng do cung cách làm ăn “ ăn xổi ở thì” nên những lô hàng sau thường có chất lượng kém hơn, kết quả là phía bạn không cho chúng ta dỡ hàng mà buộc phải quay lại các cảng của Việt Nam. Một ví dụ tiêu biểu của vấn đề này là dư lượng thuốc kháng sinh trong mặt hàng tôm Việt Nam xuất sang thị trường EU đã bị từ chối nhập khiến chúng ta phải mất công đàm phán lại với phía đối tác. Cũng chính vì lý do này mà hàng Việt Nam chưa thâm nhập vào thị trường tiềm năng là thế giới Ả-rập. Ngược lại, với những mặt hàng có chất lượng cao, tạo được uy tín trên thị trường quốc tế thì chúng ta do chưa nắm vững luật lệ và văn hoá kinh doanh của các nước bạn nên đã gặp không ít khó khăn trong việc phát triển và bảo vệ thương hiệu của mình dẫn đến một số doanh nghiệp đã bị mất thương hiệu của mình trên các thị trường nước ngoài như thuốc lá Vinataba, hàng may mặc của Việt Tiến, cà phê Trung Nguyên . Trong cơ chế thị trường của thời kì hội nhập, thương hiệu được coi là một tài sản quí giá cho doang nghiệp và là một công cụ cạnh tranh trên thị trường. Bên cạnh việc cải tiến mẫu mã, nâng cao chất lượng sản phẩm thì việc có một thương hiệu mạnh cũng là một trong những nhu cầu bức thiết để củng cố vị trí và sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, thương hiệu chính là công cụ bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp. Một khi thương hiệu đã được đăng kí sở hữu với các cơ quan quản lý Nhà nước thì chính nó đã trở thành một thứ tài sản vô giá. Việc sở hữu hợp pháp một thương hiệu sẽ cho phép doanh nghiệp được độc quyền kinh doanh hoặc khai thác những lợi ích do thương hiệu đó mang lại. Trên thực tế, xuất khẩu của Việt Nam vẫn đang đi theo hướng “ cái ta có” chứ chưa đáp ứng được cái “ người ta cần”. Không phải ta có gạo là xuất khẩu gạo mà phải xem thị trường thế giới cần gạo gì, phẩm chất ra sao, từ đó tìm hướng thay đổi giống lúa phục vụ xuất khẩu đạt chất lượng cao . Để làm được điều này đòi hỏi phải có sự nghiên cứu và trình độ phát triển nhất định, nhưng đáng tiếc việc đầu tư cho vấn đề này của Việt Nam còn rất nhiều hạn chế.

9 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 4853 | Lượt tải: 5

Bạn đang xem nội dung tài liệu Hoạt động ngoại thương của Việt Nam trong thời kì hiện nay, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

PhÇn I Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng cña ViÖt Nam hiÖn nay Tõ sau khi thèng nhÊt ®Êt níc n¨m 1975 cho ®Õn cuèi thËp niªn 80 cña thÕ kØ 20, Nhµ níc ViÖt Nam gi÷ ®éc quyÒn tuyÖt ®èi vÒ ngo¹i th¬ng vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c. Víi c¬ chÕ vµ chñ tr¬ng nh vËy ®· kh«ng thóc ®Èy ®îc sù s¸ng t¹o cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh, hiÖu qu¶ sö dông nguån lùc kinh tÕ trong xuÊt nhËp khÈu kh«ng cao. ChÝnh v× vËy, trong giai ®o¹n nµy c¸n c©n th¬ng m¹i cña ta lu«n mÊt c©n ®èi( nhËp siªu). V× thÕ, Nhµ níc ®· ph¶i chuyÓn tõ giai ®o¹n chiÕn lîc thay thÕ hµng nhËp khÈu sang giai ®o¹n chiÕn lîc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu( s¶n xuÊt híng ngo¹i), tõ ®ã t¹o ®éng lùc míi cho ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng. Giai ®o¹n nµy kÐo dµi tõ cuèi thËp niªn 80 cho ®Õn nay nh»m phï hîp víi ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ trong nh÷ng hoµn c¶nh míi. Chóng ta tËp trung vµ chó träng nhiÒu vµo ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu b»ng c¸ch më réng chÝnh s¸ch vµ h×nh thøc ®Çu t, t¹o ®iÒu kiÖn trong c¸c qui ®Þnh hµnh chÝnh vµ c¬ së luËt ph¸p. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chóng ta ®· vµ ®ang tiÕn hµnh ®æi míi nhiÒu mÆt trong qu¸ tr×nh héi nhËp: VÒ thuÕ quan: Chóng ta chØ ¸p dông thuÕ chñ yÕu trªn hµng nhËp khÈu, cßn víi hµng xuÊt khÈu th× ®îc u ®·i víi møc thuÕ suÊt kh«ng ®¸ng kÓ. Chóng ta ®ang tõng bíc chuyÓn ®æi møc thuÕ xuÊt- nhËp khÈu sao cho phï hîp víi yªu cÇu cña CEPT sau khi ViÖt Nam ra nhËp AFTA. VÒ c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt- nhËp khÈu: Cho phÐp mäi thµnh phÇn kinh tÕ hîp ph¸p ®îc quyÒn trùc tiÕp xuÊt- nhËp khÈu hµng ho¸ theo ngµnh nghÒ trong giÊy phÐp kinh doanh, v¬n tíi sù thèng nhÊt trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i, kh«ng ph©n biÖt néi th¬ng hay ngo¹i th¬ng. VÒ nguyªn t¾c: Mäi chñ thÓ kinh tÕ ®Òu cã quyÒn xuÊt- nhËp khÈu mäi chñng lo¹i hµng ho¸, ngo¹i trõ c¸c mÆt hµng cÊm xuÊt- nhËp khÈu vµ mét sè lo¹i hµng ho¸ xuÊt- nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn theo qui ®Þnh cña mét sè v¨n b¶n ph¸p qui. Thay ®æi nhiÒu trong viÖc ph©n bè quota xuÊt khÈu: §èi víi g¹o, ChÝnh phñ cÊp h¹n ng¹ch qua UBND c¸c tØnh, thµnh phè cã thõa g¹o ®Ó ph©n bæ l¹i cho c¸c ®Çu mèi xuÊt khÈu g¹o t¹i ®Þa ph¬ng. §èi víi hµng dÖt may tiÕn hµnh ph¬ng thøc ®Êu thÇu. Thñ tôc qu¶n lý xuÊt- nhËp khÈu: §îc ®¬n gi¶n ho¸ nhiÒu, tr¸nh g©y t×nh tr¹ng phiÒn hµ, phøc t¹p cho ngêi tham gia xuÊt- nhËp khÈu, t¹o m«i trêng th«ng tho¸ng cho ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng. Gi¶m tèi ®a thêi h¹n qu¶n lý hµng xuÊt- nhËp khÈu t¹i h¶i quan b»ng c¸ch ph©n luång theo thø tù u tiªn( luång xanh: gi¶i quyÕt xong thñ tôc trong vßng 4 giê, luång vµng: trong 8 giê, luång ®á: h¬n 8 giê nhng kh«ng qu¸ 72 giê). KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu: ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp quÜ thëng xuÊt khÈu ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm míi, chÊt lîng cao, më réng thÞ trêng vµ th©m nhËp thÞ trêng míi. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®îc, ViÖt Nam cßn vÊp ph¶i kh«ng Ýt khã kh¨n trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng nãi chung vµ trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ ra thÞ trêng níc ngoµi nãi riªng. Thø nhÊt, c¸c doanh nghiÖp cha ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng hµng xuÊt theo hîp ®ång ®· kÝ kÕt. Thêng chØ cã c¸c containers ®Çu tiªn mang tÝnh chÊt chµo hµng th× chÊt lîng ®îc ®¶m b¶o, nhng do cung c¸ch lµm ¨n “ ¨n xæi ë th×” nªn nh÷ng l« hµng sau thêng cã chÊt lîng kÐm h¬n, kÕt qu¶ lµ phÝa b¹n kh«ng cho chóng ta dì hµng mµ buéc ph¶i quay l¹i c¸c c¶ng cña ViÖt Nam. Mét vÝ dô tiªu biÓu cña vÊn ®Ò nµy lµ d lîng thuèc kh¸ng sinh trong mÆt hµng t«m ViÖt Nam xuÊt sang thÞ trêng EU ®· bÞ tõ chèi nhËp khiÕn chóng ta ph¶i mÊt c«ng ®µm ph¸n l¹i víi phÝa ®èi t¸c. Còng chÝnh v× lý do nµy mµ hµng ViÖt Nam cha th©m nhËp vµo thÞ trêng tiÒm n¨ng lµ thÕ giíi ¶-rËp. Ngîc l¹i, víi nh÷ng mÆt hµng cã chÊt lîng cao, t¹o ®îc uy tÝn trªn thÞ trêng quèc tÕ th× chóng ta do cha n¾m v÷ng luËt lÖ vµ v¨n ho¸ kinh doanh cña c¸c níc b¹n nªn ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ th¬ng hiÖu cña m×nh dÉn ®Õn mét sè doanh nghiÖp ®· bÞ mÊt th¬ng hiÖu cña m×nh trªn c¸c thÞ trêng níc ngoµi nh thuèc l¸ Vinataba, hµng may mÆc cña ViÖt TiÕn, cµ phª Trung Nguyªn... Trong c¬ chÕ thÞ trêng cña thêi k× héi nhËp, th¬ng hiÖu ®îc coi lµ mét tµi s¶n quÝ gi¸ cho doang nghiÖp vµ lµ mét c«ng cô c¹nh tranh trªn thÞ trêng. Bªn c¹nh viÖc c¶i tiÕn mÉu m·, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm th× viÖc cã mét th¬ng hiÖu m¹nh còng lµ mét trong nh÷ng nhu cÇu bøc thiÕt ®Ó cñng cè vÞ trÝ vµ søc m¹nh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, th¬ng hiÖu chÝnh lµ c«ng cô b¶o vÖ lîi Ých cña doanh nghiÖp. Mét khi th¬ng hiÖu ®· ®îc ®¨ng kÝ së h÷u víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc th× chÝnh nã ®· trë thµnh mét thø tµi s¶n v« gi¸. ViÖc së h÷u hîp ph¸p mét th¬ng hiÖu sÏ cho phÐp doanh nghiÖp ®îc ®éc quyÒn kinh doanh hoÆc khai th¸c nh÷ng lîi Ých do th¬ng hiÖu ®ã mang l¹i. Trªn thùc tÕ, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn ®ang ®i theo híng “ c¸i ta cã” chø cha ®¸p øng ®îc c¸i “ ngêi ta cÇn”. Kh«ng ph¶i ta cã g¹o lµ xuÊt khÈu g¹o mµ ph¶i xem thÞ trêng thÕ giíi cÇn g¹o g×, phÈm chÊt ra sao, tõ ®ã t×m híng thay ®æi gièng lóa phôc vô xuÊt khÈu ®¹t chÊt lîng cao... §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù nghiªn cøu vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, nhng ®¸ng tiÕc viÖc ®Çu t cho vÊn ®Ò nµy cña ViÖt Nam cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ. NhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu thõa nhËn viÖc xuÊt khÈu hiÖn nay cßn lÖ thuéc t¬ng ®èi vµo thÞ trêng trung gian. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu kh«ng cã thÞ trêng trung gian th× s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam khã cã thÓ ®Õn ®îc thÞ trêng thø ba vµ ®îc thÞ trêng nµy chÊp nhËn. Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nµy lµ do s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ta cha cã uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi, ®Æc biÖt chóng ta cßn thiÕu c¸c kªnh ph©n phèi vµ tiªu thô. ViÖc qu¶ng b¸ s¶n phÈm ViÖt Nam ra thÞ trêng níc ngoµi hiÖn nay th«ng qua mét sè con ®êng c¬ b¶n nh: tæ chøc c¸c ®oµn doanh nghiÖp ViÖt Nam tham dù trng bµy vµ giíi thiÖu s¶n phÈm t¹i c¸c héi chî quèc tÕ, mét sè doanh nghiÖp tù ®i t×m hiÓu thÞ trêng vµ c¸c ®èi t¸c kinh doanh. Thùc ra, viÖc nµy rÊt khã v× trong mét thêi gian ng¾n ngñi th× c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng thÓ nµo t×m hiÓu ®îc hÕt c¶ mét thÞ trêng réng lín. V× thÕ, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã sù gîi ý, híng dÉn, gióp ®ì cña c¸c phßng ®¹i diÖn th¬ng m¹i cña ViÖt Nam ë níc ngoµi. ChÝnh v× lý do nµy mµ h»ng n¨m Bé Th¬ng m¹i ®Òu tæ chøc c¸c cuéc häp gi÷a c¸c Tham t¸n th¬ng m¹i cña ViÖt Nam ë c¸c níc víi c¸c doanh nghiÖp nh»m gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp t×m ra híng ®i cña m×nh ra thÞ trêng níc ngoµi. Bªn c¹nh viÖc xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng chñ lùc nh g¹o, thuû s¶n, cµ phª, cao su, d©y ®iÖn vµ c¸p ®iÖn, hµng dÖt may, dÇu th«, than ®¸, hµng thñ c«ng nghiÖp vµ c¸c s¶n phÈm gç, chóng ta nªn t×m c¸ch t¨ng khèi lîng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng tiÒm n¨ng nh hµng ®iÖn tö, linh kiÖn m¸y tÝnh, s¶n phÈm nhùa, rau hoa qu¶... C¸c s¶n phÈm xuÊt cña ta chñ yÕu ë d¹ng s¶n phÈm th« hoÆc míi qua s¬ chÕ nªn cã gi¸ trÞ kh«ng cao. Trong khi ®ã, c¸c mÆt hµng nhËp cña chóng ta thêng lµ nh÷ng s¶n phÈm cã hµm lîng chÊt x¸m cao nh: « t« nguyªn chiÕc, linh kiÖn xe m¸y, x¨ng dÇu, ho¸ chÊt, thiÕt bÞ, phô tïng, m¸y mãc...nªn gi¸ trÞ lín h¬n rÊt nhiÒu. Kh«ng chØ vËy, gi¸ thµnh nhËp khÈu vµ tèc ®é nhËp khÈu lu«n cao h¬n xuÊt khÈu. Theo sè liÖu th¸ng 8-2003 th× tèc ®é nhËp khÈu nhanh h¬n xuÊt khÈu lµ 3%( th¸ng 7-2003 lµ 8,2%), gi¸ hµng nhËp t¨ng 19% trong khi gi¸ hµng xuÊt chØ t¨ng cã 2,1%. §©y còng chÝnh lµ lÝ do t¹i sao trong nhiÒu n¨m qua ViÖt Nam lu«n lµ níc nhËp siªu. Trong thêi gian tíi, chóng ta ph¶i tõng bíc hoµn thiÖn viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ®i ®«i víi viÖc b¶o hé hîp lý s¶n xuÊt trong níc. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã nh»m n©ng cao sù c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ trêng khu vùc, thÞ trêng thÕ giíi vµ trªn chÝnh thÞ trêng néi ®Þa. Tr¸nh quan liªu, bao cÊp trong qu¸ tr×nh qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, thñ tôc rêm rµ trong kh©u vËn chuyÓn, xÐt cÊp giÊy phÐp xuÊt- nhËp khÈu...®ã lµ nh÷ng ®iÒu mµ chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt vµ tiÕp tôc qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt- nhËp khÈu. PhÇn II Xu híng vµ gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng Trong bèi c¶nh vµ ®iÒu kiÖn héi nhËp AFTA, APEC vµ WTO, ViÖt Nam ®ang ®øng tríc v« vµn nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong viÖc khai th¸c hÖ thèng thÞ trêng më. §Þnh híng cho viÖc khai th¸c nµy lµ chóng ta cè g¾ng tiÕp cËn c¸c thÞ trêng cµng nhanh cµng tèt. KÕ ho¹ch ®Õn n¨m 2005 chóng ta ®Æt ra tû träng xuÊt nhËp khÈu víi thÞ trêng ch©u ¢u kho¶ng 28-29%, thuËn lîi trong viÖc hëng qui chÕ tèi huÖ quèc MFN cña EU vµ Hoa K×, tû träng xuÊt nhËp khÈu víi thÞ trêng ch©u Mü lµ 26-27% vµ thÞ trêng ch©u ¸ gi¶m song vÉn ë møc 40%. I. Môc tiªu ®Þnh híng ph¸t triÓn ngo¹i th¬ng ViÖt Nam ®Õn n¨m 2005. Môc tiªu cña viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt t¹o nguån hµng xuÊt khÈu lµ nh»m môc ®Ých thóc ®Èy nhanh chãng thÞ trêng xuÊt khÈu, gi¶m tû träng nhËp khÈu vµ t¨ng trëng kinh tÕ( T¨ng GDP: GDP = C + G + I + X -M). Môc tiªu chÝnh cña viÖc t¹o lËp kh¶ n¨ng s¶n suÊt hµng xuÊt khÈu lµ t¨ng cêng xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp( hµng ®· qua chÕ biÕn, h¹n chÕ tèi ®a xuÊt khÈu s¶n phÈm th«), t¨ng tÝnh æn ®Þnh vµ chñ ®éng trong viÖc tæ chøc cung øng hµng xuÊt khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ chÊt lîng vµ gia c¶ s¶n phÈm trªn thÞ trêng thÕ giíi. Trong giai ®o¹n 2001-2005 diÔn ra qu¸ tr×nh chuyÓn dÇn lîi thÕ so s¸nh tõ hµng th©m dông lao ®éng sang hµng th©m dông kÜ thuËt. Chóng ta ®i theo mét sè híng sau ®©y: §Èy m¹nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng truyÒn thèng cña giai ®o¹n tríc. TÝch cùc n©ng cao tû träng xuÊt khÈu linh kiÖn ®iÖn tö, phô tïng xe... T¨ng ®Çn møc khai th¸c kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ, c«ng cô cÇm tay, s¶n phÈm b¸n dÉn, ®iÖn vµ ®iÖn tö... Víi híng ph¸t triÓn nh vËy th× chóng ta ph¶i cã c¸c ®èi s¸ch c¬ b¶n: §èi víi mÆt hµng truyÒn thèng, t¨ng cêng ®Çu t ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó ®¶m b¶o duy tr× tÝnh æn ®Þnh vµ t¨ng nhanh s¶n lîng xuÊt khÈu. Trong lÜnh vùc c¬ khÝ chÕ t¹o, ngoµi ho¹t ®éng liªn doanh víi níc ngoµi cßn ph¶i khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t trong níc chó träng ph¸t triÓn s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn vµ ®iÖn tö. Liªn doanh s¶n xuÊt víi c¸c c«ng ty s¶n xuÊt « t« ë níc ngoµi ®Ó cung cÊp phô tïng, xuÊt khÈu phô tïng ra níc ngoµi... II. Mét sè biÖn ph¸p cô thÓ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. 1.ChÝnh s¸ch s¶n phÈm. §èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, chóng ta cßn nhiÒu yÕu kÐm trong c«ng nghÖ chÕ biÕn, c«ng nghÖ sau thu ho¹ch,g©y bÊt lîi cho hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu. Cïng lµ mÆt hµng g¹o xuÊt khÈu, nhng do c«ng nghÖ xay x¸t cña ta l¹c hËu lµm cho g¹o bÞ g·y n¸t, ®é bãng kh«ng cao, gi¶m phÈm chÊt nªn gi¸ thµnh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam thÊp h¬n Th¸i Lan. Bªn c¹nh ®ã, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµi n¨m trë l¹i ®©y tuy ®îc t¨ng cêng nhng vÉn cßn yÕu vµ cha ®ång bé. C«ng nghÖ chÕ biÕn míi chØ tËp trung vµo mét sè ngµnh, mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh víi tr×nh ®é trung b×nh vµ thÊp, nhiÒu ngµnh ®ßi hái c«ng nghÖ chÕ biÕn cao h¬n th× chóng ta cha ®¸p øng ®îc. VÝ dô nh trong khi ta ph¶i xuÊt khÈu dÇu th« th× l¹i cha cã c«ng nghÖ chÕ biÕn, tõ ®ã ph¶i nhËp x¨ng dÇu víi gi¸ thµnh cao h¬n rÊt nhiÒu. V× thÕ, chóng ta ph¶i ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ c«ng nghÖ sau thu ho¹ch song song víi viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong níc. NÕu søc ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp trong níc cha ®¸p øng ®ñ nhu cÇu nµy th× ph¶i bæ sung b»ng c¸c c«ng nghÖ nhËp khÈu th«ng qua viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. Chóng ta ph¶i chó ý n©ng cao qui c¸ch chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi b»ng c¸ch thÓ chÕ ho¸ viÖc sö dông nh·n hiÖu hµng ho¸, bæ sung qui chÕ kiÓm tra chÊt lîng chÆt chÏ h¬n, tÝch cùc híng dÉn c¸c doanh nghiÖp qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta cÇn khai th¸c tèi ®a c¬ héi, gi¸ trÞ cña s¶n phÈm xuÊt khÈu. Víi ngµnh dÖt may, vÊn ®Ò ®¸p øng tiªu chuÈn xuÊt xø ®Ó ®îc hëng u ®·i thuÕ quan cña níc nhËp khÈu (GSP) lµ hÕt søc hÊp dÉn. VÝ dô nh ë NhËt B¶n, møc u ®·i cho s¶n phÈm dÖt may thêng b»ng 50% møc thuÕ chung, t¹i EU møc chªnh lÖch nµy tõ 7-12%... nhng trªn thùc tÕ, chóng ta vÉn cha ®¸p øng ®îc vÊn ®Ò nµy. VËy cÇn ph¶i lµm g× ®Ó ®îc hëng u ®·i GSP cho s¶n phÈm xuÊt khÈu ViÖt Nam lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc th¸o gì. VÒ hµng ho¸ nhËp khÈu, chóng ta thÊy næi lªn hai vÊn ®Ò c¬ b¶n. Th nhÊt lµ ta cßn nhËp khÈu c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng phï hîp. V× môc tiªu thu lîi, nhiÒu c«ng nghÖ nhËp vÒ kh«ng b¶o ®¶m chØ tiªu kÜ thuËt hoÆc qu¸ l¹c hËu. V× vËy, thêi gian tíi, c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng nhËp khÈu cÇn chó träng tíi kh©u nµy, cÇn ®µo t¹o ®éi ngò kÜ thuËt viªn giái, tr×nh ®é cao, ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi. Thø hai lµ vÊn ®Ò hµng nhËp lËu, hµng trèn thuÕ vÉn cßn phæ biÕn. Vµi n¨m trë l¹i ®©y, ngoµi viÖc trèn thuÕ hµng nhËp khÈu g©y thÊt thu cho ng©n s¸ch Nhµ níc, c¸c lo¹i hµng nhËp lËu b»ng nhiÒu con ®êng kh¸c nhau trµn vµo thÞ trêng ViÖt Nam, g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng nhá cho nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc. VËy lµm thÕ nµo ®Ó ng¨n chËn hµng lËu, gióp b¶o hé s¶n xuÊt trong níc lµ mét bµi to¸n khã ®Æt ra mµ chóng ta cÇn ph¶i nhanh chãng gi¶i quyÕt. 2. ChÝnh s¸ch vÒ thÞ trêng. Khi ®· ®¹t ®îc c¸c yªu cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm vµ cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ b¹n hµng, chóng ta ph¶i më réng thÞ trêng, cè g¾ng tiÕp cËn víi c¸c thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu c¬ b¶n b»ng viÖc ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i. §èi víi c¸c doanh nghiÖp: N©ng cao tÝnh chñ ®éng trong viÖc nghiªn cøu, tiÕp thÞ trªn ph¹m vi thÕ giíi, tham gia c¸c phiªn ®Êu thÇu quèc tÕ ®Ó giµnh ®îc hîp ®ång xuÊt khÈu trong dµi h¹n. T¨ng cêng bu«n b¸n trong ph¹m vi khu vùc, thiÕt lËp c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn, c¸c chi nh¸nh ë ®Þa ®iÓm trung t©m ®Ó giao dÞch trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, lo¹i trõ t×nh tr¹ng mua b¸n qua trung gian. §èi víi c¸c ®¬n vÞ, c¬ quan chøc n¨ng xóc tiÕn th¬ng m¹i: TÝch cùc tham gia phèi hîp ho¹t ®éng, duy tr× thêng xuyªn c¸c ho¹t ®éng triÓn l·m- héi chî quèc tÕ, tæ chøc c¸c héi nghÞ xóc tiÕn th¬ng m¹i. VÒ phÝa ChÝnh phñ: Ph¶i tÝch cùc, t¨ng cêng kÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i, c¸c hîp ®ång trao ®æi hµng ho¸ liªn ChÝnh phñ ®Ó ph©n bæ l¹i cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn. Nªn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu tu©n thñ ®óng hiÖp ®Þnh vÒ ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung( CEPT) vµ c¸c qui ®Þnh kh¸c cña AFTA, APEC... Cuèi cïng, chóng ta ph¶i t¹o ®îc sù g¾n kÕt h¬n n÷a gi÷a Nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Nhµ níc ph¶i trî gióp, t¹o m«i trêng thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy søc c¹nh tranh. Ngîc l¹i, c¸c doanh nghiÖp nÕu lµm tèt sÏ t¸c ®éng trë l¹i gióp nhµ níc æn ®Þnh m«i trêng kinh doanh vµ thµnh c«ng trong viÖc qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch vÒ thuÕ quan. *BiÖn ph¸p hiÖu chØnh thuÕ quan. Cã thÓ nãi, ®©y lµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. §èi víi thuÕ xuÊt khÈu: CÇn thu hÑp diÖn c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ, chØ nªn thu thuÕ nh÷ng mÆt hµng lµ nghuyªn liÖu s¶n xuÊt trong níc, nh÷ng tµi nguyªn kho¸ng s¶n kh«ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, nh÷ng s¶n ph¶m cã thÞ trêng t¬ng ®èi æn ®Þnh. Trong t¬ng lai, cïng víi viÖc ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam th× sè lîng mÆt hµng ph¶i thu thuÕ xuÊt khÈu cßn tiÕp tôc gi¶m xuèng. §èi víi thuÕ nhËp khÈu: + CÇn x©y dùng møc ®é b¶o hé kh¸c nhau cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt nh»m b¶o vÖ, hç trî tèi ®a cho nh÷ng ngµnh cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ xuÊt khÈu. + Gi¶m bít sè møc thuÕ nhËp khÈu vµ møc thuÕ cao nhÊt ®Ó phï hîp víi yªu cÇu héi nhËp. + BiÓu thuÕ ph¶i phï hîp víi c¸c qui ®Þnh quèc tÕ mµ ta ®· vµ sÏ cam kÕt thùc hiÖn. *§iÒu chØnh c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. Trong viÖc qu¶n lý ®Çu mèi xuaat nhËp khÈu: Gom thµnh nh÷ng nhãm hµng cã tõ 10-15 mÆt hµng, kh«ng nªn më réng c¸c ®Çu mèi trµn lan. §èi víi viÖc qu¶n lý vµ ph©n bè h¹n ng¹ch xuÊt nhËp khÈu: Ph¶i n©ng dÇn møc h¹n ng¹ch hµng n¨m cña c¸c mÆt hµng do phÝa ta qui ®Þnh h¹n ng¹ch. ChÝnh phñ nªn dµnh mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ph©n bè tríc cho c¸c ®¬n vÞ ®Çu mèi, sè cßn l¹i ®em ®¸u thÇu c«ng khai cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch tû gi¸. Trong bèi c¶nh ®ång tiÒn c¸c níc xung quanh cã xu híng gi¶m m¹nh vµ c¸c níc ®ã ®ang nç lùc kh«i phôc l¹i cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ b»ng viÖc cñng cè vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ViÖt Nam nÕu ®Ó ®ång tiÒn b¨ng cøng th× sÏ lµm gi¶m sót søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trong níc trªn thÞ trêng quèc tÕ. Gi¶m gi¸ ®ång tiÒn tÊt nhiªn sÏ g©y ra ¸p lùc l¹m ph¸t vµ t¨ng møc tr¶ nî vay níc ngoµi nhng ®iÒu nµy cã thÓ ng¨n chÆn ®îc nÕu Nhµ níc chñ ®éng ®Æt ra sù ph¸ gi¸ ®ã trong sù thµnh c«ng t¹o lËp m«i trêng kinh tÕ vi m« æn ®Þnh b»ng viÖc c¾t gi¶m béi chi ng©n s¸ch, kiÓm so¸t viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ víi môc ®Ých ®µu c¬, ®iÒu chØnh c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n. Trªn ®©y lµ c¸c chÝnh s¸ch nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng cña ViÖt Nam trong thêi k× tíi, ®Æc biÖt lµ c¸c biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nhng chÝnh v× vËy mµ chóng ta l¹i s¬ suÊt bá ngá thÞ trêng trong níc. Mét sè ngµnh nh s¶n xuÊt giµy dÐp, hµng n«ng s¶n thùc phÈm, ®å gç... c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t rÊt nhiÒu tiÒn vµ søc lùc ®Ó gia c«ng, lµm hµng xuÊt khÈu mµ lîi nhuËn thu vÒ ch¼ng ®¸ng kÓ th× l¹i bá trèng thÞ trêng trong níc víi 80 triÖu d©n ®Çy tiÒm n¨ng cho c¸c doanh nghiÖp cña Trung Quèc , §µi Loan...mÆc søc hoµnh hµnh. §ã lµ ®iÒu trí trªu! Mét c©u hái lín ®ang ®îc ®Æt ra: NÕu bá s©n nhµ th× doanh nghiÖp sèng víi ai ®©y? V× vËy, c¸c doanh nghiÖp nªn ho¹ch ®Þnh l¹i chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña m×nh, ph¶i nghiªn cøu, t×m hiÓu thÞ hiÕu tiªu dïng vµ tói tiÒn cña ngêi ViÖt Nam ®Ó cã thÓ lÊy l¹i chç ®øng trªn thÞ trêng néi ®Þa.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

Hoạt động ngoại thương của Việt Nam trong thời kì hiện nay.doc