Hoạt động thu gom và phương pháp xử lý chất thải rắn của công ty quản lý đô thị Thái Nguyên

LỜI NÓI ĐẦU Ở nước ta, trong những năm gần đây chính phủ rất coi trọng việc bảo vệ môi trường. Đề ra các giải pháp để quản lý phế thải đô thị. Với lượng rác thải phát sinh ngày càng nhiều tại các đô thị công việc này càng khó khăn, trong khi đó địa điểm chôn lấp rác thải ngày càng ít vì tình hình đô thị hoá, dân số tăng nhanh. Nền công nghiệp phát triển, kinh tế dịch vụ tăng do đó lượng rác thải nguy hại cũng tăng. Vì lẽ đó quản lý chất thải đô thị đã trở nên bức bách không thể trì hoãn được. Cùng với sự phát triển chung của cả nước, Thái Nguyên đã và đang phải đối mặt với những thách thức về vấn đề ô nhiễm môi trường. Vì vậy từ năm 1994 sau khi nhà nước ban hành Luật Bảo vệ môi trường, với chức năng thống nhất quản lý nhà nước mọi hoạt động về bảo vệ môi trường, UBND tỉnh đã có quyết định bổ xung và bố trí cán bộ làm công tác quản lý môi trường cho Sở Khoa học và công nghệ môi trường thực hiện tham mưu và trực tiếp tổ chức thực hiện một số nội dung của Luật Môi trường tại địa phương. Chính vì lẽ đó Công ty Quản lý đô thị Thái Nguyên đã được thành lập với nhiệm vụ thu gom và xử lý rác thải, bảo vệ môi trường thành phố Thái Nguyên nói riêng với toàn tỉnh nói chung. Từ khi công ty được thành lập tới nay, môi trường trong thành phố có nhiều đổi thay, lượng rác thu gom được xử lý, vấn đề ô nhiễm môi trường đã được cải thiện. LỜI CẢM ƠN Hai tháng thực tập vừa qua đã được sự giúp đỡ của các cô chú CBCNV trong Công ty và các ngành, ban có liên quan. Em đã hiểu rõ, nắm bắt được nguồn gốc phát sinh quy trình thu gom chất thải rắn, các phương pháp và công nghệ xử lý CTR đô thị của Công ty quản lý môi trường đô thị Thái Nguyên. Nắm bắt được hệ thống các quy định về quản lý môi trường của Công ty nói riêng và quản lý, bảo vệ môi trường của tỉnh Thái Nguyên nói chung. Nhân dịp này, em xin chân thành bày tỏ lòng cảm ơn tới các cô, các chú CBCNV trong Công ty và các CBCNV trong ban, ngành có liên quan đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành tốt đợt thực tập vừa qua. Em kính mong tiếp tục có những ý kiến đóng góp của các cô, chú CBCNV trong Công ty, của thầy, cô giáo đã dạy dỗ em để bài báo cáo của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! CHƯƠNG I ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN 1. Điều kiện tự nhiên 1.1.1. Vị trí địa lý Tỉnh Thái Nguyên nằm ở phía Bắc của nước ta, tiếp giáp với thủ đô Hà Nội về phía Nam của tỉnh, phía Tây tiếp giáp với tỉnh Vĩnh Phúc và tỉnh Tuyên Quang, phía Bắc tiếp giáp với tỉnh Bắc Kạn, phía Đông tiếp giáp với tỉnh Lạng Sơn, Bắc Giang. Toàn tỉnh có diện tích 3.541 km2 và dân số hơn một triệu người, với 8 dân tộc anh em chủ yếu sinh sống đó là: Kinh, Tày, Nùng, Dao, Sán Dìu, Mông, Sán Chay và Hoa. Tỉnh Thái Nguyên có 09 đơn vị hành chính gồm Thành phố Thái Nguyên, thị xã Sông Công và 07 huyện thị. 1.1.2. Địa hình Thái Nguyên có địa hình đặc trưng là đồi núi đá vôi và đồi dạng bát úp. 1.1.3. Khí hậu, thời tiết Khí hậu: Thái Nguyên có khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm, được chia làm 4 mùa rõ rệt: xuân - hạ - thu - đông. Địa hình chủ yếu là đồi núi nên khí hậu của tỉnh có những đặc điểm sau: Nhiệt độ trung bình năm đạt khoảng 23,60C (năm 2004). Trong đó nhiệt độ trung bình thấp nhất đạt khoảng 17,00C và nhiệt độ trung bình cao nhất đạt khoảng 28,80C (thời gian tháng 6). Thái Nguyên là khu vực có độ ẩm khá cao. Trung bình năm đạt tới 82%. Độ ẩm trung bình thấp nhất đạt 77% và lớn nhất đạt 88%. Với lượng mưa khá lớn trung bình năm 1800 ( 2500mm, tuy nhiên lượng mưa phân bố không đều trong khu vực tỉnh theo thời gian, không gian. Thái Nguyên có 2 con sông chính chảy qua địa phận là sông Cầu, sông Công và chịu ảnh hưởng rất lớn về chế độ thuỷ văn của 2 con sông này. Sông Công: Bắt nguồn từ vùng núi Ba Lá huyện Định Hoá chảy dọc theo chân núi Tam Đảo, nằm trong vùng có lượng mưa lớn nhất của tỉnh. Sông Cầu: có dòng chảy chính là sông Cầu với chiều dài 290km, bắt nguồn từ núi Văn rồi đổ vào sông Thái Bình ở Phả Lại. Chế độ thuỷ văn của các sông trong khu vực được chia thành 2 mùa: mùa lũ và mùa khô. Mùa lũ bắt đầu từ tháng 6 đến tháng 9, chiếm 70(80% tổng lưu lượng dòng chảy trong năm. Mùa khô bắt đầu từ tháng 10 đến tháng 5 năm sau. 1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội Trước đây và hiện nay Thái Nguyên vẫn được chính phủ coi là trung tâm văn hoá và kinh tế của các dân tộc các tỉnh phía Bắc. Trong 5 năm gần đây Thái Nguyên luôn giữ tốc độ phát triển kinh tế (GDP) bình quân. Thái Nguyên là trung tâm đào tạo lớn thứ 3 trong cả nước với 5 trường đại học, 16 trường cao đẳng, THCN và dạy nghề, có bệnh viện đa khoa khu vực. 1.2.1. Dân số Dân số Thái Nguyên tính đến năm 2004 là 1.096.091 người, với mật độ trung bình ( 312 người/km2. Tuy nhiên dân số tập trung cao ở thành phố Thái Nguyên và thị xã Sông Công. Đặc trưng của thành phố Thái Nguyên và thị xã Sông Công là đô thị vừa là nơi tập trung dân cư vừa là khu sản xuất công nghiệp, vừa là trung tâm hành chính văn hoá xã hội và cũng là đầu mối giao thông với các tỉnh, thành phố xung quanh. Bảng 1: Dân cư đô thị và nông thôn tại các huyện, thành thị Tên thành phố, huyện thị  Tổng số dân  Dân số thành thị  Dân số nông thôn   Thành phố Thái Nguyên  232.440  164.894  67.546   Thị xã Sông Công  44.509  22.761  21.748   Huyện Định Hoá  89.444  6.011  83.433   Huyện Võ Nhai  62.623  1.426  59.179   Huyện Phú Lương  104.483  7.769  96.714   Huyện Đồng Hỷ  123.899  13.978  109.921   Huyện Đại Từ  164.199  8.197  156.002   Huyện Phú Bình  138.760  7.987  103.773   Huyện Phổ Yên  135.634  13.035  122.599   1.2.2. Cơ cấu kinh tế Trong những năm qua (2000-2004), tốc độ tăng trưởng của ngành công nghiệp và xây dựng tăng nhanh. Tỷ trọng ngành công nghiệp và xây dựng tăng từ 30% (2000) lên tới 375 (2004). Ngành Nông lâm nghiệp và thuỷ sản có mức giảm tỷ trọng từ 34% (2002) xuống còn 27% (2004). Ngành dịch vụ có tốc độ tăng trưởng tương đương với tốc độ tăng trưởng chung, tỷ trọng ngành dịch vụ năm 2000 là 36%, tuy nhiên đến năm 2002 giảm xuống còn 34% và tăng lên 365 (2004). Năm 2000 GDP (bình quân đầu người) 2,8 triệu đồng đến 2004 đã tăng lên 4,7 triệu đồng, đến 2005 là 5,2 triệu dồng. Như vậy sau 5 năm bình quân GDP tăng 1,8 lần. Biểu đồ 1: Cơ cấu kinh tế của Thái Nguyên từ 2000-2004 Cơ cấu kinh tế năm 2000 Cơ cấu kinh tế năm 2001 // Cơ cấu kinh tế năm 2002 Cơ cấu kinh tế năm 2003 // Cơ cấu kinh tế năm 2004 / Thái Nguyên có nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế và xã hội. a) Tiềm năng về khoáng sản Thái Nguyên có nhiều loại khoáng sản. Tài nguyên khoáng sản của tỉnh rất phong phú về chủng loại (than đá, than mỡ, quặng sắt, titan,…) tỉnh có trữ lượng than lớn đứng thứ 2 trong cả nước, than mỡ có trữ lượng trên 15 triệu tấn và than đá koảng 90 triệu tấn, khoáng sản vật liệu xây dựng là tiềm năng nguyên liệu rất lớn để sản xuất xi măng, sản xuất đá ốp lát các loại, sản xuất nguyên liệu xây dựng… b) Tiềm năng về nông lâm nghiệp Được sự ưu đãi của thiên nhiên về khí hậu và đất đai, Thái Nguyên có nhiều khả năng phát triển nông lâm nghiệp. Diện tích rừng tự nhiên của tỉnh vào khoảng 102.190ha và rừng trồng có diện tích hơn 44.400ha. c) Tiềm năng về du lịch Thái Nguyên có tiềm năng du lịch lớn như: Hồ Núi Cốc, khu ATK (Định Hoá), chùa Hang (Đồng Hỷ), Hang Phượng Hoàng (Võ Nhai)… tuy nhiên vẫn chưa được phát triển mạnh. 1.3. Hiện trạng môi trường thành phố Thái Nguyên Từ những năm 60 của thế kỷ trước, Thái Nguyên đã được chọn là nơi xây dựng khu công nghiệp sản xuất gang thép, kim loại màu, chế tạo cơ khí, chế biến lâm sản,… Đồng thời để đáp ứng nguyên liệu cho sản xuất, công nghiệp khai khoáng cũng được hình thành với quy mô lớn hơn như khai thác quặng sát, chì, kẽm, than đã,… nhưng công nghệ thiết bị cho sản xuất và khai thác chế biến khoáng sản đều thuộc loại cũ kỹ và lạc hậu. Khi bước vào thời kỳ kinh tế thị trường, nguồn tài nguyên khoáng sản và lâm sản đều được các thành phần kinh tế đầu tư khai thác và chế biến tại chỗ bằng phương pháp thủ công hoặc công nghệ đơn giản lạc hậu. Vào những năm 90 nhiều lò luyện thiếc, chì, kẽm, lò gạch, lò vôi thủ công được xây dựng trên mặt bằng đất nông nghiệp và khu dân cư tập trung. Cùng với quá trình đô thị hoá, dân số, nhà hàng, khách sạn ở thành phố, thị xã, thị trấn tăng rất nhanh. Có thể nói các hoạt động kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian qua đã có những tác động gây ảnh hưởng xấu đến tài nguyên và môi trường tỉnh. Đến nay Thái Nguyên phải đương đầu với nhiều khó khăn trở ngại để đạt được sự phát triển bền vững. 1.3.1. Hiện trạng môi trường nước Theo số liệu hiện có Thái Nguyên có khoảng 3-4 tỷ m3mặt/năm và 1,5 ( 2 tỷ m3 nước dưới mặt đất (nước ngầm)/1năm. Các kết quả phân tích hiện có cũng cho thấy nguồn nước mặt của Thái Nguyên có chứa chất gây ô nhiễm từng lúc, từng khu vực đã đến mức báo động chất lượng nước ngầm đã có dấu hiệu bị ô nhiễm. a) Nước cấp Trong nhiều năm qua, nhất là những năm gần đây các cấp, các tổ chức doanh nghiệp, cộng đồng dân cư đã quan tâm đến công tác bảo vệ môi trường nhất là môi trường nước. Hiện nay Thái Nguyên đã xây dựng hơn 50 công trình cấp nước sạch tập trung đảm bảo cung cấp nước sạch cho hơn 80% dân số đô thị và gần 50% đối với dân cư nông thôn. Tại thị xã Sông Công có một nhà máy nước với công suất hơn 5.000m3/ngày. Riêng thành phố Thái Nguyên có hai nhà máy nước với tổng công suất lên đến 45.000m3/ngày. Ngoài các công trình cấp nước tập trung, nhân dân tự khai thác và quản lý nước ngầm để sử dụng. Tỉnh Thái Nguyên đã huy động được nhiều nguồn vốn để đầu tư xây dựng nâng cấp một số công trình trọng điểm, đào và khoan gần 200 giếng nước sạch, cải tạo hơn 13.100 giếng nước sinh hoạt… b) Nước thải Nước thải sinh hoạt: sông Cầu và sông Công còn là nơi tập trung nước thải của dân cư sống ven sông, thị trấn, thị xã và thành phố. Với lượng nước thải 70 lít/người/ngày (2004) thì lượng nước thải xuống sông Cầu và sông Công như bảng sau (bảng 2). Bảng 2: Lượng nước thải sinh hoạt và sông Cầu, sông Công Tên sông  Tên đô thị  Dân số  Tổng lượng nước thải (m3/ngày)   Sông Cầu  Thành phố Thái Nguyên  164.894  11.542,580    Thị trấn ĐH và Giang Tiên (Phú Lương)  7.769  543,830    Thị trấn Úc Sơn (Phú Bình)  7.989  559,090    Tổng cộng   12.645,400   Sông Công  Thị xã Sông Công  22.716  1.513,270    Thị trấn Đại Từ  8.197  573,790    Thị trấn Ba Hàng (Phổ Yên)  13.035  913,710    Tổng cộng   2.000,770   Theo báo cáo hiện trạng môi trường 2002-2003 của tỉnh, trong nước thải sinh hoạt tại thành phố Thái Nguyên năm 2002 có hàm lượng COD vượt TCVN: 5942-1995 cột B 1,3 (3 lần, BOD5 vượt 1,1 ( 2,5 lần. Nước thải công nghiệp: sông Cầu, sông Công và một số nhánh chảy vào hai sông này, hiện nay vẫn là nơi xả nước thải chưa qua xử lý hoặc xử lý sơ bộ của một số cơ sở sản xuất công nghiệp như Công ty gang thép Thái Nguyên, Công ty luyện kim mầu, Công ty nông sản Phú Lương, Nhà máy bia Vicoba, nhà máy tấm lợp Amiăng, nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ, Công ty Diezen sông Công, Xí nghiệp chè Đại Từ,… Trong nước thải của các cơ sở sản xuất này có chứa một số chất gây ô nhiễm nguồn nước như nước thải của Công ty gang thép Thái Nguyên có nồng độ BOD, NH4, SO2, Zn, Cn, Phenol, dầu mỡ… đều vượt tiêu chuẩn cho phép. Nước thải của Công ty Luyện kim mầu có chứa As, CN, Fe, Phenol và khu công nghiệp sông Công trong nước thải có chứa BOD, COD, CN, phenol, suyfua. Nước thải của nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ đang là nguồn gây ô nhiễm nghiêm trọng cho nước sông Cầu, cụ thể được thể hiện trong bảng 3. Bảng 3: Thành phần nước thải của một số nhà máy vượt tiêu chuẩn cho phép tại tỉnh Thái Nguyên Thời gian Tên nhà máy  Năm 2003  Năm 2004    Mùa khô  Mùa mưa  Mùa Khô  Mùa mưa   Công ty Gang thép Thái Nguyên  Chỉ tiêu  Kết quả  Chỉ tiêu  Kết quả  Chỉ tiêu  Kết quả  Chỉ tiêu  Kết quả    NH4  2,43  BOD  64,5  TSS  12,6  TSS  145    Zn  2,77  Mn  1,03  Phenol  2,92  Phenol  0,29      NH4  5,20  CN  0,63  CN  0,14      Coli  19000  Sunfua  0,50  Sunfua  4,46      Dầu  3,85       Công ty luyện kim Mầu  Pb  0,50  Mn  2,97  PH  9,10  Fe  8,32    NH4  1,43  NH4  1,77  TSS  126  TSS  153    AS  0,52  AS  0,34  Phenol  2,92  NH4  2,24    Zn  3,19    NH4  1,36  Cf+4  0,14    Dầu  1,12      AS  0,16    Phenol  0,12      Sunfua  7,23   Khu công nghiệp Sông Công  BOD  84,46  Mn  2,96  COD  314,70  TSS  105    NH4  6,02  NH4  1,77  BOD  165,54  NH4  4,72    TSS  105  AS  0,34  TSS  133,00  Sunfua  0,82    Phenol  0,15    Phenol  0,08  CN  0,12        NH4  5,63  Cf+4  0,18   Nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ  COD  2186  COD  2224  PH  11,40  COD  200,33    BOD  1238  BOD  910  COD  321,33  BOD  135,10    Fe  5,00  NH4  33,6  BOD  297,30  Phenol  0,11    Coli  13000  TSS  158  TSS  136,00  TSS  319    TSS  269    Phenol  0,58  NH4  1,97    Phenol  0,32    NH4  3,86  Cf  0,14        CN  0,12  Mn  1,29        Clo dư  2,85  CN  0,12          Sunfua  1,28   Nhà máy tấm lợp  COD  102  TSS  130  PH  12,80  PH  12,10    BOD  57,43    TSS  1208  TSS  333,00    AS  0,14    NH4  1,57  NH4  1,68          Cf  0,14          Sunfua  5,10   1.3.2. Hiện trạng môi trường không khí tỉnh Thái Nguyên Theo số liệu khảo sát của trung tâm kỹ thuật môi trờng đô thị và khu công nghiệp năm 2000 cho thấy một số đoạn đường trong thành phố Thái Nguyên nồng độ các chất C0, CO2, N02 đến dưới tiêu chuẩn cho phép, cụ thể trong bảng 4. Bảng 4: Nồng độ bụi và các khí độc tại một số đoạn đường trong thành phố Thái Nguyên (2000). Điểm quan trắc  CO (mg/m3)  SO2 (mg/m3)  NO2 (mg/m3)  Pb (mg/m3)  Bụi (mg/m3)   Trước cổng bệnh việ đa khoa  2,831  0,036  0,032  0,0059  0,432   Đường Lương Ngọc Quyến - Quán Triều  2,816  0,037  0,034  0,0060  0,401   Đường CM T8  2,718  0,032  0,027  0,0056  0,392   Ngã tư Đồng Quang  4,405  0,052  0,034  0,0063  0,387   Quán Triều  3,577  0,036  0,043  0,0059  0,494   TCVN5937-1995  5,0  0,30  0,10  0,0050  0,20   Tuy nhiên riêng chỉ có nồng độ bụi lơ lửng tại các điểm quan trắc vượt tiêu chuẩn cho phép từ 1,9 - 2,2 tấn. Một phần do ảnh hưởng của các hoạt động giao thông lưu lượng xe trên các tuyến đường, trục đường chính tại thành phố Thái Nguyên số lượng xe con và xe khách đều tăng từ 2000 - 2005, đặc biệt là lưu lượng xe máy tăng nhiều ở những đầu mối giao thông chính (ngã ba Mỏ Bạch, ngã ba Bắc Nam…). Bảng 5: Lưu lượng xe trên các tuyến đường Loại xe  Ô tô tải  Ô tô con + xe khách  Mô tô + xe máy   Thời gian Đoạn đường  2000  2005  2000  2005  2000  2005   Ngã ba Mỏ Bạch (Đường Lương Ngọc Quyến)  162  83  92  184  874  2160   Đường tròn Gang Thép (Đường CMT8)  26  30  24  18  536  677   Ngã ba Bắc Nam (Quốc lộ 3)  116  63  86  197  636  1995   Cầu Gia Bẩy (Đường Dương Tự Minh)  144  54  20  30  1510  1567   Trung bình mỗi ngày mỗi hộ gia đình sử dụng khoảng 2 viên than tổ ong đẻ đun nấu (bình quân mỗi hộ gia đình có 5 người), lượng than sẽ vào khoảng 300g/người/ngày còn các nhà hàng ăn uống khách sạn sử dụng từ 10kg - 30kg/ngà. Với dân số như hiện nay và nếu kinh tế đang phát triển mạnh thì lượng than sử dụng hàng ngày và tải lượng khí thải độc hại trong một ngày là tươg đối lớn, cụ thể được thể hiện trong bảng 6. Bảng 6: Khối lượng các tác nhân gây ô nhiễm dạng khí phát sinh do đun nấu bằng than Địa điểm  Lượng than sử dụng trong hộ gia đình (kg/ngày)  Lượng than sử dụng cho nhà hàng (kg/ngày)  Tổng lượng than sử dụng (kg/ngày)  Tài lượng khí thải (kg/ngày)       S02  N02C  CO  Bụi  V0C   Thái Nguyên  69.732  16.000  85.732  836,8  771,6  25,7  128,6  4,715   Thị xã Sông Công  13.352  4.000  17.353  169.2  167,2  5,2  26,0  0,954   Ghi chú: Thành phố Thái Nguyên: Dân số: 232.440 Số nhà hàng khoảng 800 Thị xã Sông Công: Dân số 44.509 Số nhà hàng khoảng 200 Thái Nguyên có lượng khoáng sản lớn và phong phú về chủng loại. Thái Nguyên có nhiều điểm, mỏ khai thác khoáng sản đang hoạt động, năm 2003 còn trên 300 điểm và mỏ, trong đó có nhiều điểm khai thác trái phép của tư nhân và cá thể, tình trạng này diễn ra hầu như khắp mọi nơi trong địa bàn tỉnh, đặc biệt là các huyện Đồng Hỷ, Đại Từ, Phú Lương, Võ Nhai. Bụi của các mỏ được thải vào không khí ở khu vực xung quanh. Tài lượng bụi trong khai thác một số loại khoáng sản được trình bày trong bảng 7. Bảng 7: Tải lượng bụi thải trong khai thác khoáng sản Loại khoáng sản  Số mỏ  Lượng bụi thải     2001  2002  2003  2004   Than  6  33740  32466  31867  42182   Đá  15  19570  24882  23618  44162   Quặng các loại  10  10477  16448  24169  19614   Đất sét  3  1336  1410  2747  2792   1.3.3. Hiện trạng môi trường chất thải rắn (CTR) CTR là toàn bộ các loại vật chất được con người loại bỏ trong các hoạt động kinh tế xã hội của mình (bao gồm các hoạt động sản xuất, các hoạt động sống và duy trì sự tồn tại của cộng đồng….) Lượng chất thải tạo thành đối với dân thành thị là khoảng 0,6 kg/người/ngày đêm, đối với dân cư nông thôn khoảng 0,4 kg/người/ngày. Tiêu chuẩn tạo rác trung bình theo đầu người mang tính đặc thù của từng địa phương, mức sống văn minh của dân cư ở mỗi khu vực đó. Căn cứ vào số lượng các cơ sở kinh doanh đã đăng ký (2004), ở khu vực thành phố, ước tính lượng rác thải ra hơn 32 tấn/ngày. Rác thải của các cơ quan, công sở trường học 6 tấn/ ngày. Theo báo cáo của công ty Gang thép Thái Nguyên khoảng từ 60.000 - 70.000 tấn CTR, với hơn 50 năm hoạt động . Hiện nay lượng CTR này được lưu trữ tại một bãi có tổng diện tích là: 230m2. Rác thải xây dựng ước trừng có khoảng 1.000 tấn/ngày phần lớn lượng CTR này được thu gom và vận chuyển bởi các tư nhân, lượng rác còn lại được đổ lại các khu đất trống và trên các dìa đường của các xã. Những nguồn chất thải y tế chính ở vùng đô thị gồm các bệnh viện, phòng khám, các trung tâm chuyên khoa tại thành phố Thái Nguyên và thị xã Sông Công. Các cơ sở này phần lớn điều trị nội trú, là nơi sản sinh ra nhiều chất thải y tế. Nguồn chất thải y tế ở vùng cận đô thị, vùng nông thôn gồm các trung tâm y tế huyện, bệnh viện phong và da liễu, các trạm y tế của xã phường, thị trấn… tất cả đều thải ra lượng CTR mang tính độc hại cao và lượng rác thải sinh hoạt (bảng 8). Bảng 8: Lượng chất thải phát sinh tại các bệnh viện của tỉnh Thái Nguyên Tuyến bệnh viện  Tổng lượng chất thải (kg/giường bệnh/ngày)  Chất thải y tế nguy hại (kg/giường bệnh/ngày)   Bệnh viện ĐKTƯ Thái Nguyên  0,90  0,14   Bệnh viện tỉnh (BVA)  0,86  0,12   Bệnh viện tuyến huyện  0,6  0,10   1.4. Hướng phát triển trong tương lai của thành phố Thái Nguyên Thái Nguyên đang phấn đấu chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ cơ cấu "Nông nghiệp - công nghiệp - dịch vụ" chuyển sang cơ cấu kinh tế "công nghiệp - dịch vụ nông nghiệp" vào năm 2010. Tỉnh Thái Nguyên quy hoạch phương hướng phát triển một số ngành mũi nhọn như sau: a. Phương hướng phát triển ngành Nông lâm nghiệp đến năm 2010 Tiếp tục đẩy mạnh sự chuyển đổi cơ cấu trong ngành Nông nghiệp thông qua các chương trình trọng điểm của ngành. Thúc đẩy phát triển chế biến lâm sản.. đặc biệt là công nghiệp chế biến và xuất khẩu chè, hoa quả và sản phẩm chăn nuôi. b. Phương hướng phát triển ngành công nghiệp đến năm 2010 Với khu công nghiệp gang thép đã hình thành từ trước đây, công ty Gang thép Thái Nguyên là đơn vị sản xuất thép từ quặng sắt. Năm 2001 công ty đã được đầu tư chiều sâu cho phát triển và hiện nay đang tiếp tục tự mở rộng nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm c. Phương hướng phát triển ngành du lịch CHƯƠNG II SƠ LƯỢC VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY QUẢN LÝ ĐÔ THỊ THÁI NGUYÊN 2.1.Quá trình hình thành và phát triển của công ty 2.1.1. Quá trình hình thành Công ty thành lập ngày 23 tháng 8 năm 1989 trên cơ sở công ty phục vụ công cộng. Đến ngày 21 tháng 7 năm 1997 được UBND tỉnh Thái Nguyên quyết định thành lập doanh nghiệp Nhà nước hoạt động công ích công ty quản lý đô thị Thái Nguyên. Ngày 18 tháng 10 năm 2005 chuyển thành công ty TNHH một thành viên môi trường và quản lý đô thị Thái Nguyên. 2.1.2. Quá trình phát triển Trụ sở văn phòng công ty cách trung tâm thành phó 2km về phía Đông nam.Trên đường CMT8 - Số 302 với diện tích sử dụng 300m2. Công ty tiến hành thu gom chất thải rắn đô thị thuộc khu vực thành phố Thái Nguyên với tổng CBCNV là 278 người (2002). Đến nay công ty đã mở rộng địa bàn thu gom chất thải rắn, đã xây dựng bãi chôn lấp chất thải, vận chuyển và xử lý chất thải y tế nguy hại bằng phương pháp đốt (lò bảo ôn). Đến nay (2005) đã nâng tổng số CBCNV lên tới 349 người 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của công ty Công ty gồm 03 phòng nghiệp vụ và 10 đội sản xuất trực thuộc, trong đó có 05 đội vệ sinh môi trường, 01 đội xe gồm 47 xe ô tô các loại, 1 đội thoát nước, 0 đội điện, 1 đội quản lý và duy tu công viên và cây xanh đô thị , 1 đội bảo vệ. 2.1.3.1. Sơ đồ bộ máy quản lý của công ty quản lý đô thị Thái Nguyên Giám đốc là người được cấp trên bổ nhiệm, đại diện hợp pháp là người chịu trách nhiệm về kết quả sản xuất kinh doanh và làm nghĩa vụ với Nhà nước theo đúng pháp luật và nghị quyết của đại hội công nhân viên chức. Phó giám đốc là người giúp giám đốc phụ trách kinh doanh đảm bảo kế hoạch và tiến độ. Phòng tổ chức hành chính là nơi tiếp nhận những công văn gửi đi và gửi đến, chăm lo mọi điều kiện cần thiết phục vụ cho quá trình hoạt động của bộ máy quản lý doanh nghiệp trông coi bảo vệ tài sản, tiếp khách, đời sống vật chất, tinh thần cho CBCNV trong công ty, bố trí sắp xếp lao động về số lượng, chất lượng xác định biên chế trong các phòng ban, giải quyết chế độ nghỉ hưu, nghỉ mất sức và các chế độ khác. Phòng khoa học kỹ thuật; xây dựng các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, kiểm tra quá trình thực hiện kế hoạch sản xuất lập kế hoạch sản xuất cho từng tháng, từng quý, từng năm về sản xuất kinh doanh, sửa chữa và đầu tư thiết bị máy móc. Điều hành cho các loại phương tiện phục vụ công tác vệ sinh môi trường và dịch vụ khác một cách kịp thời. Phòng tài chính kế toán: phản ánh chính xác các loại vốn, tài sản công ty hiện có, hạch toán chi phí sản xuất đúng chế độ, pháp lệnh kế toán, theo dõi kiểm tra, kiểm soát các hoạt động giúp giám đốc làm tròn nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước, giúp giám đốc hạch toán trả lương trong công ty đúng chế độ. Hình 1: Sơ đồ mặt bằng của công ty quản lý đô thị Thái Nguyên 2.1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của từng phòng ban (đội) Đội vệ sinh môi trường: có nhiệm vụ thu gom rác thải trên các trục đường trong thành phố, thu gom rác tại các cơ quan, nhà máy, xí nghiệp, nhà hàng, khách sạn, trường học, bệnh viện, công sở và các hộ dân trong khu vực thành phối. Đội điện: có nhiệm vụ quản lý và khai thác hệ thống điện chiếu sáng, điện trang trí khu vực công cộng. Đội cây xanh: có nhiệm vụ quản lý và khai thác công viên trồng, chăm sóc và bảo vệ cây xanh trong thành phố các dải phân cách trên quốc lộ. Đội thoát nước: quản lý hệ thống thoát nước trong thành phố. Đội bảo vệ: quản lý nghĩa trang nghĩa địa, dịch vụ tang lễ hiếu + hỷ các công trình công cộng, vỉa hè, biển, trên đường phố, số nhà. Đội xe: vận chuyển chất thải, phục vụ dịch vụ hiếu hỷ, tang lễ và các dịch vụ công cộng khác. 2.1.4. Sơ lược về thiết bị đặc thù của công ty Toàn công ty có 47 xe ô tô các loại với những chức năng, nhiệm vụ khác nhau, trong đó có 22 xe ép rác, 23 xe phục vụ tang lễ, hiếu, hỷ, 01 xe ủi bánh xích, 1 xe hút bể phốt. a. Xe ép rác: Dùng để nén ép rác vào tháng Từ điểm tập kết rác trở tới bãi chôn lấp ảnh dưới. ảnh Quá trình nén ép rác vào thùng xe nhằm làm giảm thể tích rác, đồng thời tăng diện tích chứa rác của xe. Xe có thể trở được khoảng 4 tấm CTR. b. Máy ủi bánh xích: là thiết bị được thiết kế đặc biệt phù hợp với công việc ủi rác san lấp mặt bằng. Quy định an toàn khi vận hành máy ủi bánh xích là kiểm tra độ an toàn của xe, mặc quần áo bảo hộ lao động, sử dụng găng tay,.. để đảm bảo an toàn, tuyệt đối không được uống rượu, bia khi vận hành máy móc. c. Xe hút bể phốt: Dùng để hút bùn cặn ở cống rãnh, hố ga. Dùng ống dẫn từ xe vào để hút chất bẩn lên thùng xe rồi vận hành nơi xử lý. Để đảm bảo an toàn, công nhân phải kiểm tra độ an toàn của xe, mang đầy đủ giấy tờ có liên quan (bằng lái xe, giấy tờ điều động xe… ), phải đi găng tay, ủng cao su… Xe phục vụ tang lễ, hiếu hỷ: xe dùng để chuyên chở người phục vụ dịch vụ tang lễ hay hiếu hỷ. Xe được cấu tạo như xe ô tô khách xe 24 chỗ ngồi, 12 chỗ ngồi và 4 chỗ ngồi, đảm bảo an toàn, luôn mang theo giấy tờ cần thiết, thường xuyên rửa xe cho sạch sẽ… 2.5. Nội quy an toàn lao động được áp dụng tại công ty Căn cứ bộ luật lao động nước CHXHCN Việt Nam Căn cứ nghị định số 06/CP ngày 20-1-1995 của Chính phủ quy định chi tiết một số của Bộ lao động về an toàn lao động, vệ sinh lao động. Để có cơ sở thực hiện tốt các chế độ theo quy định của Nhà nước về an toàn lao động, vệ sinh lao động công ty quản lý đô thị Thái Nguyên quy định về chế độ trách nhiệm của người sử dụng lao động và người lao động cụ thể như sau: 2.5.1. Trách nhiệm của người sử dụng lao động 1. Người sử dụng lao động có trách nheịem thực hiện đúng luật lao động và nghị định 06/CP ngày 20-1-1995 của Chính phủ quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động. 2. Người sử dụng lao động có trách nhiệm Trang bị đầy đủ dụng cụ lao động, phương tiện làm việc cho người lao động theo đúng qui định của Nhà nước ở từng công việc cụ thể. Trang bị đầy đủ bảo hộ lao động, vệ sinh lao động cho người lao động theo đúng qui định của Nhà nước ban hành. 3. Đảm bảo các quyền lợi khác Tổ chức cho cán bộ công nhân viên học tập luật lao động, Nghị định 06/CP ngày 20-1-1995 của Chính phủ và các quy định an toàn lao động, vệ sinh lao động của Nhà nước ban hành. Nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động theo đúng quy định, chế độ của Nhà nước. Tổ chức khám bệnh định kỳ cho người lao động Tạo điều kiện cho người lao động được học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. 2.5.2. Trách nhiệm của người lao động 1. Tham gia đủ ngày, giờ công có chất lượng theo đúng chế độ, qui định của Nhà nước. Thực hiện tốt nhiệm vụ được phân công. 2. Khi làm việc người lao động phải tuyệt đối tuyên thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy phạm an toàn lao động, vệ sinh lao động của Nhà nước đã quy định. 3. Người lao động trong giờ làm việc phải sử dụng đầy đủ, đúng trang bị dụng cụ sản xuất, trang bị bảo hộ lao động do công ty cung cấp 4. Quy định cụ thể thêm về công tác an toàn lao động và vệ sinh lao động cho từng bộ phận công tác a. Các đội vệ sinh Khi làm việc phải sử dụng đúng, đầy đủ trang bị bảo hộ lao động do công ty cấp theo từng khu vực làm việc sử dụng đúng loại dụng cụ lao động của công ty đã trang bị. b. Đội xe Luôn giữ gìn xe sạch đẹp, thường xuyên kiểm tra độ an toàn của xe, đảm bảo xe hoạt động tốt trong mọi trường hợp ga ra để xe được quét dọn sạch sẽ. Khi xe ra khỏi công ty phải tuyệt đối đảm bảo an toàn, đầy đủ các giấy tờ cần thiết… c. Đội điện: tuân thủ các quy định về an toàn điện do Nhà nước ban hành khi làm việc phải có đầy đủ trang bị an toàn lao động, làm việc trên cao nhất thiết phải đeo dây an toàn. d. Công tác bảo vệ Khi làm việc phải mặc đầy đủ đồng bộ trang phục bảo vệ do công ty cấp. Đảm bảo giữ gìn, bảo vệ tốt tài sản trong khu vực được giao trách nhiệm. * Quy định trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân cho người lao động. Căn cứ vào tình hình thực tế lao động của công ty quy định trang bị bảo hộ lao động cho công nhân trực tiếp sản xuất. 1. Quét rác công cộng, san gạt rác (đội vệ sinh môi trường) Quần áo bảo hộ lao động, áo phản quang, áo mưa, ủng cao su, khẩu trang, gang tay, nón, xà phòng 2. Đội điện Quần áo bảo hộ lao động, áo mưa, mũ, ủng cao su, gang tay cách điện, dây an toàn. 3. Đội xe: (xe ép rác, xe hút bể phốt, xe ủi bánh xích) Quần áo bảo hộ lao động, áo mưa, gang tay, khẩu trang, mũ nhựa, ủng cao su, xà phòng, chiếu cá nhân 4. Đội thoát nước: Quần áo bảo hộ lao động, áo mưa, mũ nhựa, ủng cao su, khẩu trang, gang tay, xà phòng. 5. Đội cây xanh Quần áo bảo hộ lao động, áo mưa, mũ cát bi phù hiệu, đèn pin, pin đèn, giầy vải. 2.6. Các văn bản pháp luật về quản lý môi trường Trong quá trình phát triển, những năm qua Thái Nguyên đã phải đối mặt với những thách thức của suy thoái môi trường và ô nhiễm môi trường. Do đó Thái Nguyên đã nhận thức rằng luật bảo vệ môi trường là cơ sở pháp lý để giải quyết mâu thuẫn giữa phát triển và bảo vệ môi trường. Để cụ thể hoá công tác quản lý và bảo vệ môi trường có các văn bản sau: - Quyết định của UBND tỉnh về việc thành lập hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM 1997) - Quyết định của UBND tỉnh ban hành bản quy chế tạm thời về quản lý môi trường trên địa bàn tỉnh (1997) - Quyết định của UBND tỉnh ban hành bản quy chế quản lý môi trường trên địa bàn tỉnh (2002) 2.7. Hướng phát triển của công ty trong tương lai 1. Đầu tư cải tạo, nâng cấp các hạng mục công trình tại BCL Thay thế giếng thu và thoát nước rác hiện nay Sửa lại lớp lót và lớp bảo vệ ở ô chôn lấp hiện nay Sửa lại vách ngắn nước mưa Xây dựng phần vành đai nghiêng của bãi lên độ cao 75m Nâng cấp hệ thống xử lý nước lác Xây dựng các giếng quan trắc nước ngầm Mua mới xe ủi Mở rộng diện tích BCL 2. Mở rộng địa bàn hoạt động thu gom của công ty tăng hiệu suất thu gom CTR. 3. Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục tới người dân tham gia vệ sinh môi trường, bảo vệ môi trường. 4. Tổ chức những buổi vệ sinh môi trường công cộng. 5. Nâng cao trình độ chuyên môn cho CBCNV trong toàn công ty. CHƯƠNG III HOẠT ĐỘNG THU GOM VÀ PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ CHẤT THẢI RẮN CỦA CÔNG TY 3.1. Hoạt động thu gom chất thải rắn Theo quan điểm mới: CTR thành phố (gọi chung là rác thải thành phố) được định nghĩa là vật chất mà người tạo ra ban đầu vứt bỏ đi trong khu vực thành phố mùa không đòi hỏi được bồi thường cho sự vứt bỏ đó và được xã hội nhìn nhận như một thứ mà thành phố phải có trách nhiệm thu gom và tiêu thuỷ. 3.1.1. Nguồn gốc phát sinh CTR Các nguồn phát sinh ra CTR bao gồm: - Từ các khu dân cư (chất thải sinh hoạt) - Từ các trung tâm thương mại - Từ các công sở, trường học, các công trình công cộng - Từ các dịch vụ - Từ các hoạt động công nghiệp, nông lâm nghiệp - Từ các hoạt động xây dựng - Từ các trạm xử lý nước thải và từ các đường cống thoát nước của thành phố. CTR được thải ra từ các hoạt động khác nhau nên thành phần của chúng khác nhau, do đó CTR cũng được phân loại theo nhiều cách. Điều kiện sinh hoạt, điều kiện thời tiết, khí hậu các yếu tố xã hội tập quán là những yếu tố ảnh hưởng tới thành phần của CTR đô thị. Tuy nhiên tại công ty chỉ phân loại theo bản chất nguồn tạo thành và theo mức độ nguy hại, cụ thể như sau: a. Theo bản chất nguồn tạo thành: Chất thải rắn sinh hoạt: bao gồm các thành phần như kim loại, sành sứ, thuỷ tinh, đất, đá, gạch ngói vỡ, cao su, chất dẻo, thực phẩm dư thừa, quá hạn sử dụng, tre, gỗ, xương động vật, lông gà, vịt, vải, giấy, rơm, xác động vật, vỏ rau củ quả. Các chất thải rắn từ đường phố chủ yếu là lá cây, que, củi, nilon, vỏ bao gói… Chất thải rắn công nghiệp các thành phần các phế thải từ vật liệu trong quá trình sản xuất công nghiệp, tro, xỉ trong các nhà máy nhiệt điện các phế thải từ nhiên liệu phục vụ cho sản xuất; bao bì đóng gói sản phẩm.. Chất thải xây dựng là các phế thải như đất đá, gạch ngói vỡ, bê tông vỡ hỏng, các vật liệu như kim loại, chất dẻo…. b. Theo mức độ nguy hại: Chất thải nguy hại bao gồm các loại hóa chất dễ gây phản ứng độc hại, chất thải sinh học dễ thối rữa, các chất dễ cháy nổ, các chất phóng xạ, các chất thải nhiễm khuẩn, lây lan… các chất thải đó có nguy cơ đe doạ tới sức khoẻ con người động vật và thực vật. Tuy nhiên công ty chỉ thu gom và xử lý chất thải y tế nguy hại. Chất thải y tế nguy hại có chứa các chất hoặc hợp chất có một trong các đặc tính gây nguy hại trực tiếp hoặc tương tác với các chất khác gây nguy hại tới môi trường và sức khoẻ của cộng đồng. Các nguồn phát sinh ra chất thải y tế bao gồm: - Các loại chi thể, tổ chức mô cắt bỏ trong phẫu thuật - Các loại kim tiêm, ống tiêm - Các chất thải có chứa các chất có nồng độ cao như chì (pb), thuỷ ngân (Hg), Cadmi , Aksen (AS), xianua… - Các chất thải phóng xạ trong bệnh viện - Các chất thải sinh hoạt từ các bệnh nhân Trong số các chất thải của thành phố, chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ có thể sở chế để sử dụng ngay trong sản xuất và tiêu dùng, còn phần lớn phải huỷ bỏ hoặc phải qua quá trình chế biến phức tạp mới có thể sử dụng lại lượng chất thải rắn trong thành phố ngày càng tăng lên do tác động của nhiều nhân tố như: sự tăng trưởng, phát triển của sản xuất, của nền kinh tế,sự gia tăng dân số, sự phát triển về trình độ, tính chất của người tiêu dùng trong thành phố… Các nguồn phát sinh chất thải và phân loại chất thải đựơc trình bày ở hình 10 Hình 2: Sơ đồ các nguồn phát sinh chất thải và phân loại chất thải. Lượng chất thải tạo thành (phát sinh) được định nghĩa là lượng rác phát sinh từ những hoạt động của một người trong một ngày đêm, đơn vị được tính là: kg/người/ngày đêm. Lượng chất thải phát sinh trung bình theo đầu người mang tính đặc thù của từng khu vực địa phương và phụ thuộc vào mức sống, tập quán của dân cư ở mỗi khu vực đó. Dựa trân số dân thành thị trong địa bàn thu gom CTR của công ty quản lý đô thị Thái Nguyên năm 2005 là 164.894 người, với lượng rác phát sinh trung bình là 0,6kg/người/ngày đêm. Do đó tổng hợp rác phát sinh của 164.894 người trong một ngày đêm khoảng 98,93 tấn rác (( 165m3 rác). Đến nay công ty mới chỉ thu gom CTR đạt 60%, còn 40%, là do địa hình và ý thức của người dân vẫn còn kém, đem vứt xuống sông, hồ,… với hơn 98 tấn rác thải phát sinh một ngày đêm, công ty đã thu gom và xử lý được khoảng hơn 58 tấn CTR (( 97m3). Rác thu gom được trở trực tiếp lên BCL bằng xe ép rác, hàng ngày có 14 - 15 chuyến xe được trở lên BCL. 3.1.2. Địa điểm và thời gian thu gom Địa điểm thu gom rác chủ yếu của công ty là trên những tuyến đường, hai bên vỉa hè lòng đường quốc lộ, thu gom tại các khu dân cư tập chung các hộ gia đình, các khu chế biến sản xuất công nghiệp, dịch vụ nhà hàng, khách sạn, công sở, trường học bệnh viện (Bệnh viện đa khoa trung ương và bệnh viện A). Đối với các trục đường chính (đường quốc lộ) công nhân thu gom phải quét dọn trước 6h -> 6h30' sáng sau đó mới đi thu gom tại các khu dân cư xã, phường. Đối với các điểm thương mại lớn (chợ trung tâm thành phố, chợ Đồng Quang) công nhân quét dọn, thu gom từ 18h - 21h. Còn các điểm khác, công nhân làm việc theo 2 ca sáng và chiều: Thời gian: sáng từ 7h - 11h Chiều từ 15h - 17h 3.1.3. Phương pháp thu gom Đối với các tuyến đường, phố công nhân đẩy xe đẩy cải tiến bên phải sát lề đường công nhân dùng chổi cọ hoặc chổi tre để quét rác thải trên vỉa hè lòng đường, gom rác thành đống rồi dùng xẻng hót lên xe đẩy cải tiến. Tại các ngõ hẻm trong khu dân cư, công nhân đẩy xe cải tiến vào ngõ, gõ chuông để người dân ra đổ rác lên xe. Đối với các công sở, trường học, nhà hàng, khách sạn… công nhân chỉ việc thu gom rác thải ở xô, sọt mà nhà hàng, trường học… đã gom rác vào đó. Đối với rác thải ở bệnh viện (Bệnh viện A tỉnh Thái Nguyên, Bệnh viện đa khoa trung ương Thái Nguyên) công nhân chỉ việc đến vận chuyển chất thải đến BCL để xử lý. Hình 3: Sơ đồ gom CTR của công ty 3.1.4. Các thiết bị sử dụng trong quá trình thu gom 1. Chổi: có 2 loại chổi Chổi tre: dùng để quét rác khi trời mưa, rác nặng (đá, gạch vỡ…) nơi địa hình gồ ghề. Chổi cọ: dùng để quét rác ở vỉa hè, lòng đường…. 2. Xẻng: được dùng để hót rác lên xe đẩy cải tiến. 3. Xe đẩy cải tiến: Dùng để chứa, trở rác thải từ những nơi thu gom tới điểm tập kết rác thải trong thành phố. 3.2. Phương pháp xử lý CTR của công ty Lượng rác thải sinh hoạt hàng ngày thu gom được đều không được phân loại, do vậy lượng rác thải để tái chế và lượng rác thải dùng để ủ phân sinh học (com post) là không có. Tuy nhiên một lượng chất thải rất nhỏ (vỏ đồ hộp, chất dẻo, bìa cattông, kim loại…) được những người nhặt rác trên đường phố, trong bãi chôn lấp thu gom lại và đem bán cho người mua phế liệu, đồng nát. Lượng rác thải còn lại được đội vệ sinh môi trường của công ty quản lý đô thị Thái Nguyên thu gom và được vận chuyển tới BCL bằng xe ép rác. Lượng chất thải y tế nguy hại được thu gom tại 2 bệnh viện (bệnh viện đa khoa trung ương và bệnh viện A Thái Nguyên). Lượng rác ở 2 bệnh viện này được công nhân vận chuyển riêng lên bãi chôn lấp để xử lý bằng phương pháp đốt. Các biện pháp xử lý chất thải được thể hiện ở hình sau (hình 11). Hình 4: Sơ đồ các biện pháp kỹ thuật trong xử lý CTR của Công ty quản lý đô thị Thái Nguyên a. Phương pháp chôn lấp Rác thải thu gom được trở tới bãi chôn lấp chìm, sử dụng phương pháp hồ chứa để chôn lấp có xây dựng hệ thống thu gom và xử lý rác trước khi thải ra nguồn tiếp nhận, bãi chôn lấp đá mài thuộc xã Tân Cương - TP Thái Nguyên không thu và xử lý khí thải (khí bãi rác) rác được đổ xuống và phun hỗn hợp thuốc vi sinh để khử ruồi và mầm bệnh khác. Khoảng sau 6 tháng được lấp đất phủ trên bề mặt dày khoảng 15 - 25 cm. Ưu điểm của phương pháp này là phương pháp đơn giản nhất trong các phương pháp xử lý tiêu huỷ CTR là phương pháp được áp dụng nhiều nhất trên thế giới. Nhược điểm: xây dựng bãi chôn lấp đòi hỏi kinh phí đầu tư tương đối lớn. Xử lý tiêu huỷ chậm, chiếm nhiều diện tích thu gom nước rác không triệt để, đường ống thu gom nước rác dễ bị tắc… b. Phương pháp đốt Chỉ sử dụng để đốt chất thải y tế nguy hại Ưu điểm: Xử lý triệt để các chỉ tiêu công nghiệp của chất thải. Phương pháp này cho phép xử lý toàn bộ chất thải đô thị mà không tốn nhiều diện tích đất sử dụng để làm bãi chôn lấp. Nhược điểm: vận hành dây chuyền phức tạp đòi hỏi năng lực, kỹ thuật và tay nghề cao giá thành đầu tư lớn, chi phí tiêu hao năng lượng cao. CHƯƠNG 4 BÃI CHÔN LẤP CTR CỦA THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN 4.1. Bãi chôn lấp CTR (BCL CTR) Là khu vực được quy hoạch hoặc thiết kế, xây dựng để chôn lấp các chất thải phát sinh từ các khu dân cư, các đô thị và các khu công nghiệp. Bãi chôn lấp CTR bao gồm các ô chôn lấp chất thải, vùng đệm, các công trình phụ trợ khác như: trạm xử lý nước rỉ rác, trạm xử lý sinh hoạt, văn phòng làm việc… 4.1.1. Vị trí địa lý bãi chôn lấp CTR Bãi chôn lấp CTR (bãi rác) Đá Mài - Tân Cương nằm trong vùng thung lũng giữa hai sườn núi bao quanh tạo thành những ô chôn lấp CTR. Bãi rác đá mài Tân Cương nằm cách trung tâm thành phố Thái Nguyên 20km về phía Tây nam của thành phố và cách khu dân cư 3km thuộc xã Tân Cương thành phố Thái Nguyên. Bãi rác Đá Mài có tổng diện tích 25ha, thời gian sử dụng khoảng từ 18 - 22 năm bãi rác đá mài (Tân Cương) được khảo sát nghiên cứu và xây dựng vào năm 2000 của nhóm chuyên gia xây dựng Việt Nam (VCC). Bãi rác Đá Mài thuộc xã Tân Cương thành phố Thái Nguyên chia thành những ô chứa rác được bao bọc bởi các dãy núi thuộc vùng núi đá cốc. Bãi rác được thiết kế theo quy trình bãi chôn lấp hợp vệ sinh. Tháng 12 năm 2001, ô chứa rác đầu tiên của bãi rác được đưa sử dụng, từ đó đến nay ô chứa rác tiếp nhận và xử lý toàn bộ lượng rác thu gom được của công ty quản lý đô thị Thái Nguyên trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Trong những năm từ 2001 - 2004 lượng rác thải được đưa đến bãi chôn lấp tăng đáng kể, năm đầu tiên(2001) lượng rác đựơc đưa đến bãi trung bình khoảng 70m3/ngày và đến năm 2004 tăng lên đến khoảng 160m3/ngày. Dự đoán trong những năm tiếp theo lượng rác đưa đến chôn lấp khoảng 225m3. Ô chứa rác đầu tiên có diện tích sdlà 2ha và dự tính đến khoảng năm 2007 - 2008 ô chôn lấp sẽ đầy. 4.1.2. Điều kiện tự nhiên tại bãi chôn lấp CTR Địa chất chủ yếu là lớp đất đỏ, được bao quanh bởi những dãy núi đá vôi. Khí hậu ở đây lạnh, khô về mùa đông và có nhiều xương mù, bốc hơi nhiều. Mùa hè có mưa nhiều, độ ẩm cao. Bãi chôn lấp cách nguồn nước mặt (sông) hơn 1km mạch nước ngầm tương đối sâu. Với hướng gió đông bắc (mùa lạnh) và hướng đông nam (mùa nóng). 4.1.3. Cơ sở vật chất kỹ thuật Đoạn đường vào bãi chôn lấp được xây dựng kiên cố dải nhựa tới tận ô chôn lấp và khu xử lý nước rỉ rác đốt rác thải y tế. Hệ thống điện chiếu sáng được lắp đặt quanh khu vực BCL, phòng điều hành tại BCL, khu xử lý nước rỉ rác, nơi đốt chất thải y tế. Hệ thống cống thu nước rỉ rác được xây dựng kiên cố đúng kỹ thuật . Hệ thống kênh mương thu gom nước mặt được xây dựng quanh ô chôn lấp nhằm thu gom lượng nước mưa chảy từ đồi núi xuống. Đáy ô chôn lấp được gia công và phủ lên bề mặt lớp vải địa kỹ thuật (vải PVC) nhằm chống thấm nước rỉ rác thiết bị phục bụ BCL có máy ủi bánh xích, thiết bị này được thiết kế đặc biệt để san ủi rác, đất đá. Đạt hiệu quả cao trong việc làm đường, xây dựng BCL. Máy ủi bánh xích di chuyển dễ trong điều kiện đất lầy, tuy nhiên thiết bị này không có lợi cho việc đầm nén rác . 4.2. Công nghệ chôn lấp được sử dụng Công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh được các cấp chính quyền rất quan tâm. Tuy nhiên để đưa được công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh vào hoạt động đúng tiêu chuẩn kỹ thuật là rất tốn kém. Do vậy hiện nay tại BCL CTR của tỉnh vẫn chỉ là dùng phương pháp đốt (chất thải y tế) dùng phương pháp chôn lấp (chất thải đô thị). 4.3.1. Quá trình vận hành BCL Bãi rác đá mài Tân Cương là bãi chôn lấp chìm (thung lũng sẵn có) để chôn lấp lượng rác thải đô thị thu gom được của thành phố. Rác thải sẽ được chôn lấp theo phương pháp hồ chứa, đổ rác bắt đầu từ độ cao của thung lũng (ô chứa rác) và kết thúc ở nơi thấp để tránh ứ đọng nước (hình 5a và hình 5b) Hình 5a. Bãi chôn lấp chìm Hình 5b: Phương pháp hồ chứa Rác được đổ từ xe ép rác xuống, công nhân có nhiệm vụ phun thuốc vi sinh để diệt ruồi, tránh mầm bệnh phát sinh. Rác được đổ sau 3 ngày thì dùng máy ủi bánh xích ủi lượng rác đó xuống phần thấp hơn. Lượng rác được đổ ở đây sau khoảng 6 tháng thì được phủ một lớp đất lên, trên bề mặt, đất phủ bề mặt rác được trở từ nơi khác đến. Rác thải y tế đựơc vận chuyển riêng chở tới BCL dùng phương pháp đốt để xử lý đốt bằng dầu, được điều khiển bằng điện trong lò đốt bảo ôn. Mỗi mẻ đốt được khoảng 1 tạ đến 1,2 tạ chất thải trong khoảng thời gian gần 3 giờ đồng hồ, lượng dầu để đốt hết gần 66 lít. Một mẻ đốt chất thải thu được hơn 3 kg tro. Lượng tro này được đem đi chôn lấp vào một khu vực riêng thuộc BCL. Nếu lượng chất thải y tế nhiều thì đốt 2 lần/tuần nếu lượng chất thải lớn lắm thì công ty tiến hành gom rác trong 2 tuần rồi đốt. 4.3.2. Hệ thống xử lý nước rỉ rác Nước rỉ rác (nước rác) là nước bẩn thấm qua lớp rác của các ô chôn lấp, kéo theo các chất ô nhiễm từ rác chảy vào tầng đất ở dưới BCL. Thàn phàn của nước rác thay đổi theo các giai đoạn khác nhau của quá trình phân huỷ sinh học. Khi ta sử dụng lớp chống thấm, nước rác sẽ được giữ lại trong ô chôn lấp. Do đó phải xây dựng hệ thống thu gom nước rác từ đáy các ô chôn lấp chất thải.Nước rác được dẫn chảy về nơi xử lý. Trong đáy ô chôn lấp được thiết kế các ông thu gom nước rác, từ đây nước rác được chảy về ống dẫn chính, chảy ra ngoài thành ô chôn lấp theo ống dẫn tới bể chứa. Tại đây rác được bơm lên bể xử lý (hình 13). Hình 6: Sơ đồ quá trình xử lý nước rác Hình 7: Sơ đồ mặt bằng BCL KẾT LUẬN A. Nhận xét chung Qua kết quả điều tra (trọng điệu hẹp) của các cơ quan, ban ngành về những vấn đề môi trường của Thái Nguyên về những hoạt động quản lý bảo vệ môi trường của tỉnh về môi trường nước, không khí, CTR có thể rút ra một số nhận xét sau: 1. Trong nhiều năm qua, nhất là những năm gần đây Thái Nguyên phải đối mặt với những vấn đề môi trường như nguồn nước mặt bị ô nhiễm, chất lượng nước ngầm không được đảm bảo môi trường không khí ở một số khu vực của tỉnh đang có nguy cơ bị ô nhiễm, rác thải sinh hoạt ở đô thị CTR của các ngành sản xuất công nghiệp, bệnh viện rừng đầu nguồn bị khai thác quá mức, trái phép , diện tích đất nông nghiệp bị thu hẹp 2. Nguồn nước mặt của tỉnh đã và đang bị ô nhiễm từng lúc, từng nơi, đặc biệt là nước sông cầu. 3, Gây ô nhiễm nguồn nước mặt chủ yếu là các hoạt động khai thác khoáng sản chế biến khoáng sản, sản xuất công nghiệp và nước thải sinh hoạt. 4. Theo như kết quả phân tích của ban ngành có liên quan, một số mẫu nước ngầm trong địa bàn tỉnh Thái Nguyên cho thấy chất lượng nước ngầm đã có dấu hiệu bị ô nhiễm. Đồng thời đang bị thất thoát do khai thác và sử dụng tuỳ tiện nguồn nước nguồn của cộng đồng dân cư trên địa bàn tỉnh. 5. Môi trường không khí trong toàn tỉnh nói chung và của các khu sản xuất công nghiệp, khai thác chế biến khoáng sản kiểm soát và vẫn đang ở mức ô nhiễm nhẹ. Trong quá trình thành lập và phát triển công ty đã đạt được những thành tích đáng kể, song bên cạnh đó còn có những khó khăn và thuận lợi và công ty đã phải trải qua. Về thuận lợi được sự quan tâm của tỉnh uỷ, UBND tỉnh, HĐND tỉnh, UBND xã phường và sự phối hợp chặt chẽ có hiệu quả của các Sở, ban ngành với công ty. Một bọ phận lớn nhân dân địa phương có ý thức bảo vệ môi trường chung, đổi rác đúng thời nơi đúng giờ quy định. Tập thể CBCNV trong công ty đoàn kết, yêu nghề. Mặt khó khăn: Địa hình thành phố Thái Nguyên không bằng phẳng lắm gây khó kăn cho việc vệ sinh môi trường ý thức tham gia bảo vệ môi trường (VSMT) còn kém của một số bộ phận dân cư sinh sống trên địa bàn. Trong tương lai các thành phần kinh tế khác cùng tham gia hoạt động trong công tác dịch vụ môi trường tạo nên sự cạnh tranh , có nhiều phức tạp. Phương tiện chuyên dùng phục vụ công tác vệ sinh môi trường như xe chở khác, xe ép rác, xe chở bùn (xe hút bể phốt) xe phun nước còn thiếu. Đội ngũ CBCNV năng lực chuyên môn chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ mới. Bãi chôn lấp được thiết kế theo tiêu chuẩn BCL hợp vệ sinh, nhưng khi thi công xây dựng đã sai khác so với bản thiết kế. Lượng nước rác trong mùa mưa đã không được xử lý hết trong mùa mưa đã không được xử lý hết nước rác cũng chưa thu gom được triệt để. B. Đề xuất ý kiến 1. Đi đôi với việc đẩy mạnh thực hiện các quy định của Nhà nước, địa phương về quản lý môi trường Thái Nguyên cần sớm xây dựng chính sách về môi trường nhằm thu hút lực lượng quần chúng tham gia công tác bảo vệ môi trường. 2. Để thực hiện chiến lược bảo vệ môi trường năm 2001 - 2010, Thái Nguyên cần tiến hành quy hoạch và xây dựng những kế hoạch dài hạn và ngắn hạn về quản lý và bảo vệ môi trường như thành lập qũy bảo vệ môi trường cấp tỉnh, triển khai xây dựng chương trình thực hiện nghị định về thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. 3. Để giảm thiểu sự ô nhiễm nguồn nước mặt và bảo vệ nguồn nước ngầm cần đẩy mạnh tiến độ xây dựng các công trìn xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp, nước thải bệnh viện. 4. Nên tăng cường năng lực quản lý môi trường cho các cấp. Nâng cao năng lực tay nghề cho CBCNV các cấp, các ngành có liên quan. 5. Mở rộng BCL vì ô chôn lấp đầu tiên đã sử dụng gần hết diện tích là 2ha. 6. Thiết kế và thi công xây dựng các công trình bảo vệ môi trường phải đúng tiêu chuẩn hợp vệ sinh. 7. Công ty cần mở rộng địa bàn thu gom để tránh tình trạng vứt rác bừa bãi xuống sông, hồ, lề đường. 8. Cần xây dựng hệ thống xử lý nước thải rác sao cho thu và xử lý được toàn bộ lượng nước rác tạo ra qua xử lý phải đảm bảo tiêu chuẩn thải. 9. Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền giáo dục về bảo vệ môi trường. Đưa bộ môn giáo dục về bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục để dạy và học. 10. Công ty cần nghiên cứu để ứng dụng phương pháp thu gom hợp lý hơn và phương pháp xử lý rác thải đem lại lợi ích kinh tế cho công ty. Phân loại rác ngay tại nguồn phát sinh, tại bãi tập kết hay cả tại BCL để có lượng rác tái chế, lượng rác để ủ phân vi sinh (compost) Đặt các thùng rác trên các tuyến đường, tuyến phố, cổng trường học, bệnh viện để người dân không vứt rác bừa bãi ra đường nhằm thu gom đạt hiệu quả hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Luật bảo vệ môi trường - Nhà xuất bản chính trị quốc gia - tháng 9 năm 2004. 2. Nghị định số 175 - CP ngày 18 - 10 - 1994 của Chính phủ - Nhà xuất bản chính trị quốc gia - Tháng 9 - năm 2004 3. Báo cáo tổng quan hiện trạng môi trường Thái Nguyên - tháng 6 năm 2005. 4. Tài liệu hướng dẫn thực hành quản lý chất thải y tế - Nhà xuất bản y học - Hà Nội 2000. 5. Chuyên đề quản lý bãi chôn lấp rác thải đô thị - Trường đại học xây dựng Hà Nội - TS. Nguyễn Thị Kim Thái. PHỤ LỤC Phụ lục 1 Hàm lượng các chất ô nhiễm nguồn nước tỉnh Thái Nguyên Bảng 1: Hàm lượng các chất ô nhiễm nước sông Cầu vượt TCCP5942: 1995 Địa điểm  Văn Lăng  Hoà Bình  Sơn Cẩm  Cầu Gia Bảy  Cầu Mây   Vượt TC Thời gian  A  B  A  B  A  B  A  B  A  B   2000   NO2   Coli